ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (Φ.Α.Υ.)

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΣΑΝΔΡΑΣ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΡΓΟ: Επισκευή ΗΛΜ εξοπλισμού εγκαταστάσεων ύδρευσηςαποχέτευσης Δ.Ε. Παλλήνης ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 100/2015 ΦΑΚΕΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ (Φ.Α.Υ.) (Εγκύκλιος / Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων) ΚΑΣΣΑΝΔΡΕΙΑ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2015

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ (Άρθρο 3, ΠΔ 305/96) Σκοπός Φακέλου Ασφάλειας και Υγείας (ΦΑΥ) Ο Φάκελος Ασφάλειας και Υγείας αποσκοπεί στο να προσδιορίσει, προλάβει και περιορίσει τους κινδύνους κατά τις ενδεχόμενες μεταγενέστερες εργασίες καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του έργου, όπως εργασίες συντήρησης, μετατροπών, καθαρισμού κλπ. Ο Φάκελος αυτός είναι ιδιαίτερα σημαντικός διότι, όπως και το Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας για το εργοτάξιο, επιτρέπει την ενσωμάτωση των γενικών αρχών πρόληψης επαγγελματικού κινδύνου στις αρχιτεκτονικές, τεχνικές και οργανωτικές επιλογές που αφορούν τη χρήση του έργου. Πρόκειται για επιλογές που θα καθορίσουν την απόδοση του έργου στον τομέα της Ασφάλειας και της Υγείας κατά τη χρήση του, την τακτική και έκτακτη συντήρησή του και κατά τις μεταγενέστερες εργασίες μετατροπών και, γιατί όχι, κατά την κατεδάφισή του. Η υποχρέωση υπάρχει σε κάθε περίπτωση. Σύνταξη Φακέλου Ασφάλειας και Υγείας (ΦΑΥ) Ο Φάκελος (και το Σχέδιο) Ασφάλειας και Υγείας αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των δικαιολογητικών που υποβάλλονται σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις για την έκδοση οικοδομικής αδείας του έργου. Προκειμένου για δημόσια έργα και εφόσον δεν απαιτείται έκδοση οικοδομικής αδείας, ο Φάκελος (και το Σχέδιο) Ασφάλειας και Υγείας αποτελούν τμήμα της τεχνικής μελέτης που υποβάλλεται για έγκριση. Ο Φάκελος και το Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας αναπροσαρμόζονται σε συνάρτηση με την εξέλιξη των εργασιών και τις ενδεχόμενες τροποποιήσεις που έχουν επέλθει. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται πριν την έναρξη των εργασιών στην αναπροσαρμογή του Σχεδίου Ασφάλειας και Υγείας, ενώ μετά το πέρας των εργασιών στην αναπροσαρμογή του Φακέλου Ασφάλειας και 2

3 Υγείας, ώστε αυτός να περιέχει τα πραγματικά στοιχεία του έργου έτσι όπως αυτό κατασκευάστηκε. Κατά την εκτέλεση του έργου, ο Φάκελος και το Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας τηρούνται στο εργοτάξιο με ευθύνη του εργολάβου ολόκληρου του έργου και εάν δεν υπάρχει του κυρίου του έργου και είναι στη διάθεση των ελεγκτικών αρχών. Μετά την αποπεράτωση του έργου, ο Φάκελος Ασφάλειας και Υγείας συνοδεύει το έργο καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του και φυλάσσεται με ευθύνη του κυρίου του έργου. Σε περίπτωση μεταβίβασης της κυριότητας ή διάσπασης κατόπιν πώλησης σε επί μέρους ιδιοκτήτες, ο νέος ιδιοκτήτης ή ο κάθε επί μέρους ιδιοκτήτης, αντίστοιχα, μεριμνά ώστε να περιέρχεται στη διάθεση του ακριβές αντίγραφο του Φακέλου Ασφάλειας και Υγείας. Περιεχόμενα Φακέλου Ασφάλειας και Υγείας (ΦΑΥ) Ο φάκελος ασφάλειας και υγείας περιλαμβάνει: 1. Το μητρώο του έργου, δηλαδή τα σχέδια και την τεχνική περιγραφή του έργου. 2. Οδηγίες και χρήσιμα στοιχεία σε θέματα ασφάλειας και υγείας, τα οποία θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τις ενδεχόμενες μεταγενέστερες εργασίες καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του έργου, όπως εργασίες συντήρησης, μετατροπής, καθαρισμού, κλπ. Ενδεικτικά, οι οδηγίες και τα στοιχεία αυτά αναφέρονται στον ασφαλή τρόπο εκτέλεσης των διαφόρων εργασιών, στην αποφυγή κινδύνων από τα διάφορα δίκτυα (ύδρευσης, ηλεκτροδότησης, αερίων, ατμού κλπ), στην πυρασφάλεια κλπ. 3

4 ΤΜΗΜΑ Α: ΓΕΝΙΚΑ Α1. Είδος του έργου και χρήση αυτού Το έργο αφορά στην αποκατάσταση του φθαρμένου εξοπλισμού των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων στις γεωτρήσεις, αντλιοστάσια ύδρευσης αποχέτευσης, δεξαμενές ύδρευσης και Ε.Ε.Λ της Δ.Ε. Παλλήνης.. Α2. Ακριβής διεύθυνση του έργου Οι εγκαταστάσεις τοποθετούνται σε όλους τους οικισμούς της ΔΕ Παλλήνης Α3. Στοιχεία του κυρίου του έργου Αναθέτουσα αρχή και κύριος του έργου Διευθύνουσα υπηρεσία Κεντρικά γραφεία Προϊστάμενος διευθύνουσας υπηρεσίας Επικεφαλής κλιμακίου επίβλεψης Επιβλέποντες μηχανικοί Επί τόπου του έργου μηχανικοί Τεχνικός ασφαλείας του έργου Α4. Στοιχεία του συντάκτη του ΦΑΥ Συντάκτης του ΦΑΥ Κεντρικά γραφεία Διεύθυνση του έργου Γραφεία εργοταξίου Εργοταξιάρχης Εκπόνηση ΣΑΥ και ΦΑΥ Τεχνικός ασφαλείας του έργου 4

5 ΤΜΗΜΑ Β: ΜΗΤΡΩΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Β1. Τεχνική περιγραφή του έργου Το έργο περιλαμβάνει την πλήρη αποκατάσταση και παράδοση σε θέση καλής λειτουργίας των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων των γεωτρήσεων, υδατοδεξαμενών, αντλιοστασίων ύδρευσης αποχέτευσης και Ε.Ε.Λ. της Δ.Ε. Παλλήνης. ΤΜΗΜΑ Γ: ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΕΙΣ Αναφέρονται τυχόν ιδιαίτερες επισημάνσεις οι οποίες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του έργου και απευθύνονται στους μεταγενέστερους χρήστες και τους συντηρητές / επισκευαστές του. Οι επισημάνσεις αφορούν κατεξοχήν στις θέσεις δικτύων (π.χ. ύδρευσης, ηλεκτροδότησης κλπ), στα σημεία των κεντρικών διακοπτών, στις θέσεις υλικών που υπό ορισμένες συνθήκες ενδέχεται να προκαλέσουν κίνδυνο, στις ιδιαιτερότητες στη στατική δομή, ευστάθεια και αντοχή του κτιρίου, στις οδούς διαφυγής και εξόδους κινδύνου, στις περιοχές εκπομπής ιοντίζουσας ακτινοβολίας, στους χώρους με υπερπίεση ή υποπίεση, σε άλλες ζώνες κινδύνου και στον καθορισμό συστημάτων που πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή λειτουργία (π.χ. για λόγους εξαερισμού, απομάκρυνσης υδάτων, κλπ). Στο παρόν τμήμα του ΦΑΥ αναφέρονται ενδεικτικά οι επισημάνσεις που αφορούν στις οδούς διαφυγής και στις εξόδους κινδύνου, στη στατική δομή, ευστάθεια και αντοχή του έργου, στις εγκαταστάσεις διανομής ενέργειας, στις θέσεις των δικτύων ύδρευσης, πυρόσβεσης, άρδευσης και φωτισμού και τέλος στη χρήση κινητού και μη μηχανολογικού εξοπλισμού. Γ1: Ενδεικτικές επισημάνσεις Οδοί διαφυγής και έξοδοι κινδύνου Ο αριθμός, η κατανομή και οι διαστάσεις των οδών διαφυγής και εξόδων κινδύνου εξαρτώνται από τη χρήση, τον εξοπλισμό και τις διαστάσεις του 5

6 έργου, καθώς και από το μέγιστο αριθμό των ατόμων και οχημάτων που μπορεί να βρίσκονται εκεί. Σύμφωνα με το ΠΔ 305/96, προκειμένου οι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου να είναι εύκολα προσπελάσιμοι και να αποφεύγονται ατυχή περιστατικά θα πρέπει να τηρούνται τα παρακάτω: Οι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου πρέπει να παραμένουν ελεύθερες και να οδηγούν με το συντομότερο δυνατό τρόπο σε ασφαλή περιοχή. Σε περίπτωση κινδύνου, όλες οι θέσεις εργασίας θα πρέπει να μπορούν να εκκενώνονται γρήγορα και υπό συνθήκες μέγιστης ασφάλειας για τους εργαζόμενους. Οι ειδικές οδοί διαφυγής και έξοδοι κινδύνου πρέπει να επισημαίνονται σύμφωνα με το ΠΔ 105/95 "Ελάχιστες προδιαγραφές για την σήμανση ασφάλειας ή / και υγείας στην εργασία σε συμμόρφωση με την οδηγία 92/58/ΕΟΚ" (67/Α). Η σήμανση αυτή πρέπει να έχει την απαραίτητη αντοχή και να τοποθετείται σε κατάλληλα σημεία. Οι οδοί διαφυγής, οι έξοδοι κινδύνου, όπως και οι διάδρομοι κυκλοφορίας και οι θύρες πρόσβασης σ' αυτούς, δεν πρέπει να φράσσονται από αντικείμενα, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανεμπόδιστα ανά πάσα στιγμή. Σε περίπτωση βλάβης του φωτισμού, οι οδοί διαφυγής και οι έξοδοι κινδύνου που χρειάζονται φωτισμό πρέπει να διαθέτουν εφεδρικό φωτισμό επαρκούς έντασης. Στατική δομή, ευστάθεια και αντοχή του έργου Όσον αφορά στα δομικά στοιχεία του έργου (κτιριακή υποδομή, φρεάτια, δεξαμενές κλπ) θα πρέπει να εξασφαλίζεται η τακτική συντήρηση και η παρακολούθηση της λειτουργικότητάς τους. Στο πλαίσιο της ασφαλούς λειτουργίας των στοιχείων του έργου θα πρέπει να τηρούνται τα εξής, σύμφωνα με το ΠΔ 305/96: Τα υλικά και γενικότερα οποιοδήποτε στοιχείο που θα μπορούσε κατά τις μετακινήσεις να θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων πρέπει να σταθεροποιούνται με κατάλληλο και ασφαλή τρόπο. 6

7 Η πρόσβαση σε επικίνδυνα και ασταθή στοιχεία επιτρέπεται μόνον εφόσον παρέχεται ο αναγκαίος εξοπλισμός ή τα κατάλληλα μέσα, προκειμένου η εργασία να διεξαχθεί κατά τρόπο ασφαλή. Οι κινητές ή σταθερές θέσεις εργασίας που βρίσκονται σε ύψος ή σε βάθος πρέπει να είναι στερεές και σταθερές ανάλογα με: i. Τον αριθμό των εργαζομένων που βρίσκονται σε αυτές. ii. Τα ανώτατα φορτία που ενδέχεται να φέρουν και την κατανομή τους. iii. Τις εξωτερικές επιδράσεις που είναι δυνατόν να υποστούν. Αν τα υποστηρίγματα και τα υπόλοιπα στοιχεία των θέσεων αυτών δεν διαθέτουν εγγενή ευστάθεια, πρέπει να εξασφαλίζεται η ευστάθεια τους με κατάλληλα και ασφαλή μέσα στερέωσης, ώστε να αποφεύγεται οποιαδήποτε άκαιρη ή ακούσια μετακίνηση του συνόλου ή τμημάτων των εν λόγω θέσεων εργασίας. Η σταθερότητα και η στερεότητα των θέσεων εργασίας πρέπει να ελέγχονται κατάλληλα, ιδίως μετά από ενδεχόμενη αλλαγή του ύψους ή του βάθους των θέσεων αυτών. Εγκαταστάσεις διανομής ενέργειας Όπως αναφέρεται στο ΠΔ 305/96, ισχύουν τα εξής: Οι εγκαταστάσεις διανομής ενέργειας πρέπει να σχεδιάζονται, να κατασκευάζονται και να χρησιμοποιούνται ούτως ώστε να μην αποτελούν κίνδυνο πυρκαγιάς ή έκρηξης και να παρέχουν στους εργαζόμενους την απαραίτητη προστασία κατά των κινδύνων ηλεκτροπληξίας από άμεση ή έμμεση επαφή. Κατά το σχεδιασμό, την κατασκευή, την επιλογή του υλικού και των διατάξεων προστασίας θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη το είδος και η ισχύς της διανεμόμενης ενέργειας, η επίδραση εξωτερικών παραγόντων και η τεχνική ικανότητα των ατόμων που έχουν πρόσβαση σε τμήματα της εγκατάστασης. Οι εγκαταστάσεις διανομής ενέργειας του έργου, ιδίως οι εγκαταστάσεις που υπόκεινται σε εξωτερικές επιδράσεις, πρέπει να ελέγχονται και να συντηρούνται τακτικά. Οι προϋπάρχουσες της έναρξης λειτουργίας του έργου εγκαταστάσεις πρέπει να εντοπίζονται, να ελέγχονται και να επισημαίνονται ευκρινώς. 7

8 Εφόσον υπάρχουν εναέριοι ηλεκτροφόροι αγωγοί πρέπει να εκτρέπονται έξω από το έργο, είτε να τίθενται εκτός τάσης. Εάν αυτό δεν είναι δυνατόν, πρέπει να τοποθετούνται φράγματα ή προειδοποιητικά σήματα προκειμένου τα οχήματα και οι εγκαταστάσεις να παραμένουν σε απόσταση. Σε περίπτωση που οχήματα οφείλουν να περάσουν κάτω από τους αγωγούς αυτούς πρέπει να γίνονται οι κατάλληλες προειδοποιήσεις και να λαμβάνεται η κατάλληλη εναέρια προστασία. Τα μέτρα της παραγράφου αυτής λαμβάνονται σύμφωνα με τις διαδικασίες που προβλέπονται από την ισχύουσα νομοθεσία. Επιπλέον, θα πρέπει: Όλοι οι πίνακες τροφοδοσίας ενέργειας και οι διακόπτες να είναι προφυλαγμένοι από τις καιρικές συνθήκες, να βρίσκονται σε προσβάσιμες θέσεις και να φέρουν ειδική σήμανση. Η πρόσβαση στα σημεία αυτά θα επιτρέπεται μόνο στους εργαζόμενους που ασχολούνται σε σχετικές θέσεις εργασίας και είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι να αντιμετωπίσουν κάποιο έκτακτο περιστατικό. Η επισκευή και συντήρηση των πινάκων και στοιχείων τροφοδοσίας ενέργειας θα γίνεται μόνο από κατάλληλο και αρμόδιο προσωπικό, το οποίο θα χρησιμοποιεί υποχρεωτικά κατάλληλο ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό. Θέσεις Δικτύων Τα δίκτυα που υπάρχουν στις εγκαταστάσεις είναι ύδρευσης, αποχέτευσης, πυρόσβεσης, ηλεκτρισμού και φωτισμού. Τα δίκτυα πρέπει να επισημαίνονται ώστε να είναι ευκρινή ή σε περίπτωση που είναι υπόγεια να μπορούν να εντοπιστούν. Πριν από οποιαδήποτε εργασία στο χώρο των εγκαταστάσεων πρέπει να εξεταστούν τα σχέδια του δικτύου σωληνώσεων, προκειμένου να προστατευτεί η υγεία των εργαζομένων και να μην υποστεί βλάβη το δίκτυο σωληνώσεων. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη θέση του δικτύου ηλεκτροδότησης. Σε κάθε περίπτωση, οι εργασίες που επιβάλλεται να γίνουν στα δίκτυα πρέπει να συνοδεύονται από αναλυτικό σχέδιο απεικόνισης των 8

9 δικτύων αυτών στο χώρο, ώστε να αποφευχθούν ανεπιθύμητες καταστροφές σε άλλα δίκτυα ή τμήματα του έργου και ενδεχομένως κάποια εργατικά ατυχήματα. Η συντήρηση και επισκευή των δικτύων απαιτεί εργασίες χωματουργικές (χειρονακτικές και μηχανικές), ηλεκτρομηχανολογικές, υδραυλικές και εργασίες καθαρισμού. Προκειμένου να επιτευχθεί η ασφαλής εκπόνηση των εργασιών αυτών θα πρέπει οι εργαζόμενοι να λάβουν υπόψη τους κανονισμούς υγιεινής και ασφάλειας ως προς την μεθοδολογία εκπόνησης της εργασίας, την χρήση του απαραίτητου κινητού και ακίνητου εξοπλισμού και να χρησιμοποιήσουν τον κατάλληλο ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό. Χρήση Κινητού και Μη Μηχανολογικού Εξοπλισμού Τα μηχανήματα και ο εξοπλισμός θα φέρουν κατάλληλη προστασία, ώστε να αποφεύγεται η επαφή των εργαζομένων με κινούμενα τμήματα αυτών και να παρεμποδίζεται η πρόσβαση των εργαζομένων σε χώρους λειτουργίας που θεωρούνται επικίνδυνοι. Τα προστατευτικά μέσα θα είναι σχεδιασμένα, κατασκευασμένα, εγκατεστημένα και συντηρημένα ώστε να είναι ικανά να εκτελούν αποδοτικά τις λειτουργίες για τις οποίες προορίζονται. Περιστρεφόμενοι άξονες, σύνδεσμοι και δακτύλιοι, βίδες και κοχλίες θα προστατεύονται όπου είναι ενδεχόμενη η επαφή με εργαζομένους και όλοι οι τροχοί λείανσης θα φέρουν προστατευτικό κάλυμμα επαρκούς αντοχής. Σε εργασίες τροχίσματος-μονταρίσματος σωλήνων, επιβάλλεται η χρήση ειδικών γαντιών και μασκών. Η συντήρηση μηχανισμού ή εξοπλισμού σε κίνηση απαγορεύεται όταν η επαφή με τα κινούμενα μέρη μπορεί να τραυματίσει τους εργαζόμενους. Οι μεταφερόμενες κλίμακες θα επιθεωρούνται πριν τη χρήση και δεν θα χρησιμοποιούνται κλίμακες με χαλαρά ή σπασμένα σκαλοπάτια ή άλλες επικίνδυνες ατέλειες. 9

10 Ο κινητός εξοπλισμός θα διατηρείται σε κατάσταση ασφαλούς λειτουργίας. Η λειτουργία, επιθεώρηση, επισκευή, συντήρηση και τροποποίηση θα εκτελούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή. Συντήρηση και επισκευή κινητού εξοπλισμού θα γίνεται μόνο όταν ο εξοπλισμός δεν είναι σε λειτουργία, εκτός όπου η συνεχής λειτουργία του εξοπλισμού είναι απαραίτητη για τη διαδικασία συντήρησης και αφού παρέχονται ασφαλή μέσα γι αυτό. Ο κινητός εξοπλισμός θα είναι εφοδιασμένος με ευδιάκριτο προειδοποιητικό σήμα, τρόπο φωτισμού της διαδρομής που διανύει - μπροστά και πίσω - όταν λειτουργεί κατά τις περιόδους ανεπαρκούς φωτισμού και δυσμενών ατμοσφαιρικών συνθηκών, πρόσθετα φώτα όπου είναι απαραίτητα για τον επαρκή φωτισμό του χώρου εργασίας γύρω από τον ειδικό εξοπλισμό και έναν καθρέπτη ή καθρέπτες, παρέχοντας στον χειριστή μη παραποιημένη θέα πίσω από το όχημα ή σύμπλεγμα οχημάτων. Το δάπεδο του κινητού εξοπλισμού θα διατηρείται ελεύθερο από υλικά, εργαλεία ή αντικείμενα τα οποία αποτελούν κίνδυνο για πτώση, παρεμποδίζουν τον έλεγχο του οχήματος και αποτελούν κίνδυνο για το χειριστή ή άλλους επιβάτες στην περίπτωση ατυχήματος. Κανένας εργαζόμενος δεν θα επιβιβάζεται ούτε θα εγκαταλείπει όχημα ενώ αυτό βρίσκεται σε κίνηση, εκτός σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Κανένας εργαζόμενος δεν θα χειρίζεται κινητό εξοπλισμό, εκτός αν ο χειριστής είναι κάτοχος άδειας οδήγησης κατάλληλης κατηγορίας - όπου αυτό απαιτείται από νομοθετικές διατάξεις, γνωρίζει τις οδηγίες λειτουργίας που αφορούν το όχημα και έχει ειδικευτεί να χειρίζεται τον εξοπλισμό. Όταν ο χειριστής έχει εύλογο λόγο να πιστεύει ότι ο εξοπλισμός ή το φορτίο είναι επικίνδυνο πρέπει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα. 10

11 ΤΜΗΜΑ Δ: ΟΔΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Καταγράφονται στοιχεία που αποσκοπούν στην πρόληψη και αποφυγή κινδύνων κατά τις ενδεχόμενες μεταγενέστερες εργασίες (συντήρησης, καθαρισμού, επισκευής, κλπ) καθ όλη τη διάρκεια της ζωής του έργου και δίνονται οδηγίες για τον ασφαλή τρόπο εκτέλεσης των εργασιών. Ενδεικτικά αναφέρονται οι εξής περιπτώσεις που μπορούν να περιληφθούν στο τμήμα αυτό του ΦΑΥ: εργασίες σε στέγες, εργασίες σε εξωτερικές όψεις και φωταγωγούς, εργασίες σε ύψος στο εσωτερικό του έργου, εργασίες σε φρέατα και τάφρους, υπόγειες και υποθαλάσσιες εργασίες, εργασίες σε περιβάλλον με κίνδυνο έκρηξης ή πυρκαγιάς κλπ. Στο τμήμα αυτό του ΦΑΥ αναφέρονται ενδεικτικά οι ακόλουθες ειδικές περιπτώσεις: Δ1: Εργασίες που ενέχουν κινδύνους για τους εργαζόμενους Συντήρηση και επισκευή εγκαταστάσεων: 1. Συντήρηση κτιριακών εγκαταστάσεων (συντήρηση ηλεκτρικών / τηλεφωνικών εγκαταστάσεων, καθαρισμός και απολύμανση κτιρίων). 2. Συντήρηση και επισκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων και λοιπών φρεατίων (συντήρηση αντλιών, καθαρισμός σωληνώσεων / βανών, καθαρισμός / έκπλυση φίλτρων, καθαρισμός δεξαμενών, χρήση χημικών ουσιών). 3. Συντήρηση δικτύου ομβρίων (τακτικός καθαρισμός από φερτά μετά από βροχοπτώσεις). 4. Συντήρηση δικτύου ηλεκτροφωτισμού. 5. Συντήρηση αποκατεστημένων περιοχών (συντήρηση δικτύου άρδευσης, αποκατάσταση διαβρώσεων ύστερα από βροχοπτώσεις σε αποκατεστημένες περιοχές). 6. Εργασίες σε περιβάλλον με κίνδυνο έκρηξης ή πυρκαγιάς (περιοχές όπου υπάρχει διάχυτη ποσότητα βιοαερίου, καιγόμενο μέτωπο εργασίας κλπ). 11

12 Συντήρηση και επισκευή κινητού εξοπλισμού 1. Συντήρηση και επισκευή εξοπλισμού, φορτηγών, γερανών κλπ. Αντιμετώπιση Εκτάκτων Περιστατικών 1. Εκδήλωση πυρκαγιάς στις εγκαταστάσεις 2. Έντονη βροχόπτωση Εργασίες σε στέγες: Η επισκευή των στεγών θα γίνεται μέσω κατάλληλων κατασκευασμένων και συναρμολογημένων ικριωμάτων σύμφωνα με την αντίστοιχη νομοθεσία (ΠΔ 778/80) Εργασίες στις εξωτερικές / εσωτερικές όψεις των μονάδων: Οποιεσδήποτε εργασίες αφορούν τις εξωτερικές όψεις των Μονάδων Επεξεργασίας και Ελέγχου θα γίνονται (εφ' όσον απαιτείται) με ικριώματα κατασκευασμένα σύμφωνα με τα ΠΔ 778/80 & ΠΔ 1073/81. Όσον αφορά τα υαλοστάσια, αυτά θα καθαρίζονται από το εσωτερικό του κτιρίου, καθώς τα παράθυρα προβλέπονται ανοιγόμενα και ανακλινόμενα. Εργασίες σε φρέατα, υπόγεια ή τάφρους, δεξαμενές και γενικά εργασίες σε θέσεις όπου υπάρχει κίνδυνος ασφυξίας, πνιγμού και έκθεσης σε χημικούς, φυσικούς και βιολογικούς παράγοντες: Γύρω από τις δεξαμενές της Μονάδας Επεξεργασίας Λυμάτων πρέπει να υπάρχουν στηρίγματα με κρίκους ή σχοινιά - χειρολαβές προς την εσωτερική πλευρά, ώστε αν κάποιος πέσει στη δεξαμενή να προλάβει να πιαστεί πριν κινδυνεύσει από πνιγμό ή από το μηχανολογικό εξοπλισμό. Η πρόσβαση στις δεξαμενές της Εγκατάστασης Επεξεργασίας, εφόσον έχουν ύψος από τον περιβάλλοντα χώρο μεγαλύτερο από 0.30 μ, θα γίνεται με κλίμακες που οδηγούν στη γέφυρα της δεξαμενής. Η γέφυρα θα προστατεύεται δεξιά και αριστερά από κιγκλιδώματα κατάλληλου ύψους, ώστε να αποφευχθεί η πτώση μέσα σε αυτή. Απαραίτητη είναι κάθε φορά η χρήση κατάλληλων προστατευτικών μέσων (κράνος, γυαλιά, γάντια, φόρμες, ειδικά παπούτσια κλπ). Η οποιαδήποτε παράλειψη μπορεί να γίνει αιτία σοβαρού ατυχήματος στο χειριστή ή στους συνεργάτες του. 12

13 Κατά τη λειτουργία του έργου, οι εργαζόμενοι που έρχονται σε επαφή με τα απορρίμματα και τα λύματα της Μονάδας Επεξεργασίας Λυμάτων πρέπει να είναι ενήμεροι για τους κινδύνους και να ιδιαίτερα σχολαστικοί στο να παίρνουν ορισμένες προφυλάξεις, όπως: Σχολαστικό πλύσιμο των χεριών πριν το φαγητό και το κάπνισμα και πάντα αμέσως μετά το τέλος της εργασίας τους, άμεση φροντίδα του τραύματος (καθαρισμός και προστασία) σε περίπτωση ατυχήματος, χρήση σωστού ρουχισμού, υποδημάτων και κατάλληλων γαντιών, προσωπίδων ή φίλτρων, καπέλων ή κρανών - ανάλογα με τους περιορισμούς και τις συστάσεις που δίνονται για την κάθε εργασία, πλύσιμο σε ντους όλου του σώματος εφόσον υπάρχουν οι κατάλληλες εγκαταστάσεις, αλλιώς πλύσιμο των χεριών σε νιπτήρα προτού αλλάξουν τα ρούχα της δουλειάς και φορέσουν τα καθαρά τους ρούχα, ξεχωριστό πλύσιμο των ρούχων της δουλειάς από τα καθαρά ρούχα - εφόσον υπάρχει η δυνατότητα, τήρηση των στοιχειωδών μέτρων προστασίας (κατάλληλα εμβόλια, προληπτική ιατρική, μέτρα υγιεινής) και αποφυγή των σπρέι που εκπέμπονται από τις Εγκαταστάσεις Επεξεργασίας, λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Σχετικά με τις ασθένειες που είναι πιθανό να εμφανιστούν στους εργαζόμενους που έρχονται σε επαφή με τα απορρίμματα και τα λύματα της Μονάδας Επεξεργασίας Λυμάτων, αναφέρονται ενδεικτικά τα εξής: Τα περισσότερα παθογόνα μικρόβια που υπάρχουν στα λύματα προκαλούν, κυρίως, διάρροια, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές λοιμώξεις, όπως ηπατίτιδα ή τυφοειδή πυρετό. Οι εντερικοί ιοί ευθύνονται για την εξάπλωση των ασθενειών waterborne. Οι ιοί μεταδίδονται ευκολότερα μέσω των σταγονιδίων (αεροζόλ), ενώ τα βακτηρίδια θεωρούνται λιγότερο επικίνδυνα για μετάδοση ασθενειών στους εργαζομένους, διότι απαιτούνται πολύ μεγαλύτεροι πληθυσμοί σε σχέση με τους ιούς. Τέλος, η μόλυνση από παράσιτα είναι εύκολα ελέγξιμη μέσω των μέτρων ασφάλειας και υγιεινής που πρέπει σε κάθε περίπτωση να τηρούνται αυστηρά. Εργασίες συντήρησης ηλεκτρομηχανολογικού εξοπλισμού: Εκτός των γενικών κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, υπάρχουν και 13

14 συγκεκριμένοι κίνδυνοι που αφορούν στις εργασίες συντήρησης του ηλεκτρολογικού εξοπλισμού. Μηχανολογικός Εξοπλισμός: Το προσωπικό που εργάζεται στις περιοχές που υπάρχουν μηχανήματα θα πρέπει να λαμβάνει τις ακόλουθες προφυλάξεις: Το νερό και τα λάδια πρέπει να απομακρύνονται από τα πατώματα, τα βρώμικα στουπιά να πετιούνται, οι σκάλες να διατηρούνται καθαρές και χωρίς μπάζα, οι λάμπες να αλλάζονται όταν καίγονται κλπ., διότι η καλή καθαριότητα είναι απαραίτητη. Ο επαρκής αερισμός και οι πινακίδες "Μην καπνίζετε" είναι επίσης απαραίτητα, μιας και τα υγρά και στεγνά φρεάτια μπορεί να περιέχουν τοξικά και εύφλεκτα αέρια. Τα φρεάτια πρέπει να αερίζονται πριν εισέλθει κάποιος σε αυτά και ο αερισμός να συνεχίζεται όσο ο εργαζόμενος παραμένει στο φρεάτιο. Όταν γίνεται συντήρηση και λειτουργία οποιουδήποτε μηχανήματος πρέπει να αποφεύγονται τα φαρδιά ρούχα και να παίρνονται όλα τα απαραίτητα προστατευτικά μέτρα πριν την έναρξη της εργασίας. Πριν την έναρξη επιθεώρησης και συντήρησης ενός μηχανήματος πρέπει να σιγουρεύεται ότι η αυτόματη ή χειροκίνητη έναρξη του μηχανήματος είναι αδύνατη, έστω και κατά λάθος. Μετά το πέρας της εργασίας συντήρησης, ο χειριστής πρέπει να στέκεται μακριά από το μηχάνημα όταν το θέτει σε λειτουργία. Αν ο χειριστής είναι κοντά σε περιστρεφόμενους άξονες, συνιστάται να φορά προστατευτικά γυαλιά και κράνος. Σε μηχανήματα με υδραυλικά συστήματα (λάδι σε υψηλή πίεση) δεν επιτρέπεται το κάπνισμα. Όταν γίνεται επιδιόρθωση σε κάποιο μηχάνημα πρέπει να υπάρχει επαρκής φωτισμός. Σε κάθε περιοχή της εγκατάστασης που γίνεται κάποια λειτουργία πρέπει να υπάρχουν πυροσβεστήρες σε καλή κατάσταση. Συνιστώνται CO2 πυροσβεστήρες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε ηλεκτρικά συστήματα και σε μηχανήματα. Ο κυριότερος μηχανολογικός εξοπλισμός πρέπει να ελέγχεται αυτόματα που σημαίνει ότι τα μηχανήματα αρχίζουν και σταματούν αυτόματα χωρίς ειδοποίηση. 14

15 Ανοικτές δεξαμενές: Για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων γύρω από ανοικτές δεξαμενές, η περιοχή γύρω από αυτές πρέπει αν είναι καθαρή, χωρίς μπάζα, εργαλεία και πασσάλους. Καλυμμένες δεξαμενές και φρεάτια: Σε μία καλυμμένη δεξαμενή ή φρεάτιο, ο συντηρητής πρέπει να παίρνει όλα τα απαραίτητα μέτρα πριν μπει σε αυτήν για επιθεώρηση, διότι αν δεν αεριστεί καλά ο χώρος υπάρχει κίνδυνος ασφυξίας, αλλά και έκρηξης εφόσον μέσα στη δεξαμενή ή το φρεάτιο μπορεί να παράγεται μεθάνιο. Για το λόγο αυτό, το κάπνισμα δεν επιτρέπεται στην περιοχή γύρω από την δεξαμενή / ή και το φρεάτιο. Κάθε επιθεώρηση πρέπει να εκτελείται από τουλάχιστον τρία άτομα, ο ένας εκ των οποίων θα φοράει ζώνη ασφαλείας ώστε οι άλλοι δύο, σε περίπτωση κινδύνου, να μπορούν να τον τραβήξουν στον καθαρό αέρα. Δ2: Κανόνες υγιεινής και ασφάλειας Οι παραπάνω ομάδες εργασιών ενέχουν ποικίλους κινδύνους. Η υλοποίηση των εργασιών αυτών απαιτεί τήρηση συγκεκριμένων κανόνων υγιεινής και ασφάλειας με την επιτυχή εφαρμογή των οποίων εξασφαλίζεται η ικανοποιητική απόδοσή τους. Οι κανόνες και η διαδικασία εφαρμογής τους τίθενται από την ισχύουσα νομοθεσία, τους κανονισμούς και τα πρότυπα. Η δημιουργία συνθηκών ασφάλειας και υγιεινής στις εγκαταστάσεις αποτελεί πρωταρχικό στόχο, διότι λόγω της φύσης των εργασιών που εκτελούνται σε αυτόν, είναι ένα μόνιμο εργοτάξιο μέχρι το τέλος της διάρκειας ζωής του. Αυτό έχει σαν συνέπεια την ανάπτυξη σημαντικών μεθόδων προσέγγισης του θέματος. Οι παράμετροι που διέπουν την διαδικασία για την επίτευξη του στόχου αυτού, είναι ο προσδιορισμός της διαδικασίας (κατασκευής, λειτουργίας) και η δημιουργία συνθηκών που επηρεάζουν τον εργασιακό χώρο. Για τον προσδιορισμό της διαδικασίας θα πρέπει να καθοριστούν οι παράμετροι που την επηρεάζουν, δηλαδή ο άνθρωπος, τα υλικά, η τεχνική υποστήριξη, καθώς και το σύστημα οργάνωσης και διεύθυνσης της εργασίας. 15

16 Οι παράγοντες που επηρεάζουν τον εργασιακό χώρο είναι φυσικοί (μηχανικοί, θερμικοί, ηλεκτρικοί, ακτινοβολίες), χημικοί - τοξικοί, βιολογικοί και ψυχολογικοί. Από την δημιουργία των συνθηκών αυτών μπορούν να προκύψουν επαγγελματικές ασθένειες, δυσαρέσκεια και ψυχολογικά προβλήματα, ατυχήματα και τραυματισμοί. Συγκεκριμένα, η πολύωρη και μακροχρόνια χρήση των μηχανημάτων διάστρωσης και συμπίεσης των απορριμμάτων μπορεί να προκαλέσει βλάβες στην σπονδυλική στήλη των χειριστών. Λόγω της υπαίθριας εργασίας στις εγκαταστάσεις, οι οποίες είναι εκτεθειμένες στις διάφορες καιρικές συνθήκες, οι εργαζόμενοι που ενδεχομένως υποφέρουν από παθήσεις του αναπνευστικού ή του καρδιακού συστήματος ή ακόμη και από αρθριτικές παθήσεις μπορούν εύκολα να επιβαρύνουν την κατάσταση της υγείας τους, ενώ για όλους τους εργαζόμενους - ιδίως τους θερινούς μήνες - εγκυμονείτε κίνδυνος θερμοπληξίας ή και παθήσεις του δέρματος. Άλλα πιθανά ατυχήματα είναι πτώσεις από ύψος ή γλίστρημα από απότομες επιφάνειες, χτυπήματα, καψίματα, εκδορές κλπ. Η επαφή και κυρίως η εισπνοή της σκόνης μπορεί να γίνει αιτία για παθήσεις κυρίως του αναπνευστικού συστήματος, λόγω του πλήθους των τοξικών και άλλων μολυσματικών ουσιών που περιέχονται στη σκόνη. Τέλος, τα παθογόνα βακτήρια, οι παθογόνοι ιοί, οι μύκητες κλπ. είναι υπαρκτοί κίνδυνοι από τους οποίους πρέπει να προστατεύονται οι εργαζόμενοι και ιδίως αυτοί που έρχονται σε άμεση επαφή με τα απορρίμματα, αλλά και όσοι ασχολούνται με την εποπτεία, δειγματοληψία των απορριμμάτων, του βιοαερίου και των στραγγισμάτων, λόγω του ισχυρού ρυπαντικού φορτίου που αυτά περιέχουν. Πέρα, όμως, από τον επηρεασμό του ανθρώπινου παράγοντα, συνέπειες μπορεί να υποστεί και το περιβάλλον π.χ. με την παραγωγή στερεών, υγρών και αέριων αποβλήτων, με την δημιουργία σκόνης, θορύβου, κραδασμών κλπ. που έχουν σαν αποτέλεσμα οικολογική καταστροφή, ενόχληση, ρύπανση του εδάφους, των υπόγειων και επιφανειακών υδάτων, του αέρα κλπ. 16

17 Για να θεωρηθεί η διαδικασία περαίωσης μιας εργασίας ασφαλής πρέπει να ελαχιστοποιηθούν, με σκοπό να μηδενιστούν, οι δυσάρεστες συνέπειες που αναφέρθηκαν, τόσο για τον εργαζόμενο όσο και για το περιβάλλον. Στη συνέχεια παραθέτονται μια σειρά από κανόνες που επιβάλλεται να ακολουθούνται. 1α:Εκσκαφές Έρευνα από κοινού με τους αρμόδιους φορείς για την ύπαρξη και τη θέση δικτύων τηλεφώνου, ηλεκτρισμού, φωταερίου και φυσικού αερίου. Φροντίδα για την επισήμανση, απομόνωση ή μεταφορά των παραπάνω. Έλεγχος για την ύπαρξη προγενέστερης εκσκαφής. Μελέτη μηχανικού του έργου για την αντιστήριξη των πρανών της εκσκαφής, η οποία θα λαμβάνει υπόψη την πιθανότητα αύξησης της ώθησης των γαιών από εμποτισμό ή άλλο λόγο, τις δονήσεις από την διέλευση βαρέων οχημάτων, τις επιπτώσεις από την χρήση εκρηκτικών σε γειτονικές εκσκαφές, την αύξηση ωθήσεων από απόθεση μηχανημάτων ή υλικών πλησίον του ανοίγματος, την ερπυστική παραμόρφωση του εδάφους και την αποσάρθρωση. Έλεγχος και απομάκρυνση όλων των προεξεχόντων τμημάτων τα οποία είναι δυνατόν να κατακρημνιστούν. Ανάθεση της εργασίας αυτής σε έμπειρα άτομα. Απαγόρευση της ανάληψης εκ νέου της εργασίας αν δεν δοθεί σχετική άδεια από τον εργολάβο ή τον συντονιστή. Αντιστήριξη των πρανών εκσκαφής. Αντιστήριξη των όμορων κτισμάτων. Αντιστήριξη των κατασκευών κλπ. που πιθανόν κλονίστηκαν από τις εργασίες της εκσκαφής (π.χ. στύλοι, μαντρότοιχοι, δένδρα κλπ). Άντληση και αποχέτευση των ομβρίων ή και των υδάτων της εκσκαφής. Μέτρα για τις συνέπειες της άντλησης επί της ευστάθειας των ομόρων κτισμάτων. Εφοδιασμός των εργαζομένων με κατάλληλα για την περίπτωση μέσα ατομικής προστασίας (π.χ. υποδήματα κλπ) στην εκσκαφή. Εφοδιασμός με αδιάβροχα υποδήματα των εργαζομένων στο νερό. 17

18 Οδηγίες για να μην σωρεύονται τα υλικά της εκσκαφής ή εργαλεία και άλλα βάρη πλησίον των χειλέων της εκσκαφής. 1β. Εκσκαφές θεμελίων και τάφρων Έλεγχος για τη λήψη μέτρων αντιστήριξης των παρειών του ορύγματος. Λήψη μέτρων ώστε να αποτρέπεται η ρήψη εργαλείων και υλικών μέσα στην εκσκαφή. Επισήμανση των χειλέων της εκσκαφής. Δημιουργία ασφαλών κατά διαστήματα διαβάσεων πάνω στο όρυγμα. Έλεγχος ανθεκτικότητας των διαβάσεων και ύπαρξης κιγκλιδωμάτων. Επιθεώρηση από έμπειρο πρόσωπο των πρανών του ορύγματος. Η επιθεώρηση πρέπει να γίνεται: i. καθημερινά στις θέσεις εργασίας που βρίσκονται σε βάθος μεγαλύτερο του 1.5m. ii. σε κάθε αλλαγή βάρδιας στο άκρο της τάφρου εφόσον έχει βάθος πάνω από 3m. iii. στον πυθμένα και τις παρειές φρέατος ή / και στο μέτωπο προβολής σήραγγας. Αναγραφή όλων των παρατηρήσεων στο Ημερολόγιο Μέτρων Ασφάλειας (ΗΜΑ). Έλεγχος του μηχανικού ή του συντονιστή των μέτρων ασφαλείας μετά την εκτέλεση των ανατινάξεων, μετά την εμφάνιση ζημιών στις ξυλοδεσίες και στα πασσαλοφράγματα ή μετά την κατάπτωση πρανών και τέλος πριν την επανάληψη εργασιών που διακόπηκαν από θεομηνία ή παγετό. Επιπλέον, θα πρέπει να δίνονται οδηγίες για τις απαιτούμενες ενισχύσεις ή άλλα μέτρα, να γίνεται ο υποχρεωτικός εβδομαδιαίος έλεγχος και να αναγράφονται οι εκθέσεις στο Ημερολόγιο Μέτρων Ασφάλειας (ΗΜΑ). 2. Μέτρα προστασίας έναντι πτώσεων ατόμων και αντικειμένων σε εργοτάξια Το Σχέδιο Ασφαλείας και ο Φάκελος Ασφαλείας πρέπει να ενημερώνονται συστηματικά για την οργάνωση του χώρου και των μέτρων ασφάλειας. 18

19 Κατά τη διάρκεια διεξαγωγής εργασιών σε ύψη, η περιοχή γύρω από το έργο περιφράσσεται σε ασφαλή απόσταση. Οι εργασίες σε ύψη (ξυλοτύπους, στέγες, καπνοδόχους κλπ) αναλαμβάνονται μόνο από τους εργαζομένους που είναι φυσικά και ψυχολογικά υγιείς και έχουν την αναγκαία γνώση και πείρα για αυτό το είδος εργασίας. Απαγορεύεται στους εργαζομένους που εργάζονται σε ύψη να τοποθετούν εργαλεία ανάμεσα στον εξοπλισμό ασφαλείας και στο σώμα τους ή σε τσέπες που δεν προορίζονται γι αυτό το σκοπό, να μετακινούν βαριά υλικά ή εξοπλισμό πάνω - κάτω με τα χέρια και να αγκυρώνουν τροχαλίες ή σκαλωσιές σε σημεία της κατασκευής, χωρίς πρώτα να επιβεβαιωθεί η σταθερότητά τους. Όλα τα άτομα που κινούνται στο εργοτάξιο θα είναι εφοδιασμένα με τα κατάλληλα μέσα ατομικής προστασίας (ζώνες ασφαλείας, κράνη, αντιολισθηρά υποδήματα). Απαγορεύεται να διεξάγονται εργασίες σε μεγάλα ύψη όταν επικρατούν δυνατοί άνεμοι, παγωνιά, ομίχλη ή κατά τη διάρκεια καταιγίδας, έστω και με τη βοήθεια γερανού. Πρέπει να υπάρχει επαρκής φωτισμός (φυσικός ή τεχνητός) στο χώρο της εργασίας, ώστε οι εργαζόμενοι να κινούνται με ασφάλεια σε καθεστώς πλήρους ορατότητας των ορίων και των εμποδίων του χώρου. Πρέπει να επισημαίνονται με κατάλληλα μέσα (πινακίδες, ακουστικά ή φωτεινά σήματα) οι περιοχές αυξημένου κινδύνου από τυχόν πτώση ατόμων ή υλικών. Οι κατασκευές με εύθραυστες στέγες πρέπει να φέρουν προειδοποιητικές πινακίδες τοποθετημένες στις προσβάσεις της στέγης. Γενικά στο χώρο του εργοταξίου πρέπει να έχουν διασφαλιστεί με κατάλληλα κιγκλιδώματα ή άλλα ισοδύναμα μέτρα ασφαλείας και σήμανσης, τα υπάρχοντα σκάμματα, χαντάκια, φρέατα, εκσκαφές, επικίνδυνα χάσματα, οι δεξαμενές ή οι τάφροι που περιέχουν θερμές, καυστικές ή δηλητηριώδεις ουσίες και οι τάφροι φύλαξης άσβεστου. Γενικά στο υπό κατασκευή οικοδόμημα πρέπει να έχουν διασφαλιστεί με κατάλληλα κιγκλιδώματα ή άλλα ισοδύναμα μέτρα ασφαλείας ανά όροφο, η περίμετρος της οικοδομής και τα όρια των ξυλοτύπων, τα φρεάτια των 19

20 ανελκυστήρων, οι οπές και τα ανοίγματα στα δάπεδα, οι οπές και τα ανοίγματα στους τοίχους, τα κλιμακοστάσια και οι εργασίες σε ύψη (π.χ. στέγες). Οι προστατευτικές διατάξεις ασφάλειας ελέγχονται περιοδικά ως προς την αντοχή τους. Τα δάπεδα εργασίας και οι προσπελάσεις στους ανωτέρω χώρους πρέπει να είναι καθαρές, απαλλαγμένες από σκουπίδια, ολισθηρά υλικά (π.χ. λάδια, νερά), διάφορα αντικείμενα (π.χ. υλικά, εργαλεία), παγετό, χιόνι που μπορούν να γίνουν αντικείμενο προσκόμματος ή ολισθήματος. Τα δάπεδα εργασίας και οι προσπελάσεις σε αυτά πρέπει να είναι κατασκευασμένα από αντιολισθηρά υλικά. Τα δάπεδα εργασίας και οι προσπελάσεις πρέπει να διαθέτουν δάπεδο εργασίας με το κατάλληλο και ανάλογα τη φύση της εργασίας, πλάτος και αντοχή. Τα δάπεδα εργασίας και οι προσπελάσεις σε αυτά πρέπει να φέρουν περιμετρικά κιγκλιδώματα ασφάλειας αποτελούμενα από χειρολισθήρα (ανθεκτικό κιγκλίδωμα σε ύψος τουλάχιστον 1m από το δάπεδο), από ράβδο μεσοδιαστήματος και από θωράκιο (σοβατεπί) ύψους 0.15m. Η αρχή και το τέλος του διαδρόμου που διαμορφώνει το ικρίωμα πρέπει να φέρει προστατευτικά φράγματα άκρων. Πρέπει να υπάρχει κάλυψη φωταγωγών, φρεατίων, φρεάτων ανελκυστήρων και γενικά ανοιγμάτων στα δάπεδα, είτε περιμετρικά με κιγκλιδώματα, είτε με την πλήρη κάλυψή τους με αμετακίνητο στερεό σανίδωμα πάχους 0.025m που καρφώνεται σε ανθεκτικό ξύλινο πλαίσιο από λατάκι, είτε με την τοποθέτηση σιδερένιου πλέγματος από οπλισμό ή δομικό πλέγμα που στερεώνεται στο μέρος της οπής κατά την κατασκευή της πλάκας, είτε με ανοίγματα στην περίπτωση που αυτά πρέπει να ανοίγουν, τα οποία θα είναι κατασκευασμένα έτσι ώστε να παρέχουν ασφάλεια. Οι καταπακτές και τα ανοίγματα κλιμάκων κλπ. που είναι καλυμμένα με κινητά καλύμματα ή θυρίδες πρέπει να διαθέτουν επιπλέον και προστατευτικό στηθαίο. Σε μικρής επιφανείας καταπακτές (0.15 του τετραγωνικού μέτρου) πρέπει να τοποθετείται ανθεκτικό κάλυμμα. 20

21 Τα καλύμματα των καταπακτών και οι θυρίδες πρέπει να είναι επίπεδες. Τα καλύμματα των καταπακτών και οι θυρίδες, εφόσον δεν απομακρύνονται όταν αφαιρούνται, πρέπει να στηρίζονται με σιδηρές ράβδους προσαρμοσμένες κατάλληλα έτσι ώστε να εξασφαλίζονται από ακούσιο κλείσιμο. Επιβάλλεται να ανυψώνονται τα βαριά καλύμματα φρεατίων, επισκέψιμων, αγωγών κλπ. μόνο με ειδικά εργαλεία ή διατάξεις, για την αποφυγή τραυματισμού των άκρων του εργαζομένου. Φωταγωγοί με επικάλυψη από κοινούς, όχι οπλισμένους, υαλοπίνακες πρέπει να έχουν στο κάτω μέρος επαρκώς ισχυρή προστασία από δικτυωτό συρμάτινο, μόνιμο ή κινητό, πλέγμα. Τα ανοίγματα των κατακόρυφων επιφανειών πρέπει να έχουν προστατευτικό στηθαίο ή προσωρινό κιγκλίδωμα ικανής αντοχής. Όταν λόγω εργασιών αφαιρούνται τα κινητά κιγκλιδώματα ή τα περιφράγματα σε ανοίγματα κατακόρυφων επιφανειών πρέπει να λαμβάνονται άλλα ισοδύναμα μέτρα που να αποκλείουν την πτώση ή να συγκρατούν το άτομο στην πτώση του. Μετά το τέλος των εργασιών πρέπει να ξανατοποθετούνται τα προβλεπόμενα κιγκλιδώματα ή περιφράγματα που χρειάστηκε να αφαιρεθούν στα ανωτέρω ανοίγματα. Κατά την κατασκευή του φέροντος οργανισμού στις στέγες πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια ώστε το μεγαλύτερο δυνατό τμήμα της εργασίας να εκτελείται στο έδαφος. Η ανύψωση των ζευκτών και η τοποθέτησή τους πρέπει να εκτελείται με μηχανικά μέσα από απόσταση. Επιβάλλεται να εφαρμόζονται οι τρόποι τοποθέτησης των φύλλων επικάλυψης που προβλέπονται από το οικείο εργοστάσιο παραγωγής τους. Τα υποστηρίγματα της στέγης πρέπει να ταιριάζουν με την κλίση τους και να στηρίζονται με ασφάλεια. Συρόμενα φράγματα, διάδρομοι και σκάλες οροφής πρέπει να στερεώνονται με ασφάλεια σε σταθερή κατασκευή. Όλα τα καλύμματα ανοιγμάτων στη στέγη να είναι καλής κατασκευής και ασφαλισμένα στη θέση τους. 21

22 Θα επιτρέπεται η άνοδος στις στέγες φωταγωγών με ελαφρά επικάλυψη (π.χ. υαλωτή, πλαστική, αμιάντου, τσιμέντου κλπ.) μόνο όταν υπάρχουν ανθεκτικοί διάδρομοι επίσκεψης και ασφαλής πρόσβαση προς αυτούς. Όπου χρησιμοποιείται για πρόσβαση μια πλευρά ή στηθαίο μιας εύθραυστης στέγης, για τον κίνδυνο πτώσης ατόμου μέσω του εύθραυστου υλικού, πρέπει να καλύπτεται το εύθραυστο αυτό υλικό σε μια ελάχιστη απόσταση 1m πάνω στη στέγη. Κατά την εργασία σε υψηλές καπνοδόχους, το δάπεδο της σκαλωσιάς πρέπει να είναι τουλάχιστον 65cm κάτω από την κορυφή της καπνοδόχου και το αμέσως χαμηλότερο δάπεδο κάτω από το δάπεδο της σκαλωσιάς όπου εκτελούνται εργασίες, να λειτουργεί ως πλατφόρμα ασφαλείας. Απαγορεύεται στους εργαζομένους να ανεβαίνουν σε καπνοδόχο που δεν είναι εφοδιασμένη με επαρκώς αγκυρωμένες κινητές σκάλες ή σκαλοπάτια. Απαγορεύεται στο προσωπικό του εργοταξίου να εργάζεται σε καπνοδόχους που λειτουργούν, εκτός εάν έχουν ληφθεί οι αναγκαίες προφυλάξεις για την αποφυγή του κινδύνου από καπνό και αέρια. Σε επικίνδυνα σημεία του έργου, όπως π.χ. κεκλιμένα επίπεδα, στέγες σε μεγάλα ύψη, δυσπρόσιτα σημεία της κατασκευής, τμήματα έργου με προεξέχοντα οπλισμό (υποστυλωμάτων, δοκών, πλακών κλπ), όπου δεν είναι εύκολο να τοποθετηθούν κιγκλιδώματα λόγω θέσεως ή διαμορφώσεως της κατασκευής πρέπει να έχει προβλεφθεί η ύπαρξη άλλων μέσων προστασίας, όπως: φράγματα ή κιγκλιδώματα και φράγματα άκρων για να εμποδίζουν την πτώση των εργαζομένων, δίκτυα, προστεγάσματα, πετσώματα ή άλλα μέσα για την συγκράτηση ατόμων και υλικών, κινητές και σταθερές εξέδρες, ζώνες ασφαλείας με κατάλληλη αγκύρωση, διάδρομοι εργασίας που να επεκτείνονται με την πρόοδο της κατασκευής, κινητοί εξώστες εργασίας ανηρτημένοι από ανυψωτικό μηχάνημα και κατασκευή ανεξαρτήτου ικριώματος ως προς την στάθμη εργασίας (π.χ. στέγη), μετά δαπέδου εργασίας, εις το ύψος του σημείου απολήξεως της στάθμης εργασίας παραλλήλως προς αυτήν και καθ όλο το μήκος της. Για την αποφυγή πτώσεως δομικών υλικών, εργαλείων ή διαφόρων άλλων αντικειμένων από υπερκείμενους ορόφους όπου εκτελούνται εργασίες σε 22

23 χαμηλότερες στάθμες που κυκλοφορούν εργαζόμενοι, οχήματα ή διερχόμενοι πρέπει να έχει προβλεφθεί, ανάλογα με τις ανάγκες, τοποθέτηση θωρακίων, κατασκευή σκάφης (συνήθως ξύλινο επίπεδο με κλίση), προστατευτικά πετάσματα από πλαστικό ή τσουβάλι, στεγασμένη διάβαση πεζών ή οχημάτων και κάλυψη των οπών ή των ανοιγμάτων στα δάπεδα εργασίας. Κατά την διάρκεια κατεδάφισης επιβάλλεται να έχει εκκενωθεί ο χώρος σε ικανοποιητική απόσταση γύρω και κάτω από την κατεδάφιση. Κατά την αποκομιδή προϊόντων απόρριψης (μπάζα) από υπερκείμενους ορόφους της οικοδομής με ελεύθερη πτώση μέσα σε αγωγούς πρέπει να χρησιμοποιούνται κλειστοί αγωγοί, πλαστικοί ή μεταλλικού τύπου σωλήνα. Πρέπει να γίνεται έλεγχος κατά το τέλος της εργασίας, ώστε να μην αφήνονται αιωρούμενα βάρη σε ανυψωτικά μηχανήματα. Εξέταση αν κατά την μεταφορά ελαφρών μεν, αλλά ογκωδών αντικειμένων με τα χέρια από εργάτες, αυτοί λόγω του φορτίου έχουν καλή ορατότητα στο χώρο που κινούνται. Κατά την εκφόρτωση υλικών πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να μην προξενηθούν ανεξέλεγκτες πτώσεις από το φορτίο. Κατά την στοίβαση των υλικών πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να γίνεται με τάξη και σε χώρους κατάλληλους που δεν θα αφήσουν να διαρρεύσουν, να κυλήσουν ή να πέσουν τα υλικά. Κατά την διάστρωση νωπού σκυροδέματος με αντλία σε κάποια στάθμη οικοδομής πρέπει να λαμβάνονται μέτρα αποτροπής τυχαίας αιφνίδιας ανεξέλεγκτης έκχυσης υλικού σε γειτονικούς χώρους, σε διερχόμενους και στο εργατικό προσωπικό. 3. Μέτρα προστασίας κατά τη διάρκεια εργασιών φόρτωσης, εκφόρτωσης, αποθήκευσης και στοιβασίας Το Σχέδιο και ο Φάκελος Ασφάλειας να ενημερώνονται συστηματικά για την οργάνωση των χώρων φόρτωσης, εκφόρτωσης, αποθήκευσης και στοιβασίας των υλικών και των μπαζών απόρριψης. Επιβάλλεται να έχουν προβλεφθεί κατάλληλες θέσεις εντός εργοταξίου για την αποθήκευση υλικών, αποκομιδή μπαζών, απορριμμάτων κλπ. 23

24 Σε περίπτωση στενότητας χώρου εντός της περιμέτρου του εργοταξίου και σε περίπτωση κατάληψης τμήματος του πεζοδρομίου ή και του οδοστρώματος, για σύντομο διάστημα ή παρατεταμένο χρόνο, πρέπει να έχει γίνει ενημέρωση των δημοσίων αρχών (τροχαίας, δήμου κλπ.) και λήψη σχετικής αδείας, σήμανση του χώρου που καταλαμβάνεται και εγκατάσταση νυχτερινού φωτισμού ασφαλείας για την εκτροπή της κυκλοφορίας πεζών και οχημάτων. Οι χώροι φόρτωσης - εκφόρτωσης και οι ράμπες που οδηγούν σ αυτούς πρέπει να ανταποκρίνονται στις διαστάσεις του οχήματος και του μεταφερόμενου φορτίου. Οι χώροι φόρτωσης - εκφόρτωσης και οι ράμπες που οδηγούν σ αυτούς πρέπει να διαθέτουν εύκολη άμεση πρόσβαση με το τοπικό οδικό δίκτυο, χωρίς άσκοπες διαδρομές μέσα στους χώρους του εργοταξίου. Οι χώροι φόρτωσης - εκφόρτωσης πρέπει να προσφέρουν ασφάλεια στους εργαζομένους έναντι πτώσης. Κατά την αποθήκευση και στοιβασία πρέπει να καταβάλλεται φροντίδα ώστε να μην κινδυνεύει κανείς από κατάρρευση ή πτώση αντικειμένων. Για την αποθήκευση ή στοιβασία αντικειμένων όταν γειτονεύει με περιοχές εργασίας ή κυκλοφορίας πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα προστασίας, όπως π.χ. περιφράγματα, σανιδώματα, προστατευτικά δίκτυα κλπ. Η φόρτωση, εκφόρτωση και μεταφορά υλικών ή αντικειμένων πρέπει να γίνεται κατά τρόπο ώστε να μην εκτίθενται σε κίνδυνο πρόσωπα λόγω πτώσης, κύλισης, ανατροπής, κατάρρευσης ή θραύσης αντικειμένων. Σε εργασίες φόρτωσης και εκφόρτωσης απαγορεύεται η παραμονή προσώπων στις περιοχές διακίνησης του υλικού. Πριν τη φόρτωση και εκφόρτωση των οχημάτων, με ευθύνη του οδηγού εξασφαλίζονται τα οχήματα από τυχαία κίνηση (π.χ. χειρόφρενο, εμπόδια στις ρόδες κλπ). Πρέπει να γίνεται έλεγχος στην πληρότητα των απερχομένων φορτηγών με υλικό απόρριψης (μπάζα), ώστε να μη διαρρέει μέρος από το πλεονάζον φορτίο κατά τη μεταφορά και ρυπαίνει τους δρόμους. Πρέπει να δίνεται προσοχή ώστε σε περίπτωση απόληψης συσσωρευμένου υλικού, υποκειμένου σε κατολίσθηση (π.χ. χώμα, άμμος 24

25 κλπ), να μην δημιουργούνται απότομα πρανή ή να μην υπονομεύεται τούτο. Όταν φυλάσσεται στο ύπαιθρο άσβεστος κονιοποιημένη πρέπει να καλύπτεται με στρώμα άμμου για να παρεμποδίζεται διασκορπισμός της από τον πνέοντα άνεμο. Απαγορεύεται η άνοδος σε σωρούς εκτός αν δεν υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης, ολίσθησης ή κύλισης του συσσωρευμένου υλικού και αν εξασφαλίζεται σταθερή έδραση στον εργαζόμενο. Απαγορεύεται η απόληψη σωλήνων, ξυλείας κλπ. από τα πλάγια σωρών. Κατά την τοποθέτηση σιδηροδοκών σε περισσότερες επάλληλες στρώσεις πρέπει να τοποθετούνται εγκάρσια ως υπόστρωμα και πριν από την τοποθέτηση της υπερκείμενης στρώσης, τεμάχια σανίδων ή καδρονιών. Οι σωροί ξυλείας στοιβάζονται μόνο επάνω σε επίπεδη και σταθερή βάση, κατά το δυνατόν κατακόρυφα, με την χρησιμοποίηση κανονικά τεμαχισμένων ξύλων στοιβασίας και σύνδεσης. Κατά την τοποθέτηση στρογγυλών κορμών ξυλείας ή σωλήνων πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για την αποφυγή κύλισης. Κατά την επισώρευση γενικά επιμήκων ράβδων κατακόρυφα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για την αποφυγή κατολίσθησης ή πτώσης. Επιτρέπεται η ρίψη αντικειμένων από ύψος μόνο όταν: i. ο επικίνδυνος χώρος φυλάσσεται από επιτηρητή και φράσσεται ασφαλώς, ii. αφού προηγηθεί ειδοποίηση από τον επιτηρητή, ο οποίος πρέπει να έχει βεβαιωθεί ότι η θέση απόρριψης είναι ελεύθερη και απρόσιτη και δεν υφίσταται κίνδυνος αναπήδησης υλικού και iii. ο επιτηρητής δεν ασχολείται με άλλες εργασίες. Η έξοδος κεκλιμένων επιπέδων, ανοικτών ή κλειστών αγωγών εκφόρτωσης, οι κεκλιμένες τροχιές και φορτωτήρες πρέπει να ασφαλίζονται έναντι εκτροχιασμών, πλαγίων μετατοπίσεων και καταπτώσεων. Σε περίπτωση ανάγκης πρέπει να υποστηρίζονται κατάλληλα. Όταν μεταφέρονται επιμήκη αντικείμενα (π.χ. ράβδοι, σιδηροί οπλισμοί κλπ) από ένα άτομο, επιβάλλεται να μεταφέρονται με κλίση των αντικειμένων αυτών προς τα άνω και η διάβαση στις γωνίες κτισμάτων ή 25

26 άλλων εμποδίων που μειώνουν την ορατότητα να γίνεται σε ανοικτή καμπύλη. Επειδή κατά την μεταφορά βαρέων αντικειμένων από κάποιον εργαζόμενο τίθεται σε έντονη καταπόνηση η ράχη και η οσφυϊκή του χώρα, θα πρέπει να εξετάζεται μήπως: i. η προσπάθεια είναι πού κοπιώδης, πραγματοποιείται μόνο με στροφή του κορμού, συνεπάγεται απότομη μετακίνηση του φορτίου και καταβάλλεται προσπάθεια με το σώμα σε ασταθή θέση, ii. το αντικείμενο είναι υπερβολικά βαρύ, υπερβολικά ογκώδες, ευρίσκεται σε ασταθή ισορροπία, έχει περιεχόμενο που είναι δυνατό να μετατοπιστεί και το εξωτερικό σχήμα ή η σύστασή του δύναται να προκαλέσει κακώσεις στον εργαζόμενο από πρόσκρουση ή κατά την ανάληψη του φορτίου, iii. καταβάλλονται υπερβολικά συχνές ή υπερβολικά παρατεταμένες σωματικές προσπάθειες που επηρεάζουν ιδιαίτερα την σπονδυλική στήλη, προσφέρεται ανεπαρκής χρόνος σωματικής ανάπαυσης ή ανάκτησης δυνάμεων, διανύονται υπερβολικές αποστάσεις ανύψωσης, καταβίβασης ή μεταφοράς και ο ρυθμός εργασίας επιβάλλεται από διαδικασία που δεν μπορεί να ελέγξει και μεταβάλλει ο εργαζόμενος κατά τις δυνατότητές του, iv. ο ελεύθερος χώρος - ιδίως κατά την κατακόρυφη έννοια είναι ανεπαρκής για την εκτέλεση της συγκεκριμένης εργασίας, το δάπεδο είναι ολισθηρό για τα υποδήματα του εργαζόμενου, ο χώρος εργασίας ή το εργασιακό περιβάλλον δεν επιτρέπει στον εργαζόμενο να διακινήσει χειρωνακτικά το φορτίο σε ασφαλές ύψος ή με καλή στάση του σώματός του, το δάπεδο εργασίας ή η επιφάνεια πάνω στην οποία εκτελείται η εργασία παρουσιάζουν διακυμάνσεις καθ ύψος, γεγονός που συνεπάγεται το χειρισμό του φορτίου σε διάφορα επίπεδα και το δάπεδο ή η έδραση των ποδιών του εργαζόμενου είναι ασταθή, v. η θερμοκρασία, η υγρασία, η κυκλοφορία του αέρα και ο φωτισμός είναι ακατάλληλα ή ανεπαρκή ή οι κλιματολογικές συνθήκες είναι δυσμενείς και τέλος στ) ο εργαζόμενος έχει κατάσταση υγείας ασύμβατη ή και ακατάλληλη σωματική διάπλαση για την εκτέλεση του συγκεκριμένου έργου, φέρει ακατάλληλα ενδύματα, υποδήματα ή άλλα προσωπικά 26

27 είδη και δεν διαθέτει επαρκείς γνώσεις ή δεν έχει εκπαιδευτεί κατάλληλα. Κατά τη συντονισμένη μεταφορά βαρέως αντικειμένου από περισσότερα άτομα πρέπει να εξετάζεται αντίστοιχα αν: ο αριθμός των μεταφορέων είναι ανάλογος του προς μεταφορά αντικειμένου, η διάταξη των μεταφορέων γίνεται κατ ανάστημα, λαμβανομένης υπόψη και της τυχόν κλίσης του εδάφους, η διεύθυνση (κουμάντο) έχει ανατεθεί σε κατάλληλο πρόσωπο το οποίο πρέπει να έχει διαρκή οπτική εποπτεία της εργασίας, οι εκτελούντες τη μεταφορά συμμορφώνονται προς τις εντολές του διευθύνοντος την μεταφορά, οι εκτελούντες τη μεταφορά ευρίσκονται από την ίδια πλευρά κατά την απόθεση ή απόρριψη επιμηκών αντικειμένων και η απόθεση ή απόρριψη πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα από όλους, μετά από σχετικό μεγαλόφωνο παράγγελμα. 4α. Ασφάλεια εργασίας με μηχανήματα εργοταξίων, ειδικά οχήματα - Γενικές προβλέψεις Τα χρησιμοποιούμενα μηχανήματα, συσκευές, εργαλεία κλπ πρέπει να ανταποκρίνονται προς τις προβλέψεις της Μελέτης Ασφάλειας, τις εντολές του Συντονιστή Ασφαλείας στο έργο και να έχουν τις διατάξεις ασφαλείας που προβλέπουν οι Νόμοι και οι Κανονισμοί. Στα ίδια, οι ενδείξεις λειτουργίας και ασφάλειας πρέπει να αναγράφονται στα ελληνικά. Επίσης, πρέπει να έχουν πινακίδες με πλήρη τεχνικά και κατασκευαστικά στοιχεία, προειδοποιητικές σημάνσεις κλπ. στα ελληνικά. Τα ίδια πρέπει να συνοδεύονται από Εγχειρίδιο Οδηγιών Λειτουργίας, Συντήρησης και Ασφαλείας στα ελληνικά. Ο χειρισμός πρέπει να πραγματοποιείται από άτομα ενήλικα, υγιή, με καλή όραση και ακοή, εκπαιδευμένα, έμπειρα και με άδεια χειριστού - όπου απαιτείται από το Νόμο. Ο χειριστής πρέπει να λαμβάνει υπόψη του και τα άλλα άτομα που εργάζονται στο εργοτάξιο. Όταν ένα μηχάνημα παίρνει καύσιμα πρέπει να σταματάει ο κινητήρας του, κάθε εργασία ανοικτής φλόγας και το κάπνισμα στην περιοχή. 27

28 Το μεταλλικό άκρο του σωλήνα τροφοδοσίας πρέπει να εφάπτεται καλά στο στόμιο της δεξαμενής. Ο χειριστής πρέπει να ανεβοκατεβαίνει στο μηχάνημα και να το οδηγεί μόνο με παπούτσια καθαρά - ποτέ λαδωμένα, λασπωμένα κλπ και με χρήση σκαλοπατιών και χειρολαβής. Ο χειριστής πρέπει να έχει καλή ορατότητα της ζώνης εργασίας ή έστω να βοηθείται γι αυτό από κατάλληλο βοηθό. Ο θάλαμος οδήγησης πρέπει να είναι επαρκούς επιφάνειας, να έχει γενικά ασφαλή προσπέλαση, να προστατεύει τους χειριστές από καιρικές συνθήκες κ.α. χωρίς να περιορίζει το οπτικό πεδίο ή να δυσκολεύει περιοδικό έλεγχο των τμημάτων που βρίσκονται μέσα ή κοντά στο θάλαμο. Να ελέγχεται η καλή και ασφαλής λειτουργία μηχανημάτων κλπ και η συντήρηση να πραγματοποιείται μόνο από εξειδικευμένο, εξουσιοδοτημένο, έμπειρο, αδειοδοτημένο άτομο, συστηματικά και εκτάκτως όποτε απαιτείται. Προτού λειτουργήσει μηχάνημα σε καινούριο έργο και ακόμα μετά από πλημμύρες, προσκρούσεις, ανατροπές κλπ, αυτό θα πρέπει να ελέγχεται λεπτομερώς και να συντηρείται. Κατά τη συντήρησή τους τα μηχανήματα και τα εργαλεία δεν μετακινούνται και τα ηλεκτροκίνητα μπαίνουν εκτός τάσης. Στις παραπάνω περιπτώσεις συντήρησης, οι κεραίες μηχανημάτων, οι κάδοι φόρτωσης και τα κινητά στοιχεία πρέπει να καταβιβάζονται ή να στερεώνονται ασφαλώς (τακάρισμα κλπ). Εφόσον διαπιστωθεί κατάσταση ανασφάλειας από βλάβη ή κακή λειτουργία σε μηχάνημα, αυτό σταματάει αμέσως για επισκευή. Ακόμα και μικρά π.χ. φορτηγά ηλεκτρικά εργαλεία, προτού χρησιμοποιηθούν, πρέπει να ελέγχονται ιδιαίτερα για την καλή μόνωση των ίδιων και των καλωδίων τροφοδοσίας τους. Μηχανήματα κινούμενα με ηλεκτρισμό πρέπει να είναι γειωμένα καλά. Μετά την εργασία, τα μηχανήματα πρέπει να αφήνονται χωρίς φορτίο, με όλα τα στοιχεία τους τελείως ακινητοποιημένα (συστήματα ακινητοποίησης σε θέση ΕΝΤΟΣ, κινητήρες σε θέση ΕΚΤΟΣ, κάδοι τροφοδοσίας, ιστοί κλπ σε θέσεις ασφαλείς, χειριστήρια μανδαλωμένα) και να έχουν δε αφαιρεθεί τα κλειδιά. 28

29 Οδοντωτοί τροχοί, άξονες, καδένες, τροχαλίες, ιμάντες κλπ πρέπει να έχουν προστατευτικά πλέγματα κλπ. Μετά από κάθε επιθεώρηση ή / και συντήρηση πρέπει να τοποθετούνται στις θέσεις τους οι σχετικοί προφυλακτήρες ή να αντικαθιστώνται ελλείποντες, σπασμένοι κλπ. Πρέπει να υπάρχει Βιβλίο Συντήρησης κάθε μηχανήματος. Τα μηχανήματα πεπιεσμένου αέρα πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο από άτομα υγιή, ηλικίας πάνω από 18 ετών. Οι σχετικοί αεροσυμπιεστές και αερόσφυρες να είναι τύπου αντιθορυβικού και οι χειρολαβές των αεροσφυρών να έχουν μόνωση απόσβεσης κραδασμών και μονωτική. Ο πεπιεσμένος αέρας να μην χρησιμοποιείται για καθαρισμούς ατομικούς ή για χώρους κλπ. ή για αστεϊσμούς. Οι εργαζόμενοι πρέπει να χρησιμοποιούν τα κατά περίπτωση απαιτούμενα μέσα ατομικής προστασίας (π.χ. ζώνη ασφαλείας, κράνος, γάντια κ.α.). Τα χρησιμοποιούμενα συρματόσχοινα πρέπει να είναι γνωστής και επαρκούς για την εργασία αντοχής και επίσης να τοποθετούνται, επιθεωρούνται και συντηρούνται κατάλληλα, σύμφωνα με τους κανονισμούς και τις οδηγίες των κατασκευαστών. Σε στρατηγικές θέσεις του εργοταξίου πρέπει να υπάρχουν σήματα προειδοποιητικά, απαγορευτικά ή άλλα για τη μη - έκθεση σε κίνδυνο. Μηχανήματα και εγκαταστάσεις πρέπει να είναι εφοδιασμένα με τους απαιτούμενους πυροσβεστήρες και το προσωπικό να έχει εκπαιδευτεί στη χρήση τους. Τα ίδια πρέπει να είναι εφοδιασμένα με κιβώτια πρώτων βοηθειών, να υπάρχει στο έργο άτομο εκπαιδευμένο στη χρήση τους και να υπάρχουν αναρτημένα τα τηλέφωνα έκτακτης ανάγκης. Στη συντήρηση πρέπει τα μηχανήματα ή κινητά τμήματά τους να εξασφαλίζονται με τάκους και όταν ξεβιδώνονται τάπες ψυγείων ή αποστράγγισης ή υδραυλικής πίεσης, όπως επίσης μαστοί λίπανσης κλπ., η εργασία να γίνεται προσεκτικά και με χρήση μέσων ατομικής προστασίας (π.χ. γυαλιά, γάντια προστασίας κλπ). Τα βαριά εξαρτήματα να σηκώνονται με γερανό και να πραγματοποιούνται οι έλεγχοι που προβλέπουν οι κανονισμοί και οι κατασκευαστές. 29

30 Να υπάρχει διεξοδικός έλεγχος και συντήρηση των μηχανημάτων ώστε να μην παρουσιάζονται διαρροές σε καύσιμα ή λιπαντικά και άλλα προβλήματα στα φρένα ή στο υδραυλικό σύστημα. Σε θέσεις όπου κυκλοφορούν ή και συντηρούνται μηχανήματα, απαγορεύεται γενικά η κυκλοφορία τρίτων και άλλων εργαζομένων. 4β. Ασφάλεια εργασίας με μηχανήματα εργοταξίων, ειδικά οχήματα - Ανυψωτικά μηχανήματα Πρέπει να υπάρχουν κοντά στο χειριστήριο ορατές ενδείξεις των ορίων ασφαλούς χρήσης. Σε γερανούς μεταβλητής ακτίνας δράσης να σημειώνονται σε ορατή θέση από το χειριστήριο τα φορτία ασφαλείας για τις διάφορες ακτίνες λειτουργίας και ο δείκτης της ακτίνας της κεραίας. Κανένα μηχάνημα δεν πρέπει να υπερφορτώνεται, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα. Η επιφάνεια έδρασης του ανυψωτικού μηχανήματος πρέπει να είναι επαρκούς αντοχής. Πρέπει να εξασφαλίζεται η καλή έδραση (π.χ. με φορέα, στρωτήρες κλπ) και στερέωση (π.χ. με αντίβαρα ή αγκύρωση), ακόμα και μικρών γερανών τοποθετημένων πάνω σε πλάκες κλπ. Η ευστάθεια των ανυψωτικών μηχανημάτων πρέπει να είναι γενικά εξασφαλισμένη, ακόμα κι όταν αυτά δεν λειτουργούν. Πρέπει να υπάρχει μέριμνα προστασίας των ίδιων των μηχανημάτων και γειτονικών τους στοιχείων από κραδασμούς και τις συνέπειές τους. Δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ή εγκαθιστώνται γερανοί, υπό καιρικές συνθήκες οι οποίες είναι δυνατόν να δημιουργήσουν προβλήματα ευστάθειας και γενικότερα ατυχημάτων. Σε ανυψωτικά μηχανήματα πρέπει να εξασφαλίζεται η μη - κυκλοφορία ατόμων κάτω από αυτά ή και ανυψούμενα φορτία και η μη - περιφορά φορτίων πάνω από άτομα. Σε ανυψωτικά ή άλλα μηχανήματα εξασφαλίζεται η μη - προσέγγιση των ίδιων, τμήματός τους ή και φορτίου τους σε ηλεκτρικούς αγωγούς, δίκτυα κλπ. 30

31 Σε ανυψωτικά μηχανήματα κινούμενα σε τροχιές πρέπει να εξασφαλίζεται ότι οι τροχιές είναι σε ένα επίπεδο και στερεωμένες καλά σε στρωτήρες ή στον φορέα τους, είναι επαρκούς διατομής, έχουν στις άκρες της διαδρομής αναστολείς της κίνησης και ότι τα υπάρχοντα μέσα τροχοπέδησης, πρόσδεσης, υποστήριξης κλπ. είναι επαρκή για πλήρη ακινητοποίηση, ακόμα και με δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Μεταξύ μηχανημάτων τα οποία κυκλοφορούν ή περιστρέφονται και σταθερών εμποδίων πρέπει να υπάρχει χώρος πλάτους τουλάχιστον 60cm για ασφαλή κυκλοφορία πεζών και εάν αυτό δεν είναι εφικτό να υπάρχουν τουλάχιστον ασφαλή καταφύγια σε αποστάσεις 10m. Όργανα και εξαρτήματα των ανυψωτικών μηχανημάτων πρέπει να ανταποκρίνονται προς τις απαιτήσεις των εθνικών κανονισμών. Χειριστές που ανεβαίνουν σε μηχανήματα πολύ υψηλά πρέπει να έχουν επιλεγεί ειδικά για το σκοπό αυτό. Τα ανυψωτικά μηχανήματα δεν πρέπει να μεταφέρουν άτομα. Τα σαμπάνια ανύψωσης φορτίων πρέπει να είναι σωστά για τα ανυψούμενα φορτία, να έχουν το σωστό μήκος (οξεία γωνία κορυφής, ποτέ αμβλεία) και να είναι σε καλή κατάσταση. Οι περιοδικοί έλεγχοι πρέπει να εκτελούνται από διαπιστευμένο φορέα. 4γ. Ασφάλεια εργασίας με μηχανήματα εργοταξίων, ειδικά οχήματα Χωματουργικά μηχανήματα Οι χειριστές πρέπει να έχουν εξοικειωθεί με τον χώρο εργασίας, το μηχάνημά τους, τους κανόνες κυκλοφορίας στο εργοτάξιο και τα σχετικά προειδοποιητικά, ρυθμιστικά, απαγορευτικά και άλλα σήματα. Προφυλακτήρες ράβδοι ασφαλείας (από ανατροπή), στέγαστρα, προστατευτικές διατάξεις πρέπει να είναι στις θέσεις τους. Πρέπει να ελέγχεται μήπως το μηχάνημα έχει σπασμένα ή λασκαρισμένα εξαρτήματα. Προτού λειτουργήσει το μηχάνημα πρέπει να εξετάζονται οι στάθμες πετρελαίου, νερού και υδραυλικών υγρών, να ασφαλίζονται τάπες και πώματα και να έχει καθαρισθεί το δάπεδο του χώρου χειρισμού και τα σκαλοπάτια από λάδια, γράσα, λάσπες, πετρέλαια κ.α. ολισθηρά στοιχεία, ενώ τα δάπεδα και τα σκαλοπάτια θα πρέπει να έχουν καθαρισθεί και εάν 31

32 έχει χιόνι ή παγωνιά. Εργαλεία, αλυσίδες και αντικείμενα πάνω στο μηχάνημα πρέπει να έχουν ασφαλιστεί σε θέσεις που δεν δημιουργούν κινδύνους στο χειριστή, να προειδοποιείται το προσωπικό όταν πρόκειται να ξεκινήσει το μηχάνημα, ενώ πριν αυτό ξεκινήσει θα πρέπει να εξασφαλίζεται αερισμός σε κλειστό χώρο και να γίνεται έλεγχος για τυχόν επικίνδυνες συνθήκες. Ο χειριστής πρέπει να κάθεται κανονικά στη θέση οδήγησης. Μόλις ξεκινήσει το μηχάνημα, ο χειριστής πρέπει να ελέγχει ότι όλα τα συστήματα λειτουργούν σωστά. Κάθε στάθμευση μηχανήματος προσωρινή ή μονιμότερη πρέπει να γίνεται σε ασφαλή θέση, ώστε να μην εμποδίζει την κυκλοφορία ή άλλη εργασία. Σε περίπτωση προσωρινής στάθμευσης με τον κινητήρα σε λειτουργία, ο χειριστής πρέπει να δένει και να ασφαλίζει πάντα το χειρόφρενο, τον μοχλό ταχυτήτων στο ουδέτερο και να χαμηλώνει κάθε εξάρτημα στο έδαφος. Δεν επιτρέπεται να ανεβαίνουν στο μηχάνημα τρίτοι. Τυχόν μεταφορά προσώπων τρίτων γίνεται μόνο στα μέσα που προβλέπονται από τον κατασκευαστή. Ο χειριστής πρέπει να εργάζεται προσεκτικά, ιδίως όταν εκτελεί επικίνδυνη εργασία. Όταν εργάζεται σε έδαφος με κλίση, το μηχάνημα πρέπει να κινείται πάντα κατά μήκος της πλαγιάς, προς τα πάνω ή προς τα κάτω και ποτέ περιφερειακά. Όταν μηχάνημα εργάζεται στη βάση υψηλής ή κατακόρυφης πλαγιάς, δεν πρέπει να υποσκάπτει. Κατά τη μεταφορά φορτίου, ο κάδος πρέπει να είναι κατά το δυνατόν χαμηλά (ποτέ υψωμένος). Στην περίπτωση αυτή, το μηχάνημα πρέπει να κινείται με κανονική ταχύτητα, να μην υπερφορτώνεται και να μην σταματάει απότομα. Η κίνηση του μηχανήματος να μη γίνεται σε επικίνδυνη περιοχή (σαθρά χώματα, κοντά σε γκρεμούς ή βαθιές τάφρους ή με κινδύνους καταπτώσεων). 32

33 Προκειμένου να γίνει ρυμούλκηση φορτίου πρέπει το συρματόσχοινο να στερεώνεται καλά, να τεντώνεται σιγά σιγά και η εκκίνηση να γίνεται ομαλά. Η συντήρηση μηχανήματος πρέπει να γίνεται σε καλά αεριζόμενο και φωτιζόμενο χώρο. Πριν ξεκινήσει η συντήρηση μηχανήματος όπως εκσκαφέα, φορτωτή κλπ. πρέπει να χαμηλώνει η εξάρτηση ή να τακάρεται. Στη συντήρηση σε επικλινές έδαφος, το μηχάνημα πρέπει να ασφαλίζεται και με τάκους. Μετά τη δύση τα μηχανήματα πρέπει να χρησιμοποιούν φώτα. Σε περιπτώσεις λαστιχοφόρων οχημάτων πρέπει για να γίνει επέμβαση σε ελαστικό να έχει τοποθετηθεί τάκος για ακινητοποίηση του τροχού της άλλης πλευράς, να αφαιρείται πολύ προσεκτικά η βελόνα της βαλβίδας για άδειασμα του αέρα και να βεβαιώνεται με συρματάκι ότι το σωληνάκι της βαλβίδας δεν είναι βουλωμένο. Επίσης, προτού αφαιρεθεί η στεφάνη ασφαλείας πρέπει να χρησιμοποιούνται αλυσίδες ή συρματόσχοινα ασφαλείας, πριν από κάθε φούσκωμα να έχει τοποθετηθεί η στεφάνη και η περόνη ασφαλείας τα οποία προηγουμένως έχουν καθαρισθεί, ενώ στο φούσκωμα πρέπει να χρησιμοποιείται πάντα μακρύς σωλήνας με αυτοσυγκρατούμενο τσόκ αέρα και ο εργαζόμενος να στέκεται στο πλάι, μακριά από το λάστιχο. 4δ. Ασφάλεια εργασίας με μηχανήματα εργοταξίων, ειδικά οχήματα Ειδικά οχήματα Οι εργαζόμενοι πρέπει να εξετάζουν κάθε φορά πολύ προσεκτικά τον τρόπο εργασίας που θα ακολουθήσουν. Αφού το όχημα πάρει τη σωστή θέση πρέπει να απλώνει τα πέλματα σταθεροποίησης (σε έδαφος μαλακό, χρήση και στρωτήρων). Η κεραία του μηχανήματος δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για συγκράτηση - ανύψωση φορτίων. 5. Πρόληψη ηλεκτρικών ατυχημάτων σε εργοτάξια οικοδομές Τα ηλεκτρικά δίκτυα και οι εγκαταστάσεις πρέπει να ακολουθούν τις προβλέψεις διατάξεων, όπως ο ΚΕΗΕ. 33

34 Τα ηλεκτρικά μηχανήματα και οι συσκευές (φορητά ή μη) πρέπει να ανταποκρίνονται προς τις απαιτήσεις ισχύος, την εργασία και τις προβλέψεις του ΚΕΗΕ. Τυχόν μεταφερόμενες καλωδιώσεις (μετά τον ηλεκτρικό πίνακα) πρέπει να έχουν αυξημένη μηχανική αντοχή, επαρκείς μονώσεις και να ανταποκρίνονται στις καταναλώσεις. Δίκτυα, κυκλώματα, ηλεκτρικοί πίνακες, εγκαταστάσεις, συσκευές, εργαλεία και μηχανήματα γενικά πρέπει να είναι σε καλή κατάσταση, γειωμένα και να συντηρούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα και εκτάκτως σε περίπτωση βλάβης. Κάθε κατασκευή και συντήρηση να γίνεται υπεύθυνα από αδειούχο ηλεκτρολόγο. Οι ηλεκτρικοί πίνακες να είναι τύπου στεγανού, να κλειδώνουν, να γειώνονται με μόνιμη σταθερή γείωση και να έχουν αυτόματο διακόπτη διαφυγής (διαφορικής προστασίας - αντιηλεκτροπληξιακό). Να έχουν ληφθεί όλα τα μέτρα που αποκλείουν προσέγγιση εργαζομένων σε ηλεκτροφόρους αγωγούς, εναέριους ή και υπόγειους, ή άλλους ηλεκτροφόρους αγωγούς. Οι μεταφορές υλικών και η διέλευση υψηλών οχημάτων ή μηχανημάτων να πραγματοποιούνται μακριά από θέσεις όπου υπάρχουν δίκτυα ή άλλοι ηλεκτροφόροι αγωγοί. Σε περιπτώσεις που το παραπάνω είναι αδύνατο, να λαμβάνονται ειδικά μέτρα ασφαλείας σε συνεννόηση με τη ΔΕΗ. Να λαμβάνονται ειδικά προστατευτικά μέτρα, όπως η κατασκευή πετσωμάτων, πλαισίων και άλλων προφυλακτήρων κλπ για αποφυγή επαφής ή προσέγγισης ατόμων, οχημάτων ή μηχανημάτων σε δίκτυα, παροχές και άλλα επικίνδυνα σημεία. Τυχόν επεμβάσεις σε δίκτυα, ακόμα και μία απλή ένωση, να πραγματοποιούνται από τη ΔΕΗ ή αρμόδιο αδειούχο ηλεκτρολόγο του κυρίου των δικτύων. Πριν από κάθε εκσκαφή πρέπει να έχει διερευνηθεί ενδεχόμενο ύπαρξης υπόγειων καλωδίων στην περιοχή και να έχουν εντοπισθεί αυτά. 34

35 Εκσκαφές σε περιοχή έδρασης κολώνων ή πύργων και επίχωση, με αποτέλεσμα μεταβολή της στάθμης σε περιοχή δικτύων, να γίνεται μόνο μετά από συνεννόηση και έγκριση με τη ΔΕΗ. Σε περίπτωση χρήσης εκρηκτικών, να λαμβάνονται έκτακτα μέτρα προστασίας γειτονικών δικτύων. Υπόγεια ηλεκτρικά δίκτυα που εγκαθιστώνται στην περιοχή των έργων πρέπει να εξασφαλίζονται και να επισημαίνονται ευκρινώς. Να αποκλείονται πρόχειρες ή ανορθόδοξες λύσεις που εξυπηρετούν, αλλά τελικά εγκυμονούν κινδύνους. Τα φορητά καλώδια τροφοδοσίας πρέπει να ακολουθούν διαδρομές που δεν δημιουργούν κινδύνους και επίσης να έχουν επισημανθεί. Πρέπει να αποκλείονται τα έστω προσωρινά περάσματα καλωδίων από επικίνδυνες θέσεις (π.χ. από κουφώματα, δάπεδα διαδρόμων ή κοντά σε θερμαντικά σώματα ή χημικά κλπ). Οι φορητές λυχνίες (μπαλαντέζες) πρέπει να βρίσκονται σε καλή κατάσταση και να τροφοδοτούνται με πολύ χαμηλή τάση (36 ή 42 V) μέσω μετασχηματιστή και ποτέ αυτομετασχηματιστή. Οι χρησιμοποιούμενοι ρευματοδότες και ρευματολήπτες πρέπει να είναι στεγανού τύπου. Η όλη εγκατάσταση και τα καλώδια τροφοδοσίας επιβάλλεται να περιλαμβάνουν αγωγό γείωσης. Σε εύφλεκτο περιβάλλον, όπως αποθήκες ευφλέκτων, εκρηκτικών κλπ., να έχουν τοποθετηθεί εγκαταστάσεις και φωτιστικά στεγανά ή όπως προβλέπουν οι ειδικοί κανονισμοί. Σε επίκαιρα σημεία πρέπει να υπάρχουν προειδοποιητικές πινακίδες που να απαγορεύουν την είσοδο και τον χειρισμό σε μη - εξουσιοδοτημένα άτομα ή / και να παρέχουν οδηγίες για διαδικασίες χειρισμού ή διάσωσης. 6. Φωτισμός για ασφαλή εργασία Στις θέσεις εργασίας πρέπει να υπάρχει επαρκής φυσικός φωτισμός. Εάν όχι, τότε να διατίθεται ικανοποιητικός τεχνητός φωτισμός (σταθερός και φορητός) ομοιόμορφος, ανάλογος με τις απαιτήσεις της εργασίας και της κυκλοφορίας στο έργο. 35

36 Ο τεχνητός φωτισμός που χρησιμοποιείται να είναι διάχυτος (μη - θαμβωτικός). Οι εργαζόμενοι να μην ενοχλούνται από τον φωτισμό γειτονικών θέσεων. Πρέπει να διατίθεται φωτισμός για την ασφαλή κίνηση σε σκοτεινούς διαδρόμους και άλλες θέσεις του εργοταξίου και φωτισμός έκτακτης ανάγκης (εκκένωσης του έργου) για την περίπτωση γενικής διακοπής. Οι διαδρομές των φορητών, ιδίως καλωδίων στο εργοτάξιο, να είναι περιορισμένου μήκους, σύμφωνα με τις διατάξεις και πάντως να είναι ελεύθερες από κινδύνους μηχανικών, θερμικών, χημικών κ.α. φθορών των καλωδίων. 7. Πρόληψη - αντιμετώπιση πυρκαγιών σε εργοτάξια Ο συντονιστής κατασκευαστής, οι τεχνικοί ασφάλειας, οι εργολάβοι, οι υπεργολάβοι, οι εργαζόμενοι και οι άλλοι συντελεστές του έργου πρέπει να είναι ευαισθητοποιημένοι για τους κινδύνους πυρκαγιάς στο έργο, να έχουν λάβει τα μέτρα πρόληψης - αντιμετώπισης και να υπάρχει συνεργασία με την πυροσβεστική. Κτίρια και εγκαταστάσεις να είναι προσεγγίσημα στα πυροσβεστικά οχήματα. Πρέπει να έχει γίνει εντοπισμός τυχόν αγωγών φωταερίου, φυσικού αερίου, υπογείων ηλεκτρικών δικτύων κ.α. στην περιοχή του έργου και να έχουν ληφθεί μέτρα ασφαλείας. Η περιοχή του εργοταξίου πρέπει να προστατεύεται από δασώδεις ή θαμνώδεις γειτονικές περιοχές με αποψιλωμένες ζώνες. Τα εναέρια ηλεκτρικά δίκτυα στο εργοτάξιο πρέπει να είναι σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΚΕΗΕ και επιπλέον να έχουν διατομές αντίστοιχες προς τα αναμενόμενα φορτία και να έχουν εξασφαλιστεί από ενδεχόμενη επαφή ή και προσέγγιση πολύ υψηλών οχημάτων, μηχανημάτων, φορτίων ή / και εργαζομένων. Επιπλέον, ακόμα και αν είναι προσωρινά, να βρίσκονται σε καλή κατάσταση και να συντηρούνται υπεύθυνα σε τακτά χρονικά διαστήματα και έκτακτα σε περίπτωση βλάβης. Να εξασφαλιστούν από επαφή μηχανημάτων, προσωπικού και τα γειτονικά προς το έργο δίκτυα. 36

37 Πριν χρησιμοποιηθούν εκρηκτικά σε μία θέση, να αποψιλώνεται η γύρω περιοχή. Το εργοτάξιο να τηρείται σχολαστικά καθαρό και να είναι ελεύθερο από συσσωρεύσεις εύφλεκτων και άχρηστων υλικών. Ποσότητες εύφλεκτων που είναι απαραίτητες στο εργοτάξιο, να είναι ποσοτικά περιορισμένες και να βρίσκονται σε ακίνδυνες θέσεις. Να μην εφαρμόζονται από τους εργαζόμενους επικίνδυνες μέθοδοι θέρμανσης (των ίδιων ή του φαγητού τους). Να μη γίνεται κακή αποθήκευση ή άστοχη χρήση εύφλεκτων υγρών, λιπαντικών, χρωμάτων, διαλυτικών, φιαλών αερίων κλπ. Η πραγματοποίηση εργασιών ανοικτής φλόγας και άλλων θερμών εργασιών (π.χ. κολλήσεων, κοπών, χυτεύσεων, πυρακτώσεων κ.α.) να γίνεται στο έργο μόνο μετά από ειδική άδεια του συντονιστή ασφάλειας, σε συνεννόηση και με άλλους αρμόδιους και σειράς μέτρων πυρασφάλειας για πρόληψη και αντιμετώπιση τυχόν φωτιάς (όπως π.χ. απομάκρυνση εύφλεκτων υλικών, τοποθέτηση άκαυστων πετασμάτων για σταμάτημα εκτοξεύσεων, συνεχή παρακολούθηση περιοχής εργασίας ακόμα και μετά τη λήξη εργασίας, ενίσχυση διατιθέμενων πυροσβεστικών κ.α.). Σε περιβάλλον όπου θα ήταν δυνατή η συγκέντρωση επικίνδυνων αερίων, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει με συνεχείς ελέγχους για την πρόληψη επικίνδυνων συγκεντρώσεων. Σε επίκαιρες θέσεις του εργοταξίου πρέπει να υπάρχουν οι κατάλληλοι και απαιτούμενοι από τις διατάξεις πυροσβεστήρες λήψης νερού με επαρκή πίεση και παροχή, εξοπλισμένες με φορητούς σωλήνες και άλλα μέσα, όλα ορατά, ελεύθερα από εμπόδια, συντηρημένα, έτοιμα για άμεση χρήση. Οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν τις θέσεις των πυροσβεστικών, να έχουν εκπαιδευτεί στη χρήση τους και να ασκούνται περιοδικά. Να υπάρχει στο εργοτάξιο ικανοποιητικό σύστημα αναγγελίας και άμεσης σήμανσης συναγερμού. Οι αποθέσεις υλικών, αλλά και οι εγκαταστάσεις να εξασφαλίζονται κατά το δυνατόν από εμπρησμό. Θέσεις επικίνδυνες για πυρκαγιά ή έκρηξη πρέπει να έχουν εντοπισθεί και εκτός από τη λήψη μέτρων πρόληψης να έχουν επισημανθεί με κατάλληλα προειδοποιητικά και απαγορευτικά αναρτήματα. 37

38 Να αναρτώνται σε επίκαιρες θέσεις, οδηγίες για την περίπτωση πυρκαγιάς και τα τηλέφωνα άμεσης ανάγκης (Πυροσβεστική, Νοσοκομεία, Προϊστάμενοι κλπ). Πρέπει να υπάρχουν οδοί διαφυγής των εργαζομένων και να είναι ελεύθερες, επισημασμένες και φωτισμένες. Σε ειδικά εργοτάξια, αλλά και σε θέσεις όπου ενδέχεται να υπάρχουν εύφλεκτα ή εκρηκτικά αέρια, θα πρέπει να διενεργείται σχετικός έλεγχος πριν από κάθε εργασία και σε τακτά χρονικά διαστήματα με ειδικούς ανιχνευτές. Να υπάρχει επαρκής αντικεραυνική προστασία σε περιπτώσεις που αυτή απαιτείται. 8. Εργασία σε κλειστούς χώρους, στεγανά ασφάλειας - κιβωτοειδή Τα στεγανά ασφάλειας και κιβωτοειδή πρέπει να είναι καλής κατασκευής και από κατάλληλα υλικά ώστε να έχουν επαρκή αντοχή, να είναι εφοδιασμένα με επαρκή μέσα διάσωσης και με ασφαλή σημεία πρόσβασης. Η κατασκευή και η τοποθέτηση να γίνεται κάτω από την επίβλεψη του συντονιστή ασφάλειας ή του επιβλέποντα μηχανικού ή του τεχνικού ασφάλειας. Πρέπει να επιθεωρούνται τα στεγανά ασφάλειας και τα κιβωτοειδή στοιχεία περιοδικά από τον συντονιστή ασφάλειας ή τον επιβλέποντα μηχανικό ή τον τεχνικό ασφάλειας. Πρέπει να αναγράφονται τα αποτελέσματα των επιθεωρήσεων αυτών στο Ημερολόγιο Μέτρων Ασφάλειας (ΗΜΑ) ή στο βιβλίο επιθεώρησης. Τα κιβωτοειδή στοιχεία πρέπει να έχουν στηριχθεί επαρκώς και πριν τη χρήση τους να έχουν υποβληθεί σε υδροστατική δοκιμή. Τα κιβωτοειδή στοιχεία, στεγανά ασφάλειας κλπ. να έχουν ελάχιστο ύψος 1.80m. Εάν το κιβωτοειδές στοιχείο κλπ. περιέχει εύφλεκτα υλικά, να είναι εφοδιασμένο με σωλήνα νερού ή συνδέσεις αγωγών ή πυροσβεστήρες. Ο θάλαμος εργασίας πρέπει να περιέχει υγρό θερμόμετρο. Οι εργασίες υπό πίεση πρέπει να περιορίζονται όταν το υγρό θερμόμετρο υπερβαίνει τους 28 βαθμούς Κελσίου. 38

39 Η πόρτα μεταξύ θαλάμου εργασίας και θαλάμου ασφαλείας πρέπει να παραμένει κατά το δυνατόν ανοικτή, εάν ο θάλαμος δεν χρησιμοποιείται. Ο θάλαμος ασφαλείας ατόμων πρέπει να έχει κατάλληλες διαστάσεις και να είναι εφοδιασμένος με μετρητές πίεσης που δείχνουν την πίεση στο θάλαμο ασφάλειας και σε κάθε θάλαμο εργασίας στον οποίο υπάρχει άμεση ή έμμεση πρόσβαση, με ρολόγια ώστε οι εργαζόμενοι να πληροφορούνται την ώρα, με αποτελεσματικά μέσα προφορικής επικοινωνίας μεταξύ του θαλάμου ασφάλειας και του ή των θαλάμων εργασίας, με μέσα για οπτική επικοινωνία και με αποτελεσματικά μέσα ελάττωσης ή παροχής του πεπιεσμένου αέρα στο θάλαμο από σημείο εκτός αυτού. Τα άτομα που βρίσκονται μέσα στο θάλαμο ασφάλειας μπορούν να μειώσουν την πίεση του αέρα μόνο υπό τον έλεγχο του υπευθύνου του θαλάμου και μόνο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Σε κάθε θάλαμο ασφάλειας πρέπει να υπάρχουν οδηγίες και προφυλάξεις για την συμπίεση, αποσυμπίεση και μετά την αποσυμπίεση. Κάθε θάλαμος ασφάλειας ή εργασίας πρέπει να έχει υπεύθυνο άτομο που να μπορεί να ελέγχει την συμπίεση και την αποσυμπίεση. Εάν η πίεση υπερβαίνει το 1 bar, θα διατηρείται αρχείο για την καταγραφή, στο οποίο θα καταγράφονται επίσης οι χρόνοι που εισέρχεται και εξέρχεται κάθε εργαζόμενος από το θάλαμο, οι πιέσεις εισόδου - εξόδου και οι χρόνοι αποσυμπίεσης για κάθε εργαζόμενο. Οι εγκαταστάσεις πεπιεσμένου αέρα πρέπει να είναι εφοδιασμένες με μηχανήματα παροχής, ικανά να εφοδιάσουν κάθε θάλαμο εργασίας με αρκετό φρέσκο αέρα στην πίεση του θαλάμου. Η παροχή πρέπει να είναι τουλάχιστον 1 κ.μ. / λεπτό για κάθε εργαζόμενο που βρίσκεται στο θάλαμο. Πρέπει να λαμβάνονται μέτρα αποφυγής της ρύπανσης του αέρα που παρέχεται από αεροσυμπιεστή σε κιβωτοειδές στοιχείο. Όλοι οι αγωγοί παροχής πρέπει να είναι διπλοί και εφοδιασμένοι με αντεπίστροφες βαλβίδες. Πρέπει να υπάρχει σε ετοιμότητα άλλος αεροσυμπιεστής για περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Για κάθε αεροσυμπιεστή πρέπει να παρέχονται δύο μονάδες ισχύος που να τροφοδοτούνται από ανεξάρτητες πηγές. 39

40 Πρέπει να υπάρχει επαρκής σηματοδότηση και ηλεκτρικός φωτισμός, ο οποίος θα παρέχεται από δύο ξεχωριστά κυκλώματα που θα τροφοδοτούνται από ανεξάρτητες πηγές. 9. Θέματα ασφάλειας σε εργασίες γεωτρήσεων Η θέση της κάθε γεώτρησης πρέπει να είναι επιλεγμένη σωστά, με τήρηση αποστάσεων ασφαλείας από κατοικημένους χώρους, δρόμους, ηλεκτρικά δίκτυα, σιδηροδρομικές γραμμές κλπ. Οι αποστάσεις ασφαλείας πρέπει να αυξομειώνονται ανάλογα με την επικινδυνότητα λόγω ύπαρξης υδρόθειου. Η κατασκευή του γηπέδου ανάπτυξης του εργοταξίου πρέπει να πληρεί τις προδιαγραφές ώστε η υποδομή του γεωτρύπανου να είναι οριζόντια. Η διάταξη του εξοπλισμού πρέπει να είναι τέτοια ώστε να διευκολύνει τις εσωτερικές διακινήσεις υλικών και να επιτρέπει ικανοποιητικό φωτισμό. Οι χώροι διαμονής του προσωπικού πρέπει να βρίσκονται από την κατεύθυνση των ανέμων που επικρατούν. Πρέπει να υπάρχουν χώροι εστίασης, υγιεινής, Σταθμός Πρώτων Βοηθειών κλπ. Το εργοτάξιο πρέπει να εφοδιάζεται κανονικά με νερό πόσιμο, αλλά και βιομηχανικό και γενικά να παρέχει συνθήκες ασφαλούς και άνετης διαβίωσης και εργασίας. Για την μεταφορά του γεωτρύπανου πρέπει να χρησιμοποιούνται κατάλληλα μέσα φόρτωσης και μεταφοράς, τα φορτία να ισοκατανέμονται πάνω και να προσδένονται καλά στα μεταφορικά μέσα, να υπάρχει συνοδευτικό όχημα κατά την μεταφορά ασυνήθιστων φορτίων και τέλος να τηρούνται αυστηρά οι προβλέψεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας. Η συναρμολόγηση του γεωτρύπανου πρέπει να γίνεται μόνο ημέρα και υπό ομαλές καιρικές συνθήκες. Πριν από κάθε συναρμολόγηση πρέπει να ελέγχονται συστηματικά οι κοχλίες και τα μπουλόνια. Πριν από κάθε εργασία γεώτρησης, ο πύργος πρέπει να είναι πλήρως συναρμολογημένος. Ο συντονισμός των εργασιών γενικά (μεταφοράς, συναρμολόγησης και εργασίας) πρέπει να είναι σωστός. 40

41 Ο πύργος προκειμένου να βαφεί πρέπει να λύνεται και να καθαρίζεται. Το γεωτρύπανο πρέπει να διαθέτει θεωρημένο Ημερολόγιο Ασφαλείας, στο οποίο να καταγράφονται τα κυριότερα χαρακτηριστικά, συντηρήσεις, επισκευές, πίνακας υποχρεωτικών ελέγχων, συμβάντα κλπ. Το γεωτρύπανο και ο βοηθητικός εξοπλισμός πρέπει να ελέγχονται προτού αρχίσουν οι εργασίες. Κατά τη διάρκεια των εργασιών πρέπει να εφαρμόζονται οι περιοδικοί έλεγχοι και οι συντηρήσεις που απαιτεί ο κατασκευαστής και αναγράφονται στο Ημερολόγιο. Ο αντιεκρηκτικός μηχανισμός πρέπει να εξετάζεται όσον αφορά την αποτελεσματικότητά του μετά από κάθε σωλήνωση, οπότε εξετάζεται και η αντοχή των σωλήνων, τουλάχιστον κάθε 7 ημέρες. Τα όργανα ελέγχου πρέπει να διατηρούνται σε καλή κατάσταση, να ελέγχονται ως προς την ακρίβεια και να είναι γεμάτα αντιπαγωτικό. Οι σχετικές επικοινωνίες να είναι σε συνεχή λειτουργία. Οι προβλέψεις ασφάλειας που περιλαμβάνονται στον Πίνακα ελέγχου - ασφάλειας εργασίας με μηχανήματα εργοταξίων - ειδικά οχήματα πρέπει να τηρούνται από όλους. Οι δεξαμενές λάσπης και νερού πρέπει να είναι σταθερά τοποθετημένες. Οι διαβάσεις προσωπικού πρέπει να είναι αντιολισθηρές, να έχουν προστατευτικά κιγκλιδώματα και να φωτίζονται. Οι δεξαμενές αποβλήτων πρέπει να είναι περιφραγμένες μέχρι το τέλος και την αποκατάσταση του χώρου. Η λειτουργία του αντιεκρηκτικού μηχανισμού πρέπει να είναι υδραυλική ή και χειροκίνητη. Αν είναι μόνο υδραυλική, ο χειρισμός θα γίνεται από δύο σημεία (το ένα στο χειριστήριο). Πρέπει να υπάρχει εύκολη πρόσβαση στο πηγάδι της κεφαλής (καθαριότητα χώρου). Το manifold πρέπει να έχει ασφαλή πρόσβαση και να είναι πάντα γεμάτο (το γέμισμα με πετρέλαιο να γίνεται ανάλογα με τις θερμοκρασίες που επικρατούν). Τα ρευστά από την γεώτρηση πρέπει να απομακρύνονται με ειδική γραμμή, η οποία θα είναι αγκυρωμένη σε απόσταση περίπου 100m σε ειδική εκσκαφή. 41

42 Τα αέρια από τον διαχωριστή πρέπει να καίγονται σε ειδικό καυστήρα εγκατεστημένο από την στιγμή τοποθέτησης του αντιεκρηκτικού μηχανισμού. Η γεώτρηση πρέπει να διατηρείται γεμάτη λάσπη κατά την εξαγωγή της στήλης. Η λάσπη και τα αέρια πρέπει να καταγράφονται αυτόματα σε συνεχή βάση. Για την πυρασφάλεια και τα μέσα ατομικής προστασίας πρέπει να ακολουθούνται τα διαλαμβανόμενα στους ειδικούς πίνακες ελέγχου ΤΕΕ. 10α. Ασφάλεια εργασίας σε προσωρινές σταθερές κλίμακες Η κλίμακα πρέπει να είναι στέρεη, σταθερά προσαρμοσμένη και στερεωμένη στα άκρα και επιπλέον βαθμιδοφόρος με βαθμίδες που θα είναι μελετημένες και κατασκευασμένες ώστε να φέρουν τα φορτία χωρίς να παραμορφωθεί μέλος της κατασκευής. Η κλίμακα πρέπει να είναι βατή ασφαλώς και να έχει ανά 10 εκ ύψους ενδιάμεσα πλατύσκαλα ανάπαυσης, πλάτους ίσου με την κλίμακα και την κουπαστή ασφαλείας. Οι βαθμίδες θα πρέπει να έχουν πλάτος ανάλογο προς τα εξυπηρετούμενα άτομα και το ενδεχόμενο ανάγκης άμεσης εκκένωσης και να είναι του ίδιου πλάτους, ύψους και πατήματος. Σε κλίμακες με περισσότερες από πέντε βαθμίδες πρέπει να εξασφαλίζονται οι εργαζόμενοι από πτώση, με κουπαστή ασφαλείας που περιβάλλει όλες τις ακάλυπτες πλευρές της κλίμακας. Ο χειρολισθήρας πρέπει να συνεχίζεται σε ύψος 1 μ πάνω από το δάπεδο στο οποίο οδηγεί η κλίμακα και το οποίο δάπεδο θα είναι από αντιολισθηρό υλικό. Η κλίμακα πρέπει να είναι κατασκευασμένη ή επενδεδυμένη με άφλεκτο υλικό, να είναι φωτισμένη επαρκώς με φυσικό ή τεχνητό φωτισμό και να είναι ελεύθερη από συσσωρευμένα ή αποθηκευμένα υλικά, εργαλεία κλπ. Η κλίμακα πρέπει να ελέγχεται και να συντηρείται περιοδικά από αρμόδιο εργαζόμενο που αποκαθιστά τυχόν φθορές, οξειδώσεις, παραμορφώσεις κλπ. και επίσης να ελέγχεται πριν από κάθε χρήση όσον αφορά την ολισθηρότητα, ιδίως μετά από τυχαία έκχυση υγρών ή μετά από δυσμενείς καιρικές συνθήκες. 42

43 10β. Ασφάλεια εργασίας με φορητές σκάλες Τα στοιχεία των κλιμάκων πρέπει να είναι αντοχής ώστε να φέρουν τα προβλεπόμενα φορτία χωρίς παραμόρφωση. Οι ξύλινες σκάλες θα πρέπει να είναι συντηρημένες σε όλα τα στοιχεία τους, χωρίς στόκους ή χρώματα αποκρύπτοντας τυχόν ελαττώματα του ξύλου, αλλά με επάλειψη διαφανούς βερνικιού ώστε να παρακολουθούνται άμεσα η ασφάλεια της δομής τους. Οι ορθοστάτες πρέπει να είναι από ξύλο υγιές, σκληρό και ελαφρύ, καλοδιατηρημένο, ανθεκτικό σε κάμψη, χωρίς ρηγματώσεις και επικίνδυνους ρόζους, σκλήθρες ή και διάφορες κακώσεις, καθαροί και λείοι. Τα σκαλοπάτια να είναι από υγιές, σκληρό ξύλο, χωρίς ρόζους και να συνδέονται προς τους ορθοστάτες χωνευτά, με εισαγωγή τους σε αντίστοιχες οπές. Η συνοχή της σκάλας να εξασφαλίζεται και με τζαβέτες τουλάχιστον δύο σε κάθε τμήμα ανά αποστάσεις 2m. Οι μεταλλικές σκάλες πρέπει να είναι ελεγμένες και συντηρημένες με όλα τους τα στοιχεία σε καλή κατάσταση, ελεύθερες από σκουριές και βαμμένες. Κατά τη χρήση φορητών κλιμάκων πρέπει να τοποθετούνται σε ασφαλείς θέσεις όπου δεν κινδυνεύουν από διερχόμενους, μετακινούμενα φορτία, άνοιγμα κουφωμάτων και να εδράζονται σε δάπεδα ασφαλή, στερεά, μη - ολισθηρά και μέσω ειδικών πεδίλων ή να αγκυρώνεται η βάση τους με ειδικό πάσσαλο ή με άλλο τρόπο που να συγκρατείται η σκάλα και να είναι ασφαλής ο εργαζόμενος. Η έδραση μπορεί να γίνεται μέσω πλακιδίων για καλύτερη έδραση ή επαύξηση του μήκους της. Η κορυφή πρέπει να στηρίζεται, επίσης, σε στέρεα και ασφαλή σημεία, να έχει στερεωθεί π.χ. με ειδικά άγκιστρα ή άλλη διάταξη πρόσδεσης και να εξέχει τουλάχιστον 80cm από την πάνω στάθμη της προσπέλασης. Τα σκαλοπάτια πρέπει να μην είναι ολισθηρά ή να έχουν ολισθηρές επικαθίσεις και να είναι ελεύθερα από εργαλεία και υλικά. Οι εργαζόμενοι που χρησιμοποιούν τις σκάλες θα πρέπει να χρησιμοποιούν τη σκάλα ένας κάθε φορά, να ανεβαίνουν και να κατεβαίνουν τη σκάλα με μέτωπο προς αυτήν, να έχουν τα χέρια τους ελεύθερα ώστε να ανεβοκατεβαίνουν με ασφάλεια, να μην σκύβουν εκτός 43

44 σκάλας και να παίρνουν μέτρα ώστε να μην κινδυνεύουν τρίτοι ή ο βοηθός τους από την εργασία στη σκάλα (απαγόρευση της περιοχής στη βάση της). Επίσης, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να μην χρησιμοποιούν τη σκάλα σαν γέφυρα, να μην χρησιμοποιούν σκάλα κοντή ή μεγάλη για τη συγκεκριμένη εργασία, να μην χρησιμοποιούν τη σκάλα κοντά σε δίκτυα ή ανυψωτικά και άλλα μηχανήματα, να μην κάνουν ακροβατικά ενώ χρησιμοποιούν τη σκάλα και τέλος να χρησιμοποιούν τα απαραίτητα μέσα ατομικής προστασίας κατά περίπτωση και να τηρούνται οι αποστάσεις ασφαλείας. 10γ. Ασφάλεια εργασίας με φορητές μηχανικές σκάλες Στις φορητές μηχανικές σκάλες πρέπει να εφαρμόζονται οι γενικές αρχές ασφαλούς χρήσης και συντήρησης για ασφαλή εργασία. Η βάση της σκάλας να εδράζεται σε τέσσερα στερεά σημεία. Η σκάλα θα μπορεί να κλείνει προς όλες τις διευθύνσεις, μέσω ρυθμοτροχών και κοχλιωτών αξόνων. Η κλίση της κλίμακας ως προς το έδαφος δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 60 μοίρες. Καθώς αναπτύσσεται η σκάλα θα πρέπει το κέντρο βάρους της να πέφτει μέσα στην περιοχή που ορίζεται από τα τέσσερα σημεία στήριξής της. Τυχόν οπισθοδρόμηση των σκελών της σκάλας πρέπει να προλαμβάνεται με χρήση ανασταλτικής καστάνιας. Η ανάπτυξη της σκάλας να γίνεται με τη βοήθεια επιψευδαργυρωμένου συρματόσχοινου με χαλύβδινη ψηχή. Το συρματόσχοινο πρέπει να είναι ελεγμένο, σε άριστη κατάσταση και λιπασμένο. Το τύμπανο περιέλιξης πρέπει να είναι διαμέτρου τουλάχιστον 30 εκ και να έχει μηχανισμό καστάνιας. 10δ. Ασφάλεια εργασίας με σκάλες από σχοινί Στις σκάλες από σχοινί πρέπει να εφαρμόζονται οι γενικές αρχές ασφαλούς κατασκευής, χρήσης και συντήρησης που αναφέρονται σχετικά με την εργασία σε φορητές σκάλες. 44

45 Να μην χρησιμοποιούνται σε φρέατα κλπ. με βάθος πάνω από 10m. Τα υλικά κατασκευής να είναι σε άριστη κατάσταση, χωρίς φθορές, ματίσματα κλπ. Να είναι στερεωμένες καλά και στις δύο άκρες. 10ε. Ασφάλεια εργασίας με κάθετες (κατακόρυφες) σκάλες Στις κάθετες (κατακόρυφες) σκάλες πρέπει να εφαρμόζονται οι γενικές αρχές ασφαλούς κατασκευής, χρήσης και συντήρησης που αναφέρονται σχετικά με την εργασία σε φορητές σκάλες. Οι κλίμακες πρέπει να είναι βατές με ασφάλεια και οι βαθμίδες να έχουν αρκετό πλάτος και πίσω τους αρκετό διάστημα για τον χρήστη. Επίσης, πρέπει να υπάρχουν χειρολαβές και στις δύο πλευρές, για μεγάλα ύψη να υπάρχουν διατάξεις ασφαλείας - τύπου δακτυλίου, κρινολίνου - που να περιζώνουν τον χρήστη και οι χειρολισθήρες θα πρέπει να συνεχίζονται σε ύψος τουλάχιστον 70cm πάνω από το δάπεδο. Οι κλίμακες πρέπει να είναι κατασκευασμένες από άκαυστο υλικό ή ντυμένες με άφλεκτο υλικό. 11α. Έκθεση σε ειδικούς κινδύνους φυσικοί παράγοντες Έλεγχος των επιπέδων θορύβου στα οποία εκτίθενται οι εργαζόμενοι. Καταγραφή των αποτελεσμάτων των μετρήσεων και αξιολόγηση. Λήψη των κατάλληλων προληπτικών μέτρων για τον περιορισμό της στάθμης του θορύβου σε ένα χώρο και για κάθε θέση εργασίας. Συγκεκριμένα, τα μηχανήματα και τα εργαλεία πρέπει να φέρουν από την κατασκευή τους συστήματα ή μέσα περιορισμού του παραγόμενου κατά τη λειτουργία τους θορύβου στα επιτρεπόμενα επίπεδα (π.χ. σιγαστήρες, ηχομονωτικές επενδύσεις κ.α.), να υπάρχει ηχητική μόνωση των θορυβωδών μηχανημάτων ή εργασιών με κατάλληλα ηχομονωτικά μέσα και να γίνεται κατάλληλη εφαρμογή μέσων και μεθόδων που θα επιτρέπουν τον χειρισμό των θορυβωδών μηχανημάτων από χώρους ή θέσεις εργασίας ηχητικά μονωμένους. Επίσης, να υπάρχει πρόνοια τακτικής συντήρησης των θορυβωδών μηχανημάτων και συχνός έλεγχος της αποτελεσματικότητας των συστημάτων ή μέσων περιορισμού του θορύβου, να γίνεται κατάλληλη οργάνωση της εργασίας ώστε η έκθεση 45

46 των εργαζομένων στο θόρυβο να περιορίζεται στα επιτρεπόμενα επίπεδα και τέλος η έκθεση των εργαζομένων στο θόρυβο (ηχοέκθεση) κατά τη διάρκεια της ημερήσιας εργασίας τους να μην ξεπερνά τα προβλεπόμενα όρια. Όταν η ημερήσια ατομική ηχοέκθεση ενός εργαζομένου ή η μέγιστη τιμή της στιγμιαίας μη - σταθμισμένης ηχητικής πίεσης υπερβαίνουν τα 90 db (Α) και τα 200 Pα αντίστοιχα, επιβάλλεται η χρήση ακοοπροστατευτικών μέσων. Όταν η ηχοέκθεση είναι ενδεχόμενο να υπερβεί τα 85 db (Α) και τα 200 Pα αντίστοιχα, θα τίθενται στη διάθεση των εργαζομένων ατομικά ακοοπροστατευτικά μέσα. Για την ορθή χρήση των μέσων ατομικής προστασίας πρέπει να γίνεται ενημέρωση των εργαζομένων. Τα ατομικά μέσα προστασίας πρέπει να είναι προσαρμοσμένα στα ατομικά χαρακτηριστικά του κάθε εργαζόμενου και στις συνθήκες εργασίας του. Έλεγχος θα πρέπει να γίνεται και για το αν η χρήση των ατομικών μέσων προστασίας της ακοής οδηγεί σε αύξηση του συνολικού κινδύνου για την υγεία των εργαζομένων από άλλες αιτίες. Θα πρέπει να λαμβάνονται κατάλληλα μέτρα για τη μείωση του θορύβου και οργανωτικά ή τεχνικά μέτρα για τις περιπτώσεις υψηλών ή χαμηλών θερμοκρασιών. 11β. Έκθεση σε ειδικούς κινδύνους - χημικοί παράγοντες Γνώση των βλαπτικών ιδιοτήτων των οικοδομικών και άλλων υλικών που χρησιμοποιούνται. Γραπτές πληροφορίες από τον εισαγωγέα ή τον προμηθευτή για τη δράση των παραγόντων ή / και των υλικών στην υγεία των εργαζομένων. Γνώση, καταγραφή και εκτίμηση των κινδύνων που συνεπάγονται για την υγεία των εργαζομένων. Εξέταση τρόπων ώστε να μειωθεί η επαφή των εργαζομένων με τους χημικούς παράγοντες. Εξέταση χρήσης άλλων λιγότερο επικίνδυνων υλικών. 46

47 Εισαγωγή και διακίνηση των υλικών με κατάλληλες συσκευασίες και επισήμανση. Μετρήσεις για τη συγκέντρωση των παραγόντων στο εργασιακό περιβάλλον και σύγκριση των αποτελεσμάτων με τις οριακές τιμές. Μέριμνα για την απαγωγή των παραγόντων όσο το δυνατόν εγγύτερα στην πηγή που δημιουργούνται. Διερεύνηση πριν την τοποθέτηση στη θέση εργασίας για το αν η υγεία του εργαζόμενου είναι συμβατή με την προς εκτέλεση εργασία. Επιβολή ιατρικού ελέγχου στους εργαζόμενους όταν προβλέπεται από τη νομοθεσία. Πληροφόρηση των εργαζομένων για τους κινδύνους των χημικών ουσιών που ενδέχεται να χρησιμοποιήσουν και για τους τρόπους προφύλαξης από αυτές. Παροχή στους εργαζόμενους μέσων ατομικής προστασίας και πληροφόρηση για την χρησιμότητά τους. Συντήρηση, καθαρισμός και απολύμανση των μέσων ατομικής προστασίας. Λήψη εκτάκτων μέτρων σε περιπτώσεις υπερβάσεων των οριακών τιμών. Ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων στην αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών. 11γ. Έκθεση σε ειδικούς κινδύνους - βιολογικοί παράγοντες Γνώση των μικροβίων και λοιπών μικροοργανισμών που αναπτύσσονται στα απορρίμματα. Γνώση, καταγραφή και εκτίμηση των κινδύνων που συνεπάγονται για την υγεία των εργαζομένων. Εξέταση τρόπων ώστε να μειωθεί η επαφή των εργαζομένων με τους βιολογικούς παράγοντες. Μετρήσεις για τη συγκέντρωση των παραγόντων στο εργασιακό περιβάλλον και σύγκριση των αποτελεσμάτων με τις οριακές τιμές. Διερεύνηση πριν την τοποθέτηση στη θέση εργασίας για το αν η υγεία του εργαζόμενου είναι συμβατή με την προς εκτέλεση εργασία. 47

48 Οι εργαζόμενοι πρέπει να υποβάλλονται σε ιατρικό έλεγχο και καθορισμένες ιατρικές εξετάσεις σε τακτά χρονικά διαστήματα, σύμφωνα με τις εργασίες του ιατρού εργασίας. Οι εργαζόμενοι πρέπει να πληροφορούνται για τους κινδύνους από τους βιολογικούς παράγοντες και για τους τρόπους προφύλαξης. Στους εργαζόμενους πρέπει να γίνεται παροχή μέσων ατομικής προστασίας, πληροφόρηση για την χρησιμότητά τους, καθώς και συντήρηση, καθαρισμός και απολύμανση αυτών. Σε περιπτώσεις υπερβάσεων των οριακών τιμών πρέπει να λαμβάνονται έκτακτα μέτρα. Για την αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών, θα πρέπει να γίνεται ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων. 12. Κανόνες για τη μέριμνα πρώτων βοηθειών Για την παροχή πρώτων βοηθειών θα πρέπει να υπάρχει επί τόπου πρόχειρο μικρό φαρμακείο τοποθετημένο σε θέση εύκολα προσιτή, το οποίο θα περιλαμβάνει ενδεικτικά τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία είδη - με τις αντίστοιχες ποσότητες, φυλλάδια με οδηγίες χρήσης των υλικών και συσκευών, καθώς και οδηγίες παροχής πρώτων βοηθειών. Η παροχή πρώτων βοηθειών θα γίνεται υπό την επίβλεψη εντεταλμένου ατόμου. Στα εργοτάξια που απασχολούν ταυτόχρονα πάνω από 70 άτομα θα πρέπει να υπάρχει εντεταλμένο άτομο και ειδικά εκπαιδευμένο στην παροχή πρώτων βοηθειών και να προβλέπεται εντεταλμένο άτομο για κάθε βάρδια, εφόσον η εργασία εκτελείται σε βάρδιες. Επίσης, επιβάλλεται η ύπαρξη φορείου, όπως και τουλάχιστον ενός κατάλληλου οχήματος που να μπορεί να μεταφέρει φορείο και να χρησιμοποιηθεί ως ασθενοφόρο για τη μεταφορά τραυματιών ή αρρώστων σε νοσοκομείο στο συντομότερο δυνατό χρόνο. Σε εργοτάξια απομακρυσμένα που απέχουν πάνω από μία ώρα από νοσοκομειακή μονάδα και απασχολούν πάνω από 150 εργαζομένους πρέπει να υπάρχει ιατρείο κατάλληλα εξοπλισμένο και στελεχωμένο όλες τις εργάσιμες ημέρες. 48

49 Στην περίπτωση που η παρουσία του γιατρού εργασίας προβλέπεται από το νόμο, αυτός θα πρέπει να έχει εκπονήσει σχέδιο για την αξιοποίηση των γιατρών της περιοχής και των υπαρχόντων υγειονομικών σχηματισμών για την παροχή των πρώτων βοηθειών. Σε κάθε τμήμα του έργου που είναι σημαντικά απομακρυσμένο από το κυρίως έργο πρέπει να υπάρχει υπεύθυνο άτομο, εκπαιδευμένο στην παροχή των πρώτων βοηθειών και τουλάχιστον ένα δωμάτιο κατάλληλα διαμορφωμένο και εξοπλισμένο ή κάποιος ιδιαίτερος χώρος για παροχή πρώτων βοηθειών και ανάπαυση των ασθενών ή τραυματιών, το οποίο θα διαθέτει το λιγότερο δύο κρεβάτια, δύο φορεία και τα απαραίτητα μέσα για παροχή πρώτων βοηθειών. Όταν η ύπαρξη του ιατρείου προβλέπεται από το νόμο, αυτό θα πρέπει να βρίσκεται σε κεντρική θέση, να είναι εύκολα προσπελάσιμο και να είναι κατάλληλα εξοπλισμένο και οργανωμένο με ευθύνη του γιατρού εργασίας. Επιβάλλεται η τοποθέτηση ειδικής σήμανσης σε κατάλληλες θέσεις του έργου και ανακοινώσεις με πληροφορίες για τους χώρους πρώτων βοηθειών, το ιατρείο, τα οχήματα μεταφοράς των ασθενών, τον εξοπλισμό διάσωσης, τα κουτιά πρώτων βοηθειών, τα ειδικά εκπαιδευμένα και εξουσιοδοτημένα άτομα για την παροχή πρώτων βοηθειών και σαφείς οδηγίες για τις ενέργειες που πρέπει να γίνονται σε περίπτωση ατυχήματος ή άλλης έκτακτης ανάγκης. 13. Κανόνες που αφορούν στους χώρους - εγκαταστάσεις υγιεινής, ανάπαυσης, εστίασης Πρόβλεψη των απαραίτητων χώρων υγιεινής, όπως τουαλέτες προσωπικού, επαρκείς και κατάλληλοι χώροι με δυνατότητα πλυσίματος και καθαρισμού με καταιονισμό (ντους), ατομικά ιματιοφυλάκια για την αλλαγή ενδυμασίας και τη φύλαξη των ενδυμάτων, καθώς και επαρκείς και κατάλληλοι χώροι με δυνατότητα πλυσίματος και καθαρισμού ή και απολύμανσης των στολών εργασίας. Ενημέρωση των εργαζομένων για τη σημασία της ατομικής καθαριότητας και της αφαίρεσης των ενδυμάτων εργασίας πριν το φαγητό και πριν την αναχώρηση από την εργασία. 49

50 Εφαρμογή των Υγειονομικών Διατάξεων του Υπουργείου Υγείας, Πρόνοιας & Κοινωνικών Ασφαλίσεων στους χώρους υγιεινής και στο νερό - πόσιμο και καθαριότητας. Μέσα στο εργοτάξιο πρέπει να υπάρχει κατάλληλος στεγασμένος χώρος διαλείμματος (ή άλλες ισοδύναμες διευκολύνσεις) όπου οι εργαζόμενοι θα μπορούν να αναπαυθούν ή να γευματίσουν. Επιπλέον, ο χώρος αυτός θα προφυλάσσει τους εργαζόμενους από τις καιρικές συνθήκες, θα έχει οπτική επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον και θα διαθέτει τραπέζια, καθίσματα, δοχεία απορριμμάτων, μέσα θέρμανσης και ψύξης τροφίμων - ποτών, καθώς και εξοπλισμό συντήρησης και προετοιμασίας τροφών, ανάλογα με τον αριθμό των εργαζομένων που παρευρίσκονται ταυτόχρονα στο χώρο. Μέριμνα θα πρέπει να υπάρχει για τον καθαρισμό, τη συγκέντρωση και την αποκομιδή των απορριμμάτων φαγητών. Προς αποφυγή σύγχυσης θα πρέπει να γίνεται διαχωρισμός και επισήμανση του νερού χρήσης και του πόσιμου νερού. 14. Ειδικοί Κανόνες και Τρόποι Προστασίας των Εργαζομένων Οι εργαζόμενοι στο χώρο θα πρέπει: Να χρησιμοποιούν σωστά τις μηχανές, τις συσκευές, τα εργαλεία, τις επικίνδυνες ουσίες και τα υπάρχοντα μεταφορικά μέσα, καθώς επίσης και τον ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό, αντίστοιχο κάθε φορά του χώρου εργασίας και της ειδικότητάς τους. Να μη θέτουν εκτός λειτουργίας τους μηχανισμούς ασφαλείας των μηχανών, εργαλείων, συσκευών και να μη χρησιμοποιούν εξοπλισμό που δεν έχουν εκπαιδευτεί στη χρήση του και δεν είναι αρμόδιοι για τη χρησιμοποίησή του. Να λαμβάνουν όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα κατά τη διάρκεια των δειγματοληπτικών ελέγχων των απορριμμάτων, των εργασιών απόρριψης και της διαχείρισης των στραγγισμάτων και του βιοαερίου. Να μην παραμένουν σε χώρους υψηλού κινδύνου για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από το άκρως απαραίτητο. 50

51 Να φροντίζουν επιμελώς την ατομική τους καθαριότητα και την καθαριότητα των χώρων εργασίας και να αποδέχονται προγράμματα προληπτικής ιατρικής και εμβολιασμών. Να ενημερώνουν άμεσα το γιατρό εργασίας για κάθε πρόβλημα που πιθανόν προέρχεται από το εργασιακό περιβάλλον και να αναφέρουν στον προϊστάμενο τους κάθε γεγονός που είναι πιθανό να προκαλέσει άμεσο ή σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων. ΤΜΗΜΑ Ε: ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε1. Κανόνες για τη μέριμνα πρώτων βοηθειών Για την παροχή πρώτων βοηθειών θα πρέπει να υπάρχει επί τόπου πρόχειρο μικρό φαρμακείο τοποθετημένο σε θέση εύκολα προσιτή, το οποίο θα περιλαμβάνει ενδεικτικά τα προβλεπόμενα από τη νομοθεσία είδη - με τις αντίστοιχες ποσότητες, φυλλάδια με οδηγίες χρήσης των υλικών και συσκευών, καθώς και οδηγίες παροχής πρώτων βοηθειών. Η παροχή πρώτων βοηθειών θα γίνεται υπό την επίβλεψη εντεταλμένου ατόμου. Στα εργοτάξια που απασχολούν ταυτόχρονα πάνω από 70 άτομα θα πρέπει να υπάρχει εντεταλμένο άτομο και ειδικά εκπαιδευμένο στην παροχή πρώτων βοηθειών και να προβλέπεται εντεταλμένο άτομο για κάθε βάρδια, εφόσον η εργασία εκτελείται σε βάρδιες. Επίσης, επιβάλλεται η ύπαρξη φορείου, όπως και τουλάχιστον ενός κατάλληλου οχήματος που να μπορεί να μεταφέρει φορείο και να χρησιμοποιηθεί ως ασθενοφόρο για τη μεταφορά τραυματιών ή αρρώστων σε νοσοκομείο στο συντομότερο δυνατό χρόνο. Σε εργοτάξια απομακρυσμένα που απέχουν πάνω από μία ώρα από νοσοκομειακή μονάδα και απασχολούν πάνω από 150 εργαζομένους πρέπει να υπάρχει ιατρείο κατάλληλα εξοπλισμένο και στελεχωμένο όλες τις εργάσιμες ημέρες. Στην περίπτωση που η παρουσία του γιατρού εργασίας προβλέπεται από το νόμο, αυτός θα πρέπει να έχει εκπονήσει σχέδιο για την αξιοποίηση των γιατρών της περιοχής και των υπαρχόντων υγειονομικών σχηματισμών για την παροχή των πρώτων βοηθειών. 51

52 Σε κάθε τμήμα του έργου που είναι σημαντικά απομακρυσμένο από το κυρίως έργο πρέπει να υπάρχει υπεύθυνο άτομο, εκπαιδευμένο στην παροχή των πρώτων βοηθειών και τουλάχιστον ένα δωμάτιο κατάλληλα διαμορφωμένο και εξοπλισμένο ή κάποιος ιδιαίτερος χώρος για παροχή πρώτων βοηθειών και ανάπαυση των ασθενών ή τραυματιών, το οποίο θα διαθέτει το λιγότερο δύο κρεβάτια, δύο φορεία και τα απαραίτητα μέσα για παροχή πρώτων βοηθειών. Όταν η ύπαρξη του ιατρείου προβλέπεται από το νόμο, αυτό θα πρέπει να βρίσκεται σε κεντρική θέση, να είναι εύκολα προσπελάσιμο και να είναι κατάλληλα εξοπλισμένο και οργανωμένο με ευθύνη του γιατρού εργασίας. Επιβάλλεται η τοποθέτηση ειδικής σήμανσης σε κατάλληλες θέσεις του έργου και ανακοινώσεις με πληροφορίες για τους χώρους πρώτων βοηθειών, το ιατρείο, τα οχήματα μεταφοράς των ασθενών, τον εξοπλισμό διάσωσης, τα κουτιά πρώτων βοηθειών, τα ειδικά εκπαιδευμένα και εξουσιοδοτημένα άτομα για την παροχή πρώτων βοηθειών και σαφείς οδηγίες για τις ενέργειες που πρέπει να γίνονται σε περίπτωση ατυχήματος ή άλλης έκτακτης ανάγκης. Ε2. Ενδεικτικό σχέδιο αντιμετώπισης πυρκαγιάς Σκοπός του σχεδίου είναι η ενημέρωση των εργαζομένων για την εκδήλωση πυρκαγιάς στο χώρο εργασίας ή σε παρακείμενη έκταση. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον καθορισμό του / των υπευθύνων και το καθηκοντολόγιο του κάθε εργαζόμενου στην αντιμετώπιση ενός τέτοιου έκτακτου περιστατικού. Ως Σχέδιο Ελέγχου Πυρκαγιών ορίζεται το εγκεκριμένο σχέδιο το οποίο καθορίζει τις διαδικασίες κατάσβεσης της πυρκαγιάς. Σε περίπτωση εκδήλωσης φωτιάς σε κτιριακές εγκαταστάσεις, οι παρευρισκόμενοι πρέπει να στέκονται σε θέση αντίθετη από τη φορά του ανέμου, να απομακρύνονται όλα τα αναρμόδια άτομα που παρευρίσκονται στο χώρο και εάν είναι εφικτό και δεν υπάρχει κίνδυνος να απομακρύνονται όλα τα οχήματα και τα εύφλεκτα υλικά που βρίσκονται κοντά στην εστία της πυρκαγιάς. Άμεσα θα πρέπει να κλείσει ο Γενικός Διακόπτης του ρεύματος και να χρησιμοποιηθούν πυροσβεστήρες για την κατάσβεση της πυρκαγιάς στα 52

53 ηλεκτρικά δίκτυα, ενώ χρόνος για κατάσβεση με πυροσβεστήρες δεν θα πρέπει να ξοδεύεται όταν πρόκειται για μεγάλη πυρκαγιά. Χωρίς την έγκριση της πυροσβεστικής υπηρεσίας δεν θα πλησιάζει κανείς στην πυρκαγιά και σε καμία εγκατάσταση / κατασκευή. Οι αποθήκες καυσίμων πρέπει να ψεκάζονται με νερό από ασφαλή απόσταση ώστε να διατηρούνται κρύες, ενώ ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται για να μην διασκορπιστούν τα καύσιμα και εξαπλωθεί η πυρκαγιά και σε άλλες περιοχές του έργου ή και εκτός αυτού. Η κατάσβεση της πυρκαγιάς στα κτίρια θα γίνεται με νερό από βυτία και / ή σύστημα παροχής νερού υπό πίεση, ενώ αν αναμένεται κίνδυνος έκρηξης θα πρέπει να εκκενωθεί η περιοχή. Στις γενικές οδηγίες που θα πρέπει να ακολουθούνται συμπεριλαμβάνονται και οι κάτωθι: Εάν υπάρχουν δύο ή περισσότερα βυτία νερού θα πρέπει να χρησιμοποιούνται εναλλάξ, ώστε τουλάχιστον το ένα να βρίσκεται πάντα στο μέτωπο κατάσβεσης. Να μην χρησιμοποιείται περισσότερη ποσότητα νερού από την απαιτούμενη, μιας και το εδαφικό υλικό σαν υλικό κατάσβεσης είναι πιο αποτελεσματικό. Να μην πλησιάζει τράκτορας κοντά στο μέτωπο της φωτιάς, εκτός αν συνοδεύεται από βυτίο νερού για ενίσχυση και προστασία. Τέλος, να μην διακινδυνεύεται ποτέ η ζωή κανενός προκειμένου να σωθούν περιουσιακά στοιχεία του έργου (μηχανήματα ή κτιριακές εγκαταστάσεις). 53

54 Ε3. Κατάλογος εξοπλισμού ατομικής προστασίας (ΠΔ 395/96) 54