ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ (Α.Τ.Ε.Ι.) ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ (Α.Τ.Ε.Ι.) ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Η πορεία ένταξης της Πολωνίας στην Ε.Ε., οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις της με την Ελλάδα ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Των ΣΑΒΒΙ ΟΥ ΜΑΡΙΑ ΛΙΑΝ ΡΑΚΗ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Επιβλέπων: Dr. Σίσκος Ευάγγελος Καθηγητής Καστοριά, Νοέμβριος 2009

2 ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ (Α.Τ.Ε.Ι.) ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΕΘΝΟΥΣ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Η πορεία ένταξης της Πολωνίας στην Ε.Ε., οι οικονομικές και εμπορικές σχέσεις της με την Ελλάδα ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Των ΣΑΒΒΙ ΟΥ ΜΑΡΙΑ ΛΙΑΝ ΡΑΚΗ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Επιβλέπων: Dr. Σίσκος Ευάγγελος Καθηγητής Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή στις 2 Νοεμβρίου Ον/μο Μέλους ΕΠ Ον/μο Μέλους ΕΠ Ον/μο Μέλους ΕΠ Ιδιότητα Μέλους ΕΠ Ιδιότητα Μέλους ΕΠ Ιδιότητα Μέλους ΕΠ Καστοριά, Νοέμβριος 2009

3 Copyright 2009 Σαββίδου Μαρία, Λιανδράκης Εμμανουήλ Απαγορεύεται η αντιγραφή, αποθήκευση και διανομή της παρούσας εργασίας, εξ ολοκλήρου ή τμήματος αυτής, για εμπορικό σκοπό. Επιτρέπεται η ανατύπωση, αποθήκευση και διανομή για σκοπό μη κερδοσκοπικό, εκπαιδευτικής ή ερευνητικής φύσης, υπό την προυπόθεση να αναφέρεται η πηγή προέλευσης και να διατηρείται το παρόν μήνυμα. Οι απόψεις και τα συμπεράσματα που περιέχονται σε αυτό το έγγραφο εκφράζουν αποκλειστικά τον συγγραφέα και δεν αντιπροσωπεύουν τις επίσημες θέσεις του Α.Τ.Ε.Ι. υτικής Μακεδονίας.

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Περίληψη...3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.Η ιστορική αναδρομή της Πολωνίας και η προσχώρηση της στην Ε.Ε Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Πολωνίας Γενική εικόνα της χώρας Οικονομία και οικονομικά μεγέθη για τα έτη Φυσική υποδομή Εξελίξεις της Πολωνικής οικονομίας για το έτος Γενικά Άμεσες ξένες επενδύσεις για το Ισχυρή ανάπτυξη για το 2008-Αυξημένη εσωτερική ζήτηση Μειωμένες δημόσιες επενδύσεις και νέα επενδυτικά προγράμματα- Ασταθές εξωτερικό περιβάλλον Μεταβολές στην αγορά εργασίας Εξωτερικό χρέος της Πολωνίας Μακροοικονομικές εξελίξεις για το 2008-Εκτιμήσεις για την διετία Προοπτικές της Πολωνικής οικονομίας ( ) Προϋποθέσεις ένταξης της Πολωνίας στην Ε.Ε. και η προσχώρησή της Κριτήρια Κοπεγχάγης Συμφωνίες ένταξης Οφέλη και προβλήματα που δημιουργούνται λόγω διευρύνσεως...27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Εμπορικές σχέσεις Πολωνίας και Ε.Ε Συναπτόμενες συμφωνίες με την Ε.Ε Πρόγραμμα Phare Πρόγραμμα Sapard Πρόγραμμα TRACECA Πρόγραμμα Inogate Πρόγραμμα ISPA Πρόγραμμα EDIS Ετήσια Χρηματοδοτική Συμφωνία μεταξύ Ο.Ο.Σ.Α. και Πολωνίας Κυριότεροι βιομηχανικοί παραγωγικοί κλάδοι, προσφορά και ζήτηση αγαθών Οχήματα Μεταλλουργικές βιομηχανίες Μη σιδηρούχα μεταλλεύματα Βιομηχανία πλαστικών ομικά υλικά Χρώματα και χρωστικές ουσίες Κουφώματα Αγωγοί μεταφοράς ενεργειακών πόρων Φυσικό αέριο Συμφωνίες (εισαγωγές-εξαγωγές) Πολωνίας μεταξύ κρατών-μελών...49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Οι διμερείς οικονομικές σχέσεις της Πολωνίας με την Ελλάδα Συμφωνίες μεταξύ των δυο χωρών Εφαρμογή της Σύμβασης Αποφυγής ιπλής Φορολογίας Εισοδήματος μεταξύ Ελλάδας και Πολωνίας (Ν.1939/1991/ΦΕΚ 37Α)

5 Κύρωση Συμφωνίας μεταξύ της Ελληνικής ημοκρατίας και της ημοκρατίας της Πολωνίας για την προώθηση και αμοιβαία προστασία των επενδύσεων Συμφωνία Οικονομικής, Επιστημονικής και Τεχνικής Συνεργασίας Ελλάδας -Πολωνίας στον τομέα της Γεωργίας και της Οικονομίας Τροφίμων (υπογραφή , κύρωση με το Ν. 2389/96, δημοσίευση σε ΦΕΚ 52Α/1996) Συμφωνία Εμπορίου και Ναυτιλίας (Ν. 4901/31, ΦΕΚ 77Α/31) Συμφωνία Φιλίας και Συνεργασίας μεταξύ Ελλάδος και Πολωνίας (1996) Συμφωνία συνεργασίας στον Τουριστικό τομέα (1997). Προετοιμάζονται τα κείμενα νέας εκσυγχρονισμένης συμφωνίας από το Υπουργείο Τουρισμού Συμφωνία Επιστημονικής και Τεχνολογικής Συνεργασίας, (υπογραφή 1998) Εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Ελλάδας Πολωνίας Εισαγωγές Εξαγωγές Εμπορικό ισοζύγιο Ελλάδας-Πολωνίας Η δεσπόζουσα θέση των αγροτικών προιόντων στην Πολωνική αγορά Ελληνικές επενδύσεις στην Πολωνία...78 Συμπεράσματα...84 Βιβλιογραφία...86 Κατάλογος πινάκων...88

6 3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η έρευνα και η ανάλυση του οικονομικού συστήματος εξαγωγών και εισαγωγών της Πολωνίας καθώς και η πορεία της στην ένταξή της προς την Ευρωπαική Ένωση. Στα πέντε χρόνια παρουσίας της Πολωνίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση οι κοινοτικοί θεσμοί και τα αρμόδια όργανα αποτελούν τους σημαντικότερους οικονομικούς, εμπορικούς, πολιτικούς και πολιτιστικούς εταίρους της χώρας. Η Πολωνία συμμετέχει σε όλα τα κοινοτικά αναπτυξιακά και περιφερειακά προγράμματα, ενώ συγχρόνως αντλεί σημαντικά ποσά από τα κοινοτικά διαρθρωτικά ταμεία ως αναπτυξιακή βοήθεια στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού διαφόρων τομέων της οικονομίας της και των υποδομών. Αρχικά, δίνονται κάποια γενικά χαρακτηριστικά της χώρας όσον αφορά τα οικονομικά μεγέθη και τη φυσική υποδομή της. Στη συνέχεια αναφερόμαστε στην ένταξή της στην Ευρωπαική Ενωση παρουσιάζοντας τα κριτήρια για την είσοδό της και τα προβλήματα και τα οφέλη που δημιουργούνται από αυτή τη διεύρυνση. Συνεχίζοντας παρακάτω μελετάμε τις εμπορικές της σχέσεις με την Ευρωπαική Ενωση και τα κράτη-μέλη της. Εδώ γίνεται μια ανάλυση όσον αφορά τα χρηματοδοτικά προγράμματα και τις συναπτόμενες συμφωνίες που έχει συνάψει. Τέλος περιγράφουμε τις εμπορικές σχέσεις που έχει αναπτύξει η Πολωνία με την Ελλάδα εστιάζοντας στις συμβάσεις που έχουν υπογραφεί και στις επενδύσεις που έχουν γίνει μεταξύ των δύο χωρών, Λέξεις-Κλειδιά:Εισαγωγές-Εξαγωγές, Οικονομία, Πολωνία, Εμπορικές σχέσεις, Ευρωπαική Ένωση, Ελλάδα, επενδύσεις.

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1.Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑ ΡΟΜΗ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ Γενική εικόνα της χώρας Η Πολωνία έχει έκταση τετρ. χιλιόμετρα είναι δηλαδή η όγδοη σε μέγεθος χώρα της Ευρώπης, μετά από τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Γαλλία, την Ισπανία, τη Σουηδία, τη Γερμανία και τη Νορβηγία. Η έκτασή της καλύπτει το 3,2% της συνολικής έκτασης της Ευρωπαϊκής ηπείρου. Σαν κράτος συνορεύει με τη Γερμανία, την Τσεχία, τη Σλοβακία, την Ουκρανία, τη Λευκορωσία, τη Λιθουανία και τη Ρωσία. Πρωτεύουσα της Πολωνίας είναι η Βαρσοβία η οποία αποτελεί το πολιτικό κέντρο της χώρας, έχει εξίσου το σημαντικότερο κέντρο της πόλης ενώ βρίσκονται το Κοινοβούλιο, το Προεδρικό Γραφείο καθώς και το Ανώτατο ικαστήριο της χώρας. Σημαντικές πόλεις εκτός από την Πρωτεύουσα Βαρσοβία(Warszawa - 1,6 εκατ. κάτοικοι), είναι η Ούτς (Łódź ), η Κρακοβία (Kraków ), το Βρότσουαφ (Wrocław ) όπου είναι η τέταρτη μεγαλύτερη πόλη της Πολωνίας και έχει μεγάλο οικονομικό κέντρο βάση κοντινής χιλιομετρικής απόστασης από τη Βαρσοβία. Για το λόγο αυτό το ποσοστό ανεργίας στη συγκεκριμένη πόλη είναι σχετικά χαμηλό. Το Γκντανσκ(Gdańsk ) όπου είναι η έκτη μεγαλύτερη πόλη όπου βρίσκεται και το σημαντικότερο λιμάνι της χώρας (Χάρη Πάτση:1997, σελ.226, Γ. Αξιωτέλλης, σελ.49). Η Πολωνία με συνολικό πληθυσμό 38 εκατομμυρίων κατοίκων διαθέτει κατά κεφαλή ετήσιο εισόδημα $ ΗΠΑ περίπου (9.927,34 Ευρώ περίπου) σύμφωνα με την ετήσια οικονομική έκθεση (Ελευθέριος Ι. Θαλασσινός:1998, σελ.127) Οικονομία και οικονομικά μεγέθη για τα έτη Πληθωρισμός: Ο πληθωρισμός σημείωσε άνοδο 3,5 % το 2004, έναντι 0,8% το Στη μεταβολή συνέτειναν οι αυξήσεις στην έμμεση φορολογία που ακολούθησαν την ένταξη της χώρας στην Ε. Ένωση, οι αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων και ειδών διατροφής, και η ανατίμηση του πολωνικού νομίσματος. Προκειμένου να αντιμετωπισθεί η απειλή του πληθωρισμού η Κ.

8 5 Τράπεζα προχώρησε μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου 2005 σε αύξηση του επιτοκίου αναφοράς κατά 125 βασικές μονάδες στο 6,5%. Το 2008 ο πληθωρισμός ανήλθε στο 4,3 %(Υπουργείο Εξωτερικών: ). Ανεργία: Η ανεργία αν και σημείωσε μικρή μείωση, από 20,6% τον Ιανουάριο 2005 στο 16,5% τον Μάρτιο 2006, εξακολουθεί να παραμένει η υψηλότερη στην Ε. Ένωση. Η ανάπτυξη της οικονομίας με υψηλούς ρυθμούς το 2004, 2005 και 2006 δημιουργεί προϋποθέσεις βελτίωσης της απασχόλησης καθώς η ανεργία το 2008 φτάνει το 9,7 %(στο ίδιο). Ακαθάριστο Εγχώριο Προιόν: Η Πολωνία θεωρείται μία από τις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες χώρες στην Ευρώπη. Βάσει στατιστικών στοιχείων το Α.Ε.Π. της το 2007 ήταν 5,7 % ενώ το ,3%. Αναμένεται μείωση του Α.Ε.Π. στα επόμενα χρόνια(nbp (National Bank of Poland), January 2007) (στο ίδιο). Ισοζύγιο Τρέχουσων συναλλαγών: Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ήταν ελλειμματικό το 2004 κατά εκατ. ευρώ, σε σύγκριση με κατά το 2003 (μείωση 27,9%). Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αναλογούσε το 2004 στο 1,5% του Α.Ε.Π., έναντι 2,2% κατά το Για το 2005 αναμένεται αύξηση του ελλείμματος στο 2,4% επί του Α.Ε.Π. και το 2006 στο 3%. Το 2008 έφτασε στα 29,51 δις (σε δολάρια ΗΠΑ) (στο ίδιο). Έλλειμμα: Το δημοσιονομικό έλλειμμα διαμορφώθηκε κατά το 2004 σε 41,5 δισ. ζλότυ, 8,39% χαμηλότερα από την σχετική πρόβλεψη του προϋπολογισμού. Συγκεκριμένα, τα δημόσια έσοδα ανήλθαν σε 156,3 δισ. ζλότυ έναντι πρόβλεψης 154,5 δισ. και οι δημόσιες δαπάνες ήταν αξίας 197,8 δισ. ζλότυ, 2,1 δισ. χαμηλότερα του αναμενόμενου. Η συμμετοχή στο Α.Ε.Π. της χώρας έχει διαμορφωθεί με τα εξής στοιχεία:το 66.5% είναι υπηρεσίες, το 23.8% ανήκει στον βιομηχανικό κλάδο, το 6.5% στις κατασκευές και το 19.6% στην γεωργία(στο ίδιο). Τραπεζικός τομέας: στον τραπεζικό τομέα εν γένει οι πλέον πρόσφατες εξελίξεις εντάσσονται στην αύξηση που παρατηρείται τόσο στις χορηγήσεις καταναλωτικών δανείων όσο και για δάνεια για αγορές πρώτης κατοικίας. Παράλληλα και σύμφωνα με αναλυτικά στοιχεία που δίδει στην δημοσιότητα η Κεντρική Τράπεζα της Πολωνίας (Νational Bank of Poland-NBP) αύξηση των

9 6 χορηγήσεων σημειώνεται και στα επιχειρηματικά δάνεια τόσο προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις όσο και σε μεγαλύτερες βιομηχανικές μονάδες. Η αύξηση στα καταναλωτικά δάνεια οφείλεται σε ένα μεγάλο μέρος στην βελτίωση του οικονομικού επιπέδου διαφόρων κατηγοριών του πληθυσμού της χώρας και στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου διαφόρων τμημάτων της πολωνικής κοινωνίας. Τέλος οι αυξήσεις στις χορηγήσεις δανείων για αγορά πρώτης κατοικίας από ιδιωτικά νοικοκυριά οφείλονται κατά κύριο λόγο στις βάσιμες προβλέψεις και εκτιμήσεις για επικείμενη εκτίναξη των τιμών στην αγορά κατοικιών στο προσεχές χρονικό διάστημα και κατά δεύτερον στην συνεχώς διογκούμενη ζήτηση για εξεύρεση και αγορά ακίνητης περιουσίας (στο ίδιο). Κατασκευαστικός τομέας: Ο κατασκευαστικός τομέας παράγει το 4,9 % του Α.Ε.Π. της χώρας και απασχολεί εργαζόμενους. Οι κατασκευές κτιριακών εγκαταστάσεων αντιπροσωπεύουν το 49% της συνολικής κατασκευαστικής δραστηριότητας και οι κατασκευές έργων υποδομής το 51%.Στον κλάδο δραστηριοποιούνται επιχειρήσεις.το 25,5 % της οικοδομικής δραστηριότητας της χώρας επικεντρώνεται στη διοικητική περιφέρεια Mazowieckie όπου ανήκει και η Βαρσοβία. Το 74,1% της δραστηριότητας αναφέρεται σε νέες επενδύσεις ενώ το 25,9% σε ανακατασκευή και βελτίωση των υφισταμένων έργων. Οι συνολικές ξένες επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα της Πολωνίας από το 1991 μέχρι και τα τέλη του 2004 ανήλθαν σε 2,1 δισ. δολάρια ΗΠΑ, ποσό που αντιστοιχεί στο 2,6% των συνολικών ξένων επενδύσεων στη χώρα. Κυριότεροι επενδυτές είναι η Γαλλία, η Σουηδία, η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Αυστρία. Μεταξύ των μεγαλύτερων κατασκευαστικών που λειτουργούν στη χώρα περιλαμβάνονται οι, Budimex, Mostostal, Zabrze Holding S.A, Έπειτα από μία παρατεταμένη περίοδο στασιμότητας, ανάκαμψη του κατασκευαστικού κλάδου φαίνεται να σημειώνεται το Κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους η δραστηριότητα αυξήθηκε κατά 8% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο Οι μεγάλες κατασκευαστικές που δραστηριοποιούνται στη χώρα αναμένουν σημαντικές αυξήσεις του κύκλου εργασιών τους (στο ίδιο). Στον τομέα της οικονομίας τρεις είναι οι καθοριστικές χρονικές περίοδοι που αποτελούν σημαντικούς σταθμούς στην σύγχρονη οικονομική ιστορία της χώρας και στις οποίες αξίζει να γίνει μία σύντομη αναφορά (Ετήσιες Οικονομικές Εκθέσεις: ):

10 7 I.Οικονομικές εξελίξεις από την μετάβαση στο μοντέλο της ελεύθερης αγοράς: από τις αρχές της δεκαετίας του 90 η Πολωνία, κάτω από εξαιρετικά δύσκολες μακροοικονομικές συνθήκες μετά την πτώση του προηγούμενου καθεστώτος και την σταδιακή μετάβαση σε καθεστώς ελεύθερης οικονομίας, ξεκινά έναν ευρύ κύκλο οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Οι συνθήκες που επικρατούσαν έως τότε συνέθεταν ένα θολό και αρνητικό τοπίο του οποίου τα κύρια χαρακτηριστικά ήταν (στο ίδιο): 1) υπερπληθωρισμός 2) υψηλά ποσοστά ανεργίας που έπληττε την συντριπτική πλειοψηφία του εργατικού δυναμικού της χώρας 3) τεράστιο εξωτερικό δημόσιο χρέος 4) υψηλά ποσοστά παραοικονομίας και συνθηκών έντονης αστάθειας στην αγορά συναλλάγματος 5) ανενεργό, αδύναμο και αδιαφανή επιχειρηματικό τομέα Μεταξύ των πρώτων πρωτοβουλιών που ανέλαβαν οι πρώτες δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις της χώρας ήσαν, μεταξύ των άλλων, η πλήρης απελευθέρωση των τιμών και η καθιέρωση νέας φιλελεύθερης τιμολογιακής πολιτικής, η καθιέρωση του πολωνικού ζλότυ ως μετατρέψιμου νομίσματος στην αγορά συναλλάγματος και η φιλελευθεροποίηση των κανόνων, όσον αφορά την διαμόρφωση της συναλλαγματικής του ισοτιμίας, η σταδιακή μείωση των εισαγωγικών δασμών και η εφαρμογή ενός φιλόδοξου και μακρόπνοου προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων μεγάλων κρατικών, έως τότε, επιχειρήσεων (στο ίδιο). Πολλοί αναλυτές και εμπειρογνώμονες της εποχής προέβλεπαν ότι η πολωνική οικονομία και οι επιχειρήσεις της χώρας δεν θα μπορούσαν να επιβιώσουν και να αντεπεξέλθουν σε ένα νέο, ανοικτό στον ελεύθερο ανταγωνισμό και σκληρό διεθνές οικονομικό και εμπορικό περιβάλλον. Οι συνθήκες της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς αποτελούσαν για τις νέες τότε και άπειρες πολωνικές επιχειρήσεις ένα εχθρικό περιβάλλον, όπου υποχρεούντο να λειτουργήσουν από μόνες τους χωρίς οποιαδήποτε προστασία, κρατική ή άλλη (στο ίδιο). Η υπερχρέωση των επιχειρήσεων και ο αλόγιστος δανεισμός συνέθεταν εφιαλτικά σενάρια και με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγούσαν σε μία νέα

11 8 περισσότερο έντονη κοινωνική επανάσταση. Παρόλα αυτά η αποτελεσματική πολιτική διαχείρισης σε μακροοικονομικό επίπεδο και η διαφανής και επιτυχής αναδιάρθρωση των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα συνετέλεσαν, ώστε η Πολωνία να συγκαταλέγεται μεταξύ των πρωτοπόρων νέων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως (στο ίδιο). II.πρόσφατες μακροοικονομικές εξελίξεις: μετά από πέντε χρόνια σημαντικής αναπτυξιακής πορείας και επιτυχών επιδόσεων σε βασικούς τομείς της οικονομίας, του δημοσίου και άλλων τομέων, όπως ιδιωτικοποιήσεις, άμεσες αλλοδαπές επενδύσεις, εξωτερικό εμπόριο και άλλους, η πολωνική οικονομία ευρίσκεται αντιμέτωπη με την χειρότερη στην νεότερη μεταπολεμική ιστορία, οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση η οποία πλήττει το σύνολο του παγκόσμιου οικονομικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος (στο ίδιο). Παρόλο που η Πολωνία εκτιμάται ότι αντεπεξέρχεται σχετικά περισσότερο ικανοποιητικά, συγκριτικά προς τις άλλες γειτονικές προς αυτήν χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, στις νέες εξαιρετικά δυσμενείς οικονομικές συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί αρκετά μακροοικονομικά μεγέθη φαίνεται να επηρεάζονται και να παρουσιάζουν σημαντική επιδείνωση (στο ίδιο). Η πολωνική οικονομία κατά το 2008 και παρά τους σημαντικούς κλυδωνισμούς που υπέστη και υφίσταται ακόμη επιτυγχάνει να διατηρεί σχετική σταθερότητα και να ευρίσκεται σε καλλίτερη κατάσταση από τις οικονομίες των υπολοίπων νέων κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, εξαιρουμένης της Κυπριακής ημοκρατίας (στο ίδιο). Ειδικότερα ο χρηματοπιστωτικός της τομέας ο οποίος κυριαρχείται από ξένες τράπεζες με ισχυρή κεφαλαιακή βάση αποδεικνύει μέχρι στιγμής την ανθεκτικότητά του, ενώ προβλήματα ίσως προκύψουν με κάποιες μικρομεσαίου μεγέθους τράπεζες, οι οποίες στηρίζονται σε διεθνή κεφάλαια γεγονός που τις καθιστά περισσότερο ευάλωτες απέναντι σε κρίσεις όπως η σημερινή (στο ίδιο). III. προκλήσεις για το μέλλον: μέσα σε ένα ρευστό και αβέβαιο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, η πολωνική οικονομία καλείται να αντιμετωπίσει νέες σημαντικές και καθοριστικές για την μελλοντική πορεία της χώρας και της κοινωνίας προκλήσεις. Βαθιές τομές και μεταρρυθμίσεις απαιτούνται να υλοποιηθούν στην επόμενη δεύτερη δεκαετία του 21 ου αιώνα, προκειμένου η χώρα αντεπεξέλθει

12 9 στις νέες εξαιρετικά ανταγωνιστικές συνθήκες ενός νέου οικονομικού και αναπτυξιακού περιβάλλοντος, όπως αυτό της Ευρωζώνης. Οι τομές που οφείλουν να γίνουν και για τις οποίες απαιτείται η ευρύτερη δυνατή πολιτική και κοινωνική συναίνεση είναι (στο ίδιο): 1) περισσότερο αποτελεσματικός και ευέλικτος ευρύτερος και στενός δημόσιος τομέας, ικανός να στηρίξει και να επιταχύνει την περαιτέρω αναπτυξιακή πορεία της χώρας 2) ενίσχυση και εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος σε όλες τις βαθμίδες της δημόσιας εκπαίδευσης 3) περισσότερες επενδύσεις στους τομείς των υποδομών και των δημοσίων υπηρεσιών 4) θεσμικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα των δημοσίων οικονομικών, ενόψει και της προσπάθειας που καταβάλλεται για πλήρη ένταξη της χώρας στην Ευρωζώνη 5) εντατικοποίηση του προγράμματος των ιδιωτικοποιήσεων 6) συνολική μεταρρύθμιση του νομικού και δικαστικού συστήματος με σημαντικές παρεμβάσεις στην λειτουργία της δικαιοσύνης 7) μεταρρυθμίσεις και παρεμβάσεις στο σύστημα υγείας (νοσοκομειακή και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη) 8) εξασφάλιση φορολογικής σταθερότητας, επιτάχυνση υλοποίησης προγραμμάτων πρώτης προτεραιότητας, άμβλυνση και μετριασμό των δυσμενών, κοινωνικών κυρίως επιπτώσεων και συνεπειών, ένεκα της διεθνούς οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσεως Φυσική υποδομή Α. Οδικό δίκτυο Μόνο το 68% του πολωνικού οδικού δικτύου των χιλιομέτρων διαθέτει σήμερα οδόστρωμα. 400 χιλιόμετρα περίπου διανύουν οι αυτοκινητόδρομοι με δύο λωρίδες κυκλοφορίας και 200 χιλιόμετρα οι αυτοκινητόδρομοι ταχείας κυκλοφορίας οχημάτων που διαθέτουν και πρόσθετο διάδρομο πρόσβασης. Παράλληλα ο αριθμός των επιβατικών αυτοκινήτων υπερδιπλασιάστηκε τα τελευταία χρόνια. Οι ανεπάρκειες του οδικού δικτύου έχουν σαν συνέπεια μεγάλο αριθμό τροχαίων ατυχημάτων. Οδικώς πραγματοποιείται το 76,8% των μεταφορών των αγαθών και μόνο 17,1% σιδηροδρομικώς. Αρμόδιος φορέας για τη διαχείριση του οδικού δικτύου της

13 10 Πολωνίας είναι η Γενική ιεύθυνση Εθνικών Οδών και Αυτοκινητοδρόμων ( (Τράπεζα Πληροφοριών:2000). Β. Σιδηροδρομικό δίκτυο Το σιδηροδρομικό δίκτυο της Πολωνίας είναι το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Όμως, από τα χιλιόμετρα περίπου του δικτύου, μόνο το 22% βρίσκεται σε ικανοποιητική κατάσταση λειτουργίας. Ποσοστό χαμηλότερο του 18% του δικτύου χρησιμοποιείται σε μεταφορά επιβατών. Το Πρόγραμμα επέκτασης-εκσυγχρονισμού του δικτύου προβλέπει τη βελτίωση τριών διαδρομών (ανατολικά-δυτικά, βόρεια-νότια και περιμετρικά της Βαρσοβίας). Το 80% των απαιτούμενων πόρων θα προέλθει από την Ε.Ε. και το 20% από τον κρατικό προϋπολογισμό (Ετήσιες Οικονομικές Εκθέσεις: ). Γ. Αερομεταφορές Η Πολωνία διαθέτει ένα διεθνές αεροδρόμιο στην πρωτεύουσα Βαρσοβία, και 11 περιφερειακά. Το αεροδρόμιο της Βαρσοβίας εξυπηρετεί το 76% της διεθνούς κίνησης επιβατών. Το έτος 2004 περίπου 9 εκατ. επιβάτες μετακινήθηκαν από τα αεροδρόμια της Πολωνίας, 1,8 εκατ. περισσότεροι από ότι το Η κύρια αεροπορική μεταφορική εταιρεία είναι η LOT (Polskie Linie Lotnicze) στην οποία το κράτος συμμετέχει με ποσοστό 68%. H LOT έχει σύνδεση με 46 διεθνή αεροδρόμια, ενώ στο εσωτερικό της χώρας εκτελεί το 70% των αερομεταφορών. Το υπόλοιπο εξυπηρετείται από αεροπορικές εταιρείες άλλων χωρών. Η ένταξη της Πολωνίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση σε συνδυασμό με τη λειτουργία αεροπορικών εταιρειών χαμηλού κόστους οδήγησαν σε σημαντική αύξηση την επιβατική κίνηση που αναμένεται να συνεχισθεί με υψηλούς ρυθμούς τα προσεχή χρόνια(στο ίδιο).. Υδάτινες μεταφορές Ανάγκη βελτιώσεων των εγκαταστάσεων υπάρχει για τα τέσσερα λιμάνια της Πολωνίας στη Βαλτική, Gdańsk, Gdynia, Szczecin και Świnoujście. Παράλληλα απαιτείται βελτίωση του συγκοινωνιακού δικτύου από τα λιμάνια προς το εσωτερικό της χώρας Στις 25 Οκτωβρίου 2005 ξεκίνησαν οι εργασίες επέκτασης του λιμένα του Gdańsk προϋπολογισμού 190 εκ. ευρώ. Η εποπτεία ασκείται από το Υπουργείο Υποδομών και το ήμο της πόλης του Gdańsk. Παράλληλα αναμένεται να εξασφαλισθεί ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για κατασκευή συμπληρωματικών έργων υποδομής στο οδικό και σιδηροδρομικό

14 11 δίκτυο, που θα εξυπηρετούν και την εμπορευματική κίνηση από τη Βαλτική προς το εσωτερικό της χώρας. Η Πολωνία διαθέτει χιλιόμετρα πλεύσιμων ποταμών, 950 χιλιόμετρα τεχνητών διαδρόμων πλοήγησης καθώς και 260 χλμ πλεύσιμων λιμνών. Για τη βελτίωση των υποδομών της ναυσιπλοΐας αναμένεται χρηματοδότηση από ιδιωτικά κεφάλαια και την Ε. Ε. (στο ίδιο). Ε. Αγωγοί μεταφοράς ενεργειακών πόρων Η χώρα διαθέτει πολύ περιορισμένα κοιτάσματα πετρελαίου, στο νοτιοδυτικό τμήμα της χώρας και στη Βαλτική. Κύριος προμηθευτής αργού πετρελαίου της Πολωνίας είναι η Ρωσία, που καλύπτει σχεδόν το 99% των αναγκών της χώρας. Το ρωσικό πετρέλαιο ρέει προς την Πολωνία, μέσω του «πετρελαιαγωγού της φιλίας», που διασχίζει τη χώρα σε διάστημα χιλιομέτρων, μεταξύ Λευκορωσίας και Γερμανίας περνώντας από το διυλιστήριο του Πουότσκ (Płock). Ο δεύτερος αγωγός (πετρελαιαγωγός της Πομερανίας) μήκους 240 χιλιομέτρων συνδέει το λιμένα του Γκντάνσκ (Gdańsk) με το Płock. Για τα προσεχή χρόνια προβλέπεται η κατασκευή αγωγού σύνδεσης με την Ουκρανία (Μπρόντυ) μήκους 450 χλμ. που θα μεταφέρει πετρέλαιο της Κασπίας. Οι ανάγκες της εγχώριας κατανάλωσης σε φυσικό αέριο καλύπτονται κυρίως από την Ρωσία, και σε πολύ μικρότερες ποσότητες, από την Γερμανία και την Τσεχία. Ο ρωσικός αγωγός Yamal, που συνδέεται με το γερμανικό δίκτυο διανύοντας 682 χιλιόμετρα πολωνικού εδάφους, προμηθεύει και την Πολωνία (στο ίδιο). 1.2 ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ Γενικά Το έτος 2008 χαρακτηρίζεται ως περίοδος σταδιακής οικονομικής επιβράδυνσης για την πολωνική οικονομία στο σύνολό της. Παρόλη αυτή την αρχική διαπίστωση ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ διατηρήθηκε, σχεδόν για όλο το έτος, σε σχετικά υψηλά επίπεδα, ενώ οι επιπτώσεις της πρόσφατης διεθνούς οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσεως έχουν, μέχρι σήμερα τουλάχιστον, περιορισμένο αντίκτυπο σε βασικά μεγέθη (Europa). Η αύξηση των αλλοδαπών επενδύσεων, η σταθερή και συνεχής αύξηση της κατανάλωσης και ο σαφής εξαγωγικός προσανατολισμός με αυξητικούς ρυθμούς των εξαγωγών και των πωλήσεων πολωνικών προϊόντων σε διάφορες

15 12 αγορές του εξωτερικού, αποτέλεσαν τους κυριότερους παράγοντες περαιτέρω οικονομικής ανάπτυξης και επέτρεψαν στην Πολωνία να κατέχει μία σχετικά καλή θέση στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ενώσεως (στο ίδιο). Από το τελευταίο τρίμηνο του 2008 και με την είσοδο του 2009 η ταχύτητα εξάπλωσης της οικονομικής κρίσεως, το κλίμα αστάθειας και αβεβαιότητας που εξακολουθεί να υπάρχει κλυδωνίζουν έντονα την πολωνική οικονομία και οδήγησαν σε σταδιακή εξασθένιση των αναπτυξιακών τάσεων και σε συρρίκνωση των ποσοστών, τόσο για το ΑΕΠ της χώρας, όσο και για άλλα κρίσιμα μεγέθη (στο ίδιο). Για το ΑΕΠ κατά το εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2008, ο ρυθμός αύξησης διατηρήθηκε σε υψηλά επίπεδα της τάξεως του 4,8% περίπου, ενώ το τελευταίο τέταρτο τρίμηνο του ιδίου έτους παρουσίασε την μικρότερη αύξηση της τάξεως του 2,8%. Το μεγαλύτερο ποσοστό 6,0% αφορά το πρώτο τρίμηνο 2008 (Eurostat: ). Στην βιομηχανική παραγωγή οι δείκτες παρουσιάζουν, σύμφωνα με όλες τις συγκλίνουσες απόψεις και εκτιμήσεις, τις χειρότερες επιδόσεις από το 2002 και μετά. Στο σύνολο του πληθυσμού της χώρας ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής για το 2008, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Κεντρικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Πολωνίας (GUS), ανήλθε σε ποσοστό 3,3% περίπου, ενώ στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που απασχολούν από εννέα (9) υπαλλήλους τουλάχιστον και άνω το ποσοστό κυμάνθηκε στο 3,5% (Στατιστική Υπηρεσία: ). Στον τομέα των κατασκευών και της αγοράς κατοικίας γενικότερα, ο δείκτης για το 2008 παρουσιάζει αυξητικές τάσεις φθάνοντας στο 11% περίπου, ενώ σε επιχειρήσεις του κατασκευαστικού-τεχνικού κλάδου με ελάχιστο αριθμό εννέα (9) απασχολούμενων φθάνει το 12,9%. Τα στοιχεία αυτά, λαμβανομένων υπόψη και των αρνητικών δεδομένων στην αγορά κατοικιών σε παγκόσμιο επίπεδο και των συνθηκών ύφεσης που επικρατούν στον κατασκευαστικό κλάδο, υποδηλώνουν τις αντοχές του κλάδου και εκτιμώνται θετικά προοιωνίζοντας και τις προοπτικές για το μέλλον (στο ίδιο). Στο εσωτερικό εμπόριο οι καλές επιδόσεις του 2007 διατηρήθηκαν και για όλο το Η αύξηση του όγκου των λιανικών πωλήσεων έφθασε στο 5,3% περίπου και στις επιχειρήσεις με ελάχιστο αριθμό εννέα (9) εργαζομένων έφθασε στο 9,6% (στο ίδιο).

16 13 Στον τομέα των εξαγωγών και σύμφωνα με τα οριστικά στοιχεία της Κεντρικής Στατιστικής Υπηρεσίας της χώρας, για το 12μηνο Ιανουαρίου- εκεμβρίου 2008 οι πολωνικές εξαγωγές παρουσιάζουν αύξηση κατά 14,0% περίπου, φθάνοντας στα 107,5 δις Ευρώ. Αντίστοιχη αύξηση, 17,4% περίπου, παρουσιάζουν και οι εισαγωγές της χώρας φθάνοντας στα 128,8 δις Ευρώ περίπου. Το εμπορικό ισοζύγιο εξακολουθεί να είναι ελλειμματικό φθάνοντας στα 22,3 δις Ευρώ για το ίδιο χρονικό διάστημα (στο ίδιο). Η σημειούμενη επιδείνωση στο εμπορικό ισοζύγιο οφείλεται κατά κύριο λόγο στην σημαντική αύξηση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου της Πολωνίας με τις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Παράλληλα στην επιδείνωση συνέβαλε μερικώς και η μείωση του εμπορικού πλεονάσματος με τις βιομηχανικά ανεπτυγμένες χώρες (στο ίδιο). Μερική επιδείνωση για το 2008 παρουσιάζει και το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Το αρνητικό ισοζύγιο στο εξωτερικό εμπόριο και οι χαμηλότεροι ρυθμοί αύξησης των άμεσων αλλοδαπών επενδύσεων αποτελούν, σύμφωνα με στοιχεία και εκτιμήσεις της Κεντρικής Τράπεζας της Πολωνίας (NBP), τους βασικότερους παράγοντες για τα αποτελέσματα αυτά (Κεντρική Τράπεζα Πολωνίας). Στην αγορά εργασίας η κατάσταση εμφανίζεται αρκετά ενθαρρυντική, τουλάχιστον για το πρώτο εξάμηνο Η εξάπλωση της διεθνούς κρίσεως και οι μαζικές απολύσεις εργαζομένων από διάφορες επιχειρήσεις σε συνδυασμό με την επαναξιολόγηση της στρατηγικής τους για την αντιμετώπιση της κρίσεως οδήγησαν προς τα τέλη του 2008 και κατά το 2009, έως σήμερα τουλάχιστον, σε νέες συνθήκες στην εγχώρια αγορά εργασίας (Ετήσιες Οικονομικές Εκθέσεις: ). Για το 2008 ο μέσος όρος εργασίας στον επιχειρηματικό τομέα κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα, συγκριτικά προς το 2007, φθάνοντας στο 4,8% περίπου. Στα τέλη του 2008 ο αριθμός των καταγεγραμμένων ανέργων ήταν χαμηλότερος, συγκριτικά προς τον εκέμβριο του 2007, σε ποσοστό 15,6% και ο δείκτης ανεργίας ανερχόταν σε ποσοστό 9,5% έναντι 11,2% αντιστοίχως τον εκέμβριο 2007 (στο ίδιο). Σημαντική αύξηση για το 2008 συγκριτικά προς το 2007 παρατηρείται, όσον αφορά τις αμοιβές των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα, καθώς επίσης

17 14 και στις συντάξεις διαφόρων κατηγοριών εργαζομένων εξαιρουμένου του αγροτικού πληθυσμού της χώρας. Θετικές επιδόσεις επίσης παρουσιάζει για το 2008 η αγοραστική δύναμη των μεμονωμένων αγροτών, κυρίως λόγω των αυξήσεων που χορηγούνται στις αγροτικές συντάξεις και στην βελτίωση του επιπέδου μεγάλων τμημάτων του αγροτικού πληθυσμού της χώρας (στο ίδιο). Το έλλειμμα του κρατικού προϋπολογισμού σημειώνει ύψος ρεκόρ για το 2008 αγγίζοντας τα 24,6 δις ζλότυ περίπου. Τα συνολικά έσοδα φθάνουν τα 254,1 δις ζλότυ, ποσοστό 90,1%, ενώ τα συνολικά έξοδα αντιστοίχως ανέρχονται σε 278,7 δις ζλότυ, ποσοστό 90,2%. Σε σύγκριση προς το 2007 οι πραγματοποιηθείσες εισπράξεις ήταν χαμηλότερες κατά 13,0% περίπου, ενώ ο ρυθμός των εξόδων κυμάνθηκε σε ποσοστό 7,5% περίπου (Eurostat: ). Όσον αφορά τα έσοδα αυτά προέρχονται κυρίως από αύξηση των εμμέσων φόρων, ενώ στην αύξηση των εξόδων σημαντικός παράγων είναι τα ποσά που διατίθενται ως άμεση ενίσχυση σε διάφορους περιφερειακούς κυβερνητικούς φορείς, φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλους (στο ίδιο). Στον νομισματικό τομέα το αρμόδιο όργανο της Κεντρικής Τράπεζας της Πολωνίας, το Συμβούλιο Νομισματικής Πολιτικής (Monetary Council), προχώρησε σε αλλαγές των διατραπεζικών επιτοκίων συνολικά έξη (6) τον αριθμό, καθόλη την διάρκεια του Τέσσερις (4) συνολικά φορές προχώρησε σε αύξηση των επιτοκίων κατά 0,25 μονάδες, ενώ προς τα τέλη του έτους προχώρησε σε αντίστοιχη μείωση κατά 1 μονάδα (Κεντρική Τράπεζα Πολωνίας:2008). Στην αγορά συναλλάγματος για όλο το 2008, αλλά και εντός του 2009 επικρατούν συνθήκες ρευστότητας και αβεβαιότητας, όσον αφορά τις προβλέψεις και εκτιμήσεις για σταθεροποίηση της ισοτιμίας του ζλότυ έναντι του Ευρώ, του Αμερικανικού ολαρίου και άλλων ξένων νομισμάτων. Εντός του 2008 με αποκορύφωμα τον μήνα Ιούλιο το ζλότυ ανατιμήθηκε σημαντικά έναντι του Ευρώ και του Αμερικανικού ολαρίου. Κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2008 και εντεύθεν η πορεία της ισοτιμίας παρουσιάζει σημαντικές και συνεχείς αυξομειώσεις, με ουσιαστική υποτίμηση του πολωνικού νομίσματος έως και 30% περίπου έναντι του Ευρώ και όλων των υπολοίπων ξένων νομισμάτων. Η συνεχιζόμενη αυτή αρνητική εξέλιξη έχει όλες τις σοβαρές επιπτώσεις και συνέπειες στην προσπάθεια εντάξεως του ζλότυ στον «Μηχανισμό

18 15 Συναλλαγματικών Ισοτιμιών-ERM II», διαδικασία απαραίτητη προκειμένου επιτευχθεί αργότερα η πλήρης ένταξη της Πολωνίας στην Ευρωζώνη (στο ίδιο) Άμεσες ξένες επενδύσεις για το 2008 Στον τομέα των άμεσων αλλοδαπών επενδύσεων σύμφωνα με αναλυτικά στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Πολωνίας, το 2008 αυτές ανήλθαν συνολικά σε 12 δις 232 εκατομμύρια Ευρώ, έναντι 16 δις 649 εκατομμυρίων Ευρώ αντιστοίχως το Σύμφωνα με τα στοιχεία αυτά επίσης οι άμεσες αλλοδαπές επενδύσεις στην Πολωνία για το 2008 ανέρχονται σε 16,2 δις $ ΗΠΑ, έναντι 16,6 δις $ ΗΠΑ των προβλέψεων της Κεντρικής Τράπεζας της Πολωνίας (στο ίδιο). Για το 2008 σύμφωνα με αναλυτικά στοιχεία του Πολωνικού Οργανισμού αρμόδιου για την προσέλκυση αλλοδαπών επενδύσεων, πραγματοποιήθηκαν ή ευρίσκονται στο τελικό στάδιο υλοποιήσεώς τους 56 συνολικά νέα επενδυτικά προγράμματα από 17 διαφορετικές χώρες προελεύσεως (Πολωνικός Οργανισμός Προσέλκυσης Επενδύσεων:2008). Ο μεγαλύτερος όγκος των νέων επενδύσεων αφορά τον τομέα της «ολοκλήρωσης έργων με ανάθεση BPO projects», 21 συνολικά, ενώ 14 προγράμματα αφορούν τον τομέα της αυτοκινητοβιομηχανίας. Προσεκτικότερη επεξεργασία και ανάλυση των στατιστικών στοιχείων καταδεικνύει τη τάση η οποία υπάρχει από πλευράς αλλοδαπών επενδυτών προς τις «πράσινες» επενδύσεις (στο ίδιο). Μεταξύ των σοβαροτέρων αλλοδαπών επενδύσεων που πραγματοποιήθηκαν για το 2008 είναι: εταιρεία «LAFARGE» (κατασκευαστικός τομέας, αξία επένδυσης 115 εκατομμύρια Ευρώ, 625 νέες θέσεις εργασίας) CREDIT SUISSE Eλβετία (κατασκευή έργου με ανάθεση, αξία επένδυσης 8,3 εκατομμύρια Ευρώ, 500 νέες θέσεις εργασίας) εταιρεία «CADBURY» - Μεγ.Βρετανία (τομέας διατροφής), αξία επένδυσης 256,7 εκατομμύρια Ευρώ, 750 νέες θέσεις εργασίας εταιρεία «JABIL» - ΗΠΑ (τομέας ηλεκτρονικών προϊόντων), αξία επένδυσης 20 εκατομμύρια Ευρώ, 600 νέες θέσεις εργασίας εταιρεία «CITY» - Μεγ.Βρετανία (κατασκευή έργου με ανάθεση), αξία επένδυσης 7,5 εκατομμύρια Ευρώ, 500 νέες θέσεις εργασίας

19 16 εταιρεία «SWS GROUP FROM IRELAND» (κατασκευή έργου με ανάθεση), αξία επένδυσης 1 εκατομμύριο Ευρώ, 370 νέες θέσεις εργασίας εταιρεία «LENOVO TECHNOLOGY B.V.» - Λαϊκή ημοκρατία της Κίνας (τομέας ηλεκτρονικών προϊόντων), αξία επένδυσης 4 εκατομμύρια Ευρώ, νέες θέσεις εργασίας Στον κατάλογο των αλλοδαπών επενδυτών οι ΗΠΑ κατέχουν την πρώτη θέση με 12 συνολικά νέες επενδύσεις, η Γερμανία στην δεύτερη με 6 νέες επενδύσεις και η Ιαπωνία στην τρίτη με 5 νέες επενδύσεις. Από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει ότι η πολιτική του αρμόδιου πολωνικού οργανισμού για προσέλκυση αλλοδαπών επενδυτών κατευθύνεται κυρίως προς νέες μορφές επενδύσεων, περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον (στο ίδιο). Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι ο Πολωνικός Οργανισμός «PAIiIZ» εξακολουθεί και για το 2008 να προσανατολίζεται στην προσέλκυση επενδύσεων για πραγματοποίηση έργων με ανάθεση (BPO projects). To 2007 στον ίδιο τομέα πραγματοποιήθηκαν 21 νέες αλλοδαπές επενδύσεις. Ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας καθίσταται ο δεύτερος πλέον ελκυστικός για τους αλλοδαπούς επενδυτές (στο ίδιο) Ισχυρή ανάπτυξη για το 2008-Αυξημένη εσωτερική ζήτηση Για το 2008, στο μεγαλύτερο μέρος του τουλάχιστον, η οικονομική δραστηριότητα εξακολούθησε να είναι αρκετά ισχυρή. Παρόλη την μείωση των ρυθμών ανάπτυξης του πραγματικού Α.Ε.Π. από 6,6% το 2007 σε 4,8% το 2008, η εσωτερική ζήτηση εξακολούθησε να είναι αρκετά ισχυρή επηρεάζοντας θετικά την αναπτυξιακή πορεία της πολωνικής οικονομίας (Υπουργείο Εξωτερικών: ). Άλλοι παράγοντες που συνέδραμαν τις θετικές αυτές εξελίξεις θα μπορούσαν να αναφερθούν η ιδιωτική κατανάλωση (αύξηση 5,3%) και οι επενδύσεις σε διάφορους τομείς της οικονομίας (αύξηση 7,9%). Αντίθετα σημαντική κάμψη παρουσίασαν οι βασικές παράμετροι του εμπορικού ισοζυγίου, με ταυτόχρονη μείωση του συνόλου των πολωνικών εξαγωγών κατά 5,8% και αντίστοιχη μείωση κατά 6,2% σε πραγματικούς όρους οι πολωνικές εισαγωγές. Το ασταθές και ρευστό διεθνές οικονομικό περιβάλλον αποτελεί τον βασικό παράγοντα επηρεασμού της πορείας των πολωνικών εξαγωγών, οι οποίες συμμετείχαν αρνητικά στην αύξηση του Α.Ε.Π. κατά -0,3% (στο ίδιο).

20 17 Κατά το δεύτερο εξάμηνο του ιδίου έτους η σταδιακή αύξηση της απασχόλησης και των προσφερόμενων θέσεων εργασίας, συνοδευόμενες από αυξήσεις των αμοιβών των εργαζομένων σε μισθούς και ημερομίσθια συνέβαλαν στην διατήρηση της ιδιωτικής κατανάλωσης σε σχετικά υψηλά επίπεδα (στο ίδιο). Παρόλα αυτά και ιδιαίτερα κατά το τελευταίο τέταρτο τρίμηνο του 2008 και εντεύθεν, μετά την έναρξη της διεθνούς κρίσεως και την απώλεια χιλιάδων θέσεων εργασίας η επενδυτική δραστηριότητα παρουσιάζει αρνητικές επιδόσεις λόγω της σημαντικής απώλειας εμπιστοσύνης των επιχειρήσεων σε νέα επενδυτικά προγράμματα, αλλά και των συνθηκών στασιμότητας και ύφεσης στην βιομηχανική παραγωγή. Η μείωση του Α.Ε.Π. συνεχίζεται με έντονα ανησυχητικούς ρυθμούς και στα τέλη του 2008 παρουσιάζει ακόμη μεγαλύτερη μείωση και περιορίζεται στο 3,1% περίπου (στο ίδιο). Στο ίδιο διάστημα ο χρηματοπιστωτικός τομέας της χώρας, ο οποίος στο μεγαλύτερο ποσοστό του κυριαρχείται από ξένες τράπεζες, καθίσταται πεδίο σημαντικών αρνητικών εξελίξεων, όπως σταδιακή επιδείνωση των χρηματοδοτικών ευκαιριών. Παράλληλα η κάθετη πτώση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του ζλότυ έναντι του Ευρώ, του Αμερικανικού ολαρίου, του Ελβετικού Φράγκου και άλλων ξένων νομισμάτων δημιουργεί έντονα αρνητικό κλίμα και επηρεάζει ανασταλτικά τις οποιεσδήποτε επιχειρηματικές δραστηριότητες σε ξένο νόμισμα. Τέλος ανατρέπει τελείως τον προγραμματισμό χιλιάδων νοικοκυριών και ιδιαιτέρως εκείνων που έχουν δανειακές υποχρεώσεις σε ξένο νόμισμα, μειώνοντας κατά πολύ το εισόδημά τους (στο ίδιο) Μειωμένες δημόσιες επενδύσεις και νέα επενδυτικά προγράμματα- Ασταθές εξωτερικό περιβάλλον Συγκριτικά προς τις οικονομίας πολλών γειτονικών προς την Πολωνία κρατών οι επιπτώσεις από την διεθνή κρίση χαρακτηρίζονται, έως σήμερα τουλάχιστον, αρκετά πιο ήπιες. Μεταξύ άλλων παραγόντων το χαμηλό ποσοστό συμμετοχής του εμπορίου στην διαμόρφωση του Α.Ε.Π. αποτελεί την καθοριστική παράμετρο για την ηπιότερη μορφή των αρνητικών επιπτώσεων της διεθνούς κρίσεως (στο ίδιο). Μέχρι τα τέλη του 2009 ο ρυθμός αύξησης του Α.Ε.Π. αναμένεται να περιορισθεί στο 0,7% με 0,8% περίπου. Οι πολωνικές εξαγωγές στο σύνολό τους αναμένεται εντός του 2009 να μειωθούν κατά 11% περίπου, κυρίως ένεκα

21 18 της αισθητά μειωμένης ζήτησης στις αγορές των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως που αποτελεί τον κυριότερο εμπορικό εταίρο της Πολωνίας. Η σημαντική μείωση των εξαγωγών, παρόλο το μέγεθός της, αναμένεται να περιορισθεί σε ανεκτά επίπεδα κυρίως λόγω της συνεχούς εξασθένισης του ζλότυ έναντι του Ευρώ. Επιπλέον η δομή και η ανταγωνιστικότητα, λόγω χαμηλού κόστους, της πολωνικής εξαγωγικής βιομηχανίας, με σχετικά χαμηλές τιμές λιανικής πώλησης σε τομείς ηλεκτρονικής τεχνολογίας για παράδειγμα ή και άλλων ηλεκτρονικών οικιακών συσκευών (Η/Υ, τηλεοπτικές συσκευές, προϊόντα ηλεκτρονικής τεχνολογίας κ.άλλα) αποτελούν συγκριτικό πλεονέκτημα (στο ίδιο). Η συμμετοχή της εσωτερικής ζήτησης αναμένεται ότι για το τρέχον έτος θα είναι αρνητική, ενώ οι επενδύσεις εκτιμάται ότι θα παρουσιάσουν μείωση κατά εξήμιση ποσοστιαίες μονάδες. Οι επενδύσεις σε εξοπλισμό θα επιδεινωθούν αισθητά ένεκα κυρίως της απροθυμίας πολλών τραπεζών για χορηγήσεις νέων δανείων, με άμεση συνέπεια την επιδείνωση της θέσεως αρκετών επιχειρήσεων. Αντίστοιχα οι επενδύσεις σε υποδομές θα επωφεληθούν από την συνεχιζόμενη ροή κοινοτικών κεφαλαίων και την αύξηση των δαπανών για δημόσιες επενδύσεις (στο ίδιο). Τα νοικοκυριά και τα φυσικά πρόσωπα θα πληγούν σημαντικά, όσον αφορά την ενίσχυση των εισοδημάτων τους, ένεκα κυρίως των αυστηρών προϋποθέσεων και των κριτηρίων που θέτουν αρκετές τράπεζες για εγκρίσεις και χορηγήσεις νέων στεγαστικών και καταναλωτικών δανείων (στο ίδιο). Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να επιβραδυνθεί σημαντικά, κατά 0,5% περίπου εντός του τρέχοντος έτους. Οι αρνητικές αυτές προβλέψεις εστιάζονται κυρίως στην: ισχυρή πτώση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών με ταυτόχρονη μείωση της αγοραστικής δύναμης σημαντικού ποσοστού των εργαζομένων κατακόρυφη άνοδο της ανεργίας μείωση στις νέες εγκρίσεις και χορηγήσεις νέων δανείων με ταυτόχρονη αύξηση των εξόδων και θέσπιση νέων αυστηρότερων προϋποθέσεων για διάφορες κατηγορίες δανείων, όπως στεγαστικά και καταναλωτικά μείωση των αυξήσεων σε μισθούς και ημερομίσθια

22 19 Η μείωση των επενδύσεων και των εξαγωγών, η επιβράδυνση των ρυθμών αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης και η αύξηση των τιμών στα εισαγόμενα προϊόντα αναμένεται να επηρεάσουν τις εισαγωγές, οι οποίες εντός του 2009 θα παρουσιάσουν μείωση κατά 10,5% περίπου (στο ίδιο). Εντός του 2010 η αύξηση του Α.Ε.Π. αναμένεται να συρρικνωθεί ακόμη περισσότερο και δεν θα ξεπεράσει το 0,8% περίπου, καθόσον η εξωτερική ζήτηση βαίνει συνεχώς μειούμενη ενώ η εσωτερική ζήτηση θα είναι περίπου μηδενική. Οι επενδύσεις σε πάσης φύσεως εξοπλισμό αναμένεται να παρουσιάσουν ελαφρά διαφοροποίηση προς τα άνω, λόγω κυρίως των βελτιωμένων επιδόσεων πολλών επιχειρήσεων και των εισροών αλλοδαπών κεφαλαίων. Στον κατασκευαστικό τομέα οι αυξημένες δημόσιες επενδύσεις συμβάλλουν θετικά στην περαιτέρω ενίσχυσή τους, παρόλη την επιδείνωση της εισοδηματικής βάσης αρκετών χιλιάδων νοικοκυριών (στο ίδιο). Η επιδείνωση των συνθηκών στην εγχώρια αγορά εργασίας αναμένεται να επηρεάσει τους ρυθμούς αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης με επιβράδυνση της τάξεως του 0,5% για το Περαιτέρω μείωση των εισαγωγών, κατά 1,5% περίπου, προβλέπεται και για το 2010 λόγω της μειωμένης ιδιωτικής κατανάλωσης και της κατακόρυφης ανόδου των τιμών σε πολλές κατηγορίες εισαγόμενων προϊόντων (στο ίδιο). Η συνεχιζόμενη εξασθένιση-υποτίμηση του ζλότυ και η σταδιακή αναθέρμανση της ζήτησης σε διάφορες αγορές χωρών του εξωτερικού αναμένεται να συμβάλλουν στην προβλεπόμενη, κατά 1,5% περίπου, αύξηση των πολωνικών εξαγωγών για το Παράλληλα διαφοροποιήσεις προβλέπονται και στα διάφορα δημοσιονομικά μεγέθη. Το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών αναμένεται για μεν το 2009 να περιορισθεί σε ποσοστό μικρότερο του 5% του Α.Ε.Π., ενώ για το 2010 θα κυμανθεί περίπου στο 4%. Επίσης και, ένεκα κυρίως των αυξημένων εισροών κοινοτικών πόρων, το εξωτερικό έλλειμμα αναμένεται να περιορισθεί στο 2,5% περίπου του Α.Ε.Π. Τα περισσότερα προβλήματα και δυσλειτουργίες οφείλονται κυρίως στην εξασθένιση του ζλότυ έναντι του Ευρώ. Η αστάθεια που επικρατεί καθιστά εύθραστη την οποιαδήποτε πρόβλεψη, ενώ συγχρόνως επιτείνει φαινόμενα όπως:

23 20 μείωση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά, είτε λόγω μείωσης της αγοραστικής τους δύναμης, είτε λόγω των αυξημένων δανειακών τους υποχρεώσεων σε ξένο νόμισμα, οδηγούνται σε επανατοποθέτηση των προτεραιοτήτων τους ως επίσης και στε τροποποίηση των καταναλωτικών τους συνηθειών αλματώδη αύξηση για τα κόστη των επιχειρήσεων στον ιδιωτικό τομέα και αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων στην οικονομία (στο ίδιο) Μεταβολές στην αγορά εργασίας Θετικές μπορούν να χαρακτηρισθούν οι εξελίξεις στην αγορά εργασίας για το Ο μέσος όρος ανεργίας σημείωσε περαιτέρω μείωση και από 9,5% το 2007 μειώθηκε σε 7% περίπου το Ο συνολικός αριθμός εργαζομένων αυξήθηκε κατά 600 χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας. Μικρή σχετικά μείωση παρουσίασε ο αριθμός των ανέργων, κατά 400 χιλιάδες περίπου (Ετήσιες Οικονομικές Εκθέσεις: ). Για την διετία προβλέπονται μεταβολές οφειλόμενες κυρίως στην περαιτέρω εξασθένιση της οικονομικής δραστηριότητας γενικότερα. Για το τρέχον έτος προβλέπεται περαιτέρω μείωση, 2.5% περίπου, για το τρέχον έτος και επιπλέον 1,5% για το 2010, παρόλο που παράγοντες όπως η μείωση της φορολογίας σε αρκετές κατηγορίες εργαζομένων, ο επαναπατρισμός αρκετών πολωνών μεταναστών από χώρες του εξωτερικού και ο περιορισμός των περιπτώσεων πρόωρης συνταξιοδότησης συνεισφέρουν στην αύξηση της εργασίας και των οικονομικών δραστηριοτήτων. Για το τρέχον έτος προβλέπεται περαιτέρω αύξηση των ανέργων, κατά 1,7 εκατομμύρια άτομα, φθάνοντας τον δείκτη της ανεργίας στο 10% περίπου, ενώ για το έτος 2010 και, λαμβανομένων υπόψη των αρνητικών προβλέψεων για μηδενική σχεδόν αύξηση του Α.Ε.Π., η ανεργία θα παρουσιάσει περαιτέρω άνοδο και θα αγγίξει το 12% περίπου, αυξάνοντας τον αριθμό των ανέργων κατά 500 χιλιάδες περίπου επιπλέον (στο ίδιο) Εξωτερικό χρέος της Πολωνίας Το συνολικό εξωτερικό χρέος της Πολωνίας για το τρέχον έτος, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Πολωνίας ανέρχεται σε 63,9 δις Ευρώ περίπου, εκ των οποίων 46,1 δις Ευρώ έχει χρονική διάρκεια

24 21 αποπληρωμής έως και 1 έτος και τα υπόλοιπα 17,8 δις έχουν συνολικό χρόνο αποπληρωμής λιγότερο από 1 έτος (Κεντρική Τράπεζα Πολωνίας:2008). Το ήμισυ και πλέον του συνολικού προς αποπληρωμή χρέους αποτελεί δανειακές υποχρεώσεις αλλοδαπών επιχειρήσεων ή επιχειρήσεων οι οποίες λειτουργούν στην αγορά της Πολωνίας ως εκπρόσωποι ξένων επιχειρήσεων. Ποσοστό 52,4% περίπου 33,5 δις Ευρώ αφορά χρέη και δανειακές υποχρεώσεις επιχειρήσεων διαφόρων τομέων της βιομηχανικής παραγωγής. Τα βραχυπρόθεσμα χρέη των επιχειρήσεων οφείλονται σε λήψεις διαφόρων δανείων με σκοπό την εξόφληση τιμολογίων για εισαγωγές προϊόντων (στο ίδιο). Στον διατραπεζικό τομέα το συνολικό χρέος των διαφόρων τραπεζών και χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, το οποίο πρέπει να αποπληρωθεί εντός του 2009, ανέρχεται σε 24 δις Ευρώ περίπου. Το μεγαλύτερο ποσοστό, 18,6 δις Ευρώ, προέρχεται από εκκρεμότητες αλλοδαπών υπηκόων προς τις πολωνικές τράπεζες. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι, από το 2006 και μετά αυξάνονται σταδιακά οι καταθέσεις αλλοδαπών υπηκόων και επενδυτών σε πολωνικές τράπεζες, ενώ για το 2008 ειδικότερα οι καταθέσεις παρουσίασαν θεαματική άνοδο (στο ίδιο). Στον κυβερνητικό τομέα, το συνολικό χρέος προς αποπληρωμή για το τρέχον έτος εκτιμάται ότι ανέρχεται σε 4,7 δις Ευρώ. Το χρέος αυτό συσσωρεύθηκε από την εξόφληση των τίτλων που είχαν εκδοθεί σε αγορές του εξωτερικού. Η συγκεκριμένη εξόφληση ολοκληρώθηκε εντός του πρώτου τριμήνου τρέχοντος έτους. Η κυβέρνηση απέκτησε κεφάλαια για την εξόφληση των τίτλων με την έκδοση νέων ομολόγων σε αγορές του εξωτερικού. Κατά την διάρκεια του πρώτου τριμήνου τ.ε. η κυβέρνηση κάλυψε το χρέος της, κυρίως χάρις στην παρέμβαση του «Paris Club» (στο ίδιο). Το βραχυπρόθεσμο χρέος τέλος της Κεντρικής Τράπεζας της Πολωνίας (NBP) ανερχόταν, έως τα τέλη του 2008, σε 1,7 δις Ευρώ περίπου. Το ποσό αυτό προκύπτει από τις υποχρεώσεις της Κεντρικής Τράπεζας προς αλλοδαπούς κατά τις συναλλαγές με «repos» που πραγματοποιούνται με σκοπό την διαχείριση της ρευστότητας, ως επίσης και την αποδοτικότητα των επίσημων συναλλαγματικών διαθεσίμων. Επιπλέον ένα μέρος του χρέους οφείλεται στο γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διατηρεί ακόμη τα κεφάλαια

25 22 που προορίζονται για την Κεντρική Τράπεζα της Πολωνίας, αδιάθετα στους λογαριασμούς της (στο ίδιο) Μακροοικονομικές εξελίξεις για το 2008-Εκτιμήσεις για την διετία Η επανάκαμψη των αλλοδαπών επενδύσεων, η σχετικά σταθερή και υψηλή κατανάλωση και η διατήρηση των εξαγωγών σε υψηλά επίπεδα συνέβαλαν στις καλές επιδόσεις της πολωνικής οικονομίας στον δημοσιονομικό τομέα. Εντούτοις προς τα τέλη του 2008 και ένεκα της ταχείας επιδείνωσης του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος, αλλά και λόγω της υιοθέτησης και εφαρμογής μέτρων, όπως η μείωση των εισφορών των εργαζομένων στο ασφαλιστικό σύστημα, η αύξηση του αφορολογήτου ορίου για τις χαμηλού εισοδήματος κοινωνικές τάξεις, η γενναία αποφορολόγηση των συντάξεων και άλλα κοινωνικής πολιτικής μέτρα διεύρυναν το συνολικό έλλειμμα της κυβέρνησης, κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες τουλάχιστον, φθάνοντας στο 3,9% του Α.Ε.Π.. Ποσοστό πολύ υψηλότερο από το 2,7% του «Προγράμματος Σύγκλισης του εκεμβρίου 2008», καθώς και από το εκτιμώμενο 2,5% της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Ιανουάριο 2009 (στο ίδιο). Με την εφαρμογή του προϋπολογισμού για το τρέχον έτος και παρόλη την μείωση των δημοσίων δαπανών κατά ¾ περίπου, το συνολικό έλλειμμα εκτιμάται ότι θα επιδεινωθεί και θα ανέλθει στο 6,5% του Α.Ε.Π. Η συνεχιζόμενη διεθνής ύφεση και τα κοινωνικού χαρακτήρα μέτρα που λαμβάνει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης συμπαρασύρουν το συνολικό έλλειμμα και επιταχύνουν την επιδείνωση της κατάστασης συνολικά. Μέτρα όπως η αύξηση των έμμεσων φόρων, η μείωση των πάσης φύσεως ενισχύσεων και επιδοτήσεων και η αντικατάσταση των πρόωρων συντάξεων με τις χαμηλότερου κόστους «συντάξεις γέφυρες bridge pensions» δεν φαίνονται αρκετά να ανακόψουν τις αρνητικές εξελίξεις (στο ίδιο). Στο εννεάμηνο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2008 ο γενικός δείκτης ανάπτυξης παρέμεινε σχετικά υψηλός, ενώ το τελευταίο τέταρτο τρίμηνο παρουσιάσθηκε μία σταδιακά αυξανόμενη στασιμότητα. Για όλο το 2008 και σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Κεντρικής Στατιστικής Υπηρεσίας της Πολωνίας, η μέση αύξηση του Α.Ε.Π. κυμάνθηκε στο 4,8% περίπου. Η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε το πρώτο τρίμηνο, φθάνοντας στο 6,0% και η

26 23 μικρότερη το τελευταίο τέταρτο τρίμηνο, όπου άγγιξε το εξαιρετικά χαμηλό 2,8% (Πολωνική Στατιστική Υπηρεσία: ). Σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις και αναλύσεις για το 2010 το συνολικό έλλειμμα της κυβέρνησης αναμένεται να επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο και να φθάσει στο 7% του συνολικού Α.Ε.Π. Οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης, η συνεχής εξασθένιση της εγχώριας αγοράς εργασίας καθώς και η επαναδιαπραγμάτευση του συνολικού δημόσιου χρέους (εξωτερικού και εσωτερικού) αποτελούν τις κυριότερες αιτίες που δικαιολογούν τις προβλέψεις αυτές (στο ίδιο). Παράλληλα οι πολιτικές που πρόκειται να εφαρμοσθούν και οι στόχοι που τίθενται για το ύψος των ονομαστικών εξόδων, όπως αυτοί παρουσιάσθηκαν αναλυτικά στο πλέον πρόσφατο «Επικαιροποιημένο Πρόγραμμα Σύγκλισης της Πολωνικής Οικονομίας Μάρτιος 2009», ενισχύουν τις παραπάνω απόψεις και συμβάλλουν στην αύξηση των κυβερνητικών δαπανών σε ποσοστό 2/3 επιπλέον. Η αύξηση αυτή αφορά κυρίως διευρυμένες κοινωνικές δαπάνες, λόγω της διόγκωσης της ανεργίας και πιθανή αναθεώρηση του αρχικά φιλόδοξου προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (στο ίδιο). Η αρνητική εικόνα την οποία παρουσιάζουν οι οικονομίες των περισσοτέρων κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, ο υψηλός βαθμός επικινδυνότητας των τραπεζών και των πιστωτικών ιδρυμάτων τα οποία έχουν εκτεθεί σε μεγάλο ποσοστό, σε επικίνδυνα «τοξικά προϊόντα» και το αυξανόμενο με ταχείς ρυθμούς δημόσιο χρέος, συμπληρώνουν το σύνολο των προβλέψεων και εκτιμήσεων για το επόμενο έτος (στο ίδιο). Ως συνέπεια των υψηλών ελλειμμάτων και του χαμηλού ρυθμού των ιδιωτικοποιήσεων, το ακαθάριστο συνολικό χρέος αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά, από 47% του Α.Ε.Π. για το 2008, σε 60% και πλέον για το Οι εκτιμήσεις, όσον αφορά το συνολικό χρέος, ευρίσκονται σε πλήρη εξάρτηση με τις εξελίξεις και την γενικότερη αστάθεια που επικρατεί στην εγχώρια αγορά συναλλάγματος, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει την αποπληρωμή του χρέους σε ξένο νόμισμα (στο ίδιο).

27 Εξέλιξη Μακροοικονομικών μεγεθών Πολωνικής οικονομίας Τρέχουσες τιμές (σε ζλότυ Πολωνίας) Ποσοτικές Μεταβολές, όγκος επί δείγματος 2000 τιμών Ιδιωτική κατανάλωση 623,4 5,0 4,9 5,4 4,0 1,8 ημόσια κατανάλωση 177,8 6,1 3,7 7,6 1,0 1,2 Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν 179,2 14,9 17,2 8,2-9,1-6,2 Τελική Εσωτερική Ζήτηση 980,3 7,0 7,1 6,4 0,6 0,1 Stockbuilding (1) 10,3 0,4 1,7-0,8-3,1 0,1 Συνολική ζήτηση 990,6 7,3 8,7 5,4-2,4 0,2 Εξαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών 364,7 14,6 9,1 7,2-10,2 2,5 Εισαγωγές προϊόντων και υπηρεσιών 371,9 17,4 13,5 8,3-12,8 1,5 Καθαρές εξαγωγές (1) -7,3-1,1-2,0-0,7 1,5 1,3 Α.Ε.Π. σε τιμές αγοράς 983,3 6,2 6,8 4,9-0,4 0,6 Α.Ε.Π. αποπληθωρισμού - 1,5 4,0 3,0 3,3 1,5 είκτης τιμών καταναλωτού - 1,3 2,5 4,2 3,5 1,8 είκτης αποπληθωρισμού ιδιωτικής κατανάλωσης - 1,2 2,4 3,9 1,6 1,7 Ανεργία - 13,8 9,6 7,1 9,0 11,6 Γενικό κυβερνητικό ισοζύγιο (2) (3) - -3,9-1,9-3,9-6,3-7,6 Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών (2) - -2,7-4,7-5,5-3,5-3,3 Πηγή: Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας & Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) Προοπτικές της Πολωνικής οικονομίας ( ) Η πολωνική οικονομία παρουσίασε χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2008, ενώ και στις αρχές του 2009, παρόλη την σφοδρότητα της πρόσφατης διεθνούς οικονομικής κρίσεως, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ εξακολουθούσε να έχει θετικό πρόσημο (ΟΟΣΑ: ). Για το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους, με δεδομένη την δυσμενή διεθνή συγκυρία και τις απαισιόδοξες εκτιμήσεις για έξοδο από την κρίση και έναρξη ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας, ο βαθμός ανάπτυξης της πολωνικής οικονομίας προβλέπεται να είναι σχεδόν μηδενικός, 0,7% έως και 0,8%. Σύμφωνα με την πρόσφατη αναλυτική έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), για τις προοπτικές και τα μεγέθη των 27 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, για την Πολωνία προβλέπονται, για

28 25 μεν το 2009, αρνητικοί ρυθμοί ανάπτυξης (-0,4%), για δε το ,6% (στο ίδιο). 1.3 ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΝΤΑΞΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ Ε.Ε. ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΧΩΡΗΣΗ ΤΗΣ Κριτήρια Κοπεγχάγης Κάθε χώρα που υποβάλλει αίτηση προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) οφείλει να σέβεται τους όρους που προβλέπονται στο άρθρο 49 και τις αρχές που ορίζονται στο άρθρο 6 παράγραφος 1 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 1993 θεσπίστηκαν κριτήρια από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης, τα οποία ενισχύθηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Μαδρίτης το Για να προσχωρήσει μια χώρα στην ΕΕ, πρέπει να πληροί τρία κριτήρια: πολιτικό κριτήριο: σταθερότητα θεσμών που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα δικαιώματα του ανθρώπου και το σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων οικονομικό κριτήριο: ύπαρξη μιας λειτουργούσας οικονομίας της αγοράς και ικανότητα αντιμετώπισης των ανταγωνιστικών πιέσεων και των δυνάμεων της αγοράς στο πλαίσιο της Ένωσης κριτήριο του κεκτημένου της Ένωσης: ικανότητα ανάληψης των υποχρεώσεων που απορρέουν από την ιδιότητα του μέλους, συμπεριλαμβανομένης της προσήλωσης στους στόχους της πολιτικής, οικονομικής και νομισματικής ένωσης (Europa). Για να αποφασίσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο την έναρξη των διαπραγματεύσεων πρέπει να πληρούται το πολιτικό κριτήριο (σεβασμός της δημοκρατίας και των δικαιωμάτων του ανθρώπου). Η προενταξιακή στρατηγική και οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις διαμορφώνουν το πλαίσιο και παρέχουν τα αναγκαία μέσα (στο ίδιο) Συμφωνίες ένταξης Η Πολωνία εκδήλωσε από πολύ νωρίς το ενδιαφέρον της για προσχώρηση στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπέβαλλε αίτηση προσχώρησης τον Απρίλιο του 1994 όπου και υπεγράφθει. Κατόπιν ψηφοφορίας στις 13 εκεμβρίου 2002 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της