ISBN

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ISBN 978-960-456-192-6"

Transcript

1

2 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN Copyright, Ιανουάριος 2010, Σέμος Αναστάσιος, Eκδόσεις Zήτη Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του ελληνικού νόμου (N.2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Aπαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή μέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε μορφή (ηλεκτρονική, μηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. Φωτοστοιχειοθεσία Eκτύπωση Βιβλιοδεσία Π. ZHTH & Σια OE 18 ο χλμ Θεσσαλονίκης - Περαίας T.Θ Περαία Θεσσαλονίκης T.K Tηλ.: Fax: info@ziti.gr BIBΛIOΠΩΛEIO ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - KENTPIKH ΔIAΘEΣH: Aρμενοπούλου Θεσσαλονίκη Tηλ.: Fax sales@ziti.gr BIBΛIOΠΩΛEIO AΘHNΩN - ENΩΣH EKΔOTΩN BIBΛIOY ΘEΣΣAΛONIKHΣ: Στοά του Bιβλίου (Πεσμαζόγλου 5) AΘHNA Tηλ.-Fax: AΠOΘHKH AΘHNΩN - ΠΩΛHΣH XONΔPIKH: Aσκληπιού 60 - Eξάρχεια , Aθήνα Tηλ.-Fax: athina@ziti.gr ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ:

3 Πρόλογος Η μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων αποτελεί έναν από τους ποιο ζωτικούς κλάδους της δευτερογενούς παραγωγής. Η σημαντικότητα του κλάδου αυτού πηγάζει κυρίως από το γεγονός ότι η δραστηριότητα του είναι συνδεδεμένη με την παραγωγή τροφίμων αλλά και την παραγωγή προϊόντων για την εξυπηρέτηση των άμεσων αναγκών του ανθρώπου. Κύριο χαρακτηριστικό του κλάδου είναι ότι χρησιμοποιεί ως πρώτες ύλες πρωτογενή αγροτικά προϊόντα και παράγει προϊόντα τα οποία στην τελική μορφή είναι τρόφιμα. Όμως, η φύση των αγροτικών προϊόντων αλλά και των τελικών προϊόντων, των τροφίμων, ανάγκασε τον άνθρωπο να δημιουργήσει, μέσω της τεχνολογίας, μια σειρά από τρόπους επέμβασης στα πρωτογενή αγροτικά προϊόντα, οι οποίες απαιτούν σημαντικές επενδύσεις σε εγκαταστάσεις με τεράστιες οικονομικές προεκτάσεις στην κοινωνία. Δηλαδή, για την μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων χρειάζονται κεφάλαια, δημιουργείται απασχόληση, δημιουργείται εμπόριο, δημιουργούνται εισοδήματα. Άρα είναι αναγκαία η μελέτη των δραστηριοτήτων αυτών από οικονομικής κυρίως σκοπιάς. Επιπλέον, επειδή η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων είναι συνδεδεμένη με την παραγωγή τροφίμων και πολλές φορές ταυτόσημη, ο όρος «μεταποίηση αγροτικών προϊόντων» και ο όρος «παραγωγή τροφίμων» χρησιμοποιούνται εναλλακτικά. Επίσης, και οι όροι «μεταποιητικές μονάδες» ή «μεταποιητική βιομηχανία» ή «βιομηχανίες παραγωγής τροφίμων» χρησιμοποιούνται επίσης εναλλακτικά. Η έκδοση αυτή έχει κυρίως εκπαιδευτικό σκοπό και απευθύνεται σε φοιτητές και σπουδαστές γεωπονικών και οικονομικών κατευθύνσεων. Στα δέκα κεφάλαια της δεύτερης έκδοσης αναλύονται, με όσο το δυνατό απλό και κατανοητό τρόπο, θέματα σχετικά με την οικονομική οργάνωση, τη λειτουργία και αποτελεσματικότητα των μονάδων μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων. Το βιβλίο αυτό δεν περιλαμβάνει θέματα τεχνικής και διοικητικής οργάνωσης. Στο πρώτο κεφάλαιο δίνονται εισαγωγικές έννοιες της μεταποίησης και της νομικής μορφής των μεταποιητικών επιχειρήσεων. Η αναγκαιότητα αυτών των εννοιών προκύπτει από τη φύση της μελέτης των οικονομικών δραστηριοτήτων που συμβαίνουν κατά τη διαδικασία της μεταποίησης.

4 4 Μεταποίηση Αγροτικών Προϊόντων Στο δεύτερο κεφάλαιο παρουσιάζονται οικονομικές έννοιες σχετικές με τις επιχειρήσεις καθώς επίσης και οι νομικές μορφές των επιχειρήσεων. Στο τρίτο κεφάλαιο αναλύονται οι οικονομικές αρχές της παραγωγής με έμφαση στις επιχειρήσεις που παράγουν τρόφιμα ενώ στο τέταρτο κεφάλαιο δίδονται κάποιοι ορισμοί για τις μεταποιητικές βιομηχανίες. Στο πέμπτο κεφάλαιο γίνεται μια εκτενής παρουσίαση των οικονομικών συνθηκών κάτω από τις οποίες μπορούν να λειτουργήσουν οι μεταποιητικές επιχειρήσεις. Ποιο συγκεκριμένα αναλύονται οι συνθήκες προμήθειας της πρώτης ύ- λης και οι οικονομικές συνθήκες που επηρεάζουν την προσφορά και τη ζήτηση των πρωτογενών και των τελικών προϊόντων. Η δομή και η οργάνωση των αγορών των μεταποιητικών βιομηχανιών είναι ένα θέμα που επηρεάζει την οικονομικότητα και την επιβίωση των επιχειρήσεων. Αυτά τα θέματα παρουσιάζονται στο έκτο κεφάλαιο. Το κόστος μεταποίησης, δηλαδή το κόστος μετατροπής των πρωτογενών αγροτικών προϊόντων σε νέα τελικά προϊόντα είναι το αντικείμενο του εβδόμου κεφαλαίου. Η οικονομική επιβίωση των επιχειρήσεων που ασχολούνται με τη μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων και την παραγωγή τροφίμων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τη συμπεριφορά κάθε μιας στο ευρύτερο περιβάλλον της αγορά. Τα θέματα των δράσεων των επιχειρήσεων αναλύονται στο όγδοο κεφάλαιο. Στο ένατο κεφάλαιο το βιβλίο ασχολείται με θέματα αποτελεσματικότητας των μεταποιητικών επιχειρήσεων. Τέλος, στο δέκατο κεφάλαιο αναλύονται παράγοντες που επηρεάζουν την επιλογή του τόπου εγκατάστασης των μεταποιητικών επιχειρήσεων καθώς επίσης και τους γενικούς τρόπους τμηματικής οργάνωσης των εργοστασίων.

5 Περιεχόμενα Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1.1 Έννοια και αναγκαιότητα της Μεταποίησης Μέθοδοι και στόχοι της μεταποίησης Ωφέλειες της μεταποίησης Οικονομική μεταποίησης αγροτικών προϊόντων Αντικείμενο και σκοποί της Οικονομικής Μεταποίησης...25 Κεφάλαιο 2: Έννοιες των Επιχειρήσεων 2.1 Οικονομία και οικονομική αρχή Οικονομική Μονάδα Οικονομικός Οργανισμός Η επιχείρηση Διάκριση των επιχειρήσεων Επιχειρήσεις παραγωγής τροφίμων Νομικές μορφές επιχειρήσεων τροφίμων Συνασπισμοί επιχειρήσεων τροφίμων...40 Κεφάλαιο 3: Οικονομικές Αρχές Παραγωγής 3.1 Οι συντελεστές παραγωγής Το έδαφος Η εργασία Τα μέσα παραγωγής Τα υλικά μέσα Προγραμματισμός εφοδιασμού υλικών Η παραγωγή Μέθοδοι παραγωγής τροφίμων Τύποι παραγωγής τροφίμων Προγραμματισμός της παραγωγής Συναρτήσεις παραγωγής...58 Κεφάλαιο 4: Ορισμός και Διάκριση των Γεωργικών Βιομηχανιών 4.1 Ορισμός Διάκριση των γεωργικών βιομηχανιών...64

6 6 Μεταποίηση Αγροτικών Προϊόντων 4.3 Ταξινόμηση των γεωργικών βιομηχανιών Οργάνωση των γεωργικών βιομηχανιών...67 Κεφάλαιο 5: Βασικές Συνθήκες Μεταποιητικής Βιομηχανίας 5.1 Η Προσφορά Η προσφορά της πρώτης ύλης Κατάταξη των πρώτων υλών Απόδοση της πρώτης ύλης Προσφορά του τελικού προϊόντος Σταθερότητα του προϊόντος Αξία του προϊόντος Η Ζήτηση Ελαστικότητα ζήτησης ως προς την τιμή Σταυροειδής ελαστικότητα ζήτησης Εισοδηματική ελαστικότητα ζήτησης Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση των μεταποιημένων προϊόντων Τεχνολογικό περιβάλλον...89 Κεφάλαιο 6: Ορισμός και Οργάνωση των Αγορών των Γεωργικών Βιομηχανιών 6.1 Εισαγωγή Ορισμός της αγοράς Άλλα κριτήρια ορισμού της αγοράς Συνθήκες προσφοράς Ανταγωνισμός Οργάνωση των αγορών Συγκέντρωση (concentration) Μέτρηση της συγκέντρωσης Διαφοροποίηση των προϊόντων (Differentiation) Ποικιλία δραστηριοτήτων (Diversification) Λόγοι ποικιλίας δραστηριοτήτων Μέτρηση της ποικιλίας δραστηριοτήτων Συνέπειες της ποικιλίας δραστηριοτήτων Εμπόδια εισόδου στη βιομηχανία Πηγές εμποδίων εισόδου Κάθετη Οργάνωση Μορφές κάθετης οργάνωσης Πλεονεκτήματα κάθετης οργάνωσης...124

7 Περιεχόμενα Οικονομίες κλίμακας Ανάλυση εσωτερικών οικονομιών κλίμακας Μέτρηση οικονομιών κλίμακας Κεφάλαιο 7: Κόστος Μεταποίησης Αγροτικών Προϊόντων 7.1 Γενικά για το κόστος Διάκριση του κόστους Κόστος Μεταποίησης Αγροτικών Προϊόντων Στοιχεία του κόστους μεταποίησης Ταξινόμηση Δαπανών Υπολογισμός και δομή του κόστους μεταποίησης Λογιστική παρακολούθηση Παράγοντες που επηρεάζουν το κόστος μεταποίησης Κεφάλαιο 8: Τρόπος Δράσεως των Γεωργικών Βιομηχανιών 8.1 Πολιτική τιμών Η έννοια της τιμής Διαδικασία Τιμολόγησης Πολιτική υψηλών τιμών (Skimming Prices) Πολιτική Χαμηλών Τιμών Τιμές καθοριζόμενες από την αγορά ή το κράτος Διαφήμιση Διαφήμιση και φύση προϊόντος Άριστο σημείο διαφήμισης Σκοπιμότητα της διαφήμισης Στρατηγική παραγωγής Έρευνα και ανανέωση προϊόντος Κύκλος ζωής προϊόντος Διαδικασία δημιουργίας ενός νέου προϊόντος Συγχωνεύσεις Κίνητρα συγχωνεύσεων Πολιτική συγχωνεύσεων Πολιτική Συγχωνεύσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση Πολιτική συγχωνεύσεων στην Ελλάδα Κεφάλαιο 9: Απόδοση των Γεωργικών Βιομηχανιών 9.1 Γενικά Χρόνος επανάκτησης του Κεφαλαίου (payback period) Μέση Ετήσια Αποδοτικότητα Κεφαλαίου

8 8 Μεταποίηση Αγροτικών Προϊόντων Συνολική Αποδοτικότητα Κεφαλαίου Συντελεστής Κεφαλαίου (Capital: Output ratio) Απασχόληση Ισορροπία της μεταποιητικής μονάδας Νεκρό Σημείο Λειτουργίας Κοινωνικό Εισόδημα Παραγωγικότητα Δομή αγοράς και απόδοση Βασικό υπόδειγμα Προβλήματα μέτρησης Μέτρηση Κερδών Κεφάλαιο 10: Εγκατάσταση και Οργάνωση των Γεωργικών Επιχειρήσεων 10.1 Εισαγωγή Επιλογή του τόπου εγκατάστασης Οργάνωση του εργοστασίου Οργανόγραμμα Λειτουργικοί Στόχοι Συγκρότηση Ομάδων Εργασιών Καθορισμός Αρμοδιοτήτων Επικουρικές Ομάδες Ανάθεση εργασίας Οργάνωση τύπου Μήτρας (Matrix Organization) Κανόνας λειτουργίας Κανόνες λειτουργίας στην πράξη Βιβλιογραφία...245

9 9 1 Εισαγωγή 1.1 Έννοια και αναγκαιότητα της Μεταποίησης Η πρωτογενής αγροτική παραγωγή είναι απ ευθείας συνδεδεμένη με εξασφάλιση της διατροφής και άλλων αναγκών του ανθρώπου. Όμως, τα περισσότερα αγροτικά προϊόντα δεν είναι κατάλληλα για άμεση κατανάλωση ή για την ικανοποίηση άλλων αναγκών του ανθρώπου αμέσως μετά την παραγωγή τους. Ακόμη, για πολλά από αυτά είναι τέτοια η φύση τους, δηλαδή είναι φθαρτά, που επιβάλλει την άμεση κατανάλωση και δεν επιτρέπει τη μακροχρόνια διατήρησή τους για μελλοντική χρήση τους. Παραδείγματος χάρη, τα σιτηρά για να είναι βρώσιμα πρέπει να μετατραπούν σε αλεύρι και μετά να μετατραπούν σε άλλα καταναλώσιμα αγαθά, όπως ψωμί, ζυμαρικά, κ.ά. Τα ζαχαρότευτλα με την παραγωγή τους πρέπει να μεταφερθούν στο εργοστάσιο και μετά από πολύπλοκη διαδικασία να μετατραπούν σε ζάχαρη. Το βαμβάκι για να ικανοποιήσει ανάγκες ένδυσης πρέπει πρώτα να υποστεί την πρώτη επεξεργασία, εκκόκκιση, μετά να μετατραπεί σε νήμα και κατόπιν να μετατραπεί σε ύφασμα. Ακόμη, λόγω της φύσης των πρωτογενών αγροτικών προϊόντων αλλά και της εποχικότητας της παραγωγής, που σημαίνει συγκέντρωση της παραγωγής σε μικρό χρονικό διάστημα του έτους, γεννιέται η ανάγκη της διατηρήσής τους για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για μελλοντική κατανάλωση. Για παράδειγμα, ευπαθή αγροτικά προϊόντα όπως είναι τα περισσότερα φρούτα και λαχανικά, παράγονται σε ορισμένες εποχές του έτους και επομένως η μακροχρόνια κατανάλωσή τους απαιτεί κάποιες επεμβάσεις και ενέργειες για να ενισχύσουν την αντοχή τους στο χρόνο. Τα σχήματα 1.1, 1.2 και 1.3 δείχνουν παραστατικά την πορεία των αγροτικών προϊόντων από τον παραγωγό μέχρι τον καταναλωτή, ανάλογα με τη φύση των πρωτογενών προϊόντων αλλά και ανάλογα με τη χρήση τους. Πέρα από τα παραπάνω οι συνεχώς αυξανόμενες ανάγκες, οι επιθυμίες και οι απαιτήσεις του ανθρώπου και με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας, επιβάλλουν τη δημιουργία νέων προϊόντων που το καθένα ικανοποιεί διαφορετικές προτιμήσεις καταναλωτών. Για παράδειγμα, από φυτικά ή ζωικά λίπη μπο-

10 10 Κεφάλαιο 1 ρούν να παραχθούν σπορέλαια, μαργαρίνες, φυτικά λίπη, κ.λ.π., από το φρέσκο γάλα μπορεί να παραχθεί μια σειρά από προϊόντα (τυριά, γιαούρτια), από τη ντομάτα τοματοπολτός, χυμός, κ.α. Σχήμα 1.1: Πορεία πρωτογενών αγροτικών προϊόντων από τον παραγωγό στον καταναλωτή χωρίς καμία μεταποίηση Σχήμα 1.2: Πορεία πρωτογενών αγροτικών προϊόντων από τον παραγωγό στον καταναλωτή με υποχρεωτική μεταποίηση

11 Εισαγωγή 11 Σχήμα 1.3: Πορεία πρωτογενών αγροτικών προϊόντων που δεν χαρακτηρίζονται τρόφιμα από τον παραγωγό στον καταναλωτή με υποχρεωτική μεταποίηση Για την ικανοποίηση των παραπάνω αναγκών και για την πλήρη αξιοποίηση της γεωργικής παραγωγής δημιουργήθηκε ένας σημαντικός κλάδος στη βιομηχανία, η μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων και η παραγωγή τροφίμων. Ο κλάδος της μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων περιλαμβάνει επιχειρήσεις που ασχολούνται αποκλειστικά με την επεξεργασία πρωτογενών 1 αγροτικών προϊόντων ή πρώτων υλών, ή πολλές φορές χρησιμοποιούν ενδιάμεσα, ημιεπεξεργασμένα αγροτικά προϊόντα. (σχήμα 1.4) Οι επιχειρήσεις αυτές, ανάλογα 1 Ανάλογα με το βαθμό επεξεργασίας τους τα αγροτικά προϊόντα διακρίνονται σε: α. Πρώτες ύλες όταν είναι σε πρωτογενή μορφή, δεν έχουν υποστεί καμιά επεξεργασία και βρίσκονται ακόμα στη φυσική τους κατάσταση. Όλα τα αγροτικά προϊόντα που προωθούνται στη μεταποίηση, αλλά δεν έχουν υποστεί ακόμα καμιά επεξεργασία μπορούν να θεωρηθούν ως πρώτες ύλες. Έτσι, π.χ. η βιομηχανική τομάτα που προορίζεται για μεταποίηση αποτελεί πρώτη ύλη των εργοστασίων παραγωγής τοματοπολτού. β. Μισοεπεξεργασμένα ή ενδιάμεσα προϊόντα χαρακτηρίζονται τα γεωργικά προϊόντα που έχουν υποστεί κάποιο βαθμό επεξεργασίας και βρίσκονται σε ενδιάμεση κατάσταση μεταξύ πρώτης ύλης και τελικού προϊόντος. Τέτοιο προϊόν μπορεί να θεωρηθεί ο συμπυκνωμένος χυμός πορτοκαλιού, ο οποίος προορίζεται για παραπέρα επεξεργασία όπως π.χ. για παρασκευή πορτοκαλάδας.

12 12 Κεφάλαιο 1 Σχήμα 1.4: Πορεία των αγροτικών προϊόντων που υπόκεινται σε κάποιας μορφής μεταποίηση. με το αγροτικό προϊόν που επεξεργάζονται λειτουργούν μια συγκεκριμένη περίοδο του έτους ή και ολόκληρο το έτος. Σύμφωνα με τα παραπάνω με τον όρο Μεταποίηση Αγροτικών Προϊόντων εννοούμε την μετατροπή ενός πρωτογενούς αγροτικού προϊόντος σε άλλο προϊόν το οποίο είναι κατάλληλο για κατανάλωση ή για άμεση ή μελλοντική χρήση. Η μετατροπή αυτή πολλές φορές είναι ουσιαστική αφού οδηγεί στην παραγωγή εντελώς νέου προϊόντος το οποίο δεν έχει ούτε τη μορφή ούτε τη χρήση του πρωτογενούς προϊόντος π.χ. το ζαχαρότευτλο μετατρέπεται σε ζάχαρη. Η μεταποίηση στην περίπτωση αυτή καθιστά ένα πρωτογενές αγροτικό προϊόν από μη εδώδιμο σε εδώδιμο. Αντίθετα, άλλες φορές η επεξεργασία δεν επηρεάζει ουσιαστικά τη μορφή και τη φύση του πρωτογενούς προϊόντος. Σ αυτή την περίπτωση κύριος σκοπός της μεταποίησης είναι να αποκτήσει το προϊόν συγκε-

13 Εισαγωγή 13 κριμένα χαρακτηριστικά για μακροχρόνια διατήρηση και για μελλοντική κατανάλωση, όπως είναι η αφυδάτωση, η κατάψυξη, η κονσερβοποίηση, κ.λ.π. Η αναγκαιότητα της μεταποίησης είναι εμφανής από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, αλλά και από μια σειρά άλλων λόγων που προκύπτουν από τη χρήση των αγροτικών προϊόντων, από λόγους οικονομικούς και από άλλους που συνοψίζονται στους παρακάτω: 1. Από τη φύση της πρωτογενούς αγροτικής παραγωγής. Η πρωτογενής αγροτική παραγωγή αποτελείται από μια πληθώρα προϊόντων, τα οποία σε μεγάλο ποσοστό είναι ευπαθή και παράγονται σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους του έτους. Πολλά από αυτά καταναλώνονται στη φυσική τους μορφή, αλλά τα περισσότερα η κατανάλωσή τους υπό μορφή τροφίμων αλλά και η μακροχρόνια διατήρησή τους, απαιτεί κάποιο βαθμό μεταποίησης. Επομένως, για να ικανοποιήσουν τις μακροχρόνιες ανάγκες του ανθρώπου επιβάλλεται η μεταποίησή τους και η μετατροπή τους, αφ ενός μεν σε προϊόντα καταναλώσιμα και αφ εταίρου σε προϊόντα μικρού όγκου και ανθεκτικά. 2. Από την άνοδο του βιοτικού επιπέδου του ανθρώπου. Μετά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δημιουργήθηκαν συνθήκες συνεχούς ανάπτυξης όλων των κρατών με συνέπεια τη συνεχή βελτίωση των εισοδημάτων και του βιοτικού επιπέδου των ανθρώπων. Με τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου δημιουργήθηκαν νέες ανάγκες και επιθυμίες, κυρίως για περισσότερα νέα προϊόντα διατροφής, οι οποίες πρέπει να ικανοποιηθούν καθ όλο το έτος. Το γεγονός αυτό οδήγησε τις επιστήμες να σχεδιάσουν και να παράγουν νέα σύνθετα προϊόντα από πρώτες ύλες αγροτικά προϊόντα και με τη βοήθεια και της τεχνολογίας δημιούργησαν ένα σημαντικό πλήθος ποικιλιών τροφίμων για την ικανοποίηση όλων των αναγκών. 3. Από την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας. Η επιστήμη και η τεχνολογία δίνουν τη δυνατότητα παραγωγής νέων προϊόντων - τροφίμων από την ίδια πρώτη ύλη και να αξιοποιήσουν όλες τις δυνατές ωφέλειες που προσφέρει ένα αγροτικό προϊόν. Αυτό σημαίνει ότι παράγονται προϊόντα των οποίων παλαιότερα το προνόμιο παραγωγής το είχαν μόνο ορισμένες χώρες του κόσμου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η παραγωγή ζάχαρης από ζαχαρότευτλα, όπου παλαιότερα παραγόταν μόνο από ζαχαροκάλαμο σε ορισμένες περιοχές της γης. Επιπλέον, η επιστήμη και η τεχνολογία δίνουν τη δυνατότητα διατήρησης των αγροτικών προϊόντων και σε χρόνο εκτός περιόδου παραγωγής ή δίνουν τη δυνατότητα παραγωγής νέων προϊόντων για ικανοποίηση νέων αναγκών, σε βραχυχρόνια και μακροχρόνια περίοδο. 4. Από την ανάγκη αποσυμφόρησης της πρωτογενούς αγροτικής παραγωγής

14 14 Κεφάλαιο 1 στην περίοδο της αιχμής της παραγωγής της. Η περίπτωση αυτή είναι πολύ σημαντική για την αγροτική οικονομία για δύο βασικούς λόγους: Πρώτον, πολλά γεωργικά προϊόντα δεν αποθηκεύονται για μεγάλο χρονικό διάστημα ενώ άλλα αποθηκεύονται με πολύ υψηλό οικονομικό κόστος. Επιπλέον, οι διαθέσιμοι αποθηκευτικοί χώροι δεν είναι επαρκείς για να καλύψουν τις ανάγκες της παραγωγής σε περιόδους αιχμής όπως είναι η περίοδος συγκομιδής. Σε κάθε περίπτωση όμως υπάρχει ο κίνδυνος της υποβάθμισης της ποιότητάς τους και επομένως η μείωση της αξίας τους. Την περίοδο αυτή η μεταποίηση ενός μεγάλου μέρους ή και ολόκληρης της παραγωγής αποσυμφωρεί την αγορά του προϊόντος, προστατεύει το προϊόν από τη φθορά και μειώνει σημαντικά τον όγκο της για οικονομική αποθήκευση. Δεύτερον, η μεγάλη προσφορά κατά την περίοδο της παραγωγής δημιουργεί συνθήκες κορεσμού στην αγορά του προϊόντος, με αποτέλεσμα σημαντική πτώση των τιμών με σοβαρές συνέπειες στα εισοδήματα των παραγωγών. Η μεταποίηση μιας ποσότητας ενός αγροτικού προϊόντος εναρμονίζει την προσφορά και τη ζήτησή του στην αγορά και αποτρέπει την πτώση των τιμών των παραγωγών. 1.2 Μέθοδοι και στόχοι της μεταποίησης Ανάλογα με τη φύση και τη μορφή του πρωτογενούς προϊόντος, αλλά και ανάλογα με τη μορφή και τη χρήση του τελικού προϊόντος, χρησιμοποιούνται διάφοροι μέθοδοι μεταποίησης. Ως μεθόδους μεταποίησης εννοούμε τις διάφορες μορφές επεμβάσεων που γίνονται στο πρωτογενές προϊόν ώστε να παραχθεί το τελικό μεταποιημένο προϊόν. Οι επεμβάσεις μπορεί να είναι πολλές και διαφόρων μορφών και ακολουθούν μια συγκεκριμένη σειρά για κάθε αγροτικό προϊόν ώστε να παραχθεί το επιθυμητό προϊόν. Παρακάτω αναφέρονται περιληπτικά οι κυριότερες μέθοδοι μεταποίησης. 1. Η μηχανική επεξεργασία. Η μορφή αυτή της επέμβασης εφαρμόζεται κυρίως σε πρωτογενή αγροτικά προϊόντα τα οποία με τη μεταποίηση δεν αλλάζουν τελείως μορφή και παράγεται, είτε ένα νέο μεταποιημένο προϊόν είτε ένα προϊόν που αποτελεί προετοιμασία του πρωτογενούς προϊόντος για περαιτέρω επεξεργασία. Μηχανική επεξεργασία μπορεί να έχει τη μορφή του τεμαχισμού ή της συμπίεσης του πρωτογενούς προϊόντος. Για παράδειγμα, στην παραγωγή της ζάχαρης από ζαχαρότευτλα έχουμε κατ αρχήν τεμαχισμό των ζαχαρότευτλων, στην παραγωγή του ελαιολάδου και στην παραγωγή κρα-

15 Εισαγωγή 15 σιού έχουμε συμπίεση του πρωτογενούς προϊόντος, δηλαδή μηχανικές επεμβάσεις που προετοιμάζουν το προϊόν για περαιτέρω επεξεργασία. Με άλλα λόγια, η μηχανική επεξεργασία, τις περισσότερες φορές, αποτελεί αρχικό στάδιο μεταποίησης και καθιστά το πρωτογενές προϊόν κατάλληλο για άλλες μορφές επεξεργασίας ανάλογα με τον τελικό σκοπό της μεταποίησης. 2. Η χημική επεξεργασία. Η χημική επεξεργασία περιλαμβάνει την επέμβαση στη φύση και τη μορφή του προϊόντος με χημικές ουσίες οι οποίες προκαλούν ουσιαστικές μεταβολές στο υπό μεταποίηση προϊόν και μετατρέπουν το πρωτογενές προϊόν είτε σε νέο προϊόν είτε βοηθούν στην περαιτέρω επεξεργασία. Η χημική επεξεργασία τις περισσότερες φορές αποτελεί μέσο εξουδετέρωσης και καθαρισμού των μεταποιημένων προϊόντων από ανεπιθύμητες ουσίες που παράγονται κατά τη διαδικασία της μεταποίησης. Για παράδειγμα, κατά την παραγωγή των σπορέλαιων για την εξαγωγή των λιπαρών ουσιών από τους σπόρους που μεταποιούνται χρησιμοποιείται η καθαρή βενζίνη ως διαλυτικό, ενώ για τον καθαρισμό των ανεπιθύμητων ουσιών που προέκυψαν κατά τη διαδικασία αυτή χρησιμοποιούνται διάφορα χημικά αντιδραστήρια. Παραδείγματα μηχανικής και χημικής επεξεργασίας (και με τη βοήθεια άλλων μεθόδων), έχουμε στη περίπτωση παραγωγής ζάχαρης από ζαχαρότευτλα, τοματοπολτού και προϊόντων τομάτας, ελαιόλαδο και σπορέλαια, κ.ά. 3. Η θερμική επεξεργασία και αφυδάτωση. Η θερμική επεξεργασία είναι η ε- πέμβαση με θερμική ενέργεια στο πρωτογενές προϊόν ή σε προϊόν με ολική ή μερική επεξεργασία, με σκοπό τη μεταβολή του προς στην επιθυμητή κατεύθυνση. Η θερμική επεξεργασία τις περισσότερες φορές αποτελεί μέθοδο αποστείρωσης αλλά και αφυδάτωσης του πρωτογενούς προϊόντος, που τελικά καταλήγει σε μεταποιημένο προϊόν. Με την αποστείρωση των μεταποιημένων προϊόντων επιτυγχάνεται η απαλλαγή αυτού από τους διάφορους μικροοργανισμούς με αποτέλεσμα να ενισχύεται η αντοχή του στο χρόνο, ενώ με την αφυδάτωση αφαιρείται από το προϊόν το μεγαλύτερο μέρος της υγρασίας ώστε να εμποδίζονται οι περαιτέρω αλλοιώσεις του προϊόντος, λόγω χημικών μεταβολών ή λόγω αναπτύξεως υδρόφιλων μικροοργανισμών. Η παστερίωση και η αποστείρωση (συμπυκνωμένο γάλα) του γάλακτος, η αφυδάτωση και η αποξήρανση φρούτων και λαχανικών, είναι παραδείγματα θερμικής επεξεργασίας και επιμηκύνουν τη διάρκεια ζωής του τελικού προϊόντος και επομένως και τη διάρκεια κατανάλωσής του. 4. Η ζύμωση. Η μεταποίηση σ αυτή την περίπτωση γίνεται κυρίως, με τη βοήθεια ωφέλιμων μικροοργανισμών κυρίως μυκήτων, βακτηρίων και άλλων μέ-

16 16 Κεφάλαιο 1 σων που προκαλούν ζυμώσεις και μεταβολές στο πρωτογενές προϊόν. Με την μέθοδο αυτή το πρωτογενές προϊόν, κατάλληλα προετοιμασμένο, εμβολιάζεται (μολύνεται) με επιλεγμένους μικροοργανισμούς οι οποίοι με τη δράση τους μεταβάλουν τη μορφή και τη και τη φύση του πρωτογενούς προϊόντος και το μετατρέπουν σε άλλο προϊόν. Η μέθοδος αυτή εφαρμόζεται σε πάρα πολλά αγροτικά προϊόντα και κυρίως σ αυτά που προορίζονται για τρόφιμα. Παραδείγματα τέτοιας μεταποίησης είναι αυτή των προϊόντων του γάλακτος, των προϊόντων του κρέατος, παραγωγή κρασιών, η παραγωγή ορισμένων διατηρημένων λαχανικών (τουρσιά) και άλλων. 5. Η κατάψυξη. Και η κατάψυξη είναι κύριο μέσο συντήρησης των τροφίμων, συγχρόνως όμως είναι και μια μέθοδος μεταποίησης των πρωτογενών αγροτικών προϊόντων. Κατά τη διαδικασία της μεταποίησης με τη μέθοδο της κατάψυξης, το πρωτογενές προϊόν καταψύχεται μέχρι και 45 βαθμούς Κελσίου ώστε να στερεοποιηθούν όλα τα υγρά συστατικά του προϊόντος. Η κατάψυξη καθυστερεί την καταστροφή των τροφίμων και τα διατηρεί ασφαλή, παρεμποδίζοντας την ανάπτυξη των μικροοργανισμών και επιβραδύνοντας την ενζυμική δραστηριότητα που προκαλεί την αλλοίωση των τροφίμων. Καθώς το νερό στα τρόφιμα μετασχηματίζεται σε κρυστάλλους πάγου κατά τη διάρκεια της κατάψυξης, δεν είναι πλέον διαθέσιμο στους μικροοργανισμούς που το χρειάζονται για την ανάπτυξή τους. Εντούτοις, οι περισσότεροι μικροοργανισμοί, με εξαίρεση τα παράσιτα, παραμένουν ζωντανοί όταν καταψύχονται. Συνεπώς, τα τρόφιμα πρέπει να τα χειριζόμαστε με ασφάλεια και πριν την κατάψυξή τους και μετά την απόψυξη. Μ αυτόν τον τρόπο αναστέλλονται όλες οι χημικές αλλοιώσεις του προϊόντος και το προϊόν διατηρείται για αρκετό χρονικό διάστημα με την αρχική του μορφή. Δηλαδή, η μεταποίηση με την μέθοδο της κατάψυξης έχει ως κύριο στόχο την επιμήκυνση του χρόνου ζωής των αγροτικών προϊόντων με ταυτόχρονη διατήρηση της αρχικής μορφής του. Έτσι ένα κατεψυγμένο προϊόν, μπορεί να μη διατηρεί την διαιτητική του αξία, διατηρεί όμως τη μορφή και τη χρήση που είχε ως νωπό (π.χ. κρέατα, ψάρια, λαχανικά). 6) Η κονσερβοποίηση. Η κονσερβοποίηση αν και δεν θεωρείται μέθοδος μεταποίησης, είναι όμως, τις περισσότερες φορές αναγκαία για τη συσκευασία και διατήρηση των μεταποιημένων προϊόντων και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη μεταποίηση. Με την κονσερβοποίηση το μεταποιημένο προϊόν τοποθετείται σε αεροστεγές και αποστειρωμένο περιβάλλον και έτσι παρατείνεται η διάρκεια ζωής αυτού και ο χρόνος της κατανάλωσής του. Ιδιαίτερα χρήσιμη είναι η κονσερβοποίηση σε ευπαθή μεταποιημένα προϊόντα, στα οποία εκτός

17 Εισαγωγή 17 του ότι επιμηκύνει τη διάρκεια ζωής τους, διευκολύνει σημαντικά την μεταφορά τους αλλά κυρίως την αποθήκευσή τους. Οι παραπάνω μέθοδοι μεταποίησης δεν εξαντλούν τον κατάλογο των μεθόδων ούτε είναι τόσο απλουστευμένοι στην πράξη. Κάθε μέθοδος αποτελεί ένα πολύπλοκο σύστημα ενεργειών που καταλήγουν στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Επίσης, κάθε μέθοδος εφαρμόζεται είτε μεμονωμένη είτε σε συνδυασμό με άλλες με μια συγκεκριμένη σειρά, ανάλογα με το είδος του πρωτογενούς προϊόντος και του τελικού προϊόντος που παράγεται. Η μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της δευτερογενούς παραγωγής. Αναπτύχθηκε ουσιαστικά μετά το Βʹ Παγκόσμιο Πόλεμο και κάλυψε ένα μεγάλο κενό στις θετικές επιστήμες το οποίο είχε επισημανθεί από τις αρχές του αιώνα μας. Προς αυτή την κατεύθυνση συνέβαλαν οι σημαντικές και ταχύτατες μεταβολές στις ανάγκες διατροφής του ανθρώπου, όπως οι ανάγκες σε μεταποιημένα και συντηρημένα τρόφιμα, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου και της πολιτιστικής στάθμης των λαών, ο καταμερισμός της εργασίας μεταξύ των ατόμων, η δημιουργία μεγάλων αστικών κέντρων απομονωμένων από την πρωτογενή παραγωγή, η ταχύτατη αύξηση του πληθυσμού της γης και η συνεχής αλλαγή των συνηθειών και της διατροφής. Κύριος σκοπός, λοιπόν, της μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων είναι να συμβάλλει, σε συνεργασία και με άλλες επιστήμες (φυσικής, χημείας, ενζυμολογίας, μικροβιολογίας, κ.λ.π.) στη λύση του προβλήματος της διατροφής και άλλων αναγκών του ανθρώπου. Ο στόχος αυτός πετυχαίνεται με τη δημιουργία νέων προϊόντων που ικανοποιούν πλήρως τις ανάγκες του ανθρώπου, αλλά και με τη δημιουργία ανθεκτικών προϊόντων που μπορούν να καταναλωθούν καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Ένας άλλος στόχος της μεταποίησης είναι η αξιοποίηση της πλεονάζουσας πρωτογενούς γεωργικής παραγωγής. Η εποχικότητα της παραγωγής των αγροτικών προϊόντων δημιουργεί τεράστια πλεονάσματα την περίοδο της συγκομιδής και αδυναμία της αγοράς για πλήρη απορρόφηση. Με την μεταποίηση μεγάλες ποσότητες αγροτικών προϊόντων μετατρέπονται σε άλλα ανθεκτικά προϊόντα. Επιπλέον, με τη μεταποίηση προσδίδεται στα πρωτογενή αγροτικά προϊόντα σημαντική προστιθέμενη αξία 2 η οποία συμβάλει σημαντικά στην αύξηση του εθνικού εισοδήματος της χώρας. Η άμεση και πλήρης αξιοποίηση της πρωτογενούς παραγωγής, η αποτελε- 2 Προστιθέμενη αξία μιας παραγωγικής διαδικασίας είναι η διαφορά της αξίας των υλικών που χρησιμοποιούνται και καταναλώνονται από την αξία των προϊόντων που παράγονται (γίνεται λόγος παρακάτω).

18 18 Κεφάλαιο 1 σματική συντήρηση και συσκευασία των παραγομένων προϊόντων, η έρευνα επί των συνεχώς μεταβαλλόμενων προτιμήσεων των καταναλωτών με σκοπό τη σωστή κατεύθυνση της παραγωγής, η αναζήτηση νέων προϊόντων και η αποτελεσματική διάθεση αυτών, αποτελούν τις βασικές κατευθυντήριες γραμμές με τις οποίες η μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων προσπαθεί να πετύχει τους σκοπούς της. Βεβαίως, η μεταποίηση των πρωτογενών αγροτικών προϊόντων προϋποθέτει ένα σημαντικό κόστος στην αλυσίδα της μεταφοράς των προϊόντων από τον παραγωγό στον καταναλωτή. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ το ποσοστό του κόστους μεταποίησης φθάνει το 36% του συνολικού κόστους εμπορίας και ακολουθείται από το κόστος της λιανικής πώλησης με 25%, το κόστος αποθήκευσης 20%, το κόστος χονδρικής πώλησης 12%, και των μεταφορικών 7%. Το σχήμα 1.5 δείχνει παραστατικά την κατανομή αυτή. 25% Μεταποίηση Μεταφορά Χονδρεμπόριο Αποθήκευση Λιανεμπόριο 20% Μεταποίηση 36% 12% 7% Σχήμα 1.5: Κατανομή του κόστους μεταφοράς των προϊόντων από τον παραγωγό στον καταναλωτή. (Πηγή: Kohls and Uhl, 1985, pp, 215) Όλες οι παραπάνω λειτουργίες και τα στάδια της μεταποίησης απαιτούν επενδύσεις μεγάλων κεφαλαίων, κυρίως σε μηχανολογικό εξοπλισμό και κτιριακές εγκαταστάσεις, απασχολούν σημαντικό αριθμό προσωπικού και δημιουργούν μια σειρά από οικονομικές δραστηριότητες στην εσωτερική και διεθνή αγο-

19 Εισαγωγή 19 ρά. Οι δραστηριότητες αυτές επηρεάζουν σημαντικά τις συνθήκες της αγοράς, συμβάλλουν στην οικονομία μιας περιοχής ή της χώρας ολόκληρης και παράλληλα διαμορφώνουν ένα ιδιαίτερο κλάδο-αγορά, αυτή της μεταποιητικής βιομηχανίας των αγροτικών προϊόντων. Τα οικονομικά αυτών των επιχειρήσεων θα μπορούσαν να μελετηθούν και να παρακολουθούνται από τον κλάδο της οικονομικής επιστήμης «οικονομική των επιχειρήσεων». Αν και ένα μεγάλο μέρος των οικονομικών δραστηριοτήτων, εμπίπτει στον παραπάνω κλάδο εν τούτοις η γεωπονική επιστήμη και ιδιαίτερα η αγροτική οικονομία έχει τον κύριο λόγο για τη μελέτη των μεταποιητικών επιχειρήσεων. Με τη μελέτη όλων των οικονομικών δραστηριοτήτων, αλλά και με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μεταποιητικές επιχειρήσεις των αγροτικών προϊόντων, ασχολείται ο κλάδος της γεωπονικής επιστήμης η «Οικονομική Μεταποίησης Αγροτικών Προϊόντων». 1.3 Ωφέλειες της μεταποίησης Η πραγματοποίηση των στόχων της μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων δημιουργεί μια σειρά από ωφέλειες που ικανοποιούν σε μεγάλο βαθμό τους καταναλωτές, συμβάλουν στην βελτίωση της οικονομίας των παραγωγών και επιδρούν θετικά στην τοπική οικονομία όπου είναι εγκατεστημένες αλλά και στην εθνική οικονομία. Οι ωφέλειες της μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων στον άνθρωπο ως καταναλωτή μπορούν να συνοψισθούν στα παρακάτω: 1. Μεταβάλει ορισμένα πρωτογενή αγροτικά προϊόντα από μη εδώδιμα σε εδώδιμα. Η περίπτωση αυτή είναι σημαντική αφού πάρα πολλά αγροτικά προϊόντα δεν μπορούν να καταναλωθούν χωρίς να υποστούν κάποιο βαθμό μεταποίησης. Έτσι δίνεται η δυνατότητα στον καταναλωτή να χρησιμοποιεί, να καταναλώνει και να απολαμβάνει ένα σημαντικό αριθμό προϊόντων, τα οποία χωρίς τη διαδικασία της μεταποίησης δεν θα υπήρχαν. 2. Δημιουργεί νέα προϊόντα από ένα ή από συνδυασμό πρωτογενών αγροτικών προϊόντων, τα οποία δεν παράγονται από τη φύση, διατίθενται έτοιμα για κατανάλωση και ικανοποιούν ποικιλία αναγκών και επιθυμιών των καταναλωτών. Και στην περίπτωση αυτή προσφέρεται σημαντική ωφέλεια στον καταναλωτή με τη μορφή ευημερίας. 3. Με τη μεταποίηση, τα περισσότερα τελικά προϊόντα τα οποία χαρακτηρίζο-

20 20 Κεφάλαιο 1 νται τρόφιμα, διατηρούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα και ικανοποιούν σημαντικές διατροφικές ανάγκες του ανθρώπου και τη ζήτηση της αγοράς για όλο το έτος. 4. Με τη μεταποίηση δημιουργούνται προϊόντα, συμπυκνωμένα, και επομένως μικρότερου όγκου και βάρους από τα αρχικά πρωτογενή προϊόντα. Επιπλέον, η συσκευασία που ακολουθεί συνήθως την παραγωγή, προφυλάσσει τα προϊόντα από αλλοιώσεις και εξωγενείς παράγοντες. Όλα αυτά έχουν σαν συνέπεια μείωση του κόστους μεταφοράς τους και φυσικά ασφαλή και οικονομικότερη αποθήκευση. Η οικονομική επίδραση της μεταποίησης των αγροτικών προϊόντων συνίσταται σε μία σειρά από οικονομικές επιπτώσεις στην αγορά, στους παραγωγούς, στους καταναλωτές και στη εθνική οικονομία. Οι οικονομικές επιπτώσεις παρουσιάζονται εν συντομία παρακάτω: 1. Αύξηση της συνολικής ζήτησης και της τιμής παραγωγού ενός αγροτικού προϊόντος. Η αύξηση της ζήτησης προκαλείται με την απορρόφηση σημαντικών ποσοτήτων του πρωτογενούς προϊόντος από τη μεταποίηση. Παράλληλα η αυξημένη ζήτηση συμβάλει στη άνοδο της τιμής. Ο μηχανισμός αυτός παριστάνεται στο σχήμα 1.6. Στο σχήμα 1.6., με δεδομένη την προσφορά του προϊόντος (S), η συνολική ζήτηση αυξάνεται και η καμπύλη της ζήτησης από Tιμή S T 2 T 1 D 2 D 1 0 Π 1 Π 2 Ζητούμενη Ποσότητα Σχήμα 1.6: Αύξηση της ζήτησης και της τιμής (Πηγή, Καμενίδης, 1985).

21 Εισαγωγή 21 τη θέση D 1 μετατοπίζεται δεξιά στη θέση D 2 με τη λειτουργία της μεταποίησης στην αγορά του προϊόντος. Την αύξηση της ζήτησης ακολουθεί η αύξηση της τιμής του προϊόντος στην αγορά από Τ 1 σε Τ Η αύξηση της τιμής του προϊόντος, όπως είναι φυσικό, αυξάνει και το συνολικό εισόδημα του παραγωγού. Προϊόν Αξία τελικού προϊόντος σε Αξία υλικών σε 3. Προσδίδει σημαντική προστιθέμενη αξία στα γεωργικά προϊόντα. Προστιθέμενη αξία μιας παραγωγικής διαδικασίας είναι η διαφορά της αξίας των προϊόντων που παράγονται αν αφαιρεθεί η αξία των υλικών που χρησιμοποιήθηκαν. Ένα απλό παράδειγμα: Προστιθέμενη αξία σε Ποσοστό % Κομπόστα 2,00 0,80 1,20 60% Τοματοπολτός 1,50 0,70 0,80 53% Ζάχαρη 2,30 0,60 1,70 74% Ψωμί 1,00 0,20 0,80 80% Τελικά προϊόντα: Αυτά που προορίζονται για κατανάλωση Ενδιάμεσα προϊόντα : Αυτά που χρειάζονται και άλλη επεξεργασία Σχήμα 1.7: Σχηματική παράσταση δημιουργίας προστιθέμενης αξίας.

22 22 Κεφάλαιο 1 Η προστιθέμενη αξία υπολογίζεται: Σε τιμές αγοράς, δηλαδή η αξία του προϊόντος θεωρείται η τιμή του στην αγορά. Σε τιμές κόστους, δηλαδή η αξία του προϊόντος θεωρείται το κόστος παραγωγής Αν στην αξία των υλικών δεν περιλαμβάνονται οι αποσβέσεις του παγίου κεφαλαίου η υπολογιζόμενη προστιθέμενη αξία ονομάζεται ακαθάριστη Αντίθετα όταν αφαιρείται η αξία των υλικών αφαιρούνται και οι αποσβέσεις τότε η προστιθέμενη αξία ονομάζεται καθαρή 4. Δημιουργεί θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα στης αγροτικές περιοχές, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση της απασχόλησης και κυρίως της εξωγεωργικής απασχόλησης. Η ωφέλεια αυτή είναι ιδιαιτέρως σημαντική αν ληφθεί υπ όψη η περιοδική απασχόληση του αγροτικού πληθυσμού που οφείλεται κυρίως στη φύση της αγροτικής παραγωγής και η έλλειψη σημαντικών ευκαιριών απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές της χώρας. Επιπλέον, δημιουργεί και συνθήκες αύξησης της οικονομικής δραστηριότητας στην τοπική κοινωνία με τη βελτίωση των ατομικών εισοδημάτων. 5. Δημιουργεί εξωτερικές οικονομίες, δηλαδή, προκαλεί πρόσθετη οικονομική δραστηριότητα. Αυτό προκύπτει από την ανάγκη εξυπηρέτησης των μονάδων μεταποίησης από βιοτεχνίες οι οποίες παράγουν βοηθητικές ύλες, υλικά συσκευασίας και άλλα, με αποτέλεσμα την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας σε μια περιοχή. 1.4 Οικονομική μεταποίησης αγροτικών προϊόντων Η οικονομική μεταποίησης αγροτικών προϊόντων είναι ένας κλάδος της αγροτικής οικονομίας που ασχολείται με την οργάνωση, τη λειτουργία, τον προγραμματισμό, την εμπορία (Marketing) και τα οικονομικά αποτελέσματα μιας μεταποιητικής μονάδας αγροτικών προϊόντων ή μιας μονάδας μεταποίησης αγροτικών προϊόντων ή και ολόκληρης γεωργικής βιομηχανίας. Δηλαδή, η οικονομική μεταποίησης μελετά τα οικονομικά προβλήματα που προκύπτουν από την ύπαρξη και τη λειτουργία μιας επιχείρησης μεταποίησης αγροτικών προϊόντων και παραγωγής τροφίμων. Τα προβλήματα αυτά μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν διαφέρουν από τα προβλήματα οποιασδήποτε επιχείρησης, πλην όμως η σύνδεση των μεταποιητικών μονάδων αγροτικών προϊόντων ή των

23 Εισαγωγή 23 επιχειρήσεων παραγωγής τροφίμων, με την αγροτική παραγωγή και τη φύση των αγροτικών προϊόντων τα προσδίδει σημαντικές ιδιαιτερότητες. Τέτοια προβλήματα μπορεί να είναι: Προβλήματα μεταποίησης Η μεταποίηση αγροτικών προϊόντων απαιτεί σημαντικές επενδύσεις σε εξειδικευμένο μηχανολογικό εξοπλισμό ο οποίος προϋποθέτει μεγάλες δαπάνες απόκτησης και οπωσδήποτε, κόστος χρήσεως και λειτουργίας. Αυτό συνδέεται άμεσα με το γεγονός, ότι όλες οι επιχειρήσεις παραγωγής τροφίμων χρησιμοποιούν καλής ποιότητας υλικά και το τελικό προϊόν χρειάζεται ιδιαίτερη προστασία και επιμέλεια στην παραγωγή και στη συσκευασία γιατί αποτελεί καταναλωτικό αγαθό του ανθρώπου που σχετίζεται με τη διατροφή του και την υγεία του. Η λειτουργία μιας τέτοιας επιχείρησης θα πρέπει να είναι αποδοτική. Η εγκατάσταση και η αποδοτική λειτουργία μιας μεταποιητικής μονάδας προϋποθέτει σωστή επιλογή του τόπου εγκατάστασης, επιλογή του κατάλληλου εξοπλισμού και κατάλληλη οργάνωση των τμημάτων της. Επίσης προϋποθέτει, εξάντληση της δυναμικότητάς της και εξασφάλιση συνεχούς λειτουργίας αυτής. Στη μεταποίηση, όμως, των αγροτικών προϊόντων αυτό το τελευταίο είναι δύσκολο να επιτευχθεί για τους εξής λόγους: 1. Διότι υπάρχει μεγάλη διακύμανση στην προσφορά της αγροτικής παραγωγής (πρώτη ύλη ) από έτος σε έτος. Αυτό, όπως είναι γνωστό, οφείλεται στις μεγάλες διακυμάνσεις ανεξέλεγκτων παραγόντων (κυρίως καιρικών) οι οποίοι επηρεάζουν το ύψος της παραγωγής και με τη σειρά του, επηρεάζει σημαντικά την εύρυθμη λειτουργία της μεταποιητικής μονάδας. 2. Διότι πάρα πολλά αγροτικά προϊόντα είναι εποχιακά δηλαδή παράγονται μόνο σε μια περίοδο του έτους με αποτέλεσμα να μη είναι δυνατός ο εφοδιασμός της μονάδας με πρώτη ύλη καθ όλη τη διάρκεια του έτους. 3. Διότι η αποθήκευση των αγροτικών προϊόντων, για να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη, τις περισσότερες φορές δεν είναι εφικτή, ή είναι πολύ δύσκολη και πολλές φορές δαπανηρή, για μακροχρόνια χρήση. Και αυτό γιατί είναι ευαίσθητα και ογκώδη, χαρακτηριστικά που δημιουργούν τα παραπάνω προβλήματα. Οι παραπάνω λόγοι επηρεάζουν σημαντικά τη διάρκεια λειτουργίας των μονάδων μεταποίησης αγροτικών προϊόντων και των μονάδων παραγωγής τροφίμων. Για παράδειγμα, οι περισσότερες επιχειρήσεις που μεταποιούν εποχιακά προϊόντα, η διάρκεια λειτουργίας τους κυμαίνεται από δύο έως πέντε μήνες. Αυτό με τη σειρά του επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις δαπάνες λειτουργίας και το

24 24 Κεφάλαιο 1 κόστος παραγωγής στη μεταποιητική επιχείρηση. Το πρόβλημα αυτό, όπου δημιουργείται, μπορεί να αμβλυνθεί ή και να λυθεί με κάποια καλλίτερη οργάνωση της παραγωγής. Προβλήματα μεγέθους Οι μεταποιητικές μονάδες κατά την πρώτη εγκατάστασή τους σε μια περιοχή, αντιμετωπίζουν το δίλημμα όσον αφορά το μέγεθός τους, τον αριθμό των γραμμών παραγωγής καθώς και της περιοχής και της συγκεκριμένης θέσης ίδρυσής τους. Αυτό έχει μεγάλη σημασία για την οικονομική επιβίωσή τους αφού το μέγεθος κάθε επιχείρησης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και πρωτίστως από τη διαθεσιμότητα της πρώτης ύλης. Μεγάλες μεταποιητικές μονάδες αντιμετωπίζουν, πολλές φορές, προβλήματα προμήθειας πρώτης ύλης, που προκύπτουν από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω, με αποτέλεσμα να αναγκάζονται να ανατρέχουν, για την ικανοποίησή τους, σε μακρινές περιοχές με μεγάλο κόστος μεταφοράς και με κίνδυνο υποβάθμισης της ποιότητας της πρώτης ύλης. Αντίθετα, οι μικρές και διάσπαρτες μονάδες αντιμετωπίζουν προβλήματα οργάνωσης, οικονομίας μεγέθους και διοίκησης. Εξάλλου, λόγω της διακύμανσης της αγροτικής παραγωγής αυτά τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται όσο το μέγεθος της μεταποιητικής μονάδας αυξάνει. Τα προβλήματα αυτά εξετάζονται για κάθε περίπτωση ώστε να δημιουργηθούν τρόποι που τα ελαχιστοποιούν ή να μετριάζουν τις συνέπειες αυτών. Προβλήματα αγοράς υλικών παραγωγής Όλες οι μονάδες μεταποίησης και παραγωγής τροφίμων αντιμετωπίζουν προβλήματα προμήθειας πρώτων υλών. Ειδικά όμως οι γεωργικές μεταποιητικές επιχειρήσεις λόγω της φύσεως της πρωτογενούς παραγωγής αλλά και των παραγομένων τελικών προϊόντων παρουσιάζεται οξύτερο το πρόβλημα. Η προσφορά της πρώτης ύλης για μεταποίηση προέρχεται συνήθως από πολλούς και μικρούς παραγωγούς. Αυτό σημαίνει ανομοιομορφία προϊόντος, κόστος μεταφοράς, μεγάλο αριθμό συναλλαγών, αβεβαιότητα ικανοποίησης των αναγκών της. Ακόμη, η προμήθεια των πρόσθετων βιομηχανικών υλικών που χρησιμοποιούνται στη μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων και των υλικών συσκευασίας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από μικρές και εξειδικευμένες βιομηχανίες - βιοτεχνίες που πολλές φορές δημιουργούν προβλήματα στη λειτουργία αλλά και επηρεάζουν σημαντικά το ύψος των δαπανών. Η λύση των προβλημάτων αυτών πέραν του σωστού προγραμματισμού απαιτεί και άλλες ενέργειες τεχνικές και οικονομικές και είναι αντικείμενο της οικονομικής μεταποίησης.

25 Εισαγωγή 25 Προβλήματα στρατηγικής πωλήσεων Οι μεταποιητικές επιχειρήσεις και οι επιχειρήσεις παραγωγής τροφίμων, αντιμετωπίζουν προβλήματα εκλογής μεθόδων πωλήσεων του τελικού προϊόντος. Υπάρχουν διάφοροι τρόποι για την πώληση των μεταποιημένων προϊόντων και κάθε τρόπος χρειάζεται διαφορετική στρατηγική Marketing. Η στρατηγική αυτή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες της αγοράς, από τον ανταγωνισμό, από το μέγεθος της αγοράς, από το μέγεθος της ίδιας της μεταποιητικής επιχείρησης, από το είδος και τη φύση του τελικού προϊόντος, κ.λ.π.. Πέραν των παραπάνω προβλημάτων που εντάσσονται σε γενικές κατηγορίες υπάρχουν και μικρότερα ειδικά προβλήματα τα οποία αφορούν κυρίως ειδικές περιπτώσεις μονάδων παραγωγής τροφίμων και μεταποιητικών μονάδων. Και αυτά τα προβλήματα επηρεάζουν σημαντικά τη λειτουργία και την αποτελεσματικότητα τους. 1.5 Αντικείμενο και σκοποί της Οικονομικής Μεταποίησης Αντικείμενο της οικονομικής μεταποίησης αγροτικών προϊόντων είναι κάθε μεταποιητική βιομηχανία που ως πρώτη ύλη επεξεργάζεται, κυρίως, πρωτογενή γεωργικά προϊόντα και παράγει ενδιάμεσα και τελικά προϊόντα τα οποία συνήθως είναι τρόφιμα αλλά και άλλα προϊόντα τα οποία είναι απαραίτητα για τη χρήση του ανθρώπου. Οι μεταποιητικές βιομηχανίες γεωργικών προϊόντων μπορεί να είναι ιδιωτικές, συνεταιριστικές ή κρατικές ανεξαρτήτου μεγέθους. Σκοποί της οικονομικής μεταποίησης είναι η μελέτη και η ανάλυση των παραγόντων που επηρεάζουν τις αποφάσεις και τις δραστηριότητες των γεωργικών βιομηχανιών και αποτελούν τη βάση για την ίδρυση, λειτουργία και οικονομική επιβίωση μιας μεταποιητικής μονάδας. Τέτοιοι παράγοντες είναι η δομή της μεταποιητικής βιομηχανίας και της αγοράς, ο ανταγωνισμός, η μονοπωλιακή δύναμη, η συγκέντρωση από μια γεωργική βιομηχανία, ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη του προϊόντος, το Marketing, η ποικιλία και η διαφοροποίηση του προϊόντος, οι συγχωνεύσεις, η δημόσια πολιτική, κ.ά.. Οι παραπάνω παράγοντες εξετάζονται και μελετώνται πάντα με βάση την οικονομική θεωρία, λαμβάνοντας υπ όψη τις συνθήκες της αγοράς, τη φύση της γεωργικής παραγωγής, τη φύση κάθε συγκεκριμένου προϊόντος, το βαθμό μεταποίησης, την οργάνωση (νομική τεχνική και οικονομική) των μεταποιητικών επιχειρήσεων, και άλλα.

26 26 Κεφάλαιο 1 Η μελέτη και η ανάλυση των παραπάνω οδηγεί σε συγκεκριμένα συμπεράσματα τα οποία είναι χρήσιμα για την οργάνωση και την οικονομική επιβίωση κάθε μεταποιητικής μονάδος.

ISBN 978-960-456-191-9

ISBN 978-960-456-191-9 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-191-9 Copyright, Ιανουάριος 2010, Σέμος Αναστάσιος, Eκδόσεις Zήτη Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011

Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011 Βοβός - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ISBN 978-96-46-28-9 Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 211 Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού νόμου (N.2121/1993

Διαβάστε περισσότερα

Ηέννοιατωναγροτικών προϊόντων ΝΤΟΥΜΗΠ. Α.

Ηέννοιατωναγροτικών προϊόντων ΝΤΟΥΜΗΠ. Α. Ηέννοιατωναγροτικών προϊόντων ΝΤΟΥΜΗΠ. Α. 1 Έννοιατωναγροτικώνπροϊόντων Αγροτικά προϊόντα είναι υλικά αγαθά που παράγονταιαπόφυτάκαιζώαµετο συνδυασµό των διαφόρων συντελεστών της αγροτικήςπαραγωγής, δηλαδήτουεδάφους,

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία Μεταποίηση. ΝτουµήΠ. Α.

Επεξεργασία Μεταποίηση. ΝτουµήΠ. Α. Επεξεργασία Μεταποίηση ΝτουµήΠ. Α. 1 Επεξεργασία Μεταποίηση Ως επεξεργασία ή µεταποίηση ενός πρωτογενούς γεωργικού προϊόντος χαρακτηρίζεται το σύνολο των χειρισµών και επεµβάσεων µετά τη συγκοµιδή του,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ 11

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ: Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΤΗ ΓΕΩΡΓΙΑ 11 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 5 1. Οικονομία, οικονομία της αγοράς, οικονομική... 5 2. Οικονομική επιστήμη και οικονομικά προβλήματα... 5 3. Ανάγκη, προϊόντα

Διαβάστε περισσότερα

Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011

Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011 Βοβός - ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ISBN 978-960-456-259-6 Copyright: Βοβός Α. Νικόλαος, Eκδόσεις Zήτη, Ιανουάριος 2011 Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού νόμου (N.2121/1993

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων Ενότητα 7 η : Τα Αγροτικά Προϊόντα Χρίστος Καμενίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Οικονομία. Ενότητα 1: Εισαγωγή

Αγροτική Οικονομία. Ενότητα 1: Εισαγωγή Αγροτική Οικονομία Ενότητα 1: Εισαγωγή Κοντογεώργος Αχιλλέας Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων & Τροφίμων (Δ.Ε.Α.Π.Τ.) Σκοποί ενότητας Σκοπός της

Διαβάστε περισσότερα

Ταξινόµησητωνλειτουργιών εµπορίας. ΝτουµήΠ. Α.

Ταξινόµησητωνλειτουργιών εµπορίας. ΝτουµήΠ. Α. Ταξινόµησητωνλειτουργιών εµπορίας ΝτουµήΠ. Α. 1 Ταξινόµηση των λειτουργιών εµπορίας Προπαρασκευαστικές λειτουργίες Τυποποίηση Συσκευασία Ταυτοποίηση Λειτουργίες εφοδιασµού Μεταφορές Αποθήκευση Μεταποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων Ενότητα 18 η : Αποθήκευση Αγροτικών Προϊόντων Χρίστος Καμενίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα

Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-353-1 Copyright: Π. Δ. Τσαχαγέας, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη, 2012 Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Α.Ο.Θ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Α.Ο.Θ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α.Ο.Θ ΕΡΩΣΗΕΙ ΚΛΕΙΣΟΤ ΣΤΠΟΤ ΑΝΑ ΚΕΥΑΛΑΙΟ Γ τάξης Γενικοφ Λυκείου ΝΙΚΟ ΠΕΡΟΤΛΑΚΗ Οικονομολόγος, ΙΕΡΑΠΕΣΡΑ Σηλ. 6977246129 ΑΟΘ ΝΙΚΟ ΠΕΡΟΥΛΑΚΗ Οικονομολόγος ελίδα 1 Γ τάξης Γενικοφ Λυκείου ΕΡΩΣΗΕΙ ΚΛΕΙΣΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

Copyright: Καρυπίδης Φίλιππος, Eκδόσεις Zήτη, Σεπτέμβριος 2008

Copyright: Καρυπίδης Φίλιππος, Eκδόσεις Zήτη, Σεπτέμβριος 2008 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-???? Copyright: Καρυπίδης Φίλιππος, Eκδόσεις Zήτη, Σεπτέμβριος 2008 Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων Ενότητα 8 η : Μεταποίηση Αγροτικών Προϊόντων Χρίστος Καμενίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων Ενότητα 9 η : Τυποποίηση Αγροτικών Προϊόντων Χρίστος Καμενίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Θ. Ξένος: Άλγεβρα Α' Λυκείου (2η έκδοση) Απαντήσεις και λύσεις των ερωτήσεων & ασκήσεων

Θ. Ξένος: Άλγεβρα Α' Λυκείου (2η έκδοση) Απαντήσεις και λύσεις των ερωτήσεων & ασκήσεων Σχολικό βιβλίο Άλγεβρα Α' Λυκείου Απαντήσεις και λύσεις των ερωτήσεων & ασκήσεων Θ. Ξένος: Άλγεβρα Α' Λυκείου (η έκδοση) Απαντήσεις και λύσεις των ερωτήσεων & ασκήσεων Μπορείτε να αντιγράψετε το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Σ Ι Κ Ο Σ Η Σ Α & Κ Α Ι Ν Ο Σ Ο Μ Ι Α

Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Σ Ι Κ Ο Σ Η Σ Α & Κ Α Ι Ν Ο Σ Ο Μ Ι Α Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Σ Ι Κ Ο Σ Η Σ Α & Κ Α Ι Ν Ο Σ Ο Μ Ι Α Σ Ο Ν Α Γ Ρ Ο Σ Ι Κ Ο Σ Ο Μ Ε Α Σ Ε Χ Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ Ε Κ Α Ι Ν Ο Σ Ο Μ Ι Ε Κ Α Ι Γ Ε Ω Ρ Γ Ι Κ Ο Σ Ο Μ Ε Α Σ Ε Ι Δ Τ Σ Ι Κ Η Μ Α Κ Ε Δ Ο Ν Ι Α Σ

Διαβάστε περισσότερα

Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος

Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος 1 ο ΕΠΑΛ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΚΛΑΔΟΙ ΤΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΖΩΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΑΛΙΕΙΑ - ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΔΑΣΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ : ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ-ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (Πρόκειται, κυρίως, για θέματα κλειστού τύπου από τις εξετάσεις των προηγούμενων ετών). Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.2 : Ποιοτικός έλεγχος & ασφάλεια στην αλυσίδα παραγωγής βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧ0ΛΗ ΤΕΧΝ0Λ0ΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

ΣΧ0ΛΗ ΤΕΧΝ0Λ0ΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΣΧ0ΛΗ ΤΕΧΝ0Λ0ΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΑΛΕΛΛΗ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ Τα φρούτα-λαχανικά δεν είναι τροφές

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 1 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Στο παρόν είναι συγκεντρωµένες όλες σχεδόν οι ερωτήσεις κλειστού τύπου που

Διαβάστε περισσότερα

Σκοποί ενότητας. Τίτλος Ενότητας

Σκοποί ενότητας. Τίτλος Ενότητας Αγροτική Οικονομία Ενότητα 8: θέματα εμπορίας των αγροτικών προϊόντων Κοντογεώργος Αχιλλέας Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων & Τροφίμων (Δ.Ε.Α.Π.Τ.)

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΑ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 2014 2020 Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΑ ΜΕΤΡΑ ΤΟΥ ΠΑΑ 2014 2020 ΜΑΡΙΑ ΤΣΑΡΑ, ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΗ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΙΔΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Επιχειρησιακή Έρευνα

Επιχειρησιακή Έρευνα Επιχειρησιακή Έρευνα Ενότητα 1: Εισαγωγή στο Γραμμικό Προγραμματισμό (1 ο μέρος) Μπεληγιάννης Γρηγόριος Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων & Τροφίμων

Διαβάστε περισσότερα

Tα έργα ζωγραφικής που συνοδεύουν την έκδοση είναι της Ευδοκίας Σταυρακούκα. Copyright: E. Σταυρακούκα, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη, 2013

Tα έργα ζωγραφικής που συνοδεύουν την έκδοση είναι της Ευδοκίας Σταυρακούκα. Copyright: E. Σταυρακούκα, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη, 2013 Επικοινωνία με τη συγγραφέα 2382.101.364, 6973.822.809 Tα έργα ζωγραφικής που συνοδεύουν την έκδοση είναι της Ευδοκίας Σταυρακούκα ISBN 978-960-456-398-2 Copyright: E. Σταυρακούκα, Eκδόσεις ZHTH, Θεσσαλονίκη,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο Γραμμικό Προγραμματισμό. Χειμερινό Εξάμηνο

Εισαγωγή στο Γραμμικό Προγραμματισμό. Χειμερινό Εξάμηνο Εισαγωγή στο Γραμμικό Προγραμματισμό Χειμερινό Εξάμηνο 2016-2017 Εισαγωγή Ασχολείται με το πρόβλημα της άριστης κατανομής των περιορισμένων πόρων μεταξύ ανταγωνιζόμενων δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΣ ΕΝ ΤΩ ΒΑΘΕΙ

ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΣ ΕΝ ΤΩ ΒΑΘΕΙ Δημήτριος Σωτηρίου ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΤΗΣ ΕΝ ΤΩ ΒΑΘΕΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΖΗΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2009 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-185-8 Copyright, 2009, Eκδόσεις ZHTH, Δημήτριος Σωτηρίου

Διαβάστε περισσότερα

Copyright: Κυρατζής Νικόλαος Ευριπίδης, Eκδόσεις Zήτη, Μάρτιος 2005, Θεσσαλονίκη

Copyright: Κυρατζής Νικόλαος Ευριπίδης, Eκδόσεις Zήτη, Μάρτιος 2005, Θεσσαλονίκη 2 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 960-431-953-1 Copyright: Κυρατζής Νικόλαος Ευριπίδης, Eκδόσεις Zήτη, Μάρτιος 2005, Θεσσαλονίκη Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων Ενότητα 22 η : Χρηματοδότηση εμπορίας των αγροτικών προϊόντων Χρίστος Καμενίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 2 ο 1. Γενικά για την επιχείρηση Η επιχείρηση αποτελεί ένα στοιχείο της κοινωνίας μας, το ίδιο σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγικές Έννοιες Επιχειρηματικότητας

Εισαγωγικές Έννοιες Επιχειρηματικότητας Εισαγωγικές Έννοιες Επιχειρηματικότητας Μάθημα 2 1 Εισαγωγή Χαρακτηριστικά στοιχεία της επιχείρησης ως οργανισμού Συστατικά μέρη και το περιβάλλον της επιχείρησης Διάφορες μορφές επιχειρήσεων που λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TΩN ΤΙΜΩΝ

Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TΩN ΤΙΜΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ TΩN ΤΙΜΩΝ 1. Έννοια και λειτουργία της αγοράς Σε μια πρωτόγονη οικονομία, όπως του Ροβινσώνα Κρούσου, όπου δεν υπάρχει καταμερισμός της εργασίας ο άνθρωπος παράγει μόνος του

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ Τμήμα Χονδρικών Τιμών και Τιμαρίθμων

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ Τμήμα Χονδρικών Τιμών και Τιμαρίθμων ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ Τμήμα Χονδρικών Τιμών και Τιμαρίθμων Ενημερωτικό σημείωμα για την αναθεώρηση των Δεικτών Τιμών Εισροών και Εκροών στη Γεωργία Κτηνοτροφία (Γεωργικών Δεικτών

Διαβάστε περισσότερα

Σύγχρονη Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων.

Σύγχρονη Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων. Σύγχρονη Οργάνωση & Διοίκηση Επιχειρήσεων. 1.1.2 : Ο ρόλος των Οικονομικών Οργανισμών. (Τι είναι οι Οικονομικοί Οργανισμοί;). Οι Οικονομικοί Οργανισμοί είναι οργανωμένες μορφές δραστηριότητας οι οποίοι

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων Ενότητα 17 η : Μεταφορές Αγροτικών Προϊόντων Χρίστος Καμενίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός

Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός 1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΥΚΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ : Τρασανίδης Γεώργιος, διπλ. Ηλεκ/γος Μηχανικός Μsc ΠΕ12 05 Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός Στόχος της Τεχνολογίας στην Γ Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

ιδιότητες των αναγκών

ιδιότητες των αναγκών ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ αντικείμενο της Πολιτικής Οικονομίας (ή της Οικονομικής Επιστήμης) είναι η μελέτη των οικονομικών προβλημάτων (τα οποία κατατάσσουμε σε τέσσερις κατηγορίες),

Διαβάστε περισσότερα

H συμβολή του κλάδου των ταχυκινούμενων καταναλωτικών αγαθών (FMCGs) στην Εθνική Οικονομία

H συμβολή του κλάδου των ταχυκινούμενων καταναλωτικών αγαθών (FMCGs) στην Εθνική Οικονομία H συμβολή του κλάδου των ταχυκινούμενων καταναλωτικών αγαθών (FMCGs) στην Εθνική Οικονομία Καθ. Γ. Δουκίδης Νοέμβριος 2016, Αθήνα Συνολικές Πωλήσεις FMCG: Σημαντικός Κύκλος Εργασιών 13.9 δις ευρώ (ΕΛ.ΣΤΑΤ.

Διαβάστε περισσότερα

Πώς να δημιουργήσετε μια μικρή μεταποιητική μονάδα

Πώς να δημιουργήσετε μια μικρή μεταποιητική μονάδα Πώς να δημιουργήσετε μια μικρή μεταποιητική μονάδα Θωμάς Σιούτης Γεωπόνος Αγροτικής Οικονομίας, ΜΒΑ, MSc Οι έννοιες ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ- ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗ - ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ Επεξεργασία ήμεταποίηση ενός γεωργικού προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

Ημερομηνία: Σεπτέμβριος 8, 2016

Ημερομηνία: Σεπτέμβριος 8, 2016 1) «Η ελληνική οικονομία είναι κατά βάση αγροτική». Όπως άλλωστε προκύπτει από τη συμμετοχή του προϊόντος του αγροτικού τομέα της χώρας μας στη διαμόρφωση του ΑΕΠ που ανέρχεται σε A. 25% B. 33% C. 10%

Διαβάστε περισσότερα

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων.

1. Σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης είναι η αύξηση του εισοδήματος των εργαζομένων. ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1Ο : ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 1.1. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ Στις παρακάτω ερωτήσεις να σημειώσετε το χαρακτηρισμό Σ (σωστό) ή Λ (λάθος). 1.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ KAI KAINOTOMIA

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ KAI KAINOTOMIA ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ KAI KAINOTOMIA Ορισμός της Οικονομίας Ανάγκες Αγαθά & Υπηρεσίες Καταμερισμός των έργων Αξία Ανταλλαγή και Χρήμα Αγορά Κοινωνικοί Θεσμοί και Οικονομικό Κύκλωμα Συντελεστές παραγωγής Οικονομικό

Διαβάστε περισσότερα

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών

Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Operations Management Διοίκηση Λειτουργιών Διδάσκων: Δρ. Χρήστος Ε. Γεωργίου xgr@otenet.gr 3 η εβδομάδα μαθημάτων 1 Το περιεχόμενο της σημερινής ημέρας Συστήµατα προγραµµατισµού, ελέγχου και διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ (και με τη προοδευτική δομή της ύλης του βιβλίου)

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ (και με τη προοδευτική δομή της ύλης του βιβλίου) ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ - ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ (και με τη προοδευτική δομή της ύλης του βιβλίου) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο 1. Να αναφέρετε, ονομαστικά, τις μορφές με τις οποίες εμφανίζεται η επιχειρηματική

Διαβάστε περισσότερα

Νίκος Χαριτωνίδης. Πρόλογος

Νίκος Χαριτωνίδης. Πρόλογος Πρόλογος Η ψύξη είναι σήµερα η πιο διαδοµένη µέθοδος διατήρησης των ευπαθών προϊόντων, όπως είναι τα τρόφιµα. Η επιστήµη της Βιοµηχανικής Ψύξης έχει σήµερα ξεχωριστή θέση και παίζει σηµαντικό ρόλο στην

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ 2.

Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ 2. Αρχές Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων και Υπηρεσιών ΕΠΙΜΕΕΙΑ: ΝΙΚΟΑΟ Χ. ΤΖΟΥΜΑΚΑ ΟΙΚΟΝΟΜΟΟΓΟ ΠΡΟΟΜΟΙΩΗ ΔΙΑΓΩΝΙΜΑΤΩΝ 2 Κεφάλαιο 2 ο Η Επιστήμη της Διοίκησης των Επιχειρήσεων Ομάδα Α Ερωτήσεις ωστού

Διαβάστε περισσότερα

Οι δράσεις του Μπάρμπα- Στάθη & ο πρωτογενής τομέας

Οι δράσεις του Μπάρμπα- Στάθη & ο πρωτογενής τομέας Οι δράσεις του Μπάρμπα- Στάθη & ο πρωτογενής τομέας Η θέση μας, για τα θέματα ποιότητας και ασφάλειας, σε δύο λέξεις: «γεωργική αριστεία». Βασίζεται σε τρεις πυλώνες: Βέλτιστη γεωργία (1) Συμβολαιακή γεωργία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015 1 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2015 ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Στο παρόν είναι συγκεντρωµένες όλες σχεδόν οι ερωτήσεις κλειστού τύπου που

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ο : Βασικές Οικονομικές Έννοιες ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ Χ. ΤΖΟΜΑΚΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ Πολιτική Οικονομία (Οικονομική Επιστήμη) είναι η επιστήμη που μελετά τα οικονομικά προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων Ενότητα 27 η : Κόστος Εμπορίας των Αγροτικών Προϊόντων Χρίστος Καμενίδης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Τα μέσα της εμπορικής πολιτικής

Τα μέσα της εμπορικής πολιτικής Τα μέσα της εμπορικής πολιτικής Περίγραµµα Ανάλυση µερικής ισορροπίας των δασµών: προσφορά, ζήτηση και εµπόριο σ ένα µεµονωµένο κλάδο Κόστος και όφελος των δασµών Επιδοτήσεις εξαγωγών Ποσοστώσεις στις

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών

Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών 1. Έστω ότι μία οικονομία, που βρίσκεται πάνω στην καμπύλη των παραγωγικών της δυνατοτήτων, παράγει σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή 10 τόνους υφάσματος και 00 τόνους τροφίμων.

Διαβάστε περισσότερα

[Υπόδειξη: Τα αγαθά που χάνουν την υλική τους υπόσταση και τις ιδιότητες τους μετά την πρώτη χρήση τους ονομάζονται καταναλωτά.]

[Υπόδειξη: Τα αγαθά που χάνουν την υλική τους υπόσταση και τις ιδιότητες τους μετά την πρώτη χρήση τους ονομάζονται καταναλωτά.] ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Η χρησιμότητα της Πολιτικής Οικονομίας είναι κυρίως: α) Η δυνατότητα που μας παρέχει να επεμβαίνουμε στο οικονομικό σύστημα για να βελτιώνουμε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 3 ο

ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 3 ο ΔΙΕΚ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΟΥ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟΥ Γ ΕΞΑΜΗΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΜΑΘΗΜΑ 3 ο 1. Έννοιες κόστους, εξόδου, δαπάνης, εσόδου Κόστος Όπως έχουμε ήδη αναφέρει για την παραγωγή αγαθών

Διαβάστε περισσότερα

Copyright: Ψωμόπουλος Ευάγγελος, Eκδόσεις Zήτη, Γ έκδοση: Μάρτιος 2012, Θεσσαλονίκη

Copyright: Ψωμόπουλος Ευάγγελος, Eκδόσεις Zήτη, Γ έκδοση: Μάρτιος 2012, Θεσσαλονίκη Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-314-2 Copyright: Ψωμόπουλος Ευάγγελος, Eκδόσεις Zήτη, Γ έκδοση: Μάρτιος 2012, Θεσσαλονίκη Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροχρόνια οικονομική μεγέθυνση Οι χώρες εμφανίζουν μεγέθυνση με πολύ

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Λώλος, Μέλος ΔΣ ΓΕΩΤΕΕ. Ανοικτή Καινοτομία & Επιχειρηματικότητα στις ΜΜΕ του Κλάδου των Τροφίμων

Γεώργιος Λώλος, Μέλος ΔΣ ΓΕΩΤΕΕ. Ανοικτή Καινοτομία & Επιχειρηματικότητα στις ΜΜΕ του Κλάδου των Τροφίμων Γεώργιος Λώλος, Μέλος ΔΣ ΓΕΩΤΕΕ Ανοικτή Καινοτομία & Επιχειρηματικότητα στις ΜΜΕ του Κλάδου των Τροφίμων Χαρακτηριστικά του Κλάδου Τροφίμων & Ποτών Εκθεση ΙΟΒΕ-2014 Αριθμός Επιχειρήσεων: ~14.000 μονάδες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ. Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΕΩΠΟΝΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Αγροτική Πολιτική 8 ου Εξαμήνου Η χρησιμότητα του μαθήματος Η κατανόηση του «σκηνικού» πίσω από τη διαμόρφωση της

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Τεχνολογία παρασκευής παγωτών

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ. Τεχνολογία παρασκευής παγωτών ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Τεχνολογία παρασκευής παγωτών Γενικά Πολύπλοκο προϊόν με πολλούς ορισμούς και ταξινομήσεις από χώρα σε χώρα Ελληνική νομοθεσία: Παγωτά ορίζονται τα προϊόντα που

Διαβάστε περισσότερα

Οικονοµία. Βασικές έννοιες και ορισµοί. Η οικονοµική επιστήµη εξετάζει τη συµπεριφορά

Οικονοµία. Βασικές έννοιες και ορισµοί. Η οικονοµική επιστήµη εξετάζει τη συµπεριφορά Οικονοµία Βασικές έννοιες και ορισµοί Οικονοµική Η οικονοµική επιστήµη εξετάζει τη συµπεριφορά των ανθρώπινων όντων αναφορικά µε την παραγωγή, κατανοµή και κατανάλωση υλικών αγαθών και υπηρεσιών σε έναν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Διοίκηση Επιχειρήσεων. Β Εξάμηνο -Παραδόσεις

ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Διοίκηση Επιχειρήσεων. Β Εξάμηνο -Παραδόσεις ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Διοίκηση Επιχειρήσεων Β Εξάμηνο -Παραδόσεις 1 Σκοπός του Μαθήματος Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοηθεί από τους σπουδαστές η σημασία της Διοικητικής Επιστήμης στην λειτουργία

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ο ΤΟΠΟΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Οι κλασικές προσεγγίσεις αντιμετωπίζουν τη διαδικασία της επιλογής του τόπου εγκατάστασης των επιχειρήσεων ως αποτέλεσμα επίδρασης ορισμένων μεμονωμένων παραγόντων,

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνές εµπόριο-1 P 1 P 2

Διεθνές εµπόριο-1 P 1 P 2 Διεθνές εµπόριο-1 Το διεθνές εµπόριο συµβάλλει στην καλύτερη αξιοποίηση των παραγωγικών πόρων της ανθρωπότητας γιατί ελαχιστοποιεί το κόστος παραγωγής της συνολικής προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών που διακινείται

Διαβάστε περισσότερα

Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος. Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson

Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος. Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson Εξειδικευμένοι Συντελεστές Παραγωγής και Διανομή του Εισοδήματος Το Υπόδειγμα των Jones και Samuelson Διεθνές Εμπόριο και Διανομή του Εισοδήματος Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι για τους οποίους το διεθνές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών 2.

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών 2. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το εισόδηµα των καταναλωτών, τότε αυξάνεται και η συνολική δαπάνη των καταναλωτών 2. Το µαγνητόφωνο ενός παιδιού είναι καταναλωτό αγαθό

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΔΡ. ΑΝΔΡΕΑ ΠΟΥΛΛΙΚΚΑ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΑΓΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ ΤΡΙΤΗ, 8 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ, ΚΤΗΡΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΣΥΓΚΛΗΤΟΥ Φίλε

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ 1 ΜΕΡΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΟΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΚΑΙ ΥΛΙΚΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ ΠΡΩΤΗΣ ΥΛΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΣΤΑΔΙΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΡΗΣΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΕΛΕΓΧΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ἁλωτά γίγνετ ἐπιμελείᾳ και πόνῳ ἄπαντα

ἁλωτά γίγνετ ἐπιμελείᾳ και πόνῳ ἄπαντα ἁλωτά γίγνετ ἐπιμελείᾳ και πόνῳ ἄπαντα ISBN 978-960-456-205-3 Copyright, Μάρτιος 2010, Ε. Λάμπρου, Γ. Πανταζής, Eκδόσεις Zήτη Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτικός Συνεργατισμός

Αγροτικός Συνεργατισμός ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4: Οικονομική θεωρία των συνεταιρισμών Παναγιώτα Σεργάκη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Κεφ. Ιο Εισαγωγή στην Οικονομική της Διοίκησης

Κεφ. Ιο Εισαγωγή στην Οικονομική της Διοίκησης ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφ. Ιο Εισαγωγή στην Οικονομική της Διοίκησης 1.1. Τι είναι η Οικονομική της Διοίκησης 1.2. Τι παρέχει η οικονομική θεωρία στην Οικονομική της Διοίκησης 1.3. Οι σχέσεις της οικονομικής της

Διαβάστε περισσότερα

Κοστολόγηση κατά προϊόν ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι

Κοστολόγηση κατά προϊόν ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΟΣΤΟΥΣ Ι Εισαγωγή ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έχουμε αναφέρει ότι η κοστολόγηση προϊόντος είναι η διαδικασία υπολογισμού και διανομής του κόστους παραγωγής στα παραγόμενα αγαθά Η κατανόηση της διαδικασίας αυτής

Διαβάστε περισσότερα

3. Τα αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, τα βιβλία, τα ψυγεία και οι τηλεοράσεις ανήκουν στα:

3. Τα αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, τα βιβλία, τα ψυγεία και οι τηλεοράσεις ανήκουν στα: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Η χρησιµότητα της Πολιτικής Οικονοµίας είναι κυρίως: α) Η δυνατότητα που µας παρέχει να επεµβαίνουµε στο οικονοµικό σύστηµα για να βελτιώνουµε τους όρους ζωής του ανθρώπου

Διαβάστε περισσότερα

9. Κάθε στρατηγική επιχειρηματική μονάδα αποφασίζει για την εταιρική στρατηγική που θα εφαρμόσει. α. Λάθος. β. Σωστό.

9. Κάθε στρατηγική επιχειρηματική μονάδα αποφασίζει για την εταιρική στρατηγική που θα εφαρμόσει. α. Λάθος. β. Σωστό. 1. Με ποιους τρόπους επωφελούνται οι καταναλωτές από τις οικονομίες κλίμακας; (πολλαπλής επιλογής / δύο σωστές απαντήσεις) α. Αυξάνονται τα κέρδη των επιχειρήσεων. β. Οι τιμές, αρκετές φορές, μειώνονται.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΣΤΑΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ. ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ : ανέπτυξε ένα πρότυπο σύμφωνα με το οποίο διέκρινε 5 στάδια οικονομικής ανάπτυξης, από τα οποία υποστήριξε

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Επεξεργασίας Τροφίμων

Αρχές Επεξεργασίας Τροφίμων Αρχές Επεξεργασίας Τροφίμων Κατάψυξη τροφίμων Κατάψυξη Απομάκρυνση θερμότητας από ένα προϊόν με αποτέλεσμα την μείωση της θερμοκρασίας του κάτω από το σημείο πήξης. Ως μέθοδος συντήρησης βασίζεται: Στην

Διαβάστε περισσότερα

Agro-logistics: Πιστοποίηση και Ιχνηλασιμότητα

Agro-logistics: Πιστοποίηση και Ιχνηλασιμότητα Agro-logistics: Πιστοποίηση και Ιχνηλασιμότητα Τσιτσάμης Σπυρίδων 1, Ιακώβου Ελευθέριος 2, Βλάχος Δημήτριος 2 Τα Logistics των αγροτικών προϊόντων (Agro-logistics) είναι αναμφίβολα ένας ραγδαία αναπτυσσόμενος

Διαβάστε περισσότερα

ISBN 978-960-456-352-4

ISBN 978-960-456-352-4 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα ISBN 978-960-456-352-4 Copyright, Οκτώβριος 2012, Σέμος Αναστάσιος, Eκδόσεις Zήτη Tο παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

Κατανοώντας την επιχειρηματική ευκαιρία

Κατανοώντας την επιχειρηματική ευκαιρία Η Επιχειρηματική Ευκαιρία Κατανοώντας την επιχειρηματική ευκαιρία Υπάρχουν έρευνες οι οποίες δείχνουν ότι στους περισσότερους επιχειρηματίες που ξεκινούν για πρώτη φορά μια επιχείρηση, τελειώνουν τα χρήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Α ΤΟΜΟΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Α ΤΟΜΟΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Α ΤΟΜΟΣ ΜΑΝΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Α ΤΟΜΟΣ Σειρά: Γενικό Λύκειο Οικονομικές Επιστήμες Αρχές Οικονομικής Θεωρίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΟΦΟΓΝΩΣΙΑ. Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος

ΤΡΟΦΟΓΝΩΣΙΑ. Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος ΤΡΟΦΟΓΝΩΣΙΑ Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος Τα λίπη και έλαια αποτελούν σπουδαία πηγή ενέργειας για τον άνθρωπο. Η παρουσία των λιπαρών στις τροφές συντελεί στην αύξηση της ικανότητας κορεσμού

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (LEADER Άξονας 4 ) ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ

ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (LEADER Άξονας 4 ) ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (LEADER Άξονας 4 ) ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Σας ενημερώνουμε ότι έχει προκηρυχθεί το πρόγραμμα Leader άξονας 4 με στόχο την παροχή δυνατοτήτων δημιουργίας πολλαπλών δραστηριοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

ορισμένες κατηγορίες επενδύσεων μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων, σύμφωνα με τους περιορισμούς που καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή

ορισμένες κατηγορίες επενδύσεων μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων, σύμφωνα με τους περιορισμούς που καθορίζονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή 55472/24.04.1997 Περιορισμοί στα παρεχόμενα βάσει του κωδικοποιημένου Ν.1892/90 επενδυτικά κίνητρα για ορισμένες κατηγορίες επενδύσεων μεταποίησης και εμπορίας γεωργικών προϊόντων, σύμφωνα με τους περιορισμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Ενισχυόμενοι τομείς στο πλαίσιο της δράσης L123α. "Αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων"

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. Ενισχυόμενοι τομείς στο πλαίσιο της δράσης L123α. Αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 Ενισχυόμενοι τομείς στο πλαίσιο της δράσης L123α "Αύξηση της αξίας των γεωργικών προϊόντων" 1. ΤΟΜΕΑΣ : ΚΡΕΑΣ Δράση 1.3: Εκσυγχρονισμός - επέκταση με ή χωρίς μετεγκατάσταση υφισταμένων, μονάδων

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας. Γ Λυκείου

Αρχές Οικονομικής Θεωρίας. Γ Λυκείου Αρχές Οικονομικής Θεωρίας Γ Λυκείου Κεφάλαιο 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Οικονομική Επιστήμη: Μελέτη των οικονομικών προβλημάτων που δημιουργούνται μέσα σε μια κοινωνία. 1. Ποιά προϊόντα και σε ποιές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Ο ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει ο μαθητής Στον προσδιορισμό των τιμών οι συναρτήσεις ζήτησης και προσφοράς (και οι αντίστοιχες καμπύλες) εκφράζουν τις δυνάμεις της

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Εισαγωγή Μέρος Πρώτο: Αστικά και Περιφερειακά Οικονομικά Υποδείγματα και Μέθοδοι ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Χωροθέτηση δραστηριοτήτων: η χωροθέτηση της επιχείρησης στη θεωρία 1. 1 Εισαγωγή 1.2 Κλασικά και νεοκλασικά υποδείγματα

Διαβάστε περισσότερα

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων

Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάρκετινγκ Αγροτικών Προϊόντων Ενότητα 12 η : Σπουδαιότητα και Ρόλος των Τιμών των Αγροτικών Προϊόντων Χρίστος Καμενίδης Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΙ ΚΛΑΔΟΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ 123Α

ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΙ ΚΛΑΔΟΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ 123Α ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΙ ΚΛΑΔΟΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ 123Α Ο κλάδος της μεταποίησης ή / και εμπορίας των Γεωργικών Προϊόντων απαιτεί συνέχιση της στήριξης των επενδύσεων, κατά τομέα, ως ακολούθως:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΟΜΑΔΑ Α ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣΟΧΗ: Όσα θέματα είναι σκιασμένα με θαλασσί χρώμα είναι ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ 2000 Α1 Όταν η ζήτηση ενός αγαθού είναι ελαστική, η συνολική

Διαβάστε περισσότερα

Δράση 4.2: «Μεταποίηση, Εμπορία ή και Ανάπτυξη Γεωργικών Προϊόντων»

Δράση 4.2: «Μεταποίηση, Εμπορία ή και Ανάπτυξη Γεωργικών Προϊόντων» Δράση 4.2: «Μεταποίηση, Εμπορία ή και Ανάπτυξη Γεωργικών Προϊόντων» Σε δημόσια διαβούλευση δόθηκε η Υπουργική Απόφαση για την υλοποίηση του Μέτρου 4.2 του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2020 που

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνές εξαγωγικό Μάρκετινγκ Ενότητα 1η: Εισαγωγή

Διεθνές εξαγωγικό Μάρκετινγκ Ενότητα 1η: Εισαγωγή Διεθνές εξαγωγικό Μάρκετινγκ Ενότητα 1η: Εισαγωγή Θεοδωρίδης Προκόπης Σχολή Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων Αγροτικών Προϊόντων & Τροφίμων (Δ.Ε.Α.Π.Τ.) 1 Σκοπός Σκοπός

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ : Προσδιορισμός του εισοδήματος που αποκτάται από ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα και φορολόγηση αυτού

ΘΕΜΑ : Προσδιορισμός του εισοδήματος που αποκτάται από ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα και φορολόγηση αυτού ΘΕΜΑ : Προσδιορισμός του εισοδήματος που αποκτάται από ατομική αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα και φορολόγηση αυτού Πρόταση Σε μια προσπάθεια για την αντικειμενική εξεύρεση του αγροτικού εισοδήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Διαγώνισμα Προσομοίωσης ΟΜΑΔΑ Α Για τις παρακάτω προτάσεις από Α.1. μέχρι και Α.5. να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα σε κάθε αριθμό τη λέξη Σωστό,

Διαβάστε περισσότερα

Περιφερειακή Ανάπτυξη

Περιφερειακή Ανάπτυξη ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Περιφερειακή Ανάπτυξη Διάλεξη 5: Συναρτήσεις παραγωγής (κεφάλαιο 2, Πολύζος Σεραφείμ) Δρ. Βασιλείου Έφη Τμήμα Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Εάν το ποσοστό υποχρεωτικών καταθέσεων είναι 25% και υπάρξει μια αρχική κατάθεση όψεως 2.000 σε μια εμπορική Τράπεζα, τότε η μέγιστη ρευστότητα που μπορεί να δημιουργηθεί από αυτή την κατάθεση είναι: Α.

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική Οικονομία Ενότητα

Πολιτική Οικονομία Ενότητα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 03: Ζήτηση και προσφορά αγαθών Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2007 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Σάββατο, 2 Ιουνίου 2007

Διαβάστε περισσότερα

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ

Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΚΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ Ι. ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ; Η πορεία που πρέπει να ακολουθηθεί για την πραγματοποίηση των αντικειμενικών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΜΠΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΛΥΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΜΠΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΛΥΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΜΠΤΗ 12 ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΛΥΣΕΙΣ ΟΜΑΔΑ ΠΡΩΤΗ ΘΕΜΑ Α Α1 Να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν, γράφοντας στο τετράδιό

Διαβάστε περισσότερα