«Η Επιμόρφωση και Επαγγελματοποίηση του εκπαιδευτή ενηλίκων προκειμένου να ανταποκριθεί στο σύγχρονο ρόλο του».

Transcript

1 Δρ. Αναστασία Αθανασούλα Ρέππα Καθηγήτρια Σύμβουλο του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και Πιστοποιημένη Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων «Η Επιμόρφωση και Επαγγελματοποίηση του εκπαιδευτή ενηλίκων προκειμένου να ανταποκριθεί στο σύγχρονο ρόλο του».

2 Δομή εισήγησης Οριοθέτηση του εκπαιδευτή ενηλίκων Χαρακτηριστικά εκπαιδευτή ενηλίκων Δεξιότητες εκπαιδευτή Θεωρητικό πλαίσιο επαγγελματοποίησης Θεματικά πεδία επιμόρφωσης και ένα παράδειγμα

3 Ποιος θεωρείται ενήλικας? Η ωριμότητα (maturity) Η προοπτική (perspective) Η αυτονομία (autonomy)

4 Πώς μαθαίνουν οι ενήλικες; Το πώς μαθαίνουν οι ενήλικες είναι προβληματικό εξαιτίας αφενός μεν των εμποδίων που συναντούν στη μαθησιακή διαδικασία (φυσικά και εσωτερικά εμπόδια) και αφετέρου των προβλημάτων προσδιορισμού του ενήλικα (ποιος μπορεί να οριστεί ως ενήλικας;).

5 Πώς μαθαίνουν οι ενήλικες? Ο τρόπος μάθησης των ενηλίκων μαθητών διαφέρει από αυτόν των παιδιών ή των συμβατικών μαθητών Oι ενήλικες έχουν συγκεκριμένες ανάγκες (συχνά επιτακτικές) και περιορισμένο χρόνο. Οι ενήλικες φέρνουν μαζί τους ένα σύνολο εμπειριών και αξιών Οι ενήλικες έχουν διαμορφώσει τα δικά τους μοντέλα μάθησης Οι ενήλικες έρχονται με τις δικές τους προθέσεις και ανάγκες και τα κίνητρά τους προβαίνουν σε μεγάλη συναισθηματική επένδυση για τη διατήρηση προτύπων γνώσης, στάσεων και συμπεριφορών που έχουν υιοθετήσει και άρα η απομάθηση αυτών τους δημιουργεί άγχος.

6 Ποιος θεωρείται εκπαιδευτής ενηλίκων; Ο εμπλεκόμενος στη μαθησιακή διαδικασία των θεωρούμενων κοινωνικά ενηλίκων; Ο εμψυχωτής και συντονιστής της μαθησιακής διαδικασίας ενηλίκων; Ο συνειδητοποιημένος διευκολυντής της μάθησης Ενηλίκων; Ο πιστοποιημένος από δομές για το έργο τούτο; Ο έχων το αίσθημα του ανήκειν στην επαγγελματική ομάδα «εκπαιδευτής ενηλίκων»; Διαφέρει από το «δάσκαλο» της αυθεντίας

7 Υ.Α. ΠΠ20082/ ΦΕΚ 2844Β Ως Εκπαιδευτής Ενηλίκων ορίζεται ο επαγγελματίας, ο οποίος διαθέτει τα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα για την άσκηση του επαγγέλματός του και την απαιτούμενη πιστοποιημένη Εκπαιδευτική Επάρκεια για τη γενική εκπαίδευση ενηλίκων και την επαγγελματική κατάρτιση στο πλαίσιο της Δια Βίου μάθησης, όπως προσδιορίζεται σχετικά στο εκάστοτε ισχύον πιστοποιημένο Επαγγελματικό Περίγραμμα Εκπαιδευτή Ενηλίκων και στο αντίστοιχο Πλαίσιο Προγράμματος εκπαίδευσης Εκπαιδευτών. (Υ.Α. ΠΠ20082/ ΦΕΚ 2844Β αρθρ.2) Ως Εκπαιδευτική Επάρκεια ορίζεται η αποδεδειγμένη ανταπόκριση στις Επαγγελματικές Λειτουργίες καθώς και η επιβεβαίωση των γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων του Εκπαιδευτή Ενηλίκων, όπως αποτυπώνονται στο εκάστοτε ισχύον πιστοποιημένο Επαγγελματικό Περίγραμμα Εκπαιδευτή Ενηλίκων και στο αντίστοιχο Πλαίσιο Προγράμματος εκπαίδευσης Eκπαιδευτών. Η πιστοποίηση της εκπαιδευτικής επάρκειας των Εκπαιδευτών Ενηλίκων οδηγεί στην ένταξή τους στο Μητρώο Εκπαιδευτών Ενηλίκων. (Υ.Α. ΠΠ20082/ ΦΕΚ 2844Β αρθρ.3)

8 Ως επικαιροποίηση του πιστοποιημένου Επαγγελματικού Περιγράμματος του «Εκπαιδευτή Ενηλίκων» ορίζεται η αποτύπωση και ανάλυση των νέων, διευρυμένων επαγγελματικών λειτουργιών του Εκπαιδευτή Ενηλίκων στο πεδίο της γενικής εκπαίδευσης ενηλίκων και της επαγγελματικής κατάρτισης και ο καθορισμός των απαιτούμενων γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων σε αντιστοιχία με τις επιμέρους επαγγελματικές λειτουργίες και δραστηριότητες που συνιστούν το συνολικό πρότυπο επαγγελματικό προσόν του Εκπαιδευτή Ενηλίκων και είναι αναγκαίες για τη διασφάλιση/την απόκτηση της εκπαιδευτικής επάρκειας

9 Χαρακτηριστικά εκπαιδευτή ενηλίκων - Θεωρία Ανδραγωγικής Υποστήριξε ότι οι εκπαιδευτές ενηλίκων θα πρέπει: Να δημιουργούν συνεργατικό μαθησιακό περιβάλλον. Να δημιουργούν μηχανισμούς αμοιβαίου σχεδιασμού. Να κάνουν διάγνωση των αναγκών και των ενδιαφερόντων των ενηλίκων εκπαιδευομένων. Να επιτρέπουν τον καθορισμό των γνωστικών στόχων σύμφωνα με τις διαγνωσμένες ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των συμμετεχόντων. Να σχεδιάζουν δραστηριότητες, οι οποίες βοηθούν στην επίτευξη των στόχων. Να επιλέγουν τις κατάλληλες μεθόδους, τα υλικά και τις πηγές για την επίτευξη των στόχων. Να αξιολογούν την ποιότητα της μαθησιακής εμπειρίας παράλληλα με την ανάγκη για περαιτέρω μάθηση.

10 Σύμφωνα με τον Freire, ο εκπαιδευτής: Ρωτάει τους εκπαιδευομένους τι θέλουν να μάθουν. Προωθεί τη συνεργασία, την ομόνοια και την πολιτισμική σύνθεση. Δε χειραγωγεί τους εκπαιδευομένους αλλά ούτε και τους αφήνει στην τύχη τους. Προσκαλεί τους εκπαιδευομένους να σκεφτούν κριτικά βοηθώντας τους με αυτό τον τρόπο να ανακαλύπτουν συνεχώς τις συνθήκες της πραγματικότητάς τους.

11 Ο Mezirow (1991) θεωρεί ότι ρόλος των εκπαιδευτών ενηλίκων είναι: Να βοηθούν τους ενήλικους εκπαιδευομένους να επικεντρώνουν και να εξετάζουν τις παραδοχές που καθορίζουν τις πεποιθήσεις, τα συναισθήματα και τις πράξεις τους. Να τους βοηθούν να εντοπίζουν και να διερευνούν μία σειρά από εναλλακτικές παραδοχές και να αξιολογούν τις συνέπειες αυτών των παραδοχών. Να τους βοηθούν να αξιολογούν την αξιοπιστία των παραδοχών τους δια μέσου της επιτυχούς συμμετοχής τους σε διάλογο. Καταβάλουν κάθε προσπάθεια να μεταβιβαστεί η εξουσία τους στην ίδια την εκπαιδευόμενη ομάδα όσο το δυνατόν πιο σύντομα και γίνονται οι ίδιοι συνεργατικοί μανθάνοντες. Γίνονται οι ίδιοι παράδειγμα

12 Ο Jarvis (2004: 236) θεωρεί ότι οι εκπαιδευτές ενηλίκων δεν πρέπει να επιβάλουν τις απόψεις τους στους εκπαιδευομένους και ότι χρειάζεται πέρα από γνώσεις να διαθέτουν ανεπτυγμένες κοινωνικές ικανότητες. Ο ρόλος των εκπαιδευτών ενηλίκων, σύμφωνα με τον Κόκκο είναι «να διευκολύνουν τη διεργασία του αυτο-προσδιορισμού των ενήλικων εκπαιδευομένων χωρίς να τραυματίζουν την αυτοεκτίμησή τους» (Κόκκος, 2005: 83).

13 Alan Rogers (2002: 219) ο εκπαιδευτής ενηλίκων καλείται να παίξει διάφορους ρόλους ως δάσκαλος, ως ακροατής, ως μέλος της ομάδας και ως αρχηγός της ομάδας. Συνεπώς, οι εκπαιδευτές ενηλίκων χρειάζεται να έχουν καλλιεργήσει τις κοινωνικές τους ικανότητες και δεξιότητες, ώστε να επιτρέψουν στην ομάδα των εκπαιδευομένων να λειτουργήσει αυτόνομα.

14 Ο Rogers (2002: 227) υποστηρίζει ότι, για να λειτουργήσει ένας εκπαιδευτής ως μέλος της ομάδας, χρειάζεται: α) να ανανεώνει τις γνώσεις του σε όλη τη διάρκεια ενός εκπαιδευτικού προγράμματος, β) να λειτουργεί ως πρότυπο για τους εκπαιδευομένους, γ) να αφιερώνει χρόνο στις εκπαιδευτικές συναντήσεις με τους ενήλικους εκπαιδευομένους για ανασκόπηση της ύλης δ) να τους ενισχύει για συνεχή μάθηση εκτός των ωρών των συναντήσεων και για αξιολόγηση των όσων έμαθαν.

15 Ορισμένοι εκπαιδευτές ενηλίκων μπορεί να αισθανθούν ότι απειλούνται από τους εκπαιδευομένους: Αυτό συμβαίνει είτε επειδή υπάρχουν ορισμένοι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι που γνωρίζουν πολύ καλά μέρος του γνωστικού αντικειμένου, είτε επειδή έχουν περισσότερο ανεπτυγμένες κοινωνικές ικανότητες από τους εκπαιδευτές. Στις περιπτώσεις αυτές, οι εκπαιδευτές ενηλίκων τείνουν να καταφεύγουν στον παραδοσιακό ρόλο της αυθεντίας, για να μπορέσουν να ανακτήσουν το ρόλο τους στην ομάδα και να νιώσουν ασφάλεια (Rogers, 2002: 231). Οι ενήλικοι εκπαιδευόμενοι είναι δυνατόν να αποδέχονται ως εκπαιδευτές τους νεώτερα από τους ίδιους άτομα, αρκεί και εκείνα με τη σειρά τους να γνωρίζουν το γνωστικό αντικείμενο επαρκώς (Jarvis, 2004: 239).

16 Κόκκος (2005: 120) Θεωρεί ότι «ο εκπαιδευτής ενηλίκων λειτουργεί ως ένας ολοκληρωμένος συντονιστής της εκπαιδευτικής διεργασίας, ένας σύμβουλος και εμψυχωτής, ως εκείνος που ενθαρρύνει την ευρετική πορεία προς τη γνώση, παρακινεί τους εκπαιδευομένους να δραστηριοποιούνται, να επεξεργάζονται τις γνώσεις και τις εμπειρίες που διαθέτουν, να αναζητούν νέες πηγές, να μαθαίνουν πράττοντας [ ] έχει νευραλγική σημασία να μπορεί ο εκπαιδευτής να κατανοεί τα φαινόμενα που σχετίζονται με τη δυναμική των σχέσεων, που δημιουργούνται μέσα στην ομάδα [ ], ώστε να προσαρμόζει ανάλογα τη δυναμική του και να οδηγεί την ομάδα προς το επιθυμητό αποτέλεσμα».

17 Επομένως Είναι ιδιαίτερα σημαντικό οι εκπαιδευτές ενηλίκων να εκπαιδεύονται σε ζητήματα τα οποία αφορούν τη δυναμική και τη διεργασία της ομάδας. Παράλληλα, χρειάζεται να βρίσκονται σε ένα στάδιο προσωπικής διεργασίας αναζητώντας τις δικές τους ανάγκες, τα όρια του ρόλου τους και τη συνεχή προσωπική τους ανάπτυξη και βελτίωση. Η θέση των εκπαιδευτών ενηλίκων δε θα μπορούσε να είναι διαφορετική, όταν καλούνται να λειτουργήσουν ως φορείς της αλλαγής ή άλλοτε ως μέσο διευκόλυνσης της διεργασίας που οδηγεί στην αλλαγή. Είδαμε ότι οι περισσότεροι θεωρητικοί της εκπαίδευσης ενηλίκων συμφωνούν ότι ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων είναι κυρίως εμψυχωτικός και διευκολυντικός στη διεργασία της μάθησης. Ο ρόλος αυτός συνεπάγεται ότι ο εκπαιδευτής δεσμεύεται απέναντι σε ένα μοντέλο προσωπικής αλλαγής μέσα από τη δική του διαρκή εκπαίδευση ( αξίες, νόρμες, εκπαιδευτικές τεχνικές, μέσα κλπ.)

18 Κατηγορίες Εκπαιδευτών Ενηλίκων Οι εκπαιδευτές πλήρους απασχόλησης. Οι εκπαιδευτές μερικής απασχόλησης. Και Οι σε εθελοντική βάση ή στον «ελεύθερο χρόνο» τους απασχολούμενοι εκπαιδευτές (Mee and Wiltshire 1978, Houle 1960, Jarvis 2003),

19 Η Διαδικασία Επαγγελματοποίησης του εκπαιδευτή ενηλίκων εξαρτάταιαπό: τον κοινωνικό ρόλο, τις κοινωνικές συνέπειες, την αμοιβή, το μείζον επίκεντρο της ζωής, Την επαγγελματική ταυτότητα.

20 ο κοινωνικός ρόλος πολλών εκπαιδευτών ενηλίκων πλήρους απασχόλησης μπορεί να είναι αυτός του διαχειριστή, εργοδότη, επιχειρηματία, επόπτη, παρά του εκπαιδευτή, ή μπορεί να είναι μόνο του εκπαιδευτή εμψυχωτή της διεργασίας της μάθησης. ορισμένοι από τους εκπαιδευτές ενηλίκων δεν θεωρούν τους εαυτούς τους ως τέτοιους αλλά ταυτοποιούνται επαγγελματικά με τη βασική τους, αρχική ιδιότητα π.χ μηχανικός

21 Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗ Ταυτότητα: ένα σύνολο εξωτερικά καθορισμένων γνωρισμάτων που διαφοροποιούν μια ομάδα από κάποια άλλη. Επαγγελματική ταυτότητα του εκπαιδευτή: ένα σύνολο χαρακτηριστικών γνωρισμάτων που αποδίδονται στο «επάγγελμα» του εκπαιδευτή είτε από τους εξωτερικούς παρατηρητές, είτε από τους ίδιους τους εκπαιδευτές (Sachs, 2001), ένα μέσο για να ερμηνεύσει και να προσδιορίσει ο εκπαιδευτής τον εαυτό του σε σχέση με τους άλλους και με το περιβάλλον στο οποίο κινείται (Maclure,1993). Σύμφωνα με τον Kelchtermans (1993, σελ ), ο επαγγελματικός εαυτός αποτελείται από πέντε (05) αλληλένδετα μέρη: την αυτό-εικόνα: πώς οι εκπαιδευτές περιγράφουν τους εαυτούς τους, την αυτό-εκτίμηση: πώς οι εκπαιδευτές αξιολογούν τον εαυτό τους ως εκπαιδευτή, την επαγγελματική παρακίνηση: τι ωθεί τους εκπαιδευτές να επιλέξουν, να παραμείνουν ή να αφήσουν το επάγγελμα, την αντίληψη του έργου τους: πώς οι εκπαιδευτές προσδιορίζουν το έργο τους και τις μελλοντικές προοπτικές: οι προσδοκίες των εκπαιδευτών για τη μελλοντική εξέλιξη του επαγγέλματος τους.

22 Χαρακτηριστικά ημι- επαγγελματικής θέσης Κατά Jarvis (2003:258-9) : δεν διαθέτει στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο, δεν έχει μονοπώλιο αποκλειστικών δεξιοτήτων, δεν εντάσσεται σε εξειδικευμένο πεδίο πιστοποιημένης επάρκειας, ενώ υπάρχουν σε αυτή κανόνες που καθοδηγούν την πρακτική. η εξειδίκευσή της είναι μικρότερη από ό,τι στα επαγγέλματα που είναι κοινώς αποδεκτά, Ο έλεγχός της ασκείται από μη επαγγελματίες και τέλος Υπάρχει δεοντολογία που την διέπει

23 Ελληνική και Κυπριακή πραγματικότητα Στην Ελλάδα με βάση την Υ.Α. ΠΠ20082/ (ΦΕΚ 2844 τβ) που αφορά στο Σύστημα Πιστοποίησης Επάρκειας Εκπαιδευτών ενηλίκων της μη Τυπικής Εκπαίδευσης, βρισκόμαστε σε ένα πολύ καλό δρόμο για την επαγγελματοποίηση του εκπαιδευτή ενηλίκων, αλλά ωστόσο οι δομές ανταποκρίνονται περισσότερο σε ημιεπαγγελματικές παρά στις αμιγώς επαγγελματικές θέσεις. Πόσο δε μάλλον στην Κύπρο. Η θέση του εκπαιδευτή ενηλίκων με την έννοια του εκπαιδευτή εκπαιδευτών θα μπορούσε να θεωρηθεί ως στάδιο της μετατροπής της σε επάγγελμα μετά τις διαδικασίες θεσμοθέτησης και πιστοποίησης

24 Στην Ελλάδα υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός πιστοποιημένων εκπαιδευτών ενηλίκων και από το πρώην ΕΚΕΠΙΣ (10.000) και τώρα από τον ΕΟΠΕΠ και το ΕΑΠ για τα ΚΒΔΜ Δήμων (4000) (Ν. 3879/10 όλο το θεσμικό της Δια Βίου) σημαντικό έργο για τη συνεχή επιμόρφωση και ανάπτυξη των εκπαιδευτών ενηλίκων επιτελεί η Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων (ΕΕΕΕ) ( η οποία εκδίδει τακτικά και το περιοδικό Εκπαίδευση Ενηλίκων Στην Κύπρο τώρα πιστοποιούνται οι εκπαιδευτές κατάρτισης οπότε μπορεί να ξεκινήσει κάτι σχετικό και αντίστοιχο αν και πολλοί έχουν εγγραφεί στην ΕΕΕΕ. Από την άλλη υπάρχουν πανεπιστημιακά τμήματα εκπαίδευσης ενηλίκων και δια βίου μάθησης μεταπτυχιακά (με εξειδικευμένες κατευθύνσεις), διδακτορικά και μεταδιδακτορικά

25 Το επάγγελμα του εκπαιδευτή ενηλίκων είναι πολυσχιδές (Jarvis, 2004). Οι εκπαιδευτές ενηλίκων καλύπτουν ένα ευρύ πεδίο που περιλαμβάνει επιχειρήσεις, οργανισμούς κοινωνικής φροντίδας, πανεπιστήμια, Κέντρα Εκπαίδευσης Ενηλίκων, προγράμματα Ανοικτής και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, εκπαιδευτικά προγράμματα σε φυλακές, σε κέντρα ψυχικής υγείας, για μετανάστες και για άλλες πληθυσμιακές ομάδες. Ωστόσο, παρά τις αυξημένες απαιτήσεις, η αναγνώριση του ρόλου δεν είναι πάντα η ανάλογη. Όπως αναφέρει ο Κόκκος (2005), χρειάζονται ακόμη αρκετά βήματα για την επαγγελματοποίηση της εκπαίδευσης ενηλίκων Η πολιτεία θα μπορούσε να προσφέρει συστηματική και ευέλικτη εκπαίδευση πολλαπλών μορφών στα στελέχη και στους εκπαιδευτές. Θα μπορούσε να αξιολογήσει και στη συνέχεια να πιστοποιήσει τα στελέχη πλήρους απασχόλησης.(κόκκος, 2005: 20).

26 Τομείς Επιμόρφωσης Ο εκπαιδευτής ενηλίκων ανεξάρτητα από το αν τυπικά θεσμικά χαρακτηρίζεται ως επαγγελματίας ή όχι, οφείλει να κατέχει μια δέσμη ικανοτήτων δεξιοτήτων που του είναι απαραίτητη για την επαρκή άσκηση του έργου του. Άρα βασικός τομέας η ανάπτυξη δεξιοτήτων και η διαχείριση του εαυτού Αυτοεκπαίδευση και αυτομόρφωση πέρα από το θεσμικό πλαίσιο Επιμόρφωση στις νέες Τεχνολογίες και στην καινοτομία Επιμόρφωση στη χρήση κατάλληλων εκπαιδευτικών τεχνικών Το κοινωνικοοικονομικό συγκείμενο σήμερα απαιτεί επιμόρφωση στη διαχείριση ευάλωτων κοινωνικά ομάδων (κυρίως άνεργοι και μετανάστες) Εξειδικευμένα τους τομείς που αναφέρθηκαν σε κάθε θεωρητική προσέγγιση και Εκπαίδευση μέσω Τέχνης

27 Επομένως ο εκπαιδευτής ενηλίκων χρειάζεται να επιμορφώνεται στην απόκτηση προσωπικών και κοινωνικών ικανοτήτων δεξιοτήτων τέτοιων που να ενισχύουν και υποστηρίζουν το εμψυχωτικό του έργο και τις σχέσεις του με τους εκπαιδευόμενους. Ας δούμε ένα παράδειγμα με βάση το μοντέλο της συναισθηματικής νοημοσύνης.

28 Υπόδειγμα Συναισθηματικών Ικανοτήτων Α. Προσωπική ικανότητα Α1. Αυτοεπίγνωση - Αυτογνωσία Α.1.1 Επίγνωση των συναισθημάτων: Α.1.2. Ακριβής αυτοαξιολόγηση: Α.1.3 Αυτοπεποίθηση: Α2. Αυτορρύθμιση Α.2.1. Αυτοέλεγχος: Α.2.2. Αξιοπιστία: Α.2.3. Ευσυνειδησία: Α.2.4. Προσαρμοστικότητα: Α.2.5. Καινοτομία: Α3. Κίνητρα Συμπεριφοράς Α3.1 Τάση προς επίτευξη: Α.3.2. Δέσμευση: Α.3.3. Πρωτοβουλία: Α.3.4. Αισιοδοξία Β. Κοινωνική Ικανότητα Β.1. Ενσυναίσθηση Β.1.1 Κατανόηση των άλλων: Β.1.2. Προσανατολισμός στην παροχή υπηρεσιών: Β.1.3. Ενίσχυση της ανάπτυξης των άλλων: Β.1.4. Σωστός χειρισμός της διαφορετικότητας: Β.1.5. Πολιτική αντίληψη: Β.2. Κοινωνικές Δεξιότητες Β.2.1. Επιρροή: Β.2.2. Επικοινωνία:. Β.2.3. Ηγεσία: Β.2.4. Καταλυτική δράση Β.2.5. Χειρισμός διαφωνιών: Β.2.6. Καλλιέργεια Δεσμών: Β.2.7. Σύμπραξη και συνεργασία: Β.2.8. Ομαδικές ικανότητες:

29 Καλές πρακτικές ανάπτυξης της ΣΝ 1. Καλό είναι να χαρακτηρίζουμε τα συναισθήματά μας και όχι τους ανθρώπους και τις καταστάσεις (π.χ. «Νοιώθω πληγωμένος/η» αντί του «Είσαι αναίσθητος/η»). 2. Διαχωρισμός σκέψεων και συναισθημάτων (π.χ. Συναίσθημα: «Νοιώθω φοβισμένος/η», Σκέψη: «Νοιώθω ότι φοβάμαι»). 3. Να αναλάβουμε την ευθύνη των συναισθημάτων μας και της ευτυχίας μας. Δεν μπορούμε να περιμένουμε από τους άλλους να μας κάνουν ευτυχισμένους. 4. Να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας. Να αναγνωρίσουμε τους φόβους και τις επιθυμίες μας.

30 5.Να αναγνωρίσουμε και να σεβαστούμε τα συναισθήματα των άλλων. 6. Να προσπαθήσουμε να αποφεύγουμε τον έλεγχο, το να δίνουμε εντολές και να κριτικάρουμε τους άλλους. 7. Να προσπαθήσουμε να ακολουθήσουμε τα συναισθήματά μας.

31 Σύμφωνα με τον Ryback (1998) ένας συναισθηματικά νοήμων εκπαιδευτής ενηλίκων, εκδηλώνει 10 βασικές συμπεριφορές : 1. Δεν κρατά επικριτική στάση απέναντι στους εκπαιδευομένους του. Η κριτική γίνεται πάντα με εποικοδομητικά σχόλια. 2. Διαθέτει κατανόηση για τους άλλους και για τα συναισθήματά τους και χρησιμοποιεί παραδείγματα από τις δικές του εμπειρίες για να βοηθήσει τους άλλους να καταλάβουν καλύτερα τον εαυτό τους.

32 3. Είναι ειλικρινής για τα συναισθήματά του και τις προθέσεις του. Είναι αυθεντικός και ευθύς και αρθρώνει στόχους ξεκάθαρα, χωρίς περιστροφές, χωρίς υποκρισία και δόλο. 4. Είναι πάντα παρών, έτοιμος να αναλάβει τις ευθύνες του, ανοιχτός στην κριτική. Με όπλο του τη διαφάνεια και την απόλυτη ειλικρίνεια αναλαμβάνει τις ευθύνες των πράξεών του και καταλήγει σε αποφάσεις αφότου έχει δώσει την ευκαιρία σε όλους τους εκπαιδευόμενους να εκφράσουν τη γνώμη τους.

33 5. Δίνει σημασία στη λεπτομέρεια χωρίς όμως να χάνεται σε αυτή. Πάντα επικεντρώνεται στη μεγαλύτερη εικόνα (big picture). 6. Είναι εκφραστικός και δίνει μεγάλη σημασία στην προσωπική επικοινωνία. Δεν διστάζει να μοιραστεί τα συναισθήματά του, αλλά είναι επιλεκτικός πότε και πού το κάνει.

34 7. Είναι υποστηρικτικός και κάνει τους άλλους να αισθάνονται αναντικατάστατοι και πολύτιμοι κι ότι συμβάλλουν ενεργά στην επιτυχία. 8. Είναι αποφασιστικός και επιλύει συγκρούσεις γρήγορα προτού πάρουν μεγάλες διαστάσεις και γίνουν ανεξέλεγκτες.

35 9. Διαθέτει ζήλο και απολαμβάνει την αίσθηση της δύναμης χωρίς όμως το κυνήγι της επιτυχίας να του γίνει βραχνάς. Δεν θεωρεί ότι έχει ν' αποδείξει κάτι σε κάποιον, έχει μόνο ευθύνη απέναντι στον εαυτό του, στους εκπαιδευόμενούς του και στον εκπαιδευτικό οργανισμό που εργάζεται

36 10. Έχει αυτοπεποίθηση και αφήνει στους γύρω του χώρο ν' αναπνεύσουν και να εξελιχθούν, ενθαρρύνοντάς τους να πάρουν μεγαλύτερα ρίσκα και να θέσουν υψηλότερους στόχους, αξιοποιώντας έτσι σε μέγιστο βαθμό το ταλέντο και τις δυνατότητές τους.

37 Ένας συνειδητοποιημένος εκπαιδευτής ενηλίκων προσαρμόζεται εύκολα στο περιβάλλον, κατανοεί τα συναισθήματα και τα κίνητρα των άλλων, μπορεί να ελέγχει τα συναισθήματα του, μπορεί να εργάζεται κάτω από πίεση, δεν τα παρατάει όταν αντιμετωπίζει δυσκολίες, μπορεί να συνεργάζεται με άλλους για την επίτευξη ενός στόχου, μπορεί να εμπνέει και να ηγείται, έχει ισχυρά κίνητρα,

38 κάνει σωστή ιεράρχηση στόχων και αναγκών, εστιάζει την προσοχή του, αποφεύγει τα λάθη, είναι ευσυνείδητος, γνωρίζει να διαχειρίζεται τις διαφωνίες, είναι αισιόδοξος, είναι ικανός στην επικοινωνία και στην δημιουργία δεσμών, έχει ικανότητα πειθούς.

39 Τα υπόλοιπα στο εργαστήριο!!! Ευχαριστώ!!!! 3/7/