ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ

Transcript

1 ΑΤΕΙ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ (ENVIRONMENTAL STUDY ON WIND PARK) ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΣΠΟΥΔΑΣΤΗ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΗ ΚΩΝ/ΝΟΥ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΜΑΡΜΑΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΒΑΛΑ, ΜΑΡΤΙΟΣ 2012

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΚΟΠΟΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΟΜΗ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΙΔΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΧΩΡΟ ΑΔΕΙΟΔΟΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΑΝΕΜΟΓΕΝΝΗΤΡΙΕΣ ΚΥΡΙΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΥΠΟΣΤΑΘΜΟΣ ΜΕΣΗΣ ΤΑΣΗΣ ΥΠΟΣΤΑΘΜΟΣ ΥΨΗΛΗΣ ΤΑΣΗΣ ΒΟΗΘΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

3 4.2.1 ΑΕΡΙΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΣΚΟΝΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΜΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ ΣΤΕΡΕΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ ΚΑΙ ΥΠΟΓΕΙΑ ΥΔΑΤΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΕ ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΝΙΔΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΛΟΓΩ ΘΟΡΥΒΟΥ-ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ- ΔΟΝΗΣΕΙΣ ΘΟΡΥΒΟΣ ΣΤΑ ΑΙΟΛΙΚΑ ΠΑΡΚΑ ΜΕΛΕΤΗ ΘΟΡΥΒΟΥ ΑΠΟ ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ ΔΟΝΗΣΕΙΣ-ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΕΤΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΑΙΟΛΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ΔΙΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΕΡΓΟΤΑΞΙΟΥ ΕΚΣΚΑΦΕΣ-ΧΩΜΑΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΡΓΑ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ ΟΧΗΜΑΤΩΝ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΧΩΡΩΝ ΕΡΓΟΤΑΞΙΟΥ ΚΑΙ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΙΣΗ ΣΤΗΣ ΣΚΟΝΗΣ

4 5.1.6 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΥΧΟΡΥΠΑΝΣΗΣ ΜΕΛΕΤΗ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑΣ...81 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η Ελλάδα είναι μία χώρα με μεγάλη ακτογραμμή και τεράστιο πλήθος νησιών.ως εκ τούτου, οι ισχυροί άνεμοι που πνέουν κυρίως στις νησιωτικές και παράλιες περιοχές προσδίδουν ιδιαίτερη σημασία στην ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας στη χώρα.το εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό εκτιμάται οτι αντιπροσωπεύει το 13,6% του συνόλου των ηλεκτρικών αναγκών της χώρας. Ενέργειες για την ανάπτυξη της αιολικής ενέργειας έχουν γίνει σε ολόκληρη την χώρα,ενώ στο γεγονός αυτό έχει συμβάλει και η πολιτική της Ευρωπαικής Ένωσης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας η οποία ενθαρρύνει και επιδοτεί επενδύσεις στις ήπιες μορφές ενέργειας. Αλλά και σε εθνική κλίμακα ο νέος αναπτυξιακός νόμος 3299/04 σε συνδιασμό με το νόμο για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας 3468/06 παρέχει εσχυρότατα κίνητρα ακόμα και για επενδύσεις μικρής κλίμακας. Η περιφέρεια της Δυτικής Ελλάδας αν και έχει μικρότερο αιολικό δυναμικό σε σύγκριση με άλλες περιοχές διαθέτει ένα ισχυρό ηλεκτρικό δίκτυο και το γεγονός αυτό σε συνδυασμό νε την ύπαρξη ανεμωδών «νησίδων» (λόφοι,υψωματα κτλ.)την καθιστούν ενδιαφέρουσα για την ανάπτυξη αιολικών παρκων. Ποιά είναι όμως τα γενικότερα οφέλη που προκύπτουν απο την χρήση της αιολικής ενέργειας : 1. O άνεμος ειναι μια ανεξάντλητη πηγή ενέργειας, η οποία μάλιστα παρέχεται δωρεάν. 2. Η αιολική ενέργεια είναι μια τεχνολογία ώριμη, οικονομικά ανταγωνιστική και φιλική προς το περιβάλλον ενεργειακή επιλογή. 5

6 3. Προστατεύει τη Γη κάθε μια κιλοβατώρα που παράγεται απο τον άνεμο αντικαθιστά μία κιλοβατώρα που παράγεται από συμβατικούς σταθμούς και ρυπαίνει την ατμόσφαιρα με αέρια του θερμοκηπίου. 4. Δεν επιβαρύνει το τοπικό περιβάλλον με επικύνδινους αέριους ρύπους, μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του θείου,καρκινογόνα μικροσωματίδια κ.α,όπως γίνεται με τους συμβατικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. 5. Ενισχύει την ενεργειακή ανεξαρτησία και ασφάλεια κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για την χώρα μας και την Ευρώπη γενικότερα. 6. Βοηθά στην αποκέντρωση του ενεργειακού συστήματος μειώνοντας τις απώλειας μεταφοράς ενέργειας. Η αιολική ενέργεια εχει πολλά θετικά στοιχεία αλλά εχει και αρνητικές επιπτώσεις τις οποίες θα τις δούμε στην παρούσα μελέτη. 1. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΑΙΟΛΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ο άνθρωπος έχει εκμεταλλευτεί την αιολική ενέργεια από νωρίς στην ιστορία του. Η αιολική ενέργεια χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά για την κίνηση των πλοίων. Επίσης, οι Κινέζοι, οιπέρσες, οι Έλληνες και οι Αιγύπτιοι έχουν χρησιμοποιήσει τους ανεμόμυλους για πολλούς αιώνες π.χ. και κυρίως για το άλεσμα των δημητριακών. Επιπλέον, οι ανεμόμυλοι χρησιμοποιούνταν γιαάντληση νερού. Αυτή η εφαρμογή υπήρχε κυρίως στην Ολλανδία όπου οι ανεμόμυλοιχρησιμοποιούνταν για την άντληση νερού από τις πλημμυρισμένες περιοχές και την μεταφορά τουςστη θάλασσα. Στην Ελλάδα οι ανεμόμυλοι άντλησης νερού (περίπου 6000) χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στην Ανατολική 6

7 Κρήτη. Κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα η ανακάλυψη των ατμοστρόβιλων άρχισε να αντικαθιστά τους ανεμόμυλους.το 1900, οι Δανοί παρήγαγαν ηλεκτρισμό από τον άνεμο. Το 1940 στο Βερμόντ (ΗΠΑ)κατασκευάστηκε μια δοκιμαστική ανεμογεννήτρια με δύο πτερύγια. Αλλά η αιολική ενέργεια δεν θεωρήθηκε σημαντική μέχρι τη δεκαετία του 70 όταν ο άνθρωπος συνειδητοποίησε το ενεργειακό και περιβαλλοντικό πρόβλημα του πλανήτη μας και προσπάθησε να ξανασχεδιάσει την ανεμογεννήτρια. Η πιο πετυχημένη ανεμογεννήτρια αναπτύχθηκε στη Δανία από τον J. Juul με τρία πτερύγια αλληλοσυνδεόμενα μεταξύ τους και με έναν πρόβολο στο μπροστινό μέρος του άξονα περιστροφής. Στην Ολλανδία εκτελέστηκαν πειράματα από τον F.G. Pigeaud με αντικείμενο τη μετασκευή των παλαιών ανεμόμυλων άλεσης δημητριακών, έτσι ώστε η πλεονάζουσα ενέργεια ναχρησιμοποιείται για ηλεκτροπαραγωγή. Χρησιμοποιήθηκε ένας ηλεκτροκινητήρας που κινούσε τον ανεμόμυλο (σε περίπτωση άπνοιας) ή λειτουργούσε σαν γεννήτρια, όταν φυσούσε.η εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας με συστηματικό τρόπο άρχισε παγκοσμίως στις αρχές τηςδεκαετίας του 80 και αυξήθηκε πολύ τα τελευταία χρόνια. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 υπήρχαν στο εμπόριο συγκροτήματα μικρής ισχύος (μέχρι κιλοβάτ) ενώ είχαν κατασκευαστεί και ανεμογεννήτριες μεγαλύτερης ισχύος (3-4 μεγαβάτ). Οι ανεμογεννήτριες προηγμένης τεχνολογίας που παρουσιάζουν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι κυρίως δύο τύπων: ανεμογεννήτριες οριζοντίου άξονα με πτερύγια και ανεμογεννήτριες Νταριέ με κατακόρυφο άξονα (από τον Γάλλο G.J.M. Darrieus που τις εφεύρε το 1925). Οι ανεμογεννήτριες οριζοντίου άξονα, που είναι πιο εξελιγμένες και διαδεδομένες και έχουν συνήθως δύο ή τρία πτερύγια.η χώρα μας, με μεγάλη παράδοση στην εκμετάλλευση της αιολικής ενέργειας, προσφέρεται ιδιαίτερα για την αξιοποίηση αυτής της ανανεώσιμης και καθαρής πηγής αφού διαθέτει ισχυρούςανέμους, βουνοκορφές και απομονωμένα νησιά. Η Ελλάδα διαθέτει πλούσιο αιολικό δυναμικό και γι αυτό τις τελευταίες δεκαετίες εγκαθίστανται όλο και περισσότερες ανεμογεννήτριες. Πράγματιμεμονωμένες ανεμογεννήτριες και αιολικά πάρκα λειτουργούν ήδη σε αρκετές περιοχές, με τάση να αυξηθούν τα επόμενα χρόνια. Συγκεκριμένα, από το 1982 που εγκαταστάθηκε από τη 7

8 ΔΕΗ το πρώτο αιολικό πάρκο στην Κύθνο, μέχρι σήμερα, έχουν δημιουργηθεί αιολικά πάρκα στην Κρήτη,την Εύβοια, τη Χίο, τη Μυτιλήνη, τη Σάμο κ.α.. Στην εικόνα αυτή βλέπουμε τον πρώτο ανεμόμυλο στην Ελλάδα Στην αρχαιότητα οι ανεμόμυλοι αυτοί χρησιμοποιούνταν για την άλεση των δημητριακών και την άντληση των υδάτων. 8

9 Στην εικόνα αυτή απεικονίζεται ένας ανεμόμυλος στην Ολλανδία 1.1 ΣΚΟΠΟΣ- ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η διείσδυση της αιόλικης ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της χώρας, έστω και με τους αργούς ρυθμούς που συντελείται. Έχει δημιουργήσει ένα συνεχώς διευρυμένο κύκλο συζητήσεων σχετικά με τις επιπτώσεις που έχουν τα αιολικά πάρκα στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Το γεγονός οτι τα αιολικά πάρκα έχουν η ενδέχεται να έχουν επιπτώσεις, οδήγησε σε κυρίως κατα την τελευταία δεκαετία και μερίδα της κοινής γνώμης στον «αφορισμό» της αιολικής ενέργειας. Ήδη υφίσταται ένας φαύλος κύκλος όπου ένας αριθμός «ειδικών» διόγκωσης στρέβλωσε παντελώς της επιπτώσεις που έχουν τα αιολικά πάρκα. Η παραπληροφόρηση του κοινού σχετικά με το ότι είναι αιολική ενέργεια και οι πραγματικές επιπτώσεις έχει στο περιβάλλον, οδήγησε 9

10 σε αντιθέσεις τοπικών κοινωνιών, μεθοδευμένη μερικές στην εγκατάσταση αιολικών πάρκων στην περιοχή τους. Βασικός σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να αποσαφηνιστούν οι επιπτώσεις που έχει ένα αιολικό πάρκο προς το περιβάλλον θετικές ή αρνητικές, άλλωστε κάθε έργο δημιουργεί επιπτώσεις. 1.2 ΔΟΜΗ Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή. Πρόκειται για το παρόν κεφάλαιο, στο οποίο παρουσιάζεται το θέμα της εργασίας καθώς και η ιστορική αναδρομή. Κεφάλαιο 2. Νομοθετικό πλαίσιο για την λειτουργεία των αιολικών πάρκων. Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται αναφορά στην Ελληνική νομοθεσία καθώς και στην Ευρωπαική. Κεφάλαιο 3. Σύντομη περιγραφή ενός αιολικού πάρκου. Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφονται οι κατασκευαστικές εργασιές και οι εγκαταστάσεις που πρέπει να δημιουργηθούν σε ένα αιολικό πάρκο. 10

11 Κεφάλαιο 4. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή και την λειτουργεία των αιολικών πάρκων. Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται κατηγοριοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων απο την κατασκευή και την λειτουργεία των αιολικών πάρκων. Μάλιστα για την πιο εύκολη επεξεργασία των στοιχείων έχει γίνει επιμέρους κατηγοριοποίηση των επιπτώσεων σε επιπτώσεις φυσικού, βιολογικού και ανθρωπογενές περιβάλλον. Κεφάλαιο 5. Συμπεράσματα- Προτάσεις Παρουσιάζονται τα κυριότερα συμπεράσματα που προέκυψαν απο την παρούσα μελέτη και κυριώς γίνονται προτάσεις ώστε να περιορίζονται ή εξαλείφονται τα περιβαλλοντικά προβλήματα τόσο κατα την δημιουργία όσο κατα τη λειτουργία των αιολικών πάρκων. 2 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ Η εθνική πολιτική για τις ΑΠΕ προσδιορίζεται κυρίως από τις δεσμεύσεις της χώρας μας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο που αφορούν τον περιορισμό των ρύπων και τη μείωση της ενεργειακής εξάρτησης.σύμφωνα με την Οδηγία 2001/77η Ελλάδα όφειλε μέχρι το 2010 να καλύπτει το 20,1% της συνολικής ηλεκτροπαραγωγής της από ΑΠΕ, στόχος εξαιρετικά φιλόδοξος που ήταν αδύνατον να επιτευχθεί. Το κοινοτικό θεσμικό πλαίσιο αποτελεί ουσιαστικά την υλοποίηση των συμφωνιών του Πρωτοκόλλου του Κιότο (σύμβαση-πλαίσιο των 11

12 Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος), βάσει των οποίων οι ανεπτυγμένες χώρες οφείλουν να μειώσουν τον όγκο των περιβαλλοντικών ρύπων που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα κατά 5,2%(έχοντας σαν βάση τα επίπεδα του 1990). Το πρωτόκολλο του Κιότο προβλέπει για την Ελλάδα, συγκράτηση του ποσοστού αύξησης του CO2 και των άλλων αερίων που επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου στο +25% για το έτος 2010 σε σχέση με το έτος βάσης 1990 για το CO2 και 1995 για ορισμένα άλλα αέρια(ν. 3017/2002 «Κύρωση του Πρωτοκόλλου του Κιότο στη Σύμβαση-πλαίσιο τωνηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος», ΦΕΚ Α-117). Στη συνέχεια υπήρξε μικρή αναθεώρηση των στόχων του 2010(αύξηση στα MW για τα αιολικά και στα200 MW για τα φωτοβολταϊκά), αλλά η επίτευξη τους ήταν αδύνατη. Το 2009 σύμφωνα με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ για τις ΑΠΕ, τέθηκαν νέοι στόχοι για τη διείσδυση των ΑΠΕ μέχρι το 2020(νομικά δεσμευτικοί και γνωστοί ως ) σε ποσοστό 20% επί της τελικής κατανάλωσης ενέργειας, μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου κατά 20% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και 20% εξοικονόμηση ενέργειας. Για την επίτευξη των στόχων δημιουργήθηκε ένα περιβάλλον ιδιαίτερα ευνοϊκό για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, που περιλαμβάνει ενίσχυση των επενδύσεων ΑΠΕ, υψηλές τιμές αγοράς ηλεκτρισμού από τη ΔΕΗ, δημιουργία υποδομών για σύνδεση στο δίκτυο και απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών. Οι σημαντικότεροι νόμοι και αποφάσεις για την ανάπτυξη των ΑΠΕ είναι: 1. Ν. 1559/1985 "Ρύθμιση θεμάτων εναλλακτικών μορφών ενέργειας και ειδικών θεμάτων ηλεκτροπαραγωγής από συμβατικά καύσιμα και άλλες διατάξεις" (ΦΕΚ Α -35): Ονόμος 12

13 επέτρεψε τη δραστηριοποίηση της ΔΕΗ και των ΟΤΑ στις Ανανεώσιμες Πηγές ενέργειας καιαπετέλεσε ουσιαστικά την ιδρυτική πράξη του κλάδου στην Ελλάδα. Μέχρι το 1995 εγκαταστάθηκανσυνολικά 27 ΜW (24 MW ΚΕΦ-ΔΕΗ, 3MW ΟΤΑ). 2. N. 2244/1994 «Ρύθμιση θεμάτων ηλεκτροπαραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και από συμβατικά καύσιμα και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α-168): Με το νόμο αυτόν καθορίσθηκε η τιμολογιακή πολιτική και θεσμοθετήθηκε η υποχρέωση της ΔΕΗ για αγορά της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ. 3. Ν. 2773/1999 «Απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΦΕΚ Α-286): Ο νόμοςαυτός θεσμοθέτησε την απελευθέρωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας και εισήγαγεδύο νέους θεσμούς που συμβάλουν στην εύρυθμη λειτουργία της αγοράς, της Ρυθμιστικής ΑρχήςΕνέργειας (ΡΑΕ) και του Διαχειριστή του Δικτύου (ΔΕΣΜΗΕ Α.Ε.). 4. H Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας είναι ανεξάρτητη διοικητική αρχή επιφορτισμένη με τηνπαρακολούθηση και τον έλεγχο λειτουργίας της αγοράς ενέργειας, τη διατύπωση εισηγήσεων για τηντήρηση των κανόνων του ανταγωνισμού, την αδειοδότηση εγκαταστάσεων ΑΠΕ, την παρακολουθησητης πορείας υλοποίησης των έργων ΑΠΕ και την αξιολόγηση του συνόλου των αιτήσεων (με τηντεχνική υποστήριξη του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας-ΚΑΠΕ). 5. Ο Διαχειριστής του Συστήματος μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας (ΔΕΣΜΗΕ Α.Ε.) είναιεπιφορτισμένος με τη λειτουργία, εκμετάλλευση, συντήρηση και ανάπτυξη του συστήματοςμεταφοράς σε όλη τη χώρα, καθώς και των διασυνδέσεων του με άλλα δίκτυα ώστε να διασφαλίζεταιο εφοδιασμός της χώρας με ηλεκτρική ενέργεια με επαρκή, 13

14 ασφαλή, οικονομικά αποδοτικό και αξιόπιστο τρόπο. Από τον Οκτώβριο του 2002, η ΔΕΣΜΗΕ Α.Ε.), ανέλαβε την εμπορική διαχείρισητων μονάδων ΑΠΕ του διασυνδεδεμένου συστήματος της χώρας. Στα μη διασυνδεδεμένα νησιωτικάσυστήματα, καθήκοντα διαχειριστή δικτύου ασκεί η ΔΕΗ. 6. Ν. 2941/2001 «Απλοποίηση διαδικασιών ίδρυσης εταιρειών, αδειοδότηση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, ρύθμιση θεμάτων της Α.Ε. 'ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ και άλλεςδιατάξεις» (ΦΕΚ Α' 201): Με το νόμο αυτό διευθετήθηκαν διάφορα χωροταξικά θέματα πουείχαν προκύψει από την εγκατάσταση μονάδων ΑΠΕ εντός εκτάσεων που είχαν χαρακτηρισθείδασικές. 7. ΚΥΑ 1726/2003 "Διαδικασία προκαταρκτικής εκτίμησης και αξιολόγησης, έγκρισηςπεριβαλλοντικών όρων, καθώς και έγκρισης επέμβασης ή παραχώρησης δάσους ή δασικήςέκτασης στα πλαίσια της έκδοσης άδειας εγκατάστασης σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, απόανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας" (ΦΕΚ Β' 552): Με την απόφαση αυτή περιορίσθηκαν οιγραφειοκρατικές διαδικασίες και ο αριθμός των γνωμοδοτούντων φορέων για την εγκατάστασημονάδων ΑΠΕ. 8. Ν. 3468/2006 «Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας καισυμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης και λοιπές διατάξεις»: Ονόμος αυτός αποτελεί τον κορμό του θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη των ΑΠΕ στη χώρα μας.ποσοτικοποιεί τους στόχους, καθορίζοντας τα μερίδια των ΑΠΕ στη συνολική παραγωγή ηλεκτρισμού(20,1%, μέχρι το 2010 και 29%, μέχρι το 2020), απλοποιεί την αδειοδότηση των μονάδων ΑΠΕκαι εισάγει μια νέα τιμολογιακή πολιτική (feed in tariff) ιδιαίτερα ελκυστική για τηνπραγματοποίηση επενδύσεων στις ΑΠΕ. 14

15 9. Ν ΦΕΚ 129, 27 Ιουνίου 2006 Παραγωγή Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑνανεώσιμεςΠηγές Ενέργειας και Συμπαραγωγή Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης καιλοιπές διατάξεις 10. Υ.Α. Δ6/Φ1/οικ.13310, ΦΕΚ 1153, 10 Ιουλίου 2007: Διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασηςκαι λειτουργίας σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ανανεώσιμων πηγώνενέργειας. 11. Υ.Α. Δ6/Φ1/οικ.18359/ απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης «Τύπος και περιεχόμενοσυμβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας στο Σύστημα και το ΔιασυνδεδεμένοΔίκτυο σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 3 του ν. 3468/2006» (ΦΕΚ Β 1442) 12. Υ.Α. Δ6/Φ1/οικ.1725/ απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης «Καθορισμός τύπου καιπεριεχομένου συμβάσεων πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται με χρήσηανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και μέσω Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και ΘερμότηταςΥψηλής Απόδοσης στο Δίκτυο των Μη Διασυνδεδεμένων 13. Υ.Α. Δ5/ΗΛ/Β/Φ.1.10/1086/10413, (ΦΕΚ Β 655/ ). Τροποποίηση Διατάξεων τουκώδικα Διαχείρισης του Συστήματος και Συναλλαγών Ηλεκτρικής Ενέργειας σχετικά με τηντρίτη Ημέρα Αναφοράς. 15

16 14. Υπουργική απόφαση Δ6/Φ1/2000/2002: «Διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης καιλειτουργίας σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ΑΠΕ και μεγάλωνυδροηλεκτρικών σταθμών και τύποι συμβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας»(φεκ Β 158) στο βαθμό που δεν έρχεται σε σύγκρουση με τις ρυθμίσεις του Ν. 3468/ Υπουργική απόφαση Δ6/Φ1/οικ / (ΦΕΚ Β 1442): «Τύπος και περιεχόμενοσυμβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας στο Σύστημα και το ΔιασυνδεδεμένοΔίκτυο σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 12 παρ. 3 του ν. 3468/2006» 16. Κοινή υπουργική απόφαση οικ /ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ Β 663):«ΔιαδικασίαΠροκαταρκτικής Περιβαλλοντικής Εκτίμησης και Αξιολόγησης (Π.Π.Ε.Α.) και ΈγκρισηςΠεριβαλλοντικών Όρων (Ε.Π.Ο.) έργων ΑΠΕ, σύμφωνα με το άρθρο 4 του ν. 1650/1986,όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 2 του ν. 3010/2002» 17. Κοινή υπουργική απόφαση οικ /ΕΥΠΕ/ΥΠΕΧΩΔΕ (ΦΕΚ Β 663): «Περιεχόμενο,δικαιολογητικά και λοιπά στοιχεί των Προμελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Π.Π.Ε.),των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (Μ.Π.Ε.), καθώς και συναφών μελετώνπεριβάλλοντος, έργων ΑΠΕ» 18. Εγκύκλιος / ΥΠΕΧΩΔΕ για τη διευκρίνηση θεμάτων ρυθμιζόμενων με τις δύοπροηγούμενες υπουργικές αποφάσεις (κείμενο διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο της ΡΑΕ) 16

17 19. Κοινή υπουργική απόφαση Δ6/Φ1/οικ / , (ΦΕΚ Β 1671):«Τροποποίηση καισυμπλήρωση της 13727/724/2003 κοινής υπουργικής απόφασης ως προς τηναντιστοίχηση των δραστηριοτήτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τους βαθμούςόχλησης που αναφέρονται στην πολεοδομική νομοθεσία» 20. Εγκύκλιοι Υπουργείου Ανάπτυξης Δ6/Φ1/οικ / , Δ6/Φ1/οικ.11515/ και Δ6/Φ1/οικ / Απόφ. Δ.Σ. ΚΑΠΕ 237/ : Διαδικασία έγκρισης πιστοποιητικού τύπου Ανεμογεννήτριας,με την προσκόμιση πιστοποιητικού αλλοδαπού φορέα. 22. Κανονισμός αδειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ΑΠΕ και μέσω ΣΗΘΥΑ, (ΦΕΚβ 448/ ). 23. Νόμος για την προώθηση της συμπαραγωγής και τη ρύθμιση άλλων θεμάτων.(φεκ Α 8/ ). 24. Εναρμόνιση της Εθνικής νομοθεσίας με την Οδηγία 2009/28/ΕΚ σχετικά με την προώθησητης χρήσης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και την τροποποίηση και τη συνακόλουθηκατάργηση των οδηγιών 2001/77/ΕΚ και 2003/30/ΕΚ. 2.1 Χωροταξικό πλαίσιο για τις ανανεώσιμες πηγές 17

18 (ΦΕΚ Β 2464/ ) «Ειδικό πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας». Το «Ειδικό χωροταξικό πλαίσιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας», το οποίο παρουσιάσθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ την 1η Φεβρουαρίου 2007, είχε σαν κύριο στόχο πολλών επενδυτικών σχεδίων ΑΠΕ που παρέμεναν στάσιμα λόγω αρνητικών αποφάσεων του Συμβουλίου Επικρατείας. Το Ειδικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ αποτελείται από 28 άρθρα, τα οποία καθορίζουν τις κατευθύνσεις και τα κριτήρια για τη χωροθέτηση των αιολικών εγκαταστάσεων, των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων και των λοιπών κατηγοριών έργων ΑΠΕ (εγκαταστάσεις εκμετάλλευσης ηλιακής ενέργειας, ενέργειας από βιομάζα ή βιοαέριο και γεωθερμικής ενέργειας) και προσδιορίζεται η «φέρουσα ικανότητα» κάθε περιοχής (μέγιστη δυνατότητα χωροθέτησης εγκαταστάσεων ΑΠΕ). Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην αιολική ενέργεια λόγω της σημασίας της για τη χώρα και των αντιδράσεωντων τοπικών κοινωνιών στην εγκατάσταση αιολικών πάρκων. Λαμβάνοντας υπόψη το αιολικό δυναμικό και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε περιοχής γίνεται διάκριση σε 4 κατηγορίες αιολικής προτεραιότητας στη χώρα που είναι: α) η Ηπειρωτική χώρα και η Εύβοια, β) η Αττική, γ) τα Κατοικημένα Νησιά Ιονίου, Αιγαίου και ηκρήτη, δ) ο Υπεράκτιος θαλάσσιος χώρος και οι ακατοίκητες νησίδες. α) Ηπειρωτική χώρα και Εύβοια: χωροθετούνται δύο κατηγορίες περιοχών, οι Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας(ΠΑΠ) και οι Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας(ΠΑΚ). Περιοχές Αιολικής Προτεραιότηταςείναι οι περιοχές της ηπειρωτικής χώρας που διαθέτουν συγκριτικά πλεονεκτήματα(ύπαρξη εκμεταλλεύσιμου αιολικού δυναμικού, αυξημένη ζήτηση εγκατάστασης ανεμογεννητριών, κλπ) και προσφέρονται για ελεγχόμενη συγκέντρωση των αιολικών εγκαταστάσεων. Στις περιοχές αυτές η «φέρουσα ικανότητα», προσδιορίζεται ως εξής: Στη Βόρειο Ελλάδα(νομοί Έβρου και Ροδόπης), προβλέπεται ότι μπορούν να εγκατασταθούν 480 τυπικές 18

19 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 960 MW. («Τυπική ανεμογεννήτρια» είναι αυτή που έχει διάμετρο φτερωτής 85 μ. και παράγει ισχύ 2 MW). Στην κεντρική Ελλάδα(νομοί Καρδίτσας, Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Φωκίδας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας, καιεύβοιας), προβλέπεται ότι μπορούν να εγκατασταθούν 1619 τυπικές ανεμογεννήτριες ισχύος MW. Στην Πελοπόννησο(νομοί Λακωνίας και Αρκαδίας), στην οποία προβλέπεται ότι μπορούν να εγκατασταθούν 438 τυπικές ανεμογεννήτριες δηλαδή 876 ΜW. Περιοχές Αιολικής Καταλληλότητας είναι οι επιμέρους περιοχές της ηπειρωτικής χώρας καθώς και μεμονωμένες θέσεις, οι οποίες δεν εμπίπτουν σε ΠΑΠ αλλά διαθέτουν ικανοποιητικό εκμεταλλεύσιμο αιολικό δυναμικό, και προσφέρονται για τη χωροθέτηση αιολικών εγκαταστάσεων. Γι αυτές τις κατηγορίες περιοχών,καθορίζονται κριτήρια χωροθέτησης, όπως αποστάσεις από οικισμούς, παραγωγικές δραστηριότητες, αρχαιολογικούς χώρους, περιοχές προστασίας της φύσης και του τοπίου κλπ. (πχ 3 χλμ από μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς, 500 μ. από πολιτιστικά μνημεία και 1500 μ. από παραδοσιακούς οικισμούς). β) Αττική: αντιμετωπίζεται σαν ιδιαίτερη κατηγορία λόγω του μητροπολιτικού χαρακτήρα της (υψηλοί δείκτες «αστικότητας», αυξημένες εντάσεις και συγκρούσεις χρήσεων γης). Για την περιοχή αυτή, προσδιορίζονται ευρύτερες ζώνες υποδοχής και κριτήρια χωροθέτησης αιολικών εγκαταστάσεων. Προβλέπεται ότι μπορούν να εγκατασταθούν 50 τυπικές ανεμογεννήτριες ισχύος 100 MW. γ) Κατοικημένα Νησιά Ιονίου, Αιγαίου και Κρήτη: Παρά το ιδιαίτερα υψηλό αιολικό δυναμικό τους(14310 MW) τίθενται πολύ αυστηρότεροι περιορισμοί με αποτέλεσμα η φέρουσα ικανότητα τους να προσδιορίζεται στο μισό των ΠΑΠ της ηπειρωτικής χώρας. Οι λόγοι των περιορισμών αυτών είναι η μικρήέκταση, ο έντονος τουριστικός προσανατολισμός, το αξιόλογο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, κτλ. 19

20 δ. Υπεράκτιος θαλάσσιος χώρος και τις ακατοίκητες νησίδες: Αντιμετωπίζονται σαν ιδιαίτερη κατηγορία λόγω της ειδικής γεωμορφολογίας και λειτουργίας τους. Γι αυτό καθορίζονται και ειδικά κριτήρια χωροθέτησης π.χ. σε σχέση με τη ναυσιπλοΐα, με τον τρόπο εγκατάστασης στο θαλάσσιο χώρο κ.α. 2.2 Ειδικά Κριτήρια χωροθέτησης αιολικών πάρκων στoν εθνικό χώρο Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε ΟΤΑ εντός ΠΑΠ: 8% (1,05 τυπικές α/γ/1000 στρέμματα) πουμπορεί να αυξάνεται ως 30% με σύμφωνη γνώμη του Δημοτικού Συμβουλίου. Ειδικά για αιολικά μεγάλης κλίμακας που εκτείνονται σε περισσότερους από έναν ΟΤΑ εντός ΠΑΠ, ο αριθμός των τυπικών α/γ σε ένα ΟΤΑ μπορεί να προσαυξηθεί με τη μεταφορά αριθμού α/γ από το σύνολο των ΟΤΑ που εκτείνεται το έργο αλλά δεν μπορεί να υπερβεί το 30% των τυπικών α/γ που αντιστοιχούν στον ΟΤΑ με το μεγαλύτερο πλεόνασμα αδιάθετων α/γ. Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε δήμους με υψηλό δείκτη τουριστικής ανάπτυξης (Μονεμβασίας, Αραχώβης, Καρπενησίου, Καρύστου): 4% (0,53 τυπικές α/γ /1000 στρέμματα). Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε ΟΤΑ εντός ΠΑΚ: 5% (0,66 τυπικές α/γ/1000 στρέμματα) που μπορεί να αυξάνεται ως 50% με σύμφωνη γνώμη του Δημοτικού Συμβουλίου. Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε ΟΤΑ στα νησιά: 4% (0,53 τυπικές α/γ/1000 στρέμματα). Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε ΟΤΑ της Αττικής: 8% (1,05 τυπικές α/γ/1000 στρέμματα). Ειδικά Κριτήρια χωροθέτησης παράκτιων αιολικών: Απαγορευμένες ζώνες, ελάχιστες αποστάσεις από πληθώρα περιοχών και χρήσεων. 20

21 2.3 Αδειοδοτική Διαδικασία Λόγω του σύνθετου χαρακτήρα των επενδύσεων ΑΠΕ και των πολλαπλών παραμέτρων που υπεισέρχονταιστο σχεδιασμό και την υλοποίηση τους (περιβαλλοντικοί, κοινωνικοοικονομικοί, χωροταξικοί, τεχνικοί- τεχνολογικοί, κ.τ.λ.) δημιουργήθηκε η ανάγκη μιας εξαιρετικά πολύπλοκης διαδικασίας αδειοδότησης. Αυτό όμως οδήγησε στην σταδιακή καθιέρωση μιας ιδιαίτερα γραφειοκρατικής διαδικασίας, όπου εμπλέκονταν πολλοί ενδιάμεσοι φορείς οι γνωμοδοτήσεις των οποίων ήταν συχνά αντιφατικές, με τελικό αποτέλεσμα τις σημαντικές καθυστερήσεις ή ακόμη και την αναστολή υλοποίησης των έργων. Μέχρι το 2006 ορισμένες φάσεις της αδειοδοτικής διαδικασίας γίνονταν παράλληλα αλλά λόγω σοβαρών δυσλειτουργιών υιοθετήθηκε μία διαδικασία με γραμμική ροή η οποία όμως και αυτή αποδείχτηκε ιδιαίτερα χρονοβόρα. Με το νέο νόμο (Ν.3851/ ) προτείνεται μια νέα διαδικασία από την εφαρμογή της οποίας αναμένεται μείωση της γραφειοκρατίας και συντόμευση των απαιτούμενων χρόνων αδειοδότησης. 3. ΣΥΝΤOΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ Τα αιολικά πάρκα αποτελούν ιδιαίτερα πολύπλοκα τεχνικά έργα αφού για τη δημιουργία τους απαιτούν τη κατασκευή πολλών επιμέρους τεχνικών έργων και μία σειρά από εγκαταστάσεις έτσι ώστε τα έργα αυτά να καταστούν λειτουργικά. Παρακάτω θα παρουσιαστούν εν συντομία τα τεχνικά έργα και οι εγκαταστάσεις που πρέπει να κατασκευαστούν και στη συνέχεια θα περιγραφούν οι υπηρεσίες που πρέπει να παρέχει ένα αιολικό πάρκο. 21

22 3.1 Ανεμογεννήτριες Οι ανεμογεννήτριες είναι μια αποδεδειγμένη και ώριμη τεχνολογία για παροχή μηχανικής και ηλεκτρικής ενέργειας. Υπάρχουν πολλών ειδών ανεμογεννήτριων οι οποίες κατατάσσονται σε δύο βασικές κατηγορίες. 1. Τις ανεμογεννήτριες με οριζόντιο άξονα των οποίων ο δρομέας ειναι τύπου έλικας και στις οποίες ο άξονας μπορεί να περιστρέφεται ώστε να βρίσκεται παραλλήλα προς τον άνεμο και 2. Τις ανεμογεννήτριες με κατακόρυφο άξονα ο οποίος παραμένει σταθερός Σήμερα στη παγκόσμια αγορά έχουν επικρατήσει οι ανεμογεννήτριες οριζόντιου άξονα και βασικές συνιστώσες μιας τυπικής ανεμογεννήτριας οριζόντου άξονα είναι ο δρομέας η γεννήτρια και ο πύργος. Μια ανεμογεννήτρια έχει τα εξής κύρια μέρη : 1. Τον πύργο: Είναι κυλινδρικής μορφής κατασκευασμένος από χάλυβα και συνήθως αποτελείται από δύο η τρία συνδεδεμένα τμήματα.είναι παρόμοιας κατασκευής με τους πύργους που στηρίζονται τα φώτα σε γήπεδα λαο εθνικούς δρόμους. 2. Τον θάλαμο που περιέχει τα μηχανικά υποσυστήματα (κύριος άξονας, σύστημα πέδησης,κιβώτιο ταχυτήτων και ηλεκτρογεννήτρια): 22

23 3. Ο κύριος άξονας με το σύστημα πέδησης (φρένα) είναι παρόμοιος με τον άξονα των τροχών ενός αυτοκινήτου με υδραυλικά δισκόφρενα. 4. Το κιβώτιο ταχυτήτων είναι παρόμοιας κατασκευής με εκείνο του αυτοκινήτου μας με την διαφορά ότι εχει μόνο μιας σχέση. 5. Η ηλεκτογεννήτρια είναι παρόμοια με αυτές που χρησιμοποιούνται απο την ΔΕΗ στους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη ή με τις γεννήτριες που έχουμε στα εξοχικά μας. 6. Ηλεκτρονικά συστήματα ελέγχου ασφαλούς λειτουργείας.αποτελούνται από ένα η περισσότερα υποσυστήματα μικροελεγκτών και «φροντίζουν» για την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία της ανεμογεννήτριας σε όλες τις συνθήκες 7. Τα πτερύγια είναι κατασκευασμένα από σύνθετα υλικά (υαλονήματα και ειδικές ρητίνες), παρόμοια με αυτά που κατασκευάζονται τα ιστιοπλοϊκά σκάφη. Είναι δε σχεδιασμένα για να αντέχουν σε μεγάλες καταπονήσεις. Ως απαραίτητο εξάρτημα λειττουργίας μιας ανεμογεννήτριας σε αιολίκο πάρκο, θα μπορούσαμε να συμπεριλάβουμε και τον μετασχηματιστή μετατροπής της χαμηλής τάσης της ανεμογεννήτριας σε μέση τάση προκειμένου να μεταφερθεί η ηλεκτρική ενέργεια από το 23

24 δίκτυο της ΔΕΗ.Ο μετασχηματιστής είναι συνήθως εγκατεστημένος δίπλα στην ανεμογεννήτρια και δεν διαφέρει κατασκευαστικά από τους μετασχηματιστές που είναι εγκατεστημένοι πάνω στους στύλους της ΔΕΗ και μάλιστα συνήθως λίγα μέτρα από τα σπίτια μας. Από την παραπάνω περιγραφή φαίνεται καθαρά ότι μια ανεμογεννήτρια αποτελείται από απλά υποσυστήματα και δεν είναι παρά μια μηχανή που σκοπό έχει τη μετατροπή της ενέργειας του ανέμου σε ηλεκτρική ενέργεια(αυτός είναι, άλλωστε και ο ορισμός της).θα μπορούσαμε μάλιστα να παρομοιάσουμε την ανεμογεννήτρια και σαν ένα μικρό σταθμό παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με «καύσιμη ύλη» όμως τον άνεμο. Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε τα μέρη που αποτελείται μια ανεμογεννήτρια Το αιολικό πάρκο είναι ένας σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αποτελούμενοαπό συστοιχία ανεμογεννητριών. Ένα αιολικό πάρκο αποτελείται από τα παρακάτω: 24

25 3.2 Κύριος ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός Ο κύριος ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός ενός αιολικού πάρκου αποτελείται απο ανεμογεννήτριες με τους αντίστοιχους υποσταθμούς ανύψωσης χαμηλής τάσης τον κεντρικό υποσταθμό μέσης τάσης και τον υποσταθμό υψηλής τάσης. Όλες οι σύγχρονες εμπορικές ανεμογεννήτριες είναι είναι οριζόντιου άξονα. Παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα χαμηλής τάσεως 400 εως 1000 Volt, το οποίο με την κατάλληλη ανύψωση, διοχετέυται στο δίκτυο μέσης ή ηψηλής τάσεως της ΔΕΗ. Η ανύψωση στη μέση τάση γίνεται μέσω ματασχηματιστών για κάθε ανεμογεννήτρια ξεχωριστά. Ο μετασχηματιστής αυτός βρίσκεται πλησίον των ανεμογεννήτριων ή εντός του πυλώνα αυτών. Στις μεγάλες ανεμογεννήτριες συχνά τοποθετούνται στη κορυφή του πυλώνα, μαζί με τα υπόλοιπα εξαρτήματα της ανεμογεννήτριας. Το μέγεθος των σημερινών εμπορικών ανεμογεννήτριων κυμαίνεται απο 800 Kw εως Mw. Τα βασικά τεχνικα χαραχτηριστικά μερικών εξ αυτών καθώς και των αντίστοιχων υψηλής τάσης ανύψωσης παρουσιάζονται παρακάτω. 25

26 A/Γ No 1. Τύπος/κατασκευαστής : NEG-Micon 750/48 (Δανία) Ονομ. ισχύς : 750 kw Διάμετρος/ύψος πύργου : 48.0 m/46.0 m Ταχύτητα περιστροφής : 22 και 14 RPM Έλεγχος ισχύος : Αεροδυναμική αποκόλληση (stall controlled) Ενέργεια σε μέση ταχ. 7,0 m/s : MWh/έτος Υ/Σ Τύπος/κατασκευαστής : Ελαίου/Schneider Electric Ελλάς Ονομ. ισχύς : 1000 kva Ονομ. Τάση : 0.69/20 kv Τάση βραχυκυκλώσεως : 5.84 % 26

27 A/Γ No 2. Τύπος/κατασκευαστής : Enercon E-48 (Γερμανία) Ονομ. ισχύς : 800 kw Διάμετρος/ύψος πύργου : 48.0 m/46.0 m Ταχύτητα περιστροφής : 16 έως 32 RPM Ύψος πτερυγίου από έδαφος : 72.0 m/24.0 m Έλεγχος ισχύος : Μεταβλητό βήμα - μεταβλητές στροφές (pitch controlledvariable speed) Ενέργεια σε μέση ταχ. 7,0 m/s : MWh/έτος 27

28 A/Γ No 3 Τύπος/κατασκευαστής : Vestas V90 (Δανία) Ονομ. ισχύς : 3000 kw Διάμετρος/ύψος πύργου : 90.0 m/90.0 m Ταχύτητα περιστροφής : 10 έως 14 RPM Ύψος πτερυγίου από έδαφος : m/45.0 m Βάρος ολικό : 290 t Έλεγχος ισχύος : Μεταβλητό βήμα - μεταβλητές στροφές (pitch controlledvariable speed) Ενέργεια σε μέση ταχ. 7,0 m/s : MWh/έτος 28

29 A/Γ No 4 Τύπος/κατασκευαστής : Enercon E-112 (Γερμανία) Ονομ. ισχύς : έως kw Διάμετρος/ύψος πύργου : m/124.0 m Ταχύτητα περιστροφής : 8 έως 13 RPM Ύψος πτερυγίου από έδαφος : m/68.0 m Έλεγχος ισχύος : Μεταβλητό βήμα μεταβλητές στροφές (pitch controlledvariable speed) 29

30 3.3 Κεντρικός Υποσταθμός Μέσης Τάσης Ο κεντρικός υποσταθμός μέσης τάσης είναι το σημείο διασύνδεσηςόλων τωνανεμογεννητριών και περιλαμβάνει τον Αυτόματο Διακόπτη Διασύνδεσης (ΑΔΔ) τουαιολικού πάρκου (ο οποίος είναι ένας αυτόματος διακόπτης ισχύος) με έναναποζεύκτη και τους μετασχηματιστές τάσεως και εντάσεως, τους διακόπτες φορτίουτων αναχωρήσεων προς τις ανεμογεννήτριες. Ο Αυτόματος Διακόπτης Διασύνδεσης ελέγχεται από έναν ελεγκτήβιομηχανικού τύπου μέσω των μετασχηματιστών τάσεως και εντάσεως. Ο ελεγκτήςαυτός, εκτός από την προστασία, παρέχει τη δυνατότητα τηλεχειρισμού του Αυτόματο Διακόπτη Διασύνδεση καιρυθμίζεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ΔΕΗ. Αυτός είναι ένας τυπικός υποσταθμός μέσης τάσης 0,4/15kv 3.4 Υποσταθμός Υψηλής Τάσης Ο υποσταθμός υψηλής τάσης συνδέει το αιολικό πάρκο με το δίκτυο μεταφοράς του Συστήματος. Πρόκειται για συμβατικό υποσταθμό, ο 30

31 οποίος κατασκευάζεται πλησίον ή μακράν του αιολικού πάρκου. Σε έναν τέτοιο υποσταθμό μπορούν να συνδεθούν και άλλα αιολικά πάρκα. Στην Ελλάδα, κατασκευάζονται σε υψόμετρα κάτω των 1000 μέτρων, σύμφωνα με τις προδιαγραφές της ΔΕΗ, ενώ για μεγαλύτερα υψόμετρα απαιτείται εξοπλισμός ειδικών προδιαγραφών. Τα βασικά μέρη ενός υποσταθμού υψηλής τάσης είναι ο μετασχηματιστής, ο διακόπτης ισχύος, οι μετασχηματιστές τάσεως και εντάσεως, διάφοροι αποζεύκτες και γειωτές, η μονάδα αντιστάθμισηςαέργου ισχύος και οι πίνακες ελέγχου. Τυπικός υποσταθμός υψηλής τάσης KVA, 150/21 kv 3.5 Βοηθητικός και Ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός. Ο βοηθητικός ηλεκτρομηχανολογικός εξοπλισμός είναι απαραίτητος για τηνλειτουργία και συντήρηση του αιολικού πάρκου. Αποτελείται από τα παρακάτω: Ηλεκτρικό δίκτυο μέσης τάσης και δίκτυο επικοινωνίας (υπόγεια) 31

32 Δίκτυο Υψηλής Τάσης Εξοπλισμός οικίσκου ελέγχου Μετασχηματιστές υπηρεσίας 50 kva Τηλεφωνικές γραμμές 3.6 Έργα υποδομής Τα έργα υποδομής αφορούν κυρίως χωματουργικές εργασίες και έργα πολιτικού μηχανικού. Οι εργασίες αυτές περιορίζονται στο ελάχιστο καθώς υπάρχει το κατάλληλο οδικό και ηλεκτρικό δίκτυο. Τα έργα αυτά είναι τα ακόλουθα: Εσωτερική οδοποιία Πλατείες γύρω από την κάθε ανεμογεννήτρια (0,8 έως 3,0 στρέμματα) Κεντρικός οικίσκος ελέγχου ( μ.τ.) Κανάλι υπογείων καλωδίων Οδοποιία Το πιο βασικό έργο υποδομής είναι η οδοποιία. Μια τυπική διατομή οδοποιίας ενός αιολικού πάρκου φαίνεται στο επόμενο σχήμα και είναι τύπου Δ με επίκλιση στις ευθυγραμμίες 2,5%. Οι κλίσεις των πρανών είναι μεγάλη λόγω της μεγάλης ευστάθειας του εδάφους. Τατεχνικά χαρακτηριστικά της οδού είναι ταπαρακάτω: 32

33 Πλάτος 5 m Κατηγορία C Ταχύτητα Vc 50 km/h Μέγιστη κλίση 2% Στην άκρη του δρόμου και από την πλευρά του πρανούς, υπάρχει συνήθως το κανάλι των υπογείων καλωδίων, μπαζωμένο με υλικά λατομείου. Το οδόστρωμα είναι επίσης από συμπιεσμένο υλικό λατομείου (3A), πάχους 10 cm. 33

34 4 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΠΑΡΚΩΝ. Είναι ευρύτερα γνωστό ότι οι ανεμογεννήτριες προκαλούν αμελητέες επιδράσεις στο περιβάλλον. Παρ όλα αυτά υπάρχουν ποικίλες απόψεις σχετιζόμενεςμε το συγκεκριμένο θέμα καθώς και σύγχυση για το τι τελικά ισχύει. Από τηνμιαπλευρά βρίσκονται οι οικολόγοι, οι οποίοι ασχολούνται με τις άμεσεςκαι έμμεσες επιδράσεις στην τοπική χλωρίδα και πανίδα επιδράσεις που αφορούνπουλιά, σπάνια είδη βλάστησης και γενικά με αλλαγές στην τοπική υδρολογία. Μερίδα των οικολόγων, δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις αρνητικές πτυχές τηςεγκατάστασης των αιολικών μονάδων, εστιάζοντας κυρίως στην αισθητική τουςεικόνα. Η αισθητική εικόνα μιας περιοχής αλλοιώνεται συνήθως όταν εγκαθίστανταιανεμογεννήτριες μεγάλων διαστάσεων (άνω των 500 kw, ύψος 50m, διάμετροςπτερωτής 35m) σε αρκετά κλειστές περιοχές. Αντιθέτως η εγκατάσταση μηχανών ή και αιολικού πάρκου σε ανοικτές περιοχές δε φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τηνοπτική αισθητική της περιοχής. Έρευνες έδειξαν ότι πράγματι η χρησιμοποίησηαπλών σωληνωτών πύργων σε χρωματισμό που συμφωνεί με το περιβάλλον φαίνεταινα παρουσιάζει καλύτερη οπτική αποδοχή από τη χρησιμοποίηση δικτυωτού πύργου. Παράλληλα η επίτευξη οπτικής ομοιομορφίας, η οποία περιλαμβάνει ομοιότητα τωνδιαστάσεων του δρομέα και του ύψους του πύργου στήριξης, έχει αποδειχθεί ότι δενδιαταράσσει την αρμονία της περιοχής. Αναμφισβήτητα πολύ σπουδαίο ρόλο στην τελική αποδοχή ενός αιολικού πάρκου παίζει η λειτουργία περιστροφή των ανεμογεννητριών διότι τότε γίνονται ευκολότερα οπτικά αποδεκτές, καθώς φαίνεται να εξυπηρετούν κάποιο σκοπό. Διαφορετικά, όταν σημαντικός αριθμός ανεμογεννητριών δεν δουλεύει ενώ πνέουν άνεμοι, η προσδοκία του παρατηρητή για χρησιμότητα Αιολικών Μηχανών παραβιάζεται. 34

35 Κρίνεται επομένως αναγκαία η τακτική συντήρηση των μηχανών, η αντικατάστασητων φθαρμένων κατεστραμμένων τμημάτων, ούτως ώστε να αυξηθεί η δημόσιααποδοχή των εγκαταστάσεων τους, ενώ αισθητικά αρμονικότερο αποτέλεσμα δίνουν οι λευκές ανεμογεννήτριες με τα τρία πτερύγια (εναλλακτικό χρώμα είναι και το γκρι). Υποστηρίζεται επίσης, πως τα αιολικά πάρκα καταστρέφουν τη «βιοποικιλότητα»της περιοχής που γίνεται το έργο και κατ αποτέλεσμα σταδιακά αλλοιώνουν τηνοικολογική αλυσίδα. Μεγάλος λόγος γίνεται για τη θνησιμότητα των πτηνών στιςπεριοχές αυτές. Όμως θα πρέπει στο σημείο αυτό νααναφερθεί ότι οι επιδράσεις τωνανθρώπινων κατασκευών στα πουλιά περιορίζονται. Αποφεύγονται επικίνδυνεςπεριοχές οι οποίες αποτελούν νυχτερινά περάσματα αποδημητικών πουλιών. Νασημειωθεί ότι μόνο πουλιά με προβλήματα στην όραση πέφτουν πάνω στα πτερύγιατων ανεμογεννητριών. Τα πουλιά που πεθαίνουν λόγω συγκρούσεων με κινούμενα οχήματα είναι 300 φορές περισσότερα από αυτά που πεθαίνουν από ανεμογεννήτριεςκαι 70 φορές περισσότερα από αυτά που σκοτώνονται από κυνηγούς. Παρ όλα αυτά στις Ανεμογεννήτριες του Εργαστηρίου Αιολικής Ενέργειας Τ.Ε.Ι.Κρήτης παρατηρήθηκε ότι τα πουλιά έχουν την τάση, τόσο κατά τη διάρκεια τηςνύχτας όσο και της ημέρας, να αλλάζουν την πορεία τους m μακριά από τηπτερωτή πετώντας πάνω ή γύρω από αυτήν σε μια απόσταση ασφαλείας. Βέβαια, αυτό δε σημαίνει ότιδε πρέπει να αποφεύγονται περιοχές που ζουν προστατευόμεναείδη πουλιών, περιοχές με ιδιαίτερα τοπογραφικά χαρακτηριστικά καθώς και περιοχέςμε μειωμένη ορατότητα και κακές καιρικές συνθήκες. Λόγος γίνεται και για τις πιθανές παρενέργειες ενός αιολικού σταθμού στασυστήματα τηλεπικοινωνίας, διότι η ανάκλαση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτωνπάνω στα περιστρεφόμενα πτερύγια του δρομέα δημιουργεί ηλεκτρομαγνητικήαλληλεπίδραση. Οι Ανεμογεννήτριες μπορεί να προκαλέσουν ηλεκτρομαγνητικέςεπιδράσεις με αντανακλάσεις σημάτων από τις πτερωτές, κατά συνέπεια ο κοντινόςπαραλήπτης λαμβάνει και το άμεσο και το ανακλώμενο σήμα. Όμως και στην περίπτωση αυτή δεν υπάρχει λόγος υπερβολής και πανικού δεδομένου ότι τα σήματα επικοινωνίας (στρατιωτικά 35

36 πολιτικά) μπορούν ναεπηρεαστούν ακόμα και από την εκπομπή της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου μέσωμικροκυμάτων. Έτσι λοιπόν, οι δημιουργοί των Αιολικών Πάρκων συνεργάζονται μετις αρμόδιες πολιτικές και στρατιωτικές αρχές για να προσδιορίσουν αν ταπροβλήματα των ηλεκτρομαγνητικών επιδράσεων μπορούν να προβλεφθούν και να αποφευχθούν. Το θέμα αυτό έχει απασχολήσει και την Ελλάδα όπου έχει αντιμετωπιστεί και νομοθετικά καθώς για την έκδοση άδειας εγκατάστασης από το Υπουργείο Ανάπτυξης απαιτείται είτε βεβαίωση της αρμόδιας Νομαρχίας ότι η αιολική εγκατάσταση απέχει τουλάχιστον 1km από αναμεταδότες της τηλεόρασης (ΕΡΤ) και πομπούς της τηλεφωνίας (ΟΤΕ) είτε έγγραφη συναίνεση των οργανισμών αυτών για μικρότερες αποστάσεις. Η πιο βάσιμη «κατηγορία» για την ύπαρξη των αιολικών μονάδων είναι μάλλον το πρόβλημα του θορύβου που αυτές προκαλούν. Ο μηχανικός θόρυβος των ανεμογεννητριών μικρού και μεσαίου μεγέθους (ονομαστικής ισχύος 200kW) είναι μεγάλος, όμως όσο μεγαλύτερη είναι η εγκατάσταση τόσο περιορίζεται ο θόρυβος. Πρέπει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι η εγκατάσταση Αιολικών Πάρκων γίνεται κυρίως σε απομονωμένες περιοχές, ενώ ο προσεκτικός σχεδιασμός των σύγχρονων μηχανών έχει περιορίσει στο ελάχιστο τόσο τον αεροδυναμικό όσο και κάθε άλλο ηλεκτρομηχανολογικό θόρυβο. Δεν είναι λίγοι αυτοί που διερωτώνται για το ποιες είναι οι πηγές της ηχορύπανσης. Οι πιο σημαντικές αιτίες είναι η ηλεκτρογεννήτρια, το κιβώτιο μετάδοσης και τα έδρανα στήριξης. Και για να αντιμετωπιστεί ένα τόσο σοβαρό πρόβλημα, είτε παρεμβαίνουν στην πηγή παραγωγής του θορύβου, είτε στη διαδρομή του. Στην πρώτη περίπτωση γίνεται προσπάθεια επέμβασης στα στοιχεία που θορυβούν (π.χ. χρησιμοποιώντας οδοντωτούς τροχούς στο κιβώτιο μετάδοσης με πλάγια οδόντωση αντί ευθείας οδόντωσης) ή τοποθέτηση εσωτερικής ηχομονωτικής επένδυσης στο κέλυφος της κατασκευής. Στη δεύτερη 36

37 περίπτωση γίνεται χρήση ηχομονωτικών πετασμάτων και αντικραδασμικών πελμάτων στήριξης. Ο αεροδυναμικός θόρυβος (θόρυβος περιστροφής και θόρυβος τύρβης) μπορεί να αντιμετωπιστεί και κατά το στάδιο του σχεδιασμού και της κατασκευής της μηχανής. Ο θόρυβος περιστροφής αυξάνεται με την αύξηση της διαμέτρου, την μείωση του αριθμού των πτερυγίων, την αύξηση της ταχύτητας των ακροπτερυγίων και την αεροδυναμική φόρτιση των πτερυγίων (αύξηση απορροφούμενης ισχύος). Όμως πρέπει να γίνει κατανοητό ότι οι σύγχρονες ανεμογεννήτριες είναι αθόρυβες. Η θέση αυτή θα γίνει κατανοητότερη με την παράθεση των παρακάτω πληροφοριών. Ο ήχος μετριέται σε db σε λογαριθμική κλίμακα, το οποίο είναι ένα μέτρο του επιπέδου πίεσης του ήχου μια αύξηση 10 db ακούγεται σαν διπλασιασμός της ηχηρότητας. Επίσης και όλες οι μετρήσεις περιβαλλοντολογικού ήχου γίνονται σε db. Οι σύγχρονες ανεμογεννήτριες ισχύος KW και παράγουν ήχο έντασης περίπου 40dB σε απόσταση 600m. Ο ήχος των 34dB ισοδυναμεί με αυτόν που ακούγεται από ένα σπουργίτι σε απόσταση περίπου 20 μέτρων ή σε ένα ήσυχο σπίτι όπου δεν ακούγονται συνομιλίες ή σε ένα γραφείο που εργάζεται ένας άνθρωπος χωρίς να μιλάει. Αυτές είναι οι επιπτώσεις που προκαλούν τα αιολικά πάρκα τις οποίες θα τις δούμε κάθε μια αναλυτικότερα. 4.1 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ. Σε αυτό το στάδιο της μελέτης περιγράφονται και αναλύονται οι επιπτώσεις που πιθανόν να προκληθούν στο περιβάλλον κατά την κατασκευή του προτεινόμενου έργου. Αυτές οι επιπτώσεις θα 37

38 αναφέρονται στην ποιότητα του αέρα στην περιοχή όπου θα αναπτυχθεί το αιολικό πάρκο, στην δημιουργία υγρών και στερεών αποβλήτων, στις εργασίες εκκαθάρισης βλάστησης και στην διακίνηση οχημάτων. 4.2 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Αέριες εκπομπές Οι πιθανές επιπτώσεις στην ποιότητα της ατμόσφαιρας της ευρύτερης περιοχής του Έργουαναμένεται ότι θα προέλθουν από τις εκπομπές των μηχανημάτων κατασκευής και του σχετικού εξοπλισμού που θα χρησιμοποιηθούν σε όλες τις φάσεις των κατασκευαστικών εργασιών. Οι εγκαταστάσεις, ο εξοπλισμός και τα οχήματα κατασκευής εκπέμπουν αέριους ρύπους ωςαποτέλεσμα της καύσης υγρών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένων των αερίων του θερμοκηπίου(δηλ. μονοξείδιο άνθρακα, διοξείδιο του άνθρακα και υδρογονάνθρακες-hc). Επιπρόσθετα, τα κατασκευαστικά έργα που είναι αναγκαία για την υλοποίηση του προτεινόμενου έργου αναμένεταινα προκαλέσουν τη δημιουργία σκόνης στην περιοχή, λόγω των εργασιών εκκαθάρισης του οικοπέδου, εκσκαφής των θεμελίων και διαμόρφωσης των πλατειών των Α/Γ, οικοδομής των κτιριακών εγκαταστάσεων, κατασκευής του αναγκαίου οδικού δικτύου εξυπηρέτησης του έργου. Επίσης, σκόνη θα δημιουργηθεί από την συσσώρευση και αποθήκευση υλικών (χώμα, άμμος, κτλ) στο χώρο των εργοταξίων καθ όλη τη διάρκεια των κατασκευαστικών εργασιών. Συμβάλλουν επίσης, αλλά σε 38

39 μικρότερο βαθμό, η χρήση τσιμέντου, άμμου και άλλων λεπτόκοκκων υλικών καθώς και η κίνηση των διαφόρων μηχανημάτων στους χώρους των εργοταξίων για την εκτέλεση των εργασιών εκσκαφής, διαμόρφωσης της επιφάνειας του εδάφους, αποθήκευσης υλικών και της κίνησης των οχημάτων και του κατασκευαστικού εξοπλισμού στο χώρο των εργασιών Εκπομπές σκόνης Οι εργασίες κατασκευής των νέων εγκαταστάσεων του αιολικού πάρκου αποτελούν τηνβασικότερη πηγή έκλυσης σκόνης η οποία μπορεί να έχει σημαντικές αλλά παροδικού χαρακτήρα επιπτώσεις στην ποιότητα του αέρα της περιοχής. Η εκτίμηση των ελκυόμενων ποσοτήτων σκόνης από τα έργα κατασκευής γίνεται από την εμπειρική σχέση: e1 = 1,2 τον / δεκάριο / μήνα δραστηριότητας 6 Η παραπάνω σχέση ισχύει για κατασκευαστικές εργασίες μέσης έντασης (συνήθους έντασης), συνήθους σύστασης του χώματος και καιρικών συνθηκών ημίξηρων περιοχών (semiarid). Η εκτίμηση των εκπομπών από την συσσώρευση και αποθήκευση υλικών (χώμα, άμμος, κτλ) στον χώρο των εργοταξίων, γίνεται από μια εμπειρική σχέση όπου εξαρτάται από την περιεκτικότητα σε ίλη,το ποσοστό βροχοπτώσεων και τον χρόνο. Οι εκπομπές από την κυκλοφορία των οχημάτων κατασκευής εντοπίζονται στην έκλυση σκόνης από την κίνηση τους στους χώρους των εργοταξίων και των βοηθητικών χωμάτινων δρόμων και στους αέριους ρύπους από τη λειτουργία των κινήτρων τους (πετρελαιοκινητήρες). 39

40 Οι ποσότητες σκόνης που εκλύονται από την κίνηση οχημάτων σε χωμάτινους δρόμους εξαρτώνται γραμμικά από τον κυκλοφοριακό φόρτο, την μέση ταχύτητα κίνησης, το μέσο βάροςτων οχημάτων, τον μέσο αριθμό τροχών του οχημάτων, την υφή και την υγρασία της επιφάνειαςτου εδάφους. Οι εκτιμώμενες εκπομπές σκόνης στην ατμόσφαιρα είναι πολύ μικρές ώστε η σημασία των επιπτώσεών τους στην ποιότητα της ατμόσφαιρας να εκτιμάται ως μικρή (ΜΙ). Οι κλιματολογικές συνθήκες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην διασπορά της σκόνης στην ατμόσφαιρα. Η διασπορά στην ατμόσφαιρα λαμβάνει ιδιαίτερα μεγάλες διαστάσεις κατά τη διάρκεια ξηρών περιόδων με ταυτόχρονη επικράτηση ισχυρών ανέμων. Τέτοιες χρονικές περίοδοι ξηρής ατμόσφαιρας εμφανίζονται στην περιοχή του έργου καθώς οι μήνες από τον Μάιο μέχρι και τον Σεπτέμβριο χαρακτηρίζονται από πολύ χαμηλή βροχόπτωση Δημιουργία στερεών αποβλήτων Στο στάδιο κατασκευής του έργου, τα υλικά εκσκαφής αναμένεται να είναι της τάξης των63,000 m3. Μέρος του υλικού αυτού (περίπου 25,000 m3) θα χρησιμοποιηθεί για επιχωματώσεις, ενώ οι υπόλοιπες ποσότητες των 38,000 m3 αδρανών υλικών θα χρησιμοποιηθούν εντός του χώρου του αιολικού πάρκου για την διαμόρφωση των πλατειών γύρω από τις θέσεις εγκατάστασης των Α/Γ, ώστε καμιά ποσότητα δεν θα χρειαστεί να απορριφθεί ανεξέλεγκτα εκτός του χώρου ανάπτυξης. Ανεξαρτήτως αυτού, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην σωστή και συστηματικήσυλλογή των μπάζων τόσο κατά το στάδιο 40

41 σχεδιασμού όσο και κατά το στάδιοπρογραμματισμού του έργου σύμφωνα με τις υποδείξεις των αρμόδιων κυβερνητικών τμημάτων. Εκτός από τα υλικά εκσκαφής, υπάρχουν και τα περισσευούμενα υλικά κατασκευής (φύρα υλικών) καθώς και τα στερεά απορρίμματα από τους εργαζόμενους στο εργοτάξιο. Η ακριβής εκτίμηση των ποσοτήτων των αποβλήτων που θα παραχθούν ως φύρα των υλικών κατασκευής είναι δύσκολη, καθώς αυτή εξαρτάται από το πλάνο εκτέλεσης των επιμέρουςδιαδικασιών κατασκευής, τη μεθοδολογία που θα ακολουθήσει στην εκτέλεση της εργασίας του κάθε συνεργείο που θα χρησιμοποιηθεί και αστάθμητους παράγοντες, που δεν είναι δυνατόν στην φάση αυτή να καθοριστούν με ακρίβεια. Παρόλα αυτά, με βάση την εμπειρία από αντίστοιχα έργα, αναμένεται ότι η φύρα των υλικών δεν θα ξεπεράσει το 2-3% του συνολικού όγκου σκυροδέματος και οπλισμού, θα ναι περίπου 950 m3. Οι ποσότητες αυτές είναι υποχρέωση του ανάδοχου εργολάβου να εναποτεθούν με ασφαλή τρόπο και σύμφωνα με τις οδηγίες της αρμόδιας αρχής αναφορικά με την θέση εναπόθεσής τους. Τέλος, υπάρχουν και τα στερεά απορρίμματα συσκευασιών του εξοπλισμού του πάρκου τα οποία δεν μπορούν να εκτιμηθούν στην φάση αυτή. Τα υλικά αυτά είναι ανακυκλώσιμα, έτσι ώστε με τη σωστή διαχείρισή τους σύμφωνα με τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας (Ο περί Συσκευασιών και Αποβλήτων Συσκευασιών Νόμος Αρ. 133(Ι)/2003) οι πιθανές επιπτώσεις στο περιβάλλον να ελαχιστοποιηθούν. Ο ανάδοχος θα υιοθετήσει την φιλοσοφία των "3R" στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων των εργασιών κατασκευής. Η φιλοσοφία αυτή (Reduce Reuse Recycle) απαιτεί όπως ο ανάδοχος κατά σειρά να εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες που έχει για να «μειώσει, επαναχρησιμοποιήσει και ανακυκλώσει" τα παραγόμενα στερεά απόβλητα προτού χρειαστεί να τα απορρίψει στους χώρους υγειονομικής ταφής. Ο ανάδοχος προτίθεται να χρησιμοποιήσει όλους τους τοπικά διαθέσιμους φορείς που ενεργοποιούνται στους τομείς αυτούς. Όπου η απόρριψη στους χώρους υγειονομικής ταφής είναι ο 41

42 μόνος τρόπος διαχείρισής τους, θα αναληφθεί με βάση τις αρχές που περιγράφονται στην συνέχεια Μη-επικίνδυνα στερεά απόβλητα Οι μεγαλύτερες ποσότητες των αδρανών μη-επικίνδυνων στερεών αποβλήτων θα προέλθουναπό τις εργασίες εκσκαφής. Το χώμα θα χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη όλων των αναγκών των επιχωματώσεων και την διαμόρφωση των πλατειών ανέγερσης των Α/Γ και άρα δεν θα υπάρξει ανάγκη μεταφοράς υλικού επιχωματώσεων από λατομεία της περιοχής, μειώνοντας αισθητά τα περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται : 1. με τις εκπομπές αέριων ρύπων στην ατμόσφαιρα (από τις διακινήσεις των φορτηγώνμεταφοράς των υλικών από τα λατομεία προς τον έργου), 2. με την παρακώλυση της κυκλοφορίας και τον κίνδυνο ατυχημάτων από την κίνηση των βαρέων και αργοκίνητων φορτηγών στο οδικό δίκτυο της περιοχής Αναφορικά με την επιτόπου διάθεση των χωμάτων των εκσκαφών θα πρέπει να εξεταστούν οιπαρακάτω παράμετροι: 42

43 1. Πιθανές αλλαγές στο φυσικό σύστημα επιφανειακών απορροών και επόμενες πιθανέςαλλαγές στο υδρολογικό και υδρογεωλογικό σύστημα της περιοχής 2. Επιπτώσεις σε περιοχές βιότοπων, και 3. Οπτικές επιπτώσεις που συνδέονται με τις αλλαγές του τοπίου εξαιτίας της εναπόθεσης όγκων χωμάτων Επικίνδυνα στερεά απόβλητα Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων θα γίνει σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Στερεών και Επικίνδυνων Αποβλήτων Νόμου (Αρ. 215(I)/2002) και τους σχετικούς κανονισμούς για την διαχείριση των πετρελαιοειδών αποβλήτων, των μπαταριών και συσσωρευτών, των PCBs και PCTs, των συσκευασιών και υλικών συσκευασίας και των οικοδομικών υλικών. Ο ανάδοχος θα πρέπει να προβεί σε όλες τις αναγκαίες ρυθμίσεις για την ασφαλή επιτόπια αποθήκευση ή διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων και τη τελική απόθεση τους σε ΧΥΤΑ. Πριν από την έναρξη των εργασιών κατασκευής θα αναπτυχθεί από τον ανάδοχο ένα διαχειριστικό σχέδιο ελέγχου και διάθεσης των αποβλήτων κατασκευής, το οποίο θα περιλαμβάνει: 43

44 1. Καθορισμό της στρατηγικής ελαχιστοποίησης / συλλογής / αποθήκευσης / επεξεργασίας /επαναχρησιμοποίησης / διάθεσης κάθε ενός ρεύματος αποβλήτων σύμφωνα με τιςπρόνοιες της Κυπριακής νομοθεσίας π.χ. στρατηγική για την συλλογή των υλικών και τωναποβλήτων συσκευασίας (εμπορευματοκιβώτια, πλαστικά περιτυλίγματα, ξύλινες παλέτεςκ.λπ. ) στο σημείο προέλευσής τους, 2. Προσδιορισμό των πιθανών αποδεκτών για επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση των αντίστοιχων ρευμάτων των αποβλήτων, 3. Υιοθέτηση των κατάλληλων μεθόδων για την διαχείριση των αποβλήτων (π.χ. προγράμματα κατάρτισης του προσωπικού, τρόποι αποθήκευσης, συσκευασία, σήμανση,μεταφορά και διάθεση) σύμφωνα με τις πρόνοιες της νομοθεσίας, και 4. Τέλος, ο ανάδοχος θα πρέπει να προσδιορίσει τους τοπικά διαθέσιμους φορείς πουδραστηριοποιούνται στον τομέα και μπορούν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ωςσυλλέκτες και ως ανακυκλωτές. 44

45 4.2.4 Επιπτώσεις στα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα. Oι σημαντικότερες επιπτώσεις αναμένεται να προέλθουν από την συσσώρευση διαφόρων δομικών υλικών καθώς και από τη δημιουργία στο χώρο του έργου βιομηχανικών αποβλήτων (διαρροές καυσίμων και άλλων χημικών ουσιών απότη λειτουργία τουεξοπλισμού). Οι πηγές σκόνης στους χώρους των κατασκευαστικών εργασιών περιλαμβάνουν τις εκσκαφές, τούς σωρούς των χωμάτων ή άλλων κατασκευαστικών υλικών και την διακίνηση των φορτηγών από και προς τα εργοτάξια όταν αυτά κινούνται πάνω σε χωμάτινες επιφάνειες. Μέρος της εκπεμπόμενης στην ατμόσφαιρα σκόνης θα καταλήξει στο έδαφος και στην συνέχεια στα γειτονικά επιφανειακά ύδατα και μέσω των επιφανειακών απορροών (κατά τη διάρκεια περιόδων βροχόπτωσης ή των εργασιών καθαρισμού των χώρων εργασίας) στα υπόγεια ύδατα. Τέλος, τα παραγόμενα αστικά λύματα θα συλλέγονται σε χημικές τουαλέτες οι οποίες θα εκκενώνονται περιοδικά. Συνεπώς, δεν αναμένονται επιπτώσεις στα υπόγεια και επιφανειακά ύδατα από τα αστικά λύματα. Επιπρόσθετα, οι πηγές βιομηχανικών αποβλήτων (πετρελαιοειδή απόβλητα, λιπαντικά, καύσιμα)περιλαμβάνουν τις εγκαταστάσεις και τα μηχανήματα κατασκευής (διαρροές καυσίμων καιλιπαντικών ή/και άλλων χημικών ουσιών από τη λειτουργία και συντήρηση και του εξοπλισμούτων εργοταξίων). 45