Γενικές Οδηγίες Αντιμετώπισης των παραγόντων κινδύνου της αθηροσκλήρωσης & των επιπλοκών της

Transcript

1 Γενικές Οδηγίες Αντιμετώπισης των παραγόντων κινδύνου της αθηροσκλήρωσης & των επιπλοκών της H αυξημένη χοληστερίνη μεταφέρεται με την κυκλοφορία, 2006 ΑΠΟΦΡΑΞΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ H αθηροσκλήρωση μπορεί να προχωρήσει ΣΥΣΣΩΡΡΕΥΣΗ ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗΣ και να συνεχίσει να προχωρεί έως την ολοκληρωτική απόφραξη της αρτηρίας ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2007

2

3 ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ ΜΙΑ ΠΟΛΥΠΑΡΑΓΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ Φυσιολογική Αρτηρία Οι στεφανιαίες αρτηρίες προμηθεύουν με αίμα την καρδιά. Είναι από τις πρώτες που εμφανίζουν αθηροσκλήρωση και μεταξύ εκείνων που βλάπτονται σοβαρά. Λιπώδεις Γραμμώσεις Αθήρωμα Oι λιπώδεις γραμμώσεις είναι οι πρώτες ενδείξεις αθηροσκλήρωσης. Η αθηροσκλήρωση εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου, όπου υποκίτρινο υλικό, που ονομάζεται πλάκα και περιέχει χοληστερόλη και άλλα λιπαρά υλικά, αρχίζει να προσκολλάται στο αρτηριακό τοίχωμα. Η πλάκα γίνεται μεγαλύτερη διότι αυξάνει η εναπόθεση λιπιδίων Τι είναι αθηροσκλήρωση; Είναι η προοδευτική πάχυνση του εσωτερικού χιτώνα των αγγείων, με τελική συνέπεια τη μικρή ή μεγάλη στένωση ή απόφραξη του αυλού του. Με απλά λόγια είναι το «πουρί» που δημιουργείται στο εσωτερικό τοίχωμα της αρτηρίας και έχει σαν αποτέλεσμα να την «καταστρέψει». Συνέπειές της είναι: οι ισχαιμικές καρδιαγγειακές παθήσεις, όπως η στηθάγχη, το έμφραγμα μυοκαρδίου, τα εγκεφαλικά επεισόδια, οι περιφερικές αγγειοπάθειες. Στις επιπλοκές της αθηροσκλήρωσης αποδίδονται το 50% περίπου του συνολικού αριθμού των θανάτων. Αποδίδεται σε παράγοντες κινδύνου: που όταν υπάρχουν επιταχύνουν την απόφραξη του αγγείου και την εμφάνιση της ισχαιμικής καρδιοπάθειας. Τέτοιοι παράγοντες είναι: η δυσλιπιδαιμία, η υπέρταση, το κάπνισμα, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η έλλειψη άσκησης, το stress, το οικογενειακό ιστορικό, κ. ά. Υπάρχει μία αιτία της αθηροσκλήρωσης; ΟΧΙ Αποδίδεται σε παράγοντες κινδύνου. Ινώδης Πλάκα Η πλάκα παρεμποδίζει σοβαρά τη ροή του αίματος. Εάν η βλάβη αφορά στις στεφανιαίες αρτηρίες, μπορεί να προκληθεί στηθάγχη. Σοβαρή Πλάκα Σ αυτό το στάδιο, η δραστηριότητα του ασθενούς μπορεί να προκαλεί πόνο. 3 Απόφραξη Μπορεί να σχηματισθεί θρόμβος, ο οποίος μπορεί να προκαλέσει καρδιακό επεισόδιο, εγκεφαλικό επεισόδιο ή άλλη σοβαρή κατάσταση.

4 4 ΥΓΙΕΙΝΟΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ μην καπνίζετε σα «φουγάρο» 4 λιγότερο άγχος σωστό βάρος λιγότεροι καφέδες Η ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΗ ΔΙΑΙΤΑ καθημερινά λίγες φορές την εβδομάδα φρούτα λίγες φορές το μήνα κόκκινο κρέας αυγά πουλερικά ψάρι τυρί, γιαούρτι ελαιόλαδο φασόλια άλλα όσπρια & ξηροί καρποί Τι είναι δυσλιπιδαιμία; Είναι μια χρόνια μεταβολική πάθηση, όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Σε αυτήν παρατηρείται αύξηση της τιμής της χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων ή διαταραχές ποιοτικές ή ποσοτικές της HDL (καλής) χοληστερίνης, δηλ. μπορεί η HDL-x να είναι ελαττωμένη ή κακής ποιότητας. Όταν λέμε υπερλιπιδαιμία εννοούμε τις αυξημένες τιμές της χοληστερίνης ή των τριγλυκεριδίων. Θεωρείται ο σπουδαιότερος παράγοντας κινδύνου της αθηροσκλήρωσης. Δεν δίνει συμπτώματα, επομένως είναι ύπουλη αρρώστια. Η χοληστερίνη και τα λιπίδια γενικά που προσδιορίζονται στο αίμα επηρεάζονται από την διατροφή που κάνουμε κυρίως όμως από την παραγωγή τους στο συκώτι. Ποιες είναι οι τιμές των λιπιδίων που θέλουμε; Κυμαίνονται ανάλογα με τους άλλους παράγοντες κινδύνου που έχει το άτομο και από το εάν έχει ήδη κάποια επιπλοκή της αθηροσκλήρωσης. Χοληστερίνη < 200 mg HDL-x > 45 mg Τριγλυκερίδια < 150 mg LDL-x < 130 mg Είναι πάντοτε επικίνδυνη η δυσλιπιδαιμία; Ναι. Αργά ή γρήγορα το άτομο θα πάθει κάποιο καρδιακό επεισόδιο, αν δεν αντιμετωπίσει την υπερλιπιδαιμία του. Φτάνει μόνο η δίαιτα για τη θεραπεία; Αρκετές φορές, ναι. Θα πρέπει το άτομο να αποφεύγει ζωικά λίπη και κρέατα, ενώ να προτιμήσει ψάρια, λαχανικά, φρούτα, όσπρια, ελαιόλαδο (Μεσογειακή δίαιτα). Προσοχή όμως: να προσέξουμε όχι μόνη την ποιότητα του φαγητού, αλλά και την ποσότητα. Το πολύ φαγητό, ακόμη και αν είναι κατάλληλο, παχαίνει. Ακόμη, συνιστάται διακοπή του καπνίσματος, σωματική άσκηση, απώλεια βάρους. Όταν αυτά τα μέτρα δεν φτάσουν: πρέπει να λαχανικά προστεθεί φάρμακο. ψωµί, ρύζι, κους κους, πολέντα πληγούρι, πατάτες & άλλα δηµητριακά

5 Τα φάρμακα είναι επικίνδυνα; Έχουν παρενέργειες όπως όλα τα φάρμακα. Όπως το φαγητό (παχαίνει), το κάπνισμα, το αυτοκίνητο (παθαίνεις ατύχημα), κ.ά. Το άτομο 3-4 φορές το χρόνο θα πρέπει να εξετάσει τα λιπίδιά του και να κάνει τρανσαμινάσες (SGOT, SGPT) και εξέταση για μυοπάθειες (CPK). Θα πρέπει δηλαδή να ελέγξει την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου που παίρνει και τις τυχόν παρενέργειες. Έτσι προλαμβάνεται οποιαδήποτε παρενέργεια. Πόσο χρονικό διάστημα διαρκεί η θεραπεία (δίαιτα + φάρμακα); Εφόρου ζωής, όπως συμβαίνει και όταν ένα άτομο πάσχει από σακχαρώδη διαβήτη ή υπέρταση, όπως δηλ. συμβαίνει με όλες τις χρόνιες μεταβολικές παθήσεις. Ποια φάρμακα θα πρέπει να προτιμήσουμε: Ανάλογα με τον άρρωστο και ποιο λιπίδιο είναι επηρεασμένο. Υπάρχουν πολλές κατηγορίες φαρμάκων: φιμπράτες (φαινοφιμπράτη, γεμφιμπροζίλη), νικοτινικό οξύ και παράγωγα, ω-3 λιπαρά οξέα και στατίνες. Στατίνες: Εμποδίζουν την παραγωγή της χοληστερίνης στο συκώτι (ενδογενή σύνθεση). Θεωρούνται τα καλύτερα υπολιπιδαιμικά φάρμακα γιατί είναι τα πιο αποτελεσματικά και με λιγότερες παρενέργειες. Φτάνει μία δόση την ημέρα (το βράδυ), ενώ βρέθηκε ότι δρουν και σε άλλους παράγοντες κινδύνου, δράσεις που ονομάστηκαν πλειοτροπικές. Όλες οι στατίνες είναι καλές. Ο γιατρός θα διαλέξει ποια θα χορηγήσει. Προσοχή χρειάζεται στις περιπτώσεις όπου ο ασθενής παίρνει και άλλα φάρμακα ή χρησιμοποιεί χυμό grapefruit. Στις περιπτώσεις αυτές, ο γιατρός θα επιλέξει μια στατίνη που θα μπορεί να συγχορηγηθεί με ασφάλεια με τα άλλα φάρμακα ή το grapefruit ώστε ο κίνδυνος αλληλεπιδράσεων και παρενεργειών να είναι ο χαμηλότερος δυνατός. Τελευταία κυκλοφόρησε μια νέα κατηγορία φαρμάκου (η εζετιμίδη) που αναστέλλει την εξωγενή σύνθεση της χοληστερίνης. Το φάρμακο είναι ασθενές υπολιπιδαιμικό όταν δίνεται μόνο του. Ενδείκνυται ως συγχορήγηση με στατίνη όταν απαιτείται υψηλότερη υπολιπιδαιμική δράση για να επιτευχθούν οι τιμές των λιπιδίων που θέλουμε. Τα λίπη του οργανισμού προέρχονται από τις τροφές (εξωγενής σύνθεση), το μεγαλύτερο όμως μέρος παράγεται στο συκώτι (ενδογενής σύνθεση). ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΤΗΣ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΝΟΣΟΥ Παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν Σακχαρωδης διαβητης Αρτηριακη υπερταση ΔιαΙτα, καθιστικη ζωη Παχυσαρκια Καπνισμα 5 Παράγοντες που δεν μπορούν να τροποποιηθούν Ηλικια, Οικογενειακο ιστορικο

6 ΟΔΗΓΙΕΣ για αυξημένη χοληστερίνη και τριγλυκερίδια Τα λίπη των τροφών διακρίνουμε σε: Κεκορεσμένα: είναι ζωικής προέλευσης. Είναι αυτά που αυξάνουν τη χοληστερίνη. Ακόρεστα: είναι φυτικής προέλευσης. Αυτά διακρίνονται σε: πολυακόρεστα όπως το αραβοσιτέλαιο, βαμβακέλαιο, ηλιέλαιο και μονοακόρεστα, όπως το ελαιόλαδο. Από τα λάδια, καλύτερο και ασφαλέστερο θεωρείται το ελαιόλαδο. ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ: 1. Περιορίζονται τα ζωικά και προτιμώνται τα φυτικά λίπη. 2. Στα φαγητά, να χρησιμοποιείται λάδι φυτικής προέλευσης. Το ελαιόλαδο δεν ταγγίζει στο τηγάνισμα, σε αντίθεση με τα άλλα λάδια φυτικής προέλευσης, που ταγγίζουν, δηλ. μετατρέπονται σε κεκορεσμένα. 3. Θα πρέπει να βαδίζει κάποιος 2-3 χιλιόμετρα κάθε μέρα και να διατηρεί το ιδανικό βάρος σώματος για το ύψος του και το φύλο του. 4. Διακοπή καπνίσματος. 5. Οινόπνευμα, μικρή ποσότητα, γρ. την ημέρα. 6. Οι οδηγίες θα πρέπει να αρχίσουν να εφαρμόζονται από την παιδική ηλικία και να διατηρηθούν εφόρου ζωής. Αποφεύγονται: κόκκινο κρέας, συκώτι, λουκάνικα, πλήρη γαλακτοκομικά, παγωτά, σοκολάτες, βούτυρο, αυγά, αλλαντικά. Επιτρέπονται: πουλερικά, χωρίς την πέτσα, ψάρια, όσπρια, λαχανικά, φρούτα, δημητριακά, γαλακτοκομικά, με μειωμένα λιπαρά, ψωμί, κόκκινο κρέας (μια φορά την εβδομάδα), ελιές, αναψυκτικά (light), καφές, με λίγη ζάχαρη ή υποκατάστατο, ξηροί καρποί. 6 Δεν υπάρχει θεραπεία της αθηροσκλήρωσης χωρίς να εφαρμόσουμε τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα Θα πρέπει να τονιστεί ότι η ποσότητα του φαγητού θα πρέπει να είναι μειωμένη, μαγειρεμένη στη σχάρα ή σε αντικολλητικό τηγάνι, ενώ για το μαγείρεμα και τις σαλάτες να χρησιμοποιείται ελαιόλαδο ή φυτικό λάδι με μέτρο. Εφόσον οι οδηγίες και η δίαιτα δεν έχουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, ή αν το άτομο ήδη πάσχει από στεφανιαία νόσο ή ισοδύναμά της (σακχαρώδη διαβήτη, μεταβολικό σύνδρομο, αθηροσκλήρωση καρωτίδων κ.ά.) Θα πρέπει να προστεθεί οπωσδήποτε φάρμακο.

7 Αρτηριακή Υπέρταση Είναι ένας σιωπηλός κίνδυνος; Η αρτηριακή πίεση δεν είναι σταθερή στη διάρκεια του 24ώρου. Φυσιολογικά, είναι μεγαλύτερη όταν το άτομο ασκείται, κουράζεται ή είναι εκνευρισμένο, ενώ είναι μικρότερη όταν είναι ξεκούραστο, ήρεμο ή όταν κοιμάται. ΠΩΣ ΜΕΤΡΙΕΤΑΙ Η ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ Ο άρρωστος πρέπει να κάθεται αναπαυτικά, ήρεμος, με το χέρι στο ύψος της καρδιάς. Το χέρι θα πρέπει να στηρίζεται και τα ρούχα να μην είναι στενά. Η περιχειρίδα θα πρέπει να εφαρμόζεται στο βραχίονα και η ένδειξή της να είναι πάνω από τη βραχιόνια αρτηρία, όπου θα τοποθετείται το ακουστικό. Η περιχειρίδα θα πρέπει να φουσκώνεται αργά και σταθερά, ώστε το ύψος του δείκτη πίεσης να είναι υψηλά ( ). Τότε δεν ακούγεται κανένας ήχος στο ακουστικό γιατί δεν περνάει αίμα στην αρτηρία. Αρχίζει το ξεφούσκωμα της περιχειρίδας, σιγά-σιγά και όταν η πίεση του αέρα γίνει ίδια με τους αίματος ακούγεται ήχος. Η ένδειξη στο πιεσόμετρο δείχνει τη συστολική ή μεγάλη πίεση. Καθώς εξακολουθεί να ξεφουσκώνει η περιχειρίδα, ο ήχος στο ακουστικό γίνεται αδύναμος, μέχρις ότου σταματήσει να ακούγεται. Η ένδειξη του πιεσόμετρου τότε δείχνει τη διαστολική ή μικρή πίεση. ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ είναι η σταθερή αύξηση της αρτηριακής πίεσης > από mm Hg η συστολική (μεγάλη) και > από mm Hg η διαστολική (μικρή). Οι τιμές αυτές πρέπει να είναι χαμηλότερες αν το άτομο πάσχει από σακχ. διαβήτη ή έχει πολλούς παράγοντες κινδύνου της αθηροσκλήρωσης. 7 Η αύξηση της συστολικής (μεγάλης) πίεσης πάνω από τη φυσιολογική, σήμερα θεωρείται πολύ επικίνδυνη, ανεξάρτητα από το ύψος της διαστολικής (μικρής). Ανεξάρτητα από την αιτία, είναι αρρώστια ύπουλη, συνήθως χωρίς συμπτώματα.

8 Μερικές φορές το άτομο μπορεί να έχει : πονοκέφαλο ζάλη λαχάνιασμα στην αναπνοή αϋπνία Τα ενοχλήματα αυτά όμως εμφανίζονται κυρίως όταν διαπιστωθεί η αρτηριακή υπέρταση ή όταν αυξηθεί πολύ. ΕΙΝΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΠΑΘΗΣΗ Η ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ; Ναι, είναι γιατί: 1. Ανακαλύπτεται καθυστερημένα, επειδή δεν έχει συνήθως συμπτώματα, με συνέπεια να έχουν ήδη γίνει οι βλάβες στα διάφορα όργανα-στόχους. 2. Σπάνια ρυθμίζεται σωστά η Α.Π. είτε γιατί διακόπτεται η θεραπεία πρόωρα, είτε γιατί τα φάρμακα που δίνουμε έχουν παρενέργειες, με συνέπεια τη διακοπή της θεραπείας και την αλλαγή του φαρμάκου χωρίς όμως τη συνεργασία και ενημέρωση του γιατρού. Η αρτηριακή υπέρταση επομένως: Α. Βλάπτει τα «όργανα-στόχους», που είναι η καρδιά (έμφραγμα, υπερτροφία, καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες) και τα αγγεία, που γίνονται σκληρότερα και μπορεί να στενέψουν, με όλες τις συνέπειες. ο εγκέφαλος (αιμορραγία, απόφραξη εγκεφαλικών αρτηριών, οφθαλμικές βλάβες και προβλήματα όρασης) οι νεφροί (νεφρική ανεπάρκεια) 8 Β. Συγχρόνως όμως είναι ένας από τους σπουδαιότερους παράγοντες κινδύνου που οδηγούν στην αθηροσκλήρωση. Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΗ. Αν σε τυχαία εξέταση βρεθεί η Α.Π. αυξημένη, πρέπει να μετρηθεί πάλι τις επόμενες ημέρες και στα δύο χέρια, μερικές φορές και στα πόδια, με το ίδιο πιεσόμετρο και περίπου τις ίδιες συνθήκες. Αν όλες τις φορές είναι περισσότερο από τις τιμές που αναφέρθηκαν, τότε ο άνθρωπος πρέπει να βρεθεί υπό παρακολούθηση. Επομένως, μία τυχαία αύξηση της πίεσης δεν σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι υπερτασικός και ότι χρειάζεται θεραπεία.

9 ΤΙ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Ο ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΟΣ; Να επισκεφθεί το γιατρό του, το ταχύτερο δυνατό. Η αρτηριακή υπέρταση συνήθως συνυπάρχει με: υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία, μειωμένη άσκηση και είναι συχνότερη στους καπνιστές και τους αγχώδεις. ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ Η ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ; Με συνεργασία πάντοτε ασθενή και γιατρού. Πρέπει να αποφεύγεται η χρησιμοποίηση ενός φαρμάκου επειδή το χρησιμοποιεί κάποιος φίλος ή γείτονας. Η θεραπεία πρέπει να είναι εξατομικευμένη. 1. Με βελτίωση του τρόπου ζωής Δίαιτα με λιγότερο αλάτι. Το βάρος σώματος πρέπει να είναι κοντά στο ιδανικό. Αυξημένη άσκηση (συνεννόηση με το γιατρό για το είδος και τη διάρκεια της άσκησης) Διακοπή της συνήθειας του καπνίσματος. Ο αγγειακός άρρωστος πρέπει να μη καπνίζει. Λιγότερο άγχος. Χρειάζεται μια άλλη φιλοσοφία αντιμετώπισης των επαγγελματικών και οικογενειακών προβλημάτων. Όπου δεν μπορεί να το πετύχει κάποιος, μπορεί να χρησιμοποιηθούν αντιαγχώδη φάρμακα σε μικρή δόση, σε συνδυασμό με την άσκηση. Μεσογειακή δίαιτα Εφόσον τα μέτρα αυτά δεν αποδώσουν προστίθενται φάρμακα. Σήμερα κυκλοφορούν πολλές ομάδες φαρμάκων. Ο γιατρός θα διαλέξει σε κάθε περίπτωση το καλύτερο ή το σωστό συνδυασμό, ώστε η Αρτηριακή Πίεση να γίνει η επιθυμητή. Αν επιτευχθεί αυτό, θα σημαίνει ότι βρέθηκε η θεραπεία που ρυθμίζει την πίεση και αυτή θα συνεχιστεί για χρόνια. 9 Η αρτηριακή υπέρταση, επομένως, με τις οδηγίες του γιατρού και τις προσπάθειες του αρρώστου μπορεί σήμερα να αντιμετωπιστεί σωστά. Αν αυτό γίνει, όλες σχεδόν οι επιπλοκές που υπάρχουν υποχωρούν. Η θεραπεία για την αρτηριακή υπέρταση δεν πρέπει να σταματήσει.

10 Κάπνισμα Το κάπνισμα θεωρείται από τους βασικούς παράγοντες κινδύνου της αθηροσκλήρωσης και των επιπλοκών της, με συνέπεια ο καπνιστής αργά ή γρήγορα θα πάθει οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο και θα κινδυνεύσει να μείνει ανάπηρος ή να πεθάνει. Το κάπνισμα επιδεινώνει τη στεφανιαία νόσο (Σ.Ν.) Σε άτομα με προηγούμενη Σ.Ν. συνεχίζονται οι βλαβερές επιδράσεις και με την αγγειοσύσπαση των στεφανιαίων αρτηριών παρατηρείται : 1. Αύξηση των επεισοδίων σιωπηλής ισχαιμίας 2. Μείωση της δραστικότητας της αντιστηθαγχικής θεραπείας 3. Μείωση της αποτελεσματικότητας της αγγειοπλαστικής ή του Bypass 10 Επομένως, απαραίτητο είναι το άτομο να κόψει το τσιγάρο. Σήμερα στα Νοσοκομεία υπάρχουν ειδικά ιατρεία διακοπής του καπνίσματος που μπορεί να βοηθήσουν πολύ στην απεξάρτηση από τη συνήθεια.

11 Παχυσαρκία Είναι η αύξηση του σωματικού βάρους από αύξηση του σωματικού λίπους. Ο υπέρβαρος ή παχύσαρκος παίρνει περισσότερες θερμίδες από αυτές που ξοδεύει. Τρώει δηλαδή περισσότερο και κινείται λιγότερο. ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Άπνοια του Ύπνου Εγκεφαλικό Επεισόδιο Αιφνίδιος θάνατος Καρδιακές Παθήσεις Ασθένειες Χοληδόχου Κύστης Υπέρταση - Δυσλιπιδαιμία Διαβήτης Τύπου ΙΙ Οστεοαρθρίτιδα Ορμονικές Διαταραχές Καρκίνος Ουρική αρθρίτιδα Η συχνότητα της παχυσαρκίας αυξάνεται σε όλες τις χώρες και τη δική μας. Δυστυχώς, αυξάνεται και η παιδική παχυσαρκία. Οι επιπλοκές της παχυσαρκίας είναι πολλές. Επομένως, πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν αρρώστια. 1. Να παίρνει λιγότερες θερμίδες, δηλαδή λιγότερο φαγητό. 2. Να ασκείται περισσότερο, για να χάνει θερμίδες. 3. Εάν δεν αποδώσουν τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα, σήμερα υπάρχουν φάρμακα που μπορεί να χρησιμοποιηθούν. 11 Ο υπέρβαρος ή παχύσαρκος άρρωστος θα πρέπει να τρώει λιγότερο και να ξοδεύει με την άσκηση περισσότερο. Τρία γεύματα την ημέρα και να χάνει βάρος σιγά-σιγά.

12 Σακχαρώδης διαβήτης Είναι αρκετά συχνή αρρώστια με πολλές επιπλοκές από διάφορα συστήματα. Ο διαβητικός όμως άρρωστος κινδυνεύει από τις καρδιαγγειακές επιπλοκές κυρίως (έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο ή αγγειοπάθεια στα πόδια). Ο σακχαρώδης διαβήτης (Σ.Δ.) είναι από τους βασικούς παράγοντες κινδύνου της αθηροσκλήρωσης. Η αθηροσκλήρωση εξελίσσεται ταχύτερα και είναι πιο εκτεταμένη στους διαβητικούς αρρώστους. Η ΠΛΕΙΟΨΗΦΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΑΤΡ ΙΙΙ (2001) ΑΣΘΕΝΩΝ ΠΕΘΑΙΝΟΥΝ ΑΠΟ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ 40% 15% ισχαιµία του µυοκαρδίου άλλη καρδιακή νόσος 13% σακχαρώδης διαβήτης καρκίνος εγκεφαλικά επεισόδια αναπνευστικές παθήσεις 5% 4% 10% 13% άλλες αιτίες 12 Αυτός είναι ο λόγος που ο διαβητικός άρρωστος θα πρέπει να παρακολουθείται από Διαβητολόγο για την καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου, από Καρδιολόγο για να προλάβει τις καρδιαγγειακές επιπλοκές και από Οφθαλμίατρο.

13 Μεταβολικό Σύνδρομο Είναι ένας συνδυασμός ανωμαλιών, που οδηγούν αργά ή γρήγορα σε καρδιαγγειακές επιπλοκές. Σήμερα θεωρείται ισοδύναμο της στηθάγχης και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται. Ο άρρωστος θα πρέπει συγχρόνως να αντιμετωπίσει την παχυσαρκία, την αρτηριακή υπέρταση, το σακχαρώδη διαβήτη και τη δυσλιπιδαιμία. Χωρίς όμως να αδυνατίσει, δε θα πετύχει καμιά θεραπεία που θα ακολουθήσει. ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΡ ΙΙΙ (2001) παράγοντες 3 μεταβολικές διαταραχές Δείκτης μέσης / γοφών Άνδρες > 102cm, Γυναίκες > 88cm 150 mg/dl < 40 mg/dl (άνδρες) < 50 mg/dl (γυναίκες) 130 / 85 mg Hg 110 mg/dl JAMA 2001;285: ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΝΕΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΑΤΡ (2005) ΙΙΙ (2001) αυξημένη περιφέρεια μέσης / γοφών ΑΥΞΗΜΕΝΑ ΤΡΙΓΛΥΚΕΡΙΔΙΑ 13 ΜΕΙΩΜΕΝΗ HDL-χοληστερίνη ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗ ΠΙΕΣΗ ΓΛΥΚΟΖΗ ΝΗΣΤΕΙΑΣ > 110 mg/dl ΣΠΛΑΓΧΝΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ + 2 από τους άλλους παράγοντες

14 ΜΕΙΩΣΗ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΤΟΥ ΑΤΡ ΙΙΙ (2001) ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ ΣΩΜΑΤΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Συστολική Αρτηριακή Πίεση Διαστολική Αρτηριακή Πίεση ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ 2 Γλυκαιμίας HbA 10 ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ του βάρους Adapted from Van Gaal LF et al, Int J Obes Relat Metab Disord 1997; 21:S5-S9 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΙ ΣΥΝΙΣΤΟΥΜΕ: ΑΤΡ ΙΙΙ (2001) ολιγοθερμιδική δίαιτα και αρνητικό θερμιδικό ισοζύγιο Ενέργεια που προσλαμβάνεται Ενέργεια που δαπανάται 14 Επομένως, ανάλογα προς τα πού γέρνει η ζυγαριά, έχουμε θετικό ή αρνητικό ισοζύγιο Λήψη τροφών και υγρών Βασικός μεταβολισμός Μεταγευματική θερμογένεση Φυσική δραστηριότητα 1 κιλό σωματικού λίπους = θερμίδες

15 Πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη οι θερμίδες του κάθε φαγητού, ανάλογα με την περιεκτικότητα σε λίπος, υδατάνθρακες, οινόπνευμα. ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΡΟΦΗΣ! ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ ΤΡΟΦΗΣ Θερμίδες / γραμμάριο Λίπος Αλκοόλ Πρωτεΐνες Υδατάνθρακες Φυτικές ίνες Θα πρέπει να υπάρχει καθημερινό σωστό ισοζύγιο θερμίδων

16 Συμπερασματικά υγιεινοδιαιτητική αντιμετώπιση μεσογειακή διατροφή Σήμερα γνωρίζουμε πολλά για την αθηροσκλήρωση και τους παράγοντες κινδύνου που την προκαλούν. Το σπουδαιότερο όπλο που θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί είναι να καταπολεμηθούν οι παράγοντες κινδύνου που έχει το κάθε άτομο. 1. Τα υγιεινοδιαιτητικά μέτρα θα πρέπει να γίνουν «τρόπος ζωής» και είναι εντελώς απαραίτητα. 2. Εφόσον δεν φτάσουν, προστίθενται φάρμακα. Σήμερα υπάρχουν πολύ καλά αντιδιαβητικά, υπολιπιδαιμικά, αντιϋπερτασικά και φάρμακα για τη μείωση του βάρους σώματος. Έχουν λίγες παρενέργειες, αρκεί να παρακολουθείται σωστά ο άρρωστος. 3. Η μεσογειακή δίαιτα, με τα φρούτα, τα λαχανικά, τα ψάρια, το λίγο κόκκινο κρέας, το ελαιόλαδο και το λίγο κόκκινο κρασί, προστατεύει την καρδιά. 16

17 Πρέπει να τονιστεί ότι η αθηροσκλήρωση είναι μια πολυπαραγοντική-εξελισσόμενη εξεργασία. Οι τυχόν επεμβάσεις (Bypass, αγγειοπλαστική) δε γιατρεύουν την αθηροσκλήρωση. Προστατεύουν προσωρινά τον άρρωστο. Επομένως είναι σωτήριες, αλλά έχουν «ημερομηνία λήξης». Η αντιμετώπιση των παραγόντων κινδύνου πρέπει να είναι συνεχής. Όλες οι μελέτες δείχνουν ότι αν το άτομο εξακολουθεί να καπνίζει, να είναι υπέρβαρο, να έχει δυσλιπιδαιμία ή κακή ρύθμιση του διαβήτη ή της αρτηριακής πίεσης, αργά ή γρήγορα η αθηροσκλήρωση θα χειροτερέψει και θα πάθει νέο καρδιακό επεισόδιο. Αντίθετα. Αν μετά το έμφραγμα του μυοκαρδίου ή το bypass ή την αγγειοπλαστική, ακολουθεί σωστές οδηγίες, παίρνει τα σωστά φάρμακα, δεν καπνίζει και αντιμετωπίζει τους παράγοντες κινδύνου που έχει, θα αισθάνεται καλύτερα και δε θα κινδυνεύσει να πάθει νέο καρδιακό επεισόδιο. διατροφή που βοηθά στην πρόληψη ΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΤΡΕΠΟΝΤΑΙ Φρούτα, λαχανικά & σπόροι: όλα εκτός από τα παντζάρια και τις καρύδες. Κρεατικά: φρέσκο ψάρι, κοτόπουλο (πρέπει να αφαιρείται η πέτσα πριν από το μαγείρεμα), κόκκινα κρέατα Γαλακτπκομικά προϊόντα: αποβουτυρωμένο γάλα και μανούρι ή τυρί ricotta (είδος ιταλικού τυριού) Αυγά: το ασπράδι ΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΜΕΤΡΙΑΖΕΤΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥΣ Ψωμί & ζυμαρικά: να προτιμώνται προϊόντα από γλουτένη και το ψωμί από αλεύρι ολικής αλέσεως Κρύα γεύματα: άπαχα αλλαντικά, βοδινό κρέας Γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα με χαμηλά λιπαρά. Μη κορεσμένα φυτικά έλαια, ελαιόλαδο, ηλιέλαιο και σογιέλαιο. 17 ΤΡΟΦΕΣ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΓΟΝΤΑΙ Γλυκά: σοκολάτα, τούρτες, τυρόψωμο, καρύδα Κρύα γεύματα γενικώς: ψάρια σε κονσέρβες με λάδι θαλασσινά Πλήρες γάλα, ολόπαχο γιαούρτι, κρέμα γάλακτος, βούτυρο, τυρί, λάδι καρύδας. Κρόκος αυγού.