Στρατηγικό και Επιχειρησιακό Σχέδιο Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων

Transcript

1 Στρατηγικό και Επιχειρησιακό Σχέδιο Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων Σεπτέμβριος 2013

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Επιτελική Σύνοψη ΕΝΟΤΗΤΑ Α- ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ & ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Κεφάλαιο 1 Τάσεις & Δεδομένα στον Παγκόσμιο & Εγχώριο Τουρισμό Κεφάλαιο 2 Ανάλυση Τουριστικής Προσφοράς & Ζήτησης Αθήνας Κεφάλαιο 3 Έρευνα & Ανάλυση Εικόνας Προορισμού σε Β2Β/Online Κανάλια Κεφάλαιο 4 Προκλήσεις & Προοπτικές για τον Τουρισμό ΕΝΟΤΗΤΑ Β - ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ACVB Κεφάλαιο 5 Στρατηγικό Πλαίσιο & Ανάλυση Δράσεων Κεφάλαιο 6 Παρουσίαση Οικονομικών Μεγέθων Κεφάλαιο 7 Συμπεράσματα Γενικές Διαπιστώσεις Ευρετήριο Πινάκων Ευρετήριο Διαγραμμάτων Πηγές 2

3 ENOTHTA Α ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ & ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 1. Τάσεις & Δεδομένα στον Παγκόσμιο & Εγχώριο Τουρισμό 1.1. Παγκόσμιος Τουρισμός Η Πορεία του Διεθνούς Τουρισμού Παγκόσμια Τουριστική Κίνηση Μεγέθη Εξερχόμενου Τουρισμού Διεθνείς Τουριστικές Δαπάνες Διεθνείς Τουριστικές Εισπράξεις Εξερχόμενος Τουρισμός από Αναδυόμενες Αγορές, BRICS Οι Προοπτικές του Διεθνούς Τουρισμού μέχρι το Οι Προπτικές του Διεθνούς Τουρισμού μέχρι το 2030 στον Απόηχο της Οικονομικής Κρίσης Οικονομική Κρίση & Τουρισμός Διαφοροποίηση Καταναλωτικών Συνηθειών Τάσεις και Δεδομένα στους Τομείς της Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών Τεχνολογικές Τάσεις & Ανάλυση Συμπεριφοράς Καταναλωτών Εξερευνητές Ταξιδιώτες Προερχόμενοι από τις Αναδυόμενες Αγορές Νέες Ηλικιακά Οικογένειες Νέοι Επιχειρηματίες Ταξιδιώτες Ταξιδιώτες Ηλικίας Άνω των 60 Ετών Τεχνολογίες Διαδικτύου Βιωσιμότητα & Τουρισμός 1.2. Ευρωπαϊκός Τουρισμός Τάσεις & Δεδομένα Βασικές Ευρωπαικές Αγορές Αναζήτηση & Σχεδιασμός Ταξιδιού Οι Προπτικές για το Ελλάδα & Τουρισμός Συνοπτική Ανάλυση Τουριστικών Μεγεθών Η Πορεία του Ελληνικού Τουρισμού κατά το Διεθνείς Αφίξεις ανά Χώρα Προέλευσης Εποχικότητα Διεθνών Τουριστικών Αφίξεων Τουριστικές Εισπράξεις Δείκτες Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας Οι Εξελίξεις στις Ανταγωνίστριες Χώρες Εξέλιξη της Τουριστικής Ζήτησης 1.4. Συμπεράσματα 2. Ανάλυση Τουριστικής Προσφοράς & Ζήτησης Αθήνας 2.1. Πόλοι Τουριστικής Δραστηριότητας / Περιοχές Τουριστικού Ενδιαφέροντος Γεωγραφική Τμηματοποίηση Ιστορικό Κέντρο Ζώνη Α: Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων 3

4 Ιστορικό Κέντρο Ζώνη Β: Λεωφόροι Γ Σεπτεμβριου Πατησίων / Πανεπιστημίου Ακαδημίας Σόλωνος / Λυκαβηττός / Βας. Σοφίας Εθν. Κήπος Προεδ. Μέγαρο Καλλιμάρμαρο Ζάππειο Σύνδεση Κέντρου και Παράκτιας Ζώνης: Άξονας Λεωφόρου Συγγρού και Απολλώνια Ακτή (Φάληρο Σούνιο) Πειραιάς Σημεία Ειδικού Ενδιαφέροντος: Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις Σημεία Ειδικού Ενδιαφέροντος: Ακαδημία Πλάτωνος Σημεία Ειδικού Ενδιαφέροντος: Πύλες Εισόδου και Συγκοινωνιακό Δίκτυο Σημεία Ειδικού Ενδιαφέροντος σε Άλλες Περιοχές της Αττικής Θεματική Τμηματοποίηση Πολιτισμός / Ιστορία / Τέχνες Συνέδρια / Εκθέσεις / Επιχειρηματική Δραστηριότητα Γαστρονομία / Διασκέδαση Shopping / Παραδοσιακές Αγορές Ειδικές Μορφές Τουρισμού (Θαλάσσιος Θρησκευτικός Ευεξίας) 2.2. Ξενοδοχειακό Δυναμικό Συνολική Δυναμική των Ξενοδοχείων της Αθήνας και της Περιφέρειας Αττικής (πλην Νήσων) Αναλογία Ξενοδοχειακών Κλινών του Δήμου Αθηναίων επί των Συνολικών Ξενοδοχειακών Κλινών της Περιφέρειας Αττικής (πλην Νήσων) και Ολόκληρης της Χώρας Αναλογία Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Κατηγορία Μέσο Μέγεθος Ξενοδοχείων 2.3. Αξιοθέατα & Πολιτιστικοί Πόροι Εξέλιξη Επισκεψιμότητας σε Αξιοθέατα Εποχικότητα Εισπράξεις 2.4. Τουριστική Κίνηση Αφίξεις σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα Διανυκτερεύσεις σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα Εποχικότητα Διανυκτερεύσεων Εθνικότητα Τουριστών Πρόσθετοι Δείκτες Ξενοδοχείων Αθήνα & Ευρωπαϊκός Ανταγωνισμός Αφιξεις Τουριστων στο Αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» Κίνηση Επιβατών Κρουαζιέρας 2.5. Η Θέση της Αθήνας στη Διεθνή Συνεδριακή Αγορά Εξέλιξη Συνεδριακού Τουρισμού ανά Περιφέρεια Χώρα Εξέλιξη Συνεδριακού Τουρισμού ανά Πόλη Εξέλιξη Συνεδριακού Τουρισμού βάσει Αριθμού Συμμετεχόντων Η Θέση της Αθήνας 2.6. Συνολικά Συμπεράσματα Πόλοι Τουριστικής Δραστηριότητας/ Περιοχές Τουριστικού Ενδιαφέροντος Ξενοδοχειακό Δυναμικό Αξιοθέατα & Πολιτιστικοί Πόροι Τουριστική Κίνηση Η Θέση της Αθήνας στη Διεθνή Συνεδριακή Αγορά 4

5 3. Έρευνα & Ανάλυση Εικόνας Προορισμού σε Β2Β/Online Κανάλια 3.1. Εισαγωγή Περιγραφή & Σκοπός Έρευνα Διαδικτυακής Εικόνας Προορισμού Έρευνα σε Επαγγελματίες Τουρισμού Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών Μεθοδολογία Έρευνα Διαδικτυακής Εικόνας Προορισμού Έρευνα σε Επαγγελματίες Τουρισμού Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών 3.2. Αξιολόγηση Εικόνας Προορισμού Αξιολόγηση Ενδιαφέροντος & Ζήτηση Ευρύτερη Εικόνα Αθήνας Ανάλυση Αγορών Επιρροή Κρίσης Αξιολόγηση Value for Money Χρήση Κοινωνικών Δικτύων 3.3. Αξιολόγηση Τουριστικού Προϊόντος Προορισμού Συνολική Αξιολόγηση Τουριστικού Προϊόντος Θεματικές Κατηγορίες Σημεία Ενδιαφέροντος Συνολικό Αίσθημα Αναφορών Πύλες Εισόδου 3.4. Συγκριτική Ανάλυση Ανταγωνισμού 3.5. Συνολικά Συμπεράσματα & Σημεία Σύγκλισης Αξιολόγηση Εικόνας Προορισμού Αξιολόγηση Τουριστικού Προϊόντος Συγκριτική Ανάλυση Ανταγωνισμού 4. Προκλήσεις & Προοπτικές για τον Τουρισμό της Αθήνας 4.1. Το Έργο του Δήμου Αθηναίων στη Διαχείριση του Προορισμού 4.2. Ευρύτερες Παρεμβάσεις στο Αστικό Περιβάλλον με Άμεση Συμβολή στην Αναβάθμιση του Τουριστικού Προϊόντος (Έργο Αθήνα) 4.3. Μια Κρίσιμη Συγκυρία για τον Ελληνικό & Αθηναϊκό Τουρισμό 4.4. Προϋποθέσεις για τη Διενέργεια Γόνιμων Παρεμβάσεων από τον Δήμο Αθηναίων 4.5. Κρίση & Τουρισμός στην Αθήνα Περιθώρια Βελτίωσης της Διασύνδεσης Πολιτισμού & Τουρισμού Διοργάνωση & Ανάδειξη Εκδηλώσεων Αναβάθμιση Χωρικών Ζωνών Τουριστικού Ενδιαφέροντος Εξειδικευμένη Γνώση & Δυνητική Συνεισφορά του Συνεδριακού Τουρισμού Συντεταγμένη Τοποθέτηση της Αθήνας στον Χάρτη των Διεθνών Μεταφορών (α) Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Συντεταγμένη Τοποθέτηση της Αθήνας στον Χάρτη των Διεθνών Μεταφορών (α) Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς 5

6 Ενίσχυση της Ελκυστικότητας της Πόλης & Διατύπωση ενός Οράματος για τον Αθηναϊκό Τουρισμό: Ο Ρόλος του Δήμου Αθηναίων 4.6. Στόχευση Αγορών Ελλάδα & Κύπρος ΗΠΑ Άλλες Long-Haul Αγορές Ιαπωνία, Καναδάς & Αυστραλία Ευρωπαϊκός Βορράς & Νότος Ισπανία Ιταλία Γαλλία Βρετανία & Γερμανία Αναδυόμενες Αγορές Ρωσία & Κίνα Αγορές υπό Παρακολούθηση Βασικές & Επιμέρους Αγορές ανά Θεματικό Τύπο 4.7. SCOPE Analysis ENOTHTA B ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ACVB 5. Στρατηγικό Πλαίσιο & Ανάλυση Δράσεων ( ) 5.1. Στρατηγικό Πλαίσιο & Άξονες Δράσης 5.2. Ανάλυση Δράσεων & Ενεργειών Άξονας Α: Οργάνωση & Λειτουργία ACVB A1 Επιχειρησιακή Αναδιάρθρωση & Επικοινωνιακή Στρατηγική ACVB Α1.1 Αναβάθμιση Διοικητικής Λειτουργίας & Εσωτερικών Διαδικασιών Α1.2 Επικοινωνιακή Στρατηγική & Εταιρική Ταυτότητα Α1.3 Ανάπτυξη & Παροχή Υπηρεσιών (Πρόγραμμα Μελών ACVB) Άξονα Β: Αναβάθμιση & Εμπλουτισμός Τουριστικού Προϊόντος Β1 Παρατηρητήριο Τουρισμού Β1.1 Σύστημα Καταγραφής & Αξιολόγησης Τουριστικού Προϊόντος Β1.2 Τράπεζα Τουριστικών Δεδομένων Β1.3 Έρευνα Ικανοποιησης Επισκεπτών Β1.4 Έρευνα Εικόνας Προορισμού Β2 Ανάπτυξη Θεματικών Εμπειριών & Χαρτοφυλακίου Τουριστικού Προϊόντος Β2.1 Μελέτη Αξιολόγησης/Αναβάθμισης Επιλεγμένων Περιοχών Τουριστικού Ενδιαφέροντος Β2.2 Ανάπτυξη Τουριστικών Πακέτων Θεματικών Εμπειριών και Προϊόντων Β2.3 Εκπαίδευση Τοπικού Τουριστικού Τομέα Β3 Αναβάθμιση & Επέκταση Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών Β3.1 Συντήρηση, Αναβάθμιση & Επέκταση Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών (Αμαλίας, Αεροδρόμιο, Αδριανού και ΟΛΠ) Β3.2 Στελέχωση & Εκπαίδευση Προσωπικού Β4 Βελτίωση Τουριστικών Υποδομών Ιστορικού Κέντρου Β4.1 Ανάπτυξη Δικτύου Ευρυζωνικότητας (Wi-Fi) Β4.2 Ανάπτυξη Συστήματος Τουριστικής Σήμανσης Β4.3 Εγκατάσταση Υποδομών ΑμΕΑ 6

7 Β4.4 Ανάπτυξη Βιομηχανικού Μουσείου Αθήνας Β4.5 Δημιουργία Ψηφιακού Μουσείου Ακαδημίας Πλάτωνος Β4.6 Αποκατάσταση Γλυπτών Μνημείων Ιστορικού Κέντρου Β4.7 Επανεκκίνηση Προγράμματος ΠΡΟΣΟΨΗ Άξονα Γ: Προώθηση & Προβολή Τουριστικού Προϊόντος Γ1 Πρόγραμμα Προώθησης / Online Γ1.1 Μελέτη & Αναβάθμιση Τουριστικών Portals Γ1.2 Επικαιροποίηση Ανάπτυξη Ψηφιακού Περιεχομένου Γ1.3 Αναβάθμιση, Διεύρυνση & Διαχείριση Παρουσίας σε Social Media Γ1.4 Ενέργειες Προβολής μέσω Web & Social Media Γ2 Πρόγραμμα Προώθησης / Β2Β Γ2.1 Σχεδιασμός & Παραγωγή Έντυπου Προωθητικού Υλικού Γ2.2 Συμμετοχή σε Β2Β Εκθέσεις Γ2.3 Συμμετοχή σε Διεθνή Συνέδρια & Συναντήσεις Εργασίας Γ2.4 Διοργάνωση Ταξιδιών Εξοικείωσης (Fam Trips) (9/Έτος) Γ2.5 Διοργάνωση Press Trips Γ2.6 Διοργάνωση Ετήσιου Travel Trade Workshop & Συνεδρίου Γ2.7 Σχεδιασμός & Υλοποίηση Athens Destination Specialist Program Γ2.8 Ambassadors Program Γ3 Αναβάθμιση Προγράμματος This is My Athens Γ4 Ανάδειξη Διεθνούς Μαραθωνίου Αθηνών Γ4.1 Ενέργειες Αναβάθμισης Διαδρομής Μαραθωνίου Γ4.2 Διασύνδεση Μαραθωνίου με Ευρύτερο Τουριστικό Προϊόν Γ4.3 Ενέργειες Προσέλκυσης Ενδιαφέροντος & Αύξησης Συμμετοχής Τοπικού Πληθυσμού Γ4.4 Ενέργειες Προώθησης & Προβολής σε Διεθνή Μέσα & Τουριστικά Κανάλια 6. Παρουσίαση Οικονομικών Μεγεθών 6.1. Έσοδα Χρηματοδότηση από Δήμο Αθηναίων ΕΣΠΑ Χρηματοδότηση από Δήμο Αθηναίων Χορηγίες Πρόγραμμα Μελών Σύνολο Εσόδων 6.2. Έξοδα 7. Συμπεράσματα Διαπιστώσεις 7.1. Γενικές Διαπιστώσεις 7.2. Συμπεράσματα ανά Ενότητα 7

8 Επιτελική Σύνοψη Η παρούσα αναφορά περιλαμβάνει το Στρατηγικό & Επιχειρησιακό Σχέδιο Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναιων κατά την περίοδο Όντας δομημένη σε δύο ενότητες, η παρούσα αναφορά διασαφηνίζει πως το στρατηγικό πλαίσιο δράσεων για τον τουριστικό τομέα της πρωτεύουσας απορρέει από τη συστηματική και διεξοδική ανάλυση ποικίλων τάσεων, οι οποίες διέπουν την Αθήνα ως τουριστικό προορισμό και διαμορφώνουν την τοποθέτηση της στον χάρτη του Ευρωπαϊκού τουρισμού πόλεων. Η Α Ενότητα αποτελείται από τέσσερα κεφάλαια και ξεδιπλώνει τις παραμέτρους του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος που θα κληθεί να διαχειριστεί το αναδομημένο Γραφείο Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναιων έως τα τέλη του Το Κεφάλαιο 1 εξετάζει τις τάσεις στον παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και ελληνικό τουρισμό, ενώ παράλληλα προσμετράται το αποτύπωμα της κρίσης σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο. Ο στόχος είναι να αναδειχθούν οι πρόσφατες εξελίξεις στην παγκόσμια τουριστική βιομηχανία, καθώς και οι ανάλογες επιπτώσεις σε επίπεδο περιοχής και χώρας. Το Κεφάλαιο 2 εστιάζει στα δεδομένα τουριστικής προσφοράς και ζήτησης, συνοψίζοντας τα στοιχεία τα οποία απαρτίζουν το τουριστικό προϊόν της Αθήνας και προσδιορίζοντας επιμέρους πτυχές όσον αφορά τις επιδόσεις της Αθήνας σε όρους εποχικότητας, γεωγραφικής διασποράς των επισκεπτών και απήχησης σε συγκεκριμένες αγορές-χώρες τουριστών. Ενδεικτικές κατηγορίες δεδομένων που τυγχάνουν ανάλυσης στο εν λόγω κεφάλαιο είναι το ξενοδοχειακό δυναμικό, η θέση της Αθήνας στη διεθνή συνεδριακή αγορά, η τουριστική κίνηση σε ξενοδοχειακά καταλύματα, η επιβατική κίνηση στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, κ.λπ. Στη συνέχεια, το Κεφάλαιο 3 παρουσιάζει μία συνολική ανάλυση της εικόνας της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό, εξετάζοντας τις απόψεις και την εμπειρία των επισκεπτών της πρωτεύουσας (Έρευνα Ικανοποίησης Επισκεπτών Αθήνας), την εικόνα που επικρατεί παγκοσμίως για τον προορισμό μέσω των σχετικών αναφορών στο διαδίκτυο (Έρευνα Διαδικτυακής Εικόνας Προορισμού), καθώς και των 8

9 αντιλήψεων που επικρατούν για την Αθήνα μεταξύ εκπροσώπων της διεθνούς αγοράς (Έρευνα σε Επαγγελματίες Τουρισμού). Το Κεφάλαιο 4 παρουσιάζει τις προκλήσεις και τις προοπτικές για τον τουρισμό της Αθήνας κατά την περίοδο Έμφαση δίνεται επίσης στην κληρονομιά των πρωτοβουλιών αμιγώς τουριστικού χαρακτήρα της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών, αλλά και σε μια σειρά ευρύτερων παρεμβάσεων στο αστικό περιβάλλον με άμεση συμβολή στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος στα πλαίσια υλοποίησης του Έργου Αθήνα. Λαμβάνοντας υπόψη το εν λόγω χαρτοφυλάκιο δράσεων, το Κεφάλαιο 4 προβαίνει ουσιαστικά σε αποτίμηση ποικίλων παραγόντων, που θα επηρεάσουν την ανάπτυξη και διαχείριση του τουρισμού της Αθήνας εκ μέρους του Δήμου Αθηναίων και της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών. Συγκεκριμένα, η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης εξειδικεύει τις παραμέτρους που καθορίζουν τον προσανατολισμό του στρατηγικού σχεδιασμού, χρησιμοποιώντας ένα μεθοδολογικό πλαίσιο παράθεσης διαπιστώσεων με γνώμονα την προοδευτική ενδυνάμωση των αποφάσεων στρατηγικού χαρακτήρα σε όρους συνεκτικής επιχειρηματολογίας, πληρότητας στόχων και αποτελεσματικότητας δράσεων. Η Β Ενότητα αποτελείται από τρία κεφάλαια, και αφορά τον στρατηγικό και επιχειρησιακό σχεδιασμό του Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων (Athens Convention & Visitors Bureau ACVB). Το Κεφάλαιο 5 θέτει το στρατηγικό πλαίσιο κατά την περίοδο , και εισέρχεται σε λεπτομερή ανάλυση των δράσεων του στρατηγικού σχεδίου του Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων στη βάση τριων αξόνων: Οργάνωση και Λειτουργία του ACVB, Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός, καθώς και Προώθηση και Προβολή του Τουριστικού Προϊόντος. Τέλος, στο Κεφάλαιο 6 παρουσιάζονται τα Οικονομικά Μεγέθη σε επίπεδο πηγών εσόδων και ανάλυση εξόδων του Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων, ενώ το Κεφάλαιο 7 συνοψίζει τα κυριότερα εκ των συμπερασμάτων της παρούσας αναφοράς. 9

10 1. Τάσεις και Δεδομένα στον Παγκόσμιο & Εγχώριο Τουρισμό 1.1. Παγκόσμιος Τουρισμός Η Πορεία του Διεθνούς Τουρισμού Με επιστέγασμα τη θετική του πορεία κατά τη διάρκεια του 2012 ο τουρισμός έχει επιδείξει αξιοσημείωτες εντοχές στις αναταράξεις της διεθνούς πολιτικής σκηνής και στις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας, λειτουργώντας ως αντίβαρο στην εντεινόμενη αβεβαίοτητα σε παγκόσμιο επίπεδο, και δη στις πιέσεις που δέχτηκαν οι κύριες αγορές που τροφοδοτούν την ταξιδιωτική βιομηχανία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο τουρισμός ανέκαμψε σε σύντομο χρονικό διάστημα, έπειτα από την πτωτική τάση που κατέγραψαν οι διεθνείς αφίξεις (-4,2%) και οι διεθνείς εισπράξεις (-5,7%) κατά την περίοδο Tα διαθέσμα στοιχεία, που παρατίθενται σε αυτό το κεφάλαιο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού και άλλες πηγές, συνιστούν πως ο διεθνής τουρισμός επανήλθε σε θετική πορεία σε μία περίοδο κατά την οποίο κυριάρχησαν η οικονομική αναταραχή, τα συνεχή προβλήματα στην Ευρωζώνη, και οι μεγάλες πολιτικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Φυσικά, παρά το γεγονός ότι η παγκόσμια οικονομία παρουσιάζει σημάδια εύθραυστης ανάκαμψης, οι κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις των προβλημάτων αποδεικνύονται ιδιαίτερα πολύπλοκες και αλληλένδετες. Άρα, αποτελεί αξιοσημείωτο γεγονός ότι η ταξιδιωτική και τουριστική βιομηχανία έχει διατηρήσει τα κεκτημένα της, καθότι μάλιστα τα συνολικά μεγέθη της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας αυξήθηκαν σταθερά κατά τη διάρκεια του Συγκεκριμένα, η διετία χαρακτηρίστηκε από σταθερή ανάπτυξη της τάξεως του 3 5%. Παγκοσμίως, οι τουριστικές αφίξεις το 2011 παρουσίασαν αύξηση κατά 4,8% σε σύγκριση με το 2010, ενώ το 2012 κατεγράφη αύξηση της τάξεως του 4% (βλ. Πίνακα 1.1.1). Δείγμα της ανθεκτικότητας της τουριστικής βιομηχανίας αποτελεί και το γεγονός ότι οι διεθνείς αφίξεις ξεπέρασαν το όριο του ενός δισεκατομμυρίου το 2012, κάτι που συνέβη για πρώτη φορά στα χρονικά καταγραφής των τουριστικών δεδομένων κατά τη διάρκεια ενός μεμονωμένου έτους (UNWTO, 2013α). 10

11 Πίνακας 1.1.1: Ποσοστιαίες Αλλαγές στις Παγκόσμιες Τάσεις του Τουρισμού (Πηγή: UNWTO, 2013β) (προβλέψεις) Συνολικά +4.8% +4.0% +3 με 4% Ευρώπη +6.4% +3.4% +2 με 3% Αμερική +3.7% +4.6% +3 με 4% Ασία-Ωκεανία +6.4% +7.0% +5 με 6% Αφρικη -0.8% +5.9% +4 με 6% Μέση Ανατολή -5.6% -5.4% +0 με 5% Συγκεκριμένα, η πλειονότητα των προορισμών παρουσίασε αύξηση στον αριθμό των διεθνών αφίξεων επισκεπτών, ειδικά η περιοχή της Βορείου Αφρικής της οποίας χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Τυνησία, η οποία κατόρθωσε να καλύψει τις σοβαρές απώλειες του Η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη κατέγραψε επίσης σημαντικές αυξήσεις. Η Ασία επωφελήθηκε από την ανάκαμψη της τουριστικής κίνησης στην Ιαπωνία μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα, ενώ η περιοχή της Μέσης Ανατολής παρουσίασε σημάδια ύφεσης λόγω των συνεχιζόμενων προβλημάτων στην Αίγυπτο. Παράλληλα, οι αναδυόμενες αγορές, σε συνδυασμό της ανοδικής τάσης των μισθών και της αυξανόμενης κινητικότητας των κατοίκων τους, συνέχισαν να μεγενθύνουν τις τάσεις της τουριστικής ζήτησης Παγκόσμια Τουριστική Κίνηση Οι διεθνείς αφίξεις κατά τη διάρκεια του 2012 ξεπέρασαν το 1 δισεκατομμύριο ( ) σε σχέση με τον αριθμό των 996 εκατομμυρίων το Η ζήτηση διατηρήθηκε σε καλά επίπεδα καθ όλη τη διάρκεια του έτους με καλύτερα από τα αναμενόμενα αποτελέσματα στο τέταρτο τρίμηνο του 2012 (UNWTO, 2013β). Εξετάζοντας τα στοιχεία ανά προορισμό, η Ασία και η περιφέρεια του Ειρηνικού (+7%) απέφεραν τα καλύτερα αποτελέσματα, ενώ ιδιαίτερα ψηλά στην κατάταξη διατηρήθηκαν η περιφέρεια της Νοτιοανατολικής Ασίας, η Βόρεια Αφρική (+9%) και η Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη (+8%) (UNWTO, 2013β). Όπως παρατηρείται στο Διάγραμμα 1.1.1, όλες οι περιφέρειες παρουσίασαν ανάπτυξη εκτός της Μέσης Ανατολής, η οποία κατά τα δύο τελευταία έτη παρουσίασε σημαντική μείωση κυρίως λόγω της πολιτικής αστάθειας αλλά και της αδυναμίας διασφάλισης κλίματος ασφάλειας για τον εισερχόμενο τουρισμό στην περιοχή. 11

12 Διάγραμμα 1.1.1: Διεθνείς Αφίξεις ανά Περιφέρεια Ποσοστό Μεταβολής Περιόδου (Πηγή: UNWTO, 2013γ) Διάγραμμα 1.1.2: Διεθνείς Αφίξεις ανά Περιφέρεια (%), 2012 (Πηγή: UNWTO, 2013γ) 12

13 Οι Ευρωπαϊκές χώρες, παρά τη συνεχιζόμενη πολιτική και οικονομική αστάθεια, παρέμειναν ανάμεσα στους πιο δημοφιλείς ταξιδιωτικούς προορισμούς κατά τη διάρκεια του Συγκεκριμένα, η Πολωνία, η Γερμανία και χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης παρουσίασαν αυξήσεις άνω της τάξεως του 4% στις διεθνείς αφίξεις (βλ. Πίνακα 1.1.2). Πίνακας 1.1.2: Ρυθμός Μεταβολής (%) Διεθνών Αφίξεων ανά Χώρα το 2012 (Πηγή: UNWTO, 2013β) Αυστρία 4,9 Ιταλία 0,5 Σλοβακία 3,4 Βέλγιο 0,1 Ρωσία 13,4 Σλοβενία 5,8 Κροατία 4,5 Ουκρανία 7,5 Ισπανία 2,7 Κύπρος 3 Ολλανδία 3,4 Σουηδία 9,6 Φινλανδία 0,8 Βοσνία 11,9 Ελβετία 0,4 Γερμανία 7,3 Πολωνία 11,2 Τουρκία 3,0 Ελλάδα -5,5 Πορτογαλία 3,8 Βρετανία -0,1 Ουγγαρία 1 Ρουμανία 9,1 Σερβία 6 Συγκεκριμένα, οι διεθνείς αφίξεις στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 3.4%, σε συνέχεια των θετικών αποτελεσμάτων (+6.4%) τα οποία καταγράφηκαν το Το σύνολο των διεθνών αφίξεων έφθασε τα 535 εκατομμύρια, όντας 19 εκατομμύρια περισσότερες από το Μάλιστα, οι προορισμοί της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (+7.4%) παρουσίασαν τα καλύτερα αποτελέσματα, ενώ οι προορισμοί της Δυτικής Ευρώπης παρουσίασαν αύξηση κατά 3.2%. Οι προορισμοί της Νότιας Μεσογειακής Ευρώπης έπειτα από τα υψηλά επίπεδα διεθνών αφίξεων του 2011 (+7.8%) επέστρεψαν το 2012 στο φυσιολογικό ρυθμό ανάπτυξής τους (+2.2%) (UNWTO, 2013β). Οι προορισμοί της Ασίας και του Ειρηνικού (+7%) ενισχύθηκαν με 15 εκατ. πρόσθετες αφίξεις το 2012, φθάνοντας συνολικά την επίδοση των 233 εκατομμυρίων διεθνών τουριστών. Η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας (+9.4%) απέφερε ιδιαίτερα υψηλά αποτελέσματα λόγω της εφαρμογής πολιτικών που ενισχύουν την ενδοπεριφερειακή συνεργασία στον τομέα του τουρισμού. Η ανάπτυξη ήταν επίσης έντονη στη Βόρειο-Ανατολική Ασία (+6%), ενώ ήταν συγκριτικά ασθενέστερη στη Νότια Ασία (+4.4%) και στην Ωκεανία (+4.1%) 13

14 (UNWTO, 2013β). Η Αμερική (+4.6%) σημείωσε αύξηση κατά 6 εκατομμύρια, φθάνοντας τα 163 εκατομμύρια. Σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα κινήθηκαν οι προορισμοί της Κεντρικής Αμερικής (+7.5%), ενώ η Νότια Αμερική (+4.8%) παρουσίασε σημάδια επιβράδυνσης σε σύγκριση με τον αυξανόμενο ρυθμό ανάπτυξης του 2010 και του Οι ρυθμοί αύξησης στον προορισμό της Καραϊβικής (+3.8%) έχουν παρουσιάσει σημαντική αύξηση σε σύγκριση με τα δύο προηγούμενα έτη, ενώ η Βόρεια Αμερική (+4.5%) ενίσχυσε την ανάπτυξη της από το 2011 (UNWTO, 2013β). Η Αφρική παρουσίασε σημάδια ανάκαμψης (+5.9%) σε σύγκριση με το 2011, κατά τη διάρκεια του οποίου οι αφίξεις μειώθηκαν κατά 0.8%, γεγονός το οποίο οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα αρνητικά αποτελέσματα των προορισμών της Βόρειας Αφρικής. Οι διεθνείς αφίξεις άγγιξαν νέο ρεκόρ (52 εκ), λόγω της ανάκαμψης της Βόρειας Αφρικής (+8.7% σε σύγκριση με τη μείωση κατά -9% το 2011) και της συνεχιζόμενης ενίσχυσης των προορισμών της υποσαχάριας Αφρικής (+4.4%). Η Μέση Ανατολή (-5.4%) περιόρισε το μέγεθος της επιβράδυνσης του 2011 (-5.6%), αλλά εντούτοις απώλεσε ακόμα 3 εκατομμύρια διεθνείς αφίξεις το 2012 παρά τη σαφή ανάκαμψη στην Αίγυπτο (UNWTO, 2013β) Μεγέθη Εξερχόμενου Τουρισμού Την ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή για το 2012 στον τομέα των εξερχόμενων ταξιδιών αποτέλεσε η Νότια Αμερική με αύξηση της τάξεως του 12%. Ωστόσο, ο ρυθμός ανάπτυξης στην περιοχή πλέον επιβραδύνεται, καθώς η ζήτηση ειδικότερα στη Βραζιλία εκτιμάται πως θα επηρεαστεί από την οικονομική κρίση. Η Αφρική παρουσίασε επίσης ικανοποιητικά επίπεδα ανάπτυξης με αύξηση 9% στα εξερχόμενα ταξίδια (IPK International, 2012). Σημαντική άνοδο παρουσίασαν και οι προορισμοί της Ασίας και του Ειρηνικού. Βασικό παράγοντα ανάκαμψης αποτέλεσε και η άνοδος της Ιαπωνίας, η οποία κατέγραψε 13% αύξηση των διεθνών ταξιδιών, έπειτα από τις πτωτικές τάσεις της τάξεως του 7% το 2011 λόγω των επιπτώσεων του σεισμού την περίοδο του Μαρτίου. Παράλληλα, η Κίνα και μικρότερες ασιατικές αγορές παρουσίασαν σημαντικά σημάδια ανάκαμψης κατά το Οι δύο μεγαλύτερες τουριστικές αγορές, η Βόρεια Αμερική και η Ευρώπη, παρουσίασαν σημάδια ανάπτυξης κατά το 2012 αλλά σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Το ποσοστό των εξερχόμενων ταξιδιών αυξήθηκε κατά 3%, με μείωση 1% σε κοντινούς 14

15 προορισμούς, και ποσοστό αύξησης 6% σε μακρινούς προορισμούς. Η Ευρώπη παρουσίασε μικρή αύξηση της τάξεως του 2% το πρώτο εξάμηνο του 2012, αλλά με ποικίλα χαρακτηριστικά ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες της αγοράς. Παράλληλα, υπήρξαν ορισμένες σημαντικές τάσεις και αλλαγές σε επιπρόσθετα στοιχεία, τα οποία καταδεικνύουν και συνθέτουν την εικόνα της τουριστικής κίνησης στην Ευρώπη. Αξίζει να σημειωθεί πως τα ταξίδια αναψυχής μειώθηκαν κατά 1%, ενώ αντίθετα παρατηρήθηκε αύξηση κατά 14% στα ταξίδια σε αστικούς προορισμούς και κατά 8% στον τομέα των επαγγελματικών ταξιδιών. Ενδεικτικό είναι και το ποσοστό αύξησης (+10%) στα ταξίδια μικρής διάρκειας (1-3 διανυκτερεύσεις), καθώς και η μειωμένη ζήτηση για ταξίδια πολλών ημερών (-2%), με αποτέλεσμα μια πτώση της τάξεως του 3% στη μέση διάρκεια ταξιδιού (IPK International, 2012) Διεθνείς Τουριστικές Δαπάνες Παρά το γεγονός ότι τα υψηλότερα ποσοστά τουριστικών δαπανών προέρχονται από τις αναδυόμενες οικονομίες, και κυρίως από την Κίνα (+42%) και τη Ρωσία (+31%), επιβεβαιώνοντας τη διαρκώς αυξανόμενη ελκυστικότητα των συγκεκριμένων αγορών, οι παραδοσιακές αγορές δεν έχουν πρόσφατα υστερήσει σε θετικές επιδόσεις (βλ. Διάγραμμα 1.1.3), γεγονός το οποίο διαφαίνεται συνολικά και από την άνοδο των τουριστικών μεγεθών σε παγκόσμιο επίπεδο το Διάγραμμα 1.1.3: Διεθνείς Τουριστικές Δαπάνες στις Κυριότερες Αγορές Εξερχόμενου Τουρισμού το 2012 (Πηγή: UNWTO, 2013γ) 15

16 Παρά τις πιέσεις σε οικονομικό επίπεδο, η περιφέρεια της Ευρώπης συνέχισε να κινείται σε υψηλά επίπεδα. Συγκεκριμένα, η αύξηση στην περίπτωση της Γερμανίας έφτασε το 3%, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζει ανοδικές τάσεις (+5%), ιδιαίτερα έπειτα από την οικονομική σταθερότητα των δύο τελευταίων ετών. Εντός των ευρωπαϊκών συνόρων, αξιοσημείωτα αποτελέσματα σημείωσαν ακόμα η Πολωνία (+19%), το Βέλγιο (+13%), η Νορβηγία (+12%) και η Ελβετία (+10%). Αντίθετα, η Γαλλία και η Ιταλία κατέγραψαν μειώσεις της τάξεως του -7% και -2% αντίστοιχα. Επιπλέον, αρκετές μικρότερες αγορές επέδειξαν εμπράκτως την ισχυρή δυναμική τους, καθώς και την προοπτική περαιτέρω επέκτασης τους. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται η Βενεζουέλα (+31%), οι Φιλιππίνες (+17%), η Μαλαισία (+15%), η Σαουδική Αραβία (+14%), η Αργεντινή (+12%), και η Ινδονησία (+10%) (UNWTO, 2013α) Διεθνείς Τουριστικές Εισπράξεις Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, οι διεθνείς τουριστικές εισπράξεις σημείωσαν νέο ρεκόρ το 2012, φθάνοντας κατ 'εκτίμηση τα 1075 δισεκατομμύρια δολάρια (837 δισεκατομμύρια ευρώ) σε παγκόσμιο επίπεδο, ποσοστό αύξησης 4% σε πραγματικούς όρους, σε σύγκριση με το σύνολο των 1042 δισεκατομμυρίων δολαρίων (749 δισεκατομμύρια ευρώ) για το Παράλληλα, το ύψος των εισπράξεων από τις διεθνείς μεταφορές επιβατών άγγιξε τα 219 δισεκατομμύρια δολάρια, με αποτέλεσμα το σύνολο των εξαγωγών να εκτιμάται γύρω στα 1.3 τρισεκατομμύρία δολάρια (UNWTO, 2013δ). Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η κατάταξη των κορυφαίων τουριστικών προορισμών παγκοσμίως στηρίζεται τόσο στον αριθμό των αφίξεων όσο και στο ύψος των τουριστικών εισπράξεων, ενώ η πλειονότητα των προορισμών παρουσιάζουν αντίστοιχα μεγέθη ανάπτυξης στις αντίστοιχες κατηγορίες τουριστικών μεγεθών (βλ. Διάγραμμα 1.1.4) Πιο συγκεκριμένα και αναλύοντας τα δεδομένα ανά περιφέρεια, η Αμερική σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση των εισπράξεων (+7%), με την Ασία και τον Ειρηνικό να ακολουθούν με ποσοστό της τάξεως του 6%, καθώς επίσης και την Αφρική (+5%) με την Ευρώπη (2%). Η μεταβολή των εισπράξεων στη Μέση Ανατολή διατηρήθηκε σε αρνητικά επίπεδα της τάξεως του -2%, ωστόσο παρουσίασε σταθερή βελτίωση σε σύγκριση με την πτώση που σημειώθηκε το 2011 (UNWTO, 2013δ). 16

17 Διάγραμμα 1.1.4: Διεθνείς Τουριστικές Εισπράξεις (Πηγή: UNWTO, 2013γ) Σε απόλυτες τιμές, η Ευρώπη παρουσίασε έσοδα της τάξεως των 457 δισεκατομμυρίων δολαρίων (356 δισ. ευρώ), τα οποία αντιστοιχούν στο 43% των συνολικών εσόδων του τουρισμού παγκοσμίως. Προορισμοί στην Ασία και τον Ειρηνικό (323 δισεκατομμύρια δολάρια ή 251 δισ. ευρώ) αντιπροσωπεύουν το 30% των διεθνών τουριστικών εσόδων ενώ στην Αμερική το 20% (215 δισεκατομμύρια δολάρια ή 167 δισ. ευρώ). Στη Μέση Ανατολή (μερίδιο αγοράς 4%) το σύνολο των εισπράξεων από τον τουρισμό έφθασε το ύψος των 47 δισεκατομμυρίων δολαρίων (36 δισ. ευρώ) και στην Αφρική (μερίδιο αγοράς 3%) το ύψος των 34 δισεκατομμυρίων δολαρίων (26 δισ. ευρώ). Η κατάταξη των προορισμών με τα υψηλότερα ποσοστά εισπράξεων παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητη σε σχέση με το 2012, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ισπανία, τη Γαλλία, την Κίνα και την Ιταλία να βρίσκονται στις πρώτες θέσεις, και να ακολουθούν το Μακάο (Κίνα), η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Χονγκ Κονγκ (Κίνα), και η Αυστραλία. 17

18 Ορισμένοι από τους πιο ανεπτυγμένους προορισμούς ανά τον κόσμο παρουσίασαν αξιοσημείωτα αποτελέσματα: οι Ηνωμένες Πολιτείες (+11%), η Γαλλία (+7%), η Γερμανία (+6%), το Ηνωμένο Βασίλειο (+5%) και το Χονγκ Κονγκ (Κίνα) (+14%). Μεταξύ άλλων προηγμένων προορισμών με ρυθμούς ανάπτυξης άνω του 10% παρέμειναν η Σουηδία (+17%), η Ιαπωνία (+33%), η Νότια Κορέα (+14%) και η Φινλανδία (+16%). Τέλος, ανάμεσα στους αναδυόμενους προορισμούς με την υψηλότερη αύξηση εσόδων συμπεριλήφθηκαν η Ταϊλάνδη (+25%), η Ινδία (+22%), η Πολωνία (+13%), η Νότια Αφρική (+18%), η Αίγυπτος (+14%), το Βιετνάμ (+ 18%) και η Ουκρανία (+13%) (UNWTO, 2013δ) Εξερχόμενος Τουρισμός απο Αναδυόμενες Αγορές, BRICS Βάσει της δυναμικής που πρόσφατα έχουν παρουσιάσει οι αγορές των χωρών BRICS στα μεγέθη του εξερχόμενου τουρισμού τους, η ανάλυση των τάσεων και των μελλοντικών τους προοπτικών έχει ιδιαίτερη σημασία στην περίπτωση του εισερχόμενου τουρισμού της Ελλάδας. Εν πολλοίς, η εν λόγω δυναμική επεξηγεί τη μερική ανακατανομή των μεριδίων των βασικών αγορών εξερχόμενου τουρισμού εις βάρος των χωρών της Δυτικής Ευρώπης και της Βορείου Αμερικής (UNWTO, 2013β). Εξαιτίας της αυξανόμενης οικονομικής τους δύναμης, οι αναδυόμενες αγορές της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής φαντάζουν επί του παρόντος ως οι μελλοντικές υπερδυνάμεις της τουριστικής και ταξιδιωτικής βιομηχανίας (WTM, 2012). Συγκεκριμένα, οι πέντε αυτές χώρες κατέχουν το 43% του παγκόσμιου πληθυσμού, διαθέτουν σύνολο συναλλαγματικών αποθεμάτων ύψους 4,4 τρις. δολαρίων, και έχουν παρουσιάσει από τις αρχές του 21 ου αιώνα ένα σταθερότερο δείγμα οικονομικής ανάπτυξης σε σύγκριση με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ (Bloomberg BusinessWeek, 2013). Ωστόσο, αναφορές εντός του 2013 κάνουν λόγο για προκλήσεις, που προκύπτουν όσο οι πέντε χώρες φαίνεται να μη μένουν ανεπηρέαστες από τα παρελκόμενα της διεθνούς κρίσης. Ουσιαστικά, η επιβράδυνση της ανάπτυξης κατά την τελευταία τριετία αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα, από τη στιγμή που το 2010 και οι πέντε χώρες μαζί αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ (CME Group, 2012). 18

19 Γίνεται πλέον αντιληπτό πως η εντυπωσιακή εμφάνιση των BRICS ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τις επιδόσεις των ανεπτυγμένων οικονομιών κατά την τελευταία δεκαετία. Επίσης, διαφαίνεται πως σε συνθήκες πίεσης κάθε μία εξ αυτών των χωρών θα αντιμετωπίσει τις εκάστοτε προκλήσεις βάσει των δικών της ιδιαιτεροτήτων και πολιτικών παραδόσεων (Π.χ. διαφορετικά επίπεδα οικονομικού προστατευτισμού) (CME Group, 2012; Ernst & Young Hellas, 2013). Ο συγκεκριμένος σκεπτικισμός έχει εφαρμογή και στην περίπτωση του τουριστικού τομέα, με τον κάθε προορισμό να καλείται να αξιολογήσει διαφορετικές παραμέτρους ως προς τη διερεύνηση των προοπτικών προώθησης του σε μία ή περισσότερες εκ των αγορών της ομάδας BRICS. Πέρα από δημογραφικά και οικονομικά δεδομένα, αρκεί κάποιος να αναλογιστεί τις επισημάνσεις που παράθεσε ο Chief Executive του European Tour Operators Assocation στη διάρκεια της παρουσίασης του στο Travel Trade Athens, που έλαβε χώρα στις 22 και 23 Απριλίου (Jenkins, 2013): Η συγγένεια της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Το ζήτημα της απόστασης δεδομένου οτι οι χώρες BRICS βρίσκονται σε διαφορετικές ηπείρους. Η παροχή ταξιδιωτικών διευκολύνσεων. Οι διαφορετικές ομάδες που αποτελούν την κάθε αγορά και οι τάσεις που χαρακτηρίζουν την τουριστική τους συμπεριφορά. Σε κάθε περίπτωση, η δυναμική των αγορών της ομάδας των BRICS διακρίνεται και από στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Τουρισμού. Από το σύνολο των χωρών, η Κίνα υπήρξε και εξακολουθεί να είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά, καταλαμβάνοντας την πρώτη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο στην κατηγορία των τουριστικών δαπανών (102 δισεκατομμύρια δολάρια το 2012) μπροστά από την Γερμανία αλλά και τις ΗΠΑ. Το 2005, η Κίνα κατείχε την έβδομη θέση στην κατηγορία των τουριστικών δαπανών, και έκτοτε έχει ξεπεράσει διαδοχικά την Ιταλία, την Ιαπωνία, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο (UNWTO, 2013ε). Άλλες αναδυόμενες αγορές έχουν επίσης αυξήσει το μερίδιο τους στο σύνολο των τουριστικών δαπανών κατά την τελευταία δεκαετία. Η Βραζιλία υπερκάλυψε συνολικά 17 θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη, και το 2012 κατέλαβε την 12 η θέση με το 19

20 σύνολο των δαπανών να φθάνει τα 22 δισ. δολάρια. Παράλληλα, η Ρωσία κατέλαβε την 5 η θέση (43 δισ. δολάρια) με ρυθμό ανάπτυξης της τάξεως του 32% (UNWTO, 2013ε). Ρωσία Αναφορικά με την αγορά της Ρωσίας, τα ταξίδια αναψυχής αποτελούν πλέον μέρος των συνολικών δαπανών των Ρώσων. Η πλειονότητα των Ρώσων επιλέγουν παραθαλάσσιους προορισμούς, αλλά σε πρόσφατα έτη έχει παρατηρηθεί έντονο ενδιαφέρον και για αστικούς προορισμούς στην Ευρώπη (Visit Britain, 2013). Μάλιστα, όπως διακρίνεται από το Διάγραμμα 1.1.5, από το 2002 έως και το 2012 η ανάπτυξη του εξερχόμενου τουρισμού της Ρωσίας παρουσίασε σημαντική ανάπτυξη στο σύνολο των ευρωπαϊκών προορισμών, ενώ η μεγαλύτερη ανάπτυξη διακρίνεται από το 2010 και έπειτα (σχεδόν 34 εκατομμύρια ρώσοι ταξίδεψαν στο εξωτερικό το 2012, το 79% εκ των οποίων σε Ευρωπαϊκούς προορισμούς). Αν και η Νότια Ευρώπη συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας αποτελεί δημοφιλή προορισμό, το μερίδιο της στον εξερχόμενο τουρισμό της Ρωσίας υπολείπεται σαφώς έναντι των προορισμών της Κεντρικης και Ανατολικής Ευρώπης (βλ Διάγραμμα 1.1.5). Διάγραμμα 1.1.5: Εξερχόμενος Τουρισμός Ρωσίας, (Πηγή: ETC, 2013α) 20

21 Μέχρι το 2017 πάντως, αναμένεται μια μικρής κλίμακας αλλαγή των μεριδίων προς όφελος των προορισμών της Νότιας Ευρώπης, αφού η συγκεκριμένη περιφέρεια εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης όσον αφορά τις αφίξεις Ρώσων τουριστών (+10,1%) (ETC, 2013α). Η σημασία της Ρωσικής αγοράς για τον εισερχόμενο τουρισμό της Ελλάδας έγκειται στη συναφή θρησκευτική και πολιτιστική καταγωγή των δύο πολιτισμών. Λαμβάνοντας υπόψη και τα θετικά δείγματα γραφής των τελευταίων ετών, τα οποία εξετάζονται σε επόμενη ενότητα του παρόντος κεφαλαίου, η ενδυνάμωση της παρουσίας ρώσων τουριστών στην Ελλάδα σχετίζεται επιπλέον με: Τον μη επηρεασμό της κοινής της γνώμης από τα πολιτικα δρώμενα και τα αρνητικά δημοσιεύματα (Accogli and Buongiorno, 2012), την άμεση ανταπόκριση της αγοράς της Ρωσίας στα χαμηλότερα τουριστικά πακέτα, Το έντονο ενδιαφέρον των τουριστών της για την πολιτιστική κληρονομιά (Jenkins, 2013). Παράλληλα, η εντυπωσιακή αύξηση των τουριστικών δαπανών από τη Ρωσία και την Κίνα αντανακλά την είσοδο στην παγκόσμια τουριστική αγορά της ακμάζουσας μεσαίας τάξης από αυτές τις χώρες, η οποία θα συνεχίσει να αλλάζει τον χάρτη του διεθνούς τουρισμού (ETC, 2013α). Άλλωστε, είναι αξιοσημείωτο ότι τα δύο τρίτα των εταίρων της τουριστικής βιομηχανίας αναμένεται να προχωρήσουν άμεσα στην αναπροσαρμογή του επιχειρησιακού τους μοντέλου, ώστε να συμπεριλάβουν τις δεδομένες αγορές στο χαρτοφυλάκιο τους και να μεγιστοποιήσουν τα οικονομικά τους οφέλη (WTM, 2012). Κίνα Με αυτά τα δεδομένα, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων (53%) σε έρευνα του World Travel Market κατέταξε την Κίνα ως την πιο σημαντική ή τη δεύτερη σημαντικότερη αγορά για την κατηγορία του εξερχόμενου τουρισμού. Το 26% των ερωτηθέντων κατέταξαν την Κίνα ως την πιο σημαντική από τις χώρες της ομάδας των BRICS, με ένα επιπλέον 27% των ερωτηθέντων ως την δεύτερη σημαντικότερη αγορά. Ακολούθησε η Ρωσία με το 48% των ερωτηθέντων να κατατάσσουν την Ρωσία ως την πιο σημαντική ή τη δεύτερη πιο σημαντική αγορά (βλ. Διάγραμμα 1.1.6) (WTM, 2012). 21

22 Διάγραμμα 1.1.6: Αξιολόγηση της Σημασίας των Αγορών της Ομάδας BRICS για τον Παγκόσμιο Εξερχόμενο Τουρισμό (Πηγή: WTM, 2012) Διάγραμμα 1.1.7: Μερίδιο Ευρώπης στο Σύνολο του Εξερχόμενου Τουρισμού από την Κίνα (Πηγή: ETC, 2013α) Πάντως, η συνεχής ανοδική πορεία του εξερχόμενου τουρισμού από την Κίνα έχει αποτελέσει, σε βάθος εικοσαετίας, γεγονός μείζονος σημασίας για προορισμούς εκτός Ευρώπης, καθώς οι ταξιδιωτικές διευκολύνσεις και η ευέλικτή τιμολογιακή πολιτική των προορισμών της Ασίας, της Αυστραλίας και των ΗΠΑ ενθαρρύνουν περισσότερο τη μετακίνηση Κινέζων τουριστών. Για τον Chief Executive του European Tour 22

23 Operators Assocation, οι εκάστοτε προορισμοί δεν αρκεί να εντοπίζουν την ελκυστικότητα της κινέζικης αγοράς βάσει των μεγεθών της, αλλά πρέπει να κινηθούν μεθοδικά ως προς την κατανόηση και εξυπηρέτηση των απαιτήσεων της (Jenkins, 2013). Στην περίπτωση της Ελλάδας η διαπίστωση αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού οι αφίξεις Κινέζων τουριστών στους προορισμούς της Νότιας Ευρώπης αναμένεται να αυξηθούν κατά 48,9% έως το 2017 (ETC, 2013α). Βραζιλία Προκλήσεις ως προς την προώθηση της Ελλάδας στις αγορές της ομάδας BRICS υφίστανται και στις περιπτώσεις της Βραζιλίας και της Ινδίας. Η αναδυόμενη μεσαία τάξη στην Βραζιλία βρίσκεται πλέον σε θέση να ταξιδέψει στο εξωτερικό ως αποτέσμα του αυξανόμενου κατά κεφαλήν εισοδήματος και της βελτιωμένης διαθεσιμότητας των πιστώσεων. Η δεδομένη τάση οδηγεί στην ανάπτυξη του εξερχόμενου τουρισμού σε φθηνότερους και σε πιο κοντινούς προορισμούς, όπως η Αργεντινή και η Ουρουγουάη, αλλά και στην Ευρώπη (Visit Britain, 2012). Συγκεκριμένα το σύνολο του εξερχόμενου τουρισμού από την Βραζιλία στην Ευρώπη ανήλθε το 2012 σε 3 εκατομμύρια, αντιπροσωπεύοντας το 51,4% των αφίξεων τουριστών από την Βραζιλία σε μακρινούς προορισμούς (ETC, 2013α). Μάλιστα, από το Διάγραμμα προκύπτει ότι η Γαλλία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Πορτογαλία αποτελούς δημοφιλείς προορισμούς, γεγονός που επιβεβαιώνεται και από το συνολικά σημαντικό μερίδιο της περιφέρειας της Νότιας Ευρώπης στην αγορά του εξερχόμενου τουρισμού της Βραζιλίας (βλ. Διάγραμμα 1.1.9). Διάγραμμα 1.1.8: Κυριότεροι Προορισμοί Εξερχόμενου Τουρισμού από την Βραζιλία 2011 (Πηγή: Visit Britain, 2012) 23

24 Η εν λόγω τάση δε δύναται να περάσει απαρατήρητη σε ότι αφορά τα περιθώρια προώθησης των ελληνικών προορισμών, καθώς οι αφίξεις των βραζιλιάνων τουριστών στη Νότια Ευρώπη αναμένεται να πλησιάσουν τα 1,3 εκατομμύρια το 2017 (ETC, 2013α). Διάγραμμα 1.1.9: Εξερχόμενος Τουρισμός, Μακρινών Προορισμών, Βραζιλία (Πηγή: ETC, 2013α) Εντούτοις, επρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα για την Ελλάδα δεδομένης: Της έλλειψης πολιτιστικών και γλωσσικών δεσμών σε αντίθεση με χώρες όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία (Accogli and Buongiorno, 2012). Του αυξανόμενου ενδιαφέροντος από τμήμα του ευκατάστατου πληθυσμού της Βραζιλιάς για μακρινούς προορισμούς εκτός Ευρώπης, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν ταξιδιωτικές διευκολύνσεις (Π.χ. ΗΠΑ και Μεξικό) (Jenkins, 2013). Της επιθυμίας του νεότερου τμήματος του πληθυσμού να επικεντρωθεί στην εξερεύνηση της Λατινικής Αμερικής (Jenkins, 2013). Ινδία Διαφορετικού τύπου προβληματισμοί εμπίπτουν τέλος στην περίπτωση της Ινδίας. Μολονότι η μεσαία τάξη στη συγκεκριμένη χώρα εκτιμάται ότι θα σημείωσει τους ταχύτερους ρυθμούς ανάπττυξης σε βάθος χρόνου, θέτοντας τις βάσεις για περαιτέρω διεύρυνση του εξερχόμενου τουρισμού από την Ινδία σε κοντινούς και 24

25 μακρινούς προορισμούς (150% αύξηση κατά την πρώτη δεκαετία του 21 ου αιώνα σύμφωνα με το Canadian Tourism Commission, 2013), χρειάζεται ακόμα χρόνος ώστε το διαθέσιμο εισόδημα της μεσαίας τάξης στην Ινδία να καταστήσει ελκυστικό το προφίλ της συγκεριμένης αγοράς (Accogli and Buongiorno, 2012; Jenkins, 2013). Άλλωστε, ένα ιδιαίτερα σημαντικό μερίδιο των Ινδών τουριστών ταξιδεύουν σε μακρινούς προορισμούς για να επισκεφτούν συγγενείς και φίλους που ζουν και εργάζονται στο εξωτερικό (Canadian Tourism Commission, 2013), ενώ και ο εκτιμώμενος υψηλός ρυθμός ανάπτυξης του εξερχόμενου τουρισμού από την Ινδία (+54,4%) στους προορισμούς της Νότιας Ευρώπης έως το 2017 μεταφράζεται σε αποκλειστικά 162 χιλιάδες περισσότερες αφίξεις από το 2012 και μετά (ETC, 2013α). Διάγραμμα : Μερίδιο Ευρώπης στο Σύνολο του Εξερχόμενου Τουρισμού από την Ινδία (Πηγή: ETC, 2013α) Οι Προοπτικές του Διεθνούς Τουρισμού μέχρι το 2030 στον Απόηχο της Οικονομικής Κρίσης Στο πλαίσιο της τρέχουσας οικονομικής αβεβαιότητας, ο τουριστικός τομέας τυγχάνει αναγνώρισης ως ένας βασικός μοχλός οικονομικής ανάπτυξης και ενίσχυσης της απασχόλησης παγκοσμίως. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία του Παγκόσμιου Συμβουλίου Τουρισμού και Ταξιδιών επιβεβαιώνουν αυτήν τη διαπίστωση αφού (WTTC, 2013): 25

26 1. Η συνολική προσφορά της ταξιδιωτικής και τουριστικής βιομηχανίας στο παγκόσμιο ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 3% το Η συγκεκριμένη επίδοση υπερτερεί τόσο του ρυθμού ανάπττυξης της παγκόσμιας οικονομίας στο σύνολο της (2,3%) όσο και του ρυθμού ανάπττυξης γενικών κλάδων όπως οι κατασκευές, οι οικονομικές και επιχειρηματικές υπηρεσίες, και το λιανικό εμπόριο. 2. Η άμεση συμβολή του τουρισμού στο ΑΕΠ το 2012 ήταν 2.1 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ η βιομηχανία τροφοδότησε 101 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. 3. Λαμβάνοντας υπόψη των άμεσων, έμμεσων και επαγωγικών επιπτώσεων, η συνολική συνεισφορά του τουρισμού το 2012 έφτασε το 9,3% του παγκόσμιου ΑΕΠ, το 5% των επενδύσεων, και το 5% των εξαγωγών. 4. Η συμβολή στο παγκόσμιο ΑΕΠ το 2013 προβλέπεται να αυξηθεί κατά 3,1%, ξεπερνώντας ξανά την αύξηση της συνολικής παγκόσμιας οικονομίας (2,4%). Οι μακροπρόθεσμες προοπτικές είναι εξίσου θετικές με ετήσια προβλεπόμενη αύξηση 4,4% ετησίως κατά τη διάρκεια των δέκα επόμενων ετών. Σε όρους επιδόσεων τουριστικής κίνησης οι προοπτικές του τομέα σε βάθος χρόνου φαντάζουν και πάλι ευνοικές, αφού ο αριθμός των διεθνών τουριστικών αφίξεων σε όλο τον κόσμο αναμένεται να αυξηθεί κατά μέσο όρο 3,3% ετησίως στη διάρκεια της περιόδου (UNWTO, 2013β). Σε απόλυτους αριθμούς, οι διεθνείς αφίξεις εκτιμάται πως θα αυξάνονται κατά περίπου 43 εκατομμύρια κάθε χρόνο σε σύγκριση με τον ετήσιο μέσο όρο αύξησης των 28 εκατομ. αφίξεων στη διάρκεια της περιόδου Στον προβλεπόμενο ρυθμό ανάπτυξης, οι διεθνείς αφίξεις τουριστών σε όλο τον κόσμο αναμένεται να φθάσουν τα 1,4 δισεκατομμύρια έως το 2020 και τα 1,8 δις. έως το Η ανάδυση νέων αγορών και προορισμών θα οδηγήσει σε αναδιάταξη του παγκόσμιου τουριστικού χάρτη. Νέοι δυναμικοί «παίκτες» όπως οι χώρες BRICS καθώς και άλλοι αναδυόμενοι προορισμοί πρόκειται να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Ως αποτέλεσμα και χάρη στην ταχύτερη ανάπτυξή τους, τα μερίδια της παγκόσμιας αγοράς της Ασίας και του Ειρηνικού (στο 30% το 2030, από 22% το 2010), της Μέσης Ανατολής (σε 8%, από 6%) και της Αφρικής (σε 7%, από 5%) θα αυξηθούν σημαντικά. Παράλληλα, η Ευρώπη (στο 41%, από 51%) και η Αμερική (στο 14%, 26

27 από το 16%) θα δουν τα μερίδια τους στον διεθνή τουρισμό να δέχονται πιέσεις, κυρίως λόγω της βραδύτερης ανάπτυξης των συγκριτικά ώριμων τουριστικών προορισμών σε Βόρεια Αμερική, Βόρεια Ευρώπη και Δυτική Ευρώπη. Σε κάθε περίπτωση, οι σχετικά αισιόδοξες εκτιμήσεις για τη διαχρονική εξέλιξη του διεθνούς τουρισμού απορρέουν από τις αντοχή που το φαινόμενο έχει επιδείξει παρά τις κατά καιρούς εμφανιζόμενες αντιξοότητες της διεθνούς πολιτικής ή οικονομικής συγκυρίας. Συγκεκριμένα, έχει αποδειχθεί πως τις πρόσκαιρες περιόδους ύφεσης ακολουθούν φάσεις ανάκαμψης και ταχείας επανόδου του τουριστικού τομέα σε τροχιά ανάπτυξης (UNWTO, 2013β). Όπως αναδεικνύεται και στο Διάγραμμα , μια σειρά απο γεγονότα όπως οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11 ης Σεπτεμβρίου του 2001, ο Πόλεμος στο Ιράκ, και η έξαρση του συνδρόμου SARS έπληξαν μόνο προσωρινά τα μεγέθη των τουριστικών αφίξεων και εισπράξεων. Πίνακας : Ανάλυση Διεθνών Αφίξεων και Τουριστικών Εισπράξεων (Πηγή: UNWTO, 2013γ) Οικονομική Κρίση και Τουρισμός Σύμφωνα με το Διάγραμμα , οι σχετικά αισιόδοξες εκτιμήσεις για τη διαχρονική εξέλιξη του διεθνούς τουρισμού απορρέουν και από τις πρόσφατες επιδόσεις του στη σκία της συνεχιζόμενης οικονομικής κρίσης. 27

28 Η παγκόσμια οικονομική ύφεση του 2008 σηματοδότησε τη μεγαλύτερη διεθνή οικονομική κρίση μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Καθώς οι μεγάλες οικονομίες του κόσμου εισήλθαν σε ύφεση, καταναλωτές και επιχειρήσεις περιόρισαν τις δαπάνες τους με ταχύτατους ρυθμούς, και η τουριστική βιομηχανία ήταν ανάμεσα στους σημαντικούς οικονομικούς κλάδους που επλήγησαν άμεσα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 οι διεθνείς αφίξεις μειώθηκαν κατά 4%, οι συνολικές διανυκτερεύσεις κατά 7% και το σύνολο των δαπανών κατά 9%, αποφέροντας μια δραματική απώλεια κερδοφορίας στο σύνολο της τουριστικής και ταξιδιωτικής βιομηχανίας (OECD, 2010). Ωστόσο, το 2010 η παγκόσμια τουριστική ζήτηση παρουσίασε αυξητικές τάσεις μεγαλύτερες του αναμενόμενου. Η ανάκαμψη επήλθε με διαφορετικές ταχύτητες - πολύ πιο γρήγορα στις περισσότερες αναδυόμενες οικονομίες (+8%) και με βραδύτερους ρυθμούς στις πιο προηγμένες (+5%). Συγκεκριμένα, η Ευρώπη παρουσίασε την χαμηλότερη ανάπτυξη (+3%), κυρίως λόγω της οικονομικής αβεβαιότητας και το κλείσιμο του εναέριου χώρου της τον Απρίλιο, το οποίο προκλήθηκε από το φαινόμενο της ηφαιστειακής τέφρας από την Ισλανδία (UNWTO, 2011). Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι διεθνείς αφίξεις αυξήθηκαν περαιτέρω κατά 4,6% το Σε αντίθεση με ότι καταδεικνύουν οι μακροπρόθεσμες τάσεις, οι προηγμένες οικονομίες (+4,9%) κατέγραψαν υψηλότερα επίπεδα ανάπτυξης σε σχέση με τις αναδυόμενες οικονομίες (+4,3%). Σημαντικες απώλειες υπέστησαν μια σειρά από χώρες σε Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική (Π.χ. το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Συρία και η Τυνησία) στη σκιά των γεγονότων της «Αραβικής Άνοιξης». Αντίθετα, η Ευρώπη, η Ασία και ο Ειρηνικός (+6%) αποτέλεσαν τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες περιοχές από πλευράς τουριστικών αφίξεων το Στην Αμερική, επίσης, οι διεθνείς αφίξεις αυξήθηκαν κατά 4%, με σημαντική άνοδο για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά της Νότιας Αμερικής (+9%) (UNWTO, 2012α). Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι εκτιμήσεις για το μέλλον του διεθνούς τουρισμού οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη ευρύτερες τάσεις στην παγκόσμια οικονομία δεδομένου ότι: Τα μέτρα λιτότητας, τα οποία εφαρμόζονται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες, αναμένεται να οδηγήσουν σε μείωση των διαθέσιμων εισοδημάτων και 28

29 αύξηση της ανεργίας με αποτέλεσμα τη μείωση των ενδοπεριφερειακών ταξιδιών και δαπανών. Η συνεχιζόμενη εξασθένηση του ευρώ έναντι των κυριότερων νομισμάτων, όπως το δολλάριο, μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα στην τουριστική βιομηχανία αλλά και την προσέλκυση επισκεπτών υψηλών δαπανών από τις ΗΠΑ Διαφοροποίηση Καταναλωτικών Συνηθειών Καθώς η παγκόσμια κρίση έφερε νέα δεδομένα στην καθημερινότητα των πολιτών σε ολόκληρο τον κόσμο, η τουριστική βιομηχανία κλήθηκε να αντιμετωπίσει δύο τάσεις οι οποίες επηρέασαν άμεσα τις συνήθειες των καταναλωτών: Την ανεργία και το δημόσιο χρέος που συνεπάγεται πιθανές αυξήσεις φόρων, και ως εκ τούτου μειώνει την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Υπό αυτές τις συνθήκες, μια βασική παρατήρηση είναι ότι ο εσωτερικός τουρισμός αποδείχτηκε ανθεκτικότερος του διεθνούς, αφού πολλά νοικοκυριά επέλεξαν προορισμούς στις εκάστοτε χώρες τους (OECD, 2010). Παράλληλα, ολοένα και λιγότερες κρατήσεις πραγματοποιούνται την τελευταία στιγμή, ενώ πλέον η μέση τιμή των διανυκτερεύσεων έχει μειωθεί αισθητά. Το πακέτα «all inclusive» αποκτούν μεγαλύτερη σημασία, καθώς το σύνολο της τουριστικής δαπάνης μπορεί να προϋπολογιστεί, ενώ αντιμετωπίζεται ως πολύ καλή αναλογία τιμής απόδοσης (Freitag & Pyka, 2011). Τέλος, αξίζει να επισημανθούν τρεις ακόμα πτυχές που σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης επέτειναν την ύφεση (OECD, 2010) έστω και προσωρινά: Στα επαγγελματικά ταξίδια σε αντίθεση με τα ταξίδια αναψυχής. Αντιμετωπίζοντας μια πτώση της συνολικής ζήτησης, οι επιχειρήσεις καταβάλλουν προσπάθειες να περιορίσουν το κόστος τους αλλά και να εκμεταλλευτούν την ανάπτυξη της τεχνολογίας, η οποία δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να περιορίσουν τις φυσικές μετακινήσεις (Freitag & Pyka, 2011). Στα ξενοδοχεία σε αντίθεση με τους υπόλοιπους τύπους τουριστικών καταλυμάτων. Η επίδραση αυτή μπορεί εν μέρει να θεωρηθεί ως συνέπεια της 29

30 μείωσης των επαγγελματικών ταξιδιών. Παράλληλα, το ενδιαφέρον στα ταξίδια αναψυχής μετατοπίζεται στις φθηνότερες κατηγορίες καταλυμάτων. Στις αεροπορικές μεταφορές σε αντίθεση με τις υπόλοιπες κατηγορίες μεταφορών. Οι ισχυροί περιορισμοί των μεγεθών του διεθνούς τουρισμού, ιδίως για τους σκοπούς των επιχειρήσεων, με συγκεκριμένες επιπτώσεις στις πτήσεις μεγάλων αποστάσεων. μπορεί να θεωρηθούν ως ένας από τους κύριους παράγοντες Τάσεις και δεδομένα στους τομείς της Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών Οι βασικές τάσεις, που αναδεικνύονται σε διεθνές επίπεδο τα τελευταία έτη στους τομείς της διαχείρισης και προώθησης προορισμών, προκύπτουν κυρίως από το ευρύτερο κοινωνικό-οικονομικό περιβάλλον και από την τεράστια συμβολή και αλληλεπίδραση των νέων τεχνολογιών με όλα τα στάδια της τουριστικής δραστηριότητας. Είναι σαφές πως η μακροπρόθεσμη στρατηγική επηρεάζεται σημαντικά από την μείωση των συνολικών δαπανών στις τοπικές οικονομίες, αλλά και την αντίστοιχη συρρίκνωση των εθνικών προϋπολογισμών. Οι δεδομένες κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές, οι οποίες συνοδεύονται από μειωμένη χρηματοδότηση και ορισμένες φορές από την απουσία του απαραίτητου προσωπικού, αυξάνουν την πίεση προς τις υπεύθυνες δομές για τη διαχείριση και προώθηση προορισμών. Ο προβληματισμός έγκειται στο κατά πόσο υφίστανται οι κατάλληλες προύποθέσεις για τον σχεδιασμό μακροπρόθεσμων στρατηγικών, όταν καθημερινά η προσοχή στρέφεται ως επί το πλείστον σε ζητήματα οικονομικής διαχείρισης σε βάθος ενός ή δύο ετών (Solimar International, 2013). Παράλληλα, αποτελεί πλέον κοινό τόπο σε διεθνές επίπεδο η μεταβολή των παραδοσιακών μεθόδων της προώθησης προορισμών προς ανερχόμενες διαδικτυακές στρατηγικές, οι οποίες επικεντρώνονται στην αναβάθμιση του οπτικοακουστικού περιεχομένου αλλά και στην άμεση επικοινωνία και αλληλεπίδραση με το σύνολο των επισκεπτών μέσω των καναλιών κοινωνικής δικτύωσης. Είναι άλλωστε σαφές πως η επίδραση των smart mobile services, του real-time marketing και του εδραιωμένου πλέον ρόλου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, έχει αλλάξει δια παντός την 30

31 λειτουργία των παραδοσιακών δομών της διαχείρισης και προώθησης προορισμών (Solimar International, 2013). Μάλιστα, βάσει έρευνας που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ, ένας από τους κλάδους καθοριστικής σημασίας για τον τομέα της προβολής & προώθησης προορισμού, αποτελεί η αγορά των λεγόμενων smartphones αλλά και των tablets. Είναι αξιοσημείωτο πως το 44% των ενηλίκων στις ΗΠΑ διαθέτουν κινητό προηγμένης τεχνολογίας, ενώ το 31% του πληθυσμού των ΗΠΑ διαθέτουν υπολογιστή tablet. Μάλιστα, η Travelocity, ένας από τους μεγαλύτερους διαδικτυακούς tour operators, αναφέρει πως το 55% των κρατήσεων μέσω της προηγμένης κινητής τηλεφωνίας γίνεται με tablets (Converse Digital 2012). Παράλληλα, αξίζει να αξιολογηθεί και η μεταβολή των DMO s από φορείς κεντρικού συντονισμού της τουριστικής δραστηριότητας σε δομές γενικότερης παρέμβασης. Πλέον, ο σχεδιασμός της διαχείρισης του προορισμού με γνώμονα την εύρυθμη λειτουργία του, η υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η διατήρηση και ανάδειξη των φυσικών πόρων, αλλά και εντέλει η ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών στα δρώμενα του τουριστικού τομέα αποτελούν ζητήματα μείζονος στρατηγικής σημασίας. Επομένως, ο ρόλος των συγκεκριμένων φορέων δεν εξαντλείται στο φάσμα του μάρκετινγκ και της προώθησης των προορισμών, αλλά προσανατολίζεται προς τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των προορισνών με ορίζοντα τη σύσφιξη των σχέσεων με μια πλειάδα φορέων. Τονίζοντας για παράδειγμα την αλληλεπίδραση της οικονομικής ανάπτυξης με την προώθηση του προορισμού, η νέα γενιά των DMO s αναδεικνύει τα οφέλη που συνεπάγεται η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, και δη με τις ηγετικές του μορφές. Αρκεί να αναλογιστεί κανείς την ανάγκη επενδύσεων για τον τουρισμό με στόχο την αύξηση της επισκεψιμότητας και τη δημιουργία ποιοτικά αναβαθμισμένων τουριστικών εμπειριών για τους επισκέπτες. Κάτι αναλογό ισχύει όταν οι εν λόγω φορείς ενθαρρύνουν και ενσωματώνουν στις δράσεις τους τις τοπικές κοινωνίες, καταδεικνύοντας με πράξεις και με ρεαλιστικά μηνύματα την ύπαρξη φιλόξενων και ελκυστικών προορισμών και συνεισφέροντας στη βελτίωση της εμπερίας των επισκεπτών (Solimar International, 2013). Από τη σκοπιά τώρα των νέων τεχνολογιών, η ωρίμανση αλλά και η ενσωμάτωση τους στην στρατηγική της προώθησης των προορισμών εμφανίζεται σε αρκετές 31

32 αγορές σε παγκόσμιο επίπεδο με σημαντικότερες τον Καναδά, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία. Δεδομένου μάλιστα, βάσει έρευνας του DMAI, ότι οι καταναλωτές επιθυμούν σε μεγαλύτερο βαθμό, εξελιγμένα, σε τεχνολογικό επίπεδο αλλά και σε περιεχόμενο, προϊόντα και υπηρεσίες, η πλειοψηφία των φορέων διαχείρισης προορισμού έχει προχωρήσει στη συνολική αναβάθμιση των λειτουργιών της. Περισσότερα από τα ¾ των φορέων χρησιμοποιούν Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου, ενω σχεδόν το 50% διαθέτει στο ανθρώπινο δυναμικό του έναν εξειδικευμένο υπάλληλο για τη διαχείριση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (DMAI, 2012). Εν ολίγοις, οι οργανισμοί διαχείρισης και προώθησης προρισμών καλούνται να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των καλύτερα πληροφορημένων καταναλωτών μέσω της παροχής εξατομικευμένων υπηρεσιών. Για να συμβεί αυτό απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας και πρακτικών σε τέσσερις τουλάχιστον τομείς (Thompson, 2013): Οι DMOs οφείλουν να συμμερίζονται εξίσου τις ανάγκες των καταναλωτών και της αγοράς, φροντίζοντας για τη γεφύρωση των κενών, όπου αυτά δύναται να υπάρχουν, στα πλαίσια των διαθέσιμων πόρων τους και με γνώμονα τη διαφάνεια και την παροχή αξιόπιστης πληροφορίας. Διασφάλιση πηγών χρηματοδότησης μέσω της παροχής εξειδικυμένων υπηρεσιών, οι οποίες θα είναι ελκυστικές τόσο για μεμονωμένους καταναλωτές όσο και για τον ιδιωτικό τομέα ώστε να τις αγοράσουν. Κατανόηση και έμμεσος προσανατολισμός της δυνατότητας των καταναλωτών να διαμορφώνουν την ταυτότητα των προορισμών, καθώς και των υποδομών και προϊόντων που την απαρτίζουν. Επιλογή βέλτιστων τακτικών μάρκετινγκ σε όρους αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας με πλήρη κατανόηση των δεδομένων της ψηφιακής εποχής, των μεγεθών και δυνατοτήτων του εκάστοτε φορέα, και των περιπτώσεων όπου απαιτείται η στήριξη προς τον ιδιωτικό τομέα. Με αυτούς τους άξονες πρόκειται να συντελεστεί στα επόμενα έτη ο επαναπροσδιορισμός της αποστολής των οργανισμών διαχειρίσης και προώθησης προορισμών, το μέλλον των οποίων φαντάζει αρρηκτα συνδεδεμένο με την εκπόνηση ερευνών και την παροχή εμπεριστατωμένης γνώσης προς την τουριστική βιομηχανία. Σύμφωνα με τον Troy Thompson (2013), οι μελλοντικοί φορείς διαχείρισης προορισμών θα έχουν τρεις βασικούς ρόλους: 32

33 Συμβουλευτικό Όντας εμπειρογνώμονες επί των τάσεων που χαρακτηρίζουν τον τουριστικό τομέα και τους καταναλωτές, θα μπορούν να εκπαιδεύσουν τους συνεργάτες τους και να τους μεταφέρους τις γνώσεις τους. Αναπτυξιακό Ανεξάρτητα της θεσμικής τους ιδιότητας και θέσης σε επίπεδο τοπικής διακυβέρνησης, θα καθοδηγούν με αξίοπιστες προτάσεις τη βελτίωση των υποδομών και προϊόντων εκ μέρους τόσο του δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα. Εποπτικό Παράλληλα με τον αναπτυξιακό τους ρόλο, ευθύνη τους δεν θα είναι μόνο η ενίσχυση της τουριστικής δραστηριότητας αλλά και η αντιμετώπιση τυχόν αρνητικών συνεπειών της Τεχνολογικές Τάσεις & Ανάλυση Συμπεριφοράς Καταναλωτών Η παρούσα ενότητα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στην καταγραφή των τεχνολογικών τάσεων σε άμεση συσχέτιση με την ανάλυση της συμπεριφοράς των καταναλωτών αλλά και την ανάδειξη νέων κατηγοριών ταξιδιωτών, οι οποίοι επηρεάζονται από ένα σύνολο παραγόντων, που σχετίζονται με την οικονομικο-πολιτική σταθερότητα των προορισμών, την τιμολογιακή πολιτική αλλά και την εξέλιξη της τεχνολογίας. O παγκόσμιος κλάδος του τουρισμού προσδίδει ολοένα και μεγαλύτερη έμφαση στις νέες τεχνολογίες, λόγω της σημαντικής επίδρασης που ασκούν οι υπηρεσίες διαδικτυακής επικοινωνίας. Πλέον, οι ταξιδιώτες επιζητούν την δημιουργία και την διανομή του δικού τους περιεχομένου με σκοπό την προβολή της ταξιδιωτικής τους εμπειρίας. Η τεχνολογία επεκτείνει διαρκώς την επιρροή της στην τελική επιλογή αλλά και στην γενική συμπεριφορά των ταξιδιωτών. Ειδικά η αξιοποίηση της διάχυσης των πληροφοριών αλλά και η αγορά του τελικού προϊόντος και των τουριστικών υπηρεσιών επηρεάζονται άμεσα από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Παράλληλα, σύμφωνα και με διεθνείς εμπειρογνώμονες, μελέτες των οποίων δημοσιοποιήθηκαν κατά το 20 ο Παγκόσμιο Travel Monitor Forum στην Πίζα, οι καταναλωτές πλέον επιζητούν πιο προσωπικές και αυθεντικές εμπειρίες, οι οποίες μάλιστα προβάλλουν σε μεγαλύτερο βαθμό τα τοπικά & παραδοσιακά στοιχεία ενός προορισμού ως αναπόσπαστο σκελός του τουριστικού προϊόντος (IPK International, 2012). 33

34 Αντίστοιχα, είναι σημαντικό να αναφερθεί πως το προφίλ των ταξιδιωτών έχει μεταβληθεί κατά την διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών. Ο αρχικός διαχωρισμός στα στενά πλαίσια του επαγγελματία ταξιδιώτη, του συνταξιούχου ταξιδιώτη ο οποίος διέθετε την οικονομική ευχέρεια, του οικογενειάρχη ταξιδιώτη, αλλά και του νέου ανεξάρτητου ταξιδιώτη, συνεχίζει να υφίσταται, ωστόσο έχει αποκτήσει μια διαφορετική πολυδιάστατη ταυτότητα, συνδυάζοντας ποικίλα στοιχεία, ενώ παράλληλα δέχεται και επιρροές από τις καθοριστικές δημογραφικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε αρκετές ώριμες αγορές το τμήμα του πληθυσμού, άνω των 80 ετών, αναμένεται να ταξιδεύει σε μεγαλύτερο βαθμό. Από την άλλη πλευρά, σε αρκετές αναπτυσσόμενες αγορές, οι νεότερες ηλικίες αποκτούν σημαντική δυναμική στα πλαίσια του εργατικού δυναμικού, αποκτώντας πρόσβαση σε διαθέσιμο εισόδημα, ικανό να τους προσφέρει την δυνατότητα να ταξιδέψουν εκτός της χώρας τους. Ωστόσο, η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη στις χώρες προέλευσης επιδρά εξίσου σημαντικά στην εξέλιξη του εξερχόμενου τουρισμού αλλά και στην διάκριση της ταυτότητας του ταξιδιώτη. Ήδη, το 30% του παγκόσμιου ενήλικου πληθυσμού διαθέτει επαρκές εισόδημα για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση συγκεκριμένου αριθμού εξερχόμενων ταξιδιών. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί καθώς οι οικονομικές ροές προς τις αναδυόμενες αγορές επεκτείνει σημαντικά την παγκόσμια μεσαία τάξη (IHG, 2013). Οι δεδομένες τάσεις δημιουργούν νέες κατηγορίες ταξιδιωτών. Συγκεκριμένα, αξίζουν να αναφερθούν οι εξής κατηγορίες: 1. Εξερευνητές ταξιδιώτες προερχόμενοι από τις αναδυόμενες αγορές. 2. Νέες ηλικιακά οικογένειες στο σύνολο των παραδοσιακών και αναπτυσσόμενων αγορών. 3. Νέοι επιχειρηματίες ταξιδιώτες, οι οποίοι συνδυάζουν τις επαγγελματικές υποχρεώσεις με τα ταξίδια αναψυχής. 4. Ταξιδιώτες ηλικίας άνω των 60 ετών, οι οποίοι αντανακλούν την επέκταση της κατηγορίας της μέσης ηλικίας (IHG, 2013). 34

35 Εξερευνητές Ταξιδιώτες Προερχόμενοι από τις Αναδυόμενες Αγορές Οι ταξιδιώτες, οι οποίοι προερχόνται από τη διευρυμένη αγορά της Ασίας, αποτελούν ένα νέο δυναμικό τμήμα, το οποίο θα αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο στο συνολικό δείκτη των δαπανών έως και το 2020, ενώ η αντίστοιχη αγορά της Κίνας αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική άνοδο τα επόμενα χρόνια. Παράλληλα, κατά την επόμενη δεκαετία, νέες κατηγορίες τουριστών θα προκύψουν καθώς ο εξερχόμενος τουρισμός από τις χώρες της ομάδας CIVETS (Κολομβία, Ινδονησία, Βιετνάμ, Αίγυπτος και Τουρκία) αναμένεται να αναπτυχθεί ραγδαία λόγω της οικονομικής ανάπτυξης και της διευρυνόμενης ευμάρειας σε σημαντικό μέρος του πληθυσμού (IHG, 2013) Νέες Ηλικιακά Οικογένειες Οι δημογραφικές εξελίξεις σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και η εξέλιξη της αναμόρφωσης των παραδοσιακών κοινωνικών δομών έχουν επιφέρει αλλαγές και στην παραδοσιακή οικογενειακή μονάδα, η οποία γίνεται ολοένα και πιο ρευστή σε δομικό επίπεδο. Ιδιαίτερα στις χώρες των αναδυόμενων αγορών, οι κοινωνικές και δημογραφικές αλλαγές έχουν διαμορφώσει αντίστοιχα και την εξέλιξη της οικογένειας. Συγκεκριμένα, στην Ασία οι γυναίκες πλέον θέτουν ως βασική προτεραιότητα την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Αντίθετα στις δυτικές αγορές, η ανάπτυξη των ταξιδιών στην κατηγορία της οικογένειας των πολλαπλών γενεών διευρύνεται σε σημαντικό επίπεδο. Είναι χαρακτηριστικό πως βάσει μελέτης του Eurocamp, οι αυξήσεις των κρατήσεων της δεδομένης κατηγορίας άγγιξαν το 325% μεταξύ (IHG, 2013) Νέοι Επιχειρηματίες Ταξιδιώτες Η συγκεκριμένη αγορά περιλαμβάνει την λεγόμενη «Generation Y», η οποία ισοδυναμεί με ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού σε παγκόσμιο επίπεδο. Τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης γενιάς περιλαμβάνουν την ανάγκη των νεότερων επιχειρηματιών, οι οποίοι δεν διαθέτουν συγκεκριμένο χώρο εργασίας και προκαθορισμένο εργασιακό ωράριο, ενώ είναι διατεθειμένοι να εργάζονται και κατά την διάρκεια ταξιδιών αναψυχής. Αποζητούν ένα οικείο περιβάλλον, χωρίς να τους απασχολεί αν εργάζονται με αντίστοιχους ταξιδιώτες αρκεί να υπάρχει μερική εξασφάλιση του προσωπικού τους χώρου (IHG, 2013). 35

36 Ταξιδιώτες Ηλικίας Άνω των 60 Ετών Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών αυξάνεται ταχύτερα από οποιαδήποτε άλλη ηλικιακή ομάδα, ενώ αναμένεται να ξεπεράσει το ένα δισεκατομμύριο κατά τη διάρκεια της δεύτερης δεκαετίας του 21 ου αιώνα. Ο οικονομικός αντίκτυπος της συγκεκριμένης δημογραφικής ομάδας αναμένεται αντίστοιχα να διευρυνθεί στα επόμενα χρόνια, καθώς υπολογίζεται πως η συγκεκριμένη ηλικιακή κατηγορία κατέχει άνω του 50% του πλούτου στις ανεπτυγμένες κοινωνίες, με παρόμοια τάση να εμφανίζεται και σε χωρες με αναδυόμενες οικονομίες (IHG, 2013). Συνεπώς, υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες για την αξιοποίηση ευκαιριών όσον αφορά την προσέλκυση της συγκεκριμένης ηλικιακής κατηγορίας. Τα ξενοδοχεία θα πρέπει να αναπτύξουν προϊόντα και υπηρεσίες για το σύνολο των ηλικιακών ομάδων, λαμβάνοντας υπόψη πως η μεταβαλλόμενη ταυτότητα των ταξιδιωτών σε συνδυασμό με τις προσδοκίες των ταξιδιωτών δημιουργούν νέες προκλήσεις για την οικοδόμηση μακροχρόνιων σχέσεων (IHG, 2013) Τεχνολογίες Διαδικτύου Παράλληλα, η προσφορά τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών σε παγκόσμιο επίπεδο είναι πλέον προσανατολισμένη σε μια νέα γενιά καταναλωτών, εξαιρετικά εξοικειωμένη με τις νέες τεχνολογίες, ιδίως του διαδικτύου (IPK International, 2012). Τα κοινωνικά μέσα μαζικής δικτύωσης, και συνολικά η αγορά του διαδικτύου, αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικά εργαλεία για την υποστήριξη και την ενίσχυση των καταναλωτών κατά τη διαδικασία επιλογής του προορισμού αλλά και καθ όλη τη διάρκεια της παραμονής τους. Σύμφωνα μάλιστα με όσα συζητήθηκαν στο 20 ο Παγκόσμιο Travel Monitor Forum, η εξέλιξη της τεχνολογίας στον τομέα του τουρισμού αλλά και της τρίτης γενιάς κινητής τηλεφωνίας συμβάλλει στη δημιουργία ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος (IPK International, 2012). Είναι αξιοσημείωτο πως διακρίνονται σημαντικές διαφορές στις διαδικτυακές συναλλαγές σύμφωνα με τις προτιμήσεις των ταξιδιωτών ανά περιφέρεια προέλευσης. Συγκεκριμένα, το αγοραστικό κοινό, που προέρχεται από την περιφέρεια της Ασίας και του Ειρηνικού, επιλέγει και προχωρά στις συναλλαγές μέσω διαδικτυακών διαφημιστικών συνδέσμων, ενώ όσοι καταναλωτές προέρχονται από 36

37 την αγορά των ΗΠΑ είναι λιγότερο πιθανό να επιλέξουν ταξιδιωτικά πακέτα μέσω των επίσημων τουριστικών φορέων. Παράλληλα, οι ταξιδιώτες, που προέρχονται από την περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής, επιλέγουν σε χαμηλότερο βαθμό να κλείσουν ταξιδιωτικά πακέτα μέσω διαδικτυακών τουριστικών γραφείων (Text100, 2012). Είναι, λοιπόν, σημαντικό να αναφερθεί πως ενώ η συλλογιστική της επιλογής του τελικού προορισμού παρουσιάζει ομοιότητες στο σύνολο του αγοραστικού κοινού, υπάρχουν βασικές διαφορές στον τρόπο των συναλλαγών, οι οποίες βασίζονται στις αγοραστικές τάσεις και παρουσιάζουν σημαντικές ανομοιότητες ανά περιφέρεια. Μια επιπρόσθετη παγκόσμια τάση, η οποία παρουσιάζει σημαντικά στοιχεία άξια αναφοράς, αποτελεί η σημασία που αποδίδουν οι ταξιδιώτες χρήστες στην διατήρηση της επικοινωνίας τους με το συγγενικό και φιλικό περιβάλλον μέσω του διαδικτύου. Η αγορά της Ασίας και του Ειρηνικού χρησιμοποιεί σε μεγαλύτερο βαθμό το διαδίκτυο κατά την διάρκεια των διακοπών, κυρίως για επαγγελματικούς λόγους. Επιπρόσθετα, άνω του 50 % της αγοραστικής δύναμης χρησιμοποιεί ηλεκτρονικές εφαρμογές, οι οποίες σχετίζονται με τουριστικές και ταξιδιωτικές υπηρεσίες, πριν την έναρξη των διακοπών τους. Συγκεκριμένα, η ταξιδιωτική αγορά της Ασίας και του Ειρηνικού είναι διατεθειμένη σε μεγαλύτερο βαθμό να αξιοποιήσει αντίστοιχες εφαρμογές, ωστόσο με ένα ποσοστό μη αξιοποίησης τους, της τάξεως του 11%, σε αντίθεση με την αγορά των ΗΠΑ, της οποίας το αντίστοιχο ποσοστό αγγίζει το 38%. Τα στοιχεία σχετίζονται άμεσα με τα αντίστοιχα στατιστικά δεδομένα του αριθμού των ατόμων που διαθέτουν smartphones (Text100, 2012). Η πιο δημοφιλής διαδικτυακή εφαρμογή είναι τα Google Maps, με ποσοστό 15%. Ακολουθούν παρεμφερείς εφαρμογές χαρτών αλλά και η εφαρμογή του Tripadvisor, ενώ περίοπτη θέση καταλαμβάνουν και οι οδηγοί πόλεων, τοπικών καιρικών συνθηκών, μέσων μαζικής μεταφοράς, γεωγραφικής αναζήτησης υπηρεσιών κοκ (Text100, 2012). Όπως γίνεται διακριτό, η δυνατότητα συνδεσιμότητας στο διαδίκτυο στη διάρκεια των διακοπών αποτελεί ζωτικής σημασίας για την πλειοψηφία του αγοραστικού κοινού. Συγκεκριμένα, μέσω της έρευνας καταδεικνύεται πως το ήμισυ των ερωτηθέντων θα συμμετείχαν πιο ενεργά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. 37

38 Σίγουρα, υπάρχουν και σαφείς διαχωρισμοί για τις προτιμήσεις των δημοσιεύσεων μέσω των καναλιών κοινωνικής δικτύωσης, με τους ταξιδιώτες προερχόμενοι από την αγορά της Ασίας και του Ειρηνικού να δείχνουν σαφή προτίμηση στις κατηγορίες των εμπορικών αγορών αλλά και της γαστρονομίας, ενώ η αγοραστική δύναμη της περιφέρειας της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής παρουσιάζουν σαφή προτίμηση στον πολιτισμό και τα ιστορικά μνημεία των επιλεγμένων προορισμών. Αντίστοιχα κινείται και η αγορά των Ηνωμένων Πολιτειών με σαφή προτίμηση στις τέχνες και συγκεκριμένα στην κατηγορία των γκαλερί και των μουσείων αλλά και των θεματικών πάρκων ψυχαγωγίας (Text100, 2012). Επιπρόσθετα, αξίζει να σημειωθεί πως οι ταξιδιώτες, που προέρχονται από την αγορά της Ασίας και του Ειρηνικού, παρουσιάζουν μεγαλύτερη δραστηριότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά τη διάρκεια των διακοπών τους, μέσω της ανταλλαγής ειδήσεων αναφορικά με τον προορισμό, την ανάρτηση φωτογραφιών, τη δήλωση παρουσίας (check - in), στον τελικό προορισμό. Ωστόσο, οι ταξιδιώτες, που προέρχονται από την περιφέρεια των ΗΠΑ, είναι περισσότερο πιθανό να αναρτήσουν την κριτική τους στις αντίστοιχες ιστοσελίδες για τον προορισμό κατά την διάρκεια των διακοπών τους (Text100, 2012). Παράλληλα, η εξέλιξη ενός νέου μέσου δημοσιογραφίας, του travel blogging, επηρεάζει σημαντικά την εξέλιξη της τουριστικής βιομηχανίας και της συμπεριφοράς των αντίστοιχων καταναλωτών. Άλλωστε, οι πολλές επιλογές των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συνεισφέρουν σε αυξανόμενο βαθμό στο σύνολο της τουριστικής βιομηχανίας. Οι ταξιδιώτες χρησιμοποιούν εκτενώς την τεχνολογία, προβάλλοντας εικόνες και βίντεο και συμμετέχοντας ενεργά στην αξιολόγηση της συνολικής τους διαμονής και εμπειρίας τους. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα η οποία διεξήχθη από την Google το 2011, το 50% των ταξιδιωτών βασίζει σε σημαντικό βαθμό τον προγραμματισμό του ταξιδιού του στις αξιολογήσεις αντίστοιχων ταξιδιωτών, ενώ αντίθετα το 40%, επηρεάζεται από το σύνολο των σχολίων και της δυναμικής των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ταξιδιώτες παραμένουν κοινωνικά δικτυωμένοι καθ όλη την διάρκεια του ταξιδιού τους, με αποτέλεσμα να προκύπτουν σημαντικές ευκαιρίες αξιοποίησης μέσω εργαλείων μάρκετινγκ. 38

39 Είναι σημαντικό άλλωστε να γίνει αντιληπτό πως υφίσταται η δυνατότητα της δημιουργίας υπηρεσιών εξυπηρέτησης, για την άμεση ανταπόκριση στις ανάγκες των ταξιδιωτών μέσω των διαδικτυακών καναλιών αλλά και για την άμεση αντιμετώπιση κρίσεων. Παράλληλα, όπως διαπιστώνεται και από τον Keith Jenkins, ενός εκ των κορυφαίων travel bloggers σε παγκόσμιο επίπεδο, πλέον πρόκειται για συγγραφείς του 21 ου αιώνα, με σημαντικές τεχνολογικές δεξιότητες και φυσικά διαθέτουν την απαραίτητη εξειδίκευση σε συγκεκριμένες αγορές ενδιαφέροντος. Συγκεκριμένα αναφέρει πως οι συγκεκριμένη κατηγορία δημοσιογράφων έχουν αναπτύξει μια σχέση εμπιστοσύνης με το κοινό τους, επηρεάζοντας άμεσα τις επιλογές τους, μέσω της προβολής δεδομένων και εικόνων (IPK International, 2012). Με δεδομένη την ταχεία ανάπτυξη των κοινωνικών μέσων δικτύωσης τα τελευταία χρόνια, πρέπει να αποτυπωθεί και η σημασία των ιστοσελίδων αξιολόγησης, οι οποίες καταλαμβάνουν την πρώτη θέση στην προτίμηση των ταξιδιωτών, ενώ οι επαγγελματικοί ηλεκτρονικοί οδηγοί έρχονται σε δεύτερη θέση. Παρατηρώντας την καταγραφή των δεδομένων ανά περιφέρεια προέλευσης, παρατηρείται μειωμένη εμπιστοσύνη στα άρθρα που αναφέρονται σε ταξιδιωτικούς περιορισμούς. ενώ δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στους επαγγελματικούς ταξιδιωτικούς οδηγούς. Η διάκριση με βάση το φύλο καταδεικνύει την προτίμηση των ανδρών στους επαγγελματικούς οδηγούς και την προτίμηση των γυναικών στο σύνολο των ιστοσελίδων αξιολόγησης (Text100, 2012) Βιωσιμότητα & Τουρισμός H αναγνώριση της δυναμικής ενσωμάτωσης του τουρισμού στους θεσμικούς πυλώνες της αειφόρου ανάπτυξης οικονομικός, περιβαλλοντικός και κοινωνικός υπογραμμίζει την σημασία της προώθησης του βιώσιμου και καθολικά προσβάσιμου τουρισμού. Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, πως για πρώτη φορά ο τουρισμός συμπεριλήφθη ως βασική ενότητα του συνεδρίου των Ηνωμένων Εθνών για την Αειφόρο Ανάπτυξη το 2012, προσδίδοντας βαρύτητα στην συνεισφορά του τομέα και συγκεκριμένα στη διασύνδεση του με την δημιουργία νέων θέσεων εργασίας αλλά και την ενίσχυση της εμπορικής δραστηριότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. 39

40 Επιπρόσθετα, η σημασία του τουρισμού διακρίνεται για πρώτη φορά και επισήμως μέσω της αναφοράς στην επίσημη δήλωση των αρχηγών κρατών στην συνδιάσκεψη των G20, αναγνωρίζοντας τις προοπτικές για ενίσχυση των τουριστικών δεδομένων κατά 122 εκατ., την αύξηση των εξαγωγών κατά 206 δισεκ. δολλάρια αλλά και την δημιουργία 5 εκατομμυρίων επιπρόσθετων θέσεων εργασίας έως και το 2015, μέσω κυρίως της απλούστευσης των διαδικασιών έκδοσης visa και αντίστοιχων διαδικασιών (UNWTO, 2012β). Ειδικότερα, οι διευκολύνσεις στην διαδικασία θεωρήσεων δύνανται να τονώσουν την ζήτηση, το σύνολο των τουριστικών δαπανών αλλά και να δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας κατά την διάρκεια μίας περιόδου, όπου οι αριθμοί της ανεργίας αυξάνονται με γοργούς ρυθμούς. Αντίστοιχες μελέτες έχουν αποδείξει πως από τους 656 εκατομ. διεθνείς τουρίστες, οι οποίοι επισκέφθηκαν χώρες της G20 το 2011, περίπου 110 εκατ. Ευρώ προχώρησαν σε έκδοση των αντίστοιχων θεωρήσεων (UNWTO, 2012β). Επιπρόσθετα, καθίσταται σαφές πως η ανάπτυξη του τουρισμού, η προστασία του περιβάλλοντος και η κοινωνική ευημερία αποτελούν δυναμικές, οι οποίες συνδέονται. Όλες οι μορφές του τουρισμού μπορούν να συμβάλουν προς την κατεύθυνση της μετάβασης στην πράσινη οικονομία μέσω επενδύσεων που οδηγούν στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, την μείωση των αποβλήτων, την προστασία της βιοποικιλότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και την ενίσχυση των δεσμών των τοπικών κοινωνιών (UNEP & UNWTO, 2012). Ωστόσο, προβλέπεται πως έως το 2050, η ανάπτυξη του τουρισμού θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας (+154%), των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου (+131%) και την κατανάλωση νερού (+152%) (Tourism in the Green Economy, UNWTO). Από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με σενάρια εναλλακτικών πράσινων επενδύσεων, στα πλαίσια ενός οικονομικού εύρους δισεκ. δολαρίων, ο τομέας του τουρισμού μπορεί να αναπτυχθεί σταθερά κατά τις επόμενες δεκαετίες με παράλληλη εξοικονόμηση σημαντικών πόρων και την ενίσχυση της βιωσιμότητάς τους. Η αύξηση του ΑΕΠ μέσω της τουριστικής ανάπτυξης αναμένεται να αυξηθεί κατά 3-7%, με σημαντική μείωση των αρνητικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η συγκεκριμένη εξέλιξη αναμένεται να οδηγήσει σε αποφυγή του κόστους, το οποίο 40

41 μπορεί να επανεπενδυθεί σε κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες τοπικές δραστηριότητες, ενισχύοντας και την αύξηση των τουριστικών δαπανών στην τοπική ανάπτυξη. Ειδικότερα, οι δαπάνες των ξένων επισκεπτών από πλουσιότερες περιοχές σε αναπτυσσόμενες χώρες συμβάλλουν στη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης αλλά και στη μείωση των οικονομικών ανισοτήτων και της φτώχιας (UNEP & UNWTO, 2012). Εξίσου κρίσιμη είναι και η τοποθέτηση του τουρισμού σε ένα ευρύτερο πλαίσιο παραγόντων, που διαμορφώνουν συνθήκες αειφόρου ανάπτυξης στις πόλεις. Η βιωσιμότητα του τομέα είναι συνυφασμένη με τη συνύπαρξη εντός του αστικού περιβάλλοντος διαφορετικών ομάδων ενδιαφέροντος (τουρίστες βιομηχανία κάτοικοι), των οποίων τα συμφέροντα βρίσκονται σε αλληλεπικάλυψη και διατρέχουν μια γκάμα θεμάτων όπως η διαχείριση των απορριμάτων, η αισθητική των πόλεων, η ασφάλεια, και η αυξημένη προσβασιμότητα (EAHTR, 2010) Ευρωπαϊκός Τουρισμός Τάσεις και Δεδομένα Η Ευρώπη, παρά τις δυσοίωνες οικονομικές συνθήκες αλλά και τις ποικίλες κοινωνικοπολιτικές προκλήσεις, παρέμεινε ανάμεσα στους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Αν και η τουριστική ζήτηση επιβραδύνθηκε το τελευταίο τετράμηνο του 2012, η ζήτηση για διασυνοριακές μετακινήσεις παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα, ενώ αυξήθηκαν τα μεγέθη της ζήτησης για κοντινούς προορισμούς, και η μέση διάρκεια διανυκτερεύσεων μειώθηκε. Οι δεδομένες τάσεις επιβεβαιώνονται και από τα στοιχεία τα οποία έχουν συγκεντρωθεί από το σύνολο των αεροπορικών εταιρειών (ETC, 2013β). Στον τομέα των διεθνών αφίξεων, ένας σημαντικός αριθμός Ευρωπαϊκών χωρών παρέμειναν ανάμεσα στους πιο δημοφιλείς ταξιδιωτικούς προορισμούς το Συγκεκριμένα, η Ισπανία, η Γερμανία και χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, παρουσίασαν αύξηση 5% στις διεθνείς αφίξεις. Το σύνολο των διεθνών αφίξεων, έφθασε τα 535 εκατομμύρια, 17 εκατομμύρια περισσότερα από το 2011 (UNWTO, 2013β). Η Ρωσία παρέμεινε η ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά εξερχόμενου τουρισμού προς την Ευρώπη, με ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά διεθνών αφίξεων αλλά και 41

42 διανυκτερεύσεων σε παραδοσιακούς ευρωπαϊκούς προορισμούς. Όπως και σε προηγούμενα έτη, τα ταξίδια σε αναδυόμενους προορισμούς έχουν αυξηθεί σημαντικά, ενώ η αναζωογόνηση βασικών υπερατλαντικών οικονομιών έχει συμβάλει στην αύξηση του ποσοστού των διεθνών αφίξεων στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι ευρωπαϊκοί προορισμοί έχουν καταγράψει υψηλά ποσοστά από την αγορά των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με την ανάκαμψη του εξερχόμενου τουρισμού της Ιαπωνίας. Η εξασθένηση του ευρώ, ιδίως σε σχέση με το αμερικάνιο δολάριο, έχει ωφελήσει επίσης τα ποσοστά της ευρωπαϊκής ζήτησης (ETC, 2013β). Όπως προκύπτει από τον Πίνακα 1.2.1, οι προορισμοί της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (+7,4%) εμφάνισαν τα καλύτερα αποτελέσματα, ενώ οι προορισμοί της Δυτικής Ευρώπης παρουσίασαν αύξηση κατά 3%. Οι προορισμοί της Νότιας Μεσογειακής Ευρώπης (+2,2%), έπειτα από τα υψηλά επίπεδα διεθνών αφίξεων του 2011, επέστρεψαν το 2012 στο φυσιολογικό ρυθμό ανάπτυξής τους. Συνολικά, όπως διαφαίνεται και από τον Πίνακα οι ρυθμοί ανάπτυξης των διεθνών αφίξεων ήταν υψηλότεροι κατά το 2011, καθότι η Ευρώπη ξεπέρασε το πρώτο διάστημα των ισχυρών επιπτώσεων της χρηματοοικονομικής κρίσης. Πίνακας 1.2.1: Διεθνείς Αφίξεις (εκατ.) (Πηγή: UNWTO, 2013β) /10 μεταβολή(%) /11 μεταβολή(%) Σύνολο , ,0 Αναπτυγμένες , ,8 Οικονομίες Αναπτυσσόμενες Οικονομίες , ,3 Ευρώπη , ,4 Βόρεια Ευρώπη , ,4 Δυτική Ευρώπη , ,2 Κεντρική/Ανατολική Ευρώπη , ,4 Νότια/Μεσογειακή/ΕΕ , ,2 EΕ ,4 42

43 Ο τομέας του εισερχόμενου τουρισμού παρουσίασε μια σταθερή αύξηση της τάξεως του 3,5% το 2012, έπειτα από ένα έτος ισχυρής ανάπτυξης (+6,4%) το 2011, παρά τη διατήρηση του αρνητικού οικονομικού κλίματος στην Ευρωζώνη. Οι σημαντικότεροι αναδυόμενοι προορισμοί, οι οποίοι συνέβαλαν στη δεδομένη εξέλιξη είναι η Ισλανδία (+19,6%), η Λιθουανία (+12,1%) και η Ρουμανία (10%) με διψήφιο αριθμό ανάπτυξης. Επίσης, σταθερή ανάπτυξη παρουσίασαν ορισμένοι από τους μεγαλύτερους προορισμούς, ανάμεσα στους οποίους διακρίνονται η Γερμανία (+7,1%), η Ισπανία (+4,8%) η Αυστρία (+4,9%) Αντίθετα, οι οικονομικές αναταράξεις ανέστειλαν την ανάπτυξη των μεγεθών στην Ελλάδα (-5,5%), στην Ιταλία (+0,7%) και στην Ιρλανδία (+0,2%) (ETC, 2013α). Ιδιαίτερη μνεία αξίζει πάντως να γίνει για δύο χώρες που φιλοξένησαν μεγάλες αθλητικές διοργανώσεις το Παρά τον συνδυασμό του εορτασμού των 60 χρόνων από την ενθρόνιση της βασίλισσας της Αγγλίας με τη διοργάνωση των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων, το Ηνωμένο Βασίλειο ισχνή ανάπτυξη της τάξεως του +1%. Αντίθετα, τα στοιχεία του European Travel Commision συνιστούν πως η Πολωνία κεφαλαιοποίησε τη διοργάνωση του Euro 2012, καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης των τουριστικών αφίξεων ανήλθε στο +12.9% (ETC, 2013α). Σε κάθε περίπτωση, εκτιμάται πως το φάσμα αντίστοιχων αθλητικών διοργανώσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων τείνει να αυξάνει το ενδιαφέρον των ξένων επισκεπτών κυρίως μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, καθώς η αύξηση των τιμών αλλά και η κυκλοφοριακή συμφόρηση αποτελούν σημαντικούς ανασταλτικούς παράγοντες (ETC, 2013β). Ιδιαίτερο παράδειγμα αποτελεί και η Ισλανδία, η οποία παρουσίασε σημαντική άνοδο κατά το πρώτο τετράμηνο του 2013, με το ποσοστό των διεθνών αφίξεων να φθάνει το 39.3%, γεγονός το οποίο κατέδειξε την συνεχιζόμενη ανάπτυξη της τουριστικής ζήτησης κατά το 2012, η οποία έχει επανέλθει σε σταθερά επίπεδα έπειτα από τις επιπτώσεις της οικονομικής ύφεσης το αλλά και την μείωση των εμπορικών πτήσεων έπειτα και από την έκρηξη του ηφαιστείου τον Μάρτιο του 2010 (ETC, 2013α). Η προτίμηση πάντως των Ευρωπαίων στον τομέα του εξερχόμενου τουρισμού, και συγκεκριμένα για μακρινούς προορισμούς, παρουσίασε σταθερή αύξηση της τάξεως 43

44 του 4%. Ο κύριος προορισμός ήταν η Ασία και ο Ειρηνικός με ποσοστό αύξησης 8%, ενώ ο προορισμός της Αμερικής ακολούθησε με αύξηση των μεγεθών κατά 2% (ETC, 2013α). Ωστόσο, η συνεχιζόμενη οικονομική ύφεση αλλά και η αυστηρή ευρωπαϊκή δημοσιονομική πολιτική έχουν οδηγήσει έναν αυξανόμενο αριθμό Ευρωπαίων στην επιλογή προορισμών εντός των συνόρων της ευρωπαϊκής περιφέρειας (IPK International, 2012) Βασικές Ευρωπαϊκές Αγορές Η αγορά, η οποία παρουσίασε την σημαντικότερη αύξηση στον τομέα του εξερχόμενου τουρισμού για το 2012 είναι η Ρωσία (+12%), γεγονός το οποίο στηρίζεται στην ισχυρή οικονομία αλλά και την ενίσχυση της κοινωνικής ευημερίας Συνολικά, οι Ρώσοι τουρίστες αποτελούν το 5% των διεθνών αφίξεων σε όλους τους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Διάγραμμα 1.2.1: Εξερχόμενος Τουρισμός ανά Χώρα Προέλευσης, 2012 (Πηγή: IPK International, 2012) Το σύνολο του εξερχόμενου τουρισμού από την Ρωσία άγγιξε το 2012 τον αριθμό των 33,8 εκατομμυρίων αφίεξεων, αφού 26,7 εκ. ταξίδεψαν στην Ευρώπη, ενώ 7,1 εκ. ταξίδεψαν σε προορισμούς εκτός Ευρώπης (ETC, 2013α; 2013β). 44

45 Διάγραμμα 1.2.2: Εξερχόμενος Τουρισμός & Διανυκτερεύσεις Ρώσων Επισκεπτών σε Επιλεγμένους Προορισμούς (Πηγή: ETC, 2013β) Σε ότι αφορά τη μεγαλύτερη πηγή του εξερχόμενου τουρισμού στην Ευρώπη, η Γερμανική αγορά παρουσίασε στασιμότητα έως και το τελευταία τετράμηνο του 2012 παρά τα σταθερά οικονομικά μεγέθη της χώρας (IPK International, 2012), με τις ιδιαίτερα θετικές τάσεις να μην εντοπίζονται στις παραδοσιακές επιλογές προορισμών των Γερμανών ταξιδιωτών (βλ. διάγραμμα 1.2.3). Διάγραμμα 1.2.3: Εξερχόμενος Τουρισμός & Διανυκτερεύσεις Γερμανών Επισκεπτών σε Επιλεγμένους Προορισμούς (Πηγή: ETC, 2013β) 45

46 Η Γαλλία και η Τουρκία, που κατείχαν το 2011 την 4η και 5η θέση αντίστοιχα στις προτιμήσεις των Γερμανών αύξησαν το ποσοστό συμμετοχής τους στις ταξιδιωτικές δαπάνες. Η Τουρκία με 4,3 δισεκ. Ευρώ και αύξηση 10% προσπέρασε τη Γαλλία ως και κατέλαβε την 4η θέση. Στις ΗΠΑ, οι Γερμανοί ταξιδιώτες δαπάνησαν περισσότερα από 3,9 δισεκ. Ευρώ, δηλ. αύξηση τουλάχιστον 6% έναντι του προηγούμενου έτους. Ανεξάρτητα από την υψηλή τιμή του δολαρίου έναντι του Ευρώ, σχεδόν 8% περισσότεροι Γερμανοί ταξίδεψαν το πρώτο κιόλας εξάμηνο 2012 έναντι του αντίστοιχου χρονικού διαστήματος του προηγούμενου έτους Εκτιμάται, ότι το 2012 οι ταξιδιώτες από τη Γερμανία δαπάνησαν 2,2 δισ. Ευρώ ήτοι 8% περισσότερα από ό, τι το 2011 (Commerzbank, 2013). Αντίθετα, το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσίασε μία μικρή αύξηση της τάξεως του 1%, παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες και φυσικά τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, η οποία αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη του εξερχόμενου τουρισμού (IPK International, 2012). Η Ισλανδία, η Κροατία και η Ολλανδία εντάσσονται ανάμεσα στους ανερχόμενα δημοφιλείς προορισμούς για τους Βρετανούς. (βλέπε διάγραμμα 1.2.4) Διάγραμμα 1.2.4: Εξερχόμενος Τουρισμός & Διανυκτερεύσεις Βρετανών Επισκεπτών σε Επιλεγμένους Προορισμούς (Πηγή: ETC, 2013β) 46

47 Η Γαλλία παρουσίασε σταθερή ανάπτυξη στον τομέα του εξερχόμενου τουρισμού, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Γερμανία και η Ισπανία, οι οποίες αντιπροσωπεύουν κύριες επιλογές των Γάλλων τουριστών. Ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στοιχείο αποτέλεσε και η αύξηση του συνολικού αριθμού των διανυκτερεύσεων παρά το ασταθές οικονομικό περιβάλλον (ETC, 2013β). Σύμφωνα με μελέτη της Mintel (2012), η Γαλλία συγκαταλέγεται ανάμεσα στις σημαντικότερες αγορές εξερχόμενου τουρισμού του κόσμου από πλευράς δαπανών. γεγονός το οποίο οφείλεται στο σχετικά υψηλό επίπεδο του διαθέσιμου εισοδήματος, αλλά και στον υψηλό αριθμό ημερών αδείας που δικαιούνται οι Γάλλοι. Ο εξερχόμενος τουρισμός της Γαλλίας παρουσίασε μια σημαντική αλλαγή νοοτροπίας, η οποία οδήγησε στην αύξηση των μεγεθών του. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Mintel, το 2012 ο όγκος των εξερχόμενων ταξιδιών επρόκειτο να φτάσει τα 24,6 εκατομμύρια, ενώ η εκτιμώμενη δαπάνη θα άγγιζε τα 29 δισεκατομμύρια Ευρώ. Οι Γάλλοι αποζητούν υψηλού ποιοτικού επιπέδου διακοπές, γεγονός το οποίο δικαιολογεί και το σημαντικό ύψος της κατά κεφαλήν δαπάνης. Διάγραμμα 1.2.5: Εξερχόμενος Τουρισμός & Διανυκτερεύσεις Γάλλων Επισκεπτών σε Επιλεγμένους Προορισμούς (Πηγή: ETC, 2013β) 47

48 1.2.3 Αναζήτηση & Σχεδιασμός Ταξιδιού Παράλληλα, ιδιαίτερα ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσματα για το 2012 από μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε σχέση με τα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς των Ευρωπαίων τουριστών (European Commission, 2013). Συγκεκριμένα: Ο κύριος σκοπός για το 40% όσων πήγαν διακοπές το 2012 και πραγματοποίησαν τουλάχιστον τέσσερις διανυκτερεύσεις ήταν η ξεκούραση σε μια ηλιόλουστη παραλία, ενώ για το 32% ήταν η επίσκεψη στην οικογένεια τους και σε άλλα άτομα από το φιλικό τους περιβάλλον. Κατά τη διαδικασία εξέτασης της επιλογής επίσκεψης του ίδιου προορισμού (πιστότητα) για δεύτερη φορά, το 44% δήλωσε ως σημαντικότερους παράγοντες επηρεασμού τους φυσικούς πόρους και τον καιρό, ενώ το 31% επεσήμανε την ποιότητα των καταλυμάτων. Η πλειοψηφία (56%) επηρεάστηκε στην απόφαση για την επιλογή προορισμού από τις συστάσεις συγγενών και φίλων, ενώ το 46% οργάνωσε τις διακοπές του μέσω ιστοσελίδων. Ταξιδιωτική εμπειρία Η Ισπανία (10%) αποτέλεσε τον πιο δημοφιλή προορισμό για τους Ευρωπαίους το 2012 με δεύτερη σε σειρά προτίμησης την Γαλλία και την Ιταλία (8%). Το 36% των τουριστών οργάνωσε μόνο του τα επιμέρους στοιχεία του ταξιδιού (μεταφορά, διαμονή), ποσοστό ελάχιστα υψηλότερο (33%) έναντι εκείνων οι οποίοι επέλεξαν οργανωμένα πακέτα διακοπών. Λόγοι που τους οδήγησαν να μην πάνε διακοπές το 2012 Η αιτία για το 46% όσων δεν πραγματοποίησαν κάποιο ταξίδι για διακοπές το 2012 ήταν οικονομική, γεγονός το οποίο συμβαδίζει με τα αποτελέσματα του έτους Το μεγαλύτερο ποσοστό όσων δήλωσαν οικονομική αδυναμία, προέρχονται από την Ελλάδα (72%) αλλά και από την Βουλγαρία(73%). 48

49 Το μεγαλύτερο ποσοστό όσων σκοπεύουν να διαφοροποιήσουν το πρόγραμμα των διακοπών τους προέρχονται από την Ελλάδα και την Ιρλανδία (44%), την Μάλτα (48%), και την Τουρκία (44%). Σχεδιασμός διακοπών για το 2013 Παρά το γεγονός ότι τα τρία τέταρτα των ερωτηθέντων στην ΕΕ (75%) σχεδίαζαν να πάνε διακοπές το 2013, το 34% είχε μεταβάλλει τα σχέδια των διακοπών του ως αποτέλεσμα της τρέχουσας οικονομικής κατάστασης. Το μεγαλύτερο ποσοστό όσων σκόπευαν να παραθερίσουν το 2013, προερχόταν από την Νορβηγία (92%), την Αυστρία (91%), την Γερμανία και την Ισλανδία (90%). Το 42% όσων σχεδίαζαν να πάνε διακοπές το 2012 δήλωσαν ότι ο προγραμματισμός τους προέβλεπε από 4 εώς 13 διανυκτερεύσεις, ποσοστό υψηλότερο όσων σχεδίαζαν μικρότερης διάρκειας διακοπές (29%). Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων σχεδίαζαν να περάσουν τις διακοπές τους στη χώρα τους (51%), ενώ το 43% σκόπευε να επισκεφθεί άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ισπανία (12%), η Ιταλία (8%) και η Γαλλία (7%) ανήκουν στους πιο δημοφιλείς προορισμούς Οι προοπτικές για το 2013 Δεδομένου, ότι οι σημαντικότεροι κίνδυνοι για την παγκόσμια οικονομία δεν παρουσίασαν κλιμάκωση κατά τη διάρκεια 2012, οι προοπτικές για το 2013 παρουσιάζονται ευοίωνες. Ωστόσο, η επιμονή των προβλημάτων σε ορισμένες οικονομίες της Ευρωζώνης αποτρέπουν την ταχεία ανάκαμψη και παρουσιάζουν σημαντικές προκλήσεις. Με μεγαλύτερη δημοσιονομική λιτότητα, η οικονομική ανάπτυξη και η κοινωνική ευμάρεια παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα σε όλη την Ευρώπη. Ενθαρρυντικές ενδείξεις προέρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου η βελτίωση των πραγματικών εισοδημάτων είναι πιθανό να δημιουργήσει θετικές επιδράσεις στο τομέα του εξερχόμενου τουρισμού (ETC, 2013β). Ωστόσο, βάση και στοιχείων του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, η τουριστική ζήτηση αναμένεται να αυξηθεί (+3 με 4%) κατά τη διάρκεια του Οι διεθνείς αφίξεις αλλά και ο αριθμός των συνολικών διανυκτερεύσεων, ιδιαίτερα κατά τους 49

50 πρώτους μήνες του 2013 παρουσίασαν πάντως αργή ανάπτυξη, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνεται και από τους δείκτες στους τομείς των αερομεταφορών αλλά και τον ξενοδοχειακό κλάδο (ETC, 2013β). Σίγουρα για το δεύτερο εξάμηνο του 2013, η απόδοση των ευρωπαϊκών προορισμών θα εξαρτηθεί απόλυτα και από τις επικρατούσες συνθήκες σε οικονομικό επίπεδο. Οι προοπτικές ωστόσο, για τον ευρωπαϊκό εξερχόμενο τουρισμό αναμένονται θετικές, καθώς μόνο ένας στους τρείς ταξιδιώτες (36%) έχουν δηλώσει πως οι δείκτες της οικονομικής κρίσης θα επιβαρύνουν την πρόθεση τους. Παράλληλα, ο αριθμός όσων σχεδιάζουν να ταξιδέψουν στο εξωτερικό έχει αυξηθεί κατά 28%. Σε επίπεδο αγορών, η Ρωσία αναμένεται να παρουσιάσει άνοδο κατά 9% με το Ηνωμένο Βασίλειο(+5%) και την Γερμανία (+3%) αντίστοιχα να ακολουθούν (IPK International, 2013) Ελλάδα & Τουρισμός Συνοπτική Ανάλυση Τουριστικών Μεγεθών Ο ελληνικός τουρισμός αποτελεί έναν από τους δυναμικότερα αναπτυσσόμενους τομείς της ελληνικής οικονομίας, με σημαντική συμμετοχή στο ΑΕΠ και στην απασχόληση, αφού η συμβολή της τουριστικής οικονομίας το 2012 στο ΑΕΠ της Ελλάδας έφτασε το 16,4%, ενώ η συνολική απασχόληση στην τουριστική οικονομία ( θέσεις εργασίας) αντιστοιχεί στο 18,3% των απασχολουμένων. Συγκρινόμενος σε παγκόσμιο επίπεδο, ο ελληνικός τουρισμός καταγράφει ικανοποιητικές επιδόσεις. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (WTO), η Ελλάδα το 2012 ήταν 17η σε επίπεδο διεθνών αφίξεων και 23η σε επίπεδο εσόδων, γεγονός το οποίο καταδεικνύει πως ο ελληνικός τουρισμός είναι ένας από τους ελάχιστους τομείς της εθνικής οικονομίας, ο οποίος είναι ανταγωνιστικός σε παγκόσμιο επίπεδο (ΣΕΤΕ, 2013α). Ωστόσο, την τελευταία πενταετία έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα ευάλωτος στις αναταράξεις της διεθνούς πολιτικής σκηνής αλλά και στις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας, όπως διαφάνηκε από τη πρόσφατη χρηματοοικονομική κρίση. Επιπρόσθετα, η χρονιά του 2012 ήταν εξαιρετικά δύσκολη με δύο εκλογικές αναμετρήσεις και έντονη φημολογία για την έξοδο της χώρας από το Ευρώ, η οποία 50

51 δημιούργησε σημαντική αρνητική διεθνή δημοσιότητα για τη χώρα μας τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα αναφορών. Οι δεδομένες τάσεις προκύπτουν από την εξέλιξη των στοιχείων των διεθνών τουριστικών αφίξεων και των ταξιδιωτικών εισπράξεων, τα οποία παρουσίασαν πτώση της τάξεως του 5,5% και 4,57% αντίστοιχα κατά τη διάρκεια του Ωστόσο η Μέση Κατά Κεφαλή Δαπάνη αυξήθηκε σταθερά, φθάνοντας το ποσό των 646 εκ. ευρω (ΣΕΤΕ, 2013α). Πίνακας 1.3.1: Βασικά Μεγέθη Ελληνικού Τουρισμού, 2012 (Πηγή: ΣΕΤΕ, 2013α) Συμμετοχή στο ΑΕΠ Συμμετοχή στην απασχόληση Συνολική Απασχόληση Έσοδα Αφίξεις Αλλοδαπών Μέση κατά κεφαλή δαπάνη Μερίδιο Αγοράς Εποχικότητα Συγκέντρωση Προσφοράς Ξενοδοχειακή Υποδομή Top 5 αγορές 16,4% [WTTC] 18,3% της συνολικής απασχόλησης [WTTC] [WTTC] 10,0 δισ. [ΤτΕ] 15,5 εκατ ,5% Παγκόσμια, 2,9% Ευρώπη 56% των αφίξεων αλλοδαπών πραγματοποιείται Ιούλιο - Αύγουστο Σεπτέμβριο 66% των ξενοδοχειακών κλινών συγκεντρώνονται σε 4 περιοχές της Ελλάδας [ΞΕΕ] ξενοδοχεία / κλίνες [ΞΕΕ] Γερμανία ( ), Ην. Βασίλειο ( ), ΠΓΔΜ ( ), Γαλλία ( ), Ρωσία ( ) [ΤτΕ] Η Πορεία του Ελληνικού Τουρισμού κατά το 2012 Οι διεθνείς αφίξεις στην Ελλάδα παρουσίασαν σημαντική μείωση κατά το Από τα στοιχεία της Έρευνας Συνόρων που διενεργεί η Τράπεζα της Ελλάδος προκύπτει ότι, κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2012, οι αφίξεις μη κατοίκων από το εξωτερικό μειώθηκαν κατά 5,5% σε σύγκριση με αυτές της αντίστοιχης περιόδου Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου Αναλυτικότερα, οι αφίξεις από την Ευρώπη, στην οποία αναλογεί το μεγαλύτερο μερίδιο των αφίξεων (89,3%), παρουσίασαν την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2012 μείωση που κυμαίνεται στα ίδια επίπεδα με το σύνολο 51

52 των αφίξεων. ήτοι 5,5%, έναντι της περιόδου Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2011, ενώ από τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης η πτώση έφτασε στα επίπεδα του -8,5%. Ο Πίνακας απεικονίζει την πτώση που σημείωσαν το σύνολο των παραδοσιακών αγορών, με εξαίρεση την άνοδο της Μεγ. Βρετανίας αλλά και την δυναμική παρουσία της Ρωσίας και της ΠΦΔΜ κατά τα δύο τελευταία έτη. Παρά την πτώση των ποσοστών, οι σημαντικότερες αγορές παραμένουν οι παραδοσιακές αγορές της Μεγ.Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας. Πίνακας 1.3.2: Αφίξεις Ανά Αγορά προέλευσης, 2012 (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) 2012 Μεταβολή 2012/2011 Γερμανία ,9 Ηνωμένο Βασίλειο ,3 ΠΓΔΜ * ,1 Γαλλία ,0 Ιταλία ,6 Ρωσία ,4 Σερβία-Μαυροβούνιο ,3 Βουλγαρία* ,7 Ολλανδία ,7 Τουρκία ,1 ΗΠΑ ,9 Πολωνία ,5 Κύπρος ,4 Βέλγιο ,4 Ελβετία ,1 Σουηδία ,2 Αυστρία ,8 Τσεχία ,5 Δανία ,2 Νορβηγία ,8 Ισραήλ ,1 Ρουμανία ,0 Φινλανδία ,1 Ισπανία ,6 Όπως παρατηρείται, οι μεγαλύτερες μεταβολές από τις χώρες της ΕΕ-27 (-8,5%) διακρίνονται από την Γαλλία (-15%) και την Γερμανία (-5,9%), ενώ από τις ΗΠΑ παρατηρήθηκε σημαντική μείωση της τάξεως του -23%. 52

53 Δύο αγορές, οι οποίες εξακολούθησαν να αναπτύσσονται με υψηλούς ρυθμούς, παρά τη μεγάλη άνοδο που είχαν σημειώσει και κατά το προηγούμενο έτος, ήταν η Ρωσία και η Νορβηγία. Η ρωσική αγορά διευρύνθηκε κατά 18,4% μετά από την εντυπωσιακή άνοδο του 63,8% που είχε καταγράψει το Οι αφίξεις από τη Νορβηγία αυξήθηκαν κατά 29,8% μετά από μια ανάλογη αύξηση το Την ανοδική πορεία συνέχισε και η τουρκική αγορά που αυξήθηκε κατά 9,1%. Σε περιφερειακό επίπεδο αρκετοί προορισμοί παρουσίασαν άνοδο, ιδιαίτερα οι περιοχές της Βόρειας Ελλάδος, κυρίως λόγω της αυξημένης κίνησης από τις αγορές της Ρωσίας, της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής. Σημαντική άνοδο παρουσίασαν και οι προορισμοί του Ιονίου, λόγω της ανόδου των αφίξεων από την Μεγάλη Βρετανία. Αντιθέτως, το Νότιο Αιγαίο (-3,5%) και τα υπόλοιπα νησιά του Αρχιπελάγους (-6,4%) παρουσίασαν μείωση κυρίως λόγω της πτώσης των τουριστικών μεγεθών σε Γερμανία, Ολλανδία και Ελβετία, ενώ η Κρήτη παρέμεινε σε σταθερά επίπεδα (ITEΠ, 2013) Διεθνείς Αφίξεις ανά Χώρα Προέλευσης Το 2012 συνεχίστηκε η υποχώρηση των αφίξεων από τις παραδοσιακές αγορές των περισσότερων χωρών της ΕΕ, με αποτέλεσμα μια μείωση της τάξεως του -8,5% σε σχέση με το Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφηκαν στην πολωνική αγορά (- 43,5%), από την οποία προσελκύσαμε λιγότερους τουρίστες. Σημαντική κάμψη παρουσίασε ο εισερχόμενος τουρισμός από την πλειονότητα των χωρών της Βόρειας Ευρώπης. Η γερμανική αγορά, υποχώρησε κατά -5,9%, γεγονός που μεταφράζεται σε λιγότερες αφίξεις. Η Γαλλία παρουσίασε μείωση της τάξεως του -15%, η Ολλανδική άγγιξε το -14%, η Ελβετία το -17,1% και η φινλανδική αγορά το -8,1%. Παρά την πτώση των διεθνών τουριστικών αφίξεων, οι κυριότερες αγορές προέλευσης παραμένουν σταθερές από το 2011, με αξιοσημείωτες τις παρουσίες της Ρωσίας (5,6%) και της Τουρκίας (3,9%). Εξαίρεση αποτέλεσε η Μεγ. Βρετανία, της οποίας οι διεθνείς αφίξεις στην Ελλάδα άγγιξαν ποσοστό αύξησης 9,3%. Παρά την εντυπωσιακή άνοδο, η αγγλική αγορά εξακολουθεί να υπολείπεται σε απόλυτους αριθμούς κατά από τα υψηλότερα επίπεδα του Η γερμανική αγορά εξακολούθησε για μια ακόμα χρονιά να διατηρεί τη θέση της μεγαλύτερης πηγής προέλευσης τουριστικών ροών στην Ελλάδα, με δεύτερη τη Μεγ. Βρετανία και τρίτη τη Γαλλία, παρά το γεγονός ότι οι 53

54 διεθνείς αφίξεις από τη Βόρεια Ευρώπη, και ιδιαίτερα από τη Γερμανία, την Ολλανδία και τις Σκανδιναβικές χώρες, επηρεάστηκαν σε σημαντικό βαθμό από τη συγκυρία που δημιούργησε η πολιτική αβεβαιότητα, τα δυσφημιστικά σχόλια των διεθνών ΜΜΕ αλλά και ο κίνδυνος εξόδου από την ευρωζώνη. Η πολιτική αβεβαιότητα, η οποία προήλθε από τα εκλογικά αποτελέσματα του Μαΐου, επιδείνωσε το αρνητικό κλίμα σε μια περίοδο μάλιστα καθοριστική για την επιλογή των ευρωπαίων επισκεπτών όσον αφορά τον προορισμό των θερινών διακοπών τους (ITEΠ, 2013) Εποχικότητα Διεθνών Τουριστικών Αφίξεων Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η έντονη εποχικότητα των διεθνών αφίξεων, η οποία εντοπίζεται κατά την περίοδο τριών μηνών καταδεικνύοντας μια χρόνια αδυναμία του ελληνικού τουρισμού. Συγκεκριμένα το 56% του συνολικού αριθμού διεθνών αφίξεων συγκεντρώνεται το χρονικό διάστημα Ιουλίου Σεπτεμβρίου. Η αδυναμία επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου εξηγείται, καθώς το ελληνικό τουριστικό προϊόν δεν έχει κατορθώσει να επανατοποθετηθεί στη διεθνή τουριστική αγορά και ο προορισμός Ελλάδα παραμένει κατεξοχήν τόπος θερινών διακοπών, και δη παραθαλάσσιων (Χατζηδάκης, 2011) Τουριστικές Εισπράξεις Είναι γεγονός πως η πτωτική τάση των διεθνών αφίξεων δεν άφησε ανεπηρέαστες ούτε και τις τουριστικές εισπράξεις, οι οποίες κατέγραψαν μείωση -4,6% το 2012, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Ανατρέχοντας στην τελευταία οκταετία, έπειτα από μία σχετικά ανοδική πορεία την περίοδο ως απόρροια της απήχησης των Ολυμπιακών αγώνων ο Ελληνικός τουρισμός παρουσίασε αρνητικά αποτελέσματα το 2009 με σημαντική πτώση και στις τουριστικές εισπράξεις. Το 2010 οι τουριστικές εισπράξεις μειώθηκαν περαιτέρω με αποτέλεσμα να υποχωρήσουν κάτω από τα 10 δις. Οι ταξιδιωτικές εισπράξεις παρά το ποσοστό αύξησης το 2011 δεν μπόρεσαν να επανέλθουν στα επίπεδα της περιόδου καθώς η μέση κατά κεφαλή δαπάνη την τριετία μειώθηκε κατά 12% (από 730 σε 639 ). Το 2012, η αρνητική δημοσιότητα της χώρας και η πολιτική αστάθεια απέφερε νέα μείωση στις τουριστικές εισπράξεις, της τάξεως του 4,57%. 54

55 Εντούτοις, οι καθαρές εισπράξεις από την παροχή ταξιδιωτικών υπηρεσιών συνέβαλαν κατά 55,7% στο σύνολο των καθαρών εισπράξεων από υπηρεσίες στην αλλοδαπή και αντιστάθμισαν το 41,9% του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας. Συγκεκριμένα και βάση στατιστικών στοιχείων της Τράπεζας της Ελλάδος, το μεγαλύτερο ποσοστό ταξιδιωτικών εισπράξεων κατεγράφη από την Γερμανία (16,50%), με το Ηνωμένο Βασίλειο να ακολουθεί με 14,16%, και την Ρωσία με 9,42%, γεγονός το οποίο καταδεικνύει την ανθεκτικότητα των παραδοσιακών αγορών στην υφιστάμενη οικονομική ύφεση, αλλά και την ενισχυμένη παρουσία της Ρωσίας. Διάγραμμα 1.3.1: Κατανομή Διεθνών Ταξιδιωτικών Εισπράξεων ανά Χώρα Προέλευσης, 2012 (Πηγή: ΣΕΤΕ, 2013α) Στον πίνακα των κυριότερων αγορών ως προς το ύψος των ταξιδιωτικών εισπράξεων, τις πρώτες θέσεις καταλαμβάνουν το σύνολο των παραδοσιακών αγορών και φυσικά αναδεικνύεται παράλληλα και η συνεχιζόμενη δυναμική της Ρωσίας. Από τον πίνακα απουσιάζουν οι Βαλκανικές χώρες που πρωτοστατούν στις αφίξεις, καθώς η μέση κατά κεφαλή δαπάνη των τουριστών τους είναι χαμηλή Δείκτες Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, η χώρα μας καταλαμβάνει το 2013 την 32η θέση μεταξύ 140 χωρών στο Δείκτη Ταξιδιωτικής και Τουριστικής Ανταγωνιστικότητας, ενώ στο Γενικό Δείκτη Ανταγωνιστικότητας καταλαμβάνει μόλις την 96η (ΙΤΕΠ, 2013). Ο γενικός δείκτης ανταγωνιστικότητας για τον τουρισμό 55

56 αποτελεί τη συνισταμένη 71 επιμέρους δεικτών, οι οποίοι υπάγονται σε «14» πυλώνες που και αυτοί ομαδοποιούνται σε τρεις μείζονες ενότητες: Το ρυθμιστικό πλαίσιο του τουρισμού Το επιχειρηματικό περιβάλλον και τις υποδομές Τους ανθρώπινους, πολιτιστικούς και φυσικούς πόρους Πίνακας 1.3.3: θέση στη Διεθνή Κατάταξη με βάση τους Δείκτες Ανταγωνιστικότητας (Πηγή: ΙΤΕΠ, 2013) Συγκεκριμένα, η Ελλάδα έχασε τρεις θέσεις στη γενική κατάταξη για την ανταγωνιστικότητα του τουριστικού της τομέα, αφού το 2011 κατείχε την 29η θέση. Παρ όλα αυτά, οι τουριστικές υποδομές της χώρας μας χαρακτηρίζονται ως άριστες και την κατατάσσουν στην 3η θέση παγκοσμίως ως προς την ποιότητα και το εύρος των τουριστικών της υποδομών. Σε σχετικά καλή θέση (20η) βρίσκεται ως προς τις υποδομές των αερομεταφορών και τους πλούσιους πολιτισμικούς της πόρους (25η). Η απώλεια των τριών θέσεων στη γενική κατάταξη οφείλεται κατά κύριο λόγο στη συρρίκνωση των πόρων που διατίθενται για την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα, 56

57 εξαιτίας των σοβαρών οικονομικών και δημοσιονομικών προ βλημάτων που αντιμετωπίζει η χώρα μας (ΙΤΕΠ, 2013: 26) Οι Εξελίξεις στις Ανταγωνίστριες Χώρες Ως ανταγωνίστριες θεωρούνται οι χώρες οι οποίες προσφέρουν όμοιο ή παρεμφερές τουριστικό προϊόν ή απευθύνονται στις ίδιες αγορές-στόχους για την άντληση τουριστών. Στο πλαίσιο αυτό στους άμεσους ανταγωνιστές της Ελλάδας εντάσσονται η Ισπανία, η Τουρκία, η Κύπρος, η Αίγυπτος καθώς και η Πορτογαλία και η Κροατία σε κάποιους τομείς. Η Ελλάδα διατήρησε σε γενικές γραμμές τη θέση της ανάμεσα στις βασικές ανταγωνίστριες χώρες της Μεσογείου, μετά την Ισπανία και την Ιταλία, ωστόσο τα τελευταία χρόνια έχει δεχθεί πιέσεις από τη σημαντική άνοδο της Τουρκίας και της Κροατίας. Την τελευταία εικοσαετία η Ελλάδα διατήρησε σχεδόν σταθερό το μερίδιό της στην Ευρώπη από 3,1% το 2010 σε 2,9% το 2012 (UNWTO, 2013β). Ωστόσο είναι φανερή η σταδιακή ανάπτυξη της Τουρκίας από το 6,4% στο 6,7% αλλά και της Κροατίας, η οποία από το 2000 και μετά απέκτησε μία αξιόλογη θέση μεταξύ των Μεσογειακών προορισμών με μερίδιο 1,9% το Αντίθετα, το μερίδιο της Ιταλίας μειώθηκε από 9% το 2010 σε 8,7 το 2012, την ίδια στιγμή που τα μερίδια των διεθνών αφίξεων της Ισπανίας και της Κύπρου σε Ευρωπαϊκο επίπεδο παρέμειναν αμετάβλητα (10,8% και 0,5% αντίστοιχα) (UNWTO, 2013β). Σε κάθε περίπτωση, οι προορισμοί των χωρών της Νότιας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης παρουσίασαν θετικό ρυθμό μεταβολής το 2012, κυμαινόμενο από 1 έως 5%, την ίδια στιγμή που η Ελλάδα κατέγραψε μείωση της τάξεως του 5,5%. Σύμφωνα με τα στοχεία του Πίνακα 1.3.4, ταχύτερη ανάπτυξη σημειώθηκε στην Κροατία (+5,1%), στην Πορτογαλία (+5%), και στην Κύπρο (+3%) (ΙΤΕΠ, 2013). Στον τομέα των τουριστικών εισπράξεων, η Ελλάδα είδε τα έσοδα της το 2012 να μειώνονται κατα 4.6% σε σχέση με το 2011, ενώ η Κύπρος (+6,1%), η Πορτογαλία (+5,6%) και η Ιταλία (+3.4%) επέδειξαν αξιοσημείωτες επιδόσεις δεδομένης της οικονομικής συγκυρίας. Μάλιστα, το γεγονός ότι η Ιταλία πέτυχε μεγαλύτερο ρυθμό ανόδου των εισπράξεων σε σχέση με τις αφίξεις υποδηλώνει ότι κατάφερε να διαθέσει το προϊόν της σε υψηλότερες τιμές. Αντίθετα, στην περίπτωση της Ισπανίας φαίνεται ότι οι τιμές υστέρησαν ελαφρά έναντι του

58 Πίνακας 1.3.4: Εξέλιξη Αλλοδαπού Τουρισμού στην Ελλάδα και τις Ανταγωνίστριες Χώρες (Πηγή: ΙΤΕΠ, 2013) Σύμφωνα με τις επιδόσεις της το 2012, η Ελλάδα κατατάσσεται 17 η ως προς τις αφίξεις και 23 η ως προς τις εισπράξεις στην παγκόσμια κατάταξη, ενώ το 2000 η θέση της ήταν 12 η και 11 η αντίστοιχα. Η Τουρκία, η οποία το 2000 ήταν σε αφίξεις 17 η (στην τωρινή θέση της Ελλάδας) και δεν περιλαμβανόταν καθόλου στους 20 κορυφαίους προορισμούς σε εισπράξεις, το 2012 είναι πλέον 6 η σε αφίξεις και 12 η σε εισπράξεις (ΣΕΤΕ, 2013β: επεξεργασία στοιχείων UNWTO). Καθ ότι γίνεται αντιληπτό, η ανάδειξη νέων και δυναμικών τουριστικών προορισμών στην περιοχή της Μεσογείου (Π.χ. Τουρκία και Κροατία) αλλά και παγκοσμίως, οι οποίες διαθέτουν παρεμφερές τουριστικό προϊόν και συγκριτικά πλεονεκτήματα (χαμηλότερο κόστος τουριστικών υπηρεσιών και μη ένταξη στη ζώνη του ευρώ) σε συνδυασμό με το μακρο-οικονομικό περιβάλλον (άνοδος τιμών καυσίμων, παρατεινόμενη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική κρίση) επιβάλλουν στην ελληνική τουριστική βιομηχανία τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της Εξέλιξη της Τουριστικής Ζήτησης Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΙΤΕΠ (2013) που παρουσιάζονται στον Πίνακα 1.3.5, το Μάιο του 2012, δηλαδή στην περίοδο που συνέπεσε με τη διεξαγωγή των διπλών εκλογών και τις ισχυρές πιέσεις που δέχτηκε η εικόνα της Ελλάδος στο εξωτερικό, η μέση πληρότητα των ελληνικών ξενοδοχείων ήταν μειωμένη κατά 6,2% σε σχέση με 58

59 τον αντίστοιχο μήνα του 2011 και κατά μέσο όρο ανήλθε στο 45,29%. Οι επόμενοι μήνες και συγκεκριμένα ο Αύγουστος, δεδομένης και της αποκατάστασης της εμπιστοσύνης και την σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης, συνέβαλε σημαντικά στην βελτίωση της μέσης πληρότητας των ελληνικών ξενοδοχείων και ισοφάρισε την αντίστοιχη επίδοση του Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναφερθεί πως οι νησιώτικοι προορισμοί, οι οποίοι προσελκύουν σημαντικό αριθμό αλλοδαπών τουριστών, διατηρούνται σε υψηλές θέσεις προτιμήσεις και βελτιώνουν σταθερά τη σχετική τους θέση έναντι των προορισμών της ηπειρωτικής χώρας. Όντας παραδοσιακά πόλοι έλξης για επιχειρηματικά ταξίδια και έλληνες επισκέπτες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, οι αστικοί προορισμοί της ηπειρωτικής χώρας συνεχίζουν να εμφανίζουν πτωτικές τάσεις στις πληρότητες των ξενοδοχείων (βλ. Πίνακα 1.3.5). Πίνακας 1.3.5: Μέση Πληρότητα στα Ξενοδοχεία (Πηγή: ΙΤΕΠ, 2013) Η πορεία των διανυκτερεύσεων αποτελεί έναν επιπλέον δείκτη της δυναμικής της τουριστικής αγοράς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα 1.3.6, το 2011 o συνολικός αριθμός των διανυκτερεύσεων μη κατοίκων στην Ελλάδα ανήλθε στα 151 εκατ., αυξημένος κατά 7,71% σε σύγκριση με το 2010, αλλά το 2012 παρουσίασε πτώση της τάξεως του 6,66%, στη σκιά της πολιτικής αστάθειας και της αρνητικής δημοσιότητας. Το γεγονός αυτό συνδέεται με τη σταδιακή μείωση της μέσης διάρκειας παραμονής. η οποία από 10,4 ημέρες το 2009 υποχώρησε στις 9,1 ημέρες το 2012 (βλ ). 59

60 Πίνακας 1.3.6: Διαχρονική Εξέλιξη Διανυκτερεύσεων μη Κατοίκων στην Ελλάδα (Πηγή: ΣΕΤΕ, 2013α) Έτος Σύνολο Διανυκτερεύσεων Μεταβολή ,69% ,57% ,36% ,31% ,90% ,71% ,66% Διάγραμμα 1.3.2: Οι 10 Χώρες Προέλευσης βάσει της Μέσης Διάρκειας Παραμονής ανά Ταξίδι μη Κατοίκων στην Ελλάδα το 2012 (Πηγή : ΣΕΤΕ, 2013α) 60

61 1.4 Συμπεράσματα Παγκόσμιος Τουρισμός Με επιστέγασμα τη θετική του πορεία κατά τη διάρκεια του 2012 ο τουρισμός έχει επιδείξει αξιοσημείωτες εντοχές στις αναταράξεις της διεθνούς πολιτικής σκηνής και στις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας. Οι διεθνείς αφίξεις κατά τη διάρκεια του 2012 ξεπέρασαν το 1 δισεκατομμύριο ( ) σε σχέση με τον αριθμό των 996 εκατομμυρίων το Οι Ευρωπαϊκές χώρες, παρά τη συνεχιζόμενη πολιτική και οικονομική αστάθεια, παρέμειναν ανάμεσα στους πιο δημοφιλείς ταξιδιωτικούς προορισμούς κατά τη διάρκεια του Συγκεκριμένα, η Ισπανία, η Γερμανία και χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, παρουσίασαν αύξηση 4% στις διεθνείς αφίξεις. Συγκεκριμένα, οι διεθνείς αφίξεις στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 3.4%, σε συνέχεια των θετικών αποτελεσμάτων (+6.4%) τα οποία καταγράφηκαν το Το σύνολο των διεθνών αφίξεων έφθασε τα 535 εκατομμύρια, όντας 19 εκατομμύρια περισσότερες από το Την ταχύτερα αναπτυσσόμενη περιοχή για το 2012 στον τομέα των εξερχόμενων ταξιδιών αποτέλεσε η Νότια Αμερική με αύξηση της τάξεως του 12%. Τα υψηλότερα ποσοστά τουριστικών δαπανών προέρχονται από τις αναδυόμενες οικονομίες και κυρίως από την Κίνα (+42%) και την Ρωσία (+31%), επιβεβαιώνοντας τη διαρκώς αυξανόμενη ελκυστικότητα των συγκεκριμένων αγορών, Εντούτοις, οι παραδοσιακές αγορές δεν έχουν πρόσφατα υστερήσει σε θετικές επιδόσεις, γεγονός το οποίο διαφαίνεται και συνολικά από την άνοδο των τουριστικών δαπανών σε παγκόσμιο επίπεδο, το Η περιφέρεια της Ευρώπης συνέχισε να κινείται σε υψηλά επίπεδα. Συγκεκριμένα, η αύξηση στην περίπτωση της Γερμανίας έφτασε το 3%, ενώ 61

62 το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζει ανοδικές τάσεις (+5%) ιδιαίτερα έπειτα από την οικονομική σταθερότητα των δύο τελευταίων ετών. Οι διεθνείς τουριστικές εισπράξεις σημείωσαν νέο ρεκόρ το 2012, φθάνοντας κατ 'εκτίμηση τα 1075 δισεκατομμύρια δολάρια (837 δισεκατομμύρια ευρώ) σε παγκόσμιο επίπεδο, ποσοστό αύξησης 4% σε πραγματικούς όρους, σε σύγκριση με το σύνολο των 1042 δισεκατομμυρίων δολαρίων (749 δισεκατομμύρια ευρώ) για το Ο αριθμός των διεθνών τουριστικών αφίξεων σε όλο τον κόσμο αναμένεται να αυξηθεί κατά μέσο όρο 3,3% ετησίως κατά την περίοδο Η ανάδυση νέων αγορών και νέων προορισμών θα οδηγήσει σε αναδιάταξη του παγκόσμιου τουριστικού χάρτη όπου οι νέοι δυναμικοί «παίκτες» όπως οι χώρες BRIC καθώς και άλλοι αναδυόμενοι προορισμοί, πρόκειται να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο. Κάθε προορισμός καλείται να αξιολογήσει διαφορετικές παραμέτρους ως προς τη διερεύνηση των προοπτικών προώθησης του σε μία ή περισσότερες εκ των αγορών της ομάδας BRICS. Αν και η Νότια Ευρώπη συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας αποτελεί δημοφιλή προορισμό, το μερίδιο της στον εξερχόμενο τουρισμό της Ρωσίας υπολείπεται σαφώς έναντι των προορισμών της Κεντρικης και Ανατολικής Ευρώπης. Μέχρι το 2017, πάντως, αναμένεται μια μικρής κλίμακας αλλαγή των μεριδίων προς όφελος των προορισμών της Νότιας Ευρώπης, αφού η συγκεκριμένη περιφέρεια εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης όσον αφορά τις αφίξεις Ρώαων τουριστών. Η σημασία της Ρωσικής αγοράς για τον εισερχόμενο τουρισμό της Ελλάδας έγκειται στη συναφή θρησκευτική και πολιτιστική καταγωγή των δύο πολιτισμών. Οι εκάστοτε προορισμοί δεν αρκεί να εντοπίζουν την ελκυστικότητα της κινέζικης αγοράς βάσει των μεγεθών της, αλλά πρέπει να κινηθούν μεθοδικά ως προς την κατανόηση και εξυπηρέτηση των απαιτήσεων της. Στην περίπτωση της Ελλάδας η διαπίστωση αυτή έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, αφού 62

63 οι αφίξεις Κινέζων τουριστών στους προορισμούς της Νότιας Ευρώπης αναμένεται να αυξηθούν κατά 48,9% έως το Οι σχετικά αισιόδοξες εκτιμήσεις για τη διαχρονική εξέλιξη του διεθνούς τουρισμού απορρέουν από τις αντοχή που το φαινόμενο έχει επιδείξει παρά τις κατά καιρούς εμφανιζόμενες αντιξοότητες της διεθνούς πολιτικής ή οικονομικής συγκυρίας Η μακροπρόθεσμη στρατηγική στους τομείς του destination management & marketing επηρεάζεται σημαντικά από την μείωση των συνολικών δαπανών στις τοπικές οικονομίες, αλλά και η αντίστοιχη συρρίκνωση των εθνικών προϋπολογισμών. Η επίδραση των smart mobile services, του real-time marketing και του εδραιωμένου πλέον ρόλου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης έχει αλλάξει οριστικά την λειτουργία των παραδοσιακών δομών του destination marketing. Πλέον, ο ρόλος των φορέων διαχείρισης προορισμού δεν εξαντλείται στο φάσμα του μάρκετινγκ και της προώθησης των προορισμών αλλά προσανατολίζεται προς τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα τους με ορίζοντα τη σύσφιξη των σχέσεων με μια πλειάδα φορέων Οι οργανισμοί διαχείρισης και προώθησης προρισμών καλούνται να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των καλύτερα πληροφορημένων καταναλωτών, παρέχοντας εξατομικευμένες υπηρεσίες. Το μέλλον τους φαντάζει αρρηκτα συνδεδεμένο με την εκπόνηση ερευνών και την παροχή εμπεριστατωμένης γνώσης προς την τουριστική βιομηχανία. O παγκόσμιος κλάδος του τουρισμού προσδίδει ολοένα και μεγαλύτερη έμφαση στις νέες τεχνολογίες λόγω της σημαντικής επίδρασης που ασκούν οι υπηρεσίες διαδικτυακής επικοινωνίας. Οι ταξιδιώτες επιζητούν την δημιουργία και την διανομή του δικού τους περιεχομένου με σκοπό την προβολή της ταξιδιωτικής τους εμπειρίας. Οι καταναλωτές πλέον επιζητούν πιο προσωπικές και αυθεντικές εμπειρίες, οι οποίες μάλιστα προβάλλουν σε μεγαλύτερο βαθμό τα τοπικά & παραδοσιακά 63

64 στοιχεία ενός προορισμού και αποτελούν σημαντικό στοιχείο για την σύσταση του τουριστικού προϊόντος. Τα τελευταία έτη έχουν δημιουργηθεί νέες κατηγορίες ταξιδιωτών. Συγκεκριμένα, αξίζουν να αναφερθούν οι κατηγορίες των : 1. Εξερευνητές ταξιδιώτες προερχόμενοι από τις αναδυόμενες αγορές, 2. Νέες ηλικιακά οικογένειες στο σύνολο των παραδοσιακών και αναπτυσσόμενων αγορών, 3. Ταξιδιώτες, οι οποίοι συνδυάζουν τις επαγγελματικές υποχρεώσεις με τα ταξίδια αναψυχής, και 4. Ταξιδιώτες ηλικίας άνω των 60 ετών. Διακρίνονται σημαντικές διαφορές στις διαδικτυακές συναλλαγές αναφορικά με τις προτιμήσεις των ταξιδιωτών ανά περιφέρεια προέλευσης Η συλλογιστική της επιλογής του τελικού προορισμού παρουσιάζει ομοιότητες στο σύνολο του αγοραστικού κοινού, υπάρχουν ωστόσο βασικές διαφορές στον τρόπο των συναλλαγών, οι οποίες βασίζονται στις αγοραστικές τάσεις και παρουσιάζουν σημαντικές ανομοιότητες ανά περιφέρεια. Η πιο δημοφιλής διαδικτυακή εφαρμογή είναι τα Google Maps, με ποσοστό 15%. Ακολουθούν παρεμφερείς εφαρμογές χαρτών αλλά και η εφαρμογή του Tripadvisor, ενώ περίοπτη θέση καταλαμβάνουν και οι οδηγοί πόλεων, τοπικών καιρικών συνθηκών, μέσων μαζικής μεταφοράς, γεωγραφικής αναζήτησης υπηρεσιών κοκ. Η εξέλιξη ενός νέου μέσου δημοσιογραφίας, travel blogging, επηρεάζει σημαντικά την εξέλιξη της τουριστικής βιομηχανίας και της συμπεριφοράς των αντίστοιχων καταναλωτών. Η ανάπτυξη του τουρισμού, η προστασία του περιβάλλοντος και η κοινωνική ευημερία αποτελούν δυναμικές, οι οποίες συνδέονται. Όλες οι μορφές του τουρισμού μπορούν να συμβάλουν προς την κατεύθυνση της μετάβασης στην πράσινη οικονομία μέσω επενδύσεων που οδηγούν στον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής, την μείωση των αποβλήτων, την προστασία της βιοποικιλότητας και της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και την ενίσχυση των δεσμών των τοπικών κοινωνιών. Η βιωσιμότητα του τομέα είναι συνυφασμένη με τη συνύπαρξη εντός του αστικού περιβάλλοντος διαφορετικών ομάδων ενδιαφέροντος (τουρίστες 64

65 βιομηχανία κάτοικοι), των οποίων τα συμφέροντα βρίσκονται σε αλληλεπικάλυψη και διατρέχουν μια γκάμα θεμάτων όπως η διαχείριση των απορριμάτων, ο περιορισμός κάθε μορφής ρύπανσης, η ασφάλεια, και η αυξημένη προσβασιμότητα Ευρωπαϊκός Τουρισμός Η Ευρώπη, παρά τις δυσοίωνες οικονομικές συνθήκες αλλά και τις ποικίλες κοινωνικοπολιτικές προκλήσεις, παρέμεινε ανάμεσα στους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Στον τομέα των διεθνών αφίξεων, ένας σημαντικός αριθμός Ευρωπαϊκών χωρών παρέμειναν ανάμεσα στους πιο δημοφιλείς ταξιδιωτικούς προορισμούς το Συγκεκριμένα, η Ισπανία, η Γερμανία και χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, παρουσίασαν αύξηση 5% στις διεθνείς αφίξεις. Το σύνολο των διεθνών αφίξεων, έφθασε τα 535 εκατομμύρια, 17 εκατομμύρια περισσότερα από το Οι προορισμοί της Νότιας Μεσογειακής Ευρώπης (+2,2%), έπειτα από τα υψηλά επίπεδα διεθνών αφίξεων του 2011, επέστρεψαν το 2012 στο φυσιολογικό ρυθμό ανάπτυξής τους. Συνολικά, οι ρυθμοί ανάπτυξης των διεθνών αφίξεων ήταν υψηλότεροι κατά το 2011, καθότι η Ευρώπη ξεπέρασε το πρώτο διάστημα των ισχυρών επιπτώσεων της χρηματοοικονομικής κρίσης. Το φάσμα αθλητικών διοργανώσεων και πολιτιστικών εκδηλώσεων τείνει να αυξάνει το ενδιαφέρον των ξένων επισκεπτών κυρίως μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, καθώς η αύξηση των τιμών αλλά και η κυκλοφοριακή συμφόρηση αποτελούν σημαντικούς ανασταλτικούς παράγοντες Η αγορά, η οποία παρουσίασε την σημαντικότερη αύξηση στον τομέα του εξερχόμενου τουρισμού για το 2012 είναι η Ρωσία (+12%), γεγονός το οποίο στηρίζεται στην ισχυρή οικονομία αλλά και την ενίσχυση της κοινωνικής ευημερίας Συνολικά, οι Ρώσοι τουρίστες αποτελούν το 5% των διεθνών αφίξεων σε όλους τους ευρωπαϊκούς προορισμούς. Το σύνολο του εξερχόμενου τουρισμού από την Ρωσία άγγιξε το 2012 τον αριθμό των 33,8 εκατομμυρίων αφίεξεων, αφού 26,7 εκατ. ταξίδεψαν στην Ευρώπη, ενώ 7,1 εκατ. ταξίδεψαν σε προορισμούς εκτός Ευρώπης. 65

66 Η Γερμανική αγορά παρουσίασε στασιμότητα έως και το τελευταία τετράμηνο του 2012 παρά τα σταθερά οικονομικά μεγέθη της χώρας με τις ιδιαίτερα θετικές τάσεις να μην εντοπίζονται στις παραδοσιακές επιλογές προορισμών των Γερμανών ταξιδιωτών. Το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσίασε μία μικρή αύξηση της τάξεως του 1%, παρά τις δύσκολες οικονομικές συνθήκες και φυσικά τη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, η οποία αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα για την ανάπτυξη του εξερχόμενου τουρισμού Ελλάδα & Τουρισμός Η Ελλάδα το 2012 ήταν 17η σε επίπεδο διεθνών αφίξεων και 23η σε επίπεδο εσόδων, γεγονός το οποίο καταδεικνύει πως ο ελληνικός τουρισμός είναι ένας από τους ελάχιστους τομείς της εθνικής οικονομίας, ο οποίος είναι ανταγωνιστικός σε παγκόσμιο επίπεδο Η χρονιά του 2012 ήταν εξαιρετικά δύσκολη με δύο εκλογικές αναμετρήσεις και έντονη φημολογία για την έξοδο της χώρας από το Ευρώ, η οποία δημιούργησε σημαντική αρνητική διεθνή δημοσιότητα για τη χώρα μας τόσο σε ποσότητα όσο και σε ποιότητα αναφορών. Οι διεθνείς αφίξεις στην Ελλάδα παρουσίασαν σημαντική μείωση κατά το Από τα στοιχεία της Έρευνας Συνόρων που διενεργεί η Τράπεζα της Ελλάδος προκύπτει ότι, κατά την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου 2012, οι αφίξεις μη κατοίκων από το εξωτερικό μειώθηκαν κατά 5,5% σε σύγκριση με αυτές της αντίστοιχης περιόδου Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου Σε περιφερειακό επίπεδο, αρκετοί προορισμοί παρουσίασαν άνοδο, ιδιαίτερα οι περιοχές της Βόρειας Ελλάδος, κυρίως λόγω της αυξημένης κίνησης από τις αγορές της Ρωσίας, της Τουρκίας και της Μέσης Ανατολής. Σημαντική άνοδο παρουσίασαν και οι προορισμοί του Ιουνίου, λόγω της ανόδου των αφίξεων από την Μεγάλη Βρετανία. Αντιθέτως, το Νότιο Αιγαίο (-3,5%) και τα υπόλοιπα νησιά του Αρχιπελάγους (-6,4%), παρουσίασαν μείωση κυρίως λόγω της πτώσης των τουριστικών μεγεθών σε Γερμανία, Ολλανδία και την Ελβετία, ενώ η Κρήτη παρέμεινε σε σταθερά επίπεδα. 66

67 Το 2012 συνεχίστηκε η υποχώρηση των αφίξεων από τις παραδοσιακές αγορές των περισσότερων χωρών της ΕΕ στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα μια μείωση της τάξεως του -8,5% σε σχέση με το Οι μεγαλύτερες απώλειες καταγράφηκαν στην πολωνική αγορά (-43,5%), από την οποία προσελκύσαμε λιγότερους τουρίστες. Η πτωτική τάση των διεθνών αφίξεων δεν άφησε ανεπηρέαστες ούτε και τις τουριστικές εισπράξεις, οι οποίες κατέγραψαν μείωση 4,6% το 2012, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Το μεγαλύτερο ποσοστό ταξιδιωτικών εισπράξεων κατεγράφη από την Γερμανία (16,50%), με το Ηνωμένο Βασίλειο να ακολουθεί με 14,16%, και την Ρωσία με 9, 42%, γεγονός το οποίο καταδεικνύει την ανθεκτικότητα των παραδοσιακών αγορών στην υφιστάμενη οικονομική ύφεση, αλλά και την ενισχυμένη παρουσία της Ρωσίας. 67

68 2. Ανάλυση Τουριστικής Προσφοράς & Ζήτησης Αθήνας 2.1. Πόλοι Τουριστικής Δραστηριότητας / Περιοχές Τουριστικού Ενδιαφέροντος Η ακόλουθη επισκόπηση (α) συνοψίζει τα στοιχεία που απαρτίζουν το τουριστικό προϊόν της Αθήνας ανά γεωγραφική ζώνη και κατηγορία τουριστικών δραστηριοτήτων, και (β) αναδεικνύει την ανάγκη λεπτομερούς καταγραφής των συναφών υποδομών και ανωδομών με γνώμονα την αξιολόγηση τους και τη βελτίωση της θεματικής και λειτουργικής τους διασύνδεσης Γεωγραφική Τμηματοποίηση Ιστορικό Κέντρο Ζώνη Α: Ενοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Όντας για σχεδόν δύο δεκαετίες υπό την επίβλεψη και μέριμνα της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων, οι περιοχές που εκτείνονται πέριξ του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης (Θησείο-Κεραμεικός-Ψυρρή-Μοναστηράκι-Πλάκα-Αναφιώτικα-Κουκάκι- Φιλοπάππου) σε συνδυασμό με το εμπορικό τρίγωνο, όπως αυτό ορίζεται από τις πλατείες Μοναστηρακίου, Ομονοίας και Συντάγματος και τους αντίστοιχους σταθμούς ΜΕΤΡΟ, αποτελούν το επίκεντρο της εμπορικής, διοικητικο-οικονομικής και τουριστικής δραστηριότητας της σύγχρονης Αθήνας. Πέραν των ποικίλων εμπορικών δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα στο συγκεκριμένο τμήμα του Ιστορικού Κέντρου, και παρά το γεγονός ότι ορισμένα σημεία του Εμπορικού Τριγώνου έχουν βιώσει εντονότατα τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης, το πολιτιστικό απόθεμα που συσσωρεύεται στην ευρύτερη περιοχή καθιστά τη Ζώνη Α πόλο έλξης των τουριστών για ολόκληρη την Αθήνα, καθώς περιλαμβάνει: Τον Μεγάλο Περίπατο που ενοποιεί ήδη το Ολυμπιείο, την Ακρόπολη και το Νέο Μουσείο της, τον Φιλοπάππο, την Αρχαία και τη Ρωμαϊκή Αγορά, και τον Κεραμεικό. Μια σειρά από αξιοθέατα όπως το Λουτρό των Αέρηδων, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, το Μουσείο Βούρου-Ευταξία της Πόλεως των Αθηνών, το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης, το Μουσείο Κανελλοπούλου, το Μουσείο Κοσμήματος Ηλίας Λαλαούνης, το Μουσείο Φρυσίρα, και το Τζαμί Τζισταράκη. 68

69 Πάνω άπο 20 εκκλησίες που συμπυκνώνουν το ιστορικό, κοινωνικό και πολιτιστικό γίγνεσθαι των χριστιανικών κοινοτήτων της Αθήνας από τα Βυζαντινά χρόνια και την περίοδο της Τουρκοκρατίας έως τη σύγχρονη εποχή. Στο ίδιο πλαίσιο μνημείων εντάσσονται το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδας, η Συναγωγή και το Νέο Μνημείο Ολοκαυτώματος Ελλήνων Εβραίων, αλλά και το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης στο Κτιριακό Συγκρότημα Κεραμεικού του Μουσείου Μπενάκη. Παραδοσιακές γειτονιές, αγορές και χώρους εστίασης. Επιπλέον, στην περιοχή που εφάπτεται με τη δυτική πλευρά της Ζώνης Α του Ιστορικού Κέντρου και τον Κεραμεικό, ο πρώην βιομηχανικός άξονας της οδού (λεωφόρου) Πειραιώς διαθέτει σημαντικές υποδομές αναψυχής (Τεχνόπολη, Πολιτιστικό Κέντρο Μουσείου Μπενάκη, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, κ.λπ.) ενώ παράλληλα διέρχεται μεταξύ περιοχών με έντονο το στοιχείο των δραστηριοτήτων διασκέδασης (Γκάζι-Πετράλωνα) Ιστορικό Κέντρο Zώνη Β: Λεωφόροι Γ Σεπτεμβριου Πατησίων / Πανεπιστημίου Ακαδημίας Σόλωνος / Λυκαβηττός / Βας. Σοφίας Εθν. Κήπος Προεδ. Μέγαρο Καλλιμάρμαρο Ζάππειο Η Ζώνη Β καλύπτει μια μεγάλη περιοχή, η οποία εκτείνεται προς τρεις κατευθύνσεις: βόρεια της Πλατείας Ομονοίας, βόρειοανατολικά του Εμπορικού Τριγώνου, και ανατολικά και νότια της Πλατείας Συντάγματος. Το πρώτο σκέλος της Ζώνης Β οριοθετείται από τα τμήματα των Λεωφόρων Γ Σεπτεμβρίου και Πατησίων που βρίσκονται πλησίον της Πλατεία Ομονοίας. Αν και η συγκεκριμένη περιιοχή αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια σοβαρά προβλήματα υποβάθμισης, διαθέτει μια σειρά έλξεων πέρα από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο που χρήζουν τουριστικής αξιοποίησης, όπως το Επιγραφικό Μουσείο, το Μουσείο Αυτοκινήτου που άνοιξε στις αρχές του 2011, και λίγο πιο μακριά τον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονα Αχαρνών με την εκτεταμένη τοιχογράφηση του. Το δεύτερο σκέλος της Ζώνης Β οριοθετείται από τις οδούς Πανεπιστημίου, Ακαδημίας και Σόλωνος και τον Λόφο του Λυκαβηττού. Όντας παράλληλες με την οδό Σταδίου ως υποτείνουσα του Εμπορικού Τριγώνου, οι συγκεκριμένες όδοι 69

70 αποτελούν τις κύριες αρτηρίες του κέντρου της Αθήνας, και εμπεριέχουν σημαντικές πτυχές της τουριστικής δραστηριότητας. Συγκεκριμένα, η οδός Πανεπιστημίου χαρακτηρίζεται από κτίρια νεοκλασικής αρχιτεκτονικής, μεταξύ των οποίων η Εθνική Βιβλιοθήκη, το Πανεπιστήμιο Αθηνών, η Ακαδημία των Αθηνών, το Νομισματκό Μουσείο και το Κτίριο Πινακοθήκης Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, ενώ οι οδοί Ακαδημίας και Σόλωνος με τα παρακείμενα βιβλιοπωλεία θέτουν τους διαβάτες μεταξύ δύο συνοικιών που προσφέρουν διαφορετικό μείγμα ευκαιρίων για ψώνια και διασκέδαση (Εξάρχεια-Κολωνάκι). Επιπλέον, αναπόσπαστο τμήμα της συγκεκριμένης περιοχής είναι ο Λόφος του Λυκαβηττού που προσφέρει πανοραμική θέα του αστικού τοπίου, της παράκτιας ζώνης, του Αργοσαρωνικού και του Παρθενώνα. Τέλος το τρίτο σκέλος της Ζώνης Β του Ιστορικού Κέντρου καλύπτει μια περιοχή ανατολικά και νότια του κτιρίου της Βουλής των Ελλήνων στην πλατεία Συντάγματος. Βασικός αξονας της εν λόγω περιοχής είναι η Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας με κτίρια και χώρους μείζονος πολιτιστικής σημασίας όπως: Το Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Θεοχαράκη Το κεντρικό Μουσείο Μπενάκη Το Μουσείο Κυκλαδικής και Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης Γουλανδρή Το Βυζαντινό Χριστιανικό Μουσείο Η Ιερά Μονή Ασωμάτων Πετράκη Το Πολεμικό Μουσείο Το νέο κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης που θα λειτουργήσει στα τέλη του 2015 Το Μέγαρο Μουσικής Επιπλέον, πίσω από το κτίριο της Βουλής των Ελλήνων εκτείνεται ο Εθνικός Κήπος, η ομορφιά του οποίου εντυπωσίασε το 1939 τον Αμερικανό συγγραφέα Χένρυ Μίλλερ, και σε κοντινή απόσταση: Το Προεδρικό Μέγαρο όπου λαμβάνει χώρα κάθε μία ώρα η αλλαγή της Προεδρικής Φρουράς. Το Παναθηναϊκό Στάδιο (Καλλιμάρμαρο) όπου τελέστηκαν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες το

71 Το νεοκλασικό κτίριο και σύγχρονο εκθεσιακό κέντρο του Ζαππείου, απέναντι από το οποίο βρίσκεται το Ολυμπιειό και η απαρχή του Μεγάλου Περιπάτου της Ζώνης Α του Ιστορικού Κέντρου Σύνδεση Κέντρου και Παράκτιας Ζώνης: Άξονας Λεωφόρου Συγγρού και Απολλώνια Ακτή (Φάληρο Σούνιο) Φιλοξενώντας ήδη τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και το Πλανητάριο του Ευγενίδειου Ιδρύματος, η σταδιακή αναβάθμιση της λεωφόρου που εκτείνεται νότια και δυτικά του Ιστορικού κέντρου θα προκύψει από την περαίτερω ανάπτυξη πολιτιστικών υποδομών και δραστηριοτήτων. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται (α) η εγκατάσταση του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στο κτίριο ΦΙΞ στις αρχές του 2014 και (β) η ολοκλήρωση του Κέντρου Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος στην τοποθεσία του παλιού Ιπποδρόμου με την ανέγερση της Νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής ως τα τέλη του Η παράκτια ζώνη που εκτείνεται νοτιοανατολικά της συμβολής του Φαληρικού Δέλτα με τη λεωφόρο Συγγρού αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της τουριστικής ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Το στοίχημα αυτό αφορά την περιοχή από το Φαληρικό Δέλτα έως τα όρια του Δήμου Γλυφάδας, και επιμέρους τμήματα της Απολλώνιας Ακτής από τη Γλυφάδα έως το Σούνιο και τον Ναό του Ποσειδώνα. Η πρώτη περιοχή μαγνητίζει το ενδιαφέρον επί του παρόντος, καθώς το μέλλον της έκτασης του παλιού αεροδρομίου στο Ελληνικό θα επηρεάσει ουσιαστικά τόσο τη δυναμική του ξενοδοχειακού και επισιτιστικού τομέα στην παράκτια ζώνη όσο και τις προοπτικές ανάπτυξης ποικίλων ακινήτων του δημοσίου (Π.χ. Ολυμπιακές εγκαταστάσεις, μαρίνες των οποίων η διοίκηση βασίζεται σε μακροχρόνιες συμπράξεις μεταξύ του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, οργανωμένες και ελεύθερες παραλίες, κάμπινγκ, και άλλες παραλιακές εκτάσεις) Πειραιάς Το δυτικό τμήμα της λεωφόρου Ποσειδώνος από τη συμβολή με τη Συγγρού στο Φαληρικό Δέλτα οδηγεί σε αθλητικές εγκαταστάσεις καθώς και στο κύριο τμήμα της πόλης του Πειραιά, όπως και η απόληξη της οδού Πειραιώς. Ο Πειραιάς διαθέτει αξιοθέατα (Π.χ. Ναυτικό Μουσείο Ελλάδας, Αρχαιολογικό Μουσείο, Δημοτικό Θέατρο, 71

72 Πασαλιμάνι, Μαρίνα Ζέας, κ.λπ), των οποίων η θεματική και λειτουργική διασύνδεση κρίνεται απαραίτητη εξαιτίας της προσδοκώμενης αύξησης αφίξεων κρουαζιερόπλοιων. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η φιλοδοξία του Οργανισμού Λιμένος Πειραιά να προωθήσει άμεσα τα σχέδια για τη δημιουργία της Πολιτιστικής Ακτής Πειραιά, η οποία θα περιλαμβάνει συνεδριακό κέντρο, πολυτελές ξενοδοχειακό συγκρότημα, και χώρους αναψυχής Σημεία Ειδικού Ενδιαφέροντος: Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις Οι Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις έχουν αποτελέσει κατά την τελευταία δεκαετία λανθάνουσα πτυχή της τουριστικής ανάπτυξης στην Αθήνα, καθώς η περιορισμένη αξιοποίηση τους λόγω έλλειψης κονδυλίων και αδυναμίας συντήρησης τις έχει θέσει ουσιαστικά εκτός του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση εκτάσεων που φιλοξενούν τις σχετικές υποδομές. Με τον κύριο όγκο των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων να είναι χωροθετημένος στο Ολυμπιακό Αθλητικό Κέντρο Αθηνών στο Μαρούσι και κατά μήκος του παραλιακού μετώπου από τις παρυφές του Πειραιά ως τον Δήμο Ελληνικού, η ατζέντα της τουριστικής ανάπτυξης διέπεται από: Την προοπτική προσέλκυσης διεθνών εκδηλώσεων Τη θεματική προβολή οσων συνέβησαν το 2004 σε επίπεδο αγωνισμάτων και επιδόσεων, φερ ειπείν μέσω της δημιουργίας του Μουσείου Ολυμπιακών Αγώνων Την αξιοποίηση συγκεκριμένων εγκαταστάσεων όπως το Κλειστό Γυμναστήριο Φαλήρου (Tae Kwon Do), το Εκθεσιακό Κέντρο στις εγκαταστάσεις του παλιού αεροδρομίου, και το Κέντρο Ιστιοπλοΐας στην παραλία του Δήμου Ελληνικού Σημεία Ειδικού Ενδιαφέροντος: Ακαδημία Πλάτωνος Βορειοδυτικά του Ιστορικού Τριγώνου και σε απόσταση περίπου ενάμιση χιλιομέτρου από τον Κεραμεικό, η αισθητική αξιοποίηση του τόπου στον οποίο δίδαξε ο Πλάτωνας μπορεί να αποτελέσει παράγοντα αναβάθμισης μιας υποβαθμισμένης περιοχής καθώς 72

73 και πόλο έλξης τουριστών μέσω της δημιουργίας ενός αρχαιολογικού πάρκου, εντός του οποίου μελλοντικά θα ανεγερθεί και το Νέο Μουσείο της Πόλης των Αθηνών Σημεία Ειδικού Ενδιαφέροντος: Πύλες Εισόδου και Συγκοινωνιακό Δίκτυο Υποστηριζόμενοι από ένα διαρκώς επεκτεινόμενο συγκοινωνιακό δίκτυο που περιλαμβάνει γραμμές αστικών και υπεραστικών λεωφορείων, τραμ, ηλεκτρικού σιδηρόδρομου, μετρό και προαστιακού σιδηρόδρομου, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών και ο ΟΛΠ διαμορφώνουν με τις δραστηριότητες τους τις προοπτικές εξέλιξης της τουριστικής κίνησης σε ολόκληρη την περιοχή της πρωτεύουσας. Εκτενής αναφορά στη στρατηγική και στην επίδραση των συγκεκριμένων οργανισμών γίνεται στο Κεφάλαιο 4. Επί του παρόντος όμως είναι χρήσιμο να σημειωθεί ότι ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών βρίσκεται από το ξεκίνημα της λειτουργίας του το 2001 σε διαρκή επέκταση των δραστηριοτήτων του, συνδέοντας απευθείας το 2013 την Αθήνα με 66 διεθνείς προορισμούς (ΔΑΑ, 2013α). Επιπλέον, οι τωρινές συνθήκες φαντάζουν ευνοϊκότερες για την ανάπτυξη του Πειραιά ως τόπο αφετηρίας και ενδιάμεσο σταθμό κρουαζιέρων, ως επακόλουθο της άρσης του καμποτάζ και νέων επενδύσεων σε θέσεις ελλιμενισμού κρουαζιερόπλοιων και σταθμούς υποδοχής επιβατών Σημεία Ειδικού Ενδιαφέροντος σε Άλλες Περιοχές της Αττικής Πέρα όσων περιοχών έχουν ήδη αναφερθεί, αξίζει να σημειωθεί ότι η Αττική διαθέτει μια σειρά από αξιοθέατα που όντας διασκορπισμένα σε διάφορα σημεία είτε εμπλουτίζουν είτε μπορούν να εμπλουτίσουν, εάν και εφόσον αναδειχθούν, το κυρίως τουριστικό προϊόν της Αθήνας. Ενδεικτικά αναφέρονται: Ο Ναός του Ποσειδώνος στο Σούνιο ως κατ εξοχήν προορισμός εκδρομών για όσους τουρίστες διαμένουν στην Αθήνα. Από το 2012 εντάσσεται στο ενιαίο εισιτήριο των αξιοθέατων που βρίσκονται στην ευρύτερη Περιφέρεια Αττικής. Τμήματα του ίδιου εισιτηρίου αποτελουν και μια σειρά από άλλα αξιοθέατα όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο Λαυρίου, ο Αρχαιολογικός Χώρος του 73

74 Θορικού, το Ιερό της Αρτέμιδος και το Αρχαιολογικό Μουσείο στη Βραυρώνα, ο Τύμβος και το Αρχαιολογικό Μουσείο στον Μαραθώνα, και η Ραμνούντα. Ο Αρχαιολογικός Χώρος Ελευσίνας, το Ιερό Αιγύπτιων Θεών στη Μπρεξίζα (Νέα Μάκρη) και το Αμφιαράειο, Ιερό Μαντείο και Θεραπευτήριο στον Ωρωπό, ως επιπρόσθετα μνημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου ως μνημείο βιομηχανικής αρχαιολογίας και χώρος φιλοξενίας εκδηλώσεων, το οποίο συμπληρώνοντας υποδομές όπως το νέο λιμάνι και η μαρίνα σκαφών αναψυχής δύναται να συνδράμει στην οικονομική αναζωογόνηση της περιοχής του Λαυρίου Οι Παραλίες της Ανατολικής Αττικής σε περιοχές όπως η Κερατέα, η Ραφήνα, το Αυλάκι, η Νέα Μάκρη, ο Μαραθώνας, και ο Κάλαμος. Τα Μονοπάτια Πολιτισμού τα οποία χαράκτηκαν από την Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος & Πολιτισμού και διαπερνούν το Πευκοδάσος Σχινιά, το Κωπηλατοδρόμιο, τον Τύμβο, και το Φράγμα στην περιοχή του Μαραθώνα. Το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο το οποίο φιλοξενεί σε μια συνολική έκταση 2000 στρεμμάτων 350 διαφορετικά είδη ζώων καθώς και την τρίτη μεγαλύτερη συλλογή πουλιών στον κόσμο. Τα Οινοποιεία στα Μεσόγεια όντας οργανωμένα υπό την αιγίδα της Ένωσης Οινοπαραγωγών Αμπελώνα Αττικής, αποστολή της οποίας είναι η προβολή του Αττικού κρασιού στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Το Μουσείο Βορρέ Σύγχρονης Τέχνης & Λαογραφίας στους πρόποδες του Υμηττού στην Παιανία. Το Καζίνο της Πάρνηθας. Το Βασιλικό Κτήμα στο Τατόϊ. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Γουλαδρή και το Κέντρο Γαία στην Κηφισιά. Μοναστήρια σε Διάφορες Περιοχές (Δαφνίου, Καισαριανής, Πεντέλης, κ.λπ.). Το Γκολφ στη Γλυφάδα. Τα Νησιά του Αργοσαρωνικού. 74

75 Θεματική Τμηματοποίηση Πολιτισμός / Ιστορία / Τέχνες Συνδυάζοντας το κλασικό με το σύγχρονο και όντας αναπόσπαστο τμήμα κάθε ιστορικής και πολιτιστικής πτυχής της εξέλίξης της Ελλάδας, η Αθήνα προσφέρει στους επισκέπτες της ένα μείγμα από αρχαιολογικούς χώρους, μοντέρνα μνημεία και νεοκλασικά κτίρια, μουσεία, πινακοθήκες, και καλλιτεχνικά δρώμενα. Αν και η μεγάλη πλειονότητα των πολιτιστικών αξιοθέατων βρίσκεται στην καρδιά του ιστορικού κέντρου και στις οδικές αρτηρίες πέριξ του εμπορικού τριγώνου, αξιοσημείωτες επιλογές για τον απαιτητικο επισκέπτη υφίστανται και εντός της ευρύτερης Περιφέρειας Αττικής Συνέδρια / Εκθέσεις / Επιχειρηματική Δραστηριότητα Κάθε σύγχρονη μητρόπολη όπου οι ευκαιρίες αναψυχής και διασκέδασης συνυπάρχουν με επαγγελματικές δραστηριότητες αναδεικνύει τον πολύπλοκο χαρακτήρα του τουρισμού πόλεων. Αντίστοιχα, στην περίπτωση της πρωτεύουσας της Ελλάδας 40 συνεδριακά-εκθεσιακά κέντρα καθώς και 89 ξενοδοχεία με ανάλογες δυνατότητες φιλοξενίας, βάσει υψηλών ποιοτικών προτύπων και τεχνολογικών υποδομών, συνθέτουν τη προσφορά ενός αναπτυσσόμενου προορισμού στη διεθνή αγορά επαγγελματικών συναντήσεων Γαστρονομία / Διασκέδαση Με 1058 επιχειρήσεις επισιτιστικού χαρακτήρα για κάθε βαλάντιο και γούστο να βρίσκονται καταχωρημένες τον Ιούνιο του 2013 στην λίστα της Αθήνας στο Tripadvisor.com, οι επιλογές καλαίσθητων χώρων για τους γευσιγνώστες ποικίλλουν. Το ίδιο ισχύει και για τους λάτρεις της νυχτερινης διασκέδασης, αφού η Αθήνα βρίθει ανάλογων επιλογών στις κεντρικές συνοικίες της (Π.χ. Γκάζι, Ψυρρή, Κολοκοτρώνη- Καρύτση, Κολωνάκι, Εξάρχεια, κ.λπ.), στον Πειραιά, και στα προάστια (Π.χ. Κηφισιά, Νέα Ερυθραία, Χαλάνδρι, Νέα Σμύρνη, Γλυφαδα, Βούλα, Βουλιαγμένη, κ.λπ.) Shopping / Παραδοσιακές Αγορές Οι μικρές αποστάσεις μεταξώ των παραδοσιακών αγορών της πόλης εντός του εμπορικού τριγώνου της Αθήνας αλλά και πέριξ αυτού, καθώς και η παρουσία σύγχρονων shopping malls τόσο σε κεντρικά σημεία της πόλης όσο και στα προάστια (Π.χ. Μαρούσι, Κηφισιά, Γλυφάδα, Σπάτα, κ.λπ) διευκολύνουν τους επισκέπτες, 75

76 τροφοδοτώντας τους με ένα εύρος επιλογών σε ότι αφορά την αναζήτηση και αγορά ρούχων, υποδημάτων, κοσμημάτων, εδώδιμων, σουβενίρ, κ.λπ Ειδικές Μορφές Τουρισμού (Θαλάσσιος-Θρησκευτικός- Ευεξίας) Πέραν των προαναφερθέντων, η Αθήνα μπορεί να ανταποκριθεί και σε πιο εξειδικευμένες απαιτήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα στον τομέα του θαλάσσιου τουρισμού είναι η παρουσία έξι σύγχρονων μαρινών κατά μήκος της παράκτιας ζώνης, και πιο συγκεκριμένα στις περιοχές του Πειραιά, του Νέου και του Παλαιού Φαλήρου, του Αλίμου, της Βουλιαγμένης και του Λαυρίου. Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του θρησκευτικού τουρισμού. Το Ιστορικό Κέντρο της πρωτεύουσας διαθέτει ένα αξιοσημείωτο απόθεμα εκκλησιαστικών μνημείων Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Περιόδου, καθώς και αξιοθέατα που αφορούν την ιστορία και παράδοση της Εβραϊκής και της Μουσουλμανικής κοινότητας. Επιπλέον, στην Περιφέρεια Αττικής υπάρχουν και σημαντικά μοναστήρια όπως η Μονη Καισαριανής και η Μονή Δαφνίου, με τη δεύτερη να συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Τέλος, αξίζει να γίνει λόγος για τις προοπτικές ανάπτυξης του τουρισμού ευεξίας, καθώς σε όλη την Αττική υπάρχουν πολυτελή ξενοδοχεία με εγκαταστάσεις spa και προγράμματα βασισμένα στην εφαρμογή σύγχρονων θεραπειών Ξενοδοχειακό Δυναμικό Συνολική Δυναμικότητα των Ξενοδοχείων της Αθήνας και της Περιφέρειας Αττικής (πλην Νήσων) 1 Κατά την περίοδο η τουριστική προσφορά του Δήμου Αθηναίων και της Περιφέρειας Αττικής, όπως υπολογίζεται βάσει προσφερόμενων κλινών σύμφωνα με τα στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδας (ΞΕΕ), υποχώρησε κατά -6,9% και -3,4% αντίστοιχα. Όπως προκύπτει από το Διάγραμμα καθώς και τους Πίνακες και 2.2.2, η υποχώρηση αυτή και στις δύο περιπτώσεις έλαβε πιο έντονο χαρακτήρα από το 2008 και έπειτα. 1 Περιλαμβάνει τα ξενοδοχεία που λειτουργούν εντός των ορίων των πρώην Νομαρχιών Αθηνών, Ανατολικής Αττικής, Δυτικής Αττικής καθώς και της πρώην Νομαρχίας Πειραιώς εξαιρουμένων των νησιωτικών της περιοχών. 76

77 Διάγραμμα 2.2.1: Συνολικές Κλίνες Ξενοδοχείων στον Δήμο Αθηναίων και στην Περιφέρεια Αττικής (πλην Νήσων) την Περίοδο (Πηγή: ΞΕΕ) Αθήνα Αττική 2012 Στη διάρκεια μιας βεβαρημένης περιόδου για την οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας και της πρωτεύουσας της, τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι τις μεγαλύτερες πιέσεις γνώρισαν τα ξενοδοχειά χαμηλών κατηγοριών (βλ. Πίνακες και 2.2.2), πολλά εκ των οποίων έκλεισαν κατά το χρονικό διάστημα , ενώ υπήρξε και μια μείωση κατά δύο μονάδες του αριθμού των πεντάστερων ξενοδοχείων στην ηπειρωτική Αττική μετά το Αξιοσημείωτο πάντως γεγονός είναι ότι oi εν λόγω μειώσεις ισοσκελίσθηκαν σε μεγάλο βαθμό σε επίπεδο περιφέρειας μέσω της αύξησης των κλινών τεσσάρων αστέρων (αύξηση 19% από το 2006 έως το 2010, και κατόπιν συγκριτικά ανεπαίσθητη μείωση της τάξης του -3% μέχρι και το 2012). 77

78 Έτος Πίνακας 2.2.1: Ξενοδοχειακό Δυναμικό του Δήμου Αθηναίων την Περίοδο (Πηγή: ΞΕΕ) Ξενοδοχειακές Μονάδες Δωμάτια Κλίνες 5* 4* 3* 2* 1* Σύν. 5* 4* 3* 2* 1* Σύν. 5* 4* 3* 2* 1* Σύν Επεξήγηση: 5*: ξενοδοχεία πέντε αστέρων/πολυτελείας. 4*: ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων/α κατηγορίας. 3*: ξενοδοχεία τριών αστέρων/β κατηγορίας. 2*: ξενοδοχεία δύο αστέρων/γ κατηγορίας. 1*: ξενοδοχεία ενός αστέρα/δ και Ε κατηγορίας. Σύν.: Σύνολο ξενοδοχείων. Έτος Πίνακας 2.2.2: Ξενοδοχειακό Δυναμικό της Περιφέρειας Αττικής (πλην Νήσων)* την Περίοδο (Πηγή: ΞΕΕ) Ξενοδοχειακές Μονάδες Δωμάτια Κλίνες 5* 4* 3* 2* 1* Σύν. 5* 4* 3* 2* 1* Σύν. 5* 4* 3* 2* 1* Σύν Επεξήγηση: 5*: ξενοδοχεία πέντε αστέρων/πολυτελείας. 4*: ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων/α κατηγορίας. 3*: ξενοδοχεία τριών αστέρων/β κατηγορίας. 2*: ξενοδοχεία δύο αστέρων/γ κατηγορίας. 1*: ξενοδοχεία ενός αστέρα/δ και Ε κατηγορίας. Σύν.: Σύνολο ξενοδοχείων. 78

79 Αναλογία Ξενοδοχειακών Κλινών του Δήμου Αθηναίων επί των Συνολικών Ξενοδοχειακών Κλινών της Περιφέρειας Αττικής (πλην Νήσων) και Ολόκληρης της Χώρας Η Αθήνα κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό κλινών επί του συνόλου του ξενοδοχειακού δυναμικού της ηπειρωτικής Αττικής για την περίοδο , αν και το ποσοστό αυτό βαίνει μειούμενο μέσω μιας πορείας που εκφράζεται σε απώλεια 2 ποσοστιαίων μονάδων (βλ. Διάγραμμα 2.2.2). Βάσει και των προηγούμενων στοιχείων, η εξέλιξη αυτή καταδεικνύει σε βάθος εξαετίας τη μείωση των κλινών σε ξενοδοχεία ενός και δύο αστέρων στον Δήμο Αθήναίων, σε αντιδιαστολή με την αύξηση των κλινών σε ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων σε επίπεδο περιφέρειας. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη ότι κατά την ίδια περίοδο οι κλίνες σε όλη τη χώρα μεγεθύνθηκαν κατά 11,2%, φτανοντας από τις 693 χιλιάδες το 2006 στις 771 χιλιάδες το 2012, παρατηρείται αισθητή μείωση του μεριδίου της Αθήνας και της Αττικής επί του συνολικού ξενοδοχειακού δυναμικού της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, η συμμετοχή των Ξενοδοχείων του Δήμου Αθηναίων υποχώρησε από το 4,39% το 2006 στο 3,68% το 2012, ενω το αντίστοιχο μερίδιο της ηπειρωτικής Αττικής μειώθηκε από 7,67% σε 6,66% κατά το ίδιο χρονικό διάστημα (βλ. Διάγραμμα 2.2.3). Διάγραμμα 2.2.2: Αναλογία Ξενοδοχειακών Κλινών Δήμου Αθηναίων επί των Συνολικών Ξενοδοχειακών Κλινών της Περιφέρειας Αττικής (πλην Νήσων) την Περίοδο (Υπολογισμός βάσει στοιχείων του ΞΕΕ). 57% 56% 55% 57% 56% 56% 54% Αθήνα % % % %

80 Διάγραμμα 2.2.3: Μερίδιο Ξενοδοχειακών Κλινών Δήμου Αθηναίων και Περιφέρειας Αττικής (πλην Νήσων)* επί του Συνολικού Ξενοδοχειακού Δυναμικού της Ελλάδας για τα Έτη 2000, 2005 και 2009 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων του ΞΕΕ). 100% 100% 100% 7,67% 7,38% 4,39% 4,08% ,68% ,66% Αττική Αθήνα Ελλάδα Αναλογία Ξενοδοχειακού Δυναμικού ανά Κατηγορία Από το 2006 έως το 2012 παρατηρούνται περιορισμένες διαφοροποιήσεις στους απόλυτους αριθμούς των ξενοδοχειακών μονάδων, δωματίων και κλινών τριών και πέντε αστέρων. Στην περίπτωση του Δήμου Αθηναίων η ποιοτική μετατόπιση κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες μέσω της αύξησης του μεριδίου των κλινών σε ξενοδοχεία τριών αστέρων και άνω, όπως αυτή προκύπτει στο Διάγραμμα 2.2.4, έγκειται βασικά στην απόσυρση περίπου δύο χιλιάδων κλινών από ξενοδοχεία χαμηλών κατηγοριών. Συγκεκριμένα, το αθροιστικό μερίδιο των μονάδων τριών, τεσσάρων και πέντε αστέρων στις συνολικές ξενοδοχειακές κλίνες του Δήμου Αθηναίων ανερχόταν στο 70% το 2006 για να διαμορφωθεί στο 75% το Αντίστοιχα, σε βάθος εξαετίας ολόκληρη η ηπειρωτική Αττική κατέγραψε μια παρόμοια ποιοτική μετατόπιση της τάξης των τεσσάρων ποσοστιαίων μονάδων, εξαιτίας των μεταβολών στο αθηναϊκό ξενοδοχειακό δυναμικό αλλά και ως απόρροια της προσθήκης περίπου 1850 κλινών σε τετράστερα ξενοδοχεία σε άλλες περιοχές. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Διαγράμματος 2.2.5, το μερίδιο των κλινών στα ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων για όλη την Περιφέρεια Αττικής (πλην Νήσων) αυξήθηκε από 23% το 2006 σε 27% το 2012, με το αντίστοιχο άθροισμα των μικρών 80

81 κατηγοριών να υποχωρεί από το 34% το 2006 στο 30% το Διάγραμμα 2.2.4: Μερίδιο Κλινών ανά Κατηγορία στα Ξενοδοχεία του Δήμου Αθηναίων κατά την Περίοδο % 8% 8% 7% 8% 7% 7% 22% 22% 21% 21% 20% 18% 18% 20% 20% 21% 20% 19% 21% 21% 24% 24% 24% 26% 27% 27% 26% 26% 26% 26% 26% 27% % 27% * 2* 3* 4* 5* Διάγραμμα 2.2.5: Μερίδιο Κλινών ανά Κατηγορία στα Ξενοδοχεία της Περιφέρεας Αττικής (πλην Νήσων) κατά την Περίοδο % 7% 7% 6% 6% 6% 6% 27% 27% 26% 26% 25% 24% 24% 21% 20% 21% 20% 20% 21% 21% 23% 24% 24% 26% 27% 22% 22% 22% 22% 22% % 27% 22% 22% * 2* 3* 4* 5* 81

82 Μέσο Μέγεθος Ξενοδοχείων Αν και ο ρυθμός μεταβολής των διαθέσιμων κλινών δε συναγωνίζεται τις αναπτυξιακές επιδόσεις των ετών πριν και μετά την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 2010), ο μέσος όρος της δυναμικότητας των ξενοδοχείων του Δήμου Αθηναίων παραμένει στάθερα υψηλότερος του αντίστοιχου μέσου όρου της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεά του ΞΕΕ, το μέσο μέγεθος των Αθηναϊκών ξενοδοχείων ανήλθε το 2012 στις 123 κλίνες, όταν ο μέσος όρος για το σύνολο των ξενοδοχείων στην Ελλάδα κυμάνθηκε στις 80 κλίνες. Επιπλέον, οι τάσεις ανάπτυξης κλινών κυρίως σε ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων εκτός του Δήμου Αθηναίων έχουν διευρύνει το μεγεθος των ξενοδοχείων στο Υπόλοιπο Αττικής (πλην Νήσων), όπου το μέσο μέγεθος αυξήθηκε από 93 κλίνες το 2006 σε 101 κλίνες το Κατ επέκταση, αυξητικές τάσεις παρατηρούνται και στο σύνολο της Περιφέρειας Αττικής (πλην Νήσων), αφού ο μέσος όρος της δυναμικότητας των ξενοδοχείων αυξήθηκε από 107 κλίνες το 2006 σε 112 κλίνες το Ταυτόχρονα, το 2012 συνεχίστηκε ο εντοπισμός μεγάλων αποκλίσεων στο μέγεθος των ξενοδοχείων, ανάλογα με την κατηγορία τους. Όπως εμφανίζεται στο Διάγραμμα , τα ξενοδοχεία τεσσάρων αστέρων της Αθήνας έχουν κατά μέσο όρο κάτι περισσότερο από το ένα τρίτο των κλινών των πεντάστερων ξενοδοχείων (194 έναντι 553), ενώ το μέσο μέγεθος των ξενοδοχείων ενός αστέρα είναι μόλις 40 κλίνες. Διάγραμμα 2.2.6: Μέσος Αριθμός Κλινών στα Ξενοδοχεία του Δήμου Αθηναίων το 2012 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων του ΞΕΕ) * 4* 3* 2* 1* Συν. 82

83 2.3. Αξιοθέατα και Πολιτιστικοί Πόροι Η παρούσα ανάλυση βασίζεται στην παράθεση και επεξεργασία στοιχείων για την επισκεψιμότητα αρχαιολογικών χώρων και μουσείων, όπως αυτά διατίθενται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛ.ΣΤΑΤ). Εντούτοις, ορισμένες εισαγωγικές επισημάνσεις κρίνονται αναγκαίες ως προς τη μελλοντική διερεύνηση και ενίσχυση της συνεισφοράς του πολιτιστικού αποθέματος στα τουριστικά δρώμενα της Αθήνας. Η πρώτη επισήμανση αφορά τη μη καταγραφή από την ΕΛ.ΣΤΑΤ της επισκεψιμότητας σε σημαντικούς πολιτιστικούς χώρους (Π.χ. Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, Μουσείο Φρυσίρα, Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Θεοχαράκη, κ.λπ.), μολονότι αυτοί φιλοξενούν κατά καιρούς εκθέσεις διεθνούς ακτινοβολίας. Δεύτερον, η διασύνδεση αξιοθέατων στα πλαίσια της ανάπτυξης θεματικών διαδρομών προϋποθέτει την ύπαρξη ευκρινούς σήμανσης σε πολλές γλώσσες και ενδεδειγμένης χαρτογράφησης, καθώς και υποδομών παροχής όλων των πληροφοριών που χρειάζεται ο επισκέπτης ειδικού ενδιαφέροντος. Η συγκεκριμένη αναφορά επικεντρώνεται στην ύπαρξη αξιοθέατων που μπορούν να τύχουν περαιτέρω αξιοποίησης ως δυνητικοί πόλοι έλξης τουριστών σε περιοχές εντός και εκτός του Ιστορικού Κέντρου της Αθήνας. Η τρίτη επισήμανση υπογραμμίζει τη θετική επίδραση μεγάλων εκδηλώσεων (Π.χ. συνέδρια, επαγγελματικες κθέσεις, φεστιβάλ τεχνών, αθλητικές διοργανώσεις, κ.λπ.) στην επισκεψιμότητα σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία. Τέλος, η τέταρτη επισήμανση εκτιμά τη θετική επίδραση που μπορεί να έχει σε βάθος χρόνου η θέσπιση διευρυμένου ωραρίου από το 2012 για τα αξιοθέατα της χώρας ως μεσο προώθησης του πολιτιστικού τουρισμού Εξέλιξη Επισκεψιμότητας σε Αξιοθέατα Η μελέτη για τις προοπτικές του τουρισμού στην Αθήνα, η οποία υλοποιήθηκε το 2010 από ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Αιγαίου για λογαριασμό της τότε Εταιρείας Τουριστικής και Οικονομικής Ανάπτυξης Αθηνών, νυν Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών, είχε αναδείξει το έτος 2006 ώς το κορυφαίο της προ- και μετα-ολυμπιακής περιόδου σε όρους επισκεψιμότητας σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία. Έκτοτε, το πολιτιστικό απόθεμα της Αθήνας έχει διαδραματίσει 83

84 σταθεροποιητικό ρόλο εν μέσω ενός κλίματος εσωτερικής δυσφορίας και αρνητικών δημοσιευμάτων στο εξωτερικό. Στο Διάγραμμα απεικονίζεται η διαχρονική μεταβολή στον αριθμό των εισιτηρίων για το σύνολο των αξιοθέατων που παρακολουθεί η ΕΛ.ΣΤΑΤ στην Περιφέρεια Αττικής αλλά και σε ολόκληρη τη χώρα. Τα στοιχεία αφορούν την περίοδο και επιβεβαιώνουν τη διαχρονική απήχηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Αθήνας, εφόσον υφίστανται πρωτοβουλίες με γνώμονα την αναβαθμισμένη αξιοποίηση της ως παιδευτικό αγαθό και πόλο έλξης τουριστών. Τρανό παράδειγμα αποτελει η λειτουργία του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης και η εξομάλυνση που επέφερε στην επισκεψιμότητα σε αξιοθέατα τόσο σε περιφερειακό όσο και σ εθνικό επίπεδο, καθώς σηματοδότησε τη σταδιακή αύξηση του αριθμού των εισιτηρίων στην Περιφέρεια Αττικής και περιόρισε τις αρνητικές τάσεις από τη μείωση των εισιτηρίων πανελλαδικά. Διάγραμμα 2.3.1: Διαχρονική Μεταβολή των Εισιτηρίων σε Αξιοθέατα της Ελλάδας και της Περιφέρειας Αττικής (Πηγή ΕΛ. ΣΤΑΤ) Ελλάδα Αττική Το παραπάνω αυμπέρασμα προκύπτει πιο ξεκάθαρα μέσω της ετήσιας καταγραφής του αριθμού των εισιτηριών (Πινακες και 2.3.2) βάσει στοιχείων της ΕΛ. ΣΤΑΤ. Εκτός ορισμένων εξαιρέσων όπως το Θέατρο Διονύσου Ελευθερέως και το Μουσείο Μπενάκη, η περίοδος χαρακτηρίστηκε από αρνητικές τάσεις για τη μεγάλη πλειονότητα των αξιοθέατων εντός Αττικής. Συγκεκριμένα, ο αριθμός των επισκεπτών αρχαιολογικών χώρων το 2008 ήταν κατά 220 χιλιάδες μειωμένος σε σχέση με το 2006, ανώ η αντίστοιχη μείωση στην περίπτωση των μουσείων έφτασε τις 210 χιλιάδες επισκέπτες. 84

85 Νη σιά Υπόλοιπο Αττικής Δήμος Αθηναίων Η κλιμάκωση της οικονομικής κρίσης κατά την περίοδο συνέπεσε με περαιτέρω απώλειες για τους αρχαιολογικούς χώρους της Περιφέρειας Αττικπης, στους οποίους ο αριθμός των επισκεπτών το 2010 έφτασε να είναι μειωμένος σχεδόν κατά μισό εκατομμύριο σε σχέση με το Αντίθετα, η ένταξη του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης στους πολιτιστικούς πόρους της Αθήνας από τον Σεπτέμβριο του 2009 έδωσε νέα πνοή στην επισκεψιμότητα σε μουσεία, προσθέτοντας ετησίως κατά μέσο όρο 1,1 εκατομμύριο επισκέπτες από το 2009 ως το Καθώς ο συνολικός αριθμός εισιτηρίων σε μουσεία το 2012 ξεπέρασε κατά 760 χιλιάδες τα αντίστοιχα εισιτήρια του 2006, ενδέχεται η παγίωση του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης στη συνείδηση κατοίκων και επισκεπτών να συνέβαλε το 2011 στη εντυπωσιακή ανάκαμψη του αριθμού των εισιτηρίων σε αρχαιολογικούς χώρους σχεδόν στα επίπεδα του Η ανάκαμψη αυτή οφείλεται κυρίως στις αυξημένες πωλήσεις του ενιαίου εισιτηρίου στα αξιοθέατα του Ιστορικού Κέντρου (βλ. Διάγραμμα 2.3.2), των οποίων η επιτάχυνση συνεχίστηκε και κατά το πρώτο επτάμηνο του 2012 (920 χιλίαδες επισκέπτες από τον Ιανουάριο έως τον Ιούλιο του 2011 έναντι 1,06 εκατομμυρίου επισκεπτών κατά την ίδια περίοδο το 2012). Πίνακας 2.3.1: Εισιτήρια σε Αρχαιολογικούς Χώρους της Περιφέρειας Αττικής την Περίοδο (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) Αρχαιολ. Χώροι Αττικής Ακρόπολη Αθηνών Θησείο - Αρχαία Αγορά Θέατρο Διονύσου Ελευθερέως Ολυμπιείο Κεραμεικός Ρωμαϊκή Αγορά Βιβλιοθήκη Αδριανού Ακρόπολη + Χώροι Ενιαίου Εισιτηρ Σούνιο Τύμβος Μαραθώνος Ραμνούντα Αμφιαράειο Ελευσίνα Ιερό Αρτέμιδος Βραυρώνας Ναός Αφαίας Αίγινας Ναός Απόλλωνος Αίγινας Σύνολο Αρχαιολ. Χώρων

86 Νησιά Υπόλοιπο Αττικής Δήμος Αθηναίων Πίνακας 2.3.2: Εισιτήρια σε Μουσεία της Περιφέρειας Αττικής την Περίοδο (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) Μουσεία Αττικής Μουσείο Ακρόπολης (από Σεπ. 2009) Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Βυζαντινό- Χριστιανικό Μουσείο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Μουσείο Μπενάκη Εθνική Πινακοθήκη Μουσείο Ελληνικής Λαικής Τέχνης Επίγραφικό Αθηνών Νομισματικό Μουσείο Κανελλοπούλου Τζαμί Τζισταράκη Αρχαιολογικό Πειραιώς Μονή Καισαριανής Λαυρίου Μεγάρων Σπετσών Σαλαμίνα Πόρου Βυζαντινό Κυθήρων Σύνολο Μουσείων Με την Ακρόπολη να αποτελεί πρωταρχική επιλογή όσων τουριστών διαμένουν στα ξενοδοχεία της Αθηνας άλλα και όσων επιβατών κρουαζιερόπλοιων αποβιβάζονται στον Πειραιά, η επισκεψιμότητα της συνιστά κατ εξοχήν δείκτη της εξέλιξης του αθηναϊκού τουρισμού. 86

87 Διάγραμμα 2.3.2: Διαχρονική Μεταβολή Πωλήσεων του Ενιαίου Εισιτηρίου Ακρόπολης και Λοιπών Αρχαιολογικών Χώρων Πέριξ του Ιερού Βράχου (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ) Η επισκεψιμότητα στην Ακρόπολη έβαινε φθίνουσα κατά την περίοδο , αλλά παρουσίασε εντυπωσιακή επάνοδο το 2011 και το 2012, ξεπερνώντας κατα 180 και 230 χιλιάδες αντίστοιχα τον αριθμό επισκεπτών του 2006 και προσδιορίζοντας τη γενικότερη ανάκαμψη στις πωλήσεις του ενιαίου εισιτηρίου. Διάγραμμα 2.3.3: Διαχρονική Μεταβολή Εισιτηρίων Ακρόπολης (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ) Αντίθετα, η επισκεψιμότητα σε αρχαιολογικούς χώρους εκτός των ορίων του Δήμου Αθηναίων και εντός της Περιφέρειας Αττικής δέχτηκε ισχυρές πιέσεις σε όλη τη διάρκεια της περιόδου Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Ναού του Ποσειδώνος στο Σούνιο, όπου η επισκεψιμότητα γνώρισε ραγδαία πτώση σε ποσοστό 49% από το 2006 έως το 2010, επανέκαμψε ελαφρώς το 2011, αλλά οι αρνητικές πιέσεις συνεχίστηκαν και το 2012 με τον αριθμό των επισκεπτων να είναι σχεδόν κατά 100 χιλιάδες μειωμένος σε σχέση με το 2006 (βλ. Διαγραμμα 2.3.4). 87

88 Παρόμοιες τάσεις καταγράφησαν και στις περιπτώσεις του αρχαιολογικού χώρου της Ελευσίνας και του Ιερού της Αρτέμιδος στη Βραυρώνα, μολονότι ορισμένοι αρχαιολογικοί χώροι στη Βορειοανατολική Αττική (Τύμβος Μαραθώνα, Ραμνούντα και Αμφιάρειο) κατόρθωσαν να σταθεροποιήσουν από το 2010 και έπειτα τη συγκριτικά μικρή τους επισκεψιμότητα. Διάγραμμα 2.3.4: Διαχρονική Μεταβολή Εισιτηρίων Ναού Ποσειδώνα, Σούνιο (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ) Διάγραμμα 2.3.5: Διαχρονική Μεταβολή Εισιτηρίων Αρχαιολογικών Χώρων στην Περιφέρεια Αττικής (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ) Τύμβος Μαραθώνα Αμφιαράειο Ραμνούντα Βραυρώνα Ελευσίνα Σε ότι αφορά τα μουσεία των οποίων η κίνηση καταγράφεται από την ΕΛ.ΣΤΑΤ, πλην του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης και ορισμένων αλλων με συγκριτικά χαμηλή επισκεψιμότητα, όπως το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης και το Μουσείο 88

89 Κανελλοπούλου στην Πλάκα, τα μεγάλα Μουσεία της Αθήνας δέχτηκαν ισχυρότατες πιέσεις σε όλη τη διάρκεια της περιόδου (βλ. Διάγραμμα 2.3.6). Μεταξύ αυτών, το Μουσείο Μπενάκη παραμένει αναμφισβήτητα από τα πλέον δημοφιλή μουσεία μετά το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, μολονότι δεν έχει αποφύγει τις πτωτικές τάσεις, ενώ το επίπεδο ρεκόρ των 316 χιλιάδων εισιτηρίων το 2010 αποδίδεται σε μια ειδική έκθεση για το έργο του ζωγράφου Γιάννη Τσαρούχη που έλαβε χώρα από τις 19 Δεκέμβρη του 2009 έως τις 14 Μαρτίου του Η ραγδαία πτώση των επισκεπτών στην Εθνική Πινακοθήκη το 2012 ενεδέχεται να σχετίζεται με μια σειρά απεργιών των εργαζομένων αλλά και με τον αντίκτυπο της κλοπής τριών έργων τέχνης, μεταξύ των οποίων ένας Πικάσο, τον Ιανουάριο του ίδιου έτους. Επιπλέον, η ύστερη πρόοδος στον αριθμό εισιτηρίων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείαυ, έπειτα από τη ραγδαία κάμψη της επισκεψιμότητας κατά την περίοδο , πρέπει να αποδωθεί στην ευρεία απήχηση της έκτακτης έκθεσης για το Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Τα εγκαίνια της εν λόγω έκθεσης έγιναν στις 6 Απριλίου 2012, ενώ η έκθεση ολοκληρώνεται τον Αύγουστο του Διάγραμμα 2.3.6: Διαχρονική Μεταβολή Εισιτηρίων Μουσείων στην Αθήνα (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ) Βυζαντινό-Χριστιανικό Εθνικό Αρχαιολογικό Μπενάκη Πινακοθήκη 89

90 Εποχικότητα Από την ανάλυσης της μηνιαίας κίνησης προκύπτουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες ως προς την εποχικότητα στα αξιοθέατα της Αττικής. Δεδομένου ότι οι επισκέπτες της Ακρόπολης αντιστοιχούν στο μεγαλύτερο ποσοστό των επισκεπτών που αγόρασαν το ενιαίο εισιτήριο κατά την περίοδο (ποσοστό κυμαινόμενο από 63% έως 70%), η εποχικότητα των πωλήσεων του ενιαίου εισιτηρίου αντανακλά εν πολλοίς την εποχικότητα της επισκεψιμότητας στον κύριο πόλο έλξης τουριστών. Γενικά, η περίοδος αιχμής για τους αρχαιολογικούς χώρους που συμπεριλαμβάνονται στο ενιαίο εισιτήριο είναι τους μήνες από Απρίλιο έως Οκτώβριο με περισσότερα εισιτήρια να κόβονται τους θερινούς μήνες και τον Σεπτέμβριο, ενώ η επισκεψιμότητα του ίδιων αξιοθέατων είναι αρκετά αρκετά χαμηλή τους χειμερινούς μήνες. Σύμφωνα όμως με τη μελέτη που εκπόνησε το Πανεπιστήμιο Αιγαίου το 2010 αλλά και πιο σύγχρονα δεδομένα της ΕΛ.ΣΤΑΤ, όπως αυτά αποτυπώνονται στο Διάγραμμα 2.3.7, τα έτη 2006 και 2007 αποτέλεσαν εξαιρέσεις του παραδοσιακού προτύπου μηνιαίας κατανομής επισκέψεων. Στα δύο αυτά έτη, η μεγαλύτερη συγκέντρωση εισιτηρίων πραγματοποίηθηκε τον μήνα Μάιο, με την περίπτωση του 2007 να εξηγείται από τη φιλοξενία δύο σημαντικών αθλητικών γεγονότων, του τελικού του Champions League και του Final- Four της Ευρωλίγκα στο μπάσκετ. Στα επόμενα έτη οι τάσεις μηνιαίων κατανομών επικεντρώθηκαν στο τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου, με τον μεγαλύτερο αριθμό εισιτηρίων να κόβεται τον Σεπτέβριο για την περίοδο και τον Αύγουστο για την περίοδο Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι ο Δεκέμβρης του 2008 ήταν μακράν ο χειρότερος Δεκέμβρης από το 2006 έως το 2011 με όρους επισκεψιμότητας σε αξιοθέατα της Αθήνας. Το ίδιο ισχύει και για τον Μάιο του 2010, οπότε συνέβη η δολοφονία των υπαλλήλων της ΜΑΡΦΙΝ. Σε ότι αφορά το Σούνιο, η γενικευμένα πτωτική πορεία του αριθμού των επισκεπτών στο Ναό του Ποσειδώνα συνοδεύθηκε και από μια συσσώρευση της κίνησης από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο. Οι μήνες Νοέμβριος και Δεκέμβριος δε κατάφεραν κατά την περίοδο να συναγωνιστούν τις επιδόσεις του 2006, ενώ ακόμα μεγαλύτερη ήταν η μείωση που παρατηρήθηκε μετά το 2007 στην επισκεψιμότητα τους μήνες Ιανουάριο και Φεβρουάριο. Σύμφωνα με το Διάγραμμα 2.3.8, οι εξάρσεις 90

91 στις τάσεις των μηνιαιών κατανομων επισκεψιμότητας εμφανίζονται συνήθως τους μήνες Μάιο, Αύγουστο και Σεπτέμβριο, με τον τελευταίο να διατηρεί από το 2006 το επίπεδο-ρεκόρ των 31 χιλιάδων εισιτηρίων. Διάγραμμα 2.3.7: Μηνιαία Κατανομή Πωλήσεων του Ενιαίου Εισιτηρίου την Περίοδο (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ) Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Διάγραμμα 2.3.8: Μηνιαία Κατανομή Εισιτηρίων στο Σούνιο την Περίοδο (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ) Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ 91

92 Βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ για το 2009, η μελέτη του Πανεπιστημίου Αιγαίου (2010: 76) είχε συμπεράνει πως «η εποχικότητα της κίνησης καταδεικνύει στην περίπτωση των μουσείων τη σύνθεση των επισκεπτών τους». Η παρούσα ανάλυση επιβεβαιώνει το συγκεκριμένο συμπέρασμα, λαμβάνοντας υπόψη και τις τάσεις εποχικότητας που παρατηρήθηκαν στους αρχαιολογικούς χώρους που εντάσσονται στο ενιαίο εισιτήριο. Συγκεκριμένα, τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ για την επισκεψιμότητα σε μουσεία το 2011, όπως αποτυπώνονται στο διάγραμμα 2.3.9, φανερώνουν μια αντίστροφη εποχιακή κατανομή ανάμεσα σε μουσεία που απευθύνονται κυρίως στο αθηναικό κοινό (Μουσείο Μπενάκη και Εθνική Πινακοθήκη) ή κυρίως στην τουριστική αγορά (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο). Στη δεύτερη κατηγορία φαίνεται να εντάσσονται επιπλέον το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης και το Μουσείο Κανελλοπούλου, επειδή ο μήνας Αύγουστος στον οποίον παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες ποσοστιαίες κατανομές εισιτηρίων είναι ο κατ εξοχήν μήνας των καλοκαιρινών διακοπών για τους Αθηναίους. Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι η έξαρση στις κατανομές εισιτηρίων της Εθνικής Πινακοθής τον Ιανουάριο, και κυρίως τον Φεβρουάριο του 2011, συνέπεσε με τη διεξαγωγή της ειδικής έκθεσης «Παρίσι 1900: Αρ Νουβώ και Μοντερνισμός». Διάγραμμα 2.3.9: Ποσοστιάια Κατανομή Εισιτηρίων ανά Μήνα σε Μουσεία της Αθήνας το 2011 (Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ) 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Κανελλοπούλου Εθνικό Αρχαιολογικό Μπενάκη Νέο Μουσείο Ακρόπολης Εθνική Πινακοθήκη 92

93 Εισπράξεις Τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ για τις εισπράξεις από τα κομμένα εισιτήρια επιβεβαιώνουν με εμφατικό τρόπο την κυριαρχή συνδρομή των αξιοθέατων που αποτελούν τμήμα του Μεγάλου Περιπάτου της Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων Αθήνας, αλλά και του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης. Ενώ το 2011 οι πωλήσεις του ενιαίου εισιτηρίου ισοδυναμούσαν με το 89% των συνολικών πωλήσεων εισιτηρίων σε όλους τους αρχαιολογικούς χώρους της Αττικής, το αντίστοιχο ποσοστό των εισπράξεων από τις πωλήσεις του ενιαίου εισιτηρίου ξεπερνούσε το 95%. Μελλοντικά θα πρέπει να διερευνηθεί κατά πόσο οι αναλογίες επί των εσόδων από την επισκεψιμότητα σε αρχαιολογικούς χώρους θα παρουσιάσουν μεταβολές, εξαιτίας της εφαρμογής ενιαίου εισιτηρίου από το 2012 σε μια σειρά απο μνημεία στην Ανατολική Αττική (Π.χ. Βραυρώνα, Μαραθώνας, κ.λπ.). Πιο ισορροπημένα εμφανίζονται πάντως τα ποσοστά των μουσείων, καθώς το 2011 το Νέο Μουσείο της Ακρόπολης συγκέντρωσε 68% και 66% επί του συνόλου των εισιτήριων και εισπράξεων στα μουσεία της Περιφέρειας Αττικής. Εν πολλοίς αυτό εξηγείται από τη δημοφιλία του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, το οποίο κατέγραψε το 2011 ποσοστά της τάξης του 10% και 19% επι του αντίστοιχου συνόλου εισιτήριων και εισπράξεων Τουριστική Κίνηση Με γνώμονα την εξαγωγή συμπερασμάτων που θα συνδράμουν στη λήψη ορθολογικών αποφάσεων στρατηγικού χαρακτήρα για τον τουριστικό τομέα, η παρούσα ανάλυση επωφελείται από διαθέσιμα στοιχεία που τηρούν και δημοσιεύουν διάφοροι φορείς ως πρς την κίνηση στα ξενοδοχειακά καταλύματα της Αθήνας και ανταγωνιστριών πόλεων, την επιβατική κίνηση στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και την κίνηση των επιβατών κρουζιερόπλοιων στο λιμάνι του Πειραιά. Στο πλαίσιο μιας διαχρονικής επισκόπησης των εν λόγω στοιχείων τίθενται οι βάσεις για την εξέταση των τάσεων που χαρακτηρίζουν την τουριστική ζήτηση στην περίπτωση της Αθήνας. Εντούτοις, στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η προληπτική αναγνώριση ερευνητικών περιορισμών είτε ως απόρροια του εύρους των διαθέσιμων στοιχείων είτε εξαιτίας 93

94 των διαφορετικών μεθοδολογιών που ακολουθούνται για την καταγραφή τους. Στην πρώτη περίπτωση υπάγεται η αδυναμία της ΕΛ.ΣΤΑΤ να παράσχει εγκαίρως ενημέρωση για την κίνηση στα ξενοδοχειακά καταλύματα το 2012, καθώς και ολοκληρωμένα δεδομένα για την αντίστοιχη κίνηση κατά το Επιπλέον, στη δεύτερη περίπτωση υπάγεται η σύγχυση που προκαλείται από την ύπαρξη διαφορετικών μετρήσεων με αξιοσημείωτες αποκλίσεις όσον αφορά την τουριστική κίνηση στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ). Η παρούσα ανάλυση προβαίνει σε σύνθεση δεδομένων, στοχεύοντας στην πληρέστερη κατανόηση των τάσεων της τουριστικής ζήτησης, αλλά επί τάπητος παραμένει το ζήτημα της παροχής τεκμηριωμένης και κοινά αποδεκτής γνώσης για τον τουρισμό εν ευθέτω χρόνω. Αναφορικά με την ανάλυση της κίνησης στα ξενοδοχειακά καταλύματα που αμέσως ακολουθεί, στις αρχές Ιουνίου 2013 η ΕΛ.ΣΤΑΤ διέθετε δεδομένα μόνο έως και το έτος Σε αντίθεση με προηγούμενα έτη, όμως, στα δεδομένα του 2011 δεν υφίστατο ομαδοποίηση των αφίξεων και διανυκτερεύσεων που έλαβαν χώρα στην Περιφέρεια Αττικής και στους νομούς της κατά μήνα και χώρα μόνιμης διαμονής των τουριστών. Επιπλέον, το 2009 είναι η τελευταία χρονιά κατά την οποία η ΕΛ.ΣΤΑΤ διέθετε στις αρχές Ιουνίου 2013 δεδομένα για τις ξενοδοχειακές αφίξεις, διανυκτερεύσεις και πληρότητες ανά δημοτικό διαμέρισμα πανελλαδικά. Έχοντας επιπτώσεις στο χρονικό και χωρικό φάσμα της παρούσας ανάλυσης, το συγκεκριμένο έλλειμμα πληροφόρησης αναδεικνύει εμφατικά την ανάγκη η παραγωγή και επεξεργασία έγκυρων στατιστικών δεδομένων να λαμβάνει χώρα εγκαίρως, ώστε να καθίσταται εφικτή η συνδρομή τους στον σχεδιασμό της τουριστικής πολιτικής σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο Αφίξεις σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα Όπως φαίνεται στο Διάγραμμα 2.4.1, η εξέλιξη των αφίξεων στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας αντανακλά τις προκλήσεις που αντιμετώπισε ο αθηναϊκός τουρισμός από το 2008 και έπειτα. Τα άτομα που επισκέφθηκαν την Περιφέρεια Αττικής το 2011 πραγματοποιώντας τουλάχιστον μια διανυκτέρευση σε ξενοδοχειακό κατάλυμα αποτελούν μία εκ των χαμηλότερων επιδόσεων κατά την περίοδο

95 Διάγραμμα 2.4.1: Συνολικές Αφίξεις σε Καταλύματα Ξενοδοχειακού Τύπου (πλην Κάμπινγκ) της Νομαρχίας Αθηνών και της Περιφέρειας Αττικής (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) Νομαρχία Αθηνών Περιφέρεια Αττικής Μετά το 2007 διεκόπη η ανοδική πορεία της μετα-ολυμπιακής περιόδου, με τον μέσο όρο της ετησιας μείωσης των αφίξεων να ξεπερνά τα 100 χιλιάδες άτομα για τρία συναπτά χρόνια, και το 2011 να αποτελεί έτος σταθεροποίησης καταγράφοντας μια αμελητέα αύξηση περίπου της τάξης των 20 χιλιάδων αφίξεων σε σχέση με το Σε ότι αφορά την ποσοστιαία κατανομή των αφίξεων ανά νομαρχία, αξίζει να σημειωθεί μια ελαφρά μετατόπιση της κίνησης σε ξενοδοχειακά καταλύματα εκτός της Νομαρχίας Αθηνών. Αν και το μερίδιο της συγκεκριμένης νομαρχίας διατηρεί διαχρονικά τα σκήπτρα σε επίπεδο περιφέρειας, με ένα ποσοστό που κυμάνθηκε μεταξύ 79,4% το 2007 και 77,1% το 2011, η διαφορά των 2.3 ποσοστιαίων μονάδων διαμοιράστηκε κατά κύριο λόγο μεταξύ της Νομαρχίας Πειραιώς συμπεριλαμβανομένων των νήσων (από 7,4% το 2007 σε 8,7% το 2011) και της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής (από 12,6% το 2007 σε 13,2% το 2011). Δύναται πάντως το μερίδιο της Νομαρχίας Αθηνών να είναι διαχρονικά ελαφρώς μικρότερο, αφού τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ δεν αναφέρονται στις αφίξεις Ελλήνων και αλλοδαπών τουριστών σε ενοικιαζόμενα δωμάτια, ενοικιαζόμενα επιπλωμένα διαμερίσματα, τουριστικές επιπλωμένες κατοικίες και τουριστικές επαύλεις, δηλαδή σε μη κύρια (ξενοδοχειακά) καταλύματα που ενδέχεται να βρίσκονται κυρίως σε εξωαστικές περιοχές. Αν και τα διαθέσιμα στοιχεία από την ΕΛ.ΣΤΑΤ δεν επιτρέπουν την εξέταση των πρόσφατων τάσεων ανά δημοτικό διαμέρισμα, πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι από το 95

96 2007 και έπειτα καταγράφηκε μια μικρή κάμψη του μεριδίου των αφίξεων σε ξενοδοχειακά καταλύματα του Δήμου Αθηναίων επί του συνόλου των αφίξεων στην Περιφέρεια Αττικής (από 68,6% το 2006 σε 67,1% το 2007, 65,4% το 2008, και 66% το 2009). Σε κάθε περίπτωση, το ειδικό βάρος της περιοχής για ολόκληρη την περιφέρεια γίνεται αντιληπτό παρατηρώντας ότι τόσο κατά τις Αλκυονίδες μέρες της μετα-ολυμπιακής περιόδου όσο και κατά το ξεκίνημα της κρίσης ο Δήμος Αθηναίων απορροφούσε σταθερά τα δύο τρίτα των τουριστικών αφίξεων που πραγματοποιούνταν ετησίως στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Αν αναλογιστούμε ότι το 2009 τα δύο τρίτα των αφίξεων στα καταλύματα του Δήμου Αθηναίων ήταν από αλλοδαπούς τουρίστες, ήτοι περίπου το 44% επί των συνολικών αφίξεων της Περιφέρειας Αττικής, ο κεντρικος ρόλος της περιοχής ως πόλος έλξης τουριστών διασαφηνίζεται Διανυκτερεύσεις σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα Το πλήθος των διανυκτερεύσεων που πραγματοποιήθηκαν στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας κατά την περίοδο παρουσίασε κάμψη ανάλογη αυτής των αφίξεων, όπως αποτυπώνεται στα δεδομένα του Πινακα Χαρακτηριστικό στοιχείο είναι ότι από το 2007 έως το 2010 η Περιφέρεια Αττικής απώλεσε περίπου 940 χιλιάδες διανυκτερεύσεις, αν και το 2011 καταγράφηκε μικρή ανάκαμψη της τάξης του 2,6% με το απόλυτο νούμερο των διανυκτερεύσεων να παραμένει σε επίπεδα σαφώς υψηλότερα του Αντίθετα, η αντίστοιχη ανάκαμψη των διανυκτερεύσεων στην Νομαρχία Αθηνών το 2011 δεν αποτέλεσε εχέγγυο για μια καλύτερη επίδοση αυτής του 2006, με τα ποσοστά επί των συνολικών διανυκτερεύεων της Περιφέρειας Αττικής να σταθεροποιούνται από το 2007 και έπειτα σε σαφώς χαμηλότερα επίπεδα από αυτά του 2006 (βλ. Διάγραμμα 2.4.2). Πίνακας 2.4.1: Διανυκτερεύσεις σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα στις Νομαρχίες της Περιφέρειας Αττικής την Περίοδο (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) /10 Νομαρχία Αθηνών ,3% Νομαρχία Ανατ. Αττ ,9% Νοναρχία Δυτ. Αττ ,4% Νομαρχία Πειραιώς % Περιφέρεια Αττικης ,6% 96

97 Διάγραμμα 2.4.2: Ποσοστιαία Κατανομή Διανυκτερευσεων σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα της Νομαρχίας Αθηνών και των Υπολοίπων Περιοχών της Περιφέρειας Αττικής (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) 100% 80% Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία για τον Δήμο Αθηναίων έως και το 2009 πρέπει να γίνει μνεία για: Το διαχρονικά κυρίαρχο μερίδιο εντός της Νομαρχίας Αθηνών (85,5% μέσος όρος ετησίως επί του συνόλου των διανυκτερεύσεων) Το ποσοστό επί των συνολικών διανυκτερεύσεων στην Περιφέρεια Αττικής που έβαινε μειούμενο σε βάθος τετραετίας (από 74% το 2006 σε 67% το 2007 και 65% τα έτη 2008 και 2009). Το γεγονός ότι η παραμονή των αλλοδαπών τουριστών ήταν συνήθως μεγαλύτερη από εκείνη των Ελλήνων. Το τελευταίο συμπέρασμα προκύπτει, λαμβάνοντας υπόψη ότι το ποσοστό των διανυκτερεύσεων αλλοδαπών τουριστών στα ξενοδοχειακά καταλύματα του Δήμου Αθηναίων ήταν σταθερά ελαφρώς μεγαλύτερο του αντίστοιχου ποσοστού των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών κατά την περίοδο , αν και γνώρισε ουσιαστική μείωση από 70% το 2007 σε 66% το Εξετάζοντας σε βάθος εξαετίας τη σύνθεση των τουριστών που διέμεναν στα ξενοδοχειακά καταλύματα της Νομαρχίας Αθηνών, διαπιστώνεται μια χαρακτηριστική διαφοροποίηση της κατανομής την τριετία (βλ Διάγραμμα 2.4.3). Το ποσοστό συμμετοχής στις διανυκτερεύσεις των αλλοδαπών τουριστών έπεσε κατά δύο συν μία ποσστιαίες μονάδες τα έτη 2008 και 2009, προτού επανέλθει στο 66% το % 40% 20% 19% 81% 0% % 2007 Λοιπή Αττική 22% 23% 23% 22% 77% 77% Νομαρχία Αθηνών 78% % % 97

98 Δεδομένης της πτωτικής πορείας του απόλυτου αριθμού των διανυκτερεύσεων κατά την ίδια τριετία, η χρονική συγκυρία της εν λόγω διαφοροποίησης εύλογα προκαλεί προβληματισμό ως προς τον εφήμερο αντίκτυπο της αρνητικής δημοσιότητας διεθνώς εξαιτίας των ταραχών που έλαβαν χώρα στην Αθήνα («Δεκεμβριανά», δολοφονία των υπαλλήλων της ΜΑΡΦΙΝ, κ.λπ.), σηματοδοτώντας την απαρχή και κλιμάκωση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης στην Ελλάδα. Ο εν λόγω προβληματισμός απορρέει και από το γεγονός ότι ο σχετικός περιορισμός των ταραχών το 2011 συνέπεσε τόσο με την ανάκαμψη του συνολικού αριθμού των διανυκτερεύσεων όσο και με την διεύρυνση του μεριδίου των αλλοδαπών τουριστών σε επίπεδα υψηλότερα από εκείνα της περιόδου , αναδεικνύοντας την ικανότητα του προορισμού να διατηρεί τη δυναμική του ως πόλος έλξης τουριστών σε διεθνές επίπεδο. Διάγραμμα Μερίδιο Ελλήνων και Αλλοδαπών Τουριστών στις Διανυκτερεύσεις σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα της Νομαρχίας Αθηνών την Περίοδο (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) 100% 80% 60% 40% 68% 68% 66% 65% 66% 69% 20% 32% 32% 34% 0% Διανυκτερεύσεις Αλλοδαπών 35% 34% 31% Διανυκτερεύσεις Ελλήνων Σε ότι αφορά τη ποσοστιαία κατανομή των διανυκτερεύσεων ανά νομαρχία, η τουριστική κίνηση στη Νομαρχία Αθηνων κατέκτησε το μεγαλύτερο μερίδιο της σε σχέση με τις άλλες νομαρχίες το 2006, ξεπερνώντας ελάχιστα το 81%. Το αμέσως επόμενο έτος με το επίπεδο ρεκόρ των σχεδόν έξι εκατομμυρίων διανυκτερεύσεων σε ξενοδοχειακά καταλύματα σε ολόκληρη την Περιφέρεια Αττικής το μερίδιο της Νομαρχίας Αθηνών απώλεσε περίπου τρεις ποσοστιαίες μονάδες, ενώ παράλληλα ενισχύθηκαν κατά μία και δύο ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα τα μερίδια της Νομαρχίας Πειραιώς και της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής. Έκτοτε παρατηρήθηκε 98

99 μια σταθεροποιητική τάση στα μεγέθη του μεριδίου της Νομαρχίας Αθηνών, με το ετήσιο ποσοστό της να κυμαίνεται μεταξύ 77 και 78% την περίοδο Ταυτόχρονα, επιμέρους αυξομειώσεις της τάξης της μίας ή των δυο ποσοστιαίων μονάδων στην εξέλιξη των μεριδίων της Νομαρχίας Πειραιώς και της Νομαρχίας Ανατολικής Αττικής παρέμειναν ανεπηρέαστες από την απόδοση των ξενοδοχειακών καταλυμάτων στη Νομαρχία Δυτικής Αττικής, το μερίδιο της οποίας κινήθηκε σταθερά καθ όλη τη διάρκεια της εξαετίας σε επίπεδα ελαφρώς υψηλότερα ή χαμηλότερα του 2%. Βάσει του Διαγράμματος 2.4.4, η ποσοστιαία κατανομή των διανυκτερεύσεων ανά νομαρχία το 2011 επιβεβαιώνει όπως και στην περίπτωση των αφίξεων το ειδικό βάρος της περιοχής της Νομαρχίας Αθηνών ως μείζονα πόλο έλξης τουριστών, μολονότι και πάλι τα διαθέσιμα δεδομένα της ΕΛ.ΣΤΑΤ δεν παρέχουν εικόνα για τη τάση των διανυκτερεύσεων σε μη κύρια καταλύματα, τα οποία κατά κύριο λόγο ενδέχεται να βρίσκονται σε άλλες περιοχές, και δη εξωαστικές, της Περιφέρειας Αττικής. Διάγραμμα 2.4.4: Γεωγραφική Διασπορά των Διανυκτερεύσεων που Πραγματοποιήθηκαν το 2011 στα Ξενοδοχειακά Καταλύματα της Περιφέρειας Αττικής (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) 2,2 8,9 Νομαρχία Αθηνών 12,0 Νομαρχία Ανατ. Αττικής Νοναρχία Δυτ. Αττικής 77,9 Νομαρχία Πειραιώς Με βάση τα διαθέσιμα στοιχεία ανά δημοτικό διαμέρισμα έως και το 2009, από τα οποία η ΕΛ.ΣΤΑΤ εξαιρούσε τους δήμους για τους οποίους ετίθετο θέμα στατιστικού απορρήτου, προκύπτει ότι κυρίως παραθαλάσσιες περιοχές συγκέντρωναν διαχρονικά τα μεγαλύτερα μερίδια τουριστικής κίνησης μετά τον Δήμο Αθηναίων. Συγκεκριμένα, ανάμεσα στα 36 δημοτικά διαμερίσματα στα οποία έλαβε χώρα το 2009 το 94% των 7 εκατομμυρίων διανυκτερεύσεων σε ξενοδοχειακά καταλύματα σε ολόκληρη την Περιφέρεια Αττικής οι δέκα δήμοι που κατέγραψαν τα μεγαλύτερα 99

100 ποσοστά ήταν της Αθήνας (68,9%), του Πειραιά (4,9%), της Γλυφάδας (4,2%), της Βουλιαγμένης (4%), του Παλαιού Φαλήρου (2,6%), των Μεγάρων (1,6%), της Κηφισιάς (1,4%), της Νέας Μάκρης (1,3%), της Αναβύσσου (1,1%), και της Μεσαγρού (0,8%). Αξίζει να σημειωθεί ότι επί των απόλυτων αριθμών οι Δήμοι Αθηναίων, Γλυφάδας, Βουλιαγμένης, Παλαιού Φαλήρου, Μεγαρέων, Κηφισιάς και Αναβύσσου κατέγραψαν πλειονότητα στις διανυκτερεύσεις αλλοδαπών τουριστών το 2009, ενώ ο δήμος Βουλιαγμένης ήρθε δεύτερος στην αντίστοιχη κατάταξη υπερκερνώντας τη Γλυφάδα και τον Πειραιά Εποχικότητα Διανυκτερεύσεων Η απεικόνιση των διαθέσιμων στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ στο Διάγραμμα 2.4.5, αναφορικά με την κατανομή των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών ανά μήνα το 2010, επικαιροποιεί καταφατικά ένα παλαιότερο συμπέρασμα, ότι δηλαδή «η υψηλή περίοδος για τα ταξίδια των ξένων στην πρωτεύουσα συμπίπτει με τη χαμηλή περίοδο των Ελλήνων επισκεπτών» (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 2010: 13). Με τον μήνα Απρίλιο να αποτελεί διαχρονικά σημείο καμπής τόσο για την αύξηση της προσέλευσης αλλοδαπών τουριστών όσο και για τη σταδιακά πτωτική πορεία του αριθμού διανυκτερεύσεων Ελλήνων επισκεπτών, η διαπιστωμένη συνέχιση ενός αντίστροφου εποχικού κύκλου προκύπτει από τον εντοπισμό κατά την περίοδο Μαίου-Οκτωβρίου του κύριου όγκου των διανυκτερεύσεων που πραγματοποιούν αλλοδαποί τουρίστες, ενώ παράλληλα διατηρείται η συσσώρευση της ελληνικής πελατείας το τρίμηνο Ιανουαρίου-Μαρτίου. Σύμφωνα επίσης με την ίδια διαγραμματική απεικόνιση, το τετράμηνο Νοεμβρίου- Φεβρουαρίου παραμένει το χρονικό διάστημα κατά το οποίο παρατηρείται η χαμηλότερη συνολικά προσέλευση στα ξενοδοχειακά καταλύματα. Σε ότι αφορά την εποχικότητα των διανυκτερεύσεων ανά ήπειρο, η κίνηση των τουριστών από την Ευρώπη και την Ασία παρουσίασε ομαλή κατανομή στη διάρκεια του 2010, σε αντίθεση με τις διακυμάνσεις κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και την «κοιλιά» του Αυγούστου που χαρακτήρισαν την κίνηση την τουριστών από την Αμερική και την Ωκεανία (βλ. Διάγραμμα 2.4.6) Αποφεύγοντας τις εξάρσεις καθ όλη τη διάρκεια του 2010 και συνεισφέροντας κατά μέσο όρο περίπου τις μισές διανυκτερεύσεις τους στο εξάμηνο Οκτωβρίου-Μαρτίου, οι εθνικότητες των Ελλήνων, Ιταλών, Κύπριων, Γερμανών και Ρώσων διαθέτουν 100

101 γόνιμο εποχιακό προφίλ στην περίπτωση της Νομαρχίας Αθηνών (βλ Διάγραμμα 2.4.7). Αντίθετα, αγορές στις οποίες τίθεται θέμα άμβλυνσης της εποχικότητας σύμφωνα με τα δεδομένα του 2010 είναι εκείνες των τουριστών από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, την Ισπανία, την Αυστραλία, τον Καναδά, τη Βραζιλία και το Βέλγιο, με το φαινόμενο να εντείνεται στην περίπτωση της Περιφέρειας Αττικής για όσους τουρίστες προέρχονται από τη Γαλλία, τη Βρετανία, την Ολλανδία, τη Ρωσία, το Βέλγιο και την Ελβετία (βλ Διάγραμμα 2.4.8). Διάγραμμα 2.4.5: Ποσοστιαία Κατανομή Διανυκτερεύσεων ανά Μήνα στα Ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών το 2010 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Αλλοδαποί Σύνολο Τουριστών Έλληνες 101

102 Διάγραμμα 2.4.6: Ποσοστιαία Κατανομή Διανυκτερεύσεων ανά Μήνα και Ήπειρο Προέλευσης των Τουριστών στα Ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών το ,00% 18,00% 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Ευρωπαίοι Αμερικάνοι Ασιάτες Αφρικάνοι Κάτοικοι Ωκεανίας 102

103 Διάγραμμα 2.4.7: Εποχιακή Κατανομή Διανυκτερεύσεων στα Ξενοδοχειακά Καταλύματα της Νομαρχίας Αθηνών κατά Εθνικότητα 2010 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) Ελλαδα ΉΠΑ Ιταλία Γαλλία Ηνωμένο Βασίλειο Κύπρος Ισπανία Γερμανία Αυστραλία Καναδάς Ιαπωνία Ολλανδία Ρωσία Κίνα Βραζιλία Βέλγιο Ελβετία % 20% 40% 60% 80% 100% Ιαν-Μαρ Απρ-Ιουν Ιουλ-Σεπ Οκτ-Δεκ 103

104 Διάγραμμα 2.4.8: Εποχιακή Κατανομή Διανυκτερεύσεων στα Ξενοδοχειακά Καταλύματα της Περιφέρειας Αττικής κατά Εθνικότητα 2010 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) Ελλαδα ΉΠΑ Ιταλία Γαλλία Ηνωμένο Βασίλειο Κύπρος Ισπανία Γερμανία Αυστραλία Καναδάς Ιαπωνία Ολλανδία Ρωσία Κίνα Βραζιλία Βέλγιο Ελβετία % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ιαν-Μαρ Απρ-Ιουν Ιουλ-Σεπ Οκτ-Δεκ 104

105 Μολονότι η εποχικότητα των Ελλήνων τουριστών που διέμειναν σε ξενοδοχειακά καταλύματα εντός της Νομαρχίας Αθηνών δεν απέφυγε την κοιλιά του Αυγούστου σε βάθος διετίας, το έτος 2010 παρουσίαε μια ομαλότερη εποχιακή κατανομή από το 2009 με οχτώ από τους δώδεκα μήνες να καταγράφουν ελαφρώς μεγαλύτερα μερίδια επί των συνολικών διανυκτερεύσεων (βλ. Διάγραμμα 2.4.9). Αντίθετα, η εποχικότητα των αλλοδαπών τουριστών το 2010 σε σχέση με το 2009 κίνηθηκε σε ελαφρώς υψηλότερα επίπεδα κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους και σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα κατά το δεύτερο εξάμηνο (βλ. Διάγραμμα ). Διάγραμμα 2.4.9: Ποσοστιαία Κατανομή Διανυκτερεύσεων Ελλήνων ανά Μήνα στα Ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών κατά τα Έτη 2009 και 2010 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Διάγραμμα : Ποσοστιαία Κατανομή Διανυκτερεύσεων Αλλοδαπών ανά Μήνα στα Ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών κατά τα Έτη 2009 και 2010 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ

106 Συγκρίνοντας τέλος τον εποχιακό κύκλο των ξενοδοχείων στη Νομαρχία Αθηνών με εκείνον της Περιφέρειας Αττικής για το έτος 2010, προκύπτουν σαφείς ενδείξεις ως προς τη διαφοροποίηση της χρονικής συγκυρίας κατά την οποία οι τουρίστες προτιμούν να επισκεφτούν την κάθε περιοχή. Σύμφωνα με το Διάγραμμα , η Νομαρχία Αθηνών διαθέτει ένα προβάδισμα στις περιόδους Ιανουαρίου-Απριλίου και Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου, αν και αυτό αποδεικνύεται πιο ισχνό προς το τέλος του έτους. Αντίθετα, η Περιφέρεια Αττικής διευρύνει ουσιαστικά τα ποσοστά της μετά την καμπή του Απριλίου, αντιμετωπίζοντας έναν λιγότερο πτωτικό Αύγουστο αλλά και μια συνολικά εντονότερη εποχικότητα καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Διάγραμμα : Ποσοστιαία Κατανομή Διανυκτερεύσεων στα Ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών και της Περιφέρειας Αττικής κατά Μήνα το 2010 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Νομαρχία Αθηνών Περιφέρεια Αττικής Εθνικότητα Τουριστών Στον Πίνακα περιέχονται δεδομένα για τις διανυκτερεύσεις τουριστών στα ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών ανά εθνικότητα για τη διετία , για τα μερίδια σε ποσοστά κάθε εθνικότητας για το 2010, καθώς και για το ρυθμό μετάβολής κατά την ίδια περίοδο. Δεδομένης της μείωσης του -2,8% που καταγράφηκε επί των συνολικών διανυκτερεύσεων το 2010, αλλά και της αντικειμενικά δύσκολης χρονικής συγκυρίας εξαιιτίας της αναταραχής που προκάλεσε η οικονομική κρίση, παρατηρείται ότι η κίνηση των τουριστών από αναδυόμενες οικονομίες έκλεισε με θετικό πρόσημο σε όλες τις περιπτώσεις (Ρωσία, Τουρκία, Βραζιλία, Ινδία και Κίνα), εξαιρουμένων των αμελητέων απωλειών στην περίπτωση της Νοτίου Αφρικής (-71 διανυκτερεύσεις). 106

107 Παρά τα συγκριτικά μικρά μερίδια των επιμέρους χωρών, ο δυναμικός ρόλος που οι αναδύομενες οικονομίες αναμένεται να παίξουν τα επόμενα έτη στην τουριστική ανάπτυξη παγκοσμίως χρήζει περαιτέρω διερεύνησης ως προς τη δυνητική συνδρομή τους στα δρώμενα και στις τάσεις του αθηναϊκού τουρισμού (βλ. Κεφάλαιο 4). Μάλιστα, σύμφωνα με την επεξεργασία στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ στα πλαίσια της πιο πρόσφατης Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών και Απόδοσης Ξενοδοχείων της Ένωσης Ξενοδόχων Αθήνας-Αττικής (2013), το αθροιστικό ποσοστό αγοράς για ολόκληρη την Περιφέρεια Αττικής από την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Κίνα και τη Ρωσία αυξήθηκε από 3,7% το 2005 σε 6,0% το Άλλες εθνικότητες που επέδειξαν σημάδια αντοχής, και για τις οποίες τίθεται ζήτημα μεγέθυνσης των συγκριτικά χαμηλών τους μεριδίων επί των συνολικών διανυκτερεύσεων, ήταν οι Βέλγοι, οι Δανοί, οι Ισραηλινοί, οι Κροάτες, οι Νορβηγοί, οι Σουηδοί, οι Νεοζηλανδοί, και οι Ιρανοί. Ταυτόχρονα, όμως, η εξέλιξη των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών διαμορφώθηκε εν πολλοίς από την πτωτική πορεία στις παραδοσιακές αγορές-χώρες προέλευσης τουριστών συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Κύπρου, οι οποίες επέδειξαν επιβράδυνση της τάξης του -7,5% και -0,2% αντίστοιχα. Λαμβάνοντας υπόψη τις εξαιρέσεις της σταθεροποιητικής πορείας των διανυκτερεύσεων από Γάλλους τουρίατες (0,7%), της ουσιαστικότερης διεύρυνσης της προσέλευσης-παραμονής Ολλανδών τουριστών (3,0%) και πάνω απ όλα της εντυπωσιακής ανταπόκρισης της Αυστραλιανής αγοράς (26,6%), όλες οι άλλες παραδοσιακές αγορές κινήθηκαν πτωτικά σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Από τις ανεπαίσθητες απώλειες στην κίνηση των τουριστών από τις ΗΠΑ (-1,1%), τη Γερμανία (-1,8%) και τον Καναδά (-3,4%) έως τις ανησυχητικές τάσεις των αγορών της Βρετανίας (-8,8%), της Ισπανίας (-11,7%), της Ιταλίας (-5,2%) και της Ιαπωνίας (-15,2%) προκύπτει το συμπέρασμα ότι η διετία βρήκε τον τουριστικό τομέα της Αθηνας ευάλωτο και με εγγενείς αδυναμίες ως προς τη διατήρηση των κεκτημένων του, αφού η πτωτική πορεία της κίνησης των τουριστών από χώρες όπως η Ιαπωνία και η Γερμανία κάθε άλλο παρά σαν πρόσκαιρο φαινόμενο μπορεί να αποτιμηθεί (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 2010). Βάσει των στοιχείων του Πίνακα για το ρυθμό μεταβολής των διανυκτερεύσεων ανά εθνικότητα κατά τη διετία στο ίδιο μήκος κύματος εντάσσονται και μια σειρά από άλλες χώρες με μικρότερα μερίδια αγοράς όπως η Βουλγαρία, η Ελβετία, Ρουμανία, η Σλοβενία, η Φινλανδία, το Μεξικό και η Σαουδική Αραβία. 107

108 Ευρώπη Πίνακας Διανυκτερεύσεις στα Ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών κατά Εθνικότητα (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) Ήπειρος Εθνικότητα Διανυκτ/σεις Διανυκτ/σεις Μερίδιο Δ /09 Αλβανία ,5% 0,2% Αυστρία ,5% -8,0% Βέλγιο ,1% 10,1% Βουλγαρία ,7% -17,5% Γαλλία ,7% 0,7% Γερμανία ,4% -1,8% Γεωργία ,1% -14,9% Δανία ,6% 7,3% Ελβετία ,7% -4,1% Ελλάδα ,5% -7,5% Εσθονία ,1% 13,4% Βρετανία ,3% -8,8% Ιρλανδία ,3% -6,0% Ισλανδία ,0% 21,1% Ισπανία ,5% -11,7% Ισραήλ ,6% 9,7% Ιταλία ,1% -5,2% Κροατία ,2% 41,3% Κύπρος ,3% -0,2% Λετονία ,1% -8,7% Λιθουανία ,1% -10,7% Λιχτενστάιν ,0% 20,7% Λουξεμβουργο ,0% -62,3% Μάλτα ,1% -14,4% Μολδαβία ,0% -0,4% Νορβηγία ,6% 9,3% Ολλανδία ,3% 3,0% Ουγγαρία ,3% 0,9% Π.Γ.Δ.Μ ,1% -32,6% Πολωνία ,8% 1,5% Πορτογαλία ,4% -6,7% Ρουμανία ,2% -12,4% Ρωσία ,3% 0,9% Σερβία-Μαυροβούνιο ,6% 0,1% Σλοβακία ,1% -7,3% Σλοβενία ,1% -27,6% Σουηδία ,8% 18,2% Τουρκία ,8% 18,7% Τσεχία ,2% -17,5% Ουκρανία ,2% -7,8% Φινλανδία ,4% -8,2% Λοιπές Χώρες Ευρώπης ,1% -15,0% 108

109 Ασία Αφρικη Αμερική Ήπειρος Ωκεανία Εθνικότητα Διανυκτ/σεις Διανυκτ/σεις Μερίδιο Δ /09 Αργεντινή ,6% 22,7% Βραζιλία ,1% 21,0% ΗΠΑ ,6% -1,1% Καναδάς ,9% -3,4% Λοιπές Χώρες Αμερικής ,5% -0,1% Αυστραλία ,7% 26,6% Νέα Ζηλανδία ,2% 32,0% Αίγυπτος ,3% -4,7% Αιθιοπία ,0% -14,9% Αλγερία ,1% 88,0% Νιγηρία ,0% -28,5% Νότιος Αφρική ,0% -6,1% Λοιπές Χώρες Αφρικής ,6% 21,3% Ιαπωνία ,5% -15,2% Ινδία ,5% 14,1% Ιράκ ,1% 32,8% Ιράν ,2% 65,1% Κίνα ,2% 14,0% Λίβανος ,1% 2,7% Μεξικό ,3% -8,1% Νότια Κορέα ,0% 12,6% Σαουδική Αραβία ,1% -31,7% Συρια ,1% -5,6% Πακιστάν ,1% 32,4% Φιλιππίνες ,1% 5,7% Λοιπές Χώρες Ασίας ,0% 24,1% Δεν Δήλωσαν ,0% -53,2% Σύνολο ,1% -2,8% Μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα για την ελκυστικότητα της Αθήνας ανά αγορά-στόχο προκύπτει χρησιμοποιώντας τα στοιχεία του Πίνακα για την εξέταση των επιδόσεων κάθε εθνικότητας στη Νομαρχία Αθηνών σε αντιδιαστολή με τις αντίστοιχες επιδόσεις επί του συνόλου της χώρας. Συνοπτικά, οι τάσεις αρκετών αγορών παρουσίασαν αξιοσημείωτες διακυμάνσεις κατά την περίοδο , με τον αθηναϊκό τουρισμό να χάνει μέρος της ανταγωνιστικότητας του. Μολονότι στην περίπτωση της Νομαρχίας Αθηνών οι αγορές της Γαλλίας και της Ολλανδίας αντιστάθηκαν της πτωτικής πορείας του αριθμού διανυκτερεύσεων που οι τουρίστες τους πραγματοποίησαν σε ολόκληρη την Ελλάδα, σοβαρότερες λογίζονται 109

110 οι απώλειες από τις αγορές της Γερμανίας, των ΗΠΑ, και ιδιαίτερα της Βρετανίας, δεδομένης της ευρύτερα θετικής επίδοσης των εν λόγω αγορών. Ενδεικτικά, ενώ οι Βρετανοί τουρίστες πραγματοποίησαν περίπου 22 χιλιάδες λιγότερες διαντυκτερεύσεις στη Νομαρχία Αθηνών το 2010 (μετάβολή της τάξης του -8,8% σε σχέση με το 2009), ο αριθμός των διανυκτερεύσεων Βρετανών τουριστών σε ολόκληρη την Ελλάδα αυξήθηκε περίπου κατά 350 χιλιάδες (μετάβολή της τάξης του 5% σε σχέση με το 2009). Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι η Νομαρχία Αθηνών απορρόφησε περίπου το 50% των επιπρόσθετων διανύκτερεύσεων που πραγματοποίησαν το 2010 στην Ελλάδα τουρίστες από τις αναδυόμενες αγορές της Κίνας και της Βραζιλίας, καθώς και περίπου το 40% των αντίστοιχων διανυκτερεύσεων που πραγματοποίησαν τουρίστες από την Αυστραλία. Σε αντίθεση όμως με αυτές τις τρεις αγορές, η Νομαρχία Αθηνών διεκδίκησε το 2010 μόλις 570 από τις περίπου 940 χιλιάδες επιπρόσθετες διανυκτερεύσεις που Ρώσοι τουρίστες πραγματοποίησαν σε ξενοδοχειακά καταλύματα στην Ελλάδα, ήτοι ένα απειροελάχιστο μερίδιο από τη ραγδαία ανερχόμενη Ρωσική αγορά, ενώ την περίοδο η κίνηση των Ρώσων τουριστών στην Περιφέρεια Αττικής σημείωσε πτώση της τάξης του 7,5%. Άλλη μια καθοριστική προσέγγιση κατά την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης για την τουριστική κίνηση στην Νομαρχία Αθηνών εμπεριέχει την αποτύπωση των κυρίοτερων αγορών της μέσω του μεριδίου που κάθε εθνικότητα κατέχει επί των συνολικών διανυκτερεύσεων. Η απεικόνιση των στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ στο Διάγραμμα υποδεικνύει ότι τα τρία τέταρτα των διανυκτερεύσεων στη Νομαρχία Αθηνών το 2010 πραγματοποιήθηκαν από μόλις δέκα εθνικότητες. Το ποσοστό της συμμετοχής των Ελλήνων στις εν λόγω διανυκτερεύσεις έφτασε το 33,5%, όντας μειωμένο κατά μιάμιση ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2009, γεγονός που εν πολλοίς εξηγεί και τη μείωση του μεριδίου των δέκα εθνικοτήτων από τα επίπεδα του 76,4% το 2009 στο 75% το 2010, με περιορισμένες αυξομειώσεις στα επιμέρους μερίδια των άλλων εννιά εθνικοτήτων. Σε σχέση με τις άλλες χώρες προέλευσης τουριστών, οι ΗΠΑ αποτελούν με διαφορά τη δεύτερη σημαντικότερη αγορά για τα αθηναϊκά ξενοδοχεία, ενώ την ετήσια κατάταξη συμπλήρωσαν κατά σειρά μεριδίων οι Ιταλοί, οι Γάλλοι, οι Βρετανοί, οι Κύπριοι, οι Ισπανοί, οι Γερμανοί, και οι Αυστραλοί, με τους τελευταίους να διευρύνουν το μερίδιο τους κατά 0,7 110

111 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το Τα μερίδια των δέκα εθνικοτήτων στην περίπτωση της Νομαρχίας Αθηνών αναδεικνύουν την ιδιαιτερότητα του τουριστικού προορισμού εντός του ευρύτερου χωρικού πλαισίου της τουριστικής κίνησης στην Ελλάδα. Ενώ οι Γερμανοί και Βρετανοί τουρίστες κυριάρχησαν και το 2010 με ποσοστά της τάξης του 17,6% και 15,2% επι των συνόλου των διανυκτερεύσεων στη χώρα, η συνδρομή τους στα δρώμενα του αθηναϊκού τουρισμού μπορεί να εκτιμηθεί ως δυσανάλογα μικρή. Τηρουμένων των αναλογιών η ίδια παρατήρηση ισχύει και στις περιπτώσεις της Γαλλίας, της Ιταλίας και των Σκανδιναβικών χωρών, ενώ από την αναδυόμενη Ρωσική αγορά η Νομαρχία Αθηνών απορρόφησε μόλις το 1,8% των διανυκτερεύσεων που πραγματοποίησαν στην Ελλάδα οι Ρώσοι τουρίστες το 2010 (66 χιλιάδες διανυκτερεύσεις έναντι περίπου 3,65 εκατομμυρίων). Πάντως, ο ακριβός αντίθετος ισχυρισμός μπορεί να διατυπωθεί για τις αγορές των ΗΠΑ, της Ισπανίας, της Αυστραλίας, του Καναδά και της Ιαπωνίας, των οποίων τα μερίδια στις διανυκτερεύσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2010 στη Νομαρχία Αθηνών υπερτερούσαν εμφανώς των αντίστοιχων μεριδίων σε εθνικό επίπεδο. Σε ότι αφορά το σύνολο της Περιφέρειας Αττικής, οι δέκα προαναφερθείσες εθνικότητες πρωτοστάτησαν και εδώ το 2010 αθροίζοντας ένα ποσοστό της τάξης του 76,4%. Παρόλα αυτά, επιμέρους διαφοροποιήσεις παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες ως προς την πρόθεση ορισμένων εθνικοτήτων να επισκεφτούν περιοχές εκτός των ορίων της Νομαρχίας Αθηνών. Εξετάζοντας το Διάγραμμα 2,4.13 βρίσκει κανείς σε ανεβασμένες θέσεις στην κατάταξη χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ρωσία, γεγονός που ίσως αντανακλά την προτίμηση των εν λόγω εθνικοτήτων να διαμείνουν σε παραθεριστικά κέντρα, ταυτόχρονα όμως φανερώνει πως για τους Ιταλούς, Κύπριους, Ισπανούς και Ιάπωνες τουρίστες οι περιοχές εντός της Νομαρχίας Αθηνών αποτελούν πρωταρχικούς πόλους έλξης. 111

112 Διάγραμμα : Μερίδιο Εθνικοτήτων στις Συνολικές Ξενοδοχειακές Διανυκτερεύσεις της Νομαρχίας Αθηνών τα Έτη 2009 και 2010 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) ,5% 11,6% 5,1% 4,7% 4,3% 2,7% 1,3% 1,2% 4,3% 3,5% 3,4% 1,5% 1,9% 1,3% 19,7% ,2% 11,4% 5,2% 4,6% 4,6% 4,2% 2,0% 1,2% 3,9% 3,4% 1,7% 1,1% 1,9% 1,1% 18,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ελλάδα ΗΠΑ Ιταλία Γαλλία Βρετανία Κύπρος Ισπανία Γερμανία Αυστραλία Καναδάς Ιαπωνία Ρωσσία Ολλανδία Κίνα Λοιπές Χώρες 112

113 Διάγραμμα : Μερίδιο Εθνικοτήτων στις Συνολικές Ξενοδοχειακές Διανυκτερεύσεις της Περιφέρειας Αττικής το 2010 (Υπολογισμός βάσει στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) Ελλάδα ΗΠΑ 1,5 1,1 1,2 1,3 2,3 1,8 2,9 3,5 3,5 4,4 18,5 4,6 6,3 10,2 36,9 Γαλλία Βρετανία Κύπρος Αυστραλία Ρωσία Ολλανδία Λοιπές Χώρες Ιταλία Γερμανία Ισπανία Καναδάς Ιαπωνία Κίνα Πρόσθετοι Δείκτες Ξενοδοχείων Περαιτέρω ενδείξεις για τις πιέσεις που δέχτηκε ο τουρισμός της Αθήνας μετα το 2007 προκύπτουν μέσω της ανάλυσης επιμέρους δεικτών όσον αφορά την κίνηση στα ξενοδοχειακά καταλύματα. Για παράδειγμα, το Διάγραμμα οριοθετεί τα επίπεδα της επιβράδυνσης που γνώρισε η μέση ετήσια πληρότητα των ξενοδοχειακών κλινών κατά την περίοδο σε όλες τις νομαρχίες της Περιφέρειας Αττικής. Ακόμα και τα σημάδια εξομάλυνσης που χαρακτήρισαν το 2011 δε συνιστούν θεαματική βελτίωση, καθώς μέσα σε τέσσερα έτη και οι τέσσερις νομαρχίες υπέστησαν απώλειες της τάξης των εννιά ποσοστιαίων μονάδων κατά μέσο όρο. Ειδικά η περίπτωση της Νομαρχίας Αθηνών περισσότερο συνιστά δείγμα σταθεροποίησης παρά εξομάλυνσης, αφού στην αρχή του παρόντος κεφαλαίου επισημάνθηκε η μείωση του αριθμού κλινών που έλαβε χώρα εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων μεταξύ των καταμετρήσεων του ξενοδοχειακού δυναμικού κατά τα έτη 2010 και Ταυτόχρονα, το Διάγραμμα διασαφηνίζει πως καθ όλη τη διάρκεια μιας περιόδου προκλήσεων για τον τουριστικό τομέα στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας, τα ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών είχαν υψηλότερες πληρότητες από τα ξενοδοχεία σε όλες τις άλλες Νομαρχίες της Περιφέρειας Αττικής. Σε κάθε περίπτωση, όμως, η καθίζηση της μέσης πληρότητας των ξενοδοχειακών καταλυμάτων συνεπάγεται περιορισμούς ως προς τα περιθώρια απόδοσης των επενδυμένων κεφαλαίων, και καθιστά αβέβαιη την ανταγωνιστικότητα των επιχειρηματικών μονάδων. 113

114 Διάγραμμα : Μεταβολές Μέσης Ετησιας Πληρότητας Ξενοδοχειακών Κλινών στις Νομαρχίες Αθηνών, Ανατ. Αττικής, Δυτ. Αττικής, και Πειραιώς, καθώς και στην Περιφέρεια Αττικής (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) 60,0% 55,0% 50,0% 45,0% 40,0% 35,0% 30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0% 0,0% 55,6% 50,9% 50,3% 40,1% 31,9% 47,3% 43,8% 44,9% 45,0% 42,8% 39,8% 42,1% 33,7% 37,1% 40,3% 28,1% 30,5% 29,4% 27,7% 27,3% Νομαρχία Αθηνών Νομαρχία Ανατ. Αττικής Νομαρχία Δυτ. Αττικής Νομαρχία Πειραιώς Περιφέρεια Αττικης Επιπλέον, ο δείκτης της μέσης διάρκειας παραμονονής (βλ. Πίνακα 2.4.3), όπως προκύπτει από το σύνολο των διαθέσιμων στοιχείων για τις αφίξεις και διανυκτερεύσεις που πραγματοποιήθηκαν σε διαφορετικές περιοχές κυμάνθηκε καθ όλη τη διάρκεια της περιόδου κοντά στις 2,1 διανυκτερεύσεις, γεγονός που καταδεικνύει από την οπτική γωνία των αλλοδαπών τουριστών την απήχηση της Αθήνας ως τουριστικός προορισμός για ολιγοήμερες διακοπές. Δεδομένης μάλιστα της υποχώρησης των πληροτήτων από το 2008 και έπειτα, είναι αξιοσημείωτο ότι το 2011 έκλεισε για τα ξενοδοχειακά καταλύματα της Νομαρχίας Αθηνών με τη μέση παραμονή αλλοδαπών τουριστών να επανακάμπτει κοντά στα επίπεδα του 2007, ενώ παρόμοια ανάκαμψη κατάγραφηκε και συνολικά για ολόκληρη την Περιφέρεια Αττικής (βλ. Πίνακα 2.4.3). 114

115 Πίνακας 2.4.3: Μέση Παραμονή Τουριστών στα Ξενοδοχειακά Καταλύματα της Αττικής σε Επίπεδο Δήμου Αθηναίων, Νομαρχίας Αθηνών, και Περιφέρειας Αττικής (Υπολογισμός βάσει Στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) Έτος Περιοχή Ελλήνων Αλλοδαπών Συνόλου Δήμος Αθηναίων 2,03 2,26 2, Νομαρχία Αθηνών 1,95 2,28 2,16 Περιφέρεια Αττικής 1,96 2,30 2,05 Δήμος Αθηναίων 2,01 2,26 2, Νομαρχία Αθηνών 1,94 2,26 2,14 Περιφέρεια Αττικής 2,00 2,28 2,17 Δήμος Αθηναίων 1,95 2,24 2, Νομαρχία Αθηνών 1,91 2,23 2,12 Περιφέρεια Αττικής 1,95 2,26 2,14 Δήμος Αθηναίων 1,95 2,16 2, Νομαρχία Αθηνών 1,93 2,18 2,09 Περιφέρεια Αττικής 2,00 2,21 2, Νομαρχία Αθηνών 1,93 2,19 2,09 Περιφέρεια Αττικής 1,98 2,17 2, Νομαρχία Αθηνών 1,90 2,21 2,13 Περιφέρεια Αττικής 2,01 2,21 2,14 Σε ότι αφορά τον δείκτη της μέσης διάρκειας παραμονής ανά εθνικότητα, στον Πίνακα παρατίθενται αναλυτικά στοιχεία για τα έτη 2009 και 2010 σε επίπεδο Νομαρχίας Αθηνών και Περιφέρειας Αττικής. Από τις 10 εθνικότητητες με τα μεγαλύτερα μερίδια των διανυκτερεύσεων εκείνες με τον υψηλότερο δείκτη ήταν των Κυπρίων, των Γερμανών και των Βρετανών, με τους Γάλλους πάντως να παρουσιάζουν την πιο αξιοπρόσεκτη διαφοροποίηση στις αντίστοιχες τιμές μεταξύ Νομαρχίας Αθηνών και Περιφέρειας Αττικής. Επιπροσθέτως, οι 10 δέκα αγορές με τις μεγαλύτερες τιμές κατά σειρά μεγέθους το 2010 σε επίπεδο Νομαρχίας Αθηνών ήταν εκείνες του Λιχτενσταιν, της Εσθονίας, της Ουγγαρίας, του Ιράκ, του Ιράν, της Λετονίας, της Μάλτας, της Ρουμανίας, της Κροατιας και της Τσεχίας. Επιπλέον, ο δείκτης για τους τουρίστες που προέρχονται από αναδυόμενες οικονομίες παρέμεινε και το 2010 υψηλότερος από τον γενικό μέσο όρο, αφού συγκεντρωτικά οι τουρίστες από την Ινδία, την Κίνα, τη Ρωσία, και τη Βραζιλία έμειναν στα ξενοδοχειακά καταλύματα της Νομαρχίας Αθηνών περίπου 2,29 ημέρες. 115

116 Πίνακας 2.4.4: Μέση Παραμονή Τουριστών στα Ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών και της Περιφέρειας Αττικής ανά Εθνικότητα για τα Έτη 2009 και 2010 (Υπολογισμός βάσει Στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ) Εθνικότητες Νομαρχία Αθηνών Περιφέρεια Αττικής Αλβανία 1,66 1,69 1,75 1,79 Αυστρία 2,44 2,39 2,48 2,40 Βέλγιο 2,33 2,34 2,25 2,19 Βουλγαρία 2,15 2,20 2,15 2,20 Γαλλία 1,89 1,91 2,39 2,27 Γερμανία 2,37 2,40 2,27 2,22 Γεωργία 1,99 1,85 1,99 1,96 Δανία 2,60 2,77 2,47 2,58 Ελβετία 2,21 2,13 2,13 2,03 Ελλάδα 1,93 1,93 2,00 1,98 Εσθονία 3,00 3,15 2,94 2,95 Βρετανία 2,31 2,27 2,32 2,24 Ιρλανδία 2,54 2,24 2,28 2,06 Ισλανδία 2,34 2,55 2,40 2,74 Ισπανία 2,20 2,24 2,19 2,20 Ισραήλ 2,33 2,39 2,22 2,24 Ιταλία 2,19 2,25 2,16 2,22 Κροατία 2,75 2,82 2,74 2,73 Κύπρος 2,65 2,69 2,61 2,64 Λετονία 2,81 2,93 2,66 2,83 Λιθουανία 2,84 2,79 3,25 3,01 Λιχτενστάιν 2,78 3,19 2,76 2,99 Λουξεμβουργο 2,70 2,19 2,61 2,12 Μάλτα 2,70 2,90 2,66 2,79 Μολδαβία 2,01 2,42 2,15 2,44 Νορβηγία 2,13 2,14 2,08 2,02 Ολλανδία 2,31 2,17 2,23 2,17 Ουγγαρία 2,96 3,08 2,98 2,93 Π.Γ.Δ.Μ 2,68 2,49 2,75 2,44 Πολωνία 2,20 2,44 2,25 2,46 Πορτογαλία 2,30 2,36 2,23 2,32 Ρουμανία 2,68 2,89 2,61 2,79 Ρωσσία 2,48 2,53 2,91 2,78 Σερβία-Μαυροβούνιο 2,52 2,65 2,51 2,58 Σλοβακία 2,75 2,72 3,10 2,88 Σλοβενία 2,32 2,26 2,39 2,29 Σουηδία 2,33 2,31 2,22 2,17 Τουρκία 2,28 2,32 2,19 2,13 Τσεχία 2,60 2,80 2,72 3,00 Ουκρανία 2,99 2,94 2,72 2,66 Φινλανδία 3,05 2,93 2,85 2,75 116

117 Εθνικότητες Νομαρχία Αθηνών Περιφέρεια Αττικής Αργεντινή 2,22 2,12 2,20 2,14 Βραζιλία 2,29 2,34 2,25 2,29 ΗΠΑ 1,99 1,99 1,94 1,93 Καναδάς 2,05 2,05 2,03 1,99 Μεξικό 2,22 2,21 2,17 2,13 Αυστραλία 1,99 1,98 1,94 1,91 Νέα Ζηλανδία 2,02 2,00 1,95 1,91 Αίγυπτος 2,76 2,69 2,61 2,47 Αιθιοπία 2,10 2,00 2,10 2,09 Αλγερία 2,42 2,00 2,44 1,92 Νιγηρία 3,03 2,50 2,74 2,74 Νότιος Αφρική 2,08 2,06 2,07 2,08 Ιαπωνία 1,85 1,91 1,81 1,87 Ινδία 2,55 2,47 2,52 2,49 Ιράκ 2,96 3,08 2,87 2,98 Ιράν 2,85 3,07 2,76 2,97 Κίνα 1,87 1,80 1,86 1,82 Λίβανος 2,31 2,44 2,19 2,31 Νότια Κορέα 1,82 1,71 1,82 1,68 Σαουδική Αραβία 3,03 2,55 2,79 2,28 Συρια 2,50 2,68 2,49 2,54 Πακιστάν 2,51 2,06 2,40 2,00 Φιλιππίνες 2,01 2,04 1,87 1,93 Δεδομένου ότι κατά την περίοδο συγγραφής της παρούσας ανάλυσης η ΕΛ.ΣΤΑΤ δε διέθετε στοιχεία για το 2012, η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης είναι απαραίτητο να λάβει υπόψη τα αποτελέσματα πρόσφατων ερευνών που εκπονήθηκαν για λογαριασμό των φορέων του ξενοδοχειακού κλάδου. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την πλέον πρόσφατη επισκόπηση των εξελίξεων στον τουρισμό και στα βασικά μεγέθη της Ελληνικής ξενοδοχίας, η οποία δημοσιεύθηε στις αρχές του 2013 από το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ, 2013) για λογαριασμό του ΞΕΕ, οι ισχυρές πιέσεις στην περίπτωση του αθηναικού τουρισμού συνεχίστηκαν και το Εντός της εν λόγω επισκόπησης, η σύνοψη των αποτελέσματων ερευνών πεδίου που εκπονήθηκαν από το ΙΤΕΠ επισημαίνει ότι παρά την ανάκαμψη των πληροτήτων κατά το 2011 επιμέρους δείκτες των ξενοδοχείων της Αττικής όπως το μέσο έσοδο ανα διαθέσιμο δωμάτιο (ΜΕΔ) (βλ. Πίνακα 2.4.5), η μέση τιμή δωματίου (ΜΤΔ), και το μέγεθος της συνολικής απασχόλησης σημείωσαν αρνητική μεταβολή μεταξύ του 2010 και του

118 Πίνακας 2.4.5: Μέσο Έσοδο ανά Διαθέσιμο Δωμάτιο το 2011 και Ρυθμός Μεταβολής έναντι 2010 σε Ξενοδοχεία της Περιφέρειας Αττικής (χωρίς νησιά) (Πηγή: ΙΤΕΠ, 2013: 40) 5***** 4**** 3*** 2** 1* Μ.Ο Μ.Ο Δ% 2011/ , , , , , , ,1-2,1% Πιο ανησυχητική όμως ένδειξη για την εξέλιξη των εν λόγω δεικτών είναι το γεγονός ότι η μέση πληροτητα των ξενοδοχείων στην Αττική επέστρεψε σε πτωτική πορεία το 2012, με την κάμψη τον μήνα Μάιο να φτάνει σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα από αυτά του Στα ίδια πλαίσια κινούνται και τα στοιχεία που πρόσφατα δημοσίευσε η Ένωση Ξενοδόχων Αθήνας-Αττικής & Αργοσαρωνικού (2013 α) βάσει δειγματοληπτικής έρευνας. Εκεί αναφέρεται ότι από το 2007 έως το 2012 ο ξενοδοχειακός τομέας της Αθήνας σημείωσε αρνητικά ρεκόρ, με τις μειώσεις στους επιμέρους δείκτες να υπολογίζονται σε 31,9% για τη μέση πληρότητα των καταλυμάτων, σε 11,8% για τη ΜΤΔ και σε 39,9% για το ΜΕΔ. Προσμετρώντας το γεγονός ότι η πτωτική πορεία των δεικτών των αθηναϊκών ξενοδοχείων κατά το 2012 επιβεβαίωνεται και από διεθνείς πηγές (Hotel News Now, 2013), αλλά και ότι εν τέλει αυτές οι επιδόσεις φέρονται να έχουν καταστήσει μειονεκτική τη θέση του ξενοδοχειακού τομέα της Αθήνας θέση έναντι ανταγωνιστριών πόλεων όπως η Μαδρίτη, η Ρώμη, η Βαρκελώνη και η Κωνσταντινούπολη (Ένωση Ξενοδόχων Αθήνας-Αττικής & Αργοσαρωνικού, 2013 β), κρίνεται αναγκαίο να διευκρινιστεί περαιτέρω η τοποθέτηση του προορισμού στην Ευρωπαϊκή αγορά του τουρισμού πόλεων Αθήνα και Ευρωπαϊκός Ανταγωνισμός Μολονότι η Ευρώπη διαθέτει τη μεγαλύτερη ξενοδοχειακή και τουριστική αγορά παγκοσμίως, η κλιμάκωση της κοινωνικοπολιτικής κρίσης ως επακόλουθο της οικονομικής αστάθειας έχει σηματοδοτήσει την απαρχή μιας νέας πραγματικότητας. Παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή οικονομία, ο τομέας των ξενοδοχείων στις περισσότερες από τις ευρωπαϊκές πόλεις έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικός. Αρκετές πόλεις παρουσίασαν άνοδο στα μεγέθη της τουριστικής ζήτησης, ξεπερνώντας γρήγορα τον ύφαλο της κρίσης και κεφαλαιοποίωντας τον ρόλο τους ως 118

119 κέντρα πολιτιστικής κληρονομιάς, οικονομικής και περιφερειακής πολιτικής, γεωπολιτικού ενδιαφέροντος, αλλά και επαγγελματικών συναντήσεων, αξιοποιώντας δηλαδή στοιχεία τα οποία προσδίδουν ιδιαίτερη δυναμική στην εξέλιξη των τουριστικών μεγεθών. Ενδεικτική είναι η περίπτωση της τουριστικής κίνησης στις Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, όπου την πρόσκαιρη πτώση του αριθμού των διανυκτερεύσεων το 2009 ακολούθησε η ανάκαμψη του 2010 σε επίπεδα μεγαλύτερα και από εκείνα της περιόδου (Roland Berger, 2012). Για τον ξενοδοχειακό τομέα πολλών Ευρωπαϊκών πόλεων αποτελεί βέβαια κοινό τόπο ότι τα έσοδα ανά δωμάτιο βαίνουν μειούμενα σε βάθος χρόνου, ακόμα και σε συγκυρίες ενισχυμένων διανυκτερεύσεων, κυρίως ως συνέπεια των μεγενθυμένων δυναμικοτήτων (PWC, 2013; Roland Berger, 2012). Δεδομένης όμως της πτώσης που κατά την περίοδο κατέγραψαν οι διανυκτερευσεις στις περιοχές της Νομαρχίας Αθηνών και της Περιφέρειας Ατικής, τίθεται ο προβληματισμός του κατά πόσο οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης σε συνδυασμό με το φαινόμενο των συχνών εκδηλώσεων διαμαρτυρίας υποβάθμισαν την εικόνα της πρωτευουσας της Ελλάδας, και την εμπόδισαν να καταστει ελκυστικός αστικός προορισμός στη Νότια Ευρώπη και στην Ανατολική Μεσόγειο βάσει των φυσικών και ανθρωπογενών χαρακτηριστικών της. Χρήσιμα συμπεράσματα προκύπτουν και από την ανάλυση της ποσοστιαίας μεταβολής της αξίας της ξενοδοχειακής αγοράς (HVS, 2013). Ο συγκεκριμένος δείκτης επιβεβαιώνει τις ισχυρές πιέσεις που δέχτηκε η Αθήνα κατά την περίοδο , και οι οποίες εντάθηκαν ξανά το 2012 με την πόλη να καταλαμβάνει την τελευταία θέση σε μια κατάταξη 32 Ευρωπαϊκών πόλεων με ποσοστό πτώσης 23,8% (βλ. Πίνακα 2.4.6). Αντίθετα, κατά τη διάρκεια του 2012, σημαντική άνοδο παρουσίασε η Βαρσοβία, σε συνέχεια της σταθερής ανάπτυξης που ξεκίνησε από το 2010 και έπειτα. Η διοργάνωση του Ευρωπαικού Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου το 2012, αποτέλεσε μια σημαντική ευκαιρία προώθησης της πόλης και απέφερε σημαντικά οφέλη στην αύξηση των διεθνών αφίξεων. Συγκεκριμένα, ο δείκτης της αξίας της ξενοδοχειακής αγοράς ενισχύθηκε κατά 5,7 %, διευρύνοντας την ανοδική πορεία του μετά το Η σημαντικότερη όμως ίσως πτυχή αυτού του δείκτη αφορά τις εκτιμήσεις για τις απόλυτες τιμές του μελλοντικά, δηλαδή τις προβλέψεις για τη ξενοδοχειακή αξία των ευρωπαικών αγορών στην επόμενη πενταετία. 119

120 Σύμφωνα με τη μελέτη του HVS (2013), οι πιέσεις στις πόλεις της Νότιας Ευρώπης θα συνεχιστούν με ηπιότερο τρόπο και την διετία , έως ότου γνωρίσουν μια σχετική σταθεροποίηση κατά την τριετία , με την Κωνσταντινούπολη να αναμένεται ως η μοναδική Ευρωπαϊκή πόλη της Μεσογείου όπου τα επίπεδα ανάπτυξης κατά την πενταετία θα ξεπερνούν τα αντίστοιχα επίπεδα ανάπτυξης της περιόδου Στις άλλες 11 πόλεις που εκτιμάται πως θα υλοποιήσουν παρόμοιο εγχέιρημα συγκαταλέγονται οι Βρυξέλλες, η Κοπεγχάγη, το Παρίσι, το Λονδίνο, η Ζυρίχη, η Γενεύη, η Βαρσοβία, και αρκετές πόλεις της Γερμανίας. Πίνακας 2.4.6: Ποσοστιαία Μεταβολή της Αξίας της Ξενοδοχειακής Αγοράς ανά Πόλη την Περίοδο (Πηγή: HVS, 2013) Κατάταξη 2012 Πόλη Μόναχο -8,1 11,7-1,4 7,8 3,4-7,0-10,2 14,7 4,6 8,3 Ταλίν ΜΔ 5,6 6,1 18,4-7,1-25,7-19,5 3,2 14,0 7,7 Λονδίνο -5,9 11,9 7,2 11,7 5,5-23,1 0,9 8,4 12,0 6,5 Βαρσοβία -10,9-13,4 8,1 14,7 10,2-4,0-18,2 5,1 8,7 5,7 Δουβλίνο 1,9 2,3 6,7 6,5-2,5-18,6-20,2-5,4 6,1 5,5 Πράγα 1,6 17,7 4,3 1,4-5,4-21,0-20,3 1,6 3,7 4,7 Παρίσι -7,2 4,3 6,6 9,0 6,0-5,9-3,6 4,2 10,9 4,6 Εδιμβούργο -3,4 9,4 5,5 12,0 1,7-27,1-7,6 2,8 1,7 4,5 Μάντσεστερ -5,7 7,5 6,9 6,2-1,2-21,9-12,2-4,4 0,2 3,8 Μπέρμιγχαμ -4,2 7,7 3,0 5,4-0,5-22,7-13,1-12,0-6,7 3,3 Μόσχα 8,7 21,7 21,8 20,6 14,3-9,9-30,0 4,3 3,4 3,0 Βιέννη 6,4 0,8 3,9 11,2 6,5-5,2-18,4-1,7 3,0 2,6 Βερολίνο -2,9 1,0-0,7 5,2-0,7 0,2-0,8 4,4-2,6 2,6 Φρανκφούρτη -2,0-3,7 0,2 5,9-6,4-7,9-0,1 19,4 6,9 2,4 Βαρκελώνη -5,5-8,5-5,4 7,2 5,5-19,4-15,0 3,3 2,4 1,3 Κωνσταντινούπολη -9,5 16,9 32,0 10,9 8,2 10,8-8,0 5,8 1,6 0,3 Σόφια ΜΔ ΜΔ ΜΔ 9,1 12,4-16,0-27,1 0,5-9,2 0,3 Αμβούργο -0,2 0,5 0,5 0,8-6,3-3,2-2,5 4,4 6,3-0,3 Κοπεγχάγη -8,3-3,1 10,0 11,4 1,0-6,4-2,2-0,9 4,1-0,5 Βουδαπέστη -13,6 7,9 11,7 4,8-1,2-17,1-16,8-0,8 4,0-0,5 Βρυξέλλες -4,0 3,1 4,5 7,8 6,1 1,7-11,8 0,1 3,7-1,5 Ρώμη -1,9 4,7 2,9 7,8-4,3-17,6-10,2 1,9 6,0-2,4 Άμστερνταμ -4,9-0,3 5,7 16,5-0,8-14,9-16,0 10,4 6,4-2,8 Γενεύη -7,9-8,4 9,1 7,6 5,4 17,3-9,6-1,4 13,1-3,5 Μιλάνο ,3 0, ,7-13,6-13,0-12,4 3,9-4,1 Ζυρίχη -5,5 6,2 8,4 10,1 7,6 5,6-4,5 12,1 11,1-5,1 Στοκχόλμη -6,5 1,9 5,2 11,2 8,3-6,9-9,4 3,0 8,7-5,4 Μπρατισλάβα ΜΔ ΜΔ 11,6-5,0 3,0-15,2-18,8-15,9 4,0-6,2 Βουκουρέστι ΜΔ 17,0 2,6-4,9 8,1-21,4-22,9-8,0 4,6-6,6 Μαδρίτη -5,7-10,9 0,6 12,8 2,0-16,8-18,2-7,4 2,6-6,8 Λισσαβώνα -4,0 2,6-9,7 14,9 11,9-11,8-14,0-2,7 11,1-10,0 Αθήνα -2,8 6,7-7,1 2,6 4,7-2,5-14,0-29,3 5,9-23,8 120

121 Εξίσου χρήσιμα συμπεράσματα προκύπτουν και από τις τιμές ενός νέου δείκτη, ο οποίος καταδεικνύει το συνολικό επίπεδο κινδύνου σε σχέση με τις ξενοδοχειακές επενδύσεις (HVS, 2013). Η κερδοφορία των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων δύναται να επηρεαστεί από ένα σύνολο μάκρο και μίκρο-οικονομικών παραγόντων όπως τα ζητήματα της υπερπροσφοράς, της οικονομικής ύφεσης, των φυσικών καταστροφών, κ.λπ. Ένας σημαντικός παράγοντας για τη μέτρηση του επενδυτικού κινδύνου είναι η αστάθεια, η οποία παρέχει αποτελεί μέτρο σύγκρισης ως προς τη διακύμανση των τιμών. Το γεγονός πως η Πράγα κατέχει έναν δείκτη μεταβλητότητας της τάξεως του 40% καταδεικνύει φερ ειπείν ότι οι τιμές ανά ξενοδοχείο είναι 40% πιο ασταθείς από την αξία ενός ξενοδοχείου στην Ευρώπη. Σύμφωνα με το HVS (2013), η Αθήνα παρουσιάζεται ως μια από τις αγορές με τη μεγαλύτερη μεταβλητότητα (60%). Επιπροσθέτως, η πόλη του Ταλλίν κατέχει την πρώτη θέση με 69%, ενώ στην αντίπερα όχθη των πόλεων με σταθερές ξενοδοχειακές αγορές βρισκονται το Βερολίνο (-73%), η Κοπεγχάγη (-62%), το Μάντσεστερ (-54%), το Αμβούργο (-48%), και το Μπέρμιγχαμ (-40%). Στον βαθμό πάντως που η η κρίση χρέους στην Ευρωζώνη έχει πλήξει πιο πρόσφατα συγκεκριμένες χώρες χρήζει επιπρόσθετης ανάλυσης η μικρή πτώση που παρουσίασε γενικά η πληρότητα των Ευρωπαϊκών ξενοδοχείων το 2012 (βλ. Πίνακα 2.4.7), κυρίως στις περιπτώσεις Μεσογειακών προορισμών, εν αντιθέσει με τις αυξήσεις που παρατηρήθηκαν σε ορισμένους προορισμούς της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (PWC, 2013). 121

122 Πίνακας 2.4.7: Δείκτες της Ευρωπαϊκής Ξενοδοχίας, (Πηγή: PWC, 2013) Πόλη Νόμισμα Πληρότητα (2011) % Πληρότητα (2012) % Δ % ΜΤΔ (2011) ΜΤΔ (2012) Δ % ΜΕΔ (2011) ΜΕΔ (2012) Αγία Ρούβλι 53,1 56,9 7, , ,7 Πετρούπολη - - Άμστερνταμ Ευρώ 74,9 74, ,3 0,5 0,8 Βαρκελώνη Ευρώ 70,7 73,7 4, , ,9 Βερολίνο Ευρώ 69,2 72,7 5, , ,6 Βιέννη Ευρώ 72,1 71,4-0, , ,5 Βρυξέλλες Ευρώ 67,2 67,4 0, , ,3 Γενεύη Φράγκο 66,5 64, ,1 0, ,8 Δουβλινο Ευρώ 71,2 74,2 4, , ,9 Εδιμβούργο Λίρα 79,9 77,0-3, ,3 Ζυρίχη Φράγκο 71,3 70, ,8 5, ,6 Λισσαβώνα Ευρώ 65,5 63, ,3 3, ,5 Λονδίνο Λίρα 82,1 80,2-2, , ,1 Μαδρίτη Ευρώ 66,3 64, ,2 3, ,5 Μιλάνο Ευρώ 63,0 61,4-2, , ,9 Μόσχα Ρούβλι 64,3 67,6 5, , ,5 Παρίσι Ευρώ 78,9 78,8-0,2 Δ % , ,0 Πράγα Κορόνα 66,5 69,1 4, , ,7 Ρώμη Ευρώ 67,1 66,6-0, , ,0 Φρανκφούρτη Ευρώ 66,2 68,6 3, , ,2 Πιο συγκεκριμένα, οι πόλεις της Ρωσίας και της Γερμανίας διακρίθηκαν με τις επιδόσεις τους το 2012, με την Αγία Πετρούπολη και την Φρανκφούρτη να αντιλαμβάνονται πλήρως τα οφέλη από τη διεξαγωγή μεγάλων εκδηλώσεων, και το Βερολίνο να εξειδικεύει τη στόχευση του σε επαγγελματικά ταξίδια που συνδέονται με τους τομείς της πολιτικής, των συνεδρίων, αλλά και με βιομηχανίες όπως ο τομέας της πληροφορικής (PWC, 2013; Visit Berlin, 2012). Το ίδιο ισχύει και στην περίπτωση του Λονδίνου, όπου το 2012 αφίχθη μεγάλος αριθμός επισκεπτών λόγω της διοργάνωσης των Ολυμπιακών Αγώνων αλλά και του εορτασμού του Ιωβηλαίου της Βασίλισσας. Ωστόσο, οι δείκτες παρουσίασαν αύξηση κυρίως κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης περιόδου με αποτέλεσμα να 122

123 παρουσιάζονται χαμηλά επίπεδα τουριστικής ζήτησης από την αρχή του έτους έως και την περίοδο διοργάνωσης, εντείνοντας την εποχικότητα της τουριστικής ζήτησης παρά την αύξηση του δείκτη των εσόδων ανά διαθέσιμο δωμάτιο. Στην αντίπερα όχθη, οι αστικοί προρισμοί στη Νότια Ευρώπη κλήθηκαν να διαχειριστούν μια σειρά από πιέσεις στον απόηχο της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη (PWC, 2013). Η ξενοδοχειακή αγορά της Λισσαβώνας παρουσίασε σταθερή ανάκαμψη του δείκτη των εσόδων ανά διαθέσιμο δωμάτιο κατά τη διάρκεια της διετίας με υψηλά επίπεδα αύξησης της ζήτησης και υψηλά ποσοστά κερδών. Ωστόσο, κατά την διάρκεια του 2012 όλοι οι ξενοδοχειακοί δείκτες κατέγραψαν αρνητική μεταβολή κυρίως λόγω της αυξημένης προσφοράς δωματίων και της μείωσης των επαγγελματικών ταξιδιών στην Λισσαβώνα. Ομοίως, η ξενοδοχειακή αγορά της Ρώμης παρουσίασε αντίστοιχα σημάδια κάμψης λόγω της επιβράδυνσης των περισσότερων οικονομιών της ευρωζώνης. Συγκεκριμένα, παρουσίασε πτώση στους δείκτες πληρότητας και των αντίστοιχων τιμών, ενώ ο δείκτης των εσόδων ανά διαθέσιμο δωμάτιο δεν έχει παρουσιάσει ανάπτυξη από την περίοδο του Εως και το τέλος της χρονικής περιόδου του 2012 οι δείκτες πληρότητας παρέμεναν σε χαμηλά επίπεδα, εκτιμάται ωστόσο ότι θα παρουσιάσουν άνοδο στο άμεσο μέλλον (PWC, 2013). Ειδικά στην περίτωση της Ισπανίας αξίζει να γίνει λογός για το σαφές προβάδισμα που διατηρεί διαχρονικά η Βαρκελώνη έναντι της Μαδρίτης, με τη δεύτερη να βιώνει έντονα τις επιπτώσεις της οικονομικης κρίσης και τη πρώτη να προσελκύει μεγαλύτερο αριθμό διεθνών επισκεπτών και επιβατών κρουαζιερόπλοιων, να φιλοξενεί περισσότερες εκδηλώσεις και διεθνή συνέδρια, και να διατηρεί σε υψηλά επίπεδα τον δείκτη της μέσης διάρκειας παραμονής εκμεταλλευόμενη την ευνοική γεωγραφική της θέση και την οργανωμένη προώθηση του προορισμού από το 1992 και επειτα (ICCA, 2012; PWC, 2013). Στη Βαρκελώνη ο δείκτης της πληρότητας αυξήθηκε τη διετία μετά τις πτωτικές τάσεις της περιόδου με την πτώση των τιμών να προσελκύει μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών. Συγκεκριμένα ο δείκτης των τιμών μειώθηκε κατά 14% το Παράλληλα, ο αυξανόμενος αριθμός πτήσεων χαμηλού κόστους στην περιοχή της Girona αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα σταθεροποίησης των μεγεθών της τουριστικής ζήτησης. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια του 2012 παρατηρήθηκε αύξηση της τάξεως του 2,7% στο σύνολο των διανυκτερεύσεων, γεγονός το οποίο 123

124 δικαιολογεί τις σταθερά αυξητικές τάσεις του δέικτη πληρότητας. Επιπλέον, ειδική αναφορά πρέπει να γίνει στην Κωνσταντινούπολη, όντας ένας από τους δυναμικά αναπτυσσόμενους προορισμούς τα τελευταία έτη. Χαρακτηριστικό της δεδομένης ανάπτυξης αποτελεί η αύξηση του δείκτη των διεθνών αφίξεων κατά 16,4% Η ανάπτυξη της Κωνσταντινούπολης διαφαίνεται από την αξιοποίηση σημαντικών αξιοθέατων και του συνεδριακού τουρισμού, καθώς και από την αύξηση της τουριστικής προσφοράς, καθότι 17 νέα ξενοδοχεία εισήλθαν στην αγορά, εκ των οποίων τα 12 ανήκουν σε διεθνείς αλυσίδες. Επιπρόσθετα, ο δεδομένος δείκτης αναμένεται να αναπτυχθεί και τα επόμενα έτη, και πιο συγκεκριμένα κατά 16,6% το 2013, 9,8% το 2014 και 5,3% το 2015 (Jones Lang Lasalle, 2013). Αλλο ενδεικτικό στοιχείο που συνηγορεί υπέρ της δυναμικής της Κωνσταντινούπολης είναι η σταθερά ανοδική τάση του δείκτη των εσόδων ανά διαθέσιμο δωμάτιο. Από το 2010 παρατηρείται μια σταθερή ανάπτυξη της τάξεως του 15,7% του συγκεκριμένου δείκτη, ενώ οι αυξητικές τάσεις παρουσίασαν σταθερότητα (+2,2%) κατά τη διάρκεια του 2012 ως αποτέλεσμα της αύξησης της προσφοράς αλλά και των αρνητικών επιπτώσεων της κρίσης του ευρω (Jones Lang Lasalle, 2013) Αφίξεις Τουριστών στο Αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» Η ύπαρξη διαφορετικών μεθοδολογιών για τον υπολογισμό της τουριστικής κίνησης στον ΔΑΑ είναι ένα θέμα που έχει θιγεί και στο παρελθόν (ΕΟΤ, 2011), επειδή καθιστά εν γένει προβληματική την επεξεργασία και την ερμηνεία των διαθέσιμων δεδομένων. Σε συνδυασμό με το προαναφερθέν έλλειμμα έγκαιρης και άρτιας πληροφόρησης για την κίνηση στα ξενοδοχειακά καταλύματα, γίνεται αντιληπτό πως όσο επιμηκύνεται η επίλυση τέτοιων εκκρεμοτήτων θα συνεχίσει να διακυβεύεται τόσο η ορθότητα των επιλεγμένων στόχων όσο και η υλοποίηση στρατηγικής για τον τουριστικό τομέα εκ μέρους του εκάστοτε φορέα. Στην προκειμένη περίπτωση, το ζήτημα έγκειται στην ύπαρξη ουσιωδών διαφορών μεταξύ των στοιχείων που ανακοινώνει η ΕΛ.ΣΤΑΤ και των στοιχείων που περιλαμβάνονται στην ετήσια μελέτη AEROSTAT του ΔΑΑ. Μέχρι και το 2007 η ΕΛΣΤΑΤ (τότε Εθνική Στατιστική Υπηρεσία) τροφοδοτούσε τις αναφορές της με στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, στα οποία η υπηκοότητα των 124

125 «αλλοδαπών» που έφταναν στον ΔΑΑ αποτελούσε το προσδιοριστικό κριτήριο για την ιδιότητα του «τουρίστα» επιβάτη. Όπως όμως διευκρινίζεται σε μεθοδολογικό σημείωμα, από το 2008 και έπειτα η ΕΛ.ΣΤΑΤ (2009) αντλεί στοιχεία για την επιβατικη κίνηση από τη δειγματοληπτική «Έρευνα Συνόρων» της Τράπεζας της Ελλαδός (ΤτΕ) στο πλαίσιο «μνημονίου συνεργασίας». Τμήμα αυτής της έρευνας είναι η καταμέτρηση του πλήθους και της μόνιμης κατοικίας των ταξιδιωτών που εισέρχονται και εξέρχονται από τους συνοριακούς σταθμούς της χώρας. Το προσδιοριστικό κριτήριο για την ιδιότητα του «τουρίστα» επιβάτη σε αυτήν την έρευνα είναι ο τόπος μόνιμης διαμονής των μη κατοίκων που καταφτάνουν από το εξωτερικό σε όλα τα αεροδρόμια συμπεριλαμβανομένου και του ΔΑΑ. Σύγχυση προκύπτει όμως από τα διαφορετικά αποτελέσματα για τους αλλοδαπούς τουρίστες που εμπεριέχονται στη μελέτη AEROSTAT του ΔΑΑ, παρά το γεγονός ότι και αυτά βασίζονται στις αφίξεις μη μονίμων κατοίκων με πτήσεις εξωτερικού, όπως προκύπτουν από έρευνα επιβατών που λαμβάνει χώρα σε καθημερινη βάση επί δώδεκα συναπτά έτη (ΔΑΑ, 2013β). Συγκεκριμένα, τα στοιχεία και των δύο ερευνών καθιστούν σαφές ότι η περίοδος χαρακτηρίστηκε από τη δυσμένη εξελιξη των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών στον ΔΑΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ από την «Έρευνα Συνόρων» της ΤτΕ, ο ΔΑΑ καλωσόρισε το 2012 περίπου 820 χιλιάδες λιγότερους αλλοδαπούς τουρίστες σε σχέση με το 2008, καταγράφοντας μείωση της τάξης του -23,6% (βλ. Διάγραμμα ). Αντίθετα, τα στοιχεία της μελέτης AEROSTAT διαπιστώνουν ότι ο ΔΑΑ προσέλκυσε το 2012 περίπου 920 και 830 χιλιάδες λιγότερους αλλοδαπούς τουρίστες σε σχέση με το 2007 και το 2008, καταγράφοντας αντίστοιχες μειώσεις της τάξης του 27,5% και 24,5% (βλ. Διάγραμμα ). Φαινομενικά, η απόκλιση των περίπου 10 χιλιάδων αφίξεων όσον αφορά τη μείωση της κίνησης αλλοδαπών τουριστών στον ΔΑΑ από το 2008 στο 2012 μπορεί να μοιάζει αμελητέα. Αυτό που συνηγορεί ομως υπέρ του αντιθέτου είναι οι μόνιμες διαφοροποιήσεις αναμεσα στα απόλυτα μεγέθη της ΤτΕ και της μελέτης AEROSTAT για το πλήθος των μη κατοίκων που εισέρχονται στη χώρα μέσω του ΔΑΑ, με τη ψαλίδα άλλοτε να κλείνει και άλλοτε να ανοίγει. Το αποκορύφωμα της σύγχυσης μεταξύ των Διαγραμμάτων και εντοπίζεται κατά την περίοδο , όπου τα στοιχεία της ΤτΕ κάνουν λόγο για προσωρινή ανάκαμψη της τάξης του 1% εν αντιθέσει με τη διεύρυνση του αρνητικού 125

126 ρυθμού μεταβολής που προκύπτει από τα στοιχεία της μελέτης AEROSTAT. Διάγραμμα : Αφίξεις Αλλοδαπών Τουριστών στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών κατά την Περίοδο (Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ) Διάγραμμα : Αφίξεις Αλλοδαπών Τουριστών στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών κατά την Περίοδο (Πηγή: AEROSTAT) Πάντως, η πρόσφατη έκδοση του ΙΤΕΠ (2013) προσδιορίζει την επιβράδυνση της διέλευσης αλλοδαπών τουριστών με πτήσεις εξωτερικού από την Αθήνα σε αντιδιαστολή με την επίδοση για το σύνολο της χώρας. Μέσω της επεξεργασίας δεδομένων για την κίνηση όλων των αεροδρομίων, το ΙΤΕΠ χρησιμοποίησε τα στοιχεία της μελέτης AEROSTAT για να δηλώσει ότι το ποσοστό συμμετοχής του ΔΑΑ επί των συνολικών αφίξεων έπεσε απο 28,5% το 2009 σε περίπου 22% το Μολονότι η εν λόγω μεταβολή διαμορφώνεται και από τον ιδιαίτερα αυξημένο αριθμό αφίξεων αλλοδαπών τουριστών σε ολόκληρη τη χώρα κατά την περίοδο , η πτώση των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών στον ΔΑΑ εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρύτερης πτώσης της επιβατικής κίνηση εξωτερικού (βλ. Πίνακα 2.4.8). Στην περίπτωση αυτών των αφίξεων ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα επίπεδα εποχικότητας κατά την περίοδο , με το Διάγραμμα να απεικονίζει τόσο τις υψηλές επιδόσεις κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο όσο και την 126

127 ιδιαίτερα χαμηλή συγκέντρωση αφίξεων κατά το πρώτο τρίμηνο και το τελευταίο δίμηνο κάθε έτους. Πίνακας 2.4.8: Επιβατική Κίνηση στο ΔΑΑ «Ελ. Βενιζέλος» (Πηγή: AEROSTAT) Έτος Εγχώριοι Επιβάτες Διεθνείς Επιβάτες Σύνολο Επιβατών Διάγραμμα : Ποσοστιαία Κατανομή Αφίξεων Αλλοδαπών Τουριστών στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών κατά Μήνα για την Περίοδο (Πηγή: AEROSTAT) 16,00% 14,00% 12,00% 10,00% 8,00% 6,00% 4,00% 2,00% 0,00% Ιάν Φεβ Μαρ Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπ Οκτ Νοε Δεκ Επιπλέον, στη μελέτη AEROSTAT παρατίθενται στοιχεία για τη χώρα προέλευσης και τις επιδιώξεις των αλλοδαπών τουριστών που αφίχθηκαν αεροπορικώς στην Αθήνα. Στην πρώτη περίπτωση, ο Πίνακας συνοψίζει τις αποδόσεις των 10 πρώτων αγορών με τη Γαλλία και την Αυστραλία να καταγράφουν τις μικρότερες απώλειες το 2012, αλλά και με τη προσέλευση Αμερικανών, Βρετανών, Κυπρίων, Ιταλών και Ισπανών τουριστών να σημειώνει χαρακτηριστική κάμψη. Αν και κάθε αναγωγή καθίσταται επίφοβη εξαιτίας των ζητημάτων που προαναφέρθηκαν, εντύπωση προκαλεί η απουσία των Ρώσων τουριστών από τις πρώτες θέσεις κατάταξης του 127

128 ΔΑΑ, τη στιγμή που η Ρωσική αγορά βάσει των στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ συγκαταλέγεται από το 2011 μεταξύ των πέντε κορυφαίων αγορών σε όρους αφίξεων αλλοδαπών τουριστών στα αεροδρόμια όλης της χώρας. Πίνακας 2.4.9: Οι Δέκα Κυριότερες Χώρες Προέλευσης Τουρισμού Αναψυχής στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών την Περίοδο (Πηγή: AEROSTAT) Κατάταξη ΗΠΑ Βρετανία Γαλλία Γερμανία Αυστραλία Κύπρος Ιταλία Ισπανια Καναδάς Ελβετία * * Βέλγιο * Πρώτες 10 Χώρες *Εκτός Πρώτης Δεκάδας Στη δεύτερη περίπτωση, το Διάγραμμα αποτυπώνει τα αποτελέσματα της επεξεργασίας των στοιχείων του Διαγράμματος σε σχέση με τον σκοπό του ταξιδιού και τον τελικό προορισμό όσων αλλοδαπών τουριστών αφίχθηκαν στο ΔΑΑ κατά την περίοδο Σύμφωνα με τις ετήσιες εκδόσεις της μελέτης AEROSTAT, η κλιμάκωση της κρίσης μετά το 2008 είχε σοβαρό αντίκτυπο στην εξέλιξη των επαγγελματικών ταξιδιών, σε αντίθεση με τα ταξίδια ανάψυχης που υποχώρησαν αισθητά μόλις το 2012 ταυτόχρονα με τον αριθμό των αλλοδαπών τουριστών ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. που επισκέφθηκαν την Ενδεικτικό είναι ότι οι αλλοδαποί ταξιδιωτές με σκοπό τις διακοπές έφτασαν το 2012 να αποτελούν περίπου το 76% του συνόλου έναντι 66% του 2007, γεγονός που εν πολλοίς εξηγεί και το εντονότατο επίπεδο συγκέντρωσης αφίξεων που παρατηρήθηκε το 2012 κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο (βλ. Διάγραμμα προηγουμένως). 128

129 Διάγραμμα : Σκοπός Ταξιδιού και Προορισμός Αλλοδαπών Τουριστών που Αφίχθηκαν στο ΔΑΑ την Περίοδο (Πηγή: AEROSTAT) Τουρίστες σε Επαγγελματικό Ταξίδι Τουρίστες σε Ταξίδι Αναψυχής Τουρίστες σε Ταξίδι Αναψυχής που Επισκέφτηκαν την Ευρύτερη Περιοχή της Αθήνας Τουρίστες σε Ταξίδι Αναψυχής που Επιισκέφτηκαν Άλλες Περιοχές Κίνηση Επιβατών Κρουαζιέρας Σύμφωνα με τα δεδομένα του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς και της Ένωσης Λιμένων Ελλάδος, ο Πειραιάς είναι το πιο δραστήριο λιμάνι στην Ελλάδα στον τομέα της κρουαζιέρας με σημαντικό προβάδισμα από τη δεύτερη Σαντορίνη. Η ανάπτυξη των τελευταίων ετών έχει προσδώσει ουσιαστικά στο λιμάνι του Πειραιά πρωταγωνιστικό ρόλο στον τομέα της κρουαζιέρας σε ολόκληρη τη ζώνη της Ανατολικής Μεσογείου, μολονότι η κίνηση σε αυτό τείνει να αναπαράγει τις τάσεις εποχικότητας που διακρίνουν τα συνολικά μεγέθη του Ελληνικού τουρισμού (MEDCRUISE, 2011) Για την καλύτερη κατανόηση των αναπτυξιακών προοπτικών του λιμανιού του Πειραιά στον τομέα της κρουαζιέρας απαιτείται η προσεκτική ανάλυση των πιο πρόσφατων δεδομένων. Μια πρώτη ανάγνωση του Πινακα αναπόφευκτα 129

130 επικεντρώνεται στην αρνητική μεταβολή που χαρακτήρισε την περίοδο Εντούτοις, είναι κοινή διαπίστωση ότι η εντυπωσιακή αύξηση της κίνησης το 2011 οφειλόταν εν πολλοίς στο γεγονός ότι πολλά κρουαζιερόπλοια κατέπλευσαν στα Ελληνικά λιμάνια μετά την απόσυρση τους από τη Μέση Ανατολή λόγω των γεγονότων της «Αραβικής Άνοιξης». Συνεπώς, κρίνεται περισσότερο σκόπιμη η σύγκριση του 2012 με το 2010, η οποία ναι μεν παρουσιάζει αρνητική μεταβολή ως προς τον αριθμό κατάπλων κρουαζιερόπλοιων, πλην όμως αντιπαραβάλει ένα δείγμα αυξημένης αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας με την αύξηση του αριθμού επιβατων να πλησιάζει το 11%. Όντας μεγαλύτερη ακόμα και από τα επίπεδα του 2009, η επίδοση του 2012 όσον αφορά τον αριθμό επιβατών κρουαζιέρας αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα όταν συγκρίνεται με τις αρνητικές τάσεις που εξετάστηκαν προηγουμένως στην περίπτωση του ΔΑΑ. Συνεπώς, όπως διακρίνεται από τα διαθέσιμα δεδομένα, το λιμάνι του Πειραιά παρουσιάζει μια σταθερή δυναμική, η οποία αναμένεται να διατηρηθεί τουλάχιστον σε σταθερά επίπεδα, επεκτείνοντας τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στη ζώνη της Ανατολικής Μεσογείου και το Πίνακας : Στατιστικά Στοιχεία Αφίξεων Κρουαζιέρας στο Λιμάνι του Πειραιά (Πηγή: Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς & Ένωση Λιμένων Ελλάδος) Έτη/ Μεταβολές (Δ) Αριθμός Κατάπλων Κρουαζιερόπλοιων Αριθμός Επιβατών Κρουαζιέρας 2009 Μη Διαθέσιμο Δ ,73% 34,89% Δ ,48% -17,82% Δ ,29% 10,85% 130

131 2.5. Η Θέση της Αθήνας στη Διεθνή Συνεδριακή Αγορά Αναγνωρίζοντας την αυξανόμενη σημασία της διεξαγωγής συνεδρίων διεθνών οργανισμών και συνδέσμων για τις τάσεις της τουριστικής ζήτησης σε αστικούς προορισμούς, η παρούσα ενότητα εξετάζει τις πρόσφατες τάσεις της διεθνούς συνεδριακής αγοράς αλλά και την τοποθέτηση της Αθήνας εντός αυτής σε βάθος δεκαετίας. Με δεδομένη μάλιστα την ενεργό παρουσία από το 2008 του Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών (Athens Convention Bureau) υπό την ομπρέλα του Δήμου Αθηναίων (βλ. Κεφάλαιο 4), η παρούσα ενότητα δίνει έμφαση στις συνθήκες που διαμορφώθηκαν κατά την κλιμάκωση της κρίσης. Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο συνεδριακός τουρισμός έχει αποτελέσει μια σταθερά εξελισσόμενη μορφή τουρισμού την τελευταία δεκαετία. Παρά τις πολιτικές διακυμάνσεις της τελευταίας πενταετίας αλλά και τις επιπτώσεις της μεγαλύτερης οικονομικής κρίσης μετά το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου, επιπτώσεις οι οποίες καθιστούν εξαιρετικά περίπλοκη την εξέλιξη και αναβάθμιση του συνεδριακού προϊόντος, ο συνεδριακός τουρισμός έχει αποδείξει πως διαθέτει την απαραίτητη ανθεκτικότητα ώστε να μπορεί να ανακάμπτει σε εύλογο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, οι προορισμοί είναι υποχρεωμένοι να προσαρμόζονται σε γρήγορες, και πολλάκις αιφνίδιες αλλαγές στο εξωτερικό τους περιβάλλον. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Rob Davidson (2012), αναλυτή για λογαριασμό της EIBTM Barcelona, η απόδοση των προορισμών ανά τον κόσμο είναι συνυφασμένη με την απόδοση σημαντικών τομέων της οικονομίας που τροφοδοτούν τη ζήτηση της συνεδριακής δραστηριότητας και των επαγγελματικών συναντήσεων. Μια σημαντική διαπίστωση είναι ότι το οικονομικό κλίμα στην Ευρώπη έχει αρνητικό αντίκτυπο στις προοπτικές ανάπτυξης της αυτοκινητοβιομηχανίας, της φαρμακοβιομηχανίας, των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και του κατασκευαστικού κλάδου, την ίδια στιγμή που το μέλλον για τους εν λόγω τομείς διαγράφεται ευνοϊκότερο στις περιπτώσεις αναδυόμενων οικονομιών. Εξαίρεση αποτελεί ο τομέας της πληροφορικής και των υποδομών ψηφιακών επικοινωνιών, ο οποίος επί του παρόντος εκτιμάται πως συνεισφέρει 25% της αύξησης του Ευρωπαϊκού ΑΕΠ. 131

132 Σε κάθε περίπτωση, οι εν λόγω τάσεις συνηγορούν στο ότι οι μελλοντικές επιδόσεις των Ευρωπαϊκών προορισμών θα εξαρτηθούν περισσότερο από τη φιλοξενία συνεδρίων διεθνών οργανισμών και συνδέσμων, λαμβάνοντας υπόψη και τις συνθήκες που που διαμορφώνει η εξασθένηση του Ευρώ σε σχέση τόσο με την αγορά των ΗΠΑ όσο και με τις επιμέρους Ευρωπαικές αγορές (Davidson, 2012) Συνεπώς, οι προκλήσεις φαντάζουν αυξημένες για όλους τους φορείς προώθησης και διαχείρισης προορισμών, οι οποίοι εμπεριείχαν δομές για την προσέλκυση και οργάνωση διεθνών συνεδρίων ή ακόμα ταυτίστηκαν με αυτές στο πρόσφατο παρελθόν [Convention (and Visitor) Bureaus], ιδιαίτερα όταν πλέον οι διοργανωτές συνεδρίων και επαγγελματικών συναντήσεων θεωρούν τους θεσμικούς εκπροσώπους των προορισμών ως τη σημαντικότερη πηγή πληροφόρησης και επηρεασμού (έναντι άλλων όπως οι επαφές με εκπροσώπους της αγοράς, τα προσωπικά ταξίδια, οι διαδικτυακές πηγές, κ.λπ) σε ότι αφορά τη διαμόρφωση των δικών τους αντιλήψεων (DCI, 2012). Σύμφωνα με τηε πρόσφατη μελέτη του Development Counsellors International, μια σειρά διεθνών εκδηλώσεων, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται ως πλέον δημοφιλείς η AIBTM, η EIBTM Barcelona, η IMEX America, και η IMEX Frankfurt αποτελούν ενδεδειγμένες επιλογές για τη διασύνσεση των διοργανωτών συνεδρίων με τους εκπροσώπους των προορισμών. Καθώς αυτές οι εκδηλώσεις θέτουν τις βάσεις για την επικοινωνία των ενδιαφερόμενων μέσω προσωπικών επαφών και ηλεκτρονικών μηνυμάτων, προσφέρουν επίσης το πλαίσιο για τη διερεύνηση των προοπτικών διεξαγωγής ταξιδιών εξοικείωσης (fam trips), πρακτικής που εκτιμάται ως ιδιαίτερα γόνιμη από τη μεγάλη πλειοψηφία των διοργανωτών συνεδρίων (DCI, 2012). Στην Ελλάδα ο συνεδριακός τουρισμός θεωρείται τομέας μείζονος σημασίας, καθότι μπορεί να συμβάλλει στην άμβλυνση της εποχικότητας αλλά και στην προσέλκυση πιο εύρωστων οικονομικά επισκεπτών με άμεσα οφέλη στις ροές τουριστικού συναλλάγματος. Το ίδιο σκεπτικό εκφράζεται και στην περίπτωση της Αθήνας, με το υπόλοιπο της παρούσας ενότητας να συνοψίζει συμπεράσματα από την πρόσφατη μελέτη του International Congress and Convention Association (ICCA, 2012) στην προσπάθεια να διερευνηθεί η ανταγωνιστική θέση της πρωτεύουσας της Ελλάδας 132

133 στην παγκόσμια, και δη στην Ευρωπαϊκή αγορά των συνεδρίων διεθνών οργανισμών και συνδέσμων Εξέλιξη Συνεδριακού Τουρισμού ανά Περιφέρεια - Χώρα Η κατανομή των συνεδρίων ανά Περιφέρεια στερήθηκε σοβαρών διακυμάνσεων στην περίοδο Η Ευρώπη προσέλκυσε το 55% του συνόλου των συνεδρίων το 2011, ανατρέποντας την πτωτική τάση που είχε διαμορφωθεί μετά το 2003 και διατηρώντας ένα σαφές προβάδισμα έναντι όλων των άλλων περιφερειών, με την περιφέρεια της Ασίας και της Μέσης Ανατολής να παρουσιάζεται ως ο ισχυρότερος ανταγωνιστής της (βλ. Πίνακα 2.5.1). Η συγκεκριμένη τάση προέρχεται και από τα δεδομένα των παγκόσμιων οικονομικών μεγεθών, και συγκεκριμένα των νομισματικών διακυμάνσεων, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη η δυναμική του δολαρίου έναντι του ευρώ. Επιπλέον, η πρόσφατη ενίσχυση του μεριδίου της περιφέρειας της Ευρώπης σχετίζεται και με το γεγονός ότι τα δεδομένα της οικονομικής κρίσης έχουν καταστήσει αποτρεπτική την επιλογή μακρινών προορισμών για τη διοργάνωση συνεδρίων και (ICCA, 2012). Πίνακας 2.5.1: Ποσοστιαία Κατανομή Συνεδρίων ανά Περιφέρεια (Πηγή: ICCA, 2012) Περιφέρεια Ευρώπη Ασία/Μέση Ανατολή Βόρεια Αμερική Λατινική Αμερική Αφρική Ωκεανία Σύνολο Επιπλέον το 2011, η κατάταξη των χωρών με τα περισσότερα συνέδρια παρουσίασε αισθητή μεταβολή με επικεφαλείς τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Ισπανία. Οι Κάτω Χώρες και η Αυστρία κατέλαβαν την 9η και 10η θέση αντίστοιχα, μετατοπίζοντας την Ελβετία στη 12η θέση, ενώ η Ιαπωνία έπειτα από τον απόηχο των ακυρώσεων λόγω των φυσικών καταστροφών έπεσε στην 13η από την 7η θέση (ICCA, 2012). Όσον αφορά το μέσο αριθμό των συμμετεχόντων, η Βόρεια Αμερική διατήρησε την πρώτη θέση σε βάθος δεκαετίας με μέσο όρο 732 συμμετέχοντες ανά συνέδριο για το Η Βόρεια Αμερική και η Ευρώπη παρουσίασαν σημαντικές διακυμάνσεις και 133

134 απότομες μειώσεις των μέσων όρων τους σε όλη την διάρκεια της περιόδου , γεγονός το οποίο αντανακλά τη μείωση του μεγέθους των συνεδρίων σε παγκόσμιο επίπεδο και φυσικά την κλιμάκωση των κοινωνικοπολιτικών ανακατατάξεων και των επιπτώσεων της κρίσης (ICCA, 2012). Μια ιδιαίτερη σημαντική παράμετρο για την περίπτωση της Αθήνας αποτελεί και η ανάλυση των εξελίξεων στις χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την οικονομική κρίση (βλ. Πίνακα 2.5.2). Η πολυπλοκότητα της συγκεκριμένης παραμέτρου έγκειται στη διαφορετική χρονολογική περίοδο της κρίσης σε συγκεκριμένες χώρες αλλά και στη διακριτή διακύμανση της κλιμάκωσης της. Πιο συγκεκριμένα, οι δύο χώρες στις οποίες η κρίση χρέους ξεκίνησε το 2008, εν μέρει ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2007, η Ισλανδία και η Ιρλανδία, δέχτηκαν ισχυρές πιέσεις στον τομέα του συνεδριακού τουρισμού κατά την περίοδο , αλλά και οι δύο έχουν εμφανιστεί ανθεκτικές με αποτέλεσμα την ανάκαμψη των αγορών τους το Το ίδιο συμπέρασμα προκύπτει απο την απόδοση της Πορτογαλίας, όπου, παρά τις αντιδράσεις για την εφαρμογή μέτρων λιτότητας, η συνεδριακή αγορά το 2011 κατόρθωσε να προσελκύσει τον μεγαλύτερο αριθμό συνεδρίων και συμμετεχόντων (ICCA, 2002). Αν και οι απόλυτοι αριθμοί στην περίπτωση της Πορτογαλίας είναι πολύ χαμηλότεροι σε σύγκριση με τα μεγέθη της Ισπανίας και της Ιταλίας, ο συνεδριακός τουρισμός στην Πορτογαλία φαίνεται ότι αντιμετώπισε αρκετά αποτελεσματικά τις επιπτώσεις της κρίσης έως και το 2011, επιτυγχάνοντας σταθερή αύξηση από το 2002 σε αντίθεση με τις συχνές διακυμάνσεις της Ισπανικής και της Ιταλικής αγοράς. Με την πιο πρόσφατη έρευνατου PWC (2013) να κάνει λόγο τόσο για τις πιέσεις που δέχτηκε η Λισσαβώνα και το συνεδριακό της προϊόν το 2012 όσο και για τις προοπτικές που διαγράφονταί για τη Λισσαβώνα εν αναμονή της φιλοξενίας μεγάλων εκδηλώσεων το 2013, καθίσταται σαφές ότι η Πορτογαλία ως χώρα που συνεχίζει να βιώνει της επιπτώσεις της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη αποτελεί άμεσα συγκρίσιμο μέγεθος με την περίπτωση της Ελλάδος. Κατά την περίοδο μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας η Ελλάδα είχε διαμορφώσει ένα υγιές προβάδισμα σε σύγκριση με την Πορτογαλία, αφού ένας μικρότερος αριθμός συνεδρίων εκτιμάται πως προσέλκυε έναν ίσο ή ελαφρώς μεγαλύτερο αριθμό συμμετεχόντων (βλ. Πίνακες & 2.5.3). Είναι σαφές όμως ότι από το 2009 και έπειτα η Ελλάδα δεν εξομοίωσε την ανθεκτικότητα που παρατηρήκε 134

135 πρόσφατα στην Πορτογαλία, με το σύνολο των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης, τα μέτρα λιτότητας και τις έντονες αντιδράσεις να ενισχύουν τη μεταβλητότητα του ελληνικού τουρισμού και να συντελούν στη δημιουργία εμποδίων για την ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού. Πίνακας 2.5.2: Εξέλιξη Αριθμού Συνεδρίων σε Χώρες που Βίωσαν Κρίσεις (Πηγή: ICCA, 2012) Θέση Θέση Παγκόσμιας Ευρωπαϊκής Κατάταξης Κατάταξης Χώρα (2011) (2011) 3 2 Ισπανία Ιταλία Πορτογαλία Ελλάδα Ιρλανδία Ισλανδία Αίγυπτος Τυνισία Πίνακας 2.5.3: Εκτιμώμενος Αριθμός Συμμετεχόντων σε Συνέδρια Σε Χώρες που Βίωσαν Κρίσεις (Πηγή: ICCA, 2012) Θέση Ευρωπαϊκής Κατάταξη Χώρα (2011) 2 Ιταλία Ισπανία Πορτογαλία Ελλάδα Ιρλανδία Ισλανδία Αίγυπτος Εξέλιξη Συνεδριακού Τουρισμού ανά Πόλη Η δυναμική της Ευρώπης διακρίνεται και στην κατάταξη των πόλεων που φιλοξένησαν τα περισσότερα συνέδρια, όπου οι 15 από τις 20 πρώτες θέσεις ανήκαν το 2011 σε Ευρωπαϊκές πόλεις. Μεταξύ αυτών 11 Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες (Βιέννη, Παρίσι, Βερολίνο, Μαδρίτη, Λονδίνο, Κοπεγχάγη, Πράγα, Κωνσταντινούπολη, Λισσαβώνα, Στοκχόλμη Άμστερνταμ) έχουν διατηρήσει διαχρονικά μια στενή σχέση με τις 10 πρώτες θέσεις της κατάταξης. Παράλληλα, η περίπτωση της Βαρκελώνης 135

136 δύναται να χαρακτηριστεί ως ιδιαίτερη, καθότι η πρωτεύουσα της Καταλονίας παρά τις εκάστοτε διακυμάνσεις βρισκόταν σε μόνιμη βάση κατά την περίοδο μεταξύ των πέντε πρώτων θέσεων της κατάταξης. Σε ότι αφορά την Αθήνα, το 2008 ήταν το τελευταίο έτος της ανοδικής πορείας του αριθμού των διεθνών συνεδρίων από το 2003 και έπειτα. Έκτοτε, ο αριθμός των συναντήσεων στην Αθήνα το 2009 και το 2010 γνώρισε μια αναλογικά μικρότερη μείωση από τον αντίστοιχο αριθμό σε εθνικό επίπεδο, αλλά το 2011 ο ίδιος αριθμός κατέγραψε σπώλειες περίπου της τάξης του 38% σε σχέση με το Ενθαρρυντικό πάντως στοιχείο είναι η πρόσφατη επάνοδος σε θετική τροχία, αφού σύμφωνα με την καταγραφή του Athens Convention Bureau η Αθήνα το 2012 φιλοξένησε 27 περισσότερα διεθνή συνέδρια σε σχέση με το Πίνακας 2.5.4: Εξέλιξη Αριθμού Συνεδρίων ανά Ευρωπαϊκή Πόλη (Πηγή: ICCA, 2012) Κατάταξη (2011) Βιέννη Παρισι Βαρκελώνη Βερολίνο Μαδρίτη Λονδίνο Άμστερνταμ Κωνστ/πολη Βουδαπέστη Λισσαβώνα Κοπεγχάγη Πράγα Βρυξελλες Στοκχόλμη Ρώμη Δουβλίνο Ελσίνκι Βαρσοβία Γενεύη Ζυρίχη Όσλο Αθήνα Μόναχο Εδιμβούργο Ταλίν Βελιγράδι Ζάγκρεμπ Βουκουρέστι

137 Επιπλέον, αξίζει να παρατηρηθούν και οι βασικές τάσεις αναφορικά με τους κύριους ανταγωνιστές της Αθήνας. Σύμφωνα με τον Πίνακα 2.5.4, η Λισσαβώνα και η Ρώμη προπορεύονταν της Αθήνας σταθερά από το 2007 και έπειτα, ενώ αξιοσημείωτη είναι και η σταδιακή ενσωμάτωση στην κατάταξη πόλεων όπως το το Βελιγράδι και η Κωνσταντινούπολη Εξέλιξη Συνεδριακού Τουρισμού βάσει Αριθμού Συμμετεχόντων Ένας εξίσου σημαντικός δείκτης είναι ο μέσος αριθμος των συμμετεχόντων ανά συνέδριο. Το 2011, ο δείκτης έφθασε στο χαμηλότερο σημείο της δεκαετίας με 535 συμμετοχές ανά διεθνής συνέδριο, παρουσιάζοντας μείωση κατά 11 συμμετέχοντες από το Ο δείκτης του μέσου αριθμού συμμετεχόντων από την αρχή της δεκαετίας παρουσίασε σταδιακή μείωση με εξαίρεση το 2006 και το Η δεδομένη τάση ενίσχυσε την επέκταση του μεριδίου αγοράς των μικρότερων συνεδρίων. Συγκεκριμένα, από το 2009 η μικρότερη κατηγορία συνεδρίων ( σύνεδροι) σε αριθμό συμμετεχόντων καταλαμβάνει το υψηλότερο ποσοστό του συνολικού αριθμού συνεδρίων με μερίδιο συμμετοχής 30,2% (ICCA, 2012). Πίνακας 2.5.5: Αριθμός Συμμετεχόντων ανά Κατηγορία Μεγέθους (Πηγή: ICCA, 2012) Κατηγορία Από 50 έως Από 150 έως Από 250 έως Από 500 έως Από 1000 έως Από 2000 έως Από 3000 έως Από 5000 έως και άνω Σύνολο Σε επίπεδο σύγκρισης περιφερειών, η Βόρεια Αμερική φιλοξένησε τον μεγαλύτερο μέσο αριθμό συμμετεχόντων ανά συνέδριο κατά τη δεκαετία με μέσο όρο 732 συμμετέχοντες ανά συνέδριο για το 2011, ενώ η Ωκεανία κατέλαβε τη δεύτερη 137

138 θέση, και η Ευρώπη την πέμπτη όντας προπορευόμενη μόνο της Λατινικής Αμερικής. Πάντως, ο μέσος όρος του αριθμού συμμετεχόντων ανά συνέδριο ακολούθησε ανοδική πορεία σε όλες τις περιφέρειες το 2011 εκτός της Αμερικανικής Ηπείρου (ICCA, 2012). Ο εκτιμώμενος αριθμός των συμμετεχόντων στο σύνολο των συνεδρίων το 2011 ξεπέρασε τα 5,5 εκατομμύρια ( ) σε σύγκριση με τον αριθμό των 5,4 εκατομμυρίων συμμετεχόντων ( ) το Στην συνολική κατάταξη των πόλεων, η εικόνα παρέμεινε σταθερή κατά την ίδια περίοδο με την Βιέννη, το Παρίσι και την Βαρκελώνη να προσελκύουν τα μεγαλύτερα μερίδια. Αξιοσημείωτες είναι επίσης οι περιπτώσεις της Βουδαπέστης και του Μπουένος Άιρες. Και οι δύο αυτές πρωτεύουσες κατόρθωσαν να παραμείνουν στις 20 πρώτες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης, διατηρώντας μέτρια επίπεδα ανάπτυξης, παρά της σοβαρές αναταραχές το φθινόπωρο του 2006 στην Ουγγαρία και στην περίπτωση της Αργεντινής το εύρος και τις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης το Παράλληλα, η θέση της Αθήνας χαρακτηρίστηκε από σημαντικές διακυμάνσεις καθ όλη την διάρκεια της δεκαετίας σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα Ιδιαίτερα κατά την μεταολυμπιακή περίοδο ο δείκτης των συμμετεχόντων ακολούθησε ανοδική πορεία, επιβεβαιώνοντας τόσο τα οφέλη από την εκτεταμένη δημοσιότητα λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων όσο και την ουσιαστική συμβολή αναπτυξιακών έργων, τα οποία αναβάθμισαν γενικές υποδομές αλλά και το χαρτοφυλάκιο των χώρων διεξαγωγής συνεδρίων της πρωτεύουσας. Συγκεκριμένα, ο συνολικός αριθμός των συμμετεχόντων το 2004 εκτιμάται πως έφτασε τις 15,039 συμμετοχές, ενώ το 2005 αυξήθηκε στις 26,205 συμμετοχές. Ωστόσο, η απαρχή της χρηματοοικονομικής κρίσης σε συνδυασμό με το σύνολο των κοινωνικών αναταραχών και της πολιτικής αστάθειας οδήγησε σταδιακά στην πτώση του αριθμού των συμμετεχόντων, καθώς η επίδοση της Αθήνας το 2008 κυμάνθηκε κοντά στις 22,600 συμμετοχές, ενώ το 2009 και το 2010 γνώρισε απώλειες περίπου της ταξης των 7 και 12 χιλιάδων συμμετεχόντων. Όπως διαφαίνεται από τον Πίνακα 2.5.6, ο υπολειπόμενος αριθμός των συμμετεχόντων μετακινήθηκε προς βασικούς ανταγωνιστές της Αθήνας όπως η 138

139 Κωνσταντινούπολη και η Βαρκελώνη, αλλά και προς πόλεις της Κεντρικής Ευρώπης όπως η Βιέννη και το Λονδίνο. Πίνακας 2.5.6: Εκτιμώμενος Αριθμός Συμμετεχόντων ανά Συνέδριο (Πηγή: ICCA, 2012) Πόλη Παρίσι Άμστερνταμ Βιέννη Βερολίνο Στοκχόλμη Σιγκαπούρη Λισσαβώνα Κωνστ/πολη Σεούλ Λονδίνο Βαρκελώνη Μαδρίτη Γενεύη Μιλάνο Κοπεγχάγη Πράγα Βουδαπέστη Μπουένος Άιρες Βρυξέλλες Τορόντο Κουάλα Λουμπούρ Μελβούρνη Αθήνα Μόντρεαλ Ταιπέι Ρώμη Η Θέση της Αθήνας Ο συνεδριακός τουρισμός συνιστά τομέα με ουσιαστικές προοπτικές για την οικονομική και τουριστική ανάπτυξη της Αθήνας, η οποία ωστόσο παρουσίασε σημαντικές διακυμάνσεις κατά την περίοδο που καλύπτει η μελέτη του ICCA (2012). Η Αθήνα γνώρισε εμφανή αύξηση των μεγεθών της συνεδριακής δραστηριότητας στα πρώτα χρόνια μετά τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, και ισχυροποίησε τη θέση της στα πλαίσια του εντεινόμενου διεθνούς ανταγωνισμού. 139

140 Εντούτοις, αποδείχτηκε ευάλωτη στο περιβάλλον αβεβαιότητας που διαμορφώθηκε από τα τέλη του 2008 και έπειτα υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης και της αρνητικής προβολής από τα διεθνή μέσα. Ωστόσο, τα παραδείγματα αστικών προορισμών που εξετάστηκαν προηγουμένως καταδεικνύουν ότι η διατήρηση και η ενίσχυση του συνεδριακού τουρισμού μπορεί να συνεχιστεί και να υπερκεράσει τις οικονομικές και κοινωνικοπολιτικές αντιξοότητες της δεδομένης συγκυρίας. Παρά το γεγονός ότι η Αθήνα παρουσιάζεται ως μια μικρή σχετικά αγορά σε διεθνές επίπεδο, με τη συνεχή και καλύτερη οργάνωση και περαιτέρω ανάπτυξη των υποδομών δύναται να κερδίσει έδαφος έναντι των άλλων πόλεων, εκμεταλλευόμενη την ιδιαιτερότητα τόσο της πολιτιστικής ιστορίας όσο και της φυσικής της θέσης. Άλλωστε, σύμφωνα με τις μελέτες στις οποίες βασίστηκε η ανάλυση της παρούσας ενότητας, η ικανότητα των πόλεων, και δη των πρωτευουσών να προσελκύουν τη διοργάνωση διεθνών συνεδρίων πηγάζει από: Τη θέση τους ως διοικητικά, ιστορικά και πολιτιστικά κέντρα της χώρας τους. Το επίπεδο των διαθέσιμων υποδομών και εγκαταστάσεων. Τη διορατικότητα των εμπλεκόμενων φορέων να αντιλαμβάνονται την εξέλιξη της διαρκώς μεταβαλλόμενης αγοράς, και την ευελιξία προσαρμογής στις αλλαγές της. Την ικανότητα των θεσμικών εκπροσώπων τους να προσελκύουν το ενδιαφέρον των διοργανωτών συνεδρίων και επαγγελματικών συναντήσεων, διατηρώντας ένα πολυεπίπεδο και ισχυρό δίκτυο συνεργατών. 140

141 2.6. Συνολικά Συμπεράσματα Πόλοι Τουριστικής Δραστηριότητας / Περιοχές Τουριστικού Ενδιαφέροντός Οι περιοχές που εκτείνονται πέριξ του Ιερού Βράχου της Ακρόπολης σε συνδυασμό με το εμπορικό τρίγωνο αποτελούν το επίκεντρο της εμπορικής, διοικητικο-οικονομικής και τουριστικής δραστηριότητας της σύγχρονης Αθήνας. Ο πρώην βιομηχανικός άξονας της οδού (λεωφόρου) Πειραιώς διαθέτει σημαντικές υποδομές αναψυχής, ενώ παράλληλα διέρχεται μεταξύ περιοχών με έντονο το στοιχείο των δραστηριοτήτων διασκέδασης Η Ζώνη Β του Ιστορικού Κέντρου καλύπτει μια μεγάλη περιοχή, η οποία εμπεριέχει σημαντικούς πόλους έλξης τουριστών καθώς εκτείνεται προς τρεις κατευθύνσεις: βόρεια της Πλατείας Ομονοίας, βόρειοανατολικά του Εμπορικού Τριγώνου, και ανατολικά και νότια της Πλατείας Συντάγματος. Παράλληλα με τη σταδιακή αναβάθμιση της Λεωφόρου Συγγρού μέσω της ανάπτυξης πολιτιστικών υποδομών και δραστηριοτήτων, η παράκτια ζώνη που εκτείνεται νοτιοανατολικά του Φαληρικού Δέλτα αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της τουριστικής ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Ο Πειραιάς διαθέτει αξιοθέατα των οποίων η θεματική και λειτουργική διασύνδεση κρίνεται απαραίτητη εξαιτίας της προσδοκώμενης αύξησης αφίξεων κρουαζιερόπλοιων. Οι Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις έχουν αποτελέσει κατά την τελευταία δεκαετία λανθάνουσα πτυχή της τουριστικής ανάπτυξης στην Αθήνα, καθώς η περιορισμένη αξιοποίηση τους λόγω έλλειψης κονδυλίων και αδυναμίας συντήρησης τις έχει θέσει ουσιαστικά εκτός του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος. Η αισθητική αξιοποίηση του τόπου στον οποίο δίδαξε ο Πλάτωνας μπορεί να αποτελέσει παράγοντα αναβάθμισης μιας υποβαθμισμένης περιοχής καθώς και πόλο έλξης τουριστών μέσω της δημιουργίας ενός αρχαιολογικού πάρκου. Ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών βρίσκεται από το ξεκίνημα της λειτουργίας του το 2001 σε διαρκή επέκταση των δραστηριοτήτων του, ενώ οι τωρινές συνθήκες φαντάζουν ευνοϊκότερες για την ανάπτυξη του Πειραιά ως τόπου αφετηρίας και ενδιάμεσου σταθμού κρουαζιέρων. 141

142 Η Αττική διαθέτει μια σειρά από αξιοθέατα που όντας διασκορπισμένα σε διάφορα σημεία είτε εμπλουτίζουν είτε μπορούν να εμπλουτίσουν, εάν και εφόσον αναδειχθούν, το κυρίως τουριστικό προϊόν της Αθήνας Ξενοδοχειακό Δυναμικό Κατά την περίοδο η τουριστική προσφορά του Δήμου Αθηναίων και της Περιφέρειας Αττικής υποχώρησε κατά -6,9% και -3,4% αντίστοιχα. Και στις δύο περιπτώσεις, η υποχώρηση αυτή έλαβε πιο έντονο χαρακτήρα από το 2008 και έπειτα, με τα ξενοδοχεία των χαμηλών κατηγοριών να δέχονται τις μεγαλύτερες πιέσεις. Η Αθήνα κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό κλινών επί του συνόλου του ξενοδοχειακού δυναμικού της ηπειρωτικής Αττικής για την περίοδο , αν και το ποσοστό αυτό βαίνει μειούμενο μέσω μιας πορείας που εκφράζεται σε απώλεια 2 ποσοστιαίων μονάδων. Παράλληλα παρατηρείται μια αισθητή μείωση του μεριδίου της Αθήνας και της Αττικής επί του συνολικού ξενοδοχειακού δυναμικού της Ελλάδας. Στην περίπτωση του Δήμου Αθηναίων η ποιοτική μετατόπιση κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες μέσω της αύξησης του μεριδίου των κλινών σε ξενοδοχεία τριών αστέρων και άνω έγκειται βασικά στην απόσυρση περίπου δύο χιλιάδων κλινών από ξενοδοχεία χαμηλών κατηγοριών. Το μέσο μέγεθος των Αθηναϊκών ξενοδοχείων ανήλθε το 2012 στις 123 κλίνες, όταν ο μέσος όρος για το σύνολο των ξενοδοχείων στην Ελλάδα κυμάνθηλε στις 80 κλίνες Αξιοθέατα και Πολιτιστικοί Πόροι Το πολιτιστικό απόθεμα της Αθήνας έχει διαδραματίσει σταθεροποιητικό ρόλο εν μέσω ενός κλίματος εσωτερικής δυσφορίας και αρνητικών δημοσιευμάτων στο εξωτερικό. Η λειτουργία του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης αποτέλεσε παράγοντα εξομάλυνσης της επισκεψιμότητας σε αξιοθέατα τόσο σε περιφερειακό όσο και σ εθνικό επίπεδο. Η περίοδος χαρακτηρίστηκε από αρνητικές τάσεις για τη μεγάλη πλειονότητα των αξιοθέατων εντός Αττικής, ενώ η κλιμάκωση της 142

143 οικονομίκης κρίσης κατά την περίοδο συνέπεσε με περαιτέρω απώλειες για τους αρχαιολογικούς χώρους Η επισκεψιμότητα στην Ακρόπολη έβαινε φθίνουσα κατά την περίοδο , αλλά παρουσίασε εντυπωσιακή επάνοδο το 2011 και το 2012, ξεπερνώντας κατα 180 και 230 χιλιάδες αντίστοιχα τον αριθμό επισκεπτών του 2006 και προσδιορίζοντας τη γενικότερη ανάκαμψη στις πωλήσεις του ενιαίου εισιτηρίου. Αντίθετα, η επισκεψιμότητα σε αρχαιολογικούς χώρους εκτός των ορίων του Δήμου Αθηναίων και εντός της Περιφέρειας Αττικής δέχτηκε ισχυρές πιέσεις σε όλη τη διάρκεια της περιόδου Πλην του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης και ορισμένων αλλων με συγκριτικά χαμηλή επισκεψιμότητα, τα μεγάλα Μουσεία της Αθήνας δέχτηκαν ισχυρότατες πιέσεις σε όλη τη διάρκεια της περιόδου Η περίοδος αιχμής για τους αρχαιολογικούς χώρους που συμπεριλαμβάνονται στο ενιαίο εισιτήριο είναι τους μήνες από Απρίλιο έως Οκτώβριο με περισσότερα εισιτήρια να κόβονται τους θερινούς μήνες και τον Σεπτέμβριο, ενώ η επισκεψιμότητα του ίδιων αξιοθέατων είναι αρκετά αρκετά χαμηλή τους χειμερινούς μήνες. Ο Δεκέμβρης του 2008 ήταν μακράν ο χειρότερος Δεκέμβρης από το 2006 έως το 2011 με όρους επισκεψιμότητας σε αξιοθέατα της Αθήνας. Το ίδιο ισχύει και για τον Μάιο του 2010, οπότε συνέβη η δολοφονία των υπαλλήλων της ΜΑΡΦΙΝ. Τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ για την επισκεψιμότητα σε μουσεία το 2011 φανερώνουν μια αντίστροφη εποχιακή κατανομή ανάμεσα σε μουσεία που απευθύνονται κυρίως στο αθηναικό κοινό ή κυρίως στην τουριστική αγορά Τουριστική Κίνηση Στις αρχές Ιουνίου 2013 η ΕΛ.ΣΤΑΤ παρείχε δεδομένα για την κίνηση στα ξενοδοχειακά καταλύματα έως και το Σε αντίθεση με προηγούμενα έτη, όμως, στα δεδομένα του 2011 δεν υφίστατο ομαδοποίηση των αφίξεων και διανυκτερεύσευων που έλαβαν χώρα στην Περιφέρεια Αττικής και στους νομούς της κατά μήνα και χώρα μόνιμης διαμονής των τουριστών. Επιπλέον, το 2009 είναι η τελευταία χρονιά κατά την οποία η ΕΛ.ΣΤΑΤ διέθετε στις 143

144 αρχές Ιουνίου 2013 δεδομένα για τις ξενοδοχειακές αφίξεις, διανυκτερεύσεις και πληρότητες ανά δημοτικό διαμέρισμα πανελλαδικά. Έχοντας επιπτώσεις στο χρονικό και χωρικό φάσμα της παρούσας ανάλυσης, το συγκεκριμένο έλλειμμα πληροφόρησης αναδεικνύει εμφατικά την ανάγκη η παραγωγή και επεξεργασία έγκυρων στατιστικών δεδομένων να λαμβάνει χώρα εγκαίρως, ώστε να καθίσταται εφικτή η συνδρομή τους στον σχεδιασμό της τουριστικής πολιτικής σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Μετά το 2007 διεκόπη η ανοδική πορεία της μετα-ολυμπιακής περιόδου, με τον μέσο όρο της ετησιας μείωσης των αφίξεων να ξεπερνά τα 100 χιλιάδες άτομα για τρία συναπτά χρόνια, και το 2011 να αποτελεί έτος σταθεροποίησης καταγράφοντας μια αμελητέα αύξηση περίπου της τάξης των 20 χιλιάδων αφίξεων σε σχέση με το Τόσο κατά τις Αλκυονίδες μέρες της μετα-ολυμπιακής περιόδου όσο και κατά το ξεκίνημα της κρίσης ο Δήμος Αθηναίων απορροφούσε σταθερά τα δύο τρίτα των τουριστικών αφίξεων που πραγματοποιούνταν ετησίως στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Από το 2007 έως το 2010 η Περιφέρεια Αττικής απώλεσε περίπου 940 χιλιάδες διανυκτερεύσεις, αν και το 2011 καταγράφηκε μικρή ανάκαμψη της τάξης του 2,6% με το απόλυτο νούμερο των διανυκτερεύσεων να παραμένει σε επίπεδα σαφώς υψηλότερα του Αντίθετα, η αντίστοιχη ανάκαμψη των διανυκτερεύαεων στην Νομαρχία Αθηνών το 2011 δεν αποτέλεσε εχέγγυο για μια καλύτερη επίδοση αυτής του Ο σχετικός περιορισμός των ταραχών το 2011 συνέπεσε τόσο με την ανάκαμψη του συνολικού αριθμού των διανυκτερεύσεων όσο και με την διεύρυνση του μεριδίου των αλλοδαπών τουριστών σε επίπεδα υψηλότερα από εκείνα της περιόδου , αναδεικνύοντας την ικανότητα του προορισμού να διατηρεί τη δυναμική του ως πόλος έλξης τουριστών σε διεθνές επίπεδο. Τα στοιχεία αναφορικά με την κατανομή των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών ανά μήνα το 2010 επιβεβαιώνουν ότι «η υψηλή περίοδος για τα ταξίδια των ξένων στην πρωτεύουσα συμπίπτει με τη χαμηλή περίοδο των Ελλήνων επισκεπτών» (Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 2010: 13). 144

145 Αποφεύγοντας τις εξάρσεις καθ όλη τη διάρκεια του 2010 και συνεισφέροντας κατά μέσο όρο περίπου τις μισές διανυκτερεύσεις τους στο εξάμηνο Οκτωβρίου-Μαρτίου, οι εθνικότητες των Ελλήνων, Ιταλών, Κύπριων, Γερμανών και Ρώσων διαθέτουν γόνιμο εποχιακό προφίλ στην περίπτωση της Νομαρχίας Αθηνών. Σύμφωνα με τα στοιχεία για το 2010 η Νομαρχία Αθηνών διαθέτει ένα προβάδισμα στις περιόδους Ιανουαρίου-Απριλίου και Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου, αν και αυτό αποδεικνύεται πιο ισχνό προς το τέλος του έτους. Αντίθετα, ολόκληρη η Περιφέρεια Αττικής διευρύνει ουσιαστικά τα ποσοστά της μετά την καμπή του Απριλίου, αντιμετωπίζοντας έναν λιγότερο πτωτικό Αύγουστο αλλά και μια συνολικά εντονότερη εποχικότητα καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Ο δυναμικός ρόλος που οι αναδύομενες οικονομίες αναμένεται να παίξουν τα επόμενα έτη στην τουριστική ανάπτυξη παγκοσμίως χρήζει περαιτέρω διερεύνησης ως προς τη δυνητική συνδρομή τους στα δρώμενα και στις τάσεις του αθηναϊκού τουρισμού. Η εξέλιξη των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών διαμορφώθηκε εν πολλοίς από την πτωτική πορεία στις παραδοσιακές αγορέςχώρες προέλευσης τουριστών, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας και της Κύπρου οι οποίες γνώρισαν μειώσεις της τάξης του -7,5% και -0,2% αντίστοιχα. Λαμβάνοντας υπόψη τις εξαιρέσεις της σταθεροποιητικής πορείας των διανυκτερεύσεων από Γάλλους τουρίατες (0,7%), της ουσιαστικότερης διεύρυνσης της προσέλευσης-παραμονής Ολλανδών τουριστών (3,0%) και πάνω απ όλα της εντυπωσιακής ανταπόκρισης της Αυστραλιανής αγοράς (26,6%), όλες οι άλλες παραδοσιακές αγορές κινήθηκαν σε ρυθμούς μικρότερης ή μεγαλύτερης επιβράδυνσης. Μολονότι στην περίπτωση της Νομαρχίας Αθηνών οι αγορές της Γαλλίας και της Ολλανδίας αντιστάθηκαν της πτωτικής πορείας του αριθμού διανυκτερεύσεων που οι τουρίστες τους πραγματοποίησαν σε ολόκληρη την Ελλάδα, σοβαρότερες λογίζονται οι απώλειες από τις αγορές της Γερμανίας, των ΗΠΑ, και ιδιαίτερα της Βρετανίας, δεδομένης της ευρύτερα θετικής επίδοσης των εν λόγω αγορών. Η Νομαρχία Αθηνών απορρόφησε περίπου το 50% των επιπρόσθετων διανύκτερεύσεων που πραγματοποίησαν το 2010 στην Ελλάδα τουρίστες από 145

146 τις αναδυόμενες αγορές της Κίνας και της Βραζιλίας. Αντίθετα, η Νομαρχία Αθηνών σύμφωνα με τα δεδομένα του 2010 διεκδίκησε μόλις 570 από τις περίπου 940 χιλιάδες επιπρόσθετες διανυκτερεύσεις που Ρώσοι τουρίστες πραγματοποίησαν σε ξενοδοχειακά καταλύματα στην Ελλάδα, ήτοι ένα απειροελάχιστο μερίδιο από τη ραγδαία ανερχόμενη Ρωσική αγορά, Τα τρία τέταρτα των διανυκτερεύσεων το 2010 πραγματοποιήθηκαν από μόλις δέκα εθνικότητες. Το ποσοστό της συμμετοχής των Ελλήνων στις εν λόγω διανυκτερεύσεις έφτασε το 33,5%, όντας μειωμένο κατά μιάμιση ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το Οι ΗΠΑ αποτελούν με διαφορά τη δεύτερη σημαντικότερη αγορά για τα αθηναϊκά ξενοδοχεία, ενώ την ετήσια κατάταξη συμπλήρωσαν κατά σειρά μεριδίων οι Ιταλοί, οι Γάλλοι, οι Βρετανοί, οι Κύπριοι, οι Ισπανοί, οι Γερμανοί, και οι Αυστραλοί, με τους τελευταίους να διευρύνουν το μερίδιο τους κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το Ενώ οι Γερμανοί και Βρετανοί τουρίστες κυριάρχησαν και το 2010 με ποσοστά της τάξης του 17,6% και 15,2% επι των συνόλου των διανυκτερεύσεων στη χώρα, η συνδρομή τους στα δρώμενα του αθηναϊκού τουρισμού μπορεί να εκτιμηθεί ως δυσανάλογα μικρή. Τηρουμένων των αναλογιών η ίδια παρατήρηση ισχύει και στις περιπτώσεις της Γαλλίας, της Ιταλίας και των Σκανδιναβικών χωρών, ενώ από την αναδυόμενη Ρωσική αγορά η Νομαρχία Αθηνών απορρόφησε μόλις το 1,8% των διανυκτερεύσεων που πραγματοποίησαν στην Ελλάδα οι Ρώσοι τουρίστες (66 χιλιάδες διανυκτερεύσεις έναντι περίπου 3,65 εκατομμυρίων). Ο ακριβός αντίθετος ισχυρισμός μπορεί να διατυπωθεί για για τις αγορές των ΗΠΑ, της Ισπανίας, της Αυστραλίας, του Καναδά και της Ιαπωνίας, των οποίων τα μερίδια στις διανυκτερεύσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2010 στη Νομαρχία Αθηνών υπερτερούσαν εμφανώς των αντίστοιχων μεριδίων σε εθνικό επίπεδο. Σε όρους μέσης ετήσιας πληρότητας των ξενοδοχειακών κλινών, την περίοδο και οι τέσσερις νομαρχίες στην Περιφέρεια Αττικης υπέστησαν απώλειες της τάξης των εννιά ποσοστιαίων μονάδων κατά μέσο όρο, με τη Νομαρχία Αθηνών να προηγείται των τριών άλλων νομαρχιών. Ο δείκτης της μέσης διάρκειας παραμονονής κυμάνθηκε καθ όλη τη διάρκεια της περιόδου κοντά στις 2,1 διανυκτερεύσεις, γεγονός 146

147 που καταδεικνύει ιδιαίτερα από την οπτική γωνία των αλλοδαπών τουριστών την απήχηση της Αθήνας ως τουριστικός προορισμός για ολιγοήμερες διακοπές. Από τις 10 εθνικότητητες με τα μεγαλύτερα μερίδια των διανυκτερεύσεων, εκείνες με τον υψηλότερο δείκτη της μέσης διάρκειας παραμονής ήταν των Κυπρίων, των Γερμανών και των Βρετανών, με τους Γάλλους πάντως να παρουσιάζουν την πιο αξιοπρόσεκτη διαφοροποίηση στις αντίστοιχες τιμές μεταξύ Νομαρχίας Αθηνών και Περιφέρειας Αττικής. Σύμφωνα με την πλέον πρόσφατη επισκόπηση των εξελίξεων στον τουρισμό και στα βασικά μεγέθη της Ελληνικής ξενοδοχίας, η οποία δημοσιεύθηε στις αρχές του 2013 από το ΞΕΕ, οι ισχυρές πιέσεις στην περίπτωση του αθηναικού τουρισμού συνεχίστηκαν και το Παρά την ανάκαμψη των πληροτήτων το 2011, επιμέρους δείκτες των ξενοδοχείων της Αττικής όπως το μέσο έσοδο ανα διαθέσιμο δωμάτιο, η μέση τιμή δωματίου και το μέγεθος της συνολικής απασχόλησης σημείωσαν αρνητική μεταβολή μεταξύ του 2010 και του Πιο ανησυχητική όμως ένδειξη για την εξέλιξη των εν λόγω δεικτών είναι το γεγονός ότι η μέση πληροτητα των ξενοδοχείων στην Αττική επέστρεψε σε πτωτική πορεία το 2012, με την κάμψη τον μήνα Μάιο να φτάνει σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα από αυτά του Ο τομέας των ξενοδοχείων στις περισσότερες από τις ευρωπαϊκές πόλεις έχει αποδειχθεί εξαιρετικά ανθεκτικός, καθότι αρκετοί προορισμοί παρουσίασαν άνοδο στα τουριστικά μεγέθη της ζήτησης. Για τον ξενοδοχειακό τομέα πολλών Ευρωπαϊκών πόλεων αποτελεί βέβαια κοινό τόπο ότι τα έσοδα ανά δωμάτιο βαίνουν μειούμενα σε βάθος χρόνου, ακόμα και σε συγκυρίες ενισχυμένων διανυκτερεύσεων, κυρίως ως συνέπεια των μεγενθυμένων δυναμικοτήτων Η έναρξη του 2012 χαρακτηρίστηκε από την απουσία ορατότητας για τον επενδυτικό κλάδο. Η κρίση του χρέους και η ύφεση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών και των επιχειρήσεων αποτέλεσε πλήγμα για την ανάπτυξη των επενδύσεων. Η μέση αύξηση του δείκτη των εσόδων ανά διαθέσιμο δωμάτιο για το σύνολο των αγορών παρέμεινε σχεδόν σταθερή, γεγονός το οποίο αναπαριστά την πολικότητα των διαφόρων οικονομιών εντός της ευρωζώνης, 147

148 αφού ορισμένες χώρες έχουν καταφέρει σε μεγαλύτερο βαθμό να ξεπεράσουν την οικονομική κρίση, ενώ άλλες αγορές είναι πιθανό να χρειαστούν αρκετά χρόνια για να ανακάμψουν. Οι Μεσογειακοί προορισμοί και συγκεκριμένα η Αθήνα, η Λισσαβόνα, η Μαδρίτη και το Μιλάνο κατά το 2012 παρουσίασαν πτώση στους δείκτες της συνολικής πληρότητας και στα επίπεδα του δείκτη της τιμής δωματίων. Η σημαντικότερη πτώση παρουσιάζεται στον προορισμό της Αθήνας, η οποία απορρέει από το σύνολο της αρνητικής δημοσιότητας αλλά και τις επιπτώσεις της κοινωνικο-οικονομικής αστάθειας. Η ύπαρξη διαφορετικών μεθοδολογιών για τον υπολογισμό της τουριστικής κίνησης στον ΔΑΑ είναι ένα θέμα που έχει θιγεί και στο παρελθόν (ΕΟΤ, 2011), επειδή καθιστά εν γένει προβληματική την επεξεργασία και την ερμηνεία των διαθέσιμων δεδομένων. Η περίοδος χαρακτηρίστηκε από τη δυσμένη εξελιξη των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών στον ΔΑΑ, ο οποίς καλωσόρισε το 2012 περίπου 820 χιλιάδες λιγότερους αλλοδαπούς τουρίστες σε σχέση με το Οι αγορές της Γαλλίας και της Αυστραλίας κατέγραψαν τις μικρότερες απώλειες το 2012, ενώ χαρακτηριστική κάμψη παρουσίασε η προσέλευση Αμερικανών, Βρετανών, Κυπρίων, Ιταλών και Ισπανών τουριστών. Εντύπωση προκαλεί η εμφατική απουσία των Ρώσων τουριστών από τις πρώτες θέσεις κατάταξης του ΔΑΑ τη στιγμή που η Ρωσική αγορά βάσει των στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ συγκαταλέγεται από το 2011 μεταξύ των πέντε κορυφαίων αγορών σε όρους αφίξεων αλλοδαπών τουριστών στα αεροδρόμια όλης της χώρας. Σύμφωνα με την ετήσια μελέτη AEROSTAT, η κλιμάκωση της κρίσης μετά το 2008 είχε σοβαρό αντίκτυπο στην εξέλιξη των επαγγελματικών ταξιδιών, σε αντίθεση με τα ταξίδια ανάψυχης που υποχώρησαν αισθητά μόλις το 2012 ταυτόχρονα με τον αριθμό των αλλοδαπών τουριστών που επισκέφθηκαν την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Οι αλλοδαποί ταξιδιωτές με σκοπό τις διακοπές που αφιχθηκαν στον ΔΑΑ έφτασαν το 2012 να αποτελούν περίπου το 76% του συνόλου, έναντι 66% του 2007, γεγονός που εν πολλοίς εξηγεί και το εντονότατο επίπεδο συγκέντρωσης αφίξεων που παρατηρήθηκε το 2012 κατά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο. 148

149 Ο Πειραιάς είναι το πιο δραστήριο λιμάνι στην Ελλάδα στον τομέα της κρουαζιέρας με σημαντικό προβάδισμα από τη δεύτερη Σαντορίνη. Η εντυπωσιακή αύξηση της κίνησης το 2011 οφειλόταν εν πολλοίς στο γεγονός ότι πολλά κρουαζιερόπλοια κατέπλευσαν στα Ελληνικά λιμάνια μετά την απόσυρση τους από τη Μέση Ανατολή λόγω της Αραβικής Άνοιξης. Συγκρίνοντας το 2010 με το 2012 ναι μεν προκύπτει αρνητική μεταβολή ως προς τον αριθμό κατάπλων κρουαζιερόπλοιων, πλην όμως αντιπαραβάλλεται ένα δείγμα αυξημένης αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας με την αύξηση του αριθμού επιβατων να πλησιάζει το 11%. Το λιμάνι του Πειραιά παρουσιάζει μια σταθερή δυναμική, η οποία αναμένεται να διατηρηθεί τουλάχιστον σε σταθερά επίπεδα, επεκτείνοντας τον πρωταγωνιστικό του ρόλο στη ζώνη της Ανατολικής Μεσογείου και το Η Θέση της Αθήνας στη Διεθνή Συνεδριακή Αγορά Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο συνεδριακός τουρισμός αποτελεί μια από τις σταθερά εξελισσόμενες μορφές τουρισμού την τελευταία δεκαετία. Η απόδοση των προορισμών ανά τον κόσμο είναι συνυφασμένη με την απόδοση σημαντικών τομέων της οικονομίας που τροφοδοτούν τη ζήτηση της συνεδριακής δραστηριότητας και των επαγγελματικών συναντήσεων. Οι μελλοντικές επιδόσεις των Ευρωπαϊκών προορισμών θα εξαρτηθούν περισσότερο από τη φιλοξενία συνεδρίων διεθνών οργανισμών και συνδέσμων, λαμβάνοντας υπόψη και τις συνθήκες που που διαμορφώνει η εξασθένηση του Ευρώ σε σχέση τόσο με την αγορά των ΗΠΑ όσο και με τις επιμέρους Ευρωπαικές αγορές. Πλέον οι διοργανωτές συνεδρίων και επαγγελματικών συναντήσεων θεωρούν τους θεσμικούς εκπροσώπους των προορισμών ως τη σημαντικότερη πηγή πληροφόρησης και επηρεασμού σε ότι αφορά τη διαμόρφωση των δικών τους αντιλήψεων Το 2011 η Ευρώπη προσέλκυσε το 55% του συνόλου των συνεδρίων, ανατρέποντας την πτωτική τάση που είχε διαμορφωθεί μετά το 2003 και διατηρώντας ένα σαφές προβάδισμα έναντι όλων των άλλων περιφερειών. 149

150 Η δυναμική της Ευρώπης διακρίνεται και στην κατάταξη των πόλεων που φιλοξένησαν τα περισσότερα συνέδρια, όπου οι 15 από τις 20 πρώτες θέσεις ανήκαν το 2011 σε Ευρωπαϊκές πόλεις.. Η Αθήνα γνώρισε ουσιαστική αύξηση των μεγεθών της συνεδριακής δραστηριότητας στα πρώτα χρόνια μετά τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων και ισχυροποίησε τη θέση της στα πλαίσια του εντεινόμενου διεθνούς ανταγωνισμού. Εντούτοις, αποδείχτηκε ευάλωτη στο περιβάλλον αβεβαιότητας που διαμορφώθηκε από τα τέλη του 2008 και έπειτα υπό το βάρος της οικονομικής κρίσης και της αρνητικής προβολής της Αθήνας από τα διεθνή μέσα. Παρά το γεγονός ότι η Αθήνα παρουσιάζεται ως μια μικρή σχετικά αγορά σε διεθνές επίπεδο, με τη συνεχή και καλύτερη οργάνωση και περαιτέρω ανάπτυξη των υποδομών της δύναται να κερδίσει έδαφος έναντι των άλλων πόλεων, εκμεταλλευόμενη την ιδιαιτερότητα τόσο της πολιτιστικής της ιστορίας όσο και της φυσικής της θέσης. Η ικανότητα των πόλεων, και δη των πρωτευουσών να προσελκύουν τη διοργάνωση διεθνών συνεδρίων πηγάζει από: Τη θέση τους ως διοικητικά, ιστορικά και πολιτιστικά κέντρα της χώρας τους. Το επίπεδο των διαθέσιμων υποδομών και εγκαταστάσεων. Τη διορατικότητα των εμπλεκόμενων φορέων να αντιλαμβάνονται την εξέλιξη της διαρκώς μεταβαλλόμενης αγοράς, και την ευελιξία προσαρμογής στις αλλαγές της. Την ικανότητα των θεσμικών εκπροσώπων τους να προσελκύουν το ενδιαφέρον των διοργανωτών συνεδρίων και επαγγελματικών συναντήσεων, διατηρώντας ένα πολυεπίπεδο και ισχυρό δίκτυο συνεργατών. 150

151 3. Έρευνα & Ανάλυση Εικόνας Προορισμού σε Β2Β/Online Κανάλια 3.1. Εισαγωγή Περιγραφή & Σκοπός Το παρόν κεφάλαιο παρουσιάζει μία συνολική ανάλυση της εικόνας της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό εξετάζοντας τις απόψεις και την εμπειρία των επισκεπτών της πρωτεύουσας (Έρευνα Ικανοποίησης Επισκεπτών Αθήνας), την εικόνα που επικρατεί παγκοσμίως για τον προορισμό μέσω των σχετικών αναφορών σε ολόκληρο το διαδίκτυο (Έρευνα Διαδικτυακής Εικόνας Προορισμού) καθώς και της εικόνας από πλευράς των επαγγελματιών τουρισμού που προωθούν την Αθήνα στις αγορές (Έρευνα σε Επαγγελματίες Τουρισμού). Συγκεκριμένα, η εν λόγω έρευνα εστιάζει στην αποτύπωση της εικόνας της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό από τρεις διακριτές ομάδες αποδεκτών: τους καταναλωτές-τουρίστες στην Ελλάδα και το εξωτερικό τους tour operators και τις άλλες επιχειρήσεις που διακινούν τους τουρίστες (π.χ. τουριστικά γραφεία, εταιρίες κρουαζιέρων, αεροπορικές εταιρίες, γραφεία οργάνωσης συνεδρίων κοκ.) τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης και κανάλια τουριστικού περιεχόμενου Έρευνα Διαδικτυακής Εικόνας Προορισμού Μέσω της διαδικτυακής έρευνας ταυτότητας της Αθήνας και της Διαδικτυακής παρουσίας της, πραγματοποιείται ανάλυση της εικόνας του κοινού παγκοσμίως μέσα από τις αναφορές και τις απόψεις που αποτυπώνονται στο διαδίκτυο για το συγκεκριμένο προορισμό. Σκοπός της ανάλυσης της διαδικτυακής παρουσίας της Αθήνας στο παρόν κεφάλαιο είναι η διαμόρφωση μία πλήρους εικόνας για τη θέση του προορισμού και του τουριστικού προϊόντος της στις συνειδήσεις και τις online συζητήσεις των αγορών και ειδικότερα του καταναλωτικού κοινού παγκοσμίως. Η εν λόγω ανάλυση και τα συμπεράσματα συνδράμουν στη διαμόρφωση της στρατηγικής που θα αναδείξει καλύτερα το brand της Αθήνας διαδικτυακά. 151

152 Έρευνα σε Επαγγελματίες Τουρισμού Δεδομένης της σημασίας που έχει η εικόνα που διαμορφώνουν οι επαγγελματίες τουρισμού που προωθούν την Αθήνα στις αγορές (Β2Β κανάλια) για τη βέλτιστη προώθηση του προορισμού, η γνώση της άποψης τους όπως επίσης και στοχευμένες ενέργειες για την προώθηση του προϊόντος και των υπηρεσιών που προσφέρει ο προορισμός είναι καίριας σημασίας. Στην εν λόγω ανάλυση παρατίθενται τα αποτελέσματα στοχευμένης έρευνας η οποία πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της αξιολόγησης της διοργάνωσης «Travel Trade 2013», το πρώτο Travel Trade Workshop αφιερωμένο στον τουριστικό τομέα της Αθήνας το οποίο διενεργήθηκε από την Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής του Δήμου Αθηναίων (ΕΑΤΑ) σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Tour Operators Ευρώπης (European Tour Operators Association- ETOA) στις 22 και 23 Απριλίου Η διοργάνωση Travel Trade Athens 2013 είναι αμιγώς επαγγελματικού χαρακτήρα και συνδυάζει τη φιλοξενία σημαντικού αριθμού hosted buyers, tour operators, οργανωτών συνεδρίων και συναντήσεων και διακεκριμένων δημοσιογράφων από την Ευρώπη και την Ασία με ένα ειδικά μελετημένο πρόγραμμα προκαθορισμένων συναντήσεων με προμηθευτές του προορισμού. Με το πέρας της διοργάνωσης, οι ξένοι επαγγελματίες τουρισμού κλήθηκαν, μέσω μίας ειδικά διαμορφωμένης έρευνας, να καταθέσουν την άποψή τους μεταξύ άλλων σχετικά με την Αθήνα ως τουριστικό προορισμό και το τουριστικό προϊόν της όπως επίσης και αναφορικά με την πορεία της στις αγορές. Σκοπό της εν λόγω έρευνας αποτελεί η συνεχής βελτίωση τόσο σε επίπεδο διοργάνωσης προς όφελος του τοπικού τουριστικού τομέα όσο και σε επίπεδο εξυπηρέτησης των επαγγελματιών τουρισμού για τη βέλτιστη προώθηση του προορισμού στις αγορές Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών Με σκοπό τη διαμόρφωση μίας πλήρους εντύπωσης για την εικόνα της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό, θεωρείται σκόπιμο να συμπεριληφθούν τα κυριότερα αποτελέσματα των πλέον πρόσφατων ερευνών ικανοποίησης επισκεπτών που έχουν διενεργηθεί για την Αθήνα και συγκεκριμένα την «Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών Ξενοδοχείων Αττικής» από τις GBR Consulting/Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών-Αττικής (Ιανουάριος 2013) η οποία αφορά τους επισκέπτες των 152

153 ξενοδοχειακών καταλυμάτων της Αθήνας καθώς επίσης την Έρευνα Ικανοποίησης Επισκεπτών του Προγράμματος This is My Athens η οποία διενεργήθηκε στους επισκέπτες που έκαναν χρήση του εν λόγω Προγράμματος Φιλοξενίας του Δήμου Αθηναίων και συγκεκριμένα της ΕΤΟΑΑ (Ιούνιος- Δεκέμβριος 2012) Μεθοδολογία Έρευνα Διαδικτυακής Εικόνας Προορισμού Η ανάλυση της διαδικτυακής εικόνας της Αθήνας βασίζεται στα ποιοτικά και ποσοτικά στοιχεία που συλλέχθηκαν μέσω μίας ποικιλίας ερευνητικών εργαλείων και συγκεκριμένα του εργαλείου online brand monitoring Sysomos, των Google Trends (πρώην Insights), όπως επίσης και μεμονωμένης/εξειδικευμένης έρευνας σχετικά με την ευρύτερη παρουσία της Αθήνας στα βασικότερα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης: Facebook, Twitter και YouTube. Παράλληλα έχει πραγματοποιηθεί συγκριτική ανάλυση του προορισμού όσον αφορά την ανταγωνιστικότητά της με επιλεγμένους προορισμούς σε διεθνές επίπεδο. Google trends: Μέσω του εργαλείου της Google «Trends» (πρώην «Insights for Search») παρέχεται η δυνατότητα να ληφθεί πληθώρα πληροφοριών τόσο ποσοτικού όσο και ποιοτικού χαρακτήρα σχετικά με τις αναζητήσεις που πραγματοποιούν οι χρήστες της μηχανής αναζήτησης της Google. Το Google «Trends» αναλύει ένα μέρος των αναζητήσεων στον παγκόσμιο ιστό για να υπολογιστεί ο αριθμός των αναζητήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί για τους σχετικούς όρους (πχ. Αθήνα), σε σχέση με το συνολικό αριθμό των αναζητήσεων που έχουν πραγματοποιηθεί στη μηχανή αναζήτησης της Google με την πάροδο του χρόνου. Ειδικότερα, το Google «Trends» μας επιτρέπει να εντοπίσουμε τις τάσεις εποχικότητας και γεωγραφικής κάλυψης για τους όρους αναζήτησης. Το εν λόγω εργαλείο προσφέρει μία γενικότερη εικόνα της τάσης ενδιαφέροντος χωρίς να προσφέρει μεγάλα περιθώρια ανάλυσης όσον αφορά το περιεχόμενο. Επομένως η περαιτέρω ποιοτική ανάλυση των αναφορών στην Αθήνα σε όλα τα διαδυκτυακά κανάλια (μέσω του εργαλείου Sysomos) θα συμπληρώσει την ανάλυση ενδιαφέροντος και χρησιμοποιείται ώστε να ολοκληρωθεί η ανάλυση τόσο της εικόνας της Αθήνας αλλά και του περιεχομένου των αναφορών αυτών. 153

154 Σύστημα Sysomos: Το σύστημα Sysomos αποτελεί ένα από τα πλέον σύγχρονα εργαλεία μελέτης και καταγραφής αναφορών σε διαδικτυακά κανάλια και ειδικότερα στα: Twitter, Blogs, Forums και Traditional online media. Το συγκεκριμένο εργαλείο επιτρέπει την αναζήτηση, και παρακολούθηση σχετικών αναφορών με δυνατότητα φιλτραρίσματος σύμφωνα με τη γλώσσα, το χρόνο, την γεωγραφική περιοχή και λοιπών στοιχείων τα οποία όπου είναι δυνατόν, κυρίως δεδομένου επαρκή όγκου, παρατίθενται στην συγκεκριμένη ανάλυση. Η έρευνα της διαδικτυακής εικόνας της Αθήνας πραγματοποιήθηκε κατά τον Ιούνιο 2013 και αφορά αποτελέσματα αναφορών που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια ενός έτους (Ιούνιος ). Όπου κατέστη δυνατόν και υπήρχε ανάλογο ενδιαφέρον ανάλυσης, παρατίθενται αποτελέσματα επιλεγμένων περιόδων εντός του έτους προς ανάλυση. Η έρευνα σε όλες τις εντολές αναζήτησης ανά όρο, συμπεριλαμβάνει όλες τις πιθανές ονομασίες (και πιθανούς αναγραμματισμούς) για κάθε όρο αναζήτησης και όπου είναι δυνατόν παρατίθεται η διαφορά των αποτελεσμάτων. Επίσης, αναλόγως την κάθε περίπτωση, εξαιρούνται όροι οι οποίοι παραπέμπουν σε άλλους συσχετισμούς προς αποφυγήν αλλοίωσης των αποτελεσμάτων Έρευνα σε Επαγγελματίες Τουρισμού Η έρευνα διενεργήθηκε ηλεκτρονικά, μέσω ειδικού ερευνητικού συστήματος κατά τη διάρκεια ενός μηνός (1-31 Μαίου 2013). Το αρχικό ερευνητικό δείγμα ήταν περισσότεροι από 100 ξένοι συμμετέχοντες, και ειδικότερα υψηλόβαθμοι εκπρόσωποι από tour operators και άλλες επιχειρήσεις (τουριστικά γραφεία, εταιρίες κρουαζιέρων, αεροπορικές εταιρίες, γραφεία οργάνωσης συνεδρίων) που διακινούν τουρισμό από τις βασικότερες αγορές της Ευρώπης και επιλεγμένους εκπροσώπους από Αμερική και Ασία (κυρίως Ινδία και Ιαπωνία). Η έρευνα απευθύνθηκε επίσης σε φιλοξενούμενους δημοσιογράφους και συντάκτες που εκπροσώπησαν κορυφαίες τουριστικές εκδόσεις και μέσα ενημέρωσης παγκοσμίως Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών Η διενέργεια της «Έρευνας Ικανοποίησης Πελατών Ξενοδοχείων Αττικής», η οποία βασίστηκε σε ερωτηματολόγια που μοιράστηκαν σε ξενοδοχεία της πόλης επαναλαμβάνεται σε ετήσια βάση και η πλέον πρόσφατη αφορά το Η έρευνα 154

155 του 2012 καλύπτει δειγματοληπτική βάση πελατών σε ξενοδοχεία μέλη της ΕΞΑ-Α, δύο έως πέντε αστέρων κατά την περίοδο Ιούλιος Νοέμβριος Η Έρευνα Ικανοποίησης Επισκεπτών του Προγράμματος This is My Athens βασίζεται σε διαδικτυακά ερωτηματολόγια που συμπληρώθηκαν από 45 επισκέπτες της πόλης οι οποίοι έλαβαν μέρος στο εθελοντικό πρόγραμμα φιλοξενίας This is My Athens της ΕΤΟΑΑ κατά την περίοδο Σεπτέμβριος Δεκέμβριος Αξιολόγηση Εικόνας Προορισμού Αξιολόγηση Ε νδιαφέροντος & Ζήτηση Μέσω του Google Trends και όσον αφορά τον όρο «Athens Greece» - ο οποίος χρησιμοποιήθηκε προς αποφυγήν σύγχυσης των αποτελεσμάτων με αναφορές στις αμερικανικές πόλεις Αthens (Georgia & Ohio), το παρακάτω διάγραμμα φανερώνει την τάση αναζήτησης και τη διαμόρφωση του ενδιαφέροντος για την Αθήνα από το 2004 εώς το Χαρακτηριστικά σε συγκεκριμένες καμπές φαίνονται στο σύστημα κάποια ενδεικτικά ειδησεογραφικά δημοσιεύματα τα οποία το εκείνο αναγνωρίζει πως καταγράφουν γεγονότα τα οποία ίσως έχουν διαμορφώσει τις τιμές ενδιαφέροντος για τις συγκεκριμένες χρονικές περιόδους. Επί παραδείγματι, το άρθρο που παρουσιάζεται παρακάτω, από την εφημερίδα Australian αναφέρεται σε διαδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στο Σύνταγμα για τα νέα μέτρα λιτότητας, στις αρχές του Εκείνο το σημείο φανερώνει μία μικρή τάση αύξησης αναζήτησης για την Αθήνα. Διάγραμμα 3.2.1: Γενική Τάση Αναζήτησης «Athens Greece» Google Trends 155

156 Βάσει της παραπάνω ανάλυσης, το ενδιαφέρον για την Αθήνα κορυφώθηκε κατά τη Ολυμπιακή περίοδο 2004 μέχρι και τα μέσα του Η πτώση ενδιαφέροντος με την πάροδο του χρόνου από το 2005 μέχρι και σήμερα είναι ιδιαίτερα έντονη και φαίνεται να σταθεροποιείται σε συγκριτικά χαμηλά επίπεδα κατά τα τελευταία έτη σαν επίπεδο τιμής 30 με ανώτερη τιμή το 100 (2004). Άξιο προσοχής είναι το γεγονός πως, σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα, το γενικότερο διαδικτυακό ενδιαφέρον για την Αθήνα παγκοσμίως σημείωσε τη χαμηλότερη τιμή του στην αρχή του Αναφορικά με τα επίπεδα ζήτησης της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό από τις κυριότερες τουριστικές αγορές, ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα στοιχεία που παραθέτουν οι επαγγελματίες τουρισμού μέσω της ανάλογης έρευνας. Διάγραμμα 3.2.2: Αξιολόγηση Τουριστικής Ζήτησης για Αθήνα και Τάση Επαγγελματίες Τουρισμού Customer demand for Athens in the last three years has: Customer demand for Athens trips in the near future: Is declinin g - 9% Has decrease d - 49% Has increased - 33% Is stable - 23% Is increasi ng - 68% Has remained the same - 18% Όπως επιβεβαιώνεται από τους συγκεκριμένους επαγγελματίες τουρισμού, που εκπροσωπούν κάποιες από τις κυριότερες εταιρείες διακίνησης τουρισμού στις αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής καθώς και της Ασίας, η ζήτηση για την Αθήνα από τους πελάτες τους έχει μειωθεί για το 49% εξ αυτών κατά τα τρία τελευταία έτη ( ). 156

157 Παρά το γεγονός πως το μεγαλύτερο ποσοστό των επαγγελματιών παρουσιάζει μία μείωση ζήτησης μέχρι σήμερα, θετική προδιαγράφεται η τάση ζήτησης για το άμεσο μέλλον, με το 68% των επαγγελματιών δήλωσε πως προβλέπει αύξηση ζήτησης για την Αθήνα ενώ μόλις το 9% προβλέπει μείωση. Σε μία πιό εξειδικευμένη αναζήτηση για το θέμα του ενδιαφέροντος αναφορικά με την Αθήνα προκύπτει πως για τη συγκεκριμένη αναζήτηση στο Google Trends ως κορυφαίος σχετικός όρος αναδεικνύεται ο συνδυασμός «Hotel Athens Greece» όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα. Η συσχέτιση λοιπόν της αναζήτησης της Αθήνας με το τουριστικό ενδιαφέρον είναι άμεση, τουλάχιστον όσον αφορά την διαδικτυακή αναζήτηση. Διάγραμμα 3.2.3: Κορυφαίοι Σχετικοί Όροι Αναζήτησης- Αθήνα- Google Trends Με έναυσμα το παραπάνω αποτέλεσμα, πραγματοποιώντας μία περαιτέρω ανάλυση του συγκεκριμένου όρου - «Hotel Athens Greece»-, το παρακάτω διάγραμμα φανερώνει τη διακύμανση του ενδιαφέροντος κατά την περίοδο 2004 εώς Είναι χαρακτηριστικό πως για την εν λόγω περίοδο, παρατηρείται σταδιακή μείωση του ενδιαφέροντος, τουλάχιστον για τον συγκεκριμένο όρο. Οι υψηλότερες τιμές ενδιαφέροντος παρουσιάζονται κατά την ολυμπιακή και μετα-ολυμπιακή περίοδο , με τη μείωση ενδιαφέροντος να είναι φανερή ειδικότερα από το 2010 μέχρι σήμερα. Παρά τη διαπίστωση πως φανερώνεται μία εξομάλυνση της καμπύλης 157

158 κατά τα τελευταία έτη, είναι γεγονός πως το επίπεδο ενδιαφέροντος για τα ξενοδοχεία της Αθήνας κατά το απέχει κατά πολύ από εκείνο των ετών Διάγραμμα 3.2.4: Ανάλυση Κορυφαίου Σχετικού Όρου- «Hotel Athens Greece»- Google Trends Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η τάση εποχικότητας η οποία εκδηλώνεται και σε επίπεδο αναζήτησης και ενδιαφέροντος. Ειδικότερα οφείλουμε να εστιάσουμε στην έντονη πτώση ενδιαφέροντος για τα ξενοδοχεία της Αθήνας η οποία παρουσιάζεται από τα μέσα του 2007 και μέχρι το 2008 καθώς και στο τέλος του 2008 και αρχές του 2009, τα χαμηλότερα ίσως σημεία ενδιαφέροντος μέχρι σήμερα. Κατά τη δεύτερη περίοδο, κατά πάσα περίπτωση η πτώση ενδιαφέροντος για τα ξενοδοχεία της Αθήνας σχετίζεται άμεσα με τα «Δεκεμβριανά», τα γεγονότα τα οποία έλαβαν χώρα κυρίως κατά τις 6-10 Δεκεμβρίου του 2008, με αφορμή τη δολοφονία 15χρονου μαθητή από ειδικό φρουρό στις 6 Δεκεμβρίου. Η είδηση της δολοφονίας ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων, διαμαρτυριών και διαδηλώσεων, όπου τροφοδότησαν έκτροπα και εικόνες χάους τόσο στην Αθήνα όσο και σε άλλες πόλεις της χώρας. Η ένταση καθώς και η έκταση των πρωτοφανών καταστροφών που σημειώθηκαν αποτέλεσαν πρώτη είδηση στα διεθνή ΜΜΕ, γεγονός που αντικατροπτίζει την άμεση και μακροπρόθεσμη επίδραση μονομερούς προβολής τέτοιου είδους γεγονότων στην τουριστική κίνηση και ζήτηση. Καθ όλην την περιόδο έρευνας, το ενδιαφέρον για την Αθήνα και ειδικότερα σε σχέση με τα ξενοδοχεία της, αυξάνεται από τις αρχές κάθε έτους, κορυφώνεται τους 158

159 πρώτους καλοκαιρινούς μήνες, ακολουθώντας στη συνέχεια μία έντονα φθίνουσα πορεία για τους υπόλοιπους μήνες. Είναι επομένως φανερό πως με στόχο την άμβλυνση εποχικότητας που φανερώνεται και στο στάδιο διαδικτυακής αναζήτησης, απαραίτητη προϋπόθεση για την αύξηση ενδιαφέροντος και επομένως αναζήτησης ούτως ώστε να αυξηθούν τελικώς και οι κρατήσεις και η κίνηση, είναι η γνώση των τάσεων αναζήτησης, ούτως ώστε να κατευθυνθεί αναλόγως η στόχευση ενεργειών προβολής και µάρκετινγκ του τουρισµού, καθώς και η παροχή στοχευμένης πληροφόρησης και περιεχομένου. Η διαπίστωση αυτή σχετίζεται με την ανάπτυξη και μετέπειτα προώθηση ειδικών μορφών τουρισµού, που είναι ανεξάρτητες από περιόδους αιχµής και θα µπορέσουν να οδηγήσουν σε επιµήκυνση της τουριστικής περιόδου Ευρύτερη Εικόνα Αθήνας Μία γενική ανάλυση αναφορών στην Αθήνα παγκοσμίως (keywords "Athens") μέσω του εργαλείου Sysomos αποκαλύπτει ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία σχετικά με το σύνολο των διαδικτυακών αναφορών στον προορισμό σε όλα τα μέσα ενημέρωσης (blogs, traditional media, social media, forums, flickr, youtube) κατά την περίοδο ενός έτους, Ιούνιος Ιούνιος Συγκριτική Ανάλυση Αθήνας- Ελλάδας Τα τελευταία χρόνια, πληθώρα γεγονότων και η παγκόσμια μονομερής κάλυψή τους από τα ειδεογραφικά μέσα έχουν πλήξει τη διεθνή εικόνα της χώρας και την Ελλάδα ως τουριστικό προορισμό σε σημαντικά μεγαλύτερο βαθμό από ότι δικαιολογεί η πραγματική έκταση των γεγονότων. Ως εκ τούτου, στο επίπεδο καταγραφής και αξιολόγησης της παρούσας εικόνας της Αθήνας στο διαδίκτυο, κρίνεται χρήσιμο να διενεργηθεί αρχικά μία συγκριτική ανάλυση της εικόνας της Ελλάδας και της Αθήνας, ούτως ώστε να κατανοηθεί, στο επίπεδο που τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης και ανάλυσης το επιτρέπουν, πως συγκρίνεται η εικόνα της πρωτεύουσας με την ευρύτερη εικόνα της χώρας και πώς εκείνες αλληλοεπηρρεάζονται. Μία αρχική συγκριτική ανάλυση όγκου αναφορών στην Αθήνα και την Ελλάδα σε όλα τα μέσα, (Δεκ Ιούνιος 2013) αποκαλύπτει πως η Ελλάδα αποτελεί αντικείμενο συζήτησης με περισσότερες από 4.6 εκατ. αναφορές τη στιγμή που η Αθήνα 159

160 καταλαμβάνει το 26% των συνολικών αναφορών (1.6 εκατ. αναφορές) ποσοστό αρκετά λογικό και αναμενόμενο. Διάγραμμα 3.2.5: Συγκριτική Ανάλυση Όγκου Αναφορών - Αθήνα- Ελλάδα- Sysomos Όπως φαίνεται από την παρακάτω ανάλυση ανά μέσο, οι περισσότερες από αυτές τις αναφορές πραγματοποιούνται στο Twitter, τόσο για την Ελλάδα όσο για την Αθήνα με μεγάλη διαφορά σε όγκο από τα υπόλοιπα μέσα. Διάγραμμα 3.2.6: Συγκριτική Ανάλυση Όγκου Αναφορών ανά Μέσο, Αθήνα- Ελλάδα- Sysomos Πέραν του όγκου αναφορών, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε το αίσθημα που επικρατεί στις διαδικτυακές συζητήσεις με αντικείμενο την Αθήνα και αυτή η δυνατότητα παρέχεται από το εργαλείο Sysomos. Μέσω της ανάλυσης του περιεχομένου των συζητήσεων και την κατάταξη των λέξεων σε θετικής και αρνητικής χροιάς, καθώς και αναλόγως τη συχνότητα που εκείνες χρησιμοποιούνται 160

161 εντός των συζητήσεων, διαμορφώνονται οι τιμές του «sentiment», του αισθήματος δηλαδή που προκύπτει από τις συζητήσεις και αναφορές στην Αθήνα και τον εκάστοτε όρο προς ανάλυση και οδηγούν στην εξαγωγή πληρέστερων συμπερασμάτων ως προς την εικόνα της. Διάγραμμα 3.2.7: Συγκριτική Ανάλυση Αισθήματος Αναφορών σε Blogs (Δεκ- Ιουν 2013), Αθήνα- Ελλάδα - Sysomos Διάγραμμα 3.2.8: Συγκριτική Ανάλυση Αισθήματος Αναφορών σε Ειδησεογραφικά Μέσα (Δεκ- Ιουν 2013), Αθήνα- Ελλάδα- Sysomos Η συγκριτική ανάλυση του αισθήματος που προκύπτει από τις αναφορές σε Ελλάδα και Αθήνα, παρουσιάζει μία ελαφρώς θετικότερη εικόνα για την Αθήνα σε σύγκριση με την εικόνα της Ελλάδας. 161

162 Όπως φαίνεται στα δύο παραπάνω διαγράμματα που παρουσιάζουν το αίσθημα που πηγάζει τόσο από τα Blogs όσο από τα ειδησεογραφικά μέσα, η Αθήνα συγκεντρώνει θετικότερες αναφορές κατά 2-3% σε σύγκριση με την Ελλάδα. Ένα επιπλέον στοιχείο το οποίο συμβάλει στη διαμόρφωση θετικότερης εικόνας είναι το συχγρόνως μικρότερο μερίδιο αρνητικού αισθήματος που συγκεντρώνει η Αθήνα σε ποσοστό 5-7% λιγότερο από εκείνο της Ελλάδας. Συνολική Εικόνα Αθήνας Εστιάζοντας στην Αθήνα, όπως παρατηρείται στο παρακάτω διάγραμμα, κατά τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο (1 έτος) πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από αναφορές σε blogs σχετικά με την «Αθήνα». Διάγραμμα 3.2.9: Συνολικός Όγκος Αναφορών, Αθήνα - Sysomos 162

163 Από το σύνολο, οι περισσότερες αναφορές καταγράφηκαν στα ειδησεογραφικά κανάλια ( αναφορές) ενώ ακολουθούν τα φόρουμ με σχεδόν αναφορές και τα Blogs με αναφορές. Αναφορικά με τα ειδησεογραφικά κανάλα και τις αναφορές τους στην Αθήνα, το παρακάτω διάγραμμα παρουσιάζει τις κορυφαίες πηγές αναφορών (σύμφωνα με τον όγκο αναφορών τους στην «Αθήνα» όσο και με το επίπεδο «authority») κατά το τελευταίο έτος. Διάγραμμα : Κορυφαίες Πηγές Αναφορών σε Αθήνα- Ειδησεογραφικά Κανάλια- Sysomos Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως ως κορυφαία πηγή αναφορών είναι το ειδησεογραφικό κανάλι της Yahoo με αναφορές στη Αθήνα και ακολουθεί το Reuters με σχεδόν αναφορές. Η αμέσως επόμενη κορυφαία πηγή είναι το bizjournals.com με σχεδόν αναφορές. Εντύπωση προκαλεί η θέση του εγχώριου καναλιού zoogla.gr στην εν λόγω κατάταξη, γεγονός που αιτιολογεί κατά πάσα πιθανότητα την άντληση μεγάλου όγκου αναφορών στην Αθήνα που πηγάζουν από εγχώριες πηγές (ενότητα ). Περιεχόμενο Αναφορών «Αθήνα» Όσον αφορά το περιεχόμενο των αναφορών στα ειδησεογραφικά κανάλια, είναι χαρακτηριστικό πως έχουν κατά κύριο λόγο πολιτικο-οικονομική χρειά, όπως φαίνεται χαρακτηριστικά στα παρακάτω διαγράμματα, με λέξεις όπως «Ελλάδα», «τράπεζες», «χρηματοδότηση», «Σαμαράς», «κυβέρνηση», «τρόικα» και «Ευρωζώνη» να κυριαρχούν. 163

164 Διάγραμμα : BuzzGraph «Αθήνα» σε Ειδησεογραφικά Κανάλια- Sysomos Διάγραμμα : WordCloud «Αθήνα» σε Ειδησεογραφικά Κανάλια- Sysomos 164

165 Γενικό Αίσθημα Αναφορών «Αθήνα» Η συνολική εικόνα του γενικού αισθήματος για την Αθήνα όπως προκύπτει από την διαδικτυακή ανάλυση αναφορών, είναι κατά κύριο λόγο θετική κατά 76%, και κυριαρχείται από τις αναφορές με θετικό αίσθημα (ποσοστό 41% του συνόλου), έναντι 35% ουδέτερων και 24% αρνητικών. Η συγκεκριμένη ένδειξη θεωρείται αρκετά σημαντική, τόσο για την κυριαρχία των θετικών, όσο και για το χαμηλό ποσοστά των αρνητικών. Το 35% των ουδέτερων αναφορών μπορεί να θεωρηθεί φυσιολογικό ως προς τις κοινές έρευνες sentiment analysis. Διάγραμμα : Συνολική Εικόνα Γενικού Αισθήματος - Ειδησεογραφικά Κανάλια- Sysomos Η διάσπαση των αποτελεσμάτων ανά τετράμηνο εντός του έτους προς ανάλυση, φανερώνει τη διακύμανση του αισθήματος αναφορών κατά χρονική περίοδο. Ενώ το ουδέτερο αίσθημα παρουσιάζεται σταθερό στο επίπεδο του 40%, παρατηρείται πως κατά την περίοδο Μαρτίου- Ιουνίου παρουσιάζονται οι περισσότερες θετικές αναφορές (43%) και οι λιγότερες αρνητικές (20%). Κατά την περίοδο Ιούνιου- Σεπτεμβρίου, δηλαδή κατά την περίοδο οργάνωσης των διακοπών, παρουσιάζεται μικρή μείωση των θετικών αναφορών και ανάλογη αύξηση των ουδέτερων αναφορών, ενώ κατά την περίοδο κρατήσεων ειδικότερα στις παραδοσιακές τουριστικές αγορές της 165

166 Ελλάδας, η εικόνα παραμένει ίδια με μικρή αύξηση των αρνητικών αναφορών. Διάγραμμα : Συνολική Ανάλυση Διακύμανσης Αισθήματος- Ειδησεογραφικά Κανάλια- Sysomos Περαιτέρω ανάλυση του αισθήματος αναφορών στην Αθήνα ανά χώρα προέλευσης αναδεικνύει τις Η.Π.Α. ως κυρίαρχη πηγή αναφορών, με 37% των αναφορών να είναι θετικές, 39% ουδέτερες και 24% αρνητικές. Διάγραμμα : Συνολική Ανάλυση Αισθήματος ανά Χώρα - Ειδησεογραφικά Κανάλια- Sysomos 166

167 Συγχρόνως, σημειώνεται πως σε όλες τις χώρες με τον μεγαλύτερο όγκο αναφορών, συμπεριλαμβανομένων της Αυστραλίας και της Αγγλίας, το ποσοστό ουδέτερων αναφορών είναι μεγαλύτερο εκείνου των θετικών αναφορών. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημείο προσοχής ως προς τη μελλοντική διοχέτευση στοχευμένου περιεχομένου. Ενδιαφέρον παρουσιάζει η περαιτέρω ανάλυση του περιεχομένου των αναφορών βάσει των κυριότερων «λέξεων κλειδιών» που διαμορφώνουν τα παραπάνω ποσοστά, όπως φαίνεται στα παρακάτω δύο διαγράμματα. Χαρακτηριστικά αναφέρεται πως στις λέξεις που χαρακτηρίζονται από θετικό πρόσιμο, η «Αθήνα» κυριαρχεί ως θετική αναφορά με σχεδόν θετικές αναφορές και σχεδόν αρνητικές. Αναφορικά με το περιεχόμενο των αρνητικών αναφορών, οι λέξεις με τη συχνότερη εμφάνιση αφορούν κυρίως τον τομέα της οικονομίας με τις τρείς συχνότερες να είναι οι: «λιτότητα», «μειώσεις» και «ύφεση». Διάγραμμα : Ανάλυση Θετικών Keywords- Ειδησεογραφικά Κανάλια- Sysomos 167

168 Διάγραμμα : Ανάλυση Keywords Αρνητικών Αναφορών- Ειδησεογραφικά Κανάλια- Sysomos Διάγραμμα : Χάρτης Ανάλυσης Θετικών & Αρνητικών αναφορών «Αθήνα» Ειδησεογραφικά Μέσα- Sysomos 168

169 Ο χάρτης ανάλυσης των αναφορών δείχνει τη λίστα εκείνων των «λέξεων- κλειδιών» με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης σε θετικά και αρνητικά αποτελέσματα για τον όρο «Αθήνα». Τα ποσοστά φανερώνουν τη συχνότητα με την οποία οι συγκεκριμένες λέξεις εμφανίζονται σε θετικό ή αρνητικό πλαίσιο αναφορών. Η συνολική αξιολόγηση της Αθήνας συμπληρώνεται από τα στοιχεία που προκύπτουν από τις έρευνες ικανοποίησης επισκεπτών. Θετικό χαρακτηρίζεται το γεγονός πως οι Αμερικανοί επισκέπτες παρέχουν την καλύτερη αξιολόγηση της Αθήνας, ενώ συγχρόνως οι Γάλλοι επισκέπτες είναι εκείνοι οι οποίοι παρουσιάζουν την υψηλότερη πρόθεση σύστασης της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό, όπως χαρακτηριστικά φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα. Αντιθέτως, οι Ελληνες είναι ιδιαίτερα αρνητικοί στη συνολική αξιολόγηση της Αθήνας με βαθμολογία πολύ χαμηλότερη από οποιαδήποτε άλλη εθνικότητα, ενώ συγχρόνως παρουσιάζονται ως εκείνοι με τη χαμηλότερη πρόθεση σύστασης της πόλης προς τρίτους. Διάγραμμα : Συνολική Αξιολόγηση- Πρόθεση Σύστασης Αθήνας- Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών Ξενοδοχείων Πηγή: GBR Consulting, 2013 Με σκοπό να προσδιορισθεί η εικόνα της Αθήνας τόσο πριν την επίσκεψη αλλά και το κατά πόσο ευσταθεί αφού ολοκληρώθηκε, οι επισκέπτες κλήθηκαν να δηλώσουν την 169

170 εικόνα που είχαν για συκεκριμένες πτυχές της Αθήνας πρίν την επισκεφτούν και στη συνέχεια να δηλώσουν την εντύπωση που είχαν μέσω της εμπειρίας τους μέσω της έρευνας ικανοποίησης This is My Athens. Διάγραμμα : Εικόνα Αθήνας πρό Επίσκεψης ανά Κατηγορία- Έρευνα Ικανοποίησης This is My Athens Πηγή: ΕΤΟΑΑ, 2012 Πρίν την επίσκεψή τους, καλή (3-4, με άριστα το 5) ήταν η εικόνα τους για την ποιότητα εμπειρίας στα αξιοθέατα, τη φιλική διάθεση των Αθηναίων, τα ξενοδοχειακά καταλύματα, την ελκυστικότητα των επι μέρους περιοχών της Αθήνας, την ποικιλία δραστηριοτήτων, της σχέσης ποιότητας- τιμής καθώς και της ποιότητας των μέσων μαζικής μεταφοράς. Σχετικά καλή (3 με άριστα το 5) μπορεί να χαρακτηριστεί η εικόνα για την ασφάλεια καθώς και τη γενικότερη καθαριότητα της πόλης, όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα. 170

171 Διάγραμμα : Εικόνα Αθήνας μετά την Επίσκεψη ανά Κατηγορία- Έρευνα Ικανοποίησης This is My Athens Πηγή: ΕΤΟΑΑ, 2012 Όπως φαίνεται χαρακτηριστικά από το παραπάνω διάγραμμα, όλες οι πτυχές της Aθήνας προς ανάλυση φαίνεται να ξεπερνούν τις αρχικές προσδοκίες των επισκεπτών. Η πτυχή της Αθήνας που φαίνεται να ξεπερνάει περισσότερο τις προσδοκίες των επισκεπτών, σε σύγκριση με την εικόνα που είχαν πριν την επίσκεψή τους, είναι η ποιότητα τους συστήματος μέσων μαζικής μεταφοράς. Πολύ θετική παραμένει η εικόνα τους για τη φιλική διάθεση των Αθηναίων, την ποιότητα εμπειρίας στα αξιοθέατα, την ελκυστικότητα των επι μέρους περιοχών της Αθήνας, τα ξενοδοχειακά καταλύματα και τη γενικότερη καθαριότητα της πόλης επίσης ξεπερνώντας τις προσδοκίες τους. Συγχρόνως, ιδιαίτερη έμφαση αξίζει να δοθεί στην αρκετά καλύτερη εντύπωση που έχουν οι επισκέπτες όσον αφορά το αίσθημα ασφάλειας στην Αθήνα, σε σύγκριση με την εικόνα που είχαν πρίν την άφιξή τους. Eνδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως η μόνη πτυχή της Αθήνας η οποία δεν άλλαξε κατόπιν της επίσκεψής τους είναι οι τιμές και η αξιολόγηση σχέσης ποιότητας τιμής η οποία συνεχίζει να αξιολογείται σχετικά χαμηλά. 171

172 Το αίσθημα ασφάλειας καθώς και η αξιολόγηση της σχέσης ποιότητας-τιμής θα αναλυθούν περαιτέρω με επιπλέον στοιχεία από τις υπόλοιπες έρευνες στην αμέσως επόμενη υπο-ενότητα ανάλυσης των αγορών. Λεκτικές Συνδέσεις- Ταυτότητα Προορισμού Αρχικά, μέσω μίας χαρακτηριστικής ερώτησης που αφορά τον προσδιορισμό της ταυτότητας και της ευρύτερης εικόνας ενός τουριστικού προορισμού, οι επισκέπτες μέσω της έρευνας This is My Athens, κλήθηκαν να επιλέξουν τις 5 κυριότερες λέξεις τις οποίες θεωρούν τις πλέον χαρακτηριστικές για την Αθήνα. Διάγραμμα : Επιλογή 5 Χαρακτηριστικών Λέξων για Αθήνα - Έρευνα Ικανοποίησης This is My Athens Πηγή: ΕΤΟΑΑ, 2012 Όπως φαίνεται παραπάνω, μέσω τις επιλογής 27 διαφορετικών στρατηγικά επιλεγμένων λέξεων οι 5 κυριότερες λέξεις που χαρακτηρίζουν την Αθήνα ως τουριστικό προορισμό είναι οι εξής: Ιστορική (83,7%), Φιλική (55,8%), Πολιτιστική (48,8%), Μοναδική (41,9%) και Γαστρονομική (32,6%). Αναφορικά με τους συσχετισμούς λέξεων και όρων των διαδικτυακών αναφορών, και ειδικότερα στο Twitter, το BuzzGraph παρακάτω προσφέρει μία οπτικοποιημένη 172

173 σύνοψη του buzz (συζητήσεων) γύρω από την Αθήνα μέσω της παρουσίασης των λέξεων που πλαισιώνουν πιό συχνά τις αναφορές. Tο πάχος των συνδετικών γραμμών στο BuzzGraph φανερώνει την ισχύ του συσχετισμού. Διάγραμμα : BuzzGraph «Αθήνα» - Sysomos Είναι χαρακτηριστικό πως από τις λεκτικές συνδέσεις του BuzzGraph, προκύπτει πως υπάρχει έντονη σύνδεση με την Ακρόπολη, ως το πλέον δημοφιλές αξιοθέατο του προορισμού, γεγονός που αποδεικνύεται από την ειδικότερη έρευνα των σημείων ενδιαφέροντος που παρατίθεται στη συνέχεια. Συγχρόνως, παρατηρείται πως η δεύτερη πιο δυνατή λεκτική σύνδεση αφορά τη Μύκονο, γεγονός που αντανακλά τη θέση της Αθήνας ως κεντρικό ενδιάμεσο σταθμό για τη μετάβαση προς τα ελληνικά νησιά. Ειδικότερα, άξιες προσοχής, κυρίως όσον αφορά τη μελλοντική στόχευση περιεχομένου ανά ψηφιακό κανάλι, είναι κάποιες λέξεις που παρουσιάζονται στο Twitter σε συνδυασμό ή συσχέτιση με την Αθήνα και τον τουρισμό στο παρακάτω WordCloud. Επί παραδείγματι, η λέξη ΤΤΟΤ είναι συνθηματική και συντόμευση για την έκφραση «Twitter Talk on Travel», διαδικτυακή συζήτηση που λαμβάνει χώρα συγκεκριμένη ώρα στην κοινότητα του καναλιού με ειδική ατζέντα 173

174 Διάγραμμα : WordCloud «Αθήνα» - Sysomos Επιπροσθέτως, η εμφάνιση των λέξεων Gay και History- παρουσιάζουν ενδιαφέρον όσον αφορά τα ειδικά ενδιαφέροντα και θεματικές κατηγορίες τουρισμού προς περαιτέρω προώθηση. Επίσης, ο συχνός συσχετισμός με το visitgreece.gr / truegreece αναδεικνύει πιθανές ευκαιρίες κοινής κατά περίπτωση προώθησης υπό την ευρύτερη τουριστική ομπρέλα του ΕΟΤ Ανάλυση Αγορών Γεωγραφική Κάλυψη Αναφορικά με τη γεωγραφική κάλυψη του ενδιαφέροντος αναζήτησης μέσω του Google Trends, ο μεγαλύτερος όγκος αναζητήσεων για την Αθήνα (με τον συγκεκριμένο όρο «Athens») προέρχεται από την Ελλάδα (100), ενώ από το εξωτερικό το μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι από την Αυστραλία (4), τις Η.Π.Α (3), το Ην. Βασίλειο (3) και τον Καναδά (3). Συγχρόνως, ενώ αγορές όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία ή η Ρωσία παρουσιάζουν μηδενικό ενδιαφέρον, μικρός όγκος αναζητήσεων καταγράφεται από τις Σκανδιναβικές χώρες, την Ινδία, τις Φιλιππίνες, τη Ν. Ζηλανδία και τη Μαλαισία (2). Συγχρόνως η ανάλυση του σχετικού όρου ancient Athens παρουσιάζει ενδιαφέρον όσον αφορά τα στοιχεία γεωγραφικής κάλυψης, ενώ φανερώνει παρόμοιες τάσεις όγκου με το ευρύτερο ενδιαφέρον για την Αθήνα. Παρουσιάζεται λοιπόν έντονο τοπικό ενδιαφέρον για τους συγκεκριμένους όρους στην Αμερική, τον Καναδά και την Αυστραλία ενώ το Ην. Βασίλειο παρουσιάζει χαμηλότερο όγκο ενδιαφέροντος για τη 174

175 συγκεκριμένη θεματική κατηγορία, συμπέρασμα που συνάδει με τα ευρύτερα χαρακτηριστικά ζήτησης και ενδιαφέροντος του Ην. Βασιλείου, παραδοσιακής τουριστικής αγοράς για την Ελλάδα. Από την ανάλυση, μέσω του εργαλείου Sysomos, αποτελεσμάτων από ειδησεογραφικά μέσα, ως κυριότερη πηγή αναφορών σχετικά με την Αθήνα αναδεικνύεται η Αμερική με ποσοστό 47%. Ακολουθούν το Ην. Βασίλειο με 8% των αναφορών, η Γερμανία και η Ελλάδα με 5,7% έκαστη και με ελαφρώς μικρότερο ποσοστό η Αυστραλία (5,2%). Διάγραμμα : Ανάλυση Γεωγραφικής Κάλυψης Αναφορών ανά Χώρα Προέλευσης, «Αθήνα»-Ειδησεογραφικά Κανάλια - Sysomos Η παρακάτω απεικόνιση της γεωγραφικής κάλυψης των αναφορών, σε αντιστοιχία με το προηγούμενο διάγραμμα, καταδεικνύει λεπτομερώς τις ακριβείς περιοχές από όπου προέρχονται οι διαδικτυακές αναφορές από τα ειδησεογραφικά μέσα και που παρατηρείται η μεγαλύτερη συγκέντρωση. Απεικόνιση Γεωγραφικής Κάλυψης Αναφορών ανά Χώρα Προέλευσης - «Αθήνα»- Ειδησεογραφικά Κανάλια - Sysomos 175

176 Στη συνέχεια, δεδομένης της σημασίας των δημογραφικών στοιχείων για την ανάλογη στόχευση περιεχομένου ανά διαδικτυακό κανάλι, παρατίθενται παρακάτω ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία τα οποία ήταν δυνατόν- λόγω επαρκούς όγκου αναφορών- να εξαχθούν από το Twitter. Σχετικά με τη γεωγραφική κάλυψη των αναφορών, μέσω της ανάλυσης περίπου 1800 προφίλ χρηστών και μέσα από 3000 αποτελέσματα του Twitter, ως κυριότερες πηγές αναφορών αναδεικνύονται οι Η.Π.Α με ποσοστό 35,2%. Ακολουθούν με μικρή σχετικά διαφορά οι εγχώριες αναφορές και στη συνέχεια η Αγγλία με 11%. Διάγραμμα : Ανάλυση Γεωγραφικής Κάλυψης Αναφορών ανά Χώρα Προέλευσης - «Αθήνα»-Twitter - Sysomos Επιρροή Κρίσης Τα στοιχεία ανά αγορά που παρουσιάζονται μέσω της Έρευνας Ικανοποίησης Πελατών Ξενοδοχείων Αττικής, παρουσιάζουν ενδιαφέρον όσον αφορά την αξιολόγηση της επιρροής της κρίσης κατά τη διάρκεια προετοιμασίας του ταξιδιού τους, αν και είναι σημαντικό να αναφερθεί πως τα αποτελέσματα αυτά προκύπτουν από ερωτηθέντες οι οποίοι τελικά επέλεξαν την Αθήνα ως προορισμό τους, επομένως δεν θα πρέπει να γενικευτούν τα συμπεράσματα της έρευνας για το σύνολο των αγορών και πιθανών επισκεπτών της Αθήνας. Οι μετέχοντες στην έρευνα κλήθηκαν να δηλώσουν εάν και κατά πόσο έδωσαν ιδιαίτερη προσοχή στην οικονομική κρίση της Ελλάδας κατά τη διάρκεια 176

177 προετοιμασίας του ταξιδιού τους στην Αθήνα και εάν ανησυχούσαν πως οι εξελίξεις σε εθνικό επίπεδο θα επηρρέαζαν το ταξίδι τους. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων (66%) δηλώνει πως δεν ανησύχησαν ιδιαιτέρως σχετικά με τις εξελίξεις στην Ελλάδα και πιθανή επιρροή του ταξιδιού τους. Η ανάλυση ανά χώρα δείχνει τους Αυστραλούς, τους Αμερικανούς, τους Καναδούς και τους Βρετανούς να παρουσιάζουν τα υψηλότερα επίπεδα ανησυχίας. Διάγραμμα : Επίδραση Κρίσης ανά Χώρα Προέλευσης- Επίπεδο Ανησυχίας Επιρροής ταξιδιού - Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών Ξενοδοχείων Πηγή: GBR Consulting, 2013 Αντίληψη Ασφάλειας Χαρακτηριστικό παράδειγμα της διαφοροποίησης της εικόνας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αποτελούν τα αποστελέσματα των δύο παρακάτω διαγραμμάτων αναφορικά με την αντίληψη ασφάλειας καθώς επίσης και τη συνολική αξιολόγηση της πόλης της Αθήνας. Οι Έλληνες και οι Κύπριοι ταξιδιώτες αξιολογούν στα χαμηλότερα επίπεδα το αίσθημα ασφάλειας στην Αθήνα με μεγάλη διαφορά από την αξιολόγηση των αλλοδαπών τουριστών. 177

178 Διάγραμμα : Αξιολόγηση Αντίληψης Ασφάλειας στην Αθήνα- Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών Ξενοδοχείων Πηγή: GBR Consulting, 2013 Σε αυτό το σημείο αξίζει να αναφερθεί πως αρκετά καλύτερη εντύπωση έχουν επίσης οι επισκέπτες όσον αφορά το αίσθημα ασφάλειας στην Αθήνα, σε σύγκριση με την εικόνα που είχαν πρίν την άφιξή τους όπως προκύπτει μέσω της έρευνας This is My Athens. Οι επαγγελματίες τουρισμού στη συνολική αξιολόγηση του τουριστικού προιόντος που παρατίθεται στην αμέσως επόμενη υπο ενότητα, έχουν μία μέτρια προς καλή εικόνα αναφορικά με το αίσθημα ασφάλειας στην Αθήνα Αξιολόγηση Value for Money Αναφορικά με το κατά πόσο η Αθήνα και το τουριστικό της προϊόν είναι value for money, δηλαδή την αξιολόγηση της σχέσης ποιότητας-τιμής, όπως παρουσιάζει το παρακάτω διάγραμμα, τη θετικότερη αξιολόγηση μέσω της Έρευνας Ικανοποίησης Πελατών Ξενοδοχείων Αττικής φαίνεται να λαμβάνουν τα ξενοδοχεία της Αθήνας όπως επίσης τα εστιατόρια και τα καφέ-μπαρ. 178

179 Διάγραμμα : Αξιολόγηση Value for Money Αθήνα -Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών Ξενοδοχείων Πηγή: GBR Consulting, Χρήση Κοινωνικών Δικτύων Το Twitter αποτελεί ένα ιδιαίτερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης εξαιτίας του γεγονότος πως κάθε μήνυμα προς μετάδοση πρέπει να παρουσιαστεί με 140 χαρακτήρες. Πρόκειται ουσιαστικά για πιο άμεση και περιεκτική επικοινωνία, καθώς αποτελεί πρωτίστως ένα εργαλείο επικοινωνίας και ακολούθως προβολής. Η αναζήτηση του Twitter αποτελεί μία από τις πιο δημοφιλείς μηχανές αναζήτησης στον κόσμο, εξυπηρετώντας περισσότερα από 1 δις αιτήματα ημερησίως, από περισσότερους από 500 εκατ εγγεγραμμένους χρήστες, οι οποίοι αναρτούν περίπου 175 εκατομμύρια μηνύματα/«tweets» την ημέρα. Η σημαντική διαφορά του Twitter από τα υπόλοιπα Social media είναι η αμεσότητα επικοινωνίας και επαφής μεταξύ των χρηστών, με έμφαση σε μία ιδιαίτερα niche ομάδα χρηστών που αποτελείται από νεότερους ηλικιακά ανθρώπους με ποικίλα ενδιαφέροντα. Εκείνοι οι χρήστες ενδείκνυται να προσεγγιστούν για να επιτευχθούν θετικότερα interactions αλλά και ώστε να προωθηθούν συγκεκριμένα είδη τουρισμού. 179

180 Διάγραμμα : Στοιχεία Ανάλυσης Όγκου Αναφορών στο Twitter - «Αθήνα»- Sysomos Η σημασία του εν λόγω καναλιού φαίνεται επίσης μέσω της συγκεκριμένης ανάλυσης, εφόσον προκύπτει πως κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους (Ιούνιος ) στο Twitter, δημιουργήθηκαν 48.1 εκατ. impressions /«εντυπώσεις» μέσα από συνολικά 12,240 αναφορές για την Αθήνα και τον τουρισμό από περισσότερους από 6,000 χρήστες. Σε σύνδεση με την ευρύτερη ανάλυση της διαδικτυακής εικόνας της Αθήνας, παρακάτω τα σχετικά αποτελέσματα των ποσοστών χρήσης κοινωνικών δικτύων ανά αγορά συνδέονται άμεσα με τη σημασία οργανωμένης παρουσίας στα δίκυα αυτά, δεδομένης της επιρροής τους. Διάγραμμα : Χρήση Κοινωνικών Δικτύων- Αγορές Αθήνας-Έρευνα Ικανοποίησης Πελατών Ξενοδοχείων Πηγή: GBR Consulting,

181 Χαρακτηριστικά, αναφέρεται πως το κυριότερο κοινωνικό δίκτυο σε όλες τις αγορές είναι το Facebook ενώ με μεγάλη διαφορά ακολουθεί το Twitter και στη συνέχεια το LinkedIn. Τα συγκεκριμένα ποσοστά βεβαίως βρίσκονται σε αναλογία με το συνολικό όγκο χρηστών που έχουν τα εν λόγω δίκτυα παγκοσμίως, και υπολογίζεται πως αυτά επηρρεάζονται άμεσα από τα χαρακτηριστικά κοινού του κάθε δικτύου (παραδείγματος χάριν το LinkedIn αποτελεί το κατ εξοχήν «επαγγελματικού τύπου» δίκτυο με χρήστες ανάλογου ενδιαφέροντος και διαφορετικού είδους και σκοπού χρήσης). Δεδομένης της άμεσης σχέσης πρόθεσης σύστασης- Word of Mouth και χρήσης κοινωνικών δικτύων, θετικό γενονός αποτελεί ο συνδυασμός της υψηλής πρόθεσης σύστασης της Αθήνας από τους Γάλλους, Ιταλούς και Αμερικανούς επισκέπτες με την επίσης διευρυμένη χρήση των κυριότερων κοινωνικών δικτύων από τις συγκεκριμένες εθνικότητες Αξιολόγηση Τουριστικού Προϊόντος Προορισμού Στη συγκεκριμένη ενότητα αναλύεται η εικόνα της Αθήνας τόσο σε όρους των sub brands της όσον αφορά το τουριστικό της προϊόν όσο και σε επίπεδο τουριστικών υπηρεσιών. Αρχικά παρατίθεται η συνολική αξιολόγηση των τουριστικών υπηρεσιών όπως αυτή προκύπτει από τις έρευνες επισκεπτών και των επαγγελματιών τουρισμού. Αμέσως μετά παρατίθεται η ανάλυση των sub brands της Αθήνας σε επίπεδο θεματικής κατηγοριοποίησης μέσω της επιλογής (βάσει διαθέσιμου όγκου αναφορών) των βασικότερων θεματικών κατηγοριών (Πολιτισμός, Αθλητισμός, Γαστρονομία, Shopping, Θάλασσα, Πολυτέλεια). Στη συνέχεια η ανάλυση επικεντρώνεται στα κυριότερα τουριστικά αξιοθέατα/ σημεία ενδιαφέροντος της Αθήνας σε επίπεδο φυσικών πόρων/περιοχών και ιστορικών μνημείων και συγκεκριμένα στα εξής: Ακρόπολη, Πλάκα, Παναθηναϊκό Στάδιο, Λόφος Λυκαβηττού, Μοναστηράκι, Σούνιο και παραλίες Αττικής, ενώ επίσης παρουσιάζεται μία ενδεικτική ανάλυση αναφορών στις βασικότερες πύλες εισόδου της Αθήνας- το Διεθνές Αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» και του Λιμένα Πειραιά. 181

182 3.3.1 Συνολική Αξιολόγηση Τουριστικού Προϊόντος Ακολουθώντας ένα ειδικά διαμορφωμένο πρόγραμμα περιηγήσεων και επισκέψεων εργασίας με σκοπό την παρουσίαση του χαρτοφυλακίου τουριστικών προϊόντων της Αθήνας, ζητήθηκε η αξιολόγηση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας από τους επαγγελματίες τουρισμού σε συγκεκριμένες κατηγορίες, όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα: Διάγραμμα 3.3.1: Αξιολόγηση Τουριστικού Προϊόντος Αθήνας - Επαγγελματίες Τουρισμού Weather & Climate Quality of Accommodation Sense of Hospitality Range of Activities/Attractions Art & Culture Flight Connectivity Gastronomy & Nightlife Visitor Information Services Value for Money Sightseeing/Themed Tours Public Transport Destination Online Presence Quality of Urban Environment Sense of Security Gateway to other Destinations Shopping Areas 76, ,7 71,1 71,1 68,4 67,1 66,4 65,8 65,1 62,5 86,8 86,8 84,2 83,6 82,9 Βάσει της εμπειρίας τους κατά τη διάρκεια της διοργάνωσης, οι επαγγελματίες τουρισμού αξιολόγησαν με τις υψηλότερες βαθμολογίες ( με άριστα το 100) τις εξής κατηγορίες τουριστικού προϊόντος: Κλίμα και Καιρό Ποιότητα Ξεν. Καταλυμάτων Αίσθημα Φιλοξενίας Εύρος αξιοθεάτων και δραστηριοτήτων Τέχνη και Πολιτισμός Ιδιαίτερης σημασίας είναι η πολύ θετική αξιολόγηση της ποιότητας των ξενοδοχειακών καταλυμάτων όπως επίσης και του εύρους δραστηριοτήτων, 182

183 κατηγορίες που θεωρούνται βάση για την στοχευμένη προσέλκυση βασικών και ειδικών αγορών. Επιπροσθέτως, πολύ θετικό είναι το γεγονός πως το αίσθημα φιλοξενίας αναγνωρίζεται από τους επαγγελματίες τουρισμού και αξιολογείται πολύ υψηλά, δεδομένου πως πηγάζει από την επικοινωνίας τους τόσο με τους τοπικούς εκπροσώπους τουρισμού όσο και με την τοπική κοινωνία. Αρκετά καλές (70-80 στα 100) χαρακτηρίζονται οι εντυπώσεις των επαγγελματιών αναφορικά με: Συνδεσιμότητα Πτήσεων Γαστρονομία & Νυχτερινή ζωή Υπηρεσίες Πληροφόρησης Επισκεπτών Value for Money Αξιοθέατα και Θεματικοί περίπατοι Επίσης, η θετική αξιολόγηση ειδικότερα των υπηρεσιών πληροφόρησης (71,7%) έρχεται να επιβραβεύσει τις προσπάθειες τόσο του προορισμού και του Δήμου Αθηναίων για τη συνεχή βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών. Τέλος, μέτρια εώς καλή (60-70 στα 100) χαρακτηρίζεται η εικόνα τους ως προς τις εξής κατηγορίες του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας: Μέσα Μαζικής Μεταφοράς Διαδικτυακή παρουσία προορισμού Ποιότητα αστικού περιβάλλοντος Αίσθημα ασφάλειας Πύλη προς άλλους προορισμούς Εμπορικές περιοχές (shopping) Σύμφωνα με το αντικείμενο της ανάλυσης του παρόντος κεφαλαίου, αξίζει να σημειωθεί η αρκετά χαμηλή αξιολόγηση της συνολικής διαδικτυακής παρουσίας της 183

184 Αθήνας ως τουριστικό προορισμό από τους επαγγελματίες του τουρισμού. Στοχεύοντας στη βέλτιστη προώθηση της Αθήνας στις αγορές από τους επαγγελματίες τουρισμού, είναι σημαντικό να τους προσφέρονται τα κατάλληλα εργαλεία και η πληροφόρηση μέσω των κατάλληλων καναλιών αναφορικά με την Αθήνα και το προϊόν της ούτως ώστε να διευκολύνεται η προώθησή του προορισμού προς τους πελάτες τους. Επίσης, από τους συμμετέχοντες του προγράμματος φιλοξενίας This is My Athens στο πλαίσιο της ευρύτερης αξιολόγησης τόσο του προγράμματος όσο και της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό, ζητήθηκε να αξιολογήσουν τη συνολική εμπειρία που αποκόμισαν ανά κατηγορία των τουριστικών υπηρεσιών και τουριστικού προϊόντος της Αθήνας. Διάγραμμα 3.3.2: Αξιολόγηση Εμπειρίας ανά Τουριστική Υπηρεσία/Προϊόν Αθήνας (5= άριστα) Έρευνα Ικανοποίησης This is My Athens Πηγή: ΕΤΟΑΑ, 2012 Όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα, οι έξι κατηγορίες που προσφέρουν τη μεγαλύτερη ικανοποίηση στους επισκέπτες της Αθήνας είναι α) η παροχή πληροφόρησης πριν την επίσκεψή τους, β) οι διαδικτυακές κρατήσεις δραστηριοτήτων, γ) η παροχή πληροφόρησης κατόπιν άφιξής τους, δ) το προσωπικό 184

185 και η ποιότητα εξυπηρέτησής τους, ε) η παροχή πληροφόρησης on location καθώς και ζ) η ποικιλία του τουριστικού προϊόντος. Θετική είναι επίσης η αξιολόγηση της τιμολόγησης, των θεματικών διαδρομών, το σύστημα σήμανσης και καθοδήγησης καθώς επίσης και η παροχή κινητών εφαρμογών σχετικών του προορισμού Θεματικές Κατηγορίες Αθήνα & Τουρισμός Μία συγκριτική ανάλυση αποτελεσμάτων μέσω του Sysomos, αναφορικά με το συνδυασμό και συσχέτιση της Αθήνας με τον τουρισμό, χρησιμοποιώντας τις λέξεις tourism και travel, αναδεικνύει το συνδυασμό Athens και travel ως τον πλέον κατάλληλο για μία βαθύτερη ανάλυση ως προς τον όγκο και το εύρος αποτελεσμάτων. Διάγραμμα 3.3.3: Σύγκριση Αποτελεσμάτων Athens tourism και Athens travel - Sysomos Η ανάλυση του δείγματος αναφορών στα blogs παρακάτω παρέχει μία ευρύτερη εικόνα του αισθήματος των αναφορών. 185

186 Ειδικότερα, αξίζει να σημειωθεί πως το αίσθημα των αναφορών είναι αρκετά θετικό (86%) με μόλις 15% αρνητικές αναφορές. Τα διαγράμματα παρουσιάζουν επιπλέον κάποιους ενδιαφέροντες μα αναμενόμενους συσχετισμούς λέξεων τουριστικού περιεχομένου, με γενικά θετική χροιά. Διάγραμμα 3.3.4: Συνολικά BuzzGraph & WordCloud «Αθήνα & Travel» - Sysomos Διάγραμμα 3.3.5: Συνολικός Όγκος Αναφορών - «Αθήνα & Travel» - Sysomos Αναφορικά με τη διακύμανση της έντασης/ όγκου των αναφορών στη διάρκεια του έτους προς ανάλυση, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι διαφορές που διαφαίνονται ανά μέσο (blogs, φόρουμ και ειδησεογραφικά μέσα). Ενώ λοιπόν οι αναφορές σε blogs 186

187 παρουσιάζουν μία αρκετά σταθερή πορεία καθ όλην τη διάρκεια του έτους με μικρή αύξηση κατά την καλοκαιρινή περίοδο, οι διαφορές είναι μεγαλύτερες στα υπόλοιπα μέσα. Στα ειδησεογραφικά μέσα παρατηρείται αύξηση των αναφορών κατά τον Ιούλιο και Αύγουστο, με αισθητή μείωση του όγκου κατά τους φθνιοπωρινούς χειμερινούς μήνες μέχρι και τον Απρίλιο του επόμενου έτους. Αντιθέτως, η εικόνα στα φόρουμ παρουσιάζει ελάχιστες αναφορές καθ όλην τη διάρκεια του καλοκαιριού με έντονη γενικότερη αύξηση από το Φεβρουάριο μέχρι και τον Απρίλιο, την περίοδο κρατήσεων διακοπών. Τα συγκεκριμένα συμπεράσματα έχουν σημασία για την κατάλληλη στόχευση περιεχομένου ανά μέσο. Διάγραμμα 3.3.6: Χρονική Διακύμανση αναφορών σε ειδ. Μέσα και Φόρουμ -«Αθήνα & Travel»- Sysomos Λαμβάνοντας υπόψιν τους στόχους του Στρατηγικού Σχεδίου Τουριστικής Ανάπτυξης & Προβολής της Αθήνας, καθώς επίσης τις δυνατότητες θεματικής τμηματοποίησης του τουριστικού προϊόντος του δευτέρου κεφαλαίου (ενότητα ) έχουν επιλεγεί προς επιπλέον ανάλυση οι εξής 6 θεματικές κατηγορίες: Φαγητό/Γαστρονομία, Ιστορία, Αρχαιολογία, Shopping, Πολυτέλεια και Θάλασσα. Για κάθε θεματική κατηγορία παρατίθενται περιληπτικά όσα στοιχεία έχουν προκύψει από επαρκή όγκο δεδομένων και παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την Αθήνα και την ανταγωνιστικότητά της ως προορισμό κυρίως από την ποιοτική ανάλυση αναφορών του εργαλείου Sysomos. Οι κυριότερες θεματικές κατηγορίες με πληρέστερη ανάλυση είναι η Αρχαιολογία και η Ιστορία, εξαιτίας του υψηλότερου όγκου αναφορών που παρουσίασαν (90,000 και 51,000 αντίστοιχα). 187

188 Διάγραμμα 3.3.7: Συγκριτική Ανάλυση Συνολικού Όγκου Αναφορών, Θεματικές Κατηγορίες, Αθήνα -Sysomos Όπως παρατηρείται στο προηγούμενο διάγραμμα, υπάρχει αρκετά δυνατή σύνδεση της Αθήνας με την Αρχαιολογία και την Ιστορία. Παρ όλα αυτά, αρκετά θετική μπορεί να χαρακτηρισθεί και η σύνδεση του προορισμού με τη γαστρονομία και τη θάλασσα. Μέσω της επόμενης ανάλυσης αναφορών ανά μέσο, το πλήθος των αναφορών που καταγράφεται στο Twitter για μία ακόμη φορά, αναδεικνύει τη σημασία του καναλιού για την προώθηση του προορισμού καθώς και τη διαμόρφωση της εικόνας του ανά θεματική κατηγορία. Διάγραμμα 3.3.8: Συγκριτική Ανάλυση Όγκου Αναφορών ανά Μέσο, Θεματικές Κατηγορίες Αθήνα-Sysomos 188

189 Όσον αφορά την εικόνα της Αθήνας ανά θεματική κατηγορία, αυτή χαρακτηρίζεται ως αρκετά θετική σε όλα τα μέσα και για τις περισσότερες κατηγορίες με ελάχιστες παρεκκλίσεις. Οι κατηγορίες στις οποίες η Αθήνα έχει σίγουρα πολύ θετική εικόνα είναι οι κατηγορίες της Ιστορίας όσο και της Αρχαιολογίας, γεγονός που της επιτρέπει να χτίσει πάνω σε σταθερές βάσεις και να εξαπλώσει τη στόχευσή της σε πιό niche κατηγορίες. Ορισμένες εκ των οποίων κατηγοριών είναι σίγουρα η γαστρονομία καθώς επίσης και η θάλασσα δυνητικά. Η αναφορά στη «θάλασσα» αφορά κυρίως το τμήμα της παράκτιας ζώνης που εκτείνεται νοτιοανατολικά της συμβολής του Φαληρικού Δέλτα με τη λεωφόρο Συγγρού και το οποίο όπως έχει προαναφερθεί, αποτελεί το μεγάλο στοίχημα της τουριστικής ανάπτυξης στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Αναφορικά με τα αποτελέσματα, αξίζει επίσης να σημειωθεί πως σε όλα τα μέσα, η κατηγορία της πολυτέλειας σε σχέση με την Αθήνα σημειώνει τα υψηλότερα επίπεδα θετικών απόψεων, παρά το συγκριτικά μικρό όγκο αναφορών. Διάγραμμα 3.3.9: Συγκριτική Ανάλυση Αισθήματος σε Ειδησεογραφικά Μέσα, Θεματικές Κατηγορίες Αθήνα -Sysomos 189

190 Διάγραμμα : Συγκριτική Ανάλυση Αισθήματος σε Blogs Θεματικές Κατηγορίες Αθήνα Sysomos Διάγραμμα : Συγκριτική Ανάλυση Αισθήματος σε Φόρουμ Θεματικές Κατηγορίες Αθήνα Sysomos Όπως χαρακτηριστικά φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα, η Κίνα αποτελεί την κυριότερη πηγή αναφορών σχετικά με την Αθήνα σε όλες τις θεματικές κατηγορίες. Τα ποσοστά της είναι συντριπτικά, καταλαμβάνοντας περίπου το 85-90% του συνόλου των αναφορών κατά περίπτωση. Ακολουθούν οι Η.Π.Α. με ποσοστά που κυμαίνονται μεταξύ 2-13% και το Ην. Βασίλειο με ποσοστά 5% και χαμηλότερα. 190

191 Διάγραμμα : Συγκριτική Ανάλυση Γεωγραφικής Κάλυψης Αναφορών σε Φόρουμ- Θεματικές Κατηγορίες Αθήνα Sysomos Σημεία Ενδιαφέροντος Ως κυριότερα σημεία ενδιαφέροντος στην Αθήνα προς ανάλυση, έχουν επιλεγεί επτά σημεία/ αξιοθέατα βάσει των διαθέσιμων μεγεθών επισκεψιμότητας/ δημοτικότητας καθώς και ανάλογης επιβεβαίωσης του ανάλογου όγκου αναφορών μέσω του Sysomos. Επομένως, με επαρκή όγκο αναφορών για τον κάθε όρο είναι δυνατόν στο αμέσως επόμενο στάδιο να διερευνηθεί περαιτέρω η διαδικτυακή τους παρουσία και η ενδεικτική θέση τους στις συνειδήσεις του διαδικτυακού κοινού παγκοσμίως. Τα κυριότερα σημεία ενδιαφέροντος της Αθήνας σε επίπεδο φυσικών πόρων/περιοχών και ιστορικών μνημείων προς ανάλυση είναι τα εξής: Ακρόπολη, Πλάκα, Παναθηναϊκό Στάδιο, Λόφος Λυκαβηττού, Μοναστηράκι, Σούνιο και παραλίες Αττικής. Διάγραμμα : Συνολικός Όγκος Αναφορών- Σημεία Ενδιαφέροντος- Sysomos 191

192 Ενδιαφέρον παρουσιάζει το αρχικό συμπέρασμα που αφορά το συνολικό όγκο αναφορών σε κάθε αξιοθέατο. Όπως προκύπτει από τη γενική κατάταξη βάσει συνολικού όγκου αναφορών σε όλα τα μέσα προς ανάλυση, η Πλάκα αναδεικνύεται ως η πλέον δημοφιλής περιοχή/ αξιοθέατο συγκεντρώνοντας το 51% του συνολικού όγκου. Την ακολουθεί η Ακρόπολη με το 49% και με σχεδόν αναφορές κατά το περασμένο έτος. Παρ όλα αυτά, μέσω μίας βαθύτερης ανάλυσης του όγκου αναφορών ανά μέσο, προκύπτει πως η Ακρόπολη συγκεντρώνει το μεγαλύτερο όγκο σε όλα τα μέσα με αρκετά σημαντική διαφορά απο την Πλάκα που την ακολουθεί, εκτός από την περίπτωση του Twitter. Είναι επομένως δικαιολογημένη η κατάταξη της Ακρόπολης ως το πλέον δημοφιλές αξιοθέατο της Αθήνας σε συμφωνία με τα επίσημα στοιχεία επισκεψιμότητας αρχαιολογικών χώρων που παρατίθενται στο προηγούμενο κεφάλαιο. Διάγραμμα : Συνολικός Όγκος Αναφορών ανά Μέσο- Σημεία Ενδιαφέροντος - Sysomos 192

193 Ως τρίτο δημοφιλέστερο σημείο ενδιαφέροντος αναδεικνύεται το Μοναστηράκι σε όλα τα κανάλια, και τέταρτο το Παναθηναϊκό Στάδιο. Τα υπόλοιπα αξιοθέατα εμφανίζουν σχετικά μικρό όγκο αναφορών προς εξαγωγή απόλυτα έγκυρων συμπερασμάτων. Αξίζει πάντως να σημειωθεί η παρατήρηση πως, όπως αποδεικνύεται και από την συγκεκριμένη ανάλυση, οι παραλίες της Αττικής, δεν είναι διαδεδομένες και ιδιαίτερα γνωστές ως σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος στο παγκόσμιο κοινό, γεγονός που σχετίζεται άμεσα με τους στόχους της Αθήνας για περαιτέρω διάδοση του θεματικού άξονα «City by the Sea» και την επιπλέον χρήση του ως συγκριτικό πλεονέκτημα σε τουριστικό επίπεδο Συνολικό Αίσθημα Αναφορών Η ανάλυση του αισθήματος των αναφορών φανερώνει γενικώς μία αρκετά θετική εικόνα ως προς τις τοποθετήσεις για τα αξιοθέατα της Αθήνας. Διάγραμμα : Συνολικό Αίσθημα Αναφορών σε Φόρουμ- Σημεία Ενδιαφέροντος - Sysomos Ως προς το περιεχόμενο από τα φόρουμ, σημειώνεται πως ο Λόφος του Λυκαβηττού καθώς και το Παναθηναϊκό Στάδιο συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο ποσοστό θετικών αναφορών (77%) με μόλις 5% αρνητικές αναφορές, ενώ η Ακρόπολη- από ένα πολύ μεγαλύτερο όγκο αναφορών, συγκεντρώνει 65% θετικές εντυπώσεις και μόλις 12% αρνητικές αναφορές. Πολύ θετικά είναι τα αποτελέσματα και για την Πλάκα, με 60% 193

194 θετικές και 10% αρνητικές αναφορές. Παρόμοια είναι η εικόνα και για το Μοναστηράκι με 64% θετικές και 11% αρνητικές εντυπώσεις. Το γεγονός πως για τις παραλίες της Αθήνας συγκεντρώνεται ένα ποσοστό 58% αρνητικών αναφορών έναντι 41% θετικών, μπορεί να θεωρηθεί ενδεικτικό παρ όλα αυτά ο αρκετά μικρός όγκος αναφορών (54 αναφορές) για το συγκεκριμένο σημείο ενδιαφέροντος δεν επιτρέπει την εξαγωγή έγκυρων συμπερασμάτων προς αυτήν την κατεύθυνση. Το παρακάτω διάγραμμα προσφέρει μία ενδεικτική εικόνα αναφορικά με τις πηγές των αναφορών σε κάθε αξιοθέατο προς ανάλυση, ανά χώρα προέλευσης. Διάγραμμα : Γεωγραφική Κάλυψη Αναφορών σε Φόρουμ- Σημεία Ενδιαφέροντος - Sysomos Όπως απορρέει από την ανάλυση των φόρουμ, εντύπωση προκαλεί το έντονο ενδιαφέρον προερχόμενο από την Κίνα για όλα τα αξιοθέατα προς ανάλυση. Ειδικότερα, για την Ακρόπολη και την Πλάκα, μέσα από ένα μεγάλο όγκο αναφορών, η Κίνα παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον από κάθε άλλη χώρα, 72% και 43% αντιστοίχως. Σχεδόν το σύνολο των αναφορών για το Παναθηναϊκό Στάδιο προέρχεται από την Κίνα (90% εκ των 360 αναφορών) ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το Μοναστηράκι είναι 62%, και πάλι το μεγαλύτερο για το συγκεκριμένο σημείο Πύλες Εισόδου Μέσω μίας ειδικότερης συγκριτικής ανάλυσης ανάμεσα στις κυριότερες πύλες εισόδου της Αθήνας, το Διεθνές Αερολιμένας Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος» και τον Λιμένα Πειραιά 194

195 (στα διαγράμματα παρατίθενται εικονικές ονομασίες για λόγους συντομίας), προκύπτουν ενδεικτικά συμπεράσματα ως προς την εικόνα τους ανά μέσο. Με ένα σύνολο σχεδόν αναφορών το λιμάνι συγκεντρώνει ελαφρώς μεγαλύτερο όγκο συζητήσεων σε σχέση με το αεροδρόμιο της Αθήνας. Διάγραμμα : Συνολικός Όγκος Αναφορών- Πύλες Εισόδου - Sysomos Η ανάλυση του όγκου αναφορών ανά μέσο, παρουσιάζει ευκρινείς διαφορές ανάμεσα στα δύο σημεία προς ανάλυση. Το λιμάνι του Πειραιά καταλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό σχετικών αναφορών στα Ειδησεογραφικά μέσα (94%), στα Φόρουμ (93%) και στα blogs (86%), ενώ το αεροδρόμιο κυριαρχεί σε σχέση με το λιμάνι κατά (96%) στο Twitter, καταλαμβάνοντας αρκετά μεγάλο αριθμό συζητήσεων/αναφορών. Διάγραμμα : Συνολικός Όγκος Αναφορών ανά Μέσο- Πύλες Εισόδου - Sysomos Συγχρόνως, αναφορικά με το αίσθημα που επικρατεί στις σχετικές αναφορές, αξίζει να σημειωθεί πως οι αναφορές στο αεροδρόμιο συγκεντρώνουν το θετικότερο αίσθημα σε όλα τα μέσα, ενώ αρκετά θετική είναι η ευρύτερη άποψη και για το λιμάνι του Πειραιά. 195

196 Διάγραμμα : Συνολικό Αίσθημα Αναφορών Blogs -Πύλες Εισόδου- Sysomos Διάγραμμα : Συνολικό Αίσθημα Αναφορών σε Ειδησεογραφικά Μέσα- Πύλες Εισόδου - Sysomos Διάγραμμα : Συνολικό Αίσθημα Αναφορών σε Φόρουμ- Πύλες Εισόδου- Sysomos 196

197 Βάσει των στοιχείων που προκύπτουν από την ανάλυση των αναφορών ανά μέσο, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως οι αναφορές στο αεροδρόμιο της Αθήνας προέρχονται κατά κύριο λόγο από το εγχώριο κοινό ενώ η πλειοψηφία των αναφορών στο λιμάνι πηγάζουν από τις Η.Π.Α. Εντύπωση επίσης προκαλεί η έντονη παρουσία της Αλβανίας αναφορικά με το ενδιαφέρον που δείχνει για το αεροδρόμιο (10%). Διάγραμμα : Γεωγραφική Κάλυψη Αναφορών σε Blogs - Πύλες Εισόδου- Sysomos Τέλος, το παρακάτω διάγραμμα φανερώνει τους κυριότερους τομείς με τους οποίους σχετίζονται οι αναφορές στις δύο κυριότερες πύλες εισόδου της Αθήνας. Διάγραμμα : Σχετικοί Τομείς-Πηγές Αναφορών σε Blogs - Πύλες Εισόδου- Sysomos 197

198 Είναι χαρακτηριστικό πως οι διαδικτυακές αναφορές στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας, αφορούν κατά κύριο λόγο τον τομέα της Επικοινωνίας και Μέσων μαζικής ενημέρωσης, ενώ αντιπαρατίθεται η εικόνα του λιμανιού που απασχολεί περισσότερο τον τουρισμό κατά 55%. 3.4 Συγκριτική Ανάλυση Ανταγωνισμού Αρχικά, από πλευράς των επαγγελματιών τουρισμού, προκύπτει πως ως τους τρείς κυριότερους ανταγωνιστικούς προορισμούς για την Αθήνα θεωρούν στην πλειοψηφία τους την Κωσταντινούπολη, τη Ρώμη και την Κροατία, βάσει της εμπειρίας τους και γνώσης των τουριστικών αγορών. Σε συνέχεια της συγκριτικής ανάλυσης του ενδιαφέροντος και τάσης αναζήτησης της Αθήνας βάσει του Google Trends, παρουσιάζεται μία βασική συγκριτική ανάλυση της Αθήνας με επιλεγμένους παγκόσμιους προορισμούς που θεωρούνται άμεσοι ανταγωνιστές της (Βαρκελώνη, Κωσταντινούπολη, Ρώμη και Πράγα). Ειδικότερα, η σύγκριση του μέσου όρου όγκου αναζητήσεων και ενδιαφέροντος για την Αθήνα και την Κωσταντινούπολη, αναδεικνύει την Αθήνα νικήτρια σε επίπεδο όγκου διαχρονικά, όπως φαίνεται στην παρακάτω αποτύπωση των συγκριτικών διακυμάνσεων. Παρ όλα αυτά, άξια προσοχής είναι η χαρακτηριστική σταδιακή πτώση ενδιαφέροντος για την Αθήνα και η σταθερή ανοδική τάση για την Κωσταντινούπολη, σε σημείο που η πρόβλεψη για τα τέλη του έτους 2013 φανερώνει πως η Κωσταντινούπολη θα υπερκεράσει άμεσα την Αθήνα. Διάγραμμα 3.4.1: Συγκριτική Ανάλυση Όγκου Αναζητήσεων Αθήνα- Κωσταντινούπολη Google Trends 198

199 Σε σύγκριση με άλλες πόλεις, η Αθήνα σημειώνει αρκετά μειωμένο όγκο αναζητήσεων σχεδόν διαχρονικά (εκτός Ολυμπιακής περιόδου) σε σύγκριση με τη Ρώμη, ενώ το αντίθετο συμβαίνει μόνο σε σύγκριση με την Πράγα. Διάγραμμα 3.4.2: Συγκριτική Ανάλυση Όγκου Αναζητήσεων Αθήνα- Ρώμη Google Trends Διάγραμμα 3.4.3: Συγκριτική Ανάλυση Όγκου Αναζητήσεων Αθήνα- Βαρκελώνη Google Trends Συγκριτικά με τη Βαρκελώνη, η Αθήνα παρουσιάζει διαχρονικά ίσες τιμές ενδιαφέροντος με παρόμοιες διακυμάνσεις, μέχρι το 2008, όπου άρχισε να διαφαίνεται μία μείωση ενδιαφέροντος για την Αθήνα η οποία δίνει στη Βαρκελώνη το προβάδισμα εώς και σήμερα με τάση αύξησης της μεταξύ τους διαφοράς. Επιπλέον, μία συγκριτική ανάλυση του όγκου και αισθήματος αναφορών για την Αθήνα σε σύγκριση με επιλεγμένους ανταγωνιστικούς προορισμούς, παρέχει 199

200 ενδιαφέροντα συμπληρωματικά στοιχεία αναφορικά με την εικόνα της στα βασικότερα διαδικτυακά μέσα και την πορεία της συγκριτικά με άλλους προορισμούς. Διάγραμμα 3.4.4: Συγκριτική Ανάλυση Όγκου Αναφορών Ανταγωνισμός- Αθήνα (Δεκ Ιούνιος 2013)- Sysomos Είναι γεγονός πως η Βαρκελώνη κυριαρχεί στις διαδικτυακές συζητήσεις με ποσοστό 61% επί του συνολικού όγκου αναφορών της εν λόγω συγκριτικής ανάλυσης. Ακολουθεί η Κωσταντινούπολη με περισσότερες απο 12,5 εκατ. αναφορές, η Ρώμη με 5.8 εκατ. και η Αθήνα βρίσκεται τέταρτη με περισσότερες από 1.5 εκατ. αναφορές. Η Πράγα καταλαμβάνει την τελευταία θέση στη συγκεκριμένη ομάδα με λιγότερο από 1 εκατ. αναφορές. Διάγραμμα 3.4.5: Συγκριτική Ανάλυση Όγκου Αναφορών ανά Μέσο Ανταγωνισμός- Αθήνα (Δεκ Ιούνιος 2013)- Sysomos 200

201 Η κατάταξη ανά όγκο αναφορών παραμένει ίδια και στη διάσπαση των αναφορών ανά μέσο με μόνη διαφορά την πρώτη θέση που καταλαμβάνει η Ρώμη στα φόρουμ. Συμπεραίνουμε επομένως πως η Αθήνα υστερεί σημαντικά σε επίπεδο όγκου διαδικτυακών αναφορών τόσο σε σύγκριση με τη Βαρκελώνη και τη Ρώμη όσο και με την Κωσταντινούπολη. Αναφορικά με το αίσθημα που επικρατεί στις εν λόγω αναφορές για κάθε πόλη, η Αθήνα βρίσκεται επίσης σε χαμηλότερη γενικώς θέση σε σύγκριση με τους κυριότερους ανταγωνιστές της. Ενώ η εικόνα της Αθήνας παρουσιάζεται γενικώς θετική (κατά 40% του συνόλου των αναφορών της), το γεγονός πως η Βαρκελώνη, η Κωσταντινούπολη και η Ρώμη σημειώνουν υψηλότερες τιμές θετικών αναφορών (τόσο στα ειδησεογραφικά μέσα όσο και στα blogs) σε συνδυασμό με τον μεγαλύτερο όγκο αναφορών που συνδυάζουν οι τελευταίες, υποδηλώνει έλλειψη ανταγωνιστικότητας ως προς τη διαδικτυακή «φωνή» της. Διάγραμμα 3.4.6: Συγκριτική Ανάλυση Αισθήματος σε Ειδησεογραφικά Μέσα Ανταγωνιστικοί Προορισμοί- Αθήνα - Sysomos Διάγραμμα 3.4.7: Συγκριτική Ανάλυση Αισθήματος σε Blogs Ανταγωνιστικοί Προορισμοί- Αθήνα - Sysomos 201

202 Παρ όλα αυτά αξίζει να σημειωθεί πως μία περαιτέρω ανάλυση του όγκου αναφορών ανά χώρα προέλευσης για τον κάθε προορισμό, παρουσιάζει μία θετικότερη εικόνα για την Αθήνα. Διάγραμμα 3.4.8: Συγκριτική Ανάλυση Γεωγραφικής Κάλυψης Αναφορών σε Ειδησεογραφικά Μέσα- Ανταγωνιστικοί Προορισμοί Αθήνα- - Sysomos Είναι χαρακτηριστικό πως η Αθήνα συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο όγκο αναφορών από τις Η.Π.Α. ως κύρια πηγή προέλευσης σε ποσοστό 55%- ποσοστό μεγαλύτερο όλων των υπολοίπων, τη στιγμή που οι κύριες πηγές αναφορών για την Κωσταντινούπολη και τη Βαρκελώνη είναι οι εγχώριες πηγές τους. 3.5 Συνολικά Συμπεράσματα & Σημεία Σύγκλισης Αξιολόγηση Εικόνας Προορισμού Τάση Ενδιαφέροντος Η ανάλυση ενδιαφέροντος για την Αθήνα μέσω του Google, φανερώνει πως το διαδικτυακό ενδιαφέρον κορυφώθηκε κατά τη Ολυμπιακή περίοδο, ενώ η πτώση 202

203 ενδιαφέροντος με την πάροδο του χρόνου από το 2005 μέχρι και σήμερα είναι ιδιαίτερα έντονη και φαίνεται να σταθεροποιείται σε συγκριτικά χαμηλά επίπεδα κατά τα τελευταία έτη, ενώ το γενικότερο διαδικτυακό ενδιαφέρον για την Αθήνα παγκοσμίως σημείωσε τη χαμηλότερη τιμή του στην αρχή του Όπως επιβεβαιώνεται από τους συγκεκριμένους επαγγελματίες τουρισμού, που εκπροσωπούν κάποιες από τις κυριότερες εταιρείες διακίνησης τουρισμού στις αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής καθώς και της Ασίας, η ζήτηση για την Αθήνα από τους πελάτες τους έχει μειωθεί κατά τα τρία τελευταία έτη. Συγχρόνως, παρατηρείται σταδιακή μείωση ενδιαφέροντος ενδιαφέροντος για τα ξενοδοχεία της Αθήνας, με το ενδιαφέρον κατά το να απέχει κατά πολύ από εκείνο των ετών όπου καταγράφηκαν οι υψηλότερες τιμές ενδιαφέροντος. Αναφορικά με τη χρονική διακύμανση των αναζητήσεων, καθ όλην την περιόδο έρευνας (Ιούνιος 2012-Ιούνιος 2013), το ενδιαφέρον για την Αθήνα και ειδικότερα σε σχέση με τα ξενοδοχεία της, αυξάνεται από τις αρχές κάθε έτους, κορυφώνεται τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες, ακολουθώντας στη συνέχεια μία έντονα φθίνουσα πορεία για τους υπόλοιπους μήνες. Παρά το γεγονός πως το μεγαλύτερο ποσοστό των επαγγελματιών παρουσιάζει μία μείωση ζήτησης μέχρι σήμερα, θετική προδιαγράφεται η τάση ζήτησης της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό για το άμεσο μέλλον, με την πλειοψηφία των επαγγελματιών να δηλώνει πως προβλέπει αύξηση ζήτησης για την Αθήνα και ένα ελάχιστο ποσοστό να προβλέπει μείωση. Αίσθημα αναφορών Η συγκριτική ανάλυση του αισθήματος που προκύπτει από τις αναφορές σε Ελλάδα και Αθήνα, παρουσιάζει μία ελαφρώς θετικότερη εικόνα για την Αθήνα σε σύγκριση με την εικόνα της Ελλάδας. Η Αθήνα όπως είναι αναμενόμενο συγκεντρώνει αρκετά μικρότερο όγκο αναφορών σε σύγκριση με τον όγκο αναφορών για την Ελλάδα, παρ όλα αυτά το αίσθημα που καταγράφεται για την πρωτεύουσα φαίνεται να ακολουθεί παρόμοιες τάσεις. Βάσει αυτών των δεδομένων, μπορούμε να συμπεράνουμε πως η εικόνα της Αθήνας επηρρεάζεται άμεσα από εκείνη ολόκληρης της χώρας. 203

204 Η συνολική εικόνα του γενικού αισθήματος για την Αθήνα όπως προκύπτει από την διαδικτυακή ανάλυση αναφορών, είναι κατά κύριο λόγο θετική. Όσον αφορά το περιεχόμενο των αναφορών ειδικότερα στα ειδησεογραφικά κανάλια, είναι χαρακτηριστικό πως έχουν κατά κύριο λόγο πολιτικο-οικονομική χρειά. Σχετικά με τη διακύμανση του αισθήματος αναφορών κατά χρονική περίοδο, κατά την περίοδο Ιούνιου- Σεπτεμβρίου, δηλαδή κατά την περίοδο οργάνωσης των διακοπών, παρουσιάζεται μικρή μείωση των θετικών αναφορών και ανάλογη αύξηση των ουδέτερων αναφορών, ενώ κατά την περίοδο κρατήσεων ειδικότερα στις παραδοσιακές τουριστικές αγορές της Ελλάδας, η εικόνα παραμένει ίδια με μικρή αύξηση των αρνητικών αναφορών. Βάσει των στοιχείων που προκύπτουν από τις έρευνες ικανοποίησης επισκεπτών, οι Αμερικανοί επισκέπτες παρέχουν την καλύτερη αξιολόγηση της Αθήνας, ενώ συγχρόνως οι Γάλλοι επισκέπτες είναι εκείνοι οι οποίοι παρουσιάζουν την υψηλότερη πρόθεση σύστασης της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό. Αντιθέτως, οι Ελληνες είναι ιδιαίτερα αρνητικοί στη συνολική αξιολόγηση της Αθήνας με βαθμολογία πολύ χαμηλότερη από οποιαδήποτε άλλη εθνικότητα, ενώ συγχρόνως παρουσιάζονται ως εκείνοι με τη χαμηλότερη πρόθεση σύστασης της πόλης προς τρίτους. Αντιθέτως, οι Αμερικανοί επισκέπτες παρέχουν την καλύτερη αξιολόγηση της Αθήνας, ενώ συγχρόνως οι Γάλλοι επισκέπτες είναι εκείνοι οι οποίοι παρουσιάζουν την υψηλότερη πρόθεση σύστασης της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό. Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η συγκριτική ανάλυση της εικόνας που είχαν οι επισκέπτες για την Αθήνα πρίν την επίσκεψή τους σε συγκεκριμένες κατηγορίες και της εντύπωσης που απεκόμμισαν μετά. Τα αποτελέσματα είναι θετικά, εφόσον όλες οι πτυχές της Aθήνας προς ανάλυση φαίνεται να ξεπερνούν τις αρχικές προσδοκίες των επισκεπτών. Πιό συγκεκριμένα, η πτυχή της Αθήνας που φαίνεται να ξεπερνάει περισσότερο τις προσδοκίες των επισκεπτών, σε σύγκριση με την εικόνα που είχαν πριν την επίσκεψή τους, είναι η ποιότητα τους συστήματος μέσων μαζικής μεταφοράς. Πολύ θετική παραμένει η εικόνα τους για τη φιλική διάθεση των Αθηναίων, την ποιότητα εμπειρίας στα αξιοθέατα, την ελκυστικότητα των επι μέρους περιοχών της Αθήνας, τα ξενοδοχειακά καταλύματα και τη γενικότερη καθαριότητα της πόλης επίσης ξεπερνώντας τις προσδοκίες τους. 204

205 Eνδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως η μόνη πτυχή της Αθήνας για την οποία η εικόνα των επισκεπτών δεν άλλαξε κατόπιν της επίσκεψής τους, είναι οι τιμές και η αξιολόγηση του προορισμού στην κατηγορία value for money /σχέση ποιότητας-τιμής ως μέτρια, ενώ κάπως πιο θετική είναι η αξιολόγηση σε αυτόν τον τομέα τόσο από τους επαγγελματίες όσο και από τους πελάτες ξενοδοχείων της Αττικής. Aρκετά καλύτερη εντύπωση έχουν επίσης οι επισκέπτες όσον αφορά το αίσθημα ασφάλειας στην Αθήνα, σε σύγκριση με την εικόνα που είχαν πρίν την άφιξή τους όπως προκύπτει μέσω της έρευνας This is My Athens, με εξαίρεση και σε αυτήν την περίπτωση του Έλληνες και Κύπριους πελάτες ξενοδοχείων οι οποίοι αξιολογούν στα χαμηλότερα επίπεδα το αίσθημα ασφάλειας στην Αθήνα με μεγάλη διαφορά από την αξιολόγηση των αλλοδαπών τουριστών. Οι επαγγελματίες τουρισμού στη συνολική αξιολόγηση του τουριστικού προιόντος έχουν μία μέτρια προς καλή εικόνα αναφορικά με το αίσθημα ασφάλειας στην Αθήνα. Σημειώνεται η έντονη διαφοροποίηση της εικόνας της Αθήνας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, με σκοπό να αντιμετωπισθούν αναλόγως και εστιασμένα τα θέματα προς αρνητική αξιολόγηση σε εσωτερικό επίπεδο και η ανάλογη προβολής τους προς το εξωτερικό. Λεκτικές Συνδέσεις- Προσδιορισμός Ταυτότητας Ενδεικτικά, οι 5 κυριότερες λέξεις που χαρακτηρίζουν την Αθήνα ως τουριστικό προορισμό είναι οι εξής: Ιστορική (83,7%), Φιλική (55,8%), Πολιτιστική (48,8%), Μοναδική (41,9%) και Γαστρονομική (32,6%). Συγχρόνως, οι βασικότερες λεκτικές συνδέσεις αναφορικά με τις διαδικτυακές αναφορές στην Αθήνα ειδικότερα στα ειδησεογραφικά μέσα- έχουν κατά κύριο λόγο πολιτικοοικονομική χροιά. Σε μία ειδικότερη ανάλυση με άμεση σύνδεση της Αθήνας με τον τουρισμό, προκύπτει πως υπάρχει έντονη σύνδεση με την Ακρόπολη, ως το πλέον δημοφιλές αξιοθέατο του προορισμού, ενώ συγχρόνως παρατηρείται πως η δεύτερη πιο δυνατή λεκτική σύνδεση αφορά τη Μύκονο, γεγονός που αντανακλά τη θέση της Αθήνας ως κεντρικό ενδιάμεσο σταθμό για τη μετάβαση προς τα ελληνικά νησιά. Επιπροσθέτως, η εμφάνιση των λέξεων Gay και Historyπαρουσιάζουν ενδιαφέρον όσον αφορά τα ειδικά ενδιαφέροντα και θεματικές κατηγορίες τουρισμού προς περαιτέρω προώθηση. Επίσης, ο συχνός συσχετισμός με 205

206 το visitgreece.gr / truegreece αναδεικνύει πιθανές ευκαιρίες κοινής κατά περίπτωση προώθησης υπό την ευρύτερη τουριστική ομπρέλα του ΕΟΤ. Ανάλυση Αγορών Αναφορικά με τη γεωγραφική κάλυψη του ενδιαφέροντος αναζήτησης μέσω του Google Trends, ο μεγαλύτερος όγκος αναζητήσεων για την Αθήνα προέρχεται από την Ελλάδα, ενώ από το εξωτερικό το μεγαλύτερο ενδιαφέρον προέρχεται από την Αυστραλία, τις Η.Π.Α, το Ην. Βασίλειο και τον Καναδά. Συγχρόνως, αγορές όπως η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία ή η Ρωσία παρουσιάζουν μηδενικό ενδιαφέρον. Από την ανάλυση των διαδικτυακών αναφορών στην Αθήνα μέσω του εργαλείου Sysomos, ως κυριότερη πηγή αναφορών σε ειδησεογραφικά μέσα και στο Twitter σχετικά με την Αθήνα αναδεικνύεται η Αμερική και ακολουθούν το Ην. Βασίλειο, η Γερμανία και η Ελλάδα και με ελαφρώς μικρότερο ποσοστό η Αυστραλία. Δεδομένης της άμεσης σχέσης πρόθεσης σύστασης- Word of Mouth και χρήσης κοινωνικών δικτύων, θετικό γενονός αποτελεί ο συνδυασμός της υψηλής πρόθεσης σύστασης της Αθήνας από τους Γάλλους, Ιταλούς και Αμερικανούς επισκέπτες με την επίσης διευρυμένη χρήση των κυριότερων κοινωνικών δικτύων από τις συγκεκριμένες εθνικότητες Αξιολόγηση Τουριστικού Προϊόντος Προορισμού Πτυχές Τουριστικού Προϊόντος Οι επαγγελματίες τουρισμού, βάσει της εμπειρίας τους, αξιολόγησαν με τις υψηλότερες βαθμολογίες τις εξής κατηγορίες τουριστικού προϊόντος: το Κλίμα και Καιρό, την Ποιότητα Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων, το Αίσθημα Φιλοξενίας, το Εύρος αξιοθέατων και δραστηριοτήτων και τον τομέα Τέχνης και Πολιτισμού. Συγχρόνως, αρκετά καλή χαρακτηρίζεται η εντύπωση των επαγγελματιών αναφορικά με: τη Συνδεσιμότητα Πτήσεων, τη Γαστρονομία & Νυχτερινή ζωή, τις Υπηρεσίες Πληροφόρησης Επισκεπτών, Value for Money, και τα Αξιοθέατα και Θεματικούς περίπατους. Ως μέτρια χαρακτηρίζεται η εντύπωσή τους στους εξής τομείς: Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, Διαδικτυακή παρουσία προορισμού, Ποιότητα αστικού περιβάλλοντος, Αίσθημα ασφάλειας, ως Πύλη προς άλλους προορισμούς και οι Εμπορικές περιοχές (shopping). 206

207 Αναλόγως, οι έξι κατηγορίες που προσφέρουν τη μεγαλύτερη ικανοποίηση στους επισκέπτες της Αθήνας, βάσει της έρευνας This is My Athens, είναι α) η παροχή πληροφόρησης πριν την επίσκεψή τους, β) οι διαδικτυακές κρατήσεις δραστηριοτήτων, γ) η παροχή πληροφόρησης κατόπιν άφιξής τους, δ) το προσωπικό και η ποιότητα εξυπηρέτησής τους, ε) η παροχή πληροφόρησης on location καθώς και ζ) η ποικιλία του τουριστικού προϊόντος. Θετική είναι επίσης η αξιολόγηση της τιμολόγησης, των θεματικών διαδρομών, το σύστημα σήμανσης και καθοδήγησης καθώς επίσης και η παροχή κινητών εφαρμογών σχετικών του προορισμού. Θεματικές Κατηγορίες Όπως προκύπτει από την ανάλυση του συνόλου των διαδικτυακών αναφορών, όσον αφορά την εικόνα της Αθήνας ανά θεματική κατηγορία, αυτή χαρακτηρίζεται ως αρκετά θετική σε όλα τα μέσα και για τις περισσότερες κατηγορίες με ελάχιστες παρεκκλίσεις. Οι κατηγορίες στις οποίες η Αθήνα έχει σίγουρα πολύ θετική εικόνα είναι εκείνες της Ιστορίας όσο και της Αρχαιολογίας με τις οποίες όντως συνδέεται άμεσα, γεγονός που της επιτρέπει να χτίσει πάνω σε σταθερές βάσεις και να εξαπλώσει τη στόχευσή της σε πιό niche- ειδικές κατηγορίες. Ορισμένες εκ των οποίων ειδικών κατηγοριών είναι σίγουρα η γαστρονομία καθώς επίσης και η θάλασσα δυνητικά, κατηγορίες με τις οποίες υπάρχει θετική σύνδεση αναφορών. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως σε όλα τα μέσα, η κατηγορία της πολυτέλειας σε σχέση με την Αθήνα σημειώνει τα υψηλότερα επίπεδα θετικών απόψεων, παρά το συγκριτικά μικρό όγκο αναφορών που σημειώνει η συγκεκριμένη κατηγορία. Παράλληλα αδύναμη χαρακτηρίζεται επίσης η σύνδεση του προορισμού με την κατηγορία shopping. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διαφορετική εικόνα που παρουσιάζουν οι αγορές, όσον αφορά τη γεωγραφική κάλυψη αναφορών. Η Κίνα αποτελεί την κυριότερη πηγή αναφορών σχετικά με την Αθήνα σε όλες τις θεματικές κατηγορίες με συντριπτικά ποσοστά, ενώ με πολύ μικρότερο ποσοστό όγκου αναφορών ακολουθούν οι Η.Π.Α. και με διαφορά το Ην. Βασίλειο. Σημεία Ενδιαφέροντος 207

208 Αρκετά θετική εικόνα παρουσιάζεται ως προς τις τοποθετήσεις για τα αξιοθέατα της Αθήνας, όπως φανερώνει η ανάλυση του αισθήματος των διαδικτυακών αναφορών Η Ακρόπολη αποτελεί το δημοφιλέστερο αξιοθέατο της Αθήνας, ενώ με μικρή διαφορά ακολουθεί η Πλάκα. Ως τρίτο δημοφιλέστερο σημείο ενδιαφέροντος αναδεικνύεται το Μοναστηράκι και ακολουθεί το Παναθηναϊκό Στάδιο. Αντιθέτως, οι παραλίες της Αττικής, δεν είναι διαδεδομένες και ιδιαίτερα γνωστές ως σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος στο παγκόσμιο κοινό, γεγονός που σχετίζεται άμεσα με τους στόχους της Αθήνας για περαιτέρω διάδοση του θεματικού άξονα «City by the Sea» και την επιπλέον χρήση του ως συγκριτικό πλεονέκτημα σε τουριστικό επίπεδο. Πύλες Εισόδου Όπως φαίνεται από την ανάλυση του όγκου αναφορών ανάμεσα στις κυριότερες πύλες εισόδου της Αθήνας, το λιμάνι του Πειραιά καταλαμβάνει το μεγαλύτερο ποσοστό σχετικών αναφορών σε όλα τα μέσα με εξαίρεση το Twitter όπου τις συζητήσεις καταλαμβάνει το αεροδρόμιο. Αξίζει να σημειωθεί πως οι αναφορές στο αεροδρόμιο συγκεντρώνουν το θετικότερο αίσθημα σε όλα τα μέσα, ενώ αρκετά θετική επίσης είναι η ευρύτερη άποψη και για το λιμάνι του Πειραιά. Τέλος, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως οι αναφορές στο αεροδρόμιο της Αθήνας προέρχονται κατά κύριο λόγο από το εγχώριο κοινό ενώ η πλειοψηφία των αναφορών στο λιμάνι πηγάζουν από τις Η.Π.Α Συγκριτική Ανάλυση Ανταγωνισμού Σε επίπεδο διαδικτυακής αναζήτησης στην πλατφόρμα της Google, η σύγκριση ενδιαφέροντος για την Αθήνα σε σύγκριση με την Κωσταντινούπολη, τη Βαρκελώνη, την Ρώμη και την Πράγα αναδεικνύει μία τάση μείωσης ενδιαφέροντος για την ελληνική πρωτεύουσα. Μία αρχική σύγκριση της Αθήνας με την Κωσταντινούπολη αναδεικνύει την Αθήνα νικήτρια σε επίπεδο όγκου διαχρονικά. Παρ όλα αυτά, άξια προσοχής είναι η χαρακτηριστική σταδιακή πτώση ενδιαφέροντος για την Αθήνα και η σταθερή ανοδική τάση για την Κωσταντινούπολη, σε σημείο που η πρόβλεψη για τα τέλη του έτους 2013 φανερώνει πως η Κωσταντινούπολη θα υπερκεράσει άμεσα την Αθήνα σε συνολικά επίπεδα ενδιαφέροντος. Επιπλέον, η 208

209 Αθήνα σημειώνει αρκετά μειωμένο όγκο αναζητήσεων σε σύγκριση με τη Ρώμη σχεδόν διαχρονικά (εκτός Ολυμπιακής περιόδου), ενώ η μείωση του ενδιαφέροντος για την Αθήνα μετά το 2008, δίνει πλέον το προβάδισμα και στην Βαρκελώνη ενώ παρουσίαζαν διαχρονικά ίσες τιμές ενδιαφέροντος. Η ποιοτική συγκριτική ανάλυση του όγκου και αισθήματος αναφορών, φανερώνει πως η Αθήνα υστερεί σημαντικά σε επίπεδο όγκου διαδικτυακών αναφορών τόσο σε σύγκριση με τη Βαρκελώνη και τη Ρώμη όσο και με την Κωσταντινούπολη. Αναφορικά με το αίσθημα που επικρατεί στις εν λόγω αναφορές για κάθε πόλη, η Αθήνα βρίσκεται επίσης σε χαμηλότερη γενικώς θέση σε σύγκριση με τους κυριότερους ανταγωνιστές της. Ενώ η εικόνα της Αθήνας παρουσιάζεται γενικώς θετική, το γεγονός πως η Βαρκελώνη, η Κωσταντινούπολη και η Ρώμη σημειώνουν υψηλότερες τιμές θετικών αναφορών σε συνδυασμό με τον μεγαλύτερο όγκο αναφορών που συνδυάζουν οι τελευταίες, υποδηλώνει έλλειψη ανταγωνιστικότητας ως προς τη διαδικτυακή «φωνή» της. Συγχρόνως, η ποιοτική ανάλυση φανερώνει πως η Αθήνα συγκεντρώνει τον μεγαλύτερο όγκο αναφορών της από τις Η.Π.Α. σε ποσοστό μεγαλύτερο όλων των υπολοίπων, τη στιγμή που οι κύριες πηγές αναφορών για την Κωσταντινούπολη και τη Βαρκελώνη είναι οι εγχώριες πηγές τους, γεγονός που βελτιώνει την ποιότητα παρουσίας της Αθήνας. Σημεία Σύγκλισης Συνολική Αξιολόγηση Εικόνας Προορισμού Τα αποτελέσματα από όλες τις πηγές και είδη ερευνών προς ανάλυση συγκλίνουν στο βασικό συμπέρασμα πως οι επισκέπτες της Αθήνας είναι ικανοποιημένοι από την επίσκεψή τους στην Αθήνα. Η ποιότητα των ξενοδοχειακών καταλυμάτων, οι υπηρεσίες πληροφόρησης επισκεπτών, το εύρος των αξιοθέατων καθώς και το αίσθημα φιλοξενίας, φαίνεται πως συντελούν στο μέγιστο βαθμό στα υψηλά επίπεδα ικανοποίησης. Επίσης, ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην αρκετά θετική αξιολόγηση του αισθήματος ασφάλειας που καταγράφεται τόσο στους επαγγελματίες τουρισμού όσο και στους επισκέπτες, ειδικότερα σε σύγκριση με την εικόνα που είχαν πρίν την επίσκεψή τους. Θεματικές Κατηγορίες 209

210 Η εικόνα της Αθήνας ανά θεματική κατηγορία χαρακτηρίζεται ως αρκετά θετική σε όλα τα μέσα και για τις περισσότερες κατηγορίες με ελάχιστες παρεκκλίσεις. Οι κατηγορίες στις οποίες η Αθήνα έχει σίγουρα πολύ θετική εικόνα και με τις οποίες συνδέεται δυναμικά είναι εκείνες της Ιστορίας και της Αρχαιολογίας. Ειδικότερες κατηγορίες στις οποίες η εικόνα της Αθήνας αξιολογείται γενικώς θετικά είναι η γαστρονομία καθώς επίσης και η θάλασσα, οι οποίες αποτελούν δυνητικές κατηγορίες στόχευσης. Σημεία Ενδιαφέροντος Αρκετά θετική εικόνα παρουσιάζεται για τα αξιοθέατα της Αθήνας, με την Ακρόπολη να αποτελεί το δημοφιλέστερο αξιοθέατο της Αθήνας. Αντιθέτως, οι παραλίες της Αττικής, δεν είναι διαδεδομένες και ιδιαίτερα γνωστές ως σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος στο παγκόσμιο κοινό, γεγονός το οποίο παρουσιάζει ευκαιρία μελλοντικής στόχευσης. Ανταγωνισμός Η ποιοτική συγκριτική ανάλυση του όγκου και αισθήματος αναφορών καθώς και η ανάλυση ενδιαφέροντος και αναζήτησης φανερώνει πως η Αθήνα υστερεί σημαντικά σε επίπεδο όγκου διαδικτυακών αναφορών τόσο σε σύγκριση με τη Βαρκελώνη και τη Ρώμη όσο και με την Κωσταντινούπολη ως κύριους ανταγωνιστικούς προορισμούς. Αναφορικά με το αίσθημα που επικρατεί στις εν λόγω αναφορές για κάθε πόλη, η Αθήνα βρίσκεται επίσης σε χαμηλότερη γενικώς θέση σε σύγκριση με τους κυριότερους ανταγωνιστές της. Ενώ η εικόνα της Αθήνας παρουσιάζεται γενικώς θετική, το γεγονός πως η Βαρκελώνη, η Κωσταντινούπολη και η Ρώμη σημειώνουν υψηλότερες τιμές θετικών αναφορών σε συνδυασμό με τον μεγαλύτερο όγκο αναφορών που συνδυάζουν οι τελευταίες, υποδηλώνει έλλειψη ανταγωνιστικότητας ως προς τη διαδικτυακή «φωνή» της. 210

211 4. Προκλήσεις και Προοπτικές για τον Τουρισμό της Αθήνας Το παρόν κεφάλαιο προβαίνει σε αποτίμηση ποικίλων παραγόντων που θα διαμορφώσουν την ανάπτυξη και διαχείριση του τουρισμού της Αθήνας κατά την περίοδο Πρόκειται για ένα πόνημα σύνθεσης, επαγωγής και τεκμηρίωσης προτού στοιχειοθετηθεί το στρατηγικό πλαίσιο ανάληψης δράσεων εκ μέρους της Εταιρείας Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών, Αναπτυξιακή Ανώνυμος Εταιρεία Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΕΑΤΑ) και της ανασυγκροτημένης δομής του Γραφείου Συνεδρίων και Επισκεπτών Αθηνών (Athens Convention and Visitors Bureau ACVB). Η όλη προσέγγιση πηγάζει εν πολλοίς από τα συμπεράσματα των τριών πρώτων κεφαλαίων και εντάσσεται σε ένα ευρύτερο φάσμα προοπτικών και προκλήσεων. Τις συνθήκες αυτές καλείται να εκτιμήσει και να αντιμετωπίσει ο Δήμος Αθηναίων, ούτως ώστε να αμβλυνθούν οι συνέπειες της συνεχιζόμενης κρίσης, αλλά και να έχει πρακτική εφαρμογή ο στρατηγικός προσανατολισμός της δημοτικής αρχής προς τον διαρκή εκσυγχρονισμό των παρεμβάσεων της στον τουρισμό. Το ζητούμενο είναι ο τουριστικός τομέας να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας, αποτελώντας μοχλό ανάκαμψης της οικονομίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και επεκτείνοντας την κληρονομία των παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων σε αυτόν Το Έργο του Δήμου Αθηναίων στη Διαχείριση του Προορισμού Η ανάλυση του Κεφαλαίου 2 κατέστησε σαφές ότι η ανάγκη να διαδραματίζει ο Δήμος Αθηναίων κεντρικό ρόλο στα δρώμενα του τουρισμού γενικά στην Αττική προκύπτει ως λογική συνέπεια της υπερσυγκέντρωσης της τουριστικής προσφοράς και ζήτησης εντός των ορίων του. 211

212 Άλλωστε, η καθοδήγηση των προωθητικών ενεργειών από τη σύσταση της Εταιρείας Τουριστικής και Οικονομικής Ανάπτυξης Αθηνών (ΕΤΟΑΑ) το 2005 ήταν να μην προσδιορίζεται η επικοινωνιακή ταυτότητα του προορισμού απο τα στενά διοικητικά όρια του Δήμου Αθηναίων, αλλά με πυρήνα το Ιστορικό Κέντρο να ενσωματώνει τη θάλασσα και την ύπαιθρο της Αθήνας ως ισχυρά συνθετικά του τουριστικού προϊόντος. Η καταλληλότητα της εν λόγω προσέγγισης επιβεβαιώνεται λαμβάνοντας υπόψη την πολυμορφία του μητροπολιτικού τουριστικού προϊόντος της Αθήνας, όπως αναδείχθηκε στην πρώτη ενότητα του Κεφάλαίου 2 και αποτυπώνεται στο Διάγραμμα Διάγραμμα 4.1.1: Γεωγραφική & Θεματική Αποτύπωση του Μητροπολιτικού Τουριστικού Προϊόντος της Αθήνας και της Ευρύτερης Περιοχής της Υψηλή Τουριστική Προσφορά Δήμου Αθηναίων Χαμηλή Θρησκευτικά Μνημεία Ιδιαίτερη Αρχιτεκτονική Θεματικές Διαδρομές Διεξαγωγή Αθλητικών & Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων Διεθνούς Εμβέλειας Θεματικά Πάρκα Διεθνούς Φήμης Χαμηλή Αρχαιολογ. Χώροι & Μουσεία ΗΣΑΠ-ΜΕΤΡΟ-ΤΡΑΜ Παραδοσιακές Αγορές Ξενοδοχεία με Spa Υποδομές Συνεδρίων, Εκθέσεων & Επαγγελματικών Συναντήσεων Υποδομές Αθλητικού, Θαλάσσιου & Παραθεριστικού Τουρισμού Τουριστική Προσφορά Ευρύτερης Περιφέρειας Αττικής Γαστρονομία & Διασκέδαση Πολυτελή Ξενοδοχεία Εμπορικά Κέντρα Νησιά Ορεινοί Όγκοι Αργοσαρωνικού Μοναστήρια Καζίνο Αεροδρόμιο Λιμάνι Οινοποιεία Υψηλή Αναπόφευκτα, μία ολιστική προσέγγιση του τουριστικού προϊόντος δε δύναται να περιοριστεί στο επίπεδο των ενεργειών προώθησης. Για να παγιωθεί ένας προορισμός στη συνείδηση τόσο των τουριστών όσο και των επαγγελματιών του τουρισμού απαιτούνται συντονισμένες πρωτοβουλίες σε διαφορετικά πεδία, αλλά με κοινή συνισταμένη την ενίσχυση της ελκυστικότητας και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Σε αυτό το πνεύμα, βασικό μέλημα του Δήμου Αθηναίων είναι να οριοθετήσει ένα συνεκτικό πλαίσιο διατύπωσης στρατηγικών και στόχων και ανάληψης δράσεων, αξιοποιώντας την έως τώρα εμπειρία του όσον αφορά τη σύζευξη αναπτυξιακών, προωθητικών και διαχειριστικών παρεμβάσεων (βλ. Διάγραμμα 4.1.2). Η 212

213 συγκεκριμένη ενότητα δεν επισέρχεται σε μία εξαντλητική παράθεση των πρωτοβουλίων που ανέλαβε η δημοτική αρχή από το 2005 και έπειτα στην προσπάθεια της να ενισχύσει τον τουριστικό τομέα της Αθήνας. Ωστόσο, η σύντομη επεξήγηση της φιλοσοφίας που διέκρινε τις παρεμβασεις αρχικά της ΕΤΟΑΑ, και πιο πρόσφατα της ΕΑΤΑ, θα διευκολύνει στη συνέχεια την κατανόηση των τωρινών σχεδίων που συνοδεύουν την ανασυγκρότηση του ACVB. Διάγραμμα 4.1.2: Δείγμα Συντονισμένων Παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων στην Ανάπτυξη, Προώθηση & Διαχείριση του Προορισμού Εν ολίγοις, οι παρεμβάσεις του Δήμου Αθηναίων αντανακλούν την αλληλεξάρτηση που χαρακτηρίζει το σύνολο των ενεργειών αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος, προσέλκυσης τουριστών, και επιτόπιας εξυπηρέτησης τους. Το πρώτο παράδειγμα σχετίζεται με τη διαμόρφωση μιας ταυτότητας που υποδηλώνει το πλήθος στοιχείων τα οποία προκύπτουν από τα χαρακτηριστικά του τοπίου, του πληθυσμού, των προϊόντων και των διαφόρων κοινών που αλληλεπιδρούν στην περίπτωση της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού. Με χαρακτηριστικό τίτλο το Breathtaking Athens η ΕΑΤΑ έχει υποστηρίξει σε βάθος χρόνου την την ταυτότητα του προορισμού, κάτω από την οποία παρουσιαζόταν το σύνολο των δράσεων και ενεργειών της εταιρείας. 213

214 Η υιοθέτηση όμως της συγκεκριμένης ταυτότητας από την περίοδο δεν ανανέωσε απλά αισθητικά τη συμμετοχή της ΕΑΤΑ σε διεθνείς εκθέσεις τουρισμού, την παραγωγή έντυπου και ηλεκτρονικού υλικού προβολής, την προσθήκη δημοσιευμάτων και διαφημιστικών καταχωρήσεων σε εγχώρια και διεθνή ΜΜΕ, καθώς και τη λειτουργία της επίσημης ιστοσελίδας τουριστικής προβολής της Αθήνας ( Περάν της υλοποίησης παραδοσιακών δράσεων προώθησης του προορισμού, η συγκεκριμένη ταυτότητα αξιοποιήθηκε για την ενδυνάμωση της θέσης της Αθήνας σε διαδικτυακά και διεπιχειρησιακά κανάλια. Έμφαση δόθηκε φερ ειπείν στην αναβάθμιση της παρουσίας της Αθήνας σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης τόσο γενικού όσο και ταξιδιωτικού ενδιαφέροντος. Η ιστοσελίδα του Breathtaking Athens στο Facebook έφτασε να αριθμεί τον Αύγουστο του μέλη και ο αντίστοιχος λογαριασμός στο Twitter 5893 followers. Ωστόσο, η αναπτυξιακή διάσταση αυτών των δράσεων γίνεται περαιτέρω αντιληπτή, αν συνυπολογιστεί ότι η συνεργασία της ΕΑΤΑ με το Tripadvisor συνδράμει στην ανάδειξη τόσο του ποιοτικού ξενοδοχειακού δυναμικού της πόλης όσο και στοιχείων που αποτελούν συγκριτικά πλεονεκτήματα της (Π.χ. πρόσβαση στη θάλασσα, σύγχρονα μουσεία, εναλλακτικές δραστηριότητες, κοντινοί προορισμοί κλπ). 214

215 Παράλληλα, η πραγματοποίηση κατά μέσο όρο επαγγελματικών συναντήσεων με εκπροσώπους της τουριστικής βιομηχανίας και δημοσιογράφους σε κάθε έκθεση αποτελεί προτεραιότητα της ΕΑΤΑ για την παρουσίαση του προορισμού σε συγκεκριμένα μέλη του συστήματος διανομής του τουριστικού εμπορίου, καθώς και σε συγκεκριμένα τμήματα της αγοράς ή κλάδους. Κατ αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η αξία της συμμετοχής του φορέα στις εκθέσεις, αλλά και η παροχή εξειδικευμένης πληροφόρησης σύμφωνα με τις ανάγκες των εκάστοτε εκπροσώπων της τουριστικής αγοράς. Το επιστέγασμα της εμπειρίας του φορέα όσον αφορά την προώθηση του προορισμού μέσω διεπιχειρησιακών καναλιών συνιστά η πρόσφατη διεξαγωγή του Travel Trade Athens 2013, στο οποίο συμμετείχαν συνολικά 180 προμηθευτές από όλο το φάσμα της τουριστικής αγοράς της Αθήνας και hosted buyers από το εξωτερικό. 215

216 Η προσέγγιση της τουριστικής αγοράς μέσω διεπιχειρησιακών καναλιών για τη βέλτιστη προώθηση του προορισμού εντάσσεται και στο πλαίσιο δράσεων του Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών (ACB). Οι προκλήσεις για την Αθήνα ως προορισμός φιλοξενίας διεθνών συνεδρίων εξετάζονται σε επόμενη ενότητα του παρόντος κεφαλαίου. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι με γνώμονα την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας το ACB ενεπλάκη από την έναρξη της λειτουργίας του το 2008 σε όλες τις πτυχές που έχουν διαμορφώσει τις συνθήκες τέλεσης της συνεδριακής δραστηριότητας στην Αθήνα. Το γεγονός αυτό καθίσταται ενδιαφέρον, επειδή το ACB εκπροσωπεί τον προορισμό συνεισφέροντας στην προσέλκυση διεθνών συνεδρίων και υποστηρίζοντας τη διεξαγωγή τους. Στιην περίπτωση της προσέλκυσης συνεδρίων εμπίπτουν τόσο οι εξειδικευμένες υπηρεσίες που λαμβάνουν οι εταιρείες που συμμετέχουν στο έστω και μικρής κλίμακας πρόγραμμα μελών του ACB, ώστε να καταστούν περισσότερο ανταγωνιστικές στη διεκδίκηση εκδηλώσεων, όσο και η εξυπηρέτηση αιτημάτων από ξένους διοργανωτές συνεδρίων. Τα δεδομένα αιτήματα καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα αντικειμένων και υπηρεσιών από γενική ενημέρωση για το συνεδριακό προϊόν και τις δυνατότητες της Αθήνας, πληροφόρηση για συγκεκριμένες υπηρεσίες ή επιλογές, πληροφορίες για επιχειρήσεις και υποδομές της συνεδριακής αγοράς, μέχρι αιτήματα 216

217 υποβολής προσφορών για μελλοντική διοργάνωση συνεδρίων ή εταιρικών συναντήσεων καθώς και πληροφορίες για το ίδιο το ACB. Εξίσου σημαντικη πτυχή των υπηρεσιών που παρέχει το ACB είναι η συστηματική υποστήριξη στη διοργάνωση ή διεκδίκηση οργάνωσης διεθνών συνεδρίων. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι για το καλοκαίρι του 2013 έχουν εξασφαλιστεί τρία μεγάλα συνέδρια διεθνούς εμβέλειας με σημαντικότερο το Παγκόσμιο Συνέδριο Φιλοσοφίας (4-10 Αυγούστου 2013), λόγω του οποίου φιλοξενήθηκαν στην πόλη των Αθηνών πάνω από 3000 άτομα (σύνεδροι και συνοδά μέλη). Το τρίτο σκέλος των παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων με υψηλό δείκτη αλληλεξάρτησης αναδεικνύει την ανάγκη ο στρατηγικός σχεδιασμός για την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος να συνυπάρχει με φροντίδα για την αντιμετώπιση καθημερινών ζητημάτων στον προορισμό. Σε αυτό το πλαίσιο, μια σειρά δράσεων που έχουν ξεχωρίσει σε βάθος χρόνου είναι: Η εδραίωση και λειτουργία σημείων πληροφόρησης επισκεπτών σε διάφορα σημεία (Π.χ. Αεροδρόμιο, Πλατεία Συντάγματος, Λιμάνι Πειραιά, Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Πλάκα). Στα σημεία αυτά παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τις μετακινήσεις με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, τα διαθέσιμα εισιτήρια για επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, τα ωράρια λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων, μουσείων και εμπορικών καταστημάτων, τα 217

218 πολιτιστικά και αθλητικά δρώμενα της πόλης, και γενικά κάθε είδους πληροφορία που ενδέχεται να αναζητήσει ένας επισκέπτης κατά τη διαμονή του στην Αθήνα. Για τα έτη λειτουργίας όλων των σημείων πληροφόρησης του Δήμου Αθηναίων ο συνολικός αριθμός ξεπερνά τους 350 χιλιάδες επισκέπτες, εκ των οποίων το 85% προήλθε απο τη Δυτική Ευρώπη. Η ανάπτυξη ενός μηχανισμού αξιόπιστης πληροφόρησης σε πραγματικό χρόνο για την κατάσταση στην Αθήνα στην περίπτωση αναταραχών ή γεγονότων μεγάλης κλίμακας. Στο πλαίσιο της επίσκεψης της κ. Α. Μέρκελ τον Οκτώβριο του 2012, και των προγραμματισμένων εκδηλώσεων διαμαρτυρίας από κοινωνικούς φορείς και πολίτες της Αθήνας η Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ) έθεσε για πρώτη φορά σε λειτουργία έναν μικρής κλίμακας μηχανισμό διαχείρισης κρίσεων σε επικοινωνιακό επίπεδο. Η πρωτοβουλία είχε ως σκοπό τη σταθερή ενημέρωση του τουριστικού κοινού και τη διασφάλιση της ασφαλούς μετακίνησης του στα σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος της πόλης. Η παροχή πρωτότυπων ευκαιρίων στους πολίτες της Αθήνας να δράσουν υπέρ της πόλης τους. Η καμπάνια του «This is Athens», μέσω μιας ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας, δίνει τη δυνατότητα στους κατοίκους και επισκέπτες της πόλης να ανεβάσουν τη φωτογραφία τους από την Αθήνα, αναδεικνύοντας μια εναλλακτική εικόνα της πόλης και συνεισφέροντας στη δημιουργία του μεγαλύτερου διαδικτυακού φωτογραφικόυ άλμπουμ για τον προορισμό της Αθήνας. Συμπληρωματικά, η ΕΑΤΑ δημιούργησε και το «This is MY Athens», ένα πρόγραμμα εθελοντικής υποδοχής και περιήγησης επισκεπτών, το οποίο βρίσκεται σε λειτουργία από το 2011 και αποτελείται από 400 εθελονές. 218

219 Η δικτύωση με διεθνείς οργανισμούς τουρισμού, καθώς και η ανάλυση, επεξεργασία και παρουσίαση στοιχείων και πληροφοριών τα οποία προέρχονται από μελέτες είτε της ΕΑΤΑ είτε εξωτερικών φορέων. Η ανάπτυξη ισχυρών συνεργασιών με διεθνείς οργανισμούς (Π.χ. United Nations World Tourism Organization, European Cities Marketing, European Tour Operators Association, Destination Marketing International Association, International Congress & Convention Association, κ.λπ.) συνεισφέρει στην άντληση τεχνογνωσίας αλλά και στη διενέργεια σημαντικών συνεδρίων στην Αθήνα. Επιπλέον, η ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης στο παρόν πόνημα επιβεβαιώνει την αφοσίωση της ΕΑΤΑ στη σχολαστική τήρηση δεδομένων που αφορούν τον προορισμό. Η διαρκής επικαιροποίηση και αναβάθμιση των εν λόγω δεδομένων λαμβάνει χώρα από το 2008, οπότε εκπονήθηκε η συγκεντρωτική μελέτη για την επίδραση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στον τουρισμό της Αθήνας εκ μέρους ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. 219

220 4.2. Ευρύτερες Παρεμβάσεις στο Αστικό Περιβάλλον με Άμεση Συμβολή στην Αναβάθμιση του Τουριστικού Προϊόντος (Έργο Αθήνα) Η αλληλεπίδραση των παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων με τον τουριστικό τομέα της Αθήνας δεν περιορίζεται σε δράσεις αμιγώς τουριστικού χαρακτήρα. Άμεση συμβολή στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας προκύπτει και μέσω ευρύτερων παρεμβάσεων στο αστικό περιβάλλον, που συσχετίζονται με τη βελτίωση του βιωτικού επιπέδου του τοπικού πληθυσμού, ενώ παράλληλα επικεντρώνονται στους στόχους της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής συνοχής. Μέσω της συνέργειας δύο Διαρθρωτικών Ταμείων, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, η υλοποίηση συναφών παρεμβάσεων έχει ενταχθεί από τις αρχές του 2013 στην εφαρμογή του προγράμματος «Έργο Αθήνα». Κύρια μέριμνα για το «Έργο Αθήνα» ειναι να ανταποκριθεί στις καινούριες ανάγκες και στα νέα περιβαλλοντικά δεδομένα, που διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια της κρίσης, με γνώμονα την οικονομική, κοινωνική και αισθητική ανανέωση του κέντρου της Αθήνας. Ο εν λόγω στρατηγικός σχεδιασμός εξελίσσεται συνεχώς και αποτελείται από δράσεις και προγράμματα, που υλοποιούνται εντός της τριετίας και προετοιμάζουν τη συντονισμένη παρέμβαση έως και το Συγκεκριμένα, το «Έργο Αθήνα» περιλαμβάνει δράσεις που αναλύονται σε άξονες προτεραιότητας και εξειδικεύονται σε βασικούς στόχους θεματικών και διατομεακών πολιτικών: Οικονομική ανάπτυξη, ισόρροπη και περιβαλλοντικά βιώσιμη. Ενίσχυση του διεθνούς ρόλου της Αθήνας, προώθηση της καινοτομίας, βελτίωση της ανταγωνιστικότητας. Βελτίωση της ποιότητας ζωής για όλους τους κατοίκους, εξισορρόπηση στην κατανομή των πόρων και των ωφελειών από την ανάπτυξη, ως βασικών προϋποθέσεων για τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή με ταυτόχρονη προώθηση πολιτικών άμβλυνσης των φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. 220

221 Αστική αναζωογόνηση, με ολοκληρωμένες αστικές παρεμβάσεις και αναπλάσεις, ως μέσο για την εξασφάλιση μιας νέας συνεκτικής αστικής δομής, την αναβάθμιση της πόλης και ζητούμενο την μείωση του οικολογικού αποτυπώματος. Περιβάλλον και προστασία του, ένας σημαντικός πόρος για το μέλλον της κοινωνίας και ως άξονας για τη βιώσιμη ανάπτυξη. Όντας το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου Αθηναίων έως και το 2015 με συνολικό προϋπολογισμό της τάξης των 147,4 εκατομμυρίων Ευρώ (με ΦΠΑ), το «Έργο Αθήνα» ενσωματώνει δράσεις πρόσθετης αξίας για τον τουριστικό τομέα της πρωτεύουσας τόσο στον 2 ο Άξονα Προτεραίοτητας «Βελτίωση Ποιότητας Ζωής» όσο και στον 3 ο «Αναζωογόνηση του Αστικού Αστού». Οι συγκεκριμένοι άξονες προτεραιότητας περιλαμβάνουν συνολικά 40 έργα, εκ των οποίων ορισμένα βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη και άλλα δρομολογούνται άμεσα, ενώ αθροιστικά ο προϋπολογισμός των δύο αξόνων ανέρχεται περίπου στα 73 εκατομμύρια Ευρώ (με ΦΠΑ). Μεταξύ των δράσεων με άμεση συμβολή στην αναβάθμιση του τουριστικού προίόντος της Αθήνας, η προσοχή στρέφεται πρωτίστως προς τη βελτίωση του αστικού τοπίου, την ανάπλαση κοινόχρηστων χώρων, και την ανάδειξη κοινωνικών και πολιτιστικών υποδομών. Ενδεικτικά αναφέρονται: Η εγκατάσταση και ρύθμιση λειτουργίας ενός συστήματας υπόγειων κάδων καθαριότητας σε επιλεγμένα σημεία όλων των δημοτικών κοινοτήτων, ώστε να περιοριστεί δραστικά η παρουσία απορριμάτων εντός του αστικού τοπίου. Η δράση περιλαμβάνει (α) την προμήθεια και εγκατάσταση σε θέση λειτουργίας είκοσι (20) μηχανισμών (σε μέγεθος container) βύθισηςανύψωσης με τηλεσκοπικό σύστημα σταθερών συμπιεστών απορριμάτων για την προσωρινή αποθήκευση των αστικών απορριμάτων ή ανακυκλώσιμων υλικών και (β) την προμήθεια και εγκατάσταση σε θέση λειτουργίας πενήντα (50) μηχανισμών βύθισης-ανύψωσης με τηλεσκοπικό σύστημα (ή άλλου ισοδύναμου) για ανακύκλωση. Η αποκατάσταση διατηρητέου κτιρίου στην οδό Θεοτοκοπούλου 34 για τη λειτουργία πολιτιστικού κέντρου. 221

222 Η αποκατάσταση κτιρίου πρώην οικίας Δουρούτη στην οδό Μ. Αλεξάνδρου 37 Μεταξουργείο για τη λειτουργία πολιτιστικού κέντρου. Η δημιουργία "πράσινης γραμμής" στο Δυτικό όριο Αθήνας (3η-4η-6η Δημοτική Κοινότητα, κλ.π) με αναδιαμόρφωση οδών Κεραμεικού, Μοναστηρίου, Σαλαμίνος, Γερανίου κ.λπ. (οδοί ήπιας κυκλοφορίας, ποδηλατοδρόμοι κ.ά.) και Ιεράς Οδού. Η ανάπλαση παραδρόμου οδού Ακαδημίας στην 1 η Δημοτική Κοινότητα. Η βιοκλιματική ανάπλαση της Πλατείας Σωτήρη Πέτρουλα (Κολωνός). Η ανάπλαση κοινοχρήστου χώρου της οδού Πάφου, έκτασης m 2, στην 6 η Δημοτική Κοινότητα. Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις αποσκοπούν στην αύξηση της επιφάνειας της παιδικής χαράς, του πράσινου, της βελτίωσης του μικροκλίματος και της κυκλοφορίας των πεζών. Η ανάπλαση της Πλατείας Αγίου Γεωργίου Κυψέλης στην 6 η Δημοτική Κοινότητα. Η σημερινή διαμόρφωση χρήζει παρεμβάσεων, ώστε να αναδειχθούν τα ιδιαίτερα στοιχεία της (φανοστάτης Τσίλλερ, εκκλησία Αγ. Γεωργίου). Η ανάπλαση της Πλατείας Δικαιοσύνης στην 1 η Δημοτική Κοινότητα. Η ανάπλαση της Πλατείας Βαρνάβα στην 2 η Δημοτική Κοινότητα. Η ανάπλαση της Πλατείας Μάχης Αναλάτου στην 2 η Δημοτική Κοινότητα. Η ανάπλαση της Πλατείας Κλαυθμώνος στην 1 η Δημοτική Κοινότητα. Η ανάπλαση της Πλατείας Δουρούτη (πίσω από κτίριο Μεταξουργείου) στην 3 η Δημοτική Κοινότητα. Σημειακές παρεμβάσεις σε Πλατεία Ομονοίας για «άνοιγμα» σε διέλευση και χρήση. Η βιοκλιματική και ενεργειακή αναβάθμιση της Βαρβακείου Πλατείας. Η ανάπλαση-διαμόρφωση του οικοπέδου μεταξύ των οδών Ξούθου- Μενάνδρου-Βερανζέρου με ενσωμάτωση υπολείμματος σκελετού κατεδαφισμένου κτιρίου. 222

223 Η ανάκτηση δημόσιου χώρου πεζοδρομίων οδού Σόλωνος, Αθηνάς, Ευρυπίδου & Σοφοκλέους. Πιλοτικό πρόγραμμα πέντε (5) εγκαταλελειμμένων κτιρίων. Η λειτουργία ενός συστήματος κοινόχρηστων ποδηλάτων μέσω της ανάπτυξης 70 σταθμών για χίλια ποδήλατα στο κέντρο της πόλης. Έχει ολοκληρωθεί η χωροθέτηση των σταθμών συμπεριλαμβανονμένων όλων των σχετικών κανονιστικών πράξεων. Η αναστήλωση του Θεάτρου Λυκαβηττού με γνώμονα τη φιλοξενία σημαντικών καλλιτεχνικών εκδηλώσεων εγχώριου και διεθνούς βεληνεκούς. Η εγκατάσταση ενός αυτοματοποιημένου συστήματος ασφαλείας. Βασιζόμενο στη χρήση νέων τεχνολογιών το σύστημα συνεπάγεται τη λειτουργία ενός έξυπνου κέντρου επιχειρήσεων, μέσω του οποίου θα διευκολύνεται η διαχείριση κρίσεων, η εξυπηρέτηση των πολιτών κατόπιν ειδοποίησης και ενημέρωσης των κατάλληλων υπηρεσιών, η προστασία των δημόσιων υποδομών, καθώς και η διασύνδεση των υπηρεσιών της δημοτικής αρχής Μια Κρίσιμη Συγκυρία για τον Ελληνικό & Αθηναϊκό Τουρισμό Η κληρονομιά των παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων αποτελεί πολύτιμο εφόδιο για την αντιμετώπιση ποικίλων προκλήσεων και την ισχυροποίηση της ταυτότητας του προορισμού. Άλλωστε, η τωρινή συγκυρία επιβεβαιώνει ότι η εξέλιξη του Ελληνικού τουρισμού προκύπτει ως συνισταμένη πολλαπλών και δυναμικά μεταβαλλόμενων συνθηκών, οι αλλεπιδράσεις των οποίων εκτείνονται εντός και εκτός των συνόρων της χώρας, στη γεωγραφική ζώνη της Μεσογείου και ευρύτερα. Εντός των συνόρων, η υλοποίηση των δεσμεύσεων που συνοδεύουν την παροχή δανείων προς την Ελλάδα από τις χώρες της Ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δοκιμάζει τις αντοχές της κοινωνίας. Μολονότι κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013 αποφεύχθηκε η αναζωπύρωση της έντασης ιδιαίτερα στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας σε σχέση με τα αμέσως προηγούμενα έτη, το οικονομικό και πολιτικό κλίμα παραμένει ρευστό. Στα θετικά στοιχεία της ευμετάβλητης κατάστασης συγκαταλέγεται η διενέργεια συζητήσεων ως προς το αναπτυξιακό μοντέλο που 223

224 καλείται να υιοθετήσει και εφαρμόσει η χώρα ανεξαρτήτως του Μνημονίου. Εντούτοις, οποιαδήποτε πηγή αστάθειας ή αβεβαιότητας δε διευκολύνει την εξομάλυνση των πιέσεων προς τις «ευαίσθητες», και συνάμα ζωτικής σημασίας για την εθνική οικονομία πτυχές της τουριστικής δραστηριότητας. Για την πρωτεύουσα, η οποία οφείλει στους μελλοντικούς σχεδιασμούς της να αφομοιώνει τα διδάγματα από τη διεξαγωγή και ολοκλήρωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, τίθεται ζήτημα ανάκτησης της ελκυστικότητας της στις διεθνείς αγορές δεδομένων και των πρόσφατων επιδόσεων της τουριστικής κίνησης. Προς αυτήν την κατεύθυνση, ουδείς εμπλεκόμενος φορέας μπορεί να επαναπαυθεί στις ολοένα εντονότερες ενδείξεις ότι το 2013 θα αποτελέσει χρονιά σταθμό για τον Ελληνικό τουρισμό, με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για επίδοση ρεκόρ της τάξης των 17 εκατομμυρίων αφίξεων αλλοδαπών τουριστών (Καθημερινή, 2013α). Σύμφωνα με τα στοιχεία που πρόσφατα δημοσιεύτηκαν για την κίνηση στα αεροδρόμια της χώρας κατά το πρώτο οχτάμηνο του 2013, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (ΔΑΑ) φέρεται να συνέχισε να κινείται σε οριακά πτωτική πορεία της τάξης του -0,09% ( διεθνείς αφίξεις την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013 έναντι αφίξεων κατά την ίδια περίοδο το 2012), τη στιγμή που τα υπόλοιπα αεροδρόμια της χώρας πλην εκείνου της Σάμου παρουσιάσαν θετικό ρυθμό μεταβολής σε σχέση με το 2012 (ΣΕΤΕ, 2013β). Η ενθαρρυντική ένδειξη, όμως, για την αναστροφή της αρνητικής πορείας εντός του 2013 έγκειται στο ότι οι αυξήσεις των αφίξεων στον ΔΑΑ το τετράμηνο Μαΐου- Αυγούστου κάλυψαν τις απώλειες των τεσσάρων πρώτων μηνών (ΣΕΤΕ, 2013β). Μάλιστα, σε σχέση με το 2012 αυξημένο παρουσιάζεται το ενδιαφέρον για ταξίδια αναψυχής στην Αθήνα καθώς και η επιβατική κίνηση από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (+69%), τον Καναδα (45%), την Ελβετία (41%), την Τουρκία (27%), την Αυστραλία (19%), και τις ΗΠΑ (9%) (ΔΑΑ, 2013γ). Με το καλοκαίρι του 2013 να διαγράφεται ιδιαίτερα παραγωγικό για τον Ελληνικό τουρισμό συνολικά, και προσμετρώντας τη παραδοσιακή κορύφωση του εισερχόμενου τουρισμού στην Αθήνα τον μήνα Σεπτέμβριο, προκύπτει η εκτίμηση ότι στο κλείσιμο του έτους οι τουριστικές επιδόσεις της Αθήνας θα έχουν θετικό πρόσημο σε σχέση με το

225 Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος Αθηναίων επεξεργάζεται τις ενδείξεις που απορρέουν από τα διαθέσιμα δεδομένα, προκειμένου να εντοπίσει αγορές-στόχους και να διαμορφώσει δράσεις που θα συμβάλλουν στην προσέλκυση τους. Άλλωστε, οι τουριστικές επιδόσεις της Αθήνας εν καιρώ κρίσης αποτελούν ένα πολύπλοκο ζήτημα, η διερεύνηση του οποίου σχετίζεται και με τη γεωγραφική προέλευση των επισκεπτών. Ο λόγος είναι ότι διαχρονικά η Αθήνα και η Αττική έχουν παρουσιάσει «μικρότερες» αντοχές από τα παραθεριστικά κέντρα της χώρας σε ότι αφορά τις επιπτώσεις στην τουριστική ζήτηση, οι οποίες προκλήθηκαν από περιόδους ύφεσης και οικονομικής επιβράδυνσης στις κατ εξοχήν χώρες προέλευσης του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα (Eurobank, 2009). Ταυτόχρονα, συνεκτιμάται το γεγονός πως εκτός των συνόρων της χώρας ο αντίκτυπος της κρίσης συνέπεσε σταδιακά με τη μετατροπή της Μεσογείου σε θέατρο μαχών και άλλων γεγονότων με ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις. Ενόσω οι χώρες της Νότιας Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης της Πορτογαλίας αναλαμβάνουν να διαχειριστούν τις πρωτόγνωρες συνθήκες της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη, οι χώρες της Μέσης Ανατολής και η Τουρκία βιώνουν έντονες κοινωνικο-πολιτικές διεργασίες, πολλάκις συνοδευόμενες από βίαιες εκφάνσεις. Καθώς η ελκυστικότητα της ζώνης της Μεσογείου ως τουριστική περιφέρεια διατήρησε την ανθεκτικότητα της σε όλη τη διάρκεια της κρίσης και ο ρυθμός εξέλιξης της τουριστικής κίνησης παγκοσμίως έχει επιστρέψει σε θετικό πρόσημο από το 2010 και έπειτα (UNWTO, 2013β; βλ. Κεφάλαιο 1), ο Ελληνικός τουρισμός ενδέχεται να επωφεληθεί απρόβλεπτων εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Το ίδιο μπορεί να ισχύσει και για τον αθηναϊκό τουρισμό, αφού είναι δεδομένος ο ανταγωνισμός με την Κωνσταντινούπολη, καθώς και η εμπειρία του 2011 με τον αυξημένο αριθμό κρουαζιερόπλοιων που διήλθαν από την Ελλάδα και κατέπλευσαν στον Πειραιά υπό το φως των εξελίξεων της «Αραβικής Άνοιξης». Παρόλα αυτά, σε κάθε μέρος η κρίση ενδέχεται να έχει διαφορετικούς αποδέκτες. Στην περίπτωση του αθηναϊκού τουρισμού χρήζει διευκρίνισης για παράδειγμα ο λόγος για τον οποίο το 2012 οι αφίξεις τουριστών στο ΔΑΑ από δύο χώρες που πλήττονται από την κρίση χρέους όπως η Ισπανία και η Ιταλία συρρικνώθηκαν (ΔΑΑ, 2013β), τη στιγμή που βάσει των στοιχείων της ΕΛΣΤΑΤ η μεν Ισπανική αγορά σημείωσε οριακά θετική μεταβολή σε επίπεδο συνολικών αφίξεων στην Ελλάδα, η δε Ιταλική κατέγραψε ηπιότερη κάμψη. 225

226 4.4. Προϋποθέσεις για τη Διενέργεια Γόνιμων Παρεμβάσεων από τον Δήμο Αθηναίων Όπως ειπώθηκε στο εισαγωγικό σημείωμα του κεφαλαίου, η επιλογή κατάλληλης μεθοδολογίας για την αντιμετώπιση των εν λόγω προκλήσεων εκ μέρους του Δήμου Αθηναίων προκύπτει μέσω της διερεύνησης και αξιολόγησης των υφιστάμενων συνθηκών. Παράλληλα όμως δε στερείται διοικητικών και διαχειριστικών δυσκολιών, με τις προσδοκίες της κοινωνίας για διαφάνεια, υπευθυνότητα, αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα στην τοπική αυτοδιοίκηση να έχουν αυξηθεί ως απόρροια της μεταρρύθμισης του Καλλικράτη από τον Γενάρη του Για να ανταποκριθεί σε αυτές τις προσδοκίες, ο Δήμος Αθηναίων καθορίζει το πλέγμα γόνιμων παρεμβάσεων του στον τουριστικό τομέα σύμφωνα με διεθνώς αναγνωρισμένες πρακτικές και μέσω συνεργασιών με εμπλεκόμενους φορείς. Είναι άλλωστε σαφές ότι οι εν λόγω τακτικές καθίστανται αναγκαίες εν τη απουσία μητροπολιτικών αρμοδιοτήτων από το στρατηγικό και διοικητικό χαρτοφυλάκιο του μεγαλύτερου δήμου της χώρας. Ζητούμενο αποτελεί η χωρική διεύρυνση και θεματική διασύνδεση των συστατικών στοιχείων του τουριστικού προϊόντος της πρωτεύουσας, με παράλληλη μέριμνα για τη διασφάλιση συνοχής και ομοιογένειας μεταξύ των δράσεων προώθησης και διαχείρισης του. Οι βάσεις του εγχειρήματος επέκτασης της ενεργής παρουσίας του Δήμου Αθηναίων στα δρώμενα του αθηναϊκού τουρισμού τέθηκαν με αφετηρία τη σύσταση της ΕΑΤΑ τον Δεκέμβριο του Η ΕΑΤΑ προέρχεται από τη συγχώνευση της Αναπττυξιακής Εταιρείας Δήμου Αθηναίων (ΑΕΔΑ) με την Εταιρεία Τουριστικής και Οικονομικής Ανάπτυξης Αθηνών (ΕΤΟΑΑ). Συνεπώς, η νέα εταιρεία συμπυκνώνει τις εξειδικευμένες γνώσεις της ΕΤΟΑΑ από την επτάχρονη πορεία της ως η πρώτη δημοτική επιχείρηση της χώρας για την ανάπτυξη του τουρισμού με τη 17χρονη εμπειρία της ΑΕΔΑ στην υλοποίηση Ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Για να αποτελέσει αυτή η συνένωση εχέγγυο για την ενδυνάμωση του θεσμικού και επιχειρησιακού ρόλου του Δήμου Αθηναίων απαιτείται η βέλτιστη αξιοποίηση πόρων και χρηματοδοτικών εργαλείων, καθώς και ο συντονισμός των τοπικών ομάδων 226

227 ενδιαφέροντος. Εν ολίγοις, με γνώμονα την ανάδειξη των θετικών στοιχείων που έχει η Μητροπολιτική Αθήνα στρατηγική προτεραιότητα της ΕΑΤΑ είναι η ενίσχυση της πόλης ως τουριστικού και συνεδριακού προορισμού καθ όλη τη διάρκεια του έτους Κρίση & Τουρισμός στην Αθήνα Καθώς ο Δημος Αθηναίων και η ΕΑΤΑ επικεντρώνουν το έργο τους στην ισχυροποίηση της ελκυστικότητας του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας, κρίνεται αναγκαίο να εκτιμηθεί το αποτύπωμα της κρίσης στην πορεία του τουριστικού τομέα στην πρωτεύουσα και την ευρυτερή περιοχή της απο το 2008 και έπειτα. Καθοδηγητικό ρόλο συνιστούν μια σειρά από δείκτες του πρόσφατου παρελθόντος που προκαλούν προβληματισμο, μεταξύ των οποίων (βλ. Κεφάλαιο 2): Ο μειωμένος αριθμος αφίξεων στον ΔΑΑ το Οι πτωτικοί δείκτες των αθηναϊκών ξενοδοχείων κατά την τελευταία πενταετία. Το γεγονός ότι βάσει των στοιχειων της ΕΛΣΤΑΤ η Αττική το 2011 είχε απωλέσει 800 χιλιάδες διανυκτερεύσεις σε σχέση με το 2007, ξεπερνώντας όσες αρνητικές επιδόσεις παρατηρήθηκαν σε άλλες περιπτώσεις περιφερειών της χώρας. Η παρούσα σύνοψη αποσκοπεί στην ανίχνευση και επεξήγηση συσχετισμών μεταξύ των τάσεων που διέπουν τον προορισμό και συγκεκριμένων θεμάτων τουριστικής πολιτικής Περιθώρια Βελτίωσης της Διασύνδεσης Πολιτισμού και Τουρισμού Για παράδειγμα, το Κεφάλαιο 2 επιχειρηματολόγησε περί του σταθεροποιητικού ρόλου που το πολιτιστικό απόθεμα διαδραμάτισε εν μέσω ενός κλίματος εσωτερικής δυσφορίας και αρνητικών δημοσιευμάτων για την Ελλάδα και την πρωτεύουσα της στο εξωτερικό. Συγκεκριμένα, η λειτουργία του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης αποτέλεσε παράγοντα εξομάλυνσης της επισκεψιμότητας σε αξιοθέατα τόσο σε περιφερειακό όσο και σε εθνικό επίπεδο, ενώ σηματοδότησε και την ανάκαμψη των πωλήσεων του ενιαίου εισιτηρίου στους αρχαιολογικούς χώρους του Μεγάλου Περιπάτου το 2011, σε επίπεδα εφάμιλλα με αυτά των πωλήσεων πρίν το ξέσπασμα της κρίσης. 227

228 Η πολιτιστική κληρονομιά του Ιστορικού Κέντρου αδιαμφισβήτητα παραμένει ο προσδιοριστικός παράγοντας της ελκυστικότητας της πόλης. Προς αυτήν άλλωστε την κατεύθυνση συνηγορεί και η αξιολόγηση του τουριστικού προϊόντος στο Κεφάλαιο 3. Ως το πλέον δημοφιλές αξιοθέατο της Αθήνας, η Ακρόπολη ασκεί σαφή επιρροή τόσο στη δυναμική των συνοικιών πέριξ του Ιερού Βράχου ως πόλοι έλξης τουριστών όσο και στην ευρύτερα θετική εικόνα της πόλης στις κατηγορίες της ιστορίας και της αρχαιολογίας. Μολονότι η δημοφιλία της Ζώνης Α του Ιστορικού Κέντρου ενδείκνυται ως θεμέλιος λίθος για τη στόχευση παραδοσιακών και niche αγορών, αυτό που χρήζει ιδιαίτερης μέριμνας είναι η ενσωμάτωση στο τουριστικό προιόν της Αθήνας με συντεταγμένο τρόπο επιπρόσθετων πόρων πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι περιπτώσεις των μνημείων θρησκευτικού ενδιαφέροντος αλλά και επιμέρους αξιοθέατων εντός της Ζώνης Α του Ιστορικού Κέντρου φανερώνουν τα περιθώρια περαιτέρω ανάδειξης των πόρων πολιτιστικής κληρονομιάς όσον αφορά: Τον σχεδιασμό θεματικών διαδρομών με ενδεδειγμένη σήμανση και χαρτογράφηση. Τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων και τη διάθεση καλαίσθητου ενημερωτικού υλικού. Την επεξεργασία προγραμμάτων για την παροχή όλων των αναγκαίων πληροφοριών που χρειάζεται ο επισκέπτης ειδικού ενδιαφέροντος. Ομοίως, τίθεται ζήτημα ανάδειξης όσων πόρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος βρισκονται εκτός της διευρυμένης ζώνης του Ιστορικού Κέντρου όπως η Ακαδημία Πλάτωνος, οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία του Πειραιά και μια σειρά από αρχαιολογικούς χώρους διεσπαρμένους κατά κύριο λόγο στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής. Ανεξαρτήτως του βαθμού εγγύτητας με τα μνημεία του Ιστορικού Κέντρου, η προώθηση αυτών των αξιοθέατων δύναται να ενταχθεί σε ένα κοινό αρχαιολογικό οδοιπορικό, αναβαθμίζοντας τη λειτουργία τους και δίνοντας έμφαση σε λιγότερο προβεβλημένες έως τώρα όψεις της ιστορικής παράδοσης της Αθήνας. 228

229 Διοργάνωση & Ανάδειξη Εκδηλώσεων Επίσης, η διεξαγωγή εκδηλώσεων συμπορεύεται με την προοπτική προώθησης του πολιτιστικού και άλλων εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Δεν πρόκειται απλώς για μια θεωρητική επισήμανση, η οποία εμπίπτει στη διαπίστωση ότι το διαρκώς ανανεωμένο χαρτοφυλάκιο μουσειακών χώρων φαίνεται να διανύει καλύτερες μέρες σε όρους επισκεψιμότητας όταν φιλοξενεί εκθέσεις διεθνούς εμβέλειας (βλ.κεφάλαιο 2). Πρόκειται κυρίως για τη διάγνωση μιας ελλιπούς τοποθέτησης της Αθήνας στον χάρτη του τουρισμού πόλεων σε μια εποχή κατά την οποία οι αστικοί προορισμοί αναγνωρίζουν και προβάλλουν ως αναπόσπαστο τμήμα της ταυτότητας τους όσες αθλητικές διοργανώσεις, επαγγελματικές συναντήσεις και καλλιτεχνικά φεστιβάλ λαμβάνουν χώρα σε κυλιόμενη βάση ή μεμονωμένα, μαγνητίζοντας επισκέπτες απ όλο τον κόσμο. Άρα, η Αθήνα και όσοι φορείς εμπλέκονται με τον τουριστικό τομέα της καλούνται να επανεξετάσουν τις δυνατότητες ποιοτικής αναβάθμισης και διεθνούς προώθησης υφιστάμενων εκδηλώσεων ή ακόμα και την ανάδειξη νέων διακρίνοντας: Τις προοπτικές διασύνδεσης της παλαιάς με τη σύγχρονη πολιτιστική κληρονομιά. Ευκαιρίες για την επέκταση της συνύπαρξης και αλληλεπίδρασης τουριστών και κατοίκων, αφού εκδηλώσεις που ασκούν έλξη στους τουρίστες είναι πιθανό να λογίζονται ως ξεχωριστές στιγμές στην καθημερινότητα της τοπικής κοινωνίας Αναβάθμιση Χωρικών Ζωνών Τουριστικού Ενδιαφέροντος Ένα βασικό συμπέρασμα ως τώρα είναι ότι η αλληλουχία των τουριστικών έλξεων δεν προκύπτει ανεξάρτητα της χωρικής διασποράς τόσο των τουριστικών όσο και μιας σειράς άλλων δραστηριοτήτων που χαρακτηρίζουν την καθημερινότητα του αστικού προορισμού. Στο βαθμό που η παρούσα ανάλυση αναγνωρίζει την εξέχουσα σημασία του Ιστορικού Κέντρου για την τουριστική εικόνα της Αθήνας, εξίσου επιτακτική παραμένει η ανάγκη διαρκούς αντιμετώπισης φαινομένων παραβατικότητας και εγκατάλειψης σε συγκεκριμένα σημεία του. 229

230 Με την περιοχή γύρω από την Πλατεία Ομονοίας να βιώνει πιο έντονα τα σημάδια της υποβάθμισης καθώς και την απώλεια ξενοδοχειακών μονάδων μετά το 2008, σε πρόσφατη μελέτη του το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (2010: 272) διαπίστωνε ότι ο ολοένα μειούμενος αριθμός εργαζομένων στα ξενοδοχεία της συγκεκριμένης ζώνης ήταν συνέπεια του ταχύτερου ρυθμού μείωσης της ζήτησης και των τιμών διάθεσης των αντίστοιχων ξενοδοχειακών δωματίων. Αναφορικά πάντως με τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας, η εν λόγω ατζέντα διέπεται κυρίως από τις προοπτικές αξιοποίησης της Απολλώνιας ακτής (Φάληρο-Σούνιο) και των ποικιλών υποδομών και εκτάσεων που συναντώνται κατά μήκος της. Οι εμπλεκόμενοι φορείς οφείλουν να αναζητήσουν κοινά αποδεκτές λύσεις, αναγνωρίζοντας πως η συγκεκριμένη συζήτηση χρονολογείται από πριν τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων του Το ζητούμενο είναι το «παραλιακό μέτωπο» να αποτελέσει μια επιπλέον πτυχή στο χαρτοφυλάκιο του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας, αναδεικνύοντας τα οφέλη που μπορούν να προκύψουν τόσο για τον δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα μέσω της ανάληψης συντονισμένων πρωτοβουλιών. Παρόμοιος προβληματισμός επισκιάζει και τις προοπτικές της «τουριστικής» αξιοποίησης των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων. Κατά καιρούς, δημοσιεύματα στον εγχώριο και διεθνή τύπο κάνουν λόγο για συνθήκες ελλιπούς συντήρησης και εγκατάλειψης, επιφέροντας πλήγμα στο γόητρο της πόλης, ενώ εκκρεμεί η αξιολόγηση της διαχρονικής συνεισφοράς των Ολυμπιακών Εγκαταστάστασεων σε όρους προσέλκυσης εκδηλώσεων μετά το 2004, φιλοξενίας εξειδικευμένων χρήσεων και ανάδειξης των κορυφαίων στιγμών που έλαβαν χώρα σε αυτές στη διάρκεια των αγώνων. Η δρομολόγηση της κατασκευής του Μουσείου Ολυμπιακών Αγώνων 2004 εντός του πρώην Διεθνούς Κέντρου Ραδιοτηλεόρασης, καθώς και ενός νέου διαγωνισμού για τη μετασκευή του Κλειστού Γυμναστηρίου στον Ολυμπιακό Πόλο Φαλήρου σε Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο αποτελούν ενθαρρυντικά σημάδια ως προς την κινητοποίηση της κεντρικής διοίκησης. Ωστόσο, οι χρονοβόρες διαδικασίες και το αβέβαιο των μελλοντικών εξελίξεων δεδομένης της πρόσφατης εμπειρίας δυσχεραίνουν τόσο τον βραχυπρόθεσμο όσο και τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό του προορισμού σε σχέση με την προώθηση ειδικών μορφών τουρισμού. 230

231 Εξειδικευμένη Γνώση & Δυνητική Συνεισφορά του Συνεδριακού Τουρισμού Ενδεικτική είναι η περίπτωση του συνεδριακού τουρισμού, όπου ο προορισμός διαθέτει εξειδικευμένη γνώση της αγοράς εξαιτίας της λειτουργίας του Γραφείου Συνεδρίων Αθήνας (Athens Convention Bureau - ACB) ως αναπόσπαστο τμήμα της ΕΤΟΑΑ από τον Απρίλιο του Όντας δομημένο βάσει διεθνών προδιαγραφών, το συγκεκριμένο τμήμα αποτελεί επιτυχημένο παράδειγμα συνεργασίας δημόσιουιδιωτικού τομέα στον Ελληνικό τουρισμό. Οι εταιρείες που συμμετέχουν στο έστω και μικρής κλίμακας πρόγραμμα μελών του ACB έχουν πρόσβαση σε μια σειρά από εξειδικευμένες υπηρεσίες όπως: Έγκυρη ενημέρωση για τις τάσεις της συνεδριακής αγοράς, Έγκαιρη πληροφόρηση για συγκεκριμένες υπηρεσίες ή επιλογές, Συντεταγμένη διαδικτυακή προβολή του συνεδριακού προίόντος, Προσέλκυση συνεδρίων και εταιρικών συναντήσεων, Εξυπηρέτηση αιτημάτων από ξένους διοργανωτές, Υποστήριξη στην οργάνωση συνεδρίων και εκδηλώσεων. Παράλληλα, τα οφελή για την τοπική οικονομία από τη δραστηριοποίηση του ACB έχουν ξεπεράσει τα διοικητικά όρια του Δήμου Αθηναίων, αναδεικνύοντας τη σημασία της μητροπολιτικής διαχείρισης των θεμάτων που υπόκεινται στην τουριστική ατζέντα της Αθήνας, αλλά και την ανάγκη η διατύπωση στρατηγικών στόχων να εμπεριέχει σφαιρική αντίληψη και επικαιροποιημένη γνώση των ειδικών παραμέτρων κάθε αγοράς. Σε σχέση φερ ειπείν με την αναφορά στα ζητήματα αξιοποίησης των Ολυμπιακών Εγκαταστάσεων, αντικείμενο συζήτησης μεταξύ των τουριστικών φορέων είναι συχνά το κατά πόσο η δεκαετής και πλέον αμφιταλάντευση της πολιτείας ως προς τον χώρο εγκατάστασης και το κατάλληλο σχήμα λειτουργίας ενος διεθνούς συνεδριακού κέντρου, χωρητικότητας άνω των 5000 ατόμων, έχει αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού. Οι ακριβείς διαστάσεις αυτού του ζητήματος προκύπτουν εάν συνυπογιστούν τα ευρήματα ετήσιας αναφοράς στατιστικών για τον συνεδριακό τουρισμό παγκοσμίως (ICCA, 2012; βλ. Κεφάλαιο 2). Σύμφωνα με αυτήν τη μέλετη, το 88% των συνεδρίων που καταγράφηκαν το 2011 είχαν λιγότερους από 1000 συμμετέχοντες. 231

232 Υπό αυτές τις συνθήκες, κρίνεται σκόπιμο η στρατηγική προτεραιότητα της Αθήνας στη συγκεκριμένη αγορά να είναι η διεύρυνση των μεριδίων στα συνέδρια μικρής και μεσαίας κλίμακας, και άρα η βελτίωση των υπηρεσιών τους και του τρόπου προώθησης του υφιστάμενου συνεδριακού προϊόντος. Σε κάθε περίπτωση, η Αθήνα επιζητεί και άλλες γόνιμες πρωτοβουλίες και αποφάσεις όσον αφορά την οργάνωση και προώθηση ενός προϊόντος με προοπτικές για την άμβλυνση της τουριστικής εποχικότητας (βλ. Κεφάλαια 2 και 3). Άλλωστε, όπως εκτενώς ανέδειξε η έρευνα στο Κεφάλαιο 2 είναι πρόσφατη η εμπερία πόλεων και χωρών, όπου στον απόηχο σοβαρών κρίσεων ο συνεδριακός τουρισμός έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση του τουριστικού ρεύματος και τη βελτίωση της εικόνας των προορισμών. Για να μπορέσει η Αθήνα να βαδίσει στα χνάρια προορισμών όπως η Βαρκελώνη, η Κωνσταντινούπολη, η Βουδαπέστη, το Δουβλίνο, και μέχρι πρόσφατα και η Λισσαβώνα, απαιτούνται αμοιβαίες προσπάθειες από φορείς του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα στα πλαίσια ενός κοινού οράματος. Μολονότι παρόμοια συστράτευση απαιτείται και για άλλες ειδικές μορφές τουρισμού όπως ο θαλάσσιος και ο αθλητικός, η περίπτωση του συνεδριακού τουρισμού έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον, καθώς τη συσσωρευμένη γνώση του ACB δύνανται να αξιοποιήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς Συντεταγμένη Τοποθέτηση της Αθήνας στον Χάρτη των Διεθνών Μεταφορών (Α) Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών Μεταξύ αυτών των φορέων, εξέχουσα θέση έχουν εκείνοι που φέρουν την ευθύνη για την εύρυθμη λειτουργία των πυλών εισόδου της πόλης. Πιο συγκεκριμένα, ο ΔΑΑ συνέδεσε το όνομα του με τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, παρέχοντας από την έναρξη της λειτουργίας του το 2001 υπηρεσίες ενός σύγχρονου και αντιπροσωπευτικού για το κύρος της πόλης αεροδρομίου, και κερδίζοντας διεθνή αναγνώριση στην πορεία του χρόνου. Τα στοιχεία όμως για τη μείωση στις αφίξεις αλλοδαπών τουριστών παραπέμπουν στην πρόσφατη αδυναμία του ΔΑΑ να διατηρήσει τα κεκτημένα του, προσμετρώντας την κάμψη που καταγράφηκε το Επομένως, οι ευνοϊκές προοπτικές που 232

233 διαφαίνονται για τον εισερχόμενο τουρισμό στην Ελλάδα το καλοκαίρι του 2013 χρήζουν συστράτευσης τεχνογνωσίας, ώστε να μετουσιωθούν μέσο-μάκροπρόθεσμα και στην περίπτωση της Αθήνας. Μολονότι οι εκτιμήσεις των μελετών AEROSTAT από το 2008 και έπειτα αποδίδουν την πτωτική πορεία σε μια σειρά από εξωγενείς παράγοντες όπως η αστάθεια της παγκόσμιας οικονομίας, η παρατεταμένη ύφεση της Ελληνικής οικονομίας και η εικόνα της Αθήνας εξαιτίας της αρνητικής δημοσιότητας από το ξεκίνημα της κρίσης, φαντάζει ουσιώδες η στρατηγική ενός αεροδρομίου να συμβαδίζει με τις βλέψεις του προορισμού. Διαφορετικά ενέχει ο κίνδυνος απομόνωσης του προορισμού ή τουλάχιστον περιορισμένης πρόσβασιμότητας σε αυτόν από σημαντικές αγορές. Χαρακτηριστικός είναι ο θόρυβος που προκάλεσε στη διάρκεια του 2012 η υποβάθμιση των δρομολογίων μεταξύ Αθήνας και ΗΠΑ εξαιτίας της παύσης απευθείας πτήσεων από τη Continental Airlines και (τελικά προσωρινά) από τη Delta Airlines (Καθημερινή, 2012; Greek Travel Pages, 2013), καθώς η αγορά των ΗΠΑ παρά την πρόσκαιρη συρρίκνωση της παραμένει μια εκ των σημαντικότερων για τον αθηναϊκό τουρισμό (βλ. Κεφάλαιο 2). Ανάλογα ζητήματα υφίστανται όταν: Η προώθηση της Αθήνας ως city-break προορισμός προυποθέτει την προσέλκυση εταιρειών χαμηλού κόστους Η διείσδυση στις αγορές των αναδυόμενων οικονομιών συνεπάγεται την ανάγκη σύναψης συνεργασιών με αεροπορικές εταιρείες από τις αντίστοιχες χωρες. Η ελκυστικότητα κάθε Ευρωπαϊκής πρωτεύουσας στην αγορά εταιρικών συναντήσεων διαφαίνεται να σχετίζεται με τη διαθεσιμότητα απ ευθείας πτήσεων με τουλάχιστον 60, και ιδανικά με γύρω στους 120 διεθνείς προορισμούς (Roland Berger, 2012). Ακόμα και η προοπτική ανάπτυξης του ΔΑΑ ως αεροπορικού κόμβου στην Ανατολική Μεσογειο και παράγοντα εξισορρόπησης του ανταγωνισμού μεταξύ μεγάλων εταιρειών είναι μια απόφαση με πολλαπλές πτυχές και συνέπειες, για τις οποίες οι φορείς του προορισμού απαιτείται να έχουν γνώση και λόγο. 233

234 Συντεταγμένη Τοποθέτηση της Αθήνας στον Χάρτη των Διεθνών Μεταφορών (Β) Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσονται και οι πρωτοβουλίες του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (ΟΛΠ) ως προς τη διεύρυνση των ενθαρρυντικών επιδόσεων στον τομέα της κρουαζιέρας στη διάρκεια της κατά τα άλλα δύσκολης περιόδου για τον αθηναϊκό τουρισμό (βλ. Κεφάλαιο 2). Υπό το φως μάλιστα των εξελίξεων που έχουν διαμορφώσει από τον Ιούνιο του 2013 ένα ρευστό πολιτικό κλίμα σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή και την Τουρκία, αλλά και των προοπτικών ανάπτυξης της κρουαζιέρας στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας στο προσεχές μέλλον (United Nations Development Programme Black Sea Trade & Investment Promotion Programme, 2013), η αναβάθμιση του Πειραιά ως τερματικός και ενδιάμεσος σταθμός κρουαζιέρων δεν υπόκειται απλά στο ευνοικότερο θεσμικό πλαίσιο που υφίσταται μετά την κατάργηση του καμποτάζ. Για να προχωρήσει η αναβάθμιση του Πειραιά ως περιφερειακού κόμβου της κρουαζιέρας στην Ανατολική Μεσόγειο απαιτείται διορατικότητα και οργάνωση με προσήλωση στη διενέργεια επενδυτικών προγραμμάτων σε υποδομές υποδοχής και φιλοξενίας κρουαζιερόπλοιων, στην εφαρμογή ευέλικτης τιμολογιακής πολιτικής, στην εδραίωση συνεργασιών με άλλα λιμάνια, και στην παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών πριν και κατά τον ελλιμενισμό των κρουαζιερόπλοιων. Ο ΟΛΠ έχει δώσει απτά δείγματα γραφής προς αυτήν την κατεύθυνση μέσω: Της ενεργούς συμμετοχής του σε διεθνείς οργανισμούς όπως η Ένωση Λιμένων Κρουαζιέρας της Μεσογείου (MEDCRUISE) απ όπου απορροφά τεχνογνωσία και επεκτείνει το δίκτυο συνεργατών του, Της διεξαγωγής διαβουλεύσεων με τον ιδιωτικό τομέα κατά τον σχεδιασμό ενος προγράμματος εξυπηρέτησης κρουαζιερόπλοιων με κανόνες προτεραιότητας, και Της ανακοίνωσης σημαντικών έργων υποδομών όπως τα σχέδια για τη δημιουργία ενός θεματικού πάρκου (Πολιτιστική Ακτή) μέχρι το 2017 αλλά και την εντός του 2013 ολοκλήρωση της κατασκευής δύο νέων θέσεων ελλιμενισμού κρουαζιερόπλοιων στην Ακτή Μιαούλη, οι οποίες από το 2014 θα λειτουργούν παράλληλα με τις αναβαθμισμένες προβλήτες στην Ακτή Θεμιστοκλέους (ΟΛΠ, 2012; Traveldailynews, 2013). 234

235 Ταυτόχρονα, όμως, απαιτείται η κινητοποίηση πολλών φορέων και ο συντονισμός τους με τον ΟΛΠ για την επίλυση ουσιαστικών ζητημάτων (Π.χ. η πάταξη των φαινομένων αισχροκέρδιας εκ μέρους μερίδας συγκεκριμένων επαγγελματικών κλάδων και ο εμπλουτισμός των θεματικών διαδρομών και παρεχόμενων υπηρεσιών), ώστε να καταστούν τόσο η Αθήνα όσο και ο Πειραιάς ελκυστικοί και φιλικοί προορισμοί για τις περιηγήσεις όσων επιβαίνουν στα κρουαζιερόπλοια Ενίσχυση της Ελκυστικότητας της Πόλης & Διατύπωση ενός Οράματος για τον Αθηναϊκό Τουρισμό: Ο Ρόλος του Δήμου Αθηναίων Η τελευταία παρατήρηση εισέρχεται στον πυρήνα των προκλήσεων που καλούνται να αντιμετωπίσουν όσοι φορείς εμπλέκονται στα δρώμενα του αθηναϊκού τουρισμού, και δη ο Δήμος Αθηναίων με την ΕΑΤΑ. Σύμφωνα με την ανάλυση του Κεφαλαίου 3, η μεταστροφή του θετικού κλίματος για την Αθήνα κατά τα πρώτα χρόνια της κρίσης και η παγίωση ενός μειωμένου ενδιαφέροντος την περίοδο αντανακλούν τις πιέσεις που δέχτηκαν ο προορισμός και ο τουριστικός του τομέας υπό το βάρος μονομερούς και παρατεταμένης αρνητικής δημοσιότητας. Είναι όμως εξίσου χαρακτηριστικό ότι η Αθήνα συνέχισε να αντλεί θετικά σχόλια από όσους την επισκέφθηκαν πρόσφατα, και πάλι σύμφωνα με την ανάλυση του Κεφαλαίου 3. Οι θετικές αναφορές σχετίζονται με τη γενική εντύπωση που προκαλεί η πόλη βάσει του αισθήματος ασφάλειας και της ποιότητας εξυπηρέτησης, αλλά και με τις εμπειρίες που οι επισκέπτες αποκομίζουν κατά τη διαμονή τους σε ξενοδοχειακά καταλύματα, τις επισκέψεις σε αξιοθέατα και επιμέρους περιοχές, τη χρήση των μεταφορικών μέσων, και κατά τις επαφές τους με την τοπική κοινωνία. Ιδιαίτερα η θετική αξιολόγηση των υπηρεσιών πληροφόρησης και της σχέσης ποιότητας και κόστους εκ μέρους των επαγγελματιών του τουρισμού αποτελεί επιβράβευση των προσπαθειών τόσο της δημοτικής αρχής για τη συνεχή βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών όσο και του τοπικού τουριστικού -και μή- τομέα για τις προσπάθειες εξομάλυνσης των τιμών δίχως εκπτώσεις σε θέματα ποιότητας. Επομένως, διαφαίνεται η ανάγκη για την Αθήνα να επενδύσει στις θετικές πτυχές της, οργανώνοντας και προωθώντας πιο αποτελεσματικά τον προορισμό με γνώμονα την 235

236 αναζωογόνηση της τουριστικής κίνησης είτε σε όρους προσέλκυσης διεθνών συνεδρίων, είτε σε όρους αφίξεων επιβατών κρουαζιερόπλοιων, είτε συγκρίνοντας τις επιδόσεις των ξενοδοχειακών δεικτών έναντι πόλεων όπως η Κωνσταντινούπολη, η Ρώμη, και η Λισσαβώνα (βλ. Κεφάλαιο 2). Το ζητούμενο είναι η κληρονομιά των παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων στον τουριστικό τομέα της πρωτεύουσας να επεκταθεί και στο μέλλον, ξεκινώντας με την κατάρτιση του στρατηγικού πλαισίου ανάληψης δράσεων για τη περίοδο , και να συμβάλει στην άμβλυνση των αρνητικών συνεπειών της κρίσης. Ωστόσο, πεποίθηση της δημοτικής Αρχής είναι ότι θέματα όπως η στοχευμένη προσέγγιση παραδοσιακών και αναδυόμενων αγορών (βλ. Κεφάλαιο 1), ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος μαζί με τη διασύνδεση των επιμέρους στοιχείων του (βλ. Κεφάλαιο 2), η ισχυροποίηση της ανταγωνιστικής θέσης της Αθήνας στις διεθνείς αγορές τουρισμού (βλ. Κεφάλαιο 2), και εντέλει η βελτίωση της γενικής εικόνας της (βλ. Κεφάλαιο 3) χρήζουν συστράτευσης δυνάμεων και δε μπορούν να επιλυθούν μέσω μεμονωμένων ενεργειών. Η διατύπωση ενός κοινού οράματος για τον αθηναϊκό τουρισμό μπορεί εντέλει να καταστεί εφικτή, αφού τα συμπεράσματα που καθοδηγούν τον στρατηγικό σχεδιασμό του Δήμου Αθηναίων ενδέχεται να τύχουν αξιοποίησης και από άλλους φορείς. Χαρακτηριστικές είναι για παράδειγμα οι διαπιστώσεις στο Κεφάλαιο 3 όσον αφορά τη σημασία των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης για τη προβολή του προορισμού, και ιδιαίτερα του twitter ως μέσο ενημέρωσης και αποτύπωσης εικόνας, καθώς και για τη χρησιμότητα των διεπιχειρησιακών καναλιών. Στη δεύτερη περίπτωση υπάγονται και οι συμβουλές των επαγγελματιών του τουρισμού για την ανάπτυξη κατάλληλων εργαλείων, ώστε η ανανέωση και ο εμπλουτισμός των παρεχόμενων προϊόντων και υπηρεσιών να συμβαδίζει με τις τάσεις σε ανταγωνίστριες πόλεις και να διευκολύνει την προώθηση του προορισμού Στόχευση Αγορών Αυτό που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης είναι η επιλογή των αγορών στόχων για την Αθήνα, σε μια χρονική συγκυρία στην οποία ο τουρισμός πόλεων στην Ευρώπη επεκτείνει την ανοδική του πορεία σύμφωνα με την πιο πρόσφατη αναφορά του 236

237 European Cities Marketing (ECM, 2013). Ενδεικτικές είναι οι τάσεις στασιμότητας ή σταθερής ανόδου που κατέγραψαν κατά την περίοδο οι διανυκτερεύσεις των τουριστών από τις κύριες χώρες προέλευσης, πλην της Ιταλίας και της Ισπανίας, παράλληλα με τα διψήφια ποσοστά διεύρυνσης των αγορών της Ρωσίας, της Ιαπωνίας και της Κίνας (βλ. Πίνακα 4.5.1). Δεδομένου του ελλείματος πληροφόρησης για τις πρόσφατες διανυκτερεύσεις στα ξενοδοχειακά καταλύματα της Νομαρχίας Αθηνών και της Περιφέρειας Αττικής (βλ. Κεφάλαιο 2) η ακόλουθη επισκόπηση των αγορών-στόχων ανά χώρα προέλευσης τουριστών βασίζεται εν πολλοίς στα συμπεράσματα των προηγούμενων κεφαλαίων, ενώ εμπλουτίζεται και με πρόσθετες πηγές. Από τη σύνθεση των διαθέσιμων στοιχείων προκύπτει μια ολοκληρωμένη εκτίμηση ως προς το ποιες εθνικότητες και κατηγορίες τουριστών δύνανται να τονώσουν την ανταγωνιστική θέση της Αθήνας στις αγορές των city-breaks, των επαγγελματικών συναντήσεων και των κρουαζιέρων. Ωστόσο, επίκαιρη παραμένει η διαπίστωση ότι οποιοσδήποτε στρατηγικός σχεδιασμός βασίζεται σε ελλιπή δεδομένα εμπεριέχει και αυξημένες πιθανότητες σφάλματος. Πίνακας 4.6.1: Οι Κυριότερες Χώρες Προέλευσης Τουριστών σε ένα Δείγμα 113 Ευρωπαϊκών Πόλεων το 2012 (Πηγή: European Cities Marketing, 2013) Κατάταξη 2012 Διανυκτερεύσεις 2012 Δ 2012/2011 Γερμανία ,7% ΗΠΑ ,1% Βρετανία ,0% Ιταλία ,7% Γαλλία ,5% Ισπανια ,2% Ρωσία ,4% Ιαπωνία ,7% Κίνα ,1% Συνοπτικά, η Αθήνα καλείται εντός της επόμενης διετίας να ανακτήσει το χαμένο έδαφος από τις σωρευτικά πτωτικές τάσεις των αφίξεων αλλοδαπών τουριστών που παρατηρήθηκαν στον ΔΑΑ κατά τη χρονική περίοδο (βλ. Κεφάλαιο 2). Ακόμα και οι αξιοσημείωτες αυξήσεις της κίνησης στον ΔΑΑ το 2012 από το Ισραήλ (82%), τη Ρωσία (44%) και τη Κίνα (50%) (ΔΑΑ, 2013β) δεν αντισταθμίζουν τον προβληματισμό που προκαλεί η μείωση των αφίξεων τουριστών από τις παραδοσιακές αγορές του αθηναϊκού τουρισμού. 237

238 Ο λόγος είναι ότι αθροιστικά οι περίπου 90 χιλιάδες διεθνείς αφίξεις από τις τρεις προαναφερθείσες χώρες αντιπροσωπεύουν ένα πολύ μικρό μερίδιο των συνολικών αφίξεων από το εξωτερικό στον ΔΑΑ (3,5% το 2012). Ακόμα και όταν συνυπολογίζονται οι αποκλίσεις μεταξύ των μετρήσεων που πραγματοποιεί ο ΔΑΑ και η Τράπεζα της Ελλάδος για λογαριασμό της ΕΛ.ΣΤΑΤ, οι 90 χιλιάδες αφίξεις ισούνται με ένα ποσοστό μικρότερο του 10% των συνολικών αφίξεων τουριστών το 2012 από το Ισραήλ, τη Ρωσία και τη Κίνα στα αεροδρόμια ολόκληρης της χώρας. Για την επόμενη διετία προκύπτει επομένως η πρόκληση της επανατοποθέτησης της Αθήνας σε παραδοσιακές αγορές, διατηρώντας παράλληλα ευελιξία στη στόχευση εθνικοτήτων με θετικές προοπτικές όσον αφορά τη διενέργεια ταξιδιών στο εξωτερικό, και δη σε Ευρωπαϊκές πόλεις. Στη διαπίστωση αυτή συνηγορεί το γεγονός ότι οι σημαντικότερες χώρες προέλευσης τουριστών στον ΔΑΑ συγκαταλέγονται ψηλά στην κατάταξη του ECM, και αυτό δίχως να μπορεί να αγνοηθεί η σημασία του εσωτερικού τουρισμού ως διαχρονικός παράγοντας εξομάλυνσης της εποχικότητας των διανυκτερεύσεων στα αθηναϊκά ξενοδοχεία (βλ. Κεφάλαιο 2) Ελλάδα & Κύπρος Πολύ περισσότερο όταν κάθε πρόβλεψη κρίνεται παρακινδυνευμένη ως προς την επίδραση σε όρους επισκεψιμότητας του ρόλου της πρωτεύουσας ως οικονομικό και διοικητικό κέντρο της χώρας, με τις εκτιμήσεις για το διαθέσιμο εισόδημα και τα ταξίδια των ημεδαπών τουριστών να διαμορφώνονται στη σκία της συνεχιζόμενης ύφεσης που συνεχίζει να πλήττει την Ελλάδα και το 2013 (Το Βήμα, 2013). Κάτι ανάλογο ισχύει και στην περίπτωση της έκτης κατά σειρά μεγαλύτερης αγοράς στην κατάταξη του ΔΑΑ για το 2012, αφού η η πρόσφατη κρίση των τραπεζών διαφαίνεται να επιφέρει μια σταδιακά αυξανόμενη μείωση των ταξιδιών των κατοίκων της Κύπρου σε άλλες χώρες (Καθημερινή Κύπρου, 2013) ΗΠΑ Με αυτά τα δεδομένα, η ενίσχυση του αθηναϊκού τουρισμού φαντάζει άρρηκτα συνδεδεμένη με τη βελτίωση των επιδόσεων όσον αφορά τις παραδοσιακές αγορές προσέλκυσης αλλοδαπών τουριστών. Ως βασική προτεραιότητα ορίζεται η αγορά των ΗΠΑ δεδομένου ότι παρουσίασε τον θετικότερο ρυθμό μεταβολής το 2012 στην περίπτωση του τουρισμού πόλεων στην Ευρώπη (ECM, 2013), ενώ σύμφωνα με τα 238

239 στοιχεία του Κεφαλαίου 3 οι Αμερικάνοι παρέχουν τις πιο θετικές αξιολογήσεις του προορισμού και εμφανίζουν έντονο ενδιαφέρον για την Αθήνα, και ειδικότερα για το λιμάνι του Πειραιά, σε επίπεδο διαδικτυακών αναζητήσεων και αναφορών. Η τελευταία παράμετρος καταδεικνύει τη συσχέτιση των αμερικανών τουριστών που επισκέπτονται την Αθήνα με την αγορά της κρουαζιέρας, γεγονός που χρήζει αξιοποίησης στο πλαίσιο των προοπτικών που διαγράφονται μετά την άρση του καμποτάζ και ενόψει των επενδύσεων που έχει προγραμματίσει ο ΟΛΠ Άλλες Long-Haul Αγορές Ιαπωνία, Καναδάς & Αυστραλία Αναφερόμενοι σε long-haul αγορές, δε θα πρέπει να αγνοηθούν επίσης οι περιπτώσεις του Καναδά, της Αυστραλίας και δευτερευόντως της Ιαπωνίας. Η τελευταία συγκαταλέγεται ανάμεσα στις 10 κορυφαίες αγορές που τροφοδότησαν τις Ευρωπαικές πόλεις με τουρίστες το 2012 στα πλαίσια ενός ρυθμού ανάπτυξης της τάξης του 14,7% (ECM, 2013). Ωστόσο, φαντάζει ως η λιγότερο ελκυστική από τις long-haul αγορές, καθώς οι Ιάπωνες τουρίστες είχαν τη μικρότερη μέση παραμονή στα ξενοδοχειακά καταλύματα της Νομαρχίας Αθηνών την περίοδο και ο ρυθμός μεταβολής των διανυκτερεύσεων τους επηρεάστηκε αρνητικά κατά το ξεκίνημα και την κλιμάκωση της κρίσης τόσο στην περίπτωση της Νομαρχίας Αθηνών (-15% το 2010) όσο και στο σύνολο της χώρας (-16% την περίοδο ). Είναι επίσης ενδεικτικό ότι η μεγέθυνση του εξερχόμενου τουρισμού της Ιαπωνίας στην Ευρώπη κατά την περίοδο δε διακινήθηκε πρωτίστως προς τις Μεσογειακές χώρες (ETC, 2013α; Japan Tourism Marketing Co, 2013). Αντίθετα, η αγορά των ΗΠΑ και εκείνες του Καναδά και της Αυστραλίας διατήρησαν εν πολλοίς τα κεκτημένα τους στον εισερχόμενο τουρισμό της Ελλάδας, με τις δύο τελευταίες να ξεχωρίζουν εξαιτίας της σταθερά ανοδικής τους πορείας. Σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ, οι διανυκτερεύσεις των Καναδών τουριστών σε ξενοδοχειακά καταλύματατα στο σύνολο της χωρας αυξήθηκαν κατά 10% την τριετία , και των αυστραλών κατά 44%. Σε αυτό το πλαίσιο μπορεί να εξηγηθεί τόσο η στασιμότητα των διανυκτερεύσεων Καναδών τουριστών στα ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών κατά την περίοδο όσο και η στασιμότητα των αφίξεων τους στον ΔΑΑ κατά την περίοδο , ενώ η μείωση των αφίξεων τους το 2012 μπορεί να αποδωθεί και στα προβλήματα εκείνου του έτους οσον αφορά την 239

240 αεροπορική σύνδεση με την Βόρεια Αμερική. Άλλωστε, το Κεφάλαιο 3 αναφέρθηκε στον αξιόλογο όγκο διαδικτυακών αναζητήσεων και αναφορών από τον Καναδά και την Αυστραλία για την Αθήνα. Η περίπτωση όμως της Αυστραλίας χρήζει ειδικής μνείας λόγω της ανθεκτικότητας της συγκεκριμένης αγοράς στην περίπτωση του αθηναϊκού τουρισμού καθ όλη τη διάρκεια της κρίσης (βλ. Κεφάλαιο 2), αλλά και λόγω των προοπτικών που συνεπάγεται το αυξανόμενο ενδιαφέρον των Αυστραλών τουριστών για long-haul προρισμούς, και δη για κρουαζιέρες στην Ευρώπη (Australian Bureau of Statistics, 2012; Cruise Lines International Association Australasia, 2013) Ευρωπαϊκός Βορράς & Νότος Σε ότι αφορά τις Ευρωπαϊκές αγορές συγκεχυμένη παραμένει η εικόνα μεταξύ των χωρών του βορρά και του νότου, αντικατοπτρίζοντας τις νέες ισορροπίες που έχουν διαμορφωθεί υπό το βάρος της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη. Διατηρώντας αναγκαία επιφυλάξεις εξαιτίας της έλλειψης πρόσφατων δεδομένων από την ΕΛ.ΣΤΑΤ, η στόχευση της Αθήνας στις αγορές της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης δε μπορεί να αγνοήσει ορισμένες ενθαρρυντικές επιδόσεις διανυκτερεύσεων σε ξενοδοχειακά καταλύματα στη Νομαρχια Αθηνών την περίοδο από Βέλγους, Δανούς, Ολλανδούς, και Σκανδιναβούς τουρίστες, (βλ. Κεφάλαιο 2), ιδιαίτερα όταν ορισμένες εξ αυτών των αγορών συνεχίζουν να επεκτείνουν τα μερίδια του εξερχόμενου τουρισμού τους διεθνώς (βλ. Κεφάλαιο 1). Αντίθετα, οι διακυμάνσεις που παρατηρήθηκαν στις καταγεγραμμένες αφίξεις Ιταλών και Ισπανών τουριστών στην Ελλάδα σε όλη τη διάρκεια της κρίσης δεν επαρκούν ώστε να χαρακτηριστεί προσωρινή και άμεσα αναστρέψιμη η σταδιακή συρρίκνωση των μεριδίων των συγκεριμένων αγορών στην περίπτωση της Αθήνας, με αποκορύφωμα την πτώση των αφίξεων Ιταλών και Ισπανών τουριστών στον ΔΑΑ το Ισπανία Κρίνεται απαραίτητο να συνυπολογιστεί ότι σε μία κατά τα άλλα ελπιδοφόρα χρονιά για τους αστικούς προορισμούς στην Ευρώπη η Ιταλία και η Ισπανία ήταν οι μόνες εκ των κύριων αγορών που το 2012 παρουσίασαν αρνητικό ρυθμό μεταβολής (ECM, 2013). Ιδιαίτερα ο εξερχόμενος τουρισμός από την Ισπανία δέχτηκε τις ισχυρότερες 240

241 πιέσεις δεδομένου ότι τουλάχιστον ένας στους τέσσερις Ισπανούς πολίτες δεν εργαζόταν το 2012 (FVW Medien Gruppe, 2013), ενώ και οι δαπάνες για επιχειρηματικά ταξίδια μειώθηκαν κατά 7,8% (Davidson, 2012) Ιταλία Με τις προοπτικές εξάπλωσης του εξερχόμενου Ισπανικού τουρισμού να φαντάζουν πιο ευνοϊκές στο εγγύς μέλλον για τις περιπτώσεις μη Ευρωπαϊκών προορισμών (Forward Keys, 2013), η προώθηση της Αθήνας κρίνεται σκόπιμο να επικεντρωθεί στην ανάκτηση του έως πρόσφατα σημαντικότατου μεριδίου της Ιταλικής αγοράς. Καθώς τα μεγέθη της κίνησης Ιταλών τουριστών υπερτερούν διαχρονικά εκείνων της κίνησης Ισπανών τουριστών τόσο στην περίπτωση της Αθήνας όσο και στο ευρύτερο φάσμα του Ευρωπαϊκού τουρισμού πόλεων, η επιλογή της Ιταλικής αγοράς εμπίπτει στην παλαιότερη συνεισφορά της: Στην άμβλυνση της εποχικότητας των αθηναϊκών ξενοδοχείων (βλ. Κεφάλαιο 2). Στην πρόθεση των τουριστών της να εκφράσουν θετικές σκέψεις για την Αθήνα (βλ. Κεφάλαιο 3). Στο γεγονός ότι παρά την έκθεση της στην κρίση χρέους έχει διατηρήσει σχεδόν ανέπαφο το επιβατικό της μερίδιο στις κρουαζιέρες που λαμβάνουν χώρα στην Ευρώπη (Cruise Lines International Association Europe, 2013) Γαλλία Στο ίδιο πλαίσιο με την Ιταλική αγορά εντάσσεται και η 5 η μεγαλύτερη αγορά για τον Ευρωπαϊκό τουρισμό πόλεων κατά το 2012 (ECM, 2013), αφού: Το Κεφάλαιο 3 επισήμανε την υψηλή πρόθεση σύστασης της Αθήνας από Γάλλους τουρίστες. το Κεφάλαιο 2 ανέδειξε τη σχετική ανθεκτικότητα της Γαλλικής αγοράς βάσει της πορείας μεταβολής των αφίξεων τουριστών της στον ΔΑΑ την περίοδο το Κεφάλαιο 1 έκανε ιδιαίτερη μνεία στην προτίμηση των Γάλλων για διακοπές υψηλού ποιοτικού επιπέδου, διαμορφώνοντας αναλόγως και το μέγεθος των τουριστικών τους δαπανών. 241

242 Σε αυτό το σημείο αξίζει να διευκρινιστεί ότι τα διαθέσιμα στοιχεία για τις ξενοδοχειακές διανυκτερεύσεις ανά εθνικότητα το 2010 κατέδειξαν την έντονη εποχικότητα της Γαλλικής αγοράς και την τάση των τουριστών της να επιλέγουν για τη διαμονή τους πιθανότατα παραθεριστικά κέντρα στην ευρύτερη Περιφέρεια Αττικής. Εντούτοις, η σημασία της Γαλλικής αγοράς για τον τουριστικό τομέα και εντός των ορίων της Νομαρχίας Αθηνών αποτυπώνεται στην έστω και ισχνή άνοδο του δείκτη των διανυκτερεύσεων σε ξενοδοχειακά καταλύματα το 2010 σε σχέση με το 2009 (0,7%). Είναι αξιοσημείωτο ότι εκείνη την περίοδο όλες οι άλλες παραδοσιακές Ευρωπαϊκές αγορές του αθηναϊκού τουρισμού συμπεριλαμβανομένης της Ιταλικής, της Ισπανικής, της Βρετανικής, και της Γερμανικής επέδειξαν τάσεις επιβράδυνσης (βλ. Κεφάλαιο 2) Βρετανία & Γερμανία Η συγκεκριμένη παρατήρηση δεν αναιρεί όμως τη σημασία που έχουν για την Αθήνα οι δύο κατ εξοχήν αγορές του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα: Όντας παράλληλα οι δύο εκ των τριών κυριότερων αγορών για τον Ευρωπαϊκό τουρισμό πόλεων κατά το 2012 (ECM, 2013). Διατηρώντας σταθερά αυξητικές τάσεις στα μεγέθη των τουριστικών δαπανών διεθνώς (βλ. Κεφάλαιο 1). Επιδεικνύοντας επαρκές ενδιαφέρον για τον προορισμό σε επίπεδο διαδικτυακών αναφορών (βλ. Κεφάλαιο 3). Μια κρίσιμη παράμετρος είναι ότι βάσει των στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ οι απώλειες στις αφίξεις Βρετανών και Γερμανών τουριστών σε ολόκληρη τη χώρα κυμάνθηκαν γύρω στο 10% μεταξύ του 2009 και του 2012, μολονότι αθροιστικά εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το ένα τέταρτο του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα (26% των διεθνών αφίξεων το 2012). Επομένως, οι πτωτικές τάσεις που αποτυπώθηκαν στο Κεφάλαιο 2 μεταξύ των στοιχείων των πρόσφατων αφίξεων στον ΔΑΑ δε δύναται να περάσουν απαρατήρητες, πόσο μάλλον να μην τύχουν ανάλογης μέριμνας σε επίπεδο δράσεων προώθησης, όταν επιπλέον η Βρετανική και η Γερμανική αγορά μοιράζονται εναλλάξ τις δύο πρώτες θέσεις της κατάταξης των επιβατών κρουαζιερόπλοιων και των συμμετεχόντων σε επαγγελματικά ταξίδια (και αντίστοιχες δαπάνες) στην Ευρώπη (Cruise Lines International Association Europe, 2013; Davidson, 2012; FVW Medien Gruppe, 2013). 242

243 Αναδυόμενες Αγορές Ρωσία & Κίνα Eνα ουσιώδες στοίχημα για την προώθηση της Αθήνας αποτελεί η προσέλκυση τουριστών από αναδυόμενες οικονομίες. Το Κεφάλαιο 1 στοιχειοθέτησε τις ευκαιρίες που έρχονται στην επιφάνεια για τους τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως, ενόσω ιδιαίτερα οι αγορές της ομάδας των χωρών BRICS αναμένεται να επεκτείνουν τα μερίδια του εξερχόμενου τουρισμού τους στο εγγύς μέλλον, τονώνοντας επιπρόσθετα και τις ροές τουριστικών δαπανών. Ζητούμενο όμως για κάθε προορισμό και τους εμπλεκόμενους φορείς του τουριστικού του τομέα θα συνεχίσει να είναι η ανίχνευση ευκαιριών και ο εντοπισμός των δυνητικά πιο προσοδοφόρων επιλογών σε όρους αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας. Στην περίπτωση της Αθήνας, κρίνεται σκόπιμο να συνεχιστεί η παρακολούθηση των τάσεων σε αγορές όπως αυτή της Βραζιλίας, αλλά ενδείκνυται το βάρος των προσπαθειών κατά τη περίοδο να στραφεί προς τη Ρωσική και την Κινέζικη αγορά (βλ. Κεφάλαιο 1). Διαφαίνεται ότι η προσεγμένη προβολή των ιστορικών παραδόσεων, των πολιτιστικών δεσμών, αλλά και και του πολυσχιδούς τουριστικού προϊόντος δύναται να βοηθήσει την Αθήνα να προσελκύσει περισσότερους Ρώσους τουρίστες. Από το 2010 και έπειτα η Ρωσική αγορά έχει εξελιχθεί στην πλέον αναπτυσσόμενη για τον εισερχόμενο τουρισμό στην Ελλάδα, ενώ παράλληλα τροφοδότησε τον Ευρωπαϊκό τουρισμό πόλεων με πάνω από 8 εκατομμύρια διανυκτερεύσεις το 2012 (ECM, 2013) και οι προοπτικές ανάπτυξης της γενικά για τους προορισμούς της Νότιας Ευρώπης εκτιμώνται ευνοϊκές σε βάθος πενταετίας (ETC, 2013α). Ομοίως, το έντονο ενδιαφέρον που προέρχεται από την Κίνα για τα αξιοθέατα της Αθήνας σε επίπεδο διαδικτυακών αναφορών (βλ. Κεφ. 3) είναι πιθανό να προσδιορίζει ένα φάσμα ευκαιριών για τον τουριστικό τομέα της πρωτεύουσας, συνυπολογίζοντας το γεγονός πως το 2012 αποτέλεσε γόνιμο έτος για την ανάπτυξη των ροών Κινέζων τουριστών προς τους αστικούς προορισμούς της Ευρώπης, (ECM, 2013) με τις προοπτικές να διαγράφονται ευνοικές και για τα επόμενα έτη (COTRI, 2013) Αγορές υπό Παρακολούθηση Πέραν της Ρωσίας και της Κίνας, το περισκόπιο των τουριστικών φορέων της Αθήνας έχει κάθε λόγο να συνεχίσει την παρακολούθηση των εξελίξεων σε αγορές 243

244 εξερχόμενου τουρισμού και από άλλες αναδυόμενες οικονομίες. Για παράδειγμα, η ελκυστικότητα του προφίλ της Ινδικής αγοράς είναι συνυφασμένη με τη βελτίωση των διαθέσιμων εισοδημάτων σε συνάρτηση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης στη χώρα. Επίσης, χρήζει διερεύνησης ποια στοιχεία του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας δύνανται να κινήσουν το ενδιαφέρον των Ινδών τουριστών, τα ταξίδια των οποίων στρέφονται κατά κύριο λόγο προς προορισμούς με έντονη την παρουσία συγγενών και φίλων (βλ. Κεφάλαιο 1). Οι αγορές της Λατινικής Αμερικής, και ιδιαίτερα αυτή της Βραζιλίας, εμφανίζονται ως ένα περισσότερο εύφορο πεδίο για τον εντοπισμό ευκαιρίων στο εγγύς μέλλον. Τα Κεφάλαια 1 και 2 ναι μεν αναφέρθηκαν σε ενθαρρυντικά δεδομένα για την προσέλκυση τουριστών από την Βραζιλία, πλην όμως αναγνώρισαν το προβάδισμα που διαθέτουν έναντι της Ελλάδας άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης, εξαιτίας των στενότερων πολιτιστικών και γλωσσικών τους δεσμών με τη Βραζιλία. Άλλωστε, σύμφωνα με μελέτη για το World Travel Market της Λατινικής Αμερικής που πραγματοποιήθηκε στο Σάο Πάολο τον περασμένο Απρίλιο, η απόσταση που καλούνται να καλύψουν οι Βραζιλιάνοι τουρίστες τους προδιαθέτει στο να συνδυάζουν επισκέψεις σε πολλά μέρη, γεγονός που προσφέρει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα στο πυκνό δίκτυο αστικών προορισμών των χωρών της Δυτικής Ευρώπης (ETC, 2013γ). Παρόμοιοι προβληματισμοί υφίστανται και στην περίπτωση του εξερχόμενου τουρισμού από την Αργεντινή παρά την προβλεπόμενη μεγέθυνση του στη Νότια Ευρώπη έως και το 2017 (ETC, 2013α), ενώ επί του παρόντος οι αναδυόμενες αγορές της Χιλής και του Μεξικού προσανατολίζονται κυρίως σε ταξίδια στους προρισμούς της Νότιας και της Βόρειας Αμερικής αντίστοιχα (IPK International, 2012). Οι χώρες της Μέσης Ανατολής, ιδιαίτερα από την περιοχή του Περσικού Κόλπου, επβάλλεται να συμπεριληφθούν στη λίστα των αγορών υπό παρακολούθηση στην περίπτωση της Αθήνας. Τα περιθώρια προσέγγισης των εν λόγω αγορών θα καθοριστούν εν πολλοίς από την προοπτική δραστηριοποίησης επενδυτικών κεφαλαίων από χώρες όπως το Κατάρ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα σε διάφορους τομείς στην Ελλάδα (Π.χ. Ναυτιλία, Τουρισμό, Ενέργεια, κ.λπ) (Καθημερινή, 2013β). Πρόκειται πάντως για μια αγορά της οποίας η αξιολόγηση θα πρέπει να λάβει χώρα σε βάθος χρόνου, αφού προς το παρόν πάνω από τα τρία τέταρτα των ταξιδιών εξερχόμενου τουρισμού από τις χώρες της Μέσης Ανατολής 244

245 διακινούνται εντός της ίδιας ζώνης, ενώ τα ταξίδια αναψυχής στην Ευρώπη θεωρείται ότι συναντούν δυσκολίες (Π.χ. καθυστερήσεις στην έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων, περιορισμένες γαστρονομικές επιλογές, κ.λπ) (UNWTO, 2012γ). Αντίθετα, μια αγορά εξερχόμενου τουρισμού η οποία χρήζει άμεσης διερεύνησης είναι αυτή της Τουρκίας. Σύμφωνα με την ΕΛ.ΣΤΑΤ, ο εισερχόμενος τουρισμός στην Ελλάδα ενισχύθηκε το 2010 με 360 χιλιάδες περισσότερες αφίξεις Τούρκων τουριστών σε σχέση με το 2009 (αύξηση της τάξεως του 180%), γεγονός που αντανακλά την ευρύτερη μεγέθυνση του εξερχόμενου τουρισμού από την Τουρκία κατά την περιόδο (OECD, 2012). Η τάση αυτή έχει σταθεροποιηθεί κατά την τελευταία διετία, μολονότι οι προβλέψεις του Euromonitor International (2012) είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικές όσον αφορά τις αφίξεις Τούρκων τουριστών στην Ελλάδα έως και το Επομένως, η πρωτεύουσα ενδέχεται να προσελκύσει ένα ουσιαστικό τμήμα του μεγενθυνόμενου αυτού μεριδίου, αξιοποιώντας τη πρόσφατα αναβαθμισμένη αεροπορική της σύνδεση με την Κωνσταντινούπολη και διεκδικώντας κάτι περισσότερο από τις 47 χιλιάδες διανυκτερεύσεις που Τούρκοι τουρίστες πραγματοποίησαν το 2010 στα ξενοδοχειακά καταλύματα της Περιφέρειας Αττικής Βασικές και Επιμέρους Αγορές ανά Θεματικό Τύπο Κλείνοντας την ανάλυση των αγορών ανά χώρα προέλευσης. πρέπει να έχει καταστεί αντιληπτό ότι οι βασικές προτεραιότητες για την προώθηση της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού κατά την περίοδο αφορούν: Τη διεκδίκηση ενός διευρυμένου μεριδίου από την ταχύτατα αναπτυσσόμενη αγορά των city-breaks στην Ευρώπη. Την ισχυροποίηση του προφίλ της Αθήνας ως ελκυστικός προορισμός για τη διεξαγωγή διεθνών συνεδρίων και επαγγελματικων συναντήσεων. Την αξιοποίηση των προοπτικών που διαγράφονται για την αναβάθμιση του Πειραιά ως τερματικού και ενδιάμεσου σταθμού κρουαζιέρων στην Μεσόγειο. Στο πλαίσιο αυτών των προτεραιοτήτων, οι φορείς του τουριστικού τομέα της Αθήνας ενδείκνυται επίσης να εστιάσουν την προσοχή τους στην ηλικιακή αγορά των ταξιδιωτών ηλικίας ετών (φοιτητές, νέοι εργαζόμενοι, κ.λπ). Σύμφωνα με το WYSE Travel Confederation (2012), το ενδιαφέρον για την εν λόγω αγορά έγκειται: 245

246 Στην αυξημένη της οικειότητα με τις νέες τεχνολογίες, γεγονός που καθιστά εφικτή την προσέγγιση της μέσω του διαδικτύου και κυρίως μέσω των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης. Στην τάση της να επιλέγει προορισμούς με ευρεία γκάμα έλξεων και δραστηριοτήτων (Π.χ. χαλάρωση και διασκέδαση, ψώνια, εκδρομές, συμμετοχή στα πολιτιστικά δρώμενα της τοπικής κοινωνίας, κ.λπ). Στην παρακολούθηση των τάσεων οι οποίες θα διαμορφώσουν τα ταξιδιωτικά χαρακτηριστικά όσων τώρα ανήκουν σε αυτή την αγορά, πριν και κατά τη μετάβαση τους στην επόμενη ηλικιακή κατηγορία. Παράλληλα, τίθεται το ζήτημα της στοχευμένης τοποθέτησης της Αθήνας με κατάλληλα μηνύματα σε κανάλια εξειδικευμένων αγορών. Για παράδειγμα, η προώθηση του προορισμού στην αγορα του θρησκευτικού τουρισμού σχετίζεται με την ευρύτερη χριστιανική παράδοση της Αθήνας και το απόθεμα εκκλησιαστικών μνημείων Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Περιόδου εντός και εκτός των ορίων του Ιστορικού Κέντρου, καθώς και με αξιοθέατα που αφορούν την ιστορία και παράδοση της Εβραϊκής και της Μουσουλμανικής κοινότητας. Ο τουρισμός πολυτελείας είναι άλλη μια αγορά με προοπτικές στην περίπτωση της Αθήνας, εφόσον αναδειχθούν με συντεταγμένο τρόπο μια σειρά από στοιχεία του τουριστικού της προϊόντος (Π.χ. οι πάνω από 11 χιλιάδες ξενοδοχειακές κλίνες πέντε αστέρων σε ολόκληρη την Αττική, εκλεπτυσμένες γαστρονομικές επιλογές, μαρίνες που φιλοξενούν σκάφη πολυτελείας, και φημισμένες συνοικίες για ακριβά ψώνια). Ανεξαρτήτως της γεωγραφικής προέλευσης των τουριστών, η συσχέτιση της ταυτότητας του προορισμού με συγκεκριμένα luxury brands και η προσήλωση στην παροχή εξατομικευμένων υπηρεσίων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την προσέλκυση της εν λόγω αγοράς (Horwath HTL, 2011). Τέλος, η διασφάλιση της ύπαρξης ενός φιλόξενου περιβάλλοντος σε όρους κοινωνικής αποδοχής και ανεκτικότητας για την LGBT κοινότητα (Lesbian,Gay, Bisexual and Transgender) δε συνάδει απλώς με την αναγκαιότητα σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε κάθε προορισμό (UNWTO, 2012δ). Αποτελεί επιπλέον ευκαιρία για την προσέλκυση τουριστών οι οποίοι (Messe Berlin, 2013): Έχουν διατηρήσει τις δαπάνες τους σε συγκριτικά υψηλότερα επίπεδο σε σχέση με άλλους ταξιδιώτες από το ξεκίνημα της κρίσης και έπειτα. 246

247 Παρουσιάζουν έντονο ενδιαφέρον για στοιχεία τόσο της παλαιάς όσο και της σύγχρονης πολιτιστικής κληρονομιάς. Τείνουν να συνδυάζουν πολλές δραστηριότητες κατά την παραμονή τους σε αστικούς προρισμούς. Πίνακας 4.6.2: Αγορές Στόχοι για τον Τουρισμό της Αθήνας 4.7. SCOPE Analysis Η παρούσα ενότητα εξειδικεύει τις παραμέτρους που διαμορφώνουν τον προσανατολισμό του στρατηγικού σχεδιασμού του Δήμου Αθηναίων και της ΕΑΤΑ για τον τουριστικό τομέα της πρωτεύουσας, χρησιμοποιώντας ένα μεθοδολογκό πλαίσιο παράθεσης διαπιστώσεων με γνώμονα την προοδευτική ενδυνάμωση των αποφάσεων στρατηγικού χαρακτήρα σε όρους συνεκτικής επιχειρηματολογίας, πληρότητας στόχων και αποτελεσματικότητας δράσεων. Προερχόμενο από τα αρχικά των λέξεων Situation Core Competencies Obstacles Prospects Expectations, το SCOPE Planning Model επιλέχθηκε για τους εξής λόγους: κατηγοριοποιεί και προσεγγίζει τους παράγοντες του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος ξεχωριστά πλην όμως τους αντιμετωπίζει ως αλληλένδετους στον χώρο και τον χρόνο. 247

248 και παρέχει δυνατότητα επικαιροποίησης των παραμέτρων που διέπουν τον στρατηγικό σχεδιασμό ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Το περίγραμμα του SCOPE Planning Model χωρίζεται σε πέντε μέρη. Το πρώτο μέρος επικεντρώνεται στις επικρατούσες συνθήκες που επηρεάζουν τον στρατηγικό σχεδιασμό και προσδιορίζουν τις μελλοντικές προοπτικές όπως προκύπτουν από τη σύνθεση παραγόντων του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος. Το δεύτερο μέρος υποδηλώνει τις ιδιαίτερες πτυχές και ικανότητες τις οποίες ο στρατηγικός σχεδιασμός επιβάλλεται να αξιοποίησει ως πηγές συγκριτικού πλεονεκτήματος. Το τρίτο μέρος καταπιάνεται με την παραδοχή ότι στο εσωτερικό και στο εξωτερικό περιβάλλον υφίστανται εμπόδια, τα οποία θα πρέπει να τύχουν ουσιαστικής μέριμνας, ώστε να περιοριστεί η ύπαρξη προσχωμάτων κατά την υλοποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού. Το τέταρτο μέρος αφορά τη διάγνωση των προοπτικών του στρατηγικού σχεδιασμού υπό τη μορφή ευκαιριών και ευνοϊκών πιθανότητων. Έχοντας καθοριστικό ρόλο κατά τη διατύπωση των στρατηγικών στόχων και γενικότερα στη πορεία εξέλιξης του στρατηγικού σχεδιασμού, η διάγνωση αυτή συνίσταται στην προοπτική αξιοποίησης των ιδιαιτέρων πτυχών και ικανοτήτων δεδομένων των συνθηκών που επικρατούν στο εσωτερικό και στο εξωτερικό περιβάλλον. Τέλος, το πέμπτο μέρος προβαίνει σε εκτιμήσεις των μελλοντικών εξελίξεων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό περιβάλλον, σταθμίζοντας τις πιθανές επιπτώσεις τους στις προοπτικές του στρατηγικού σχεδιασμού. Το προτεινόμενο μεθοδολογικό πλαίσιο του SCOPE Planning Model πρόκειται να προσεγγίσει τον τουρισμό ως ενιαίο οικονομικό και κοινωνικό σύνολο δραστηριοτήτων, αποτυπώνοντας τις ανάγκες και δυνατότητες του προορισμού αλλά και τεκμηριώνοντας την επικείμενη στρατηγική παρέμβαση του Δήμου Αθηναίων και της ΕΑΤΑ στον τουριστικό τομέα της πρωτεύουσας. Στον πίνακα που ακολουθεί περιλαμβάνονται τα κύρια αποτελέσματα της ανάλυσης του SCOPE Planning Model όπως προέκυψαν από την παρουσίαση των τάσεων και δεδομένων στον Παγκόσμιο, Ευρωπαϊκό και Ελληνικό Τουρισμό, της ανάλυσης της τουριστικής προσφοράς και ζήτησης για την Αθήνα και την ευρύτερη περιοχή της, της έρευνας εικόνας και ταυτότητας προορισμού σε διεπιχειρησιακά και διαδικτυακά κανάλια και των συναφών δράσεων του Δήμου Αθηναίων από το 2005 και έπειτα. 248

249 SCOPE Planning Model Αθήνα ΕΑΤΑ-ACVB Υφιστάμενη Κατάσταση Κρίση Χρέους στη Νότια Ευρώπη & Κοινωνικοπολιτικός Αναβρασμός σε Μέση Ανατολή και Τουρκία Συνεχιζόμενη Ύφεση στην Ελλάδα Ανάκαμψη Παγκόσμιας Τουριστικής Αγοράς Ανθεκτικότητα Ελκυστικότητας της Ζώνης της Μεσογείου Δυναμική Ενίσχυση Αναδυόμενων Αγορών Στασιμότητα & Τάσεις Επιβράδυνσης στις Παραδοσιακές Αγορές του Εισερχόμενου Τουρισμού στην Ελλάδα Αυξητικές Τάσεις στις Ευρωπαϊκές Αγορές του Τουρισμού Πόλεων, Κρουαζιέρων & Επαγγελματικών Συναντήσεων. Συρρικνωμένα Μερίδια Τουριστικής Κίνησης στην Αθήνα & Πτωτικοί Ξενοδοχειακοί Δείκτες Προβάδισμα Ανταγωνιστριών Πόλεων στους Δείκτες Ξενοδοχειακης & Συνεδριακής Δραστηριότητας, καθώς και στην Ανάδειξη των Προορισμών μέσω του Διαδικτύου Δυναμική Τοποθέτηση του Πειραιά ανάμεσα στους Μεσογειακούς Προορισμούς Κρουαζιέρας. Απορρόφηση από την Αθήνα της Αρνητικής Δημοσιότητας για την Ελλάδα στο Εξωτερικό Επιπτώσεις στην Εικόνα της Πρωτεύουσας Έντονα Πτωτική Τάση Διαδικτυακού Ενδιαφέροντος για την Αθήνα Παγκοσμίως Σημαντική Απόκλιση στην Ένδειξη Ενδιαφέροντος μεταξύ των Περιόδων και Θετική Συνολική Εικόνα του Προορισμού από Αλλοδαπούς Τουρίστες & Επαγγελματίες Τουρισμού Χαμηλή Πρόθεση Σύστασης της Αθήνας από Έλληνες & Κύπριους Τουρίστες Αυξημένες Προσδοκίες Κοινωνίας για την Παραγωγική Λειτουργία και τον Οικονομικό Εξορθολογισμό των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα Πλαίσια Υλοποίησης του Καλλικράτη Η Ευρύτερη Περιοχή της Αθήνας ως Τουριστικός Προορισμός δεν Αντιπροσωπεύεται Αποκλειστικά από τον Δήμο Αθηναίων και την ΕΑΤΑ Αναβαθμισμένο Οργανωτικό Πλαίσιο & Ποικίλα Πεδία Δράσεων εξαιτίας της Συγχώνευσης της ΕΤΟΑΑ και της ΑΕΔΑ Απορρόφηση Τεχνογνωσίας από Διεθνείς Οργανισμούς Δίκτυα Συνεργασίας με τους Εθνικούς, Περιφερειακούς & Τοπικούς Φορείς του Τουριστικού Τομέα Αυξανόμενος Ρόλος Διαδικτυακών Στρατηγικών στην Προώθηση Προορισμών εκ μέρους των Οργανισμών Διαχείρισης Προορισμού Ενσωμάτωση Γενικότερων Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων στις Διεθνείς Πρακτικές των Οργανισμών Διαχείρισης Προορισμού Υλοποίηση Στρατηγικών Σχεδίων για τον Τουριστικό Τομέα από Ανταγωνίστριες Πόλεις όπως η Βαρκελώνη και η Λισσαβώνα 249

250 Ιδιαίτερες Ικανότητες-Χαρακτηριστικά Πλούτος Αρχαιολογικών, Ιστορικών και Πολιτιστικών Πόρων του Προορισμού, και Διαρκής Αναβάθμιση τους Δημοφιλία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και των Σχετικών Αξιοθέατων στους Αλλοδαπούς Επισκέπτες αλλά και σε Επίπεδο Διαδικτυακών Αναφορών και Αναζητήσεων Το Παραλιακό Μέτωπο, τα Πολυτελή Ξενοδοχεία, οι Ποικίλες Επιλογές Χώρων Εστίασης & Διασκέδασης, και οι Σύγχρονες Υποδομές για τη Διεξαγωγή Συνεδρίων και Επαγγελματικών Συναντήσεων Εμπλουτίζουν την Κυρίαρχη Πολιτιστική Πτυχή του Τουριστικού Προϊόντος της Αθήνας Θετική αξιολόγηση από Αλλοδαπούς Τουρίστες του Αισθήματος Φιλοξενίας και της Παροχής Υπηρεσιών Πληροφόρησης Αναβαθμισμένο Θεσμικό Πλαίσιο για τη Μετατροπή του Πειραιά σε Τερματικό Σταθμό Κρουαζιέρας, καθώς και Σχεδιασμός Αναπτυξιακών Επενδύσεων για τη Βελτίωση της Εικόνας του Λιμανιού Αθήνα Εμπόδια Βελτιωμένες Δυνατότητες Χρηματοδότησης Σύμπτηξη Τεχνογνωσίας στην Υλοποίηση Έργων Ανάπτυξης, Προώθησης και Διαχείρισης του Τουριστικού Τομέα αλλά και Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Ερευνητική Κατάρτιση ως προς τις Τάσεις που Διέπουν τον Προορισμό Δεδομενων Συγκεκριμένων Αδυναμιών Εξειδικευμένη Γνώση των Αγορών City Breaks & Επαγγελματικών Συναντήσεων Εξειδικευμένη Γνώση των Αναγκών Προώθησης σε Διαδικτυακά και Διεπιχειρησιακά Κανάλια Εμπειρία στη Διεκδίκηση, Διοργάνωση και Υποστήριξη Εκδηλώσεων Παροχή Αξιόπιστης Πληροφόρησης και Συμβολή στην Ανάμειξη της Τοπικής Κοινωνίας στα Δρώμενα του Τουρισμού ΕΑΤΑ-ACVB Φορτισμένο και Αβέβαιο Οικονομικό, Πολιτικό και Κοινωνικό Περιβάλλον εξαιτίας της Συνεχιζόμενης Κρίσης στην Ελλάδα Επιβράδυνση της Τουριστικής Κίνησης Ελλήνων και Κύπριων με Επιπτώσεις στις Τάσεις Εποχικότητας Ελλιπής Διασύνδεση των Πολιτιστικών Πόρων του Ιστορικού Κέντρου με όσους Βρίσκονται εντός των Ορίων της Ευρύτερης Περιφέρειας Αττικής Υποβάθμιση Περιοχών Ιστορικού Κέντρου Περιορισμένος Αριθμός Εκδηλώσεων Διεθνούς Εμβέλειας Ελλιπής Αξιοποίηση Ολυμπιακής Κληρονομιάς και Σχετικών Υποδομών Έλλειψη Συντεταγμένης Πολιτικής Αερομεταφορών Ανεπαρκής Προώθηση και Αξιοποίηση των Επιπρόσθετων Στοιχείων του Τουριστικού Προϊόντος της Αθήνας Συρρίκνωση Παραδοσιακών Αγορών ή Μεταφορά των Μεριδίων τους σε Ανταγωνίστριες Πόλεις Ανεπαρκής Προσέγγιση Αναδυόμενων Αγορών Αυξητική Τάση Ανταγωνισμού στο Διαδίκτυο Έλλειψη Μητροπολιτικών Αρμοδιοτήτων Απουσία Κοινής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη, Προβολή και Διαχείριση του Τουρισμού στην Περιφέρεια Αττικής Έλλειμμα Συντονισμού ως προς τον Καθορισμό και την Υλοποίηση Δράσεων από Διαφορετικούς Φορείς Περιορισμένη Δυνατότητα του Ιδιωτικού Τομέα να Διαθέσει Οικονομική Υποστήριξη για την Υλοποίηση Έργων και Προγραμμάτων Έλλειμμα Στοχευμένης, Έγκαιρα Επεξεργασμένης και Παραγόμενης με Κοινή Μεθοδολογία Πληροφόρησης για τις Τάσεις που Διέπουν την Αθήνα ως Τουριστικό Προορισμό 250

251 Προοπτικές Ανάπτυξη Θεματικών Εμπειριών και Προϊόντων Εμπλοκή του Ιδιωτικού Τομέα στην Αξιοποίηση των Νέων Προϊόντων και στην Καθαυτή Προώθηση του Προορισμού Ενίσχυση της Ελκυστικότητας Συγκεκριμένων Περιοχών Τουριστικού Ενδιαφέροντος Προσέλκυση Συνεδρίων με τη Συνδρομή Προσωπικοτήτων του Επιστημονικού και Ακαδημαϊκού Κλάδου Διοργάνωση και Προβολή Εκδηλώσεων Διεθνούς Εμβέλειας Αξιοποίηση Διαδικτυακών Μέσων όπως Μηχανές Αναζήτησης και Κανάλια Κοινωνικής Δικτύωσης για την Τουριστική Προώθηση της Αθήνας Επανατοποθέτηαη της Ταυτότητας του Προορισμού μεταξύ των Επαγγελματιών του Τουρισμού με Γνώμονα την Ενίσχυση της Ελκυστικότητας της Αθήνας στις Αγορές των City- Breaks, των Επαγγελματικών Συναντήσεων και της Κρουαζιέρας Εκτιμήσεις-Προσδοκίες Βέλτιστη Αξιοποίηση Χρηματοδοτικών Πόρων του Δήμου Αθηναίων & του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς Αναβάθμιση Διοικητικής Λειτουργίας & Ενίσχυση Εταιρικής Ταυτότητας Αναβάθμιση του Γνωστικού Υπόβαθρου για τον Τουριστικό Τομέα της Αθήνας σε Συνεργασία με Εμπλεκόμενους Φορείς Επέκταση Δικτύου Πληροφόρησης και Αναβάθμιση Παρεχόμενων Υπηρεσιών Επέκταση Δραστηριοτήτων Προώθησης της Αθήνας μέσω Διαδικτυακών και Διεπιχειρησιακών Καναλιών Εμπέδωση του Αισθήματος Φιλοξενίας και Κινητοποίηση της Τοπικής Κοινωνίας σε Δράσεις Εθελοντισμού Ανάκτηση των Χαμένων Μεριδίων Τουριστικής Κίνησης από τις Παραδοσιακές Αγορές του Αθηναϊκού Τουρισμού και Ενίσχυση της Προσέλκυσης Τουριστών από Αναδυόμενες Αγορές Επέκταση της Μέσης Παραμονής των Τουριστών και της Διασποράς τους εκτός της Ζώνης του Ιστορικού Κέντρου Ενδυνάμωση της Διαδικτυακής Παρουσίας του Προορισμού με Στοχευμένο Περιεχόμενο και Οργανωμένη Παρουσία στα Διαδικτυακά Μέσα Επέκταση Συνεργασιών και Θετική Αξιολόγηση των Δράσεων του ACVB από τους Φορείς του Τουρισμού Επικαιροποίηση και Κατάρτιση Μελλοντικής Στρατηγικής βάσει Εγκυρότερων Δεδομένων Συγκρότηση Συνεκτικής Ταυτότητας για την Προώθηση του Προορισμού σε Βάθος Χρόνου μέσω Διαδικτυακών και Διεπιχειρησιακών Καναλιών 251

252 5. Στρατηγικό Πλαίσιο και Ανάλυση Δράσεων ( ) 5.1. Στρατηγικό Πλαίσιο & Άξονες Δράσης Καθώς η συγχώνευση της ΕΑΔΑ με την ΕΤΟΑΑ έλαβε χώρα εν εξελίξει μεταβαλλόμενων οικονομικών συνθηκών και απρόβλεπτων κοινωνικών διεργασιών, η Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών, Αναπτυξιακή Ανώνυμος Εταιρεία Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης Ε.Α.Τ.Α. Α.Ε. μέσω της Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης έχει θέσει ως στόχο τον σχεδιασμό και υλοποίηση αναπτυξιακών ενεργειών και δράσεων ενίσχυσης της τουριστικής δραστηριότητας της πόλης μέσα από την αναβάθμιση και τον εμπλουτισμό των προσφερόμενων υπηρεσιών, την προώθηση και διάχυση της εικόνας της πόλης της Αθήνας, την ενημέρωση των επισκεπτών, και την προώθηση του τουριστικού προϊόντος μέσω διεπιχειρησιακών καναλιών. Ο κομβικός ρόλος της ΕΑΤΑ δεν επικεντρώνεται απλά στην ενίσχυση της εθνικής και περιφερειακής τουριστικής στρατηγικής όπως έχουν σχεδιαστεί από τον ΕΟΤ και την Περιφέρεια Αττικής. Δεδομένων των ανταγωνιστικών συνθηκών που διέπουν την αγορά του τουρισμού πόλεων αλλά και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Αθήνα στην παρούσα χρονική συγκυρία, η ΕΑΤΑ συνδράμει στην κάλυψη της απουσίας σχεδιασμού και δράσεων σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η προώθηση του τουριστικού προϊόντος μέσω διεπιχειρησιακών καναλιών. Κατ αυτόν τον τρόπο, η μέριμνα για την αλληλοσυμπλήρωση της εθνικής και περιφερειακής τουριστικής στρατηγικής οδηγεί και στην ουσιαστική εξειδίκευση τους σε τοπικό επίπεδο. Μάλιστα, έχοντας πλήρη συνείδηση της υφιστάμενης κατάστασης και της ανάγκης ανάληψης πρωτοβουλιών, η EATA ενισχύει τις διαδικασίες συνεργασίες στα πλαίσιο συναντήσεων με φορείς που έχουν σχέση με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της τουριστικής προβολής σε εθνικό επίπεδο, καθώς και κάθε άλλου κεντρικού, περιφερειακού ή/και τοπικού φορέα. Σύμφωνα με το Στρατηγικό & Επιχειρησιακό Σχέδιο του Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Αθηνών οι δράσεις προς υλοποίηση εντάσσονται σε τρείς βασικούς άξονες: Άξονας Α: Οργάνωση και Λειτουργία ACVB Άξονας B: Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός Τουριστικού Προϊόντος Αθηνών Άξονας Γ: Προώηθηση και Προβολή Τουριστικού Προϊόντος Αθηνών 252

253 Πίνακας Άξονες Δράσεων 253

254 Όραμα: Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και η αποτελεσματική διαχείριση και προώθηση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας με σκοπό τη σταδιακή καθιέρωση της σε έναν εκ των κορυφαίων αστικών προορισμών της Ευρώπης Αποστολή: Η επιχειρησιακή αναβάθμιση και εξορθολογισμός των διαδικασιών του ACVB σύμφωνα με τις επιτυχημένες διεθνείς πρακτικές και η αποτελεσματική υλοποίηση και διασύνδεση του παραγόμενου έργου με τα δεδομένα που επικρατούν και τις ανάγκες που προκύπτουν σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο. Στόχοι: Οργάνωση & Λειτουργία ACVB 1. Η συστηματική και μεθοδική προσέγγιση των διαδικασιών διαχείρισης των κινδύνων, του εσωτερικού ελέγχου, της αναβάθμισης της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού, για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας τους. 2. Η βελτίωση της λειτουργίας των υπηρεσιών προς επαγγελματίες τουρισμού, εκπροσώπους ΜΜΕ και επισκέπτες με βασικούς άξονες την αποτελεσματικότητα, την ευελιξία, τη βέλτιστη απόδοση και τη διαφάνεια. 3. Ο εξορθολογισμός της επιχειρησιακής δομής και η αναβάθμιση της διοικητικής λειτουργίας για βελτίωση της απόδοσης & παραγωγικότητας του ανθρωπίνου δυναμικού και της εν γένει αποτελεσματικότητας του ACVB. 4. Η δημιουργία μηχανισμών ανίχνευσης λειτουργικών αδυναμιών και η έγκαιρη αντιμετώπιση τους σε συνδυασμό με τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων ελέγχου της διοίκησης στην εξέλιξη της υλοποίησης των δράσεων/ενεργειών. 5. Η ανάδειξη του ρόλου της αναβαθμισμένης Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης στα στοχοθετούμενα κοινά και η προβολή της προστιθέμενης αξίας που παράγεται από τις εν εξελίξει και προγραμματισμένες δράσεις. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η ανάδειξη και η προβολή δράσεων/προγραμμάτων στο πλαίσιο των Αξόνων του Προγράμματος μέσω καλών παραδειγμάτων, καθώς και η παρουσίαση των όποιων κοινωνικο-πολιτισμικών και οικονομικών αποτελεσμάτων συγκεκριμένων δράσεων. 254

255 Αναβάθμιση & Εμπλουτισμός Τουριστικού Προϊόντος 1. Η αναβάθμιση και ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος της πόλης για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής βελτίωσης της τουριστικής εμπειρίας μέσα από τη παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών και την αναβάθμιση των τουριστικών υποδομών. 2. Η υλοποίηση έργων υποδομής και αστικών παρεμβάσεων μικρής/ήπιας κλίμακας, άμεσης εφαρμογής. 3. Η στρατηγική συσχέτιση και πρακτική διασύνδεση των έργων υποδομής, με την ευρύτερη λειτουργία του τοπικού τουριστικού τομέα, την υφιστάμενη τουριστική προσφορά και προϊοντική διάρθρωση και τα δεδομένα της τουριστικής ζήτησης. 4. Η ποιοτική εξυπηρέτηση και πληροφόρηση των επισκεπτών (και των δυνητικών επισκεπτών) σε online/offline περιβάλλον. 5. Η εφαρμογή πρακτικών & μεθόδων βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και διαχείρισης οι οποίες θα σέβονται την πολιτιστική ταυτότητα της πόλης, τον κοινωνικό ιστό και το φυσικό περιβάλλον. Προώθηση & Προβολή Τουριστικού Προϊόντος 1. Η ανάπτυξη εποικοδομητικών εγχώριων και διεθνών συνεργασιών για την αποτελεσματική προώθηση και προβολή της Αθήνας στις διεθνείς τουριστικές αγορές. 2. Η εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών marketing μέσα από Web & B2B κανάλια με σκοπό την αύξηση των μεριδίων της Αθήνας σε υφιστάμενες αγορές και την ανάπτυξη νέων γεωγραφικών & θεματικών αγορών από ανεπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες. 3. Η εφαρμογή αποτελεσματικών προγραμμάτων επικοινωνίας και προβολής και η δημιουργία ενός ανταγωνιστικού «brand» για την Αθήνα το οποίο θα προβάλει το τουριστικό προϊόν σε μητροπολιτικό επίπεδο και θα προσδίδει ισχυρότερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι άλλων προορισμών. 4. Ο σχεδιασμός στρατηγικών και η ενίσχυση πρωτοβουλιών για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας μέσα από την αύξηση της μέσης διαμονής και της μέσης πληρότητας των Αθηναϊκών ξενοδοχείων καθώς και της μέσης δαπάνης των επισκεπτών. 255

256 5. Η δημιουργία τουριστικής συνείδησης και κουλτούρας φιλοξενίας στον τοπικό πληθυσμό και τον επιχειρηματικό κόσμο. Διάγραμμα 5.1.1: Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Δράσεων 256

257 5.2. Ανάλυση Δράσεων & Ενεργειών Άξονας Α: Οργάνωση & Λειτουργία ACVB Α1 Επιχειρησιακή Αναδιάρθρωση & Επικοινωνιακή Στρατηγική ACVB Δράση Α1.1: Αναβάθμιση Διοικητικής Λειτουργίας & Εσωτερικών Διαδικασιών 1. Σκοπός και Περιγραφή Σύντομο Ιστορικό & Υφιστάμενη Κατάσταση Η Αναπττυξιακή Εταιρεία του Δήμου Αθηναίων (ΑΕΔΑ) ιδρύθηκε το Σεπτέμβριο του 1996 και λειτούργησε με τη μορφή Ανώνυμης Εταιρείας με στόχο την ανάπτυξη δραστηριοτήτων και πρωτοβουλιών για την παροχή υπηρεσιών που αποβλέπουν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πόλεων. Η ΑΕΔΑ διαθέτει εμπειρία 17 ετών στην υλοποίηση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων με κύριους τομείς το περιβάλλον, τον πολιτισμό και την κοινωνική συνοχή. Παρείχε υπηρεσίες τεχνικού συμβούλου του Δήμου Αθηναίων με σκοπό την ένταξη των δράσεών του στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Στήριξης (ΕΣΠΑ),μέσω του οποίου ο Δήμος μπορεί να υλοποιήσει τη στρατηγική του για την ευημερία της πόλης και των κατοίκων της. Η Εταιρεία Τουριστικής και Οικονομικής Ανάπτυξης Αθηνών (ΕΤΟΑΑ) δημιουργήθηκε το 2005 με σκοπό τη καθιέρωση της Μητροπολιτικής Αθήνας ανάμεσα στους κορυφαίους αστικούς προορισμούς της Ευρώπης, και ειδικότερα στους τομείς των city breaks, των συνεδρίων, καθώς και των μεγάλων διοργανώσεων. Η εν λόγω δομή δρα έκτοτε με γνώμονα την ενδυνάμωση της τουριστικής ανταγωνιστικότητας της Αθήνας σε διεθνές επίπεδο. Εντός της δομής της ΕΤΟΑΑ συστήθηκε και λειτουργεί το Γραφείο Συνεδρίων Αθήνας (Athens Convention Bureau ACVB), το οποίο από τον Απρίλιο του 2008 προωθεί και προβάλλει την Αθήνα στην απαιτητική διεθνή αγορά συνεδρίων και εταιρικών συναντήσεων, και εξυπηρετεί ξένους φορείς ή επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται να διοργανώσουν συνέδρια ή εκδηλώσεις στην πόλη. Άλλες δράσεις του χαρτοφυλακίου της ΕΤΟΑΑ έχουν αποτελέσει η αναβάθμιση της διαδικτυακής εκπροσώπησης του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας, η σταδιακή εξάπλωση ενός δικτύου πληροφόρησης επισκεπτών σε σημεία τουριστικού 257

258 ενδιαφέροντος μέσω της λειτουργίας αντίστοιχων γραφείων και της παροχής ποιοτικών εντύπων, η ανάπτυξη σχέσεων με Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης του εξωτερικού, η συμμετοχή σε εκθέσεις διεθνούς κύρους, η ενίσχυση της τουριστικής συνείδησης των κατοίκων της πόλης μέσω εθελοντικών προγραμμάτων και καινοτόμων ενεργειών υποδοχής και φιλοξενίας επισκεπτών, η εκτίμηση της αγοράς και η άντληση γνώσης από εγχώριους και διεθνείς τουριστικούς φορείς εντός ενός πλαισίου αμοιβαίας συνεργασίας, και η παρακολούθηση των τουριστικών μεγεθών της πρωτεύουσας. Καθώς η συγχώνευση της ΕΑΔΑ με την ΕΤΟΑΑ έλαβε χώρα εν εξελίξει μεταβαλλόμενων οικονομικών συνθηκών και απρόβλεπτων κοινωνικών διεργασιών, η Ε.Α.Τ.Α. Α.Ε. έχει αναλάβει από τον Ιανουάριο του 2012 πρωτοβουλίες ώστε η τωρινή συγκυρία να αποτελέσει αφετηρία για ανασύνταξη των παραγωγικών δυνάμεων και συντονισμό των τοπικών ομάδων ενδιαφέροντος, καθώς και για την αναστροφή της αρνητικής εικόνας και την ανάδειξη των θετικών στοιχείων που έχει η Μητροπολιτική Αθήνα. Πιο συγκεκριμένα, με τη λειτουργία της Ε.Α.Τ.Α. Α.Ε., επιδιώκεται στα πλαίσια της υλοποίησης ενός ολοκληρωμένου δεκαετούς αναπτυξιακού προγράμματος βασικός πυλώνας του οποίου είναι: η ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας με στρατηγική προτεραιότητα την ανάδειξη και ενίσχυση της πόλης ως τουριστικού και συνεδριακού προορισμού καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Στο πλαίσιο της τουριστικής δραστηριότητας και βάσει της υπάρχουσας λειτουργικής δομής της ΕΑΤΑ, λειτουργεί α) τμήμα κάθετων αρμοδιοτήτων με σκοπό την ενίσχυση και προώθηση του συνεδριακού τουρισμού υπό τον τίτλο ''Γραφείο Συνεδρίων Αθηνών'' υποστηριζόμενο απο β) τμήμα Δημοσίων Σχέσεων και ΜΜΕ, οριζόντιων αρμοδιοτήτων για το σύνολο των δραστηριοτήτων της ΕΑΤΑ τον σχεδιασμό και τη διαχείριση του συνόλου της επικοινωνίας με τα ΜΜΕ σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο. Η ευρύτερη δραστηριότητα της ΕΑΤΑ σε τομείς τουριστικού χαρακτήρα που περιγράφονται ανωτέρω υλοποιείται ως επί το πλέιστον από τη Δ/νση Δημοσίων Σχέσεων & ΜΜΕ σε συνεργασία με εξειδικευμένους εξωτερικούς συνεργάτες και εταιρείες συμβούλων με γνώμονα τους καταστατικούς σκοπούς και τις στρατηγικές προτεραιτότητες της ΕΑΤΑ και βάσει των νόμιμων σχετικών διαδικασιών. 258

259 Η λειτουργία της υφιστάμενης δομής έχει συμβάλλει σημαντικά α) στη βελτίωση των συνθηκών διαχείρισης και της αποτελεσματικότητας των ενεργειών προώθησης του τουριστικού προϊόντος της πόλης και β) στην ενδυνάμωση του ρόλου του Δήμου Αθηναίων στην τουριστική πολιτική της ευρύτερης περιφέρειας και στην γ) ενίσχυση της τουριστικής οικονομίας (και κατά συνέπεια των εσόδων του Δήμου Αθηναίων μέσω των τελών περεπιδημούντων και της ΕΑΤΑ μέσω των ετήσιων εισφορών των μελών-ιδιωτικών επιχειρήσεων του Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών). Ωστόσο, από την εξέταση και αξιολόγηση μια σειράς σημαντικών εξωγενών και εσωτερικών παραγόντων όπως: 1. Οι σημαντικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Αθηναϊκός τουρισμός μετά από μια παρατεταμένη περίοδο κρίσης και κοινωνικών αναταραχώνη οποία οδήγησε σε ραγδαία πτώση των τουριστικών μεγεθών και αντίστοιχου βαθμού επιπτώσεις στην τοπική οικονομία. 2. Η άμεση ανάγκη χάραξης ολοκληρωμένης στρατηγικής για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή της Αθήνας ως City-Break/MICE προορισμού, μέσα από την ενσωμάτωση ενός συνόλου ενεργειών και δράσεων, οι οποίες απευθύνονται στο επαγγελματικό κοινό της τουριστικής και ταξιδιωτικής βιομηχανίας (B2B) αλλά και στους δυνητικούς επισκέπτες (B2C), 3. Η σταδιακή αύξηση της δραστηριότητας της ΕΑΤΑ σχετικά με την ανάπτυξη, διαχείριση και προώθηση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας και η προσδωκόμενη ανάπτυξη της εν λόγω δραστηριότητας μέσω έργων τουριστικού χαρακτήρα τα οποία θα χρηματοδοτηθούν από τη Δ' προγραμματική περίοδο του ΕΣΠΑ. 4. Το γεγονός ότι τα 2/3 της συνολικής τουριστικής προσφοράς και ζήτησης της ευρύτερης περιφέρειας λαμβάνει χώρα εντός των ορίων του Δήμου Αθηναίων. 5. Ο στρατηγικός ρόλος και το επιχειρησιακό πλαίσιο λειτουργίας αντίστοιχων φορέων/δομών του εξωτερικού (Οργανισμοί Διαχείρισης & Προώθησης Προορισμών/Destination Management & Marketing Organizations) προκύπτει ως απαιραίτητη δράση άμεσης προτεραιότητας, ο συνολικός επανασχεδιασμός της οργανωτικής δομής και του τρόπου λειτουργίας των αρμόδιων Δ/νσεων και τμημάτων της ΕΑΤΑ βάσει των διεθνών επιτυχημένων πρακτικών και προτύπων λειτουργίας. 259

260 Διάγραμμα 5.2.1: Οργανόγραμμα ΕΑΤΑ Διευθύνων Σύμβουλος Διοικητικό Συμβούλιο Διεύθυνση Ενδιάμεσου Φορέα Διαχείρισης Μονάδα Α' Προγραμματισμ ός/εντάξεις Μονάδα Β Παρακολούθηση Μονάδα Γ' Έλεγχος Μονάδα Δ' Υποστήριξη και Τεχνική Βοήθεια Μονάδα Α Υλοποίηση Έργων Ενίσχυσης Ανθρώπινου Κεφαλαίου Μονάδα Β' Υλοποίηση Έργων Υποδομών Μονάδα Γ' Υλοποίηση Έργων Λοιπών Αναπτυξιακών και Διαρθρωτικών Ταμείων Μονάδα Δ Υλοποίηση Έργων Καινοτομίας, Ανταγωνιστικότητας και Τουριστικής Ανάπτυξης Διεύθυνση Εφαρμογής και Υποστήριξης Υλοποίησης Αναπτυξιακών Προγραμμάτων Μονάδα Ε Διοικητικής, Οικονομικών και Πληροφορικής Υποστήριξης Αυτοτελής Ομάδα Νομικής Υποστήριξης 260

261 Στο πλαίσιο της επχειρησιακής αναδιάρθρωσης της Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης, το Γραφείο Συνεδρίων Αθηνών αναβαθμίζεται σε Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών του Δήμου Αθηναίων και ενσωματώνει το σύνολο των δράσεων/δραστηριοτήτων τουριστικού χαρακτήρα της ΕΑΤΑ. Ως εκ τούτου, ο ανασχεδιασμός του οργανογράμματος και ο επαναπροσδιορισμός των αρμοδιοτήτων υφιστάμενων και νέων τμημάτων κρίνεται ως απαραίτητη προϋπόθεση για τον καλύτερο συντονισμό και την αποτελεσματική υλοποίηση των έργων & υπηρεσιών. Για τον ίδιο σκοπό προτείνεται μια σειρά παρεμβάσεων διοικητικού & λειτουργικού χαρακτήρα σε επίπεδο ροών και συντονισμού εργασίας μεταξύ των τμημάτων και σε σχέση με την κεντρική Δ/νση. Λαμβάνοντας υπόψη την επιχειρησιακή ικανότητα και τις λειτουργικές διαιδκασίες της ΕΑΤΑ, οι συγκεκριμένες παρεμβάσεις/κατευθύνσεις έχουν σχεδιαστεί και αναμένεται να συμβάλουν: στη συστηματική και μεθοδική προσέγγιση των διαδικασιών διαχείρισης των κινδύνων, του εσωτερικού ελέγχου, της αναβάθμισης της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού, για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας τους. στη βελτίωση της λειτουργίας των υπηρεσιών με βασικούς άξονες την αποτελεσματικότητα, την ευελιξία, την απόδοση και τη διαφάνεια. στη βελτίωση της διαχείρισης, διοίκησης και ανάπτυξης στον εξορθολογισμό της οργάνωσης και την βελτίωση των λειτουργιών στην επίτευξη αποτελεσματικών οργανωτικών δομών στη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων ελέγχου της διοίκησης στην εξέλιξη της υλοποίησης των δράσεων, ενεργειών. στη δυνατότητα ανίχνευσης λειτουργικών αδυναμιών και της έγκαιρης αντιμετώπισης τους. 261

262 Διάγραμμα 5.2.2: Προτεινόμενο Οργανόγραμμα ACVB Η οργάνωση και λειτουργία της αναβαθμισμένης δομής, θα έχει σαν στόχο την ευελιξία και αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων πόρων του. Βάσει του προτεινόμενου οργανογράμματος, τύπου matrix θα λειτουργούν πέντε συνολικά τμήματα εκ των οποίων τα εξής τρία θα έχουν διακριτό περιεχόμενο δράσεων και ενεργειών και καθετοποιημένη λειτουργία: α. Συνεδριακού Τουρισμού (Meetings & Incentives) β. Β2Β/Online Μάρκετινγκ (Travel Trade & Online Communications) γ. Εξυπηρέτησης & Πληροφόρησης Επισκεπτών (Visitor Information Services) ενώ τα υπόλοιπα δύο διαθέτουν μεν διακριτό περιεχόμενο δράσεων αλλά κυρίως λειτουργούν υποστηρικτικά στα πρώτα τρία τμήματα με οριζόντιες αρμοδιότητες. δ. Δημοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας (PR, Media & Events) ε. Έρευνας & Ανάπτυξης (Research & Development) 262

263 Η επιλογή της συγκεκριμένης οργανωτικής δομής αποσκοπεί στη στενή συνεργασία όλων των διευθύνσεων και τμημάτων του νέου φορέα τόσο σε επίπεδο καθημερινής λειτουργίας όσο και σε επίπεδο υλοποίησης συγκεκριμένων δράσεων και ενεργειών. Αρμοδιότητες Τμημάτων α) Τμήμα Συνεδριακού Τουρισμού Η Προσέλκυση/Διεκδίκηση συνεδρίων, εκθέσεων, εταιρικών ταξιδιών, επιχειρηματικών συναντήσεων στην Αθήνα μέσα από: Σχεδιασμό πλάνου διεκδίκησης συνεδρίων Εξυπηρέτηση αιτημάτων από ξένους διοργανωτές Δημόσιες σχέσεις, υποδοχή και φιλοξενία συνεδρίων Συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις συνεδριακού τουρισμού Ομοιογενή διαδικτυακή προβολή του συνεδριακού προϊόντος Δημιουργία και ενημέρωση τοπικού μητρώου συνεδρίων για την πλήρη καταγραφή του όγκου και του τύπου της τοπικής συνεδριακής δραστηριότητας καθώς και για την καταγραφή και αξιολόγηση των συνεδριακών και εκθεσιακών χώρων της πόλης. Έγκυρη ενημέρωση για τις τάσεις της συνεδριακής αγοράς Παροχή υπηρεσιών υποδοχής και ενημέρωσης σε συνέδρια και εκθέσεις που πραγματοποιούνται στην Αθήνα Σχεδιασμό και διαχείριση προγράμματος μελών (τομέας συνεδριακού κλάδου) β) Τμήμα Β2Β/Online Μάρκετινγκ Η ενίσχυση της ελκυστικότητας του τουριστικού προϊόντος της πρωτεύουσας και η συντεταγμένη προώθηση του σε διαδικτυακά/διεπιχειρησιακά κανάλια μέσα από: Σχεδιασμό και υλοποίηση εκστρατειών τουριστικής προβολής της Αθήνας και της ευρύτερης Αττικής στην Ελλάδα και το εξωτερικό (συμπεριλαμβανομένων έντυπων και οπτικοακουστικού υλικού, ταξίδια εξοικείωσης επαγγελματιών τουρισμού, ταξίδια φιλοξενίας δημοσιογράφων, κ.λπ) 263

264 Στόχευση συγκεκριμένων τμημάτων της αγοράς και εξειδικευμένων κλάδων που εντάσσονται στο σκέλος δραστηριοτήτων του «αστικού τουρισμού» (Π.χ. City- Breaks) Διαχείριση και ανανέωση του επίσημου δικτυακού τόπου και των Social Media Accounts της εταιρείας. Συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις και συνέδρια. Προβολή και παροχή υπηρεσιών υποστήριξης σε τουριστικές επιχειρήσεις της Αθήνας και της ευρύτερης Αττικής Σχεδιασμό και διαχείριση προγράμματος μελών (τομέας Τουρισμού Πόλεων) Σχεδιασμό προγραμμάτων και εκδηλώσεων με στόχο την προβολή της Αθήνας και της ευρύτερης Αττικής στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διοργάνωση ετήσιων B2B συναντήσεων με στόχο την έγκαιρη αναγνώριση των αναγκών της τουριστικής αγοράς Σχεδιασμό και θέσπιση σταθερών πλαισίων και μηχανισμών συνεργασίας με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο για την τουριστική ανάπτυξη & προβολή της Αθήνας. γ) Τμήμα Εξυπηρέτησης & Πληροφόρησης Επισκεπτών Ο σχεδιασμός προγραμμάτων, τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών για τους επισκέπτες της πόλης. Η καθημερινή διαχείριση του Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών του Δήμου Αθηναίων. δ) Δημοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας Η συνεπής παρακολούθηση θεμάτων και δρώμενων που αφορούν και επηρεάζουν τον τουριστικό τομέα της πόλης. Η παρακολούθηση της επικαιρότητας σε διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ. Η ανάπτυξη και η διαχείριση σχέσεων με διαδικτυακά μέσα, έντυπα, τηλεοπτικά και ηλεκτρονικά ΜΜΕ με σκοπό την προώθηση του έργου της εταιρείας και τη προβολή της Αθήνας. 264

265 Η προώθηση του Destination Brand της Αθήνας ως ελκυστικού αστικού προορισμού καθ όλη την διάρκεια του έτους μέσω άρθρων, συνεντεύξεων κλπ. Η διανομή δελτίων τύπου και η παροχή ενημερωτικού και επικοινωνιακού υλικού για τους στόχους της εταιρείας και την προβολή της Αθήνας. Η σταθερή επικοινωνία με δημοσιογράφους για την διασφάλιση τακτικών καταχωρήσεων σχετικών με την Αθήνα. Η στενή συνεργασία με τα τμήματα α) συνεδριακού τουρισμού και β) B2B/Online Μαρκετινγκ για την κοινή ανάπτυξη δράσεων προβολής και διαφήμισης. Η σταθερή επικοινωνία με τις κεντρικές υπηρεσίες και διευθύνσεις του Δήμου Αθηναίων και η συνεργασία με τα τμήματα δημοσίων σχέσεων και τα γραφεία τύπου όλων των εμπλεκομένων με τον τουρισμό δημόσιων και ιδιωτικών φορέων. Η διοργάνωση «ταξιδιών γνωριμίας» («press trips») για δημοσιογράφους τουριστικών ΜΜΕ. Η επικοινωνιακή υποστήριξη δράσεων και ενεργειών προβολής δημόσιων και ιδιωτικών φορέων και επιχειρήσεων της πόλης (μουσεία, ξενοδοχεία, ταξιδιωτικά γραφεία, πολιτιστικοί φορείς) η υποστήριξη/συν-διοργάνωση εκδηλώσεων τουριστικού ενδιαφέροντος ε. Τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης Ο σχεδιασμός και η εκπόνηση ερευνών για την καταγραφή των δεδομένων της τουριστικής αγοράς, του ανταγωνισμού, των χαρακτηριστικών των επισκεπτών και του ευρύτερου επενδυτικού περιβάλλοντος σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο μέσα από: Μεταφορά τεχνογνωσίας από συναφείς οργανισμούς άλλων χωρών Καταγραφή στοιχείων που αφορούν διαφορετικές πτυχές του τουριστικού τομέα της Αθήνας Παρακολούθηση μέσα από ένα σύστημα παραμέτρων και δεικτών των τάσεων, των εξελίξεων και των κρίσιμων για τον τουρισμό μεγεθών Εκπόνηση μελετών για την τουριστική και οικονομική ανάπτυξη της Αθήνας Παρακολούθηση της υλοποίησης του στρατηγικού σχεδιασμού του ACVB Διατύπωση προτάσεων για τη βελτίωση των ασκούμενων δράσεων Διάχυση παραχθείσας γνώσης προς τους φορείς του τουρισμού και την κοινωνία 265

266 Σύμβουλος Επιχειρησιακής & Επιστημονικής Υποστήριξης Το αντıκείμενο αρμοδιότητας και δραστηριότητας του Συμβούλου δıαρθρώνεταı σε δύο διακριτές ενότητες: ΕΝΟΤΗΤΑ Α: Συνολική Επίβλεψη και Παρακολούθηση των εργασιών και της πορείας υλοποίησης των έργων τουρισμού μέσω ΕΣΠΑ. Συγκεκρıμένα ο Σύμβουλος καλείταı να παράσχει επιστημονική & επιχειρησιακή υποστήριξη στους παρακάτω τομείς: κεντρικό συντονισμό των ενεργειών υλοποίησης των έργων τουρισμού καı εκπλήρωση των υποχρεώσεων των τελικών Δıκαıούχων. καθορıσμό δεıκτών παρακολούθησης καı αποτελεσματıκότητας καθώς και καταγραφή και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των υλοποιηθέντων έργων τουριστικού χαρακτήρα εντός της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου καı την δıατύπωση εıσηγήσεων γıα την τροποποίηση / βελτίωση τους. καταγραφή και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων και πορισμάτων πρόσφατων μελετών ερευνών που έχουν εκπονηθεί καı αφορούν στο θεματıκό αντıκείμενο του έργου απο το Δήμο Αθηναίων & τρίτους φορείς. καταγραφή και αξιολόγηση των απόψεων και εκτιμήσεων των εκπροσώπων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα του Δήμου Αθηναίων. καταγραφή και αξιολόγηση των εθνıκών καı ευρωπαïκών πολıτıκών στον τομέα της τουρıστıκής ανάπτυξης, διαχείρισης και προβολής καı οτıδήποτε κρίνεı ότı υποστηρίζεı το έργο του. σύνταξη τριμηνιαίων εκθέσεων απολογισμού. ΕΝΟΤΗΤΑ Β: Συντονισμός Ενεργειών για τη Στρατηγική Συσχέτιση & Διαχειριστική Διασύνδεση των έργων προς υλοποίηση με το στρατηγικό σχέδιο και την επιχειρησιακή λειτουργία του Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Αθηνών (City of Athens Convention & Visitors Bureau) της ΕΑΤΑ ΑΕ και πιο συγκεκριμένα: 1. την εκπαίδευση και κατάρτιση του προσωπικού της εν λόγω δομής. 2. την παροχή κατευθύνσεων και τον συντονισμό των ενεργειών για την έναρξη εργασιών και την υλοποίηση των δράσεων που εμπεριέχονται στο επιχειρησιακό σχέδιο του φορέα καθόλη τη διάρκεια της συμβάσεως. 266

267 3. το σχεδιασμό και εκτέλεση προγράμματος δικτύωσης & ανταλλαγής τεχνογνωσίας με Διεθνείς Οργανισμούς, Τουριστικούς Φορείς και αντίστοιχες δομές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. 4. τη διενέργεια διαδικασίας διαβούλευσης και ενημέρωσης για την γνωστοποίηση, την ενημέρωση και την εκπαίδευση του τουριστικού τομέα της Αθήνας σχετικά με το σχέδιο δράσης και τη λειτουργία του φορέα. 5. την εκπροσώπηση του φορέα σε προωθητικές ενέργειες διεπιχειρησιακού χαρακτήρα. Τρόπος Λειτουργίας Τμημάτων α) Ετήσια Έκθεση Απολογισμού Πεπραγμένων & Τριμηνιαίες Εκθέσεις Αξιολόγησης Έργου Λαμβάνοντας υπόψη τις προσδοκίες της κοινωνίας για αποτελεσματικότητα και διαφάνεια στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, η Ετήσια Έκθεση Απολογισμού Πεπραγμένων και οι Τριμηνιαίες Εκθέσεις Αξιολόγησης Έργου θα προσφέρουν συστηματικό απολογισμό των δράσεων του ACVB καταγράφοντας: Την αποστολή του ACVB και τις αξίες που το διέπουν Τη δομή διοίκησης του ACVB και τις λειτουργικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρο στο εσωτερικό του περιβάλλον Τους στόχους και τα αποτελέσματα που θα προκύπτουν από τις δράσεις που πραγματοποιούνται κατά την εκάστοτε χρονική περίοδο Τις επιπτώσεις των δράσεων αυτών στον τουριστικό τομέα και στην οικονομική ανάπτυξη της Αθήνας Τις κύριες πηγές χρηματοδότησης των δράσεων του ACVB Τα οικονομικά στοιχεία και τα οικονομικά αποτελέσματα του ACVB β) Αξιοποίηση Διαδικτυακού Εργαλείου Διαχείρισης Projects. Το Basecamp είναι η πιο δημοφιλής cloud-based εφαρμογή για διαχείριση έργων και για εφαρμογή ενός σχεδίου συνεργασίας, στην περίπτωση ομάδων που δεν έχουν τη δυνατότητα για συχνή πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία, και επιθυμούν να διατηρούν την 267

268 συνεργασίας τους online, όντας σε διαφορετικά μέρη. Βασικές υπηρεσίες που παρέχει το Basecamp είναι: Συγκέντρωση και κατηγοριοποίηση πλήθους εγγράφων, εικόνων και άλλου ψηφιακού υλικού Καταγραφή και ενημέρωση των στοιχείω που αφορούν τα ενδιάμεσα καθώς και τα τελικά παραδοτέα των projects μας Παρακολούθηση του χρόνου εργασίας σε κάθε έργο καθώς και του χρόνου που απατείται για την ολοκλήρωση των έργων Πολλαπλές δυνατότητες επικοινωνίας των συνεργατών μέσω του chat, του πίνακα συζητήσεων ή μέσω . γ) Συναντήσεις Εργασίας ανά τακτά χρονικά διαστήματα Τα στελέχη του ACVB θα συμμετέχουν σε προγραμματισμένες ανά τακτά χρονικά διαστήματα διαδικασίες ανταλλαγής απόψεων και αξιολόγησης της πορείας υλοποίησης του στρατηγικού σχεδιασμού. Στόχοι των Συναντήσεων Εργασίας θα είναι: Η αποτύπωση της αποτελεσματικότητας όσων δράσεων έχουν πραγματοποιηθεί Η επίλυση ζητημάτων όσον αφορά την εύρυθμη λειτουργία των τμημάτων Η διερεύνηση τυχόν αναγκών αναθεώρησης/επικαιροποίησης του στρατηγικού σχεδιασμού 268

269 Ο προγραμματισμός επικείμενων ενεργειών και ο καθορισμός της ατζέντας μελλοντικών συναντήσεων εργασίας δ) Ανάπττυξη Συστήματος Επίβλεψης & Αξιολόγησης Λειτουργίας του ACVB Η παρακολούθηση της υλοποίησης του στρατηγικού σχεδιασμού του ACVB στο πλαίσιο τόσο των Συναντήσεων Εργασίας όσο και της προετοιμασίας των εκθέσεων αξιολόγησης λογίζεται (α) ως αναπόσπαστο κομμάτι του εσωτερικού ελέγχου της ΕΑΤΑ και (β) ως απαραίτητη προϋπόθεση για την επικαιροποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού υπό το φώς νέων δεδομένων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό περιβάλλον της Αθήνας και της Δημοτικής Αρχής. Συγκεκριμένα, το Σύστημα Επίβλεψης και Αξιολόγησης της Λειτουργίας του ACVB έγκειται στη μετρήσιμη αποτίμηση μέσω συγκεκριμένων δεικτών της αποτελεσματικότητας (Key Performance Indicators) του ACVB ως προς: Τη βέλτιστη εισροή και κατανομή πόρων Τη μεγιστοποίηση της αποδοτικότητας του ανθρώπινου δυναμικού Την ολοκλήρωση εντός χρονοδιαγραμμάτων των στρατηγικών και τακτικών στόχων του ACVB Η λίστα των δεικτών που θα προκύψει κατόπιν συνεργασίας της διοίκησης του ACVB με τον υπεύθυνο επιστημονικό αύμβουλο για τη Δημιουργία Παρατηρητηρίου Τουρισμού (βλ. Έργο Β1) θα αποτυπώσει ποικίλα δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά ως προς: Το εύρος αρμοδιοτήτων του ACVB Τις πηγές και κατηγορίες εσόδων του ACVB Το ακαδημαϊκό και επαγγελματικό υπόβαθρο των στελεχών και υπαλλήλων του ACVB Τον αριθμό επισκεπτών ανά μήνα στα info-points Τη συχνότητα και διάρκεια επισκεψιμότητας στην ιστοσελίδα του ACVB Το πλήθος αιτημάτων επισκεπτών/επαγγελματιών που εξυπηρετήθηκαν ανά μήνα Το ποσοστό επιτυχημένων προσφορών για τη διεξαγωγή διεθνών συνεδρίων στην Αθήνα, κ.λπ 269

270 Δείγμα Μηνιαίων & Ετήσιων Στόχων του Austin Convention & Visitors Bureau ( ε) Συνεχή Κατάρτιση & Εκπαίδευση Προσωπικού Με γνώμονα τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των επισκεπτών καθώς και της συνεχούς βελτίωσης της λειτουργίας του ACVB προβλέπεται ο σχεδιασμός ειδικού προγράμματος εκπαίδευσης και ενημέρωσης του προσωπικού το οποίο στελεχώνει την ομάδα του ACVB. Η εκπαίδευση θα διαχωριστεί σε δύο επίπεδα. Εσωτερική Εκπαίδευση & Ενημέρωση Προσωπικού Ι. Προσωπικό Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών Αρχικά θα πραγματοποιηθεί εκπαίδευση του προσωπικού που θα στελεχώσει τα Σημεία του Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών και πλήρης ενημέρωσή τους αναφορικά με τις εξελίξεις και τα σημεία ανανέωσης του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας. Μέσω της εν λόγω ενέργειας αναμένεται να επιτευχθούν τα παρακάτω: Παροχή άρτιας πληροφόρηση του επισκεπτικού κοινού σχετικά με το τουριστικό προϊόν της πόλης, Διάχυση των ροών επισκεπτών σε επιπλέον σημεία και περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος και Αύξηση της μέσης παραμονής και μέσης δαπάνης των τουριστών στην Αθήνα Η εκπαίδευση και ενημέρωση του προσωπικού του Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών θα πραγματοποιείται σε ετήσια βάση, από ειδικό επιστημονικό σύμβουλο και με την υποστήριξη ειδικευμένου προσωπικού του ACVB. 270

271 ΙΙ. Ανάλυση Στρατηγικού Σχεδίου Σε αρχικό στάδιο θα πραγματοποιηθεί ενδελεχής παρουσίαση, επεξήγηση και ανάλυση του παρόντος στρατηγικού σχεδίου ούτως ώστε να αποσαφηνιστούν όλοι οι στρατηγικοί στόχοι και οι ανάλογες δράσεις προς όλα τα στελέχη του ACVB. H εκπαίδευση θα ακολουθήσει την εξής δομή: Εισαγωγή- Ανάλυση Βασικών στοιχείων Τουρισμού Αθήνας & Ερευνητικών Δεδομένων Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης Στρατηγικό Πλαίσιο Στρατηγικοί Στόχοι Στρατηγικοί Άξονες & Δράσεις Προγραμματισμός Δράσεων & Μέθοδοι Υλοποίησης Η προτεινόμενη διάρκεια του συγκεκριμένου workshop είναι δύο ημέρες, ενώ στο τέλος του θα συνταχθεί αναφορά από τα στελέχη ως προς τα τελικά συμπεράσματα, τα αποτελέσματα επιμόρφωσης και ένα σχέδιο δράσης αναφορικά με τη λειτουργία του Οργανισμού. Β. Συμμετοχή σε ημερίδες, εκπαιδευτικά προγράμματα και σεμινάρια διεθνούς βεληνεκούς Με σκοπό την περαιτέρω και συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού του ACVB, προτείνεται ο προγραμματισμός της συμμετοχής του σε ειδικές εκπαιδευτικές ημερίδες, σεμινάρια και προγράμματα τα οποία διοργανώνονται από διεθνείς οργανισμούς των οποίων το ACVB είτε είναι ήδη μέλος ή προγραμματίζει τη συμμετοχή του βάσει του Προγράμματος Διεθνούς Δικτύωσης και Ανάπτυξης Συνεργασιών (βλ. Ενότητα Α.1.2 Υποενότητα Διεθνούς Δικτύωσης του παρόντος). Παρακάτω παρατίθενται τα επιλεγμένα εκπαιδευτικά σεμινάρια, ημερίδες και προγράμματα τα οποία παρέχουν εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα και ενότητες ειδικά για στελέχη Οργανισμών Τουριστικής Ανάπτυξης και Προβολής και Γραφείων Συνεδρίων. 271

272 1. MPI Annual European Meetings and Events Conference (EMEC) 2014 Πόλη Χώρα : Κωσταντινούπολη, Τουρκία Ονομασία : MPI Annual European Meetings and Events Conference (EMEC) Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : ΤΒC Διοργανώτρια Εταιρεία : Meeting Professionals International Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : feedback@mpiweb.org Θέμα: Εκπαιδευτικό Συνέδριο Συνεδριακής αγοράς για επαγγελματίες Συμμετέχοντες : Στελέχη ACVB με ειδίκευση στο συνεδριακό τουρισμό Η διοργανώτρια εταιρεία είναι η Meeting Professionals International (MPI), η οποία αποτελεί τη μεγαλύτερη κοινότητα επαγγελματιών συνεδριακού τουρισμού. Το Ευρωπαϊκό Συνέδριο της MPI αποτελεί την κορυφαία εκπαιδευτική εκδήλωση της Ευρώπης για τη συνεδριακή αγορά, συγκεντρώνοντας τους επαγγελματίες του χώρου οι οποίοι επιθυμούν να χτίσουν τη σταδιοδρομία τους στο χώρο μέσω εμπνευσμένης εκπαίδευσης κα να διευρύνουν περαιτέρω το δίκτυό τους. Το κοινό αποτελείται κυρίως από 400 με 500 μέλη της MPI συμπεριλαμβανομένων κορυφαίων εκπροσώπων του χώρου όπως διοργανωτές συνεδρίων και εκδηλώσεων και εκπροσώπους των κορυφαίων media της διεθνούς συνεδριακής αγοράς. Οι κύριοι στόχοι συμμετοχής στο εν λόγω εκπαιδευτικό συνέδριο είναι οι εξής: - Ανάπτυξη δειξιοτήτων λειτουργίας, σχεδιασμού και διαχείρισης εκδηλώσεων και συναντήσεων εργασίας - Εκπαίδευση σχετικά με την επιχειρηματική πλευρά των εκδηλώσεων (και όχι απλά την οργάνωση) - Ανάπτυξη δικτύωσης μέσω της παρουσίας στο εν λόγω φόρουμ ως πλατφόρμας συνάντησης και ανταλλαγής απόψεων και ιδεών με υψηλόβαθμα στελέχη της παγκόσμιας αγοράς - Λήψη περιεχομένου το οποίο μπορεί να προσφέρει μετασχηματιστικές λύσεις για τον οργανισμό και τη λειτουργία του - Βελτίωση επαγγελματικής απόδοσης των στελεχών Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 272

273 2. International & European Associations Congress 2014 Πόλη Χώρα : Παρίσι, Γαλλία (ετήσιο rotation) Ονομασία : International & European Associations Congress Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : TBC Διοργανώτρια Εταιρεία : Associations Congress Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : Θέμα : Συμμετέχοντες: anca@associationresource.org Ετήσιο εκπαιδευτικό Συνέδριο για εκπροσώπους Διεθνών και Ευρωπαϊκών ενώσεων Στελέχη ACVB με ειδίκευση στο συνεδριακό τουρισμό Το εκπαιδευτικό Συνέδριο των Διεθνών και Ευρωπαϊκών Ενώσεων αποτελεί το κυριότερο γεγονός για τους εκπροσώπους των ενώσεων και τους άμεσους συνεργάτες τους αναφορικά με τη διοργάνωση εκδηλώσεων, παρέχοντας ένα κορυφαίο εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο συμπεριλαμβάνει ανάλυση των τελευταίων τάσεων στο χώρο, και ανάλυση case studies. Τα κυριότερα θέματα τα οποία αναλύονται κατά τη διάρκεια του προγράμματος είναι τα εξής: - Στρατηγική Εμπορικής εκμετάλλευσης εκδηλώσεων και μεγιστοποίηση χορηγιών και προσέλκυσης εκθετών - Βελτίωση Διαδικασιών συνεδριακών RFPs και διαδικασίας υποβολής προσφορών - Εξελισσόμενα Μοντέλα Επιδοτήσεων - Αποτελεσματική συνεργασία σε πολυπολιτισμικό περιβάλλον - Βέλτιση εμπορική λειτουργία και διαφοροποίηση ροών εσόδων - Αλλαγές δομών διακυβέρνησης - Μεμονωμένα κανάλια διαμόρφωνση, ανάπτυξης και διεύρυνσης προγραμμάτων μελών για Ενώσεις, Ομοσπονδίες και Οργανισμούς. Το υψηλής αξίας ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο επικεντρώνεται αποκλειστικά σε μέλη ενώσεων και οργανισμών, διενεργείται σε πέντε άξονες, διαρκεί δύο ημέρες και περιλαμβάνει παρουσιάσεις και σεμινάρια από περισσότερους από 50 ομιλητές οι οποίοι προσφέρουν ανάλυση case studies και οδηγών Καλής Πρακτικής. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 273

274 3. European Cities Marketing (ECM) Summer School Πόλη Χώρα : TBC Ονομασία : European Cities Marketing (ECM) Summer School 2014 Διάρκεια : Αύγουστος 1014 Εκθεσιακό Κέντρο : TBC Διοργανώτρια Εταιρεία : European Cities Marketing (ECM) Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : katy@europeancitiesmarketing.com Θέμα : Συμμετέχοντες : Τουριστική Προώθηση & Προβολή Πόλεων ειδικά για στελέχη Οργανισμών Τουρισμού και Γραφείων Συνεδριακού Τουρισμού Στελέχη ACVB Προτείνεται η κάλυψη της συμμετοχής στελεχών του ACVB στο επόμενο εξειδικευμένο σεμινάριο που διοργανώνεται από το φορέα European Cities Marketing και απευθύνεται αποκλειστικά σε στελέχη Οργανισμών Τουρισμού και Γραφείων Συνεδριακού Τουρισμού (ECM Summer School). Το συγκεκριμένο σεμινάριο αποτελεί μία μοναδική ευκαιρία πρακτικής εκπαίδευσης υψηλού επιπέδου ειδικά και αποκλειστικά για τα στελέχη Τουριστικών Οργανισμών. Το σεμινάριο, μέσω ενός εντατικού προγράμματος, παρέχει ειδική πρακτική εκπαίδευση σχετικά με τα τελευταία εργαλεία μαρκετινγκ και τους τρόπους υλοποίησης ώστε κάθε στέλεχος να μεταφέρει τη γνώση στο φορέα του. Ενδεικτικά, οι εκπαιδευτικές ενότητες περιλαμβάνουν πρακτικές συμβουλές από κορυφαίους ειδικούς του τομεά από τουριστικούς φορείς και οργανισμούς διάφορων ευρωπαϊκών πόλεων σχετικά με τις εξής θεματικές ενότητες: Προώθηση Πόλεων & Ανάπτυξη Σχεδίου Μαρκετιγκ Εργαλεία Έρευνας & Πλατφόρμες Διεθνών Ενώσεων Μεταφορά της Έρευνας σε Υλοποίηση Δράσεων Επαγγελματικές Εκθέσεις Συνεργασία με Δημοσιογράφους & Media Χρήση Social Media & Ανάπτυξη στρατηγικής μαρκετινγκ Διοργάνωση & Υλοποίηση Fam Trip σε επίπεδο προορισμού Η συνήθης διάρκεια του σεμιναρίου είναι 5 ημέρες. Το επόμενο ECM Summer School θα διοργανωθεί στην Κωσταντινούπολη στις Αυγούστου Σύμφωνα με το κόστος του σεμιναρίου του 2013, το κόστος συμμετοχής για στελέχη οργανισμών-μελών του ECM είναι Στο κόστος συμμετοχής συμπεριλαμβάνονται όλα τα έξοδα διαμονής και διαβίωσης και όχι τα ταξιδιωτικά έξοδα. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 274

275 2. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Αναβάθμιση Διοικητικής Λειτουργίας & Εσωτερικών Διαδικασιών Επαναπροσδιορισμός Αρμοδιοτήτων Τμημάτων & Ανασχεδιασμός Εσωτερικών Διαδικασιών Λειτουργίας Q Εσωτερική Διαδικασία Σύσταση/Στελέχωση Τμήματος B2B/Online Marketing & Πιλοτική Λειτουργία Q Εσωτερική Διαδικασία Σύσταση/Στελέχωση Τμήματος Έρευνας & Ανάπτυξης & Πιλοτική Λειτουργία Q Εσωτερική Διαδικασία Εκπαίδευση & Κατάρτιση Προσωπικού Προγραμματισμός Εκπαίδευσης Συμμετοχή σε Ημερίδες, Εκπαιδευτικά Προγραμματα & Σεμινάρια Διεθνούς Βεληνεκούς Εκπόνηση και Παρουσίαση Μελέτης Συστήματος Επίβλεψης & Αξιολόγησης Λειτουργίας ACVB Τριμηνιαίες Εκθέσεις Αξιολόγησης Έργου και Απολογισμού Πεπραγμένων Q Q1 2014/2015 Q2 2014/2015 Q1,Q Q1,Q2,Q3,Q4 2014/2015 Εσωτερική Διαδικασία Εσωτερική Διαδικασία σε συνεργασία με Επιστημονικό Σύμβουλο Εσωτερική Διαδικασία Ετήσια Έκθεση Πεπραγμένων Q4 2014/2015 Δείκτες Αξιολόγησης Δείκτες Αξιολόγησης Επιδόσεων Προσωπικού/Τμημάτων & Υλοποίησης Έργών/Δράσεων Κόστος Υλοποίησης Ενέργειας 2013/2014: : Πηγή Χρηματοδότησης Δήμος Αθηναίων EATA 275

276 Δράση Α1.2: Επικοινωνιακή Στρατηγική & Εταιρική Ταυτότητα 1. Σκοπός και Περιγραφή Επικοινωνιακή Στρατηγική Η επικοινωνιακή στρατηγική της Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης προσδιορίζεται αναλυτικότερα σε συγκεκριμένες παρεμβάσεις και δράσεις που αναλύονται στις επόμενες ενότητας, οι οποίες αφορούν τόσο στην προώθηση και προβολή του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας όσο και στην εξωστρέφεια και προβολή του παραγόμενου εταιρικού έργου. Επίσης, η στρατηγική εναρμονίζεται με το γενικό πλαίσιο και τη γενική στρατηγική της μητρικής δομής (ΕΑΤΑ ΑΕ) και αφορά στην εκπλήρωση των στόχων (γενικών και ειδικών), στην κάλυψη του στοχοθετούμενου κοινού, μέσα από ένα ολοκληρωμένο σύνολο δραστηριοτήτων και εργαλείων. Αυτή η στρατηγική επικοινωνίας ακολουθεί τις κατευθύνσεις του Δήμου Αθηναίων και τις ενέργειες συνεργαζόμενων φορέων. Η χάραξη της στρατηγικής επικοινωνίας περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο σύνολο δραστηριοτήτων και εργαλείων σε αντιστοιχία με τους προς επίτευξη στόχους και το στοχοθετούμενο κοινό και καθορίζεται από τη προηγούμενη αποκτηθείσα εμπειρία, αλλά και από τις νέες επιδιώξεις της συγκεκριμένης δομής, της μητρικής εταιρείας (ΕΑΤΑ) και του κεντρικού Δήμου. Οι στόχοι της επικοινωνιακής στρατηγικής διακρίνονται είναι οι εξής: Η ανάδειξη του ρόλου της αναβαθμισμένης Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης στα στοχοθετούμενα κοινά και η προβολή της προστιθέμενης αξίας που παράγεται από τις εν εξελίξει και προγραμματισμένες δράσεις. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η ανάδειξη και η προβολή δράσεων/προγραμμάτων στο πλαίσιο των Αξόνων του Προγράμματος μέσω καλών παραδειγμάτων, καθώς και η παρουσίαση των όποιων κοινωνικοπολιτισμικών και οικονομικών αποτελεσμάτων συγκεκριμένων δράσεων. Η πληροφόρηση της κοινής γνώμης, των επαγγελματιών του τουρισμού και του ευρύτερου δημοσίου τομέα για τους στόχους, τη φιλοσοφία και κυρίως τις επιπτώσεις και τη συμβολή των δράσεων της ΕΑΤΑ και της Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης, στο τουριστικό προϊόν και στην τουριστική οικονομία της Αθήνας. Η διακριτή ανάδειξη των έργων και δράσεων που χρηματοδοτούνται μέσω του ΕΣΠΑ και του Δήμου Αθηναίων και η προβολή του ρόλου και της συμβολής κάθε επιμέρους 276

277 φορέα χρηματοδότησης στην επίτευξη των συνολικών στόχων του στρατηγικού σχεδίου. Η δημιουργία θετικού κλίματος για την Αθήνα και η ανάδειξη των στοιχείων εκείνων που την καθιστούν ασφαλή και ελκυστικό προορισμό καθ'όλη τη διάρκεια του έτους. Η προώθηση του Προγράμματος Μελών του Athens Convention Bureau με στόχο την αύξηση της συμμετοχής στις παρεμβάσεις και τις δράσεις του. Για την επίτευξη των στόχων της επικοινωνιακής στρατηγικής προδιαγράφεται η χρήση τριών διαφορετικών κατηγοριών μέσων και μεθόδων προβολής. 1. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν όλα τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας Πανελλαδικής και Διεθνούς εμβέλειας, όπως είναι το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα παραδοσιακά μέσα (εφημερίδες, περιοδικά, ραδιόφωνο, τηλεόραση). 2. Στην δεύτερη κατηγορία ανήκουν οι προωθητικές ενέργειες, όπως είναι η παραγωγή εντύπων, ενημερωτικών φυλλαδίων, δελτίων τύπου, αρθρογραφία, δελτίων όπου δημοσιεύονται τα αποτελέσματα των δράσεων και η πρόοδος των έργων. 3. Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν οι ενέργειες άμεσης επικοινωνίας, όπως η συμμετοχή της Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης σε Εκθέσεις, Ημερίδες, Συνέδρια, όπου αφενός παρουσιάζονται τα αποτελέσματα από την υλοποίηση των έργων του Προγράμματος, αφετέρου προβάλλονται οι παρεμβάσεις και οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από το Πρόγραμμα. Κατά τη φάση υλοποίησης του Σχεδίου Δράσης μπορούν να εξειδικεύονται τόσο οι ενέργειες όσο και η στρατηγική των μέσων, ανάλογα με τις διαπιστούμενες ανάγκες πληροφόρησης και δημοσιότητας και τα επιτευχθέντα επικοινωνιακά αποτελέσματα. Τα κύρια στοχοθετούμενα κοινά είναι: Οι επαγγελματίες τουρισμού και οι μεμονωμένες επιχειρήσεις Οι κρατικοί φορείς και ο ευρύτερος δημόσιος τομέας Τα διεθνή μέσα τουριστικού χαρακτήρα (online/offline) Τα ενδιάμεσα κανάλια διανομής/διαχείρισης τουριστών (tour operators, online travel agencies) 277

278 H ακαδημαϊκή & ερευνητική κοινότητα Οι κλαδικοί φορείς τουρισμού Το ευρύ κοινό Εταιρική Ταυτότητα Η εταιρική ταυτότητα μιας εταιρείας συμπυκνώνει την εικόνα, τις αξίες και της προοπτικές της και εκφράζει τον εταιρικό χαρακτήρα της. Αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό της και για το λόγο αυτό συγκαταλέγεται στα σημαντικότερα περιουσιακά της στοιχεία. Η διαδικασία σχεδιασμού μίας εταιρικής ταυτότητας προϋποθέτει την κατανόηση και αφομοίωση των χαρακτηριστικών της εταιρείας και το στρατηγικό σχεδιασμό της επιθυμητής της εικόνας, η οποία θα κληθεί να προσθέσει αξία στις δράσεις του και θα τον συνοδεύει σε βάθος χρόνου. Η αναβαθμισμένη Δ/νση Τουριστικής Ανάπτυξης, δραστηριοποιείται στους χώρους της έρευνας & ανάπτυξης, της οργάνωσης & διαχείρισης και της προώθησης και προβολής του τουρισμού της Αθήνας. Οι τρεις άξονες δραστηριότητας αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την οικονομική ανάπτυξη της πόλης και λειτουργούν συμπληρωματικά στο πλαίσιο της ενίσχυσης της οικονομίας των υπηρεσιών. Συνεπώς, για τον σχεδιασμό της εταιρικής ταυτότητας της εν λόγω δομής, απαιτείται η ομοιογενής επικοινωνία του συνόλου των δράσεών της καθώς επίσης και η ομαλή μετάβαση και διασύνδεση με την πρότερη επικοινωνιακή ταυτότητα της δομής. Στην παρούσα φάση οι ενέργειες εξωστρέφειας και ευρύτερης επικοινωνίας της Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης της ΕΑΤΑ χαρακτηρίζονται από πολυδιάσπαση λεκτικών και εικαστικών μηνυμάτων με περιορισμένη σύνδεση μεταξύ τους. Παρά το γεγονός ότι υλοποιούνται στο σύνολο τους από την ΕΑΤΑ και κατά βάση από την ίδια ομάδα στελεχών και συνεργατών του φορέα, σε επίπεδο εξωτερικού περιβάλλοντος η δομική σχέση και στρατηγική συσχέτιση μεταξύ των έργων δεν είναι διακριτή για λόγους που αφορούν στην ευρύτερη δομή και λειτουργία του Δήμου και των φορέων του. Ως αποτέλεσμα, οι δράσεις και ενέργειες της ΕΑΤΑ εκλαμβάνονται ως αποσπασματικές, δημιουργούν σύγχυση στα κοινά ενδιαφέροντος, δίνουν την εντύπωση έλλειψης στρατηγικής στόχευσης και εν τέλει αποδυναμώνουν την επικοινωνιακή ισχύ του συνολικού έργου του φορέα. Λόγω της επικείμενης επένδυσης της ΕΑΤΑ στον τουριστικό τομέα της Αθήνας μέσω των έργων που εντάσσονται σε ΕΣΠΑ κρίνεται απαραίτητος ο άμεσος εξορθολογισμός της επικοινωνιακής 278

279 στρατηγικής του φορέα βάσει των ισχύοντων δεδομένων στη χώρα, των αναγκών της ΕΑΤΑ και των διεθνών πρακτικών. Βάσει των παραπάνω και προκειμένου να προχωρήσουν οι απαραίτητες διαδικασίες για τα εν εξελίξει έργα προτείνονται οι παρακάτω αλλαγές και τροποποιήσεις: Ως ο πλέον κατάλληλος διακριτικός τίτλος της Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης, υπό τον οποίο θα εκπροσωπείται η τουριστική πολιτική του Δήμου Αθηναίων και θα προβάλλεται το σχετικό έργο της ΕΑΤΑ, προκρίνεται ο όρος ''Γραφείο Συνεδρίων & Επισκεπτών Αθηνών / Athens Convention & Visitors Bureau''. O τίτλος αποτελεί καθιερωμένο όρο αντίστοιχων δομών σε διεθνές επίπεδο, κάνει σαφές τον τομέα δραστηριότητας της δομής και ταυτόχρονα συνδέεται άμεσα με τον προηγούμενο τίτλο που είχε υιοθετηθεί απο το τμήμα συνεδριακού τουρισμού (Athens Convention Bureau). Η λογοτύπηση, η χρωματική παλέτα/εικαστικό ύφος και τα λεκτικά μηνύματα/γραμματοσειρές όλων των δομών, προγραμμάτων, προϊόντων, ενεργειών επανασχεδιάζονται πλέον υπό τη λογική μιας νέας ενιαίας αρχιτεκτονικής για την εταιρική ταυτότητα και επικοινωνία. Το κεντρικό λογότυπο θα χρησιμοποιείται για την προώθηση της εταιρικής πολιτικής και την προβολή του εταιρικού έργου. Επίσης, προβλέπεται η παράλληλη ανάπτυξη παραλλαγών του κεντρικού λογοτύπου για τους δύο κεντρικούς άξονες δραστηριοτήτων (Συνεδριακός Τουρισμός & Τουρισμός Αναψυχής), οι οποίες κατά περίπτωση και ανάλογα με τη φύση της κάθε δράσης θα πλαισιώνονται από σειρά μηνυμάτων σλόγκαν που θα αναδεικνύουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα τους. 279

280 Παραδείγματα Επικοινωνιακής Ταυτότητας Αντίστοιχων Δομών σε Διεθνές Επίπεδο 280

281 Προτεινόμενη Εταιρική Ταυτότητα Προσαρμογή Λογοτύπου σε Διαφορετικά Κοινά-Στόχευσης Εφαρμογές Λογοτύπου σε Εταιρικά Έντυπα 281

282 Διεθνής Δικτύωση & Ανάπτυξη Συνεργασιών Στο πλαίσιο της διεθνούς δικτύωσης με σκοπό την ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε σημαντικά διεθνή ζητήματα του τουριστικού τομέα, τη δημιουργία πλαισίων συνεργασίας με διεθνείς φορείς τουρισμού και την προώθηση της Αθήνας στην παγκόσμια τουριστική αγορά κατά την διάρκεια της περιόδου , η ΕΑΤΑ προχώρησε στην ανάπτυξη ισχυρών συνεργασιών με διεθνείς οργανισμούς τουρισμού και συγκεκριμένα με τις ICCA, UNWTO, ECM, DMAΙ, σύμφωνα με την πρακτική που εφαρμόζουν οι Οργανισμοί Τουρισμού και τα Γραφεία Συνεδρίων σε επίπεδο στρατηγικής και ανάπτυξης διεθνώς. Μέσω των συγκεκριμένων συνεργασιών, η ΕΑΤΑ έχει κατορθώσει να προχωρήσει στην διενέργεια σημαντικών συνεδρίων στην Αθήνα αλλά και να προσελκύσει το ενδιαφέρον σημαντικών φορέων του τουρισμού σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί και η διοργάνωση του ετήσιου συνεδρίου του ECM το Το εν λόγω συνέδριο αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός της διεθνής τουριστικής αγοράς και η διοργάνωση του συντελεί στην ανάδειξη της ικανότητα της Αθήνας να διοργανώνει με επιτυχία σημαντικές εκδηλώσεις διεθνούς βεληνεκούς. Επιπρόσθετα, η συνεργασία της ΕΑΤΑ με διεθνείς οργανισμούς τουρισμού συνδράμει στην άντληση τεχνογνωσίας, μέσω της συμμετοχής των στελεχών της σε ένα ευρύ φάσμα επιμορφωτικών σεμιναρίων, με άμεσο στόχο την καλύτερη κατάρτιση τους σε στοχευμένες κατηγορίες τουρισμού αλλά και με βάση τις τελευταίες εξελίξεις του τομέα (βλ. Δράση Α1.1). Οι ήδη συνεργαζόμενοι φορείς με τους οποίους το ACVB σχεδιάζει να συνεχίσει τη συνεργασία του δια της συμμετοχής του στο πρόγραμμα μελών τους είναι οι εξής: 1. Διεθνής Σύνδεσμος Φορέων Marketing Προορισμών (DMAI) Η DMAI αποτελεί τη μεγαλύτερη και πλέον αξιόπιστη ένωση των τουριστικών οργανώσεων διαχείρισης προορισμού. Ιδρύθηκε πριν από 90 χρόνια, προσφέροντας στα μέλη της πολύτιμα εκπαιδευτικά στοιχεία, ευκαιρίες δικτύωσης, και οφέλη μάρκετινγκ που βοηθούν στην πρόκληση της προγραμμάτισης συνεδριάσεων παγκοσμίως. Η συμμετοχή του ACVB στην εν λόγω ένωση κρίνεται απαραίτητη, με σκοπό την ανταλλαγή τεχνογνωσίας με περισσότερους από επαγγελματίες από περισσότερους από 650 Φορείς Διαχείρισης Προορισμών (DMOs) και Γραφεία Επισκεπτών και Συνεδρίων (CVBs), προκειμένου να προσφέρει αλλά και να κερδίσει σύγχρονες γνώσεις ενισχύοντας την εικόνα της Αθήνας σαν προϊόν συνεδριακού τουρισμού. 282

283 Κόστος Συμμετοχής: 250 / χρόνο 2. United Nations World Tourism Organization UNWTO Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών UNWTO, έχει ως κεντρικούς άξονες λειτουργίας, α) τη λειτουργία του ως παγκόσμιο φόρουμ τουριστικής πολιτικής και β) τη λειτουργία του ως πηγή τεχνογνωσίας σε τομείς και πεδία γνώσης σχετικά με την τουριστική ανάπτυξη. Υπηρεσίες Ο UNWTO παράγει εξειδικευμένες έρευνες και μελέτες σχετικά με την τουριστική αγορά, προωθεί ανταγωνιστικές και βιώσιμες πολιτικές και ενισχύει την τουριστική εκπαίδευση και κατάρτιση, ενώ προσφέρει τεχνική υποστήριξη σε περισσότερες από 100 χώρες ανά τον κόσμο. Μέσω της ειδικής επαγγελματικής διαδικτυακής πλατφόρμας Platma, που έχει δημιουργηθεί ειδικά για τα μέλη του φορέα, επιδιώκεται να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των μελών και να διευκολυνθεί η διάχυση πληροφορίας και γνώσης, συμβάλλοντας στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και βιωσιμότητας του τουρισμού. Στόχος της Platma είναι να αυξηθεί η πρόσβαση, διάδοση και ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσης που παράγεται από τα Μέλη σε όλο τον κόσμο και μέσω του ίδιου του UNWTO. Οφέλη Συμμετοχής Διασφαλίζεται η μόνιμη πρόσβαση του οργανισμού σε έρευνες και μελέτες της παγκόσμιας τουριστικής αγοράς Διευκολύνεται η δυνατότητα ανταλλαγής γνώσης και απόψεων, όπως επίσης και παραδειγμάτων βέλτιστης πρακτικής για την ανάπτυξη και προώθηση του τουρισμού. Υιοθετούνται συγκεκριμένες οδηγίες, κατευθύνσεις και λύσεις για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή του προορισμού μέσα από εύχρηστες εφαρμογές για τους ΟΤΑ και διασφαλίζεται η επιτυχής υλοποίηση τους μέσα από μηχανισμούς υποστήριξης Προσδίδει εξωστρέφεια στις κινήσεις του Οργανισμού και αναδεικνύει τη διάθεση του για εποικοδομητικές συνεργασίες σε διεθνές επίπεδο Διευκολύνεται η πρόσβαση του Οργανισμού σε δραστηριότητες και εκδηλώσεις παγκοσμίου κύρους αυξάνοντας τη δυνατότητα διεθνούς δικτύωσης. 283

284 Κόστος Συμμετοχής: ετησίως 3. International Congress & Conventions Association Το ACVB συμμετέχει ως μέλος στον Διεθνή Σύνδεσμο Συνεδρίων κατά την διάρκεια της περιόδου Μέσω της εν λόγω συνεργασίας το ACVB εξασφαλίζει πρόσβαση στην βάση δεδομένων του που περιέχει στοιχεία για συνέδρια για πάνω από 25 χρόνια και μένοντας σε επαφή με όλους του εμπλεκομένους που σχετίζονται με τον χώρο των συνεδρίων και είναι μέλη του Συνδέσμου. Συγχρόνως σημαντική είναι η πτυχή δικτύωσης που προσφέρει η συγκεκριμένη συνεργασία, δεδομένου ότι το πρόγραμμα μελών της ICCA περιλαμβάνει κορυφαίες εταιρείες συνεδριακού τουρισμού και Ενώσεις της παγκόσμιας συνεδριακής αγοράς. Κόστος Συμμετοχής: ετησίως 4. European Cities Marketing ECM Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Τουριστικών Οργανισμών Πόλεων (European Cities Marketing ECM) είναι μη κερδοσκοπικός φορέας που αποσκοπεί στην βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και των επιδόσεων των σημαντικότερων πόλεων της Ευρώπης, παρέχοντας μια πλατφόρμα στους επαγγελματίες προώθησης του τουρισμού αναψυχής και πόλεων και του συνεδριακού τουρισμού, με σκοπό την ανταλλαγή γνώσης, βέλτιστων πρακτικών και τη διεύρυνση του δικτύου τους για βελτίωση των επιδόσεων. Ο φορέας αποτελείται από 120 μέλη από περισσότερες από 100 μεγάλες πόλεις σε 32 χώρες. Υπηρεσίες Οι υπηρεσίες προς τα μέλη του φορεά περιλαμβάνουν τα εξής: Φόρουμ για ανταλλαγή θεμάτων και προκλήσεων Ευκαιρίες εκμάθησης μέσω πρόσβασης σε ειδικές μελέτες και έρευνες Επικοινωνία με επαγγελματίες του ίδιου χώρου Δυνατότητες ανάπτυξης ατομικού επαγγελματικού δικτύου μεταξύ 115 διευθύνοντων συμβούλων κορυφαίων τουριστικών οργανισμών και γραφείων συνεδριακού τουρισμού. 284

285 Δυνατότητα Δικτύωσης και Εταιρικής Ανάπτυξης μέσω της συμμετοχής σε ειδικά Workshops και Β2Β events. Μειωμένο κόστος εγγραφής για όλα τα συνέδρια και εκδηλώσεις του Φορέα και του δικτύου. Πρόσβαση σε intranet της ECM, το εσωτερικό φόρουμ με ειδήσεις και θεματικές συζητήσεις. Πρόσβαση στην ηλεκτρονική βιβλιοθήκη της ECM Newsletters / Ενημερωτικά δελτία για τις τελευταίες τάσεις στον ευρωπαϊκό τουρισμό πόλης Οφέλη Συμμετοχής Πρόσβαση σε σημαντικά στοιχεία έρευνας και εξειδικευμένης γνώσης καθώς και των απαραίτητων εργαλείων benchmarking/ αξιολόγησης και βελτίωσης της απόδοσης. Πρόσβαση σε χρήσιμες πλατφόρμες και φόρουμ για την ανταλλαγή γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών. Ανάπτυξη μίας ταυτότητας ως Ευρωπαϊκή Πόλη που θα επιτρέψει μία πανευρωπαϊκή προσέγγιση για την προώθηση και προβολή της Αθήνας σε ειδικές και στοχευμένες αγορές Δυνατότητες εκπαίδευσης και γαλούχησης εκπροσώπων του ACVB ως μελλοντικούς ηγέτες. Κόστος Συμμετοχής: ετησίως Αναβάθμιση Προγράμματος Δικτύωσης & Συνεργασιών Σε συνέχεια του Προγράμματος Διεθνούς Δικτύωσης που ακολουθεί το ACVB ως άνωθεν, και σε συνδυασμό με τη συνέχιση της συνεργασίας με τους παραπάνω οργανισμούς, προτείνεται η αναβάθμιση του Προγράμματος Δικτύωσης μέσω της συμμετοχής του ACVB στους εξής φορείς Travel Trade χαρακτήρα, με σκοπό την ανάπτυξη νέων και υφιστάμενων αγορών καθώς και τη στοχευμένη προβολή και προώθηση σε B2B επίπεδο, ειδικότερα δεδομένης της επιχειρησιακής αναδιάρθρωσης που προγραμματίζει το ACVB και της σύστασης ειδικού τμήματος Travel Trade/ Β2Β Marketing: 285

286 Ευρωπαϊκή Ένωση Tour Operators (ΕΤΟΑ) Παγκόσμια Ομοσπονδία Σπουδαστικού και Εκπαιδευτικού Τουρισμού (WYSE) Διεθνής Σύνδεσμος Τουρισμού Gay & Lesbian (IGLTA) 1. Ευρωπαϊκή Ένωση Tour Operators (European Tour Operators Association ΕΤΟΑ) Η Ευρωπαϊκή Ένωση Tour Operators (ETOA) ιδρύθηκε το 1989 από ομάδα τουριστικών οργανισμών που επιθυμούσαν να έχουν ένα συλλογικό όργανο εκπροσώπησής τους σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Εδρεύει στο Λονδίνο και σήμερα έχει εξελιχθεί στον μοναδικό Ευρωπαϊκό επαγγελματικό φορέα εκπροσώπησης των tour operators εισερχόμενου και διαευρωπαικού τουρισμού, μεγάλων τουριστικών ομίλων καθώς και των προμηθευτών τους, με περισσότερα από 600 μέλη. Η ΕΤΟΑ περιλαμβάνει στα μέλη του Tour Operators οι οποίοι εξειδικεύονται σε διαφορετικές αγορές και δραστηριοποιούνται σε διάφορες ηπείρους. Δεδομένου ότι η ΕΤΟΑ παραμένει η μοναδική εμπορική ένωση που παρέχει ευρωπαϊκό επίπεδο εκπροσώπησης των συμφερόντων των ταξιδιωτικών πρακτορείων εισερχόμενου και ενδο-ευρωπαϊκού τουρισμού, των wholesalers και των ευρωπαίων προμηθευτών τους, με έναν εκ των βασικών στόχων της να είναι η δημιουργία εμπορικών ευκαιριών μεταξύ αγοραστών και πωλητών στην ταξιδιωτική βιομηχανία, και στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδιασμού για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή της Αθήνας για την προώθηση της Αθήνας ως ιδανικού τουριστικού και συνεδριακού προορισμού μέσω B2B καναλιών, προτείνεται η συμμετοχή του ACVB στην Ευρωπαϊκή Ένωση Tour Operators (ETOA), ειδικότερα σε συνέχεια της συνεργασίας του Γραφείου για τη διοργάνωση σειράς ετήσιων workshops αυστηρά επαγγελματικού χαρακτήρα, υπό την επωνυμία «Travel Trade Athens». Οφέλη Συμμετοχής Δικτύωση με buyers μεγάλης αγοραστικής δύναμης και niche ενδιαφέροντος Αναβάθμιση Προφίλ ACVB προς buyers τουριστικών υπηρεσιών και διοργανωτές συνεδρίων Αύξηση Κρατήσεων από υψηλόβαθμα στελέχη και διαμορφωτές τάσεων στον τομέα του εισερχόμενου τουρισμού Προβολή προορισμού σε στοχευμένο κοινό μέσω διοργανώσεων και ταξιδιών εξοικείωσης 286

287 Συναντήσεις με πελάτες και άλλους οργανισμούς στις κορυφαίες δοργανώσεις της ΕΤΟΑ Δυνατότητα στόχευσης μελών της ΕΤΟΑ από συγκεκριμένες αγορές. Κόστος Συμμετοχής: 2.240/ ετησίως 2. Παγκόσμια Ομοσπονδία Σπουδαστικού και Εκπαιδευτικού Τουρισμού (WYSE) Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Σπουδαστικού και Εκπαιδευτικού Τουρισμού (WYSE) είναι μια παγκόσμια μη κερδοσκοπική οργάνωση αφιερωμένη στην προώθηση και την ανάπτυξη ευκαιριών για τον εκπαιδευτικό και μαθησιακό τουρισμό. Παρέχει διεθνείς ταξιδιωτικές εμπειρίες σε περισσότερους από 10 εκατομμύρια νέους και φοιτητές κάθε χρόνο, αποτελείται από 550 μέλη και εκτείνεται σε 120 χώρες σε όλους τους σχετικούς τουριστικούς τομείς. Υπηρεσίες Προώθηση των προσωπικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών πλεονεκτημάτων των ταξιδιών νέων και της εκπαίδευσης τους σε συνεργασία με τις κυβερνήσεις και τους οργανισμούς τουρισμού σε όλο τον κόσμο. Υποστήριξη επαγγελματικής ανάπτυξης ειδικών στα εκπαιδευτικά ταξίδια για την ανάπτυξη και την επιτυχία των φοιτητών και ειδικών ταξιδιών για τη νεολαία, καθώς και του κρίσιμου ρόλου που παίζουν σε αυτήν τη βιομηχανία των 136 δισεκατομμυρίων δολλαρίων. Παροχή εξειδικευμένης πλατφόρμας συναλλαγών, δικτύωσης και ανταλλαγής γνώσης. Ανάπτυξη καινοτόμων ταξιδιωτικών εκπαιδευτικών προϊόντων και υπηρεσιών για τη νεολαία και τους φοιτητές, όπως η Διεθνής Φοιτητική Ταυτότητα (ISIC). Οργάνωση των δύο σημαντικών τουριστικών συνεδρίων: World Youth and Student Travel Conference (WYSTC) και Work Experience Travel Market (WETM-IAC) Παραγωγή και διανομή εξειδικευμένης έρευνας και πληροφοριών ώστε να προσδιοριστούν οι μοναδικές ανάγκες και οι τάσεις των ανεξάρτητων ταξιδιωτών. Παροχή κατευθυντήριων γραμμών βέλτιστης πρακτικής για την ανάπτυξη σχετικών προϊόντων και πολιτικών. 287

288 Οφέλη Συμμετοχής Αποκλειστική πρόσβαση σε ειδικό πρόγραμμα συναντήσεων, εκδηλώσεων, στα συνέδρια της Ομοσπονδίας. Αποκλειστική πρόσβαση στην ειδική περιοχή του δικτυακού τόπου της Ομοσπονδίας η οποία περιέχει βασικές πληροφορίες επαφών και ευκαιρίες δικτύωσης. Εκπτωτικές Τιμές συμμετοχής (25%) στα ετήσια συνέδρια της Ομοσπονδίας. 25% έκπτωση στο διαφημιστικό χώρο του Youth Travel International Magazine. Αποκλειστική πρόσβαση σε μελέτες τάσεων για την αγορά νεολαίας, τουριστικές έρευνες και κατευθυντήριες γραμμές βέλτιστης πρακτικής. Πρόσβαση σε τακτικά e-newsletters, το Youth Travel International Magazine και άλλες ενημερώσεις. Προώθηση προγραμμάτων και υπηρεσιών του εκάστοτε μέλους στην ιστοσελίδα της Ομοσπονδίας, η οποία είναι μια ζωτική πηγή πληροφοριών για τους νέους που σχεδιάζουν το ταξίδι τους. Τα νέα και οι προσφορές του εκάστοτε μέλους εμφανίζονται στο e-newsletters. Ενημέρωση για θέματα visa που επηρεάζουν την εργασία στο εξωτερικό και θέματα πολιτιστικών ανταλλαγών. Υπεράσπιση σε συγκεκριμένες προκλήσεις της βιομηχανίας που επηρεάζουν τη διεθνή κινητικότητα των νέων. Εκπροσώπηση στην ετήσια σύνοδο της Ομοσπονδίας που πραγματοποιείται με τους επίσημους Οργανισμούς Τουρισμού. Κόστος Συμμετοχής: 750 / χρόνο. 3. Διεθνής Σύνδεσμος Τουρισμού Gay & Lesbian (IGLTA) Το LGBT (Lesbian, Gay, Bisexual, Trans Gender) κοινό αποτελεί ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό της συνολικής τουριστικής κίνησης και με στόχο την αποτελεσματική προσέγγιση αυτής της μεγάλης δυναμικής αγοράς προτείνεται η συνεργασία του ACVB με το Διεθνή Σύνδεσμο Τουρισμού Gay & Lesbian (IGLTA). 288

289 Ο Διεθνής Σύνδεσμος Τουρισμού Gay & Lesbian (IGLTA) αποτελεί τον κορυφαίο διεθνή οργανισμό με πρόγραμμα μελών αφιερωμένο στον LGBT τουρισμό ο οποίος προσφέρει εργαλεία σχεδιασμού, οργάνωση εκδηλώσεων και συνεδρίων, ιδέες και υποστήριξη ση διοργάνωση ταξιδιών εξοικείωσης και ευκαιρίες δικτύωσης με μέλη εκπροσώπους της LGBT τουριστικής αγοράς. Οφέλη Συμμετοχής: Έκπτωση στη συμμετοχή στο Ετήσιο Συνέρδιο του IGLTA, κορυφαίο διεθνές εκπαιδευτικό και επαγγελματικό event για την LGBT τουριστική αγορά. Πρόσβαση σε κοινές προωθητικές ενέργειες σε διεθνείς εκθέσεις και τουριστικά συνέδρια. Έκπτωση συνδρομής στο newsletter του Συνδέσμου με κοινό 315 δημοσιογράφων και media τα οποία καλύτουν την LGBT τουριστική αγορά. Ελεύθερη συνδρομή σε LGBT εκδόσεις Δυνατότητα προβολής σε χιλιάδες LGBT ταξιδιώτες μέσω της ιστοσελίδας του Συνδέσμου. Προβολή Εκδηλώσεων του ACVB στην ιστοσελίδα του Συνδέσμου Υποστήριξη στη διοργάνωση Fam Trips Κόστος Συμμετοχής: 550 / χρόνο 289

290 2. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Επικοινωνιακή Στρατηγική & Εταιρική Ταυτότητα Δημιουργία Νέας Εταιρικής Ταυτότητας & Διαμόρφωση Ενιαίας Επικοινωνιακής Αρχιτεκτονικής Q Εξωτερικός Συνεργάτης Τριμηνιαίων Πλάνων Επικοινωνιακών Ενεργειών Σύνταξη Προγράμματος συμμετοχής σε Διεθνείς Οργανισμούς και προϋπολογισμού Q4 2013/2014/2015 Q4 2013/2014/2015 Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων Προβολή Συμμετοχής του Οργανισμού σε τοπικό και εθνικό επίπεδο (Δελτία Τύπου, Χρήση Logos στην ιστοσελίδα) Ενέργεια & Προγραμματισμός συμμετοχής σε συνέδρια και εκδηλώσεις δικτύωσης ανά φορέα Έρευνα και Καταγραφή των διαθέσιμων μελετών ανά Φορέα συνεχείς Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων Δείκτες Αξιολόγησης Καταγραφή Επικοινωνιακής Απήχησης Εταιρικού Έργου μέσω Clipping/Αποδελτίωση και Online Brand Monitoring Tools. Ετήσια Έρευνα Ικανοποίησης Επισκεπτών Πρόγραμμα Αξιολόγησης ACVB Αριθμός Μελετών & Διαθέσιμης Έρευνας Βαθμός χρήσης Τεχνογνωσίας σε αναπτυξιακές και προωθητικές ενέργειες Προσέγγιση αγοράς στόχου ή κοινού στόχου Συμμετοχή και αξιολόγηση συνεδρίων και εκδηλώσεων ανά φορέα Κόστος Υλοποίησης Ενέργειας 2013/2014: : Δήμος Αθηναίων EATA Πηγή Χρηματοδότησης *οι δαπάνες στελέχωσης/εκπαίδευσης προσωπικού εντάσσονται σε διαφορετική ενότητα του στρατηγικού σχεδίου 290

291 Δράση Α.1.3 Ανάπτυξη & Παροχή Υπηρεσιών (Πρόγραμμα Μελών ACVB) 1. Περιγραφή & Σκοπός Σε συμφωνία με τα πρότυπα λειτουργίας και τις επιτυχημένες πρακτικές των ευρωπαϊκών οργανισμών τουρισμού πόλεων και των τμημάτων ή γραφείων συνεδριακού τουρισμού, το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών του Δήμου Αθηναίων ACVB σχεδιάζει την αναβάθμιση και διεύρυνση του προγράμματος μελών του. Η διεύρυνση του προγράμματος μελών αποσκοπεί στην παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών σε ζητήματα τεχνογνωσίας του τουριστικού τομέα καθώς και την δυνατότητα προβολής μιας τουριστικής επιχείρησης μέσα από μια πληθώρα διαφημιστικών επιλογών. Πιο συγκεκριμένα, το ACVB θα παράσχει την δυνατότητα προβολής των μελών που θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα έναντι ποσού που θα διαμορφώνεται από το είδος και τον αριθμό των παρεχόμενων υπηρεσιών και δυνατοτήτων προβολής. Οι υπηρεσίες θα περιλαμβάνουν εκπαιδευτικά σεμινάρια για επαγγελματίες τουρισμού, ειδικές ημερίδες, επιμορφωτικά έντυπα, πληροφόρηση για τα δρώμενα στον τουριστικό τομέα και δυνατότητες τουριστικής προβολής σε επιλεγμένα μέσα. Οι δυνατότητες προβολής θα παρέχονται μέσα από σειρά εντύπων και οπτικοακουστικoύ υλικού προβολής, τον επίσημο δικτυακό τόπο επισκεπτών και τις διεθνείς εκθέσεις τουρισμού. Υφιστάμενη Κατάσταση Το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών, διαθέτει ήδη επίσημη πλατφόρμα συνεργασίας με τον ιδιωτικό τομέα, η οποία ωστόσο απευθύνεται αποκλειστικά στους ενδιαφερόμενους φορείς του συνεδριακού τουρισμού, ενώ οι υπηρεσίες και τα προϊόντα λειτουργούν με άμεσο γνώμονα την προσέλκυση διεθνών συνεδρίων στην Αθήνα και στην ενίσχυση της τουριστικής οικονομίας μέσω του συνεδριακού τουρισμού. 291

292 292

293 Έως και σήμερα το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών προσφέρει τις κάτωθι υπηρεσίες στα μέλη του: Άµεση ενηµέρωση / κοινοποίηση για RFPs. Καθεστώς προτίµησης διακεκριµένης σύστασης. Συµµετοχή σε Site Inspections. Θεσµική υποστήριξη σε διεκδίκηση διοργάνωσης event ή σε διοργάνωση event και οργανωτική υποστήριξη. Παρέµβαση/διαµεσολάβηση προς τρίτες πλευρές για ζητήµατα αποτελεσµατικότερης διεκδίκησης διοργάνωσης event ή διευκολύνσεων για τη διοργάνωση event υνατότητα συµµετοχής, µε προνοµιακούς όρους, σε ενέργειες marketing και προβολής του ACVB. Εξειδικευµένη Πληροφόρηση. Εμπιστευτική ενημέρωση επί τάσεων και εξελίξεων της διεθνούς και της εγχώριας αγοράς (συμπεράσματα μελετών, ευρήματα ερευνών, αναλύσεις κοκ) των οποίων αποδέκτης ή παραγωγός θα είναι το ACVB Παροχή υλικού προβολής για την Αθήνα. Προβολή στο Planner s Guide. Προνοµιακή προβολή / Listing Προνοµιακοί τιµολογιακοί όροι για προβολή στα Έντυπα του ACVB Προνοµιακοί τιµολογιακοί όροι για προβολή στα sites του ACVB και του Breathtaking Athens Χορήγηση ειδικού σήµατος και λογότυπου «Member of ACVB». Κάθε Μέλος που εγγράφεται στο ACVB θα παραλαμβάνει ειδικό σήμα το οποίο μπορεί να χρησιμοποιεί στις δραστηριότητες και στο ενημερωτικό υλικό του. Προϋποθέσεις Εγγραφής και Υποχρεώσεις Μελών Membership Fee Αποκλειστικά επιχειρήσεις που λειτουργούν νοµίµως Ταµειακή συνέπεια συνδροµών και λοιπών υποχρεώσεων έναντι του ACVB Υποστήριξη µε προνοµιακούς όρους ενεργειών και αναγκών του ACVB Κοινοποίηση στο ACVB χειρισµού RFPs Υποβολή στο ACVB αναλυτικού Congress Review Sheet (CRS) Παροχή έντυπου και ψηφιακού υλικού για χρήση από το ACVB Η αναβάθμιση και η διεύρυνση του προγράμματος μελών αποσκοπεί στην διεύρυνση του κοινού στόχων, ώστε να συμπεριλαμβάνεται το σύνολο των επιχειρήσεων που ανήκουν 293

294 άμεσα ή έμμεσα στην τουριστική βιομηχανία, θέτοντας συγκεκριμένες προδιαγραφές συμμετοχής στο πρόγραμμα. Ως μέλη τoυ ACVB μπορούν να εγγραφούν οι παρακάτω επιχειρήσεις και φορείς: Ξενοδοχεία κάθε κατηγορίας Συνεδριακοί χώροι και συνεδριακά κέντρα Εστιατόρια Πολιτιστικά κέντρα και εγκαταστάσεις αναψυχής (μουσεία, πάρκα, αρχαιολογικοί χώροι, θέατρα κτλ.) Μεταφορικές εταιρείες: o Αεροπορικές εταιρείες o Εταιρείες ενοικίασης αυτοκινήτων o Εταιρείες με ταξί και πούλμαν Κρουαζιερόπλοια και ιστιοπλοϊκά Επαγγελματίες Οργανωτές Συνεδρίων (PCO) και Τοπικές Εταιρείες Διοργάνωσης Συνεδρίων (DMC) Εταιρείες επιχειρηματικών δώρων Εταιρείες τεχνικής και οπτικοακουστικής υποστήριξης Διερμηνείς και μεταφραστές Ταξιδιωτικά πρακτορεία Ασφαλιστικές εταιρείες Διαφημιστικές εταιρίες ή εταιρίες δημοσίων σχέσεων. Τυπογραφεία/ Επαγγελματίες Φωτογράφοι/ Μεταφραστικές Εταιρείες και Κειμενογράφοι. Οι παροχές του ACVB προς τα μέλη θα αφορούν τους κυριότερους τομείς λειτουργίας του Οργανισμού. Δυνατότητα συμμετοχής με προνομιακούς όρους σε ενέργειες marketing και προβολής του Οργανισμού, π.χ. καταχωρήσεις και δημοσιεύσεις σε διεθνή τύπο, παρουσιάσεις, διεθνείς εκθέσεις τουρισμού Προνομιακή προβολή μέλους μέσω του έντυπου προωθητικού/ ενημερωτικού υλικού Προνομιακή προβολή μέλους μέσω του ενιαίου διαδικτυακού ιστότοπου (ανά κατηγορία υπηρεσίας και με λογότυπο) 294

295 Προβολή θεματολογίας/ ειδησεογραφίας που αφορά μέλη στο site και στα έντυπα του Οργανισμού (π.χ Newsletter/ magazine) Προτεραιότητα συμμετοχής σε ειδικές ημερίδες τουρισμού που θα διοργανώνονται από τον Οργανισμό ή με τη συμβολή του Δωρεάν συμβουλευτική υποστήριξη σε επιχειρησιακά και αναπτυξιακά θέματα Προνομιακές τιμές συμμετοχής για στελέχη επιχειρήσεων μελών σε ειδικά εκπαιδευτικά σεμινάρια (Ψηφιακός τουρισμός, Social Media Ανάπτυξη περιεχομένου και προώθηση, Πράσινη Ανάπτυξη και Τουρισμός, Τουρισμός και Καινοτομία, κ.α.) Προτεινόμενες Βαθμίδες Συμμετοχής Μελών Κατόπιν διερεύνησης διάφορων μοντέλων και προγραμμάτων υπηρεσιών σε διεθνές επίπεδο προτείνεται η υιοθέτηση ενός απλού και εύκολου μοντέλου συμμετοχής ως προς τη διαχείριση, κατηγοριοποίηση των επιχειρήσεων και συλλογή των εισφορών μέσα από τέσσερις διαφορετικές βαθμίδες συμμετοχής οι οποίες θα ανταποκρίνονται σε τέσσερα διαφορετικά πακέτα υπηρεσιών ως εξής: Platinum Gold Silver Bronze Τα πακέτα υπηρεσιών και διαφημιστικής προβολής προς τα μέλη θα οριστικοποιηθούν μετά την ολοκλήρωση της σχετικής μελέτης. Προϋποθέσεις Συμμετοχής Μελών Αποκλειστικά νομίμως λειτουργούσες επιχειρήσεις. Για τις τουριστικές, απαραίτητο το Ειδικό Σήμα ΕΟΤ. Για επιχειρήσεις υπηρεσιών, προτιμητέα η πιστοποίηση ποιότητάς τους (π.χ. ISO, HACCP κ.λπ.). Ταμειακή συνέπεια συνδρομών και λοιπών υποχρεώσεων έναντι του ACVB. Υποστήριξη με προνομιακούς όρους ενεργειών και αναγκών του ACVB όπως: Φιλοξενίες και παροχές υπηρεσιών για Site Inspections, Fam Trips κ.λπ., Εκδηλώσεις κ.α. Ενημέρωση για διοργάνωση Events διεθνούς ενδιαφέροντος 295

296 Χρήση φωτογραφιών εγκαταστάσεών ή υπηρεσιών τους σε έντυπα και δικτυακό τόπο του φορέα. Υποστήριξη με προνομιακούς όρους ενεργειών και αναγκών του ACVB Κοινοποίηση Εταιρικών Δεδομένων και Στατιστικών στο ACVB Παροχή έντυπου και ψηφιακού υλικού για χρήση από το ACVB Προβολή του λογότυπου του ACVB στην ιστοσελίδα τους 2. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Αναβάθμιση & Διεύρυνση Προγράμματος Μελών ACVB Οριστικοποίηση Υπηρεσιών/Παροχών Μελών & Βαθμίδων Οικονομικής Συμμετοχής. Q Τμήμα Συνεδριακού Τουρισμού + Τμήμα B2B/Online Marketing Δημιουργία & Διανομή Έντυπου Ενημερωτικού/Προωθη τικού Φυλλαδίου Ετήσια Αναπροσαρμογή Προγράμματος Μελών Q Q Εξωτερικός Συνεργάτης Τμήμα Συνεδριακού Τουρισμού + Τμήμα B2B/Online Marketing Δείκτες Αξιολόγησης Κόστος Υλοποίησης Ενέργειας Αριθμός Μελών & Ρυθμός Μεταβολής # μελών ανά έτος Αριθμός Συμμετεχόντων σε Ενημερωτικές Ημερίδες Έσοδα Προγράμματος Μελών και Ρυθμός Καταβολής Εισφορών 2013/14: : Πηγή Χρηματοδότησης Δήμος Αθηναίων Ιδίοι Πόροι 296

297 5.2.2 Άξονα Β: Αναβάθμιση & Εμπλουτισμός Τουριστικού Προϊόντος Β1 Παρατηρητήριο Τουρισμού Το Παρατηρητήριο Τουρισμού θα λειτουργήσει, όντας εναρμονισμένο με δοκιμασμένες προσεγγίσεις της διεθνούς εμπειρίας και με γνώμονα την αναβάθμιση του γνωστικού υπόβαθρου για τον τουριστικό τομέα της Αθήνας. Οι δράσεις του Παρατηρητήριου προσανατολίζονται στη συγκέντρωση, ανάλυση και διάχυση ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, που θα τεκμηριώνουν επαρκώς και θα στοιχειοθετούν την τουριστική στρατηγική του Δήμου Αθηναίων. Προσφέροντας μια αποτίμηση των χαρακτηριστικών του τουριστικού τομέα στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας, το Παρατηρητήριο θα καταστήσει επιπλέον εφικτή την επικαιροποίηση του στρατηγικού σχεδιασμού και την προσαρμογή των αντίστοιχων δράσεων υπό το φως νέων δεδομένων. Συμπληρωματικά, η άρτια λειτουργία και επικοινωνία των δράσεων του Παρατηρητηρίου θα βασιστεί στην ανάπτυξη μιας διαδικτυακής πλατφόρμας καταχώρησης, διαχείρισης, σχολιασμού και εμπλουτισμού των δεδομένων του τουριστικού τομέα. Εν ολίγοις, η ροή πληροφοριών που θα συνδράμουν στη λήψη αποφάσεων στρατηγικού σχεδιασμού για τον τουρισμό πρόκειται να επιτευχθεί με: Την καταγραφή στοιχείων που αφορούν διαφορετικές πτυχές του τουριστικού τομέα της Αθήνας σε συνεργασία με φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Την παρακολούθηση μέσα από ένα σύστημα παραμέτρων και δεικτών, των τάσεων, εξελίξεων και των κρίσιμων για τον τουρισμό μεγεθών. Τη διατύπωση προτάσεων προς τους εμπλεκόμενους φορείς για τη βελτίωση των ασκούμενων πολιτικών. Τη διάχυση των αποτελεσμάτων και τη μεταφορά τεχνογνωσίας από συναφείς οργανισμούς άλλων χωρών. 1. Περιγραφή & Σκοπός Δράση Β1.1 Σύστημα Καταγραφής & Αξιολόγησης Τουριστικού Προϊόντος Η σύσταση του Συστήματος Καταγραφής & Αξιολόγησης περιλαμβάνει την υλοποίηση δύο χαρτοφυλακίων εξειδικευμένων δεικτών, οι οποίοι θα αποτελέσουν πυλώνα στήριξης για την 297

298 προώθηση και διαχείριση της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό. Η υλοποίηση του εν λόγω συστήματος στοχεύει: στον εντοπισμό ελλείψεων και αδυναμιών με προοπτική τη διατύπωση προτάσεων και συστάσεων προς όφελος του τουριστικού τομέα της Αθήνας, στη διερεύνηση της θεματικής και γεωγραφικής κατανομής των διαθέσιμων τουριστικών έλξεων και υπηρεσιών Το πρώτο χαρτοφυλάκιο (Τουριστικών Πόρων) θα επικεντρωθεί στη λεπτομερή καταγραφή των υλικών και άυλων πόρων τουριστικού ενδιαφέροντος στην περίπτωση της Αθήνας, καθώς και στην αξιολόγηση τους βάσει γεωγραφικών και θεματικών (ποιοτικών) κριτηρίων. Το δεύτερο χαρτοφυλάκιο (Τουριστικού Προϊόντος) θα επισύρει την προσοχή των φορέων του τουριστικού τομέα στον βαθμό αποτελεσματικότητας των ενεργειών εμπορευματοποίησης, προβολής, και διάθεσης των τουριστικών πόρων και υπηρεσιών ως προς την ανάδειξη της πολυσημίας της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού, σύμφωνα με τις επιταγές του διεθνούς ανταγωνιστικού περιβάλλοντος. Δράση Β1.2 Τράπεζα Τουριστικών Δεδομένων Η σύσταση της Τράπεζας Τουριστικών Δεδομένων αποσκοπεί στη μεθοδική και έγκαιρη συγκομιδή, αξιολόγηση, επεξεργασία και δημοσίευση πληροφοριών σχετικά με τις τάσεις προσφοράς και ζήτησης του τουριστικού τομέα της Αθήνας σε συνεργασία με τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού και άλλους εμπλεκόμενους φορείς. Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω κατηγορίες δεδομένων: δυναμικότητες ξενοδοχειακών καταλυμάτων και γεωγραφική διασπορά τους, εξέλιξη αφίξεων και διανυκτερεύσεων ανά γεωγραφική περιοχή / κατηγορία καταλυμάτων / εθνικότητα / μήνα, επιμέρους ξενοδοχειακοί δείκτες (μέση παραμονή, πληρότητες, έσοδα ανά διαθέσιμο δωμάτιο, κ.λπ), επιβατική κίνηση στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και στον σταθμό κρουαζιέρας του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς, και δείκτες συνεδριακής δραστηριότητας. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία της Τράπεζας είναι η διαρκής συλλογή στατιστικών στοιχείων από μια σειρά εγχώριων και εξωτερικών πηγών. Στην πρώτη 298

299 κατηγορία συμπεριλαμβάνονται η Ελληνική Στατιστική Αρχή, η Τράπεζα της Ελλάδος, ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, ο Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο και το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψων, ενώ στη δεύτερη κατηγορία υπάγονται οργανισμοί με διεθνώς αναγνωρισμένες περγαμηνές στην τουριστική έρευνα (Π.χ. United Nations World Tourism Organization, European Cities Marketing, International Convention and Congress Association, European Travel Commission, κ.λπ). Δράση Β1.3 Έρευνα Ικανοποίησης Επισκεπτών Για την τήρηση των όρων συγκρισιμότητας, το Τμήμα Έρευνας και Στατιστικής του Οργανισμού Τουρισμού Ευρωπαϊκών Πόλεων έχει αναπτύξει μια πρότυπη ερευνητική μεθοδολόγια για τη διερεύνηση του προφίλ των τουριστών αλλά και των εντυπώσεων από την παραμονή τους στις Ευρωπαϊκές πόλεις. Εν προκειμένω, σκοπός είναι η συγκομιιδή δημογραφικών στοιχείων αλλά και πληροφοριών όσον αφορά τη ταξιδιωτική συμπεριφορά και τουριστική εμπειρία των αλλοδαπών επισκεπτών που διαμένουν στην Αθήνα. Για την υλοποίηση μιας έρευνας ικανοποίησης επισκεπτών εντός του 2014, και άλλης μιας εντός του 2015 απαιτείται η διεξαγωγή προσωπικών συνεντεύξεων βάσει δομημένων ερωτηματολογίων με ένα δείγμα 2000 ερωτηθέντων. Το συγκεκριμένο δείγμα πληρεί τις προϋποθέσεις για τον εντοπισμό και επαρκή ανάλυση διαφορετικών κατηγοριών τουριστών. Οι επαφές με τους συμμετέχοντες θα λάβουν χώρα κοντά σε σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος σε όλη τη διάρκεια του κάθε έτους, κάθε συνέντευξη δε θα υπερβαίνει τα 15 με 20 λεπτά, ενώ το κύριος σκέλος της συνέντευξης θα αποτελείται από ερωτήσεις σχετικά με: Το φύλο και την ηλικία κάθε τουρίστα Την εθνικότητα Το μορφωτικό επίπεδο και την επαγγελματική κατάσταση Το μέγεθος και τη σύνθεση του νοικοκυριού Τον διαθέσιμο χρόνο και τη διάρκεια παραμονής Τον αριθμό επισκέψεων και τον σκοπό του ταξιδιού Τον τύπο μεταφορικού μέσου κατά την άφιξη διαμονή, και αναχώρηση Την περιοχή διαμονής και τον τύπο καταλύματος Τις πηγές πληροφόρησης για τον προορισμό Τη μέθοδο κρατήσεων και την παρέα στο ταξίδι 299

300 Τις δραστηριότητες στον προορισμό Τις προτιμήσεις αλλά και τα παράπονα κάθε τουρίστα μαζί με μια αξιολόγηση των συστατικών στοιχείων του προορισμού Την πιθανότητα να ξανά-επισκεφθεί ο τουρίστας τον προορισμό Δράση Β1.4 Έρευνα Εικόνας Προορισμού Η διενέργεια δεύτερης πρωτογενούς έρευνας εντός του 2014 θα επικεντρωθεί στις αντιλήψεις που επικρατούν στο εξωτερικό για την ταυτότητα της Αθήνας, ώστε να συνεισφέρει άμεσα στην ορθή προώθηση και διαχείριση του τουριστικού προορισμού. Η συγκεκριμένη έρευνα θα αποτελέσει εργαλείο για την κατανόηση: της απήχησης της Αθήνας σε επιλεγμένες αγορές, των στοιχείων που διαφοροποιούν τόσο θετικά όσο και αρνητικά την εικόνα της από ανταγωνίστριες πόλεις στη δεδομένη συγκυρία, και τυχόν στερεότυπων που συνοδεύουν τη φήμη της. Στα πλαίσια κατευθύνσεων που παρέχει ο United Nations World Tourism Organization, η εν λόγω έρευνα προδιαγράφει την οργάνωση και πραγματοποίηση ομάδων εστιασμένης συζήτησης και μεμονωμένων σε βάθος συνεντεύξεων με εκπροσώπους κλάδων της τουριστικής βιομηχανίας. Στην προκειμένη περίπτωση, αντικείμενο διερεύνησης θα είναι οι αντιλήψεις για την Αθήνα επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στις αγορές: των ταξιδιών city-breaks με γενικό η εξειδικευμένο αντικείμενο, των οργανωτών συνεδρίων και εταιρικών συναντήσεων, και των κρουαζιέρων Σημαντική παράμετρος είναι ότι τίθεται η βαση για την επικαιροποίηση της εν λόγω έρευνας ανά δύο ή τρία έτη, ώστε να καταστούν μακροπρόθεσμα εφικτές τόσο η επανεκτίμηση του παρεχόμενου τουριστικού προϊόντος και των υιοθετημένων δράσεων μάρκετινγκ στην περίπτωση της Αθήνας όσο και η διατύπωση δημιουργικών προτάσεων για την ανανέωση και επαναφήγηση της ταυτότητας της πόλης. 2. Παραδείγματα TOURMIS & Παρατηρητήριο Τουρισμού Βρυξελλών Η ιστοσελίδα της Τράπεζας Τουριστικών Δεδομένων του European Cities Marketing αποτελεί ενδεδειγμένο παράδειγμα καταγραφής και συνολικής απεικόνισης τουριστικών δεδομένων, τα 300

301 οποία κατηγοριοποιούνται βάσει διαφορετικών κριτηρίων, τυγχάνουν διαρκούς ανανέωσης, και απευθύνονται τόσο σε όσους σχετίζονται επαγγελματικά με τον τουρισμό αλλά και σε όσους θέλουν να αποκομίσουν μια γενικότερη εικόνα των τάσεων τουριστικής προσφοράς και ζήτησης στις Ευρωπαϊκές πόλεις. Επιπροσθέτως, οι ετήσιες αναφορές του Παρατηρητηριου Τουρισμού Βρυξελλών, το οποίο υπάγεται στη δομή του Visit Brussels ως διοικητικός φορέας αρμόδιος για θέματα τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας του Βελγίου, καταδεικνύουν το εύρος και το πλήθος των δεδομένων που δύνανται να τύχουν επεξεργασίας, βάσει των ερευνητικών αναγκών που υφίστανται στην περίπτωση ενός δημοφιλούς Ευρωπαϊκού αστικού προορισμού. 301

302 302

303 3. Σημαντικοί Παράγοντες Υλοποίησης Τεκμηρίωση της συμβατότητας των ερευνητικών εφαρμογών σύμφωνα με τις πρακτικές διεθνών οργανισμών. Απρόσκοπτη συλλογή στοιχείων σε βάθος χρόνου στα πλαίσια της συνεργασίας με τους εμπλεκόμενους φορείς. Πρακτική αξιολόγηση υλοποίησης των ερευνητικών εφαρμογών και ανάδειξη ανάγκης πιθανών προσαρμογών. 4. Οφέλη για Δήμο Αθηναίων Η δημιουργία του Παρατηρηρίου διευκολύνει τη συστηματική συλλογή και παρακολούθηση ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων, προσφέροντας: Προσδιορισμό ενός μεθοδολογικού πλαισίου με χρηστικά ερευνητικά εργαλεία για την ενδελεχή ανάλυση του τουριστικού τομέα της Αθήνας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Αποτίμηση των τάσεων που διέπουν την τουριστική δραστηριότητα σε επίπεδα προσφοράς και ζήτησης. Καταγραφή και αποτύπωση του τουριστικού αποθέματος της Αθήνας και της Αττικής. Αξιολόγηση των ποικίλων επιπτώσεων της τουριστικής δραστηριότητας συνεκτιμώντας όρους οικονομικής ανταγωνιστικότητας και βιώσιμης ανάπτυξης. Εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση της στρατηγικής για την ανάπτυξη, προώθηση και διαχείριση του τουρισμού. Επικαιροποίηση στρατηγικής και επιμέρους εφαρμογών καθώς και αντιμετώπιση προκλήσεων υπό το φως νέων δεδομένων. Επιπλέον, η επεξεργασία και παροχή αξιόπιστων ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων διασφαλίζει τη συνεχή και έγκυρη ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κάθε ενδιαφερόμενου σε θέματα που αφορούν τον τουριστικό τομέα της Αθήνας. 303

304 5. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Δημιουργία Παρατηρητηρίου Τουρισμού Σύνταξη Προδιαγραφών για Εννοιολογτικό Πλαίσιο, Μεθοδολογία και Περιεχόμενο Ερευνητικών Εφαρμογών Σχέδιο & Χρονοδιάγραμμα Υλοποίησης Ερευνητικών Εφαρμογών και Παραγόμενων Δημοσιεύσεων Ανάπτυξη Διαδικτυακής Πλατφόρμας & Επίσημη Παρουσίαση της Εκπόνηση και Παρουσίαση Μελετών: Συστήματος Καταγραφης & Αξιολόγησης Τουριστικού Προϊόντων Τράπεζας Τουριστικών Δεδομένων Εκπόνηση και Παρουσίαση Ερευνών: Ικανοποίησης Επισκεπτών Εικόνας Προορισμού Εκπόνηση και Παρουσίαση Επικαιροποιημένων Μελετών: Συστήματος Καταγραφης & Αξιολόγησης Τουριστικού Προϊόντων Τράπεζας Τουριστικών Δεδομένων Q Q2-Q Q2-Q Q1-Q Q1-Q Επιστημονικός Σύμβουλος + Τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης Δημιουργία Εκπαιδευτικού Υλικού και Παροχή Κύκλου Εκπαίδευσης στο Προσωπικό του ACVB Δείκτες Αξιολόγησης Q1-Q Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Έρευνας & Ανάπτυξης Επίπεδο Συνεργασίας με Εμπλεκόμενους Φορείς Τήρηση Προδιαγραφών Υλοποίησης Έργου Τήρηση Χρονοδιαγραμμάτων Αριθμός Εκπονηθείσων Μελετών Κόστος Υλοποίησης Έργου / Ενέργειας 2013: : : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 304

305 Β2 Ανάπτυξη Θεματικών Εμπειριών & Χαρτοφυλακίου Τουριστικού Προίόντος Το έργο αποσκοπεί στην ενίσχυση της ελκυστικότητας της πρωτεύουσας και στην ισχυροποίησης της θέσης της ως city-break προορισμός μέσω στοχευμένων ενεργειών αναβάθμισης και ανάδειξης του τουριστικού προϊόντος της. Ως επιμέρους στόχοι του έργου λογίζονται: ο εμπλουτισμός της ταξιδιωτικής εμπειρίας όσων επισκέπτονται την Αθήνα, η ανάδειξη πολλών ελκυστικών δραστηριοτήτων που θα έχουν ως συνέπεια την αύξηση της μέσης παραμονής και της ταξιδιωτικής δαπάνης των επισκεπτών, η διάχυση του τουριστικού ρεύματος σε περισσότερες περιοχές της πόλης, η ανάδειξη της πολυμορφίας που χαρακτηρίζει την Αθήνα, και κυρίως η ισορροπημένη προβολή τόσο των ιστορικών όσο και των σύγχρονων θελγήτρων της. 1. Περιγραφή & Σκοπός Για τον εμπλουτισμό της τουριστικής προσφοράς με νέα προϊόντα και την αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους επαγγελματίες του τουρισμού, οι δράσεις του συγκεκριμένου έργου αποβλέπουν: στην αποτύπωση της τουριστικής ταυτότητας της Αθήνας, στην κατανόηση των αναγκών και των συμπεριφορών που διέπουν τους επισκέπτες και στην ανάπτυξη και προώθηση εξειδικευμένων ταξιδιωτικών προγραμμάτων και προτάσεων δραστηριοτήτων για ειδικές κατηγορίες τουριστών. Δράση Β2.1 Μελέτη Αξιολόγησης/Αναβάθμισης Επιλεγμένων Περιοχών Τουριστικού Ενδιαφέροντος Κάθε προσπάθεια βελτίωσης των τουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών της Αθήνας είναι ουσιώδες να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες των επισκεπτών. Συνεπώς, η Μελέτη Αξιολόγησης θα επιδιώξει να καταγράψει τους διαφορετικούς τύπους επισκεπτών στην Αθήνα και να προσδιορίσει: από που αντλούν πλήροφορίες για τον προορισμό; πως αντιλαμβάνονται τις ιδιαιτερότητες του τόπου; πως αντιμετωπίζουν την ελληνική πραγματικότητα και πως θα ήθελαν να ζήσουν την «ελληνική εμπειρία» Για την διερεύνηση αυτών και άλλων ερωτημάτων όσον αφορά τη ταξιδιωτική συμπεριφορά και εμπειρία όσων επισκέπτονται την Αθήνα θα υλοποιηθεί γραφειακή έρευνα σε υπάρχοντα 305

306 στατιστικά στοιχεία και μελέτες, θα διενεργηθούν συνεντεύξεις με τοπικούς φορείς και εκπροσώπους της διεθνούς τουριστικής αγοράς και θα πραγματοποιηθούν επιτόπιοι έλεγχοι και επιθεωρήσεις χώρων σε τουριστικές περιοχές. Επιπλέον, η Μελέτη Αναβάθμισης Επιλεγμένων Περιοχών Τουριστικού Ενδιαφέροντος θα επικεντρωθεί σε προτάσεις για την αναβάθμιση της συνολικής τουριστικής εμπειρίας μέσω υποδομών ελαφράς κλίμακας και ήπιων αρχιτεκτονικών παρεμβάσεων, με σκοπό την αναδιαμόρφωση του αστικού τοπίου σε περιοχές που θα επιλεγούν βάσει των ευρημάτων της μελέτης αξιολόγησης. Δράση Β2.2 Ανάπτυξη Τουριστικών Πακέτων Θεματικών Εμπειριών και Προϊόντων Η δεύτερη δράση περιλαμβάνει τον στρατηγικό σχεδιασμό και την ανάπτυξη τουριστικών βιωματικών υπηρεσιών και προϊόντων με γνώμονα τόσο την ικανοποίηση των αναγκών των επισκεπτών όσο και τη παροχή καινοτόμων προτάσεων για την προώθηση της Αθήνας στους επαγγελματίες του τουρισμού. Διάγραμμα 5.2.3: Βιωματικός Σχεδιασμός και Καινοτομία National Laboratory for Tourism and E-Commerce, Temple University (sthm.temple.edu) Ο εμπλουτισμός της τουριστικής προσφοράς με νέα προϊόντα θα βασιστεί στον σχεδιασμό και στην αποτύπωση ενός συνόλου θεματικών ταξιδιωτικών εμπειριών βιωματικού χαρακτήρα στις επιλεγμένες περιοχές, ενώ η δημιουργία ενός καταλόγου ολοκληρωμένων και εμπορεύσιμων τουριστικών πακέτων θα αποτελέσει βασικό εργαλείο για την προώθηση πωλήσεων στα B2B κανάλια (εκθέσεις, family trips, destination specialist programs, travel trade workshops, online travel agencies). 306

307 Καθως οι τουριστικοί προορισμοί ανά τον κόσμο εστιάζουν ολοένα και περισσότερο στην ατμόσφαιρα, στην αφήγηση, στο φωτισμό, στην εκμετάλλευση των χώρων ανάπαυσης και σε παρεμβάσεις που προωθούν το φυσικό περιβάλλον, αποτελεί ζητούμενο για την Αθήνα η ενίσχυση της τουριστικής της ταυτότητας με εμπειρίες που ιδανικά θα υποστηρίζονται από ψηφιακά μέσα και θα δημιουργούν πρωτόγνωρα αισθήματα και αξέχαστες αναμνήσεις. Για αυτόν τον λόγο βασική αρχή της δράσης Ανάπττυξη Τουριστικών Πακέτων Εμπειριών και Προίόντων θα πρέπει να είναι η βιωματική προσέγγιση: να υποστηρίζεται δηλαδή η διέγερση και συμμετοχή όλων των αισθήσεων σε μία ολιστική αντιμετώπιση της σχέσης επισκέπτητόπου, ώστε η στοχευμένα σκηνοθετημένη σχέση αυτή να εντυπωθεί μακροπρόθεσμα σαν προσωπικό σωματικό βίωμα στη μνήμη κάθε επισκέπτη. Δράση Β2.3 Εκπαίδευση Τοπικού Τουριστικού Τομέα Η τελευταία δράση του έργου αφορά ενέργειες εκπαίδευσης και δικτύωσης για τη προβολή και προώθηση των νέων βιωματικών υπηρεσιών και προϊόντων στους εκπροσώπους της αθηναϊκής τουριστικής βιομηχανίας και της διεθνούς αγοράς. Πιο συγκεριμένα, θα πραγματοποιηθούν: Τέσσερα (4) Ολοήμερα Σεμινάρια Κατάρτισης του ευρύτερου τουριστικού τομέα της Αθήνας. Τα σεμινάρια θα παράσχουν κατευθυντήριες γραμμές, θα ορίζουν νέες στάσεις και απαραίτητα μέτρα για τη βελτιστοποίηση των τουριστικών υπηρεσιών και των προϊόντων. Επιπροσθέτως, τα σεμινάρια θα ανταποκρίνονται στο πλαίσιο υλοποίησης του στρατηγικού σχεδιασμού, ώστε να υπάρξει κοινός προσανατολισμός και κοινή αντίληψη της τουριστικής ανάπτυξης της Αθήνας από τους τοπικούς εκπροσώπους της. Δύο (2) Προωθητικά (Εργαστήρια) Workshops για εκπροσώπους της διεθνούς τουριστικής αγοράς. Στόχος των εργαστηρίων θα είναι η προβολή και η προώθηση των νέων ταξιδιωτικών εμπειριών που προσφέρονται στην Αθήνα σε διεθνείς παράγοντες (tour operators, δημοσιογράφοι κτλ.), ώστε η παρουσίαση των εμπορεύσιμων τουριστικών πακέτων να προκαλέσει την εκμετάλλευση των τουριστικών προϊόντων από τη διεθνή αγορά. 307

308 2. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Ανάπτυξη Θεματικών Εμπειριών και Χαρτοφυλακίων Τουριστικών Προϊόντων Εκπόνηση Μελέτης Αξιολόγησης/Αναβάθμισης Περιοχών Τουριστικού Ενδιαφέροντος Εξωτερικός Συνεργάτης + Εκπόνηση Στρατηγικού Σχεδίου για τον Βιωματικό Σχεδιασμό, για την Ανάπτυξη, και για την Προώθηση Τουριστικών Προϊόντων για την Αθήνα Υλοποίηση Κατάλογου Ολοκληρωμενων και Εμπορεύσιμων Τουριστικών Πακέτων Διενέργεια Δράσεων Εκπαίδευσης Δκτύωσης Q Q Q Q Q4 2014/2015 Τμήματα: -Έρευνας & Ανάπτυξης -Β2Β/Online Marketing Εξωτερικός Συνεργάτης + -Β2Β/Online Marketing Εξωτερικός Συνεργάτης + -Β2Β/Online Marketing Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήματα: -Δημοσίων Σχέσεων -Β2Β/Online Marketing Δείκτες Αξιολόγησης Εύρος βιωματικών εμπειριών που θα αναπτυχθούν Αριθμός ολοκληρωμένων τουριστικών πακέτων που θα αναπτυχθούν Αριθμός συμμετεχόντων στα σεμινάρια και εργαστήρια Κόστος Υλοποίησης Έργου / Ενέργειας 2013: 2014: : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς(ΕΣΠΑ) 308

309 Β3 Αναβάθμιση & Επέκταση Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών 1. Σκοπός και Περιγραφή Δράση Β3.1: Συντήρηση, Αναβάθμιση & Επέκταση Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών (Αμαλίας, Αεροδρόμιο, Αδριανού και ΟΛΠ) Η συντήρηση, αναβάθμιση και επέκταση του δικτύου πληροφόρησης επισκεπτών του Δήμου Αθηναίων αποσκοπεί α) στην άρτια πληροφόρηση του επισκεπτικού κοινού σχετικά με το τουριστικό προϊόν της πόλης, β) στη διάχυση των ροών επισκεπτών σε επιπλέον σημεία και περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος και γ) στην αύξηση της μέσης παραμονής και μέσης δαπάνης των τουριστών στην Αθήνα. Η σημασία της διατήρησης και ανάπτυξης ενός ολοκληρωμένου δικτύου πληροφόρησης έγκειται στην σημασία η οποία αποδίδεται στην σωστή και άμεση πληροφόρηση των επισκεπτών για το σύνολο των χρηστικών πληροφοριών. Συγκεκριμένα, παρέχονται πληροφορίες σχετικά με τις μετακινήσεις των επισκεπτών και τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, το σύνολο των πληροφοριών για την επισκεψιμότητα του συνόλου των Αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων, την εμπορική κίνηση και δραστηριότητα στην πόλη της Αθήνας, καθώς επίσης και το σύνολο των πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Δράση Β3.2 Στελέχωση και Εκπαίδευση Προσωπικού Για την αποτελεσματική λειτουργία της αναβάθμισης και της επέκτασης του δικτύου πληροφόρησης απαιτείται η στελέχωση της δομής με εξειδικευμένο προσωπικό με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά κατόπιν ολοκλήρωσης της αξιολόγησης των ληφθέντων βιογραφικών τα οποία θα προκύψουν από σχετική πρόσκληση υποβολής. Με σκοπό την καλύτερη δυνατή κάλυψη των διοικητικών αναγκών του φορέα και την αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεων και ενεργειών που περιγράφονται στο στρατηγικό σχέδιο προτείνεται η επιλογή και απασχόληση του προσωπικού με βάση τα παρακάτω κριτήρια. 309

310 Απαραίτητα Προσόντα Στελεχών Τα επιλεγμένα στελέχη θα είναι υπεύθυνα για την υλοποίηση και διαχείριση των προγραμματισμένων αναπτυξιακών και προωθητικών δράσεων του σχεδίου δράσης και για τη διασφάλιση της συνεχούς βελτιστοποίησής τους. Στα απαραίτητα προσόντα των στελεχών συμπεριλαμβάνονται: Πτυχίο Ανώτατης Σχολής, Άριστη Γνώση Αγγλικών και άλλων ξένων γλωσών, δυνατότητα άμεσης χρήσης για την εξυπηρέτηση επισκεπτών. Ευχέρεια στην επικοινωνία τόσο στο γραπτό όσο και στο προφορικό λόγο, και δυνατότητα ανταπόκρισης σε πολλαπλά καθήκοντα. Προηγούμενη εμπειρία σε δομές εξυπηρέτησης πελατών/επισκεπτών Καλή γνώση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας και της λειτουργίας του τουριστικού τομέα. Επιθυμητή είναι επίσης η ευρεία και ολοκληρωμένη γνώση των κυριότερων μέσων κοινωνικής δικτύωσης (social media) Υφιστάμενη Κατάσταση Έως και σήμερα λειτουργούν τέσσερα σημεία πληροφόρησης και συγκεκριμένα στην διασταύρωση της Λεωφ. Αμαλίας & Διονυσίου Αεροπαγίτου, στο Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, στην οδό Ανδριανού και στον ΟΛΠ, τα οποία έχουν ξεκινήσει την λειτουργία τους από τον Δεκέμβριο του Το πρώτο σημείο πληροφόρησης επισκεπτών λειτούργησε στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών Ελευθέριος Βενιζέλος, στο επίπεδο Αφίξεων. Ξεκίνησε την λειτουργία του το Δεκέμβριο 2008 και λειτουργεί έως και σήμερα, δώδεκα (12) ώρες την ημέρα, επτά (7) ημέρες την εβδομάδα, δώδεκα (12) μήνες τον χρόνο. Νέο σημείο πληροφόρησης επισκεπτών ξεκίνησε τη λειτουργία του στον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου το Μάιο του έτους Παράλληλα, με την παροχή τουριστικών πληροφοριών, γίνεται και η πώληση των επίσημων αναμνηστικών προϊόντων της Αθήνας. Η λειτουργία του είναι δώδεκα (12) ώρες την ημέρα, επτά (7) ημέρες την εβδομάδα και διαρκεί την περίοδο της κορύφωσης της τουριστικής κίνησης δηλαδή τους μήνες από Μάιο έως Οκτώβριο. 310

311 Την ίδια χρονική περίοδο δηλαδή τον Μάιο του 2011 ξεκίνησε και η λειτουργία ενός ακόμη σημείου πληροφόρησης επισκεπτών, στον προαύλιο χώρο του Οργανισμού Λιμένα Πειραιά (ΟΛΠ ), σημείο καθημερινής άφιξης των κρουαζιερόπλοιων. Η λειτουργία του είναι πέντε (5) ώρες την ημέρα, επτά (7) ημέρες την εβδομάδα και διαρκεί την περίοδο της κορύφωσης της τουριστικής κίνησης δηλαδή τους μήνες από Μάιο έως Οκτώβριο. Ένα νέο σημείο πληροφόρησης επισκεπτών ξεκίνησε τη λειτουργία του στον πεζόδρομο της οδού Αδριανού την 1η Απριλίου του έτους Η λειτουργία του έχει προσδιοριστεί για τους μήνες Απρίλιο 2013 και Μάιο 2013 σε οκτώ (8) ώρες την ημέρα και πέντε (5) ημέρες την εβδομάδα ενώ για τους υπόλοιπους μήνες και μέχρι το τέλος Οκτωβρίου σε δέκα (10) ώρες την ημέρα και επτά (7) ημέρες την εβδομάδα. Παραδείγματα Στο σύνολο σχεδόν των τουριστικών προορισμών του εξωτερικού, όπως για παράδειγμα στη Ρώμη, στη Βαρκελώνη, και στην Βιέννη, λειτουργεί δίκτυο σημείων πληροφόρησης επισκεπτών και τουριστών, τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης και ευρύτερης έρευνας διεθνών πρακτικών. Επί παραδείγματι: Στην Ρώμη λειτουργούν περισσότερα από δεκαπέντε σημεία πληροφόρησης τα κυριότερα εκ των οποίων είναι τα εξής: Tourist Information Point Ciampino, Tourist Information Point "Fiumicino", Tourist Information Point "Ostia Lido", Tourist Information Point "Castel Sant'Angelo", Tourist Information Point " Minghetti", Tourist Information Point "Navona", Tourist Information Point "Nazionale", Tourist Information Point "Santa Maria Maggiore", Tourist Information Point "Sonnino", Tourist Information Point "Termini". Στην Βαρκελώνη έχουν αναπτυχθεί περισσότερα από δέκα σημεία πληροφόρησης κοινού κυριότερα των οποίων είναι: Plaça Sant Jaume, Estació de Sants, Airport Terminals 1 & 2, Cabina Rambla, Mirador de Colom, Cabines d'informació turística, Terminals de creuers. 311

312 Απεικόνιση σημείων πληροφόρησης κοινού- Ρώμη Σημεία πληροφόρησης κοινού- Βαρκελώνη 312

313 2. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Αναβάθμιση Επέκταση Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων Εκπόνηση μελέτης λειτουργίας του δικτύου πληροφόρησης των επισκεπτών της Αθήνας Διενέργεια έρευνας αντίστοιχων επιτυχημένων δικτύων πληροφόρησης ευρωπαϊκών πόλεων και περιγραφή της δομής και της λειτουργίας ενός δικτύου πληροφόρησης προσαρμοσμένου στις ανάγκες και τους στόχους της πόλης των Αθηνών. Μελέτη Χωροθέτησης & Λειτουργίας Νέου Σημείου Πληροφόρησης Επισκεπτών Q3/Q Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Εξυπηρέτησης & Πληροφόρησης Επισκεπτών Q Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Εξυπηρέτησης & Πληροφόρησης Επισκεπτών Διενέργεια Έρευνας Ικανοποίηση Επισκεπτών Q ΕΩΣ Q Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Εξυπηρέτησης & Πληροφόρησης Επισκεπτών Δείκτες Αξιολόγησης Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας Πηγή Χρηματοδότησης Τήρηση Χρονοδιαγράμματος Υλοποίησης Δράσεων Τήρηση Προδιαγραφών Υλοποίησης Δράσεων Μέσος Αριθμός Εξυπηρέτησης Αιτημάτων Επισκεπτών Έρευνα Ικανοποίησης Επισκεπτών 2013/14: : Δήμος Αθηναίων - Ιδίοι Πόροι 313

314 Β4 Βελτίωση Τουριστικών Υποδομών Ιστορικού Κέντρου Η πλήρης περιγραφή ολόκληρου του έργου και συνολικά των επιμέρους δράσεων, καθώς και του αντίστοιχου πίνακα θα συμπληρωθεί μόλις ολοκληρωθεί η σχετική μελέτη ωρίμανσης και ο προσδιορισμός/εξειδίκευση των προδιαγραφών υλοποίησης των έργων 1. Περιγραφή & Σκοπός Δράση Β4.1: Ανάπτυξη Δικτύου Ευρυζωνικότητας (Wi-Fi) Δράση Β4.2: Ανάπτυξη Συστήματος Τουριστικής Σήμανσης Δράση Β4.3: Εγκατάσταση Υποδομών ΑμΕΑ Δράση Β4.4: Ανάπτυξη Βιομηχανικού Μουσείου Αθήνας Η πράξη περιλαμβάνει τη δημιουργία και προμήθεια εξοπλισμού μουσειακών προδιαγραφών για την ανάδειξη του παλαιού εργοστασίου φωταερίου στη Τεχνόπολη στο Γκάζι. Το παλαιό εργοστάσιο φωταερίου λειτούργησε από το 1862 ως το 1984 και αποτέλεσε το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στην Ελλάδα. Βασική επιδίωξη της παρέμβασης είναι η ανάδειξη του μουσειακού χαρακτήρα του Εργοστασίου Αεριόφωτος στον σημερινό πολυχώρο πολιτισμού, την Τεχνόπολη, και η αρμονική συνύπαρξη της μουσειακής λειτουργίας και των λοιπών πολιτιστικών δράσεων που λαμβάνουν χώρα στο κτιριακό συγκρότημα και τους υπαίθριους χώρους, οι οποίοι έχουν περιοδικό χαρακτήρα. Λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές επιδιώξεις, δημιουργείται ένας μουσειακός περίπατος 15 περίπου στάσεων, όπου ο επισκέπτης ακολουθεί τη γραμμή παραγωγής του αερίου, ενημερούμενος ταυτόχρονα για διάφορα ζητήματα της καθημερινότητας του εργοστασίου. Η διαδρομή ξεκινά ή τελειώνει σε έναν χώρο «μόνιμης έκθεσης» για την ιστορία του γκαζιού και του εργοστασίου μετά τη λήξη λειτουργίας του, σε χώρο που διαφοροποιείται έντονα εκθεσιακά από τους υπόλοιπους. Πιο συγκεκριμένα, η πράξη αφορά στην προμήθεια, μεταφορά και ρύθμιση υψηλής τεχνολογίας φωτιστικών συστημάτων, εγκατάσταση εκθεσιακών κατασκευών, καθώς και της επένδυσης με εκθεσιακή επιφάνεια του κτιρίου (Δ13-σιδηρουργείο) στο σύνολό του, για τη μετατροπή επιλεγμένων αυτών χώρων των κτιρίων που απαρτίζουν την Τεχνόπολη σε μουσειακούς χώρους, οι οποίοι θα αναδεικνύουν την αρχική χρήση του συγκροτήματος ως Εργοστασίου Αεριόφωτος. 314

315 Δράση Β4.5: Δημιουργία Ψηφιακού Μουσείου Ακαδημίας Πλάτωνος Η δημιουργία Ψηφιακού Μουσείου Ακαδημίας Πλάτωνος αποσκοπεί στην αναβάθμιση της περιοχής της Ακαδημίας Πλάτωνος αξιοποιώντας τις δυνατότητες που δίνει η τεχνολογία αιχμής, με την ανάπτυξη μιας σύγχρονης και ελκυστικής μόνιμης διαδραστικής πολυμεσικής έκθεσης. Το Ψηφιακό Μουσείο θα περιλαμβάνει σειρά οθονών αφής που θα εγκατασταθούν σε κτίριο της περιοχης και θα περιέχουν πολυμεσικές εφαρμογές με διαφορετικές θεματικές ενότητες και επίπεδα πληροφόρησης, αποτελούμενης από κείμενα, πολυμεσικό υλικό και εικόνες και με το οποίο ο επισκέπτης θα περιέρχεται τόσο τον πραγματικό κόσμο της περιοχής όσο και τον κόσμο των ιδεών. Οι παρουσιάσεις θα είναι δίγλωσσες, ώστε να προσελκύσει και τουρίστες. Οι ενότητες που θα περιλαμβάνει θα είναι τρεις (3) και ενδεικτικά το περιεχόμενο της κάθε μίας από αυτές θα είναι: Χώρος / Αρχαιότητες: Διαδραστικός χάρτης της περιοχής στον οποίο θα σημειώνονται τα σημαντικότερα τοπόσημα, όπως ο αρχαιολογικός χώρος της Ακαδημίας, ο λόφος του Ιππείου Κολωνού, το παλιό καπνεργοστάσιο, οι χώροι πρασίνου, κ.λπ. Ενεργοποιώντας το κάθε τοπόσημο, θα δίνεται η αντίστοιχη πληροφορία που θα περιλαμβάνει τόσο αρχαιολογικά όσο και ιστορικά στοιχεία π.χ., στον λόφο του Ιππείου Κολωνού θα γίνεται αναφορά στον Οιδίποδα Κολωνό. Πρόσωπα: Θα δημιουργηθεί μια πινακοθήκη από πρόσωπα της αρχαιότητας (σύγχρονους του Πλάτωνα ή επίγονους). Ενεργοποιώντας τα πορτρέτα, θα δίνονται το βιογραφικό, η σχέση με τον Πλάτωνα και τη φιλοσοφία, αλλά και στοιχεία για το ίδιο το πορτρέτο. Πρόσληψη: Η πλατωνική σκέψη επηρέασε τη φιλοσοφία ήδη από την Αρχαιότητα. Άλλοτε σε εξέλιξη και άλλοτε σε αντιπαράθεση με αυτή δημιουργήθηκαν σχολές και θεωρίες. Στην ενότητα αυτή θα παρουσιαστούν επιλεκτικά κάποιες από αυτές, όπως οι διάφοροι Νεοπλατωνισμοί, η πρόσληψα κατά τον Μεσαίων και την Αναγέννηση. Επιλεκτικά θα παρουσιαστούν και σημαντικοί φιλόσοφοι του νεωτερισμού, καθώς και η σχέση τους με τον Πλάτωνα. 315

316 Δράση Β4.6: Αποκατάσταση Γλυπτών Μνημείων Ιστορικού Κέντρου Η εν λόγω δράση αφορά τόσο την αποκατάσταση 100 γλυπτών στο Ιστορικό Κέντρο υψηλής ιστορικής αξίας όσο και την ανάδειξη μιας συναφούς θεματικής διαδρομής, η οποία θα προσδώσει έναν ιδιαίτερο αφηγηματικό χαρακτήρα στην περιήγηση του ιστορικού κέντρου τόσο από τον εγχώριο πληθυσμό όσο και από τους διεθνείς επισκέπτες. Δράση Β4.7: Επανεκκίνηση Προγράμματος ΠΡΟΣΟΨΗ Η επανεκκίνηση του προγράμματος «ΠΡΟΣΟΨΗ» ανανεώνει τις προοπτικές αισθητικής αναβάθμισης των προσόψεων των κτιρίων της Αθήνας στα πλαίσια ενός ευνοϊκότερου επιχειρησιακού πλαισίου. Από το 2003 έως σήμερα πάνω από κτίρια εντάχθηκαν στο Πρόγραμμα «ΠΡΟΣΟΨΗ» και πάνω από ιδιοκτήτες ακινήτων επικοινώνησαν με στελέχη του προγράματος για να ενημερωθούν, ενώ σε έξι (6) περιοχές του Δήμου Αθηναίων επήλθαν ουσιαστικές αισθητικές βελτιώσεις μέσω της εφαρμογής του προγράμματος (Πλατεία Βαρβακείου Αγοράς - Πλατεία Παγκρατίου - Πλατεία Μαδρίτης (Χίλτον) - Πλατεία Αθ. Κανελλοπούλου - Πλατεία Δεξαμενής -Περιοχή Προσφυγικών Δουργουτίου). Πάντως, τη διετία το πρόγραμμα ανεστάλη ως προς τις νέες αιτήσεις προς ένταξη, αφού έμφαση δόθηκε στην διεκπεραίωση των ήδη ενταγμένων στο πρόγραμμα κτιρίων, στη μελέτη αναδιοργάνωσης των διαδικασιών, και στη διερεύνηση δυνατότητας συγχρηματοδότησης από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ως απότελεσμα, η επανεκκίνηση του προγράμματος το 2013 προσβλέπει στην επέκταση των αισθητικών παρεμβάσεων στις προσόψεις των κτιρίων της Αθήνας μέσω: Ενός ενισχυμένου διοικητικού οργάνου (υπηρεσία μιας στάσης με αυξημένες αρμοδιότητες). Της ένταξης και συγχρηματοδότησης από το ΕΣΠΑ των επιδοτήσεων των ιδιωτών. Γενικά αυξημένων επιδοτήσεων και μιας νέας επικοινωνιακής προβολής του προγράμματος «ΠΡΟΣΟΨΗ». 316

317 Παραδείγματα Πλατεία Βαρβακείου Αγοράς (πριν την παρέμβαση) Πλατεία Βαρβακείου Αγοράς (μετά την παρέμβαση) 317

318 2. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Βελτίωση Τουριστικών Υποδομών Ιστορικού Κέντρου TBC Δείκτες Αξιολόγησης Κόστος Υλοποίησης Ενέργειας Εκτιμώμενος Προϋπολογισμός Β4.1 & Β4.2 & Β4.3: Εκτιμώμενος Προϋπολογισμός Β4.4: Εκτιμώμενος Προϋπολογισμός Β4.5: Εκτιμώμενος Προϋπολογισμός Β4.6: Εκτιμώμενος Προϋπολογισμός Β4.7: Κόστος Υλοποίησης Έργου Πηγή Χρηματοδότησης Εκτιμώμενος Προϋπολογισμός: Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 318

319 5.2.3 Άξονας Γ: Προώθηση & Προβολή Τουριστικού Προϊόντος Γ1 Πρόγραμμα Προώθησης / Online Δράση: Γ1.1 Μελέτη & Αναβάθμιση Τουριστικών Portals 1. Περιγραφή & Σκοπός Η συγκεκριμένη δράση αποσκοπεί στην ομογενοποίηση και αναβάθμιση των επιμέρους διαδικτυακών τόπων κάτω από ένα ολιστικό, σύγχρονο Διαδικτυακό περιβάλλον αλλά και την δημιουργία μιας κοινής ταυτότητας του τουριστικού προϊόντος της πόλης. Η συγκέντρωση όλων των επιμέρους τμημάτων της Διαδικτυακής παρουσίας, αποσκοπεί στην επίτευξη της αναγνωρισιμότητας (awareness) και της αναμνησιμότητας (memorability) για το προϊόν για συγκεκριμένα κοινά στόχευσης: Επαγγελματίες του συνεδριακού τουρισμού (MICE) Επαγγελματίες του ευρύτερου τουριστικού τομέα και ενδιάμεσα κανάλια προώθησης (Tour Operators, Online Travel Agencies & Booking Engines) Τουρισμό από Μεμονωμένους Επισκέπτες (individual tourists) Εκπροσώπους των online/offline media Ακαδημαϊκή κοινότητα και άλλοι φορείς που μπορούν να λειτουργήσουν ως «πρεσβευτές» της Πόλης και καθοδηγητές γνώμης. Υφιστάμενη Κατάσταση Tην παρούσα στιγμή, η επίσημη παρουσία της Πόλης των Αθηνών στο Διαδίκτυο περιλαμβάνει τους εξής διαδικτυακούς τόπους που περιγράφονται παρακάτω:

320 Breathtakingathens.com Ο διαδικτυακός τόπος Breathtakingathens.com είναι η επίσημη ιστοσελίδα για επισκέπτες της Πόλης των Αθηνών η οποία καλύπτει ένα ευρύ φάσμα πληροφοριών βάσει την εξής κατηγοριοποίηση: Μεταφορά Διαμονή Δραστηριότητες Εμπειρίες Ο υπάρχον διαδικτυακός τόπος Breathtakingathens.gr λειτουργεί ως ο βασικός κόμβος πληροφόρησης για το σύνολο των υποψηφίων επισκεπτών. Ωστόσο, στόχο αποτελεί η εικαστική και λειτουργική αναβάθμισή του καθώς και η προσθήκη επιπρόσθετου περιεχομένου ούτως ώστε να αυξηθεί η αποτελεσματικότητά του όσον αφορά τόσο το επικοινωνιακό σκέλος όσο και το πληροφοριακό για τουρισμό ψυχαγωγικού τύπου ( Leisure & City Break ). 320

321 Thisisathens.org Ο διαδικτυακός τόπος Thisisathens.org, ο οποίος λειτουργεί στα πλαίσια του διαδικτυακού τόπου Breathtakingathens.com, αποτελεί μία προσπάθεια προώθησης του εθελοντισμού με στόχο την προβολή και προώθηση της πόλης προς ξένους επισκέπτες. Μέσα από τον διαδικτυακό τόπο, ενδιαφερόμενοι εθελοντές δηλώνουν συμμετοχή προκειμένου να λειτουργήσουν ως πρεσβευτές της πόλης σε συγκεκριμένους θεματικούς άξονες όπως πολιτισμός, ψυχαγωγία, γαστρονομία, κλπ. Οι υποψήφιοι εθελοντές καλούνται να υποβάλλουν και σχετικές ιδέες ή προτάσεις καθώς και την διαθεσιμότητά τους. Η εξέταση των αιτήσεων εθελοντών πραγματοποιείται εκτός διαδικτυακού τόπου και, ανάλογα με την εμπειρία και γνώση ανά θεματικό αντικείμενο, πραγματοποιείται η σύνδεση μεταξύ εθελοντή/ων και επισκέπτη/ων. Άμεσος στόχος της δράσης αποτελεί η αναβάθμιση του διαδικτυακού τόπου και η ένταξή του στην εταιρική ταυτότητα της Πόλης, η οποία απευθύνεται σε επισκέπτες/ ιδιώτες (B2C). 321

322 Athensconventionbureau.gr Ο διαδικτυακός τόπος Athensconventionbureau.gr αποτελεί την επίσημη ιστοσελίδα του Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών (Athens Convention Bureau), το οποίο στοχεύει στην ανάπτυξη του συνεδριακού και επιχειρηματικού τουρισμού. Ο διαδικτυακός τόπος έχει ως στόχο: Την αποτελεσματική προβολή όπως Αθήνας ως συνεδριακό προορισμό και την προσέλκυση διεθνών συνεδρίων, επιχειρηματικών συναντήσεων και εκδηλώσεων την πόλη. Την παροχή πληροφοριών και εξυπηρέτηση των διοργανωτών τέτοιων συνεδρίων και εκδηλώσεων. Σημαντικός άξονας του Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών είναι το Πρόγραμμα Μελών το οποίο απαριθμεί περίπου 85 Μέλη και περιλαμβάνει ευρύ φάσμα εταιριών και φορέων που δραστηριοποιούνται στον χώρο του συνεδριακού τουρισμού όπως για παράδειγμα, ξενοδοχεία, ταξιδιωτικά γραφεία, εταιρίες τροφοδότησης (catering), διοργανωτές εκθέσεων, κ.ά.. Υπηρεσίες προς τα Μέλη είναι μεταξύ άλλων, η άμεση ενημέρωση για αιτήματα προτάσεων για συνεδριακά γεγονότα, η παροχή διαδικαστικών διευκολύνσεων και υποστήριξης αναφορικά με την διεκδίκηση και διοργάνωση συνεδρίων, η παροχή εμπιστευτικών πληροφοριών για την αγορά, η δωρεάν συμμετοχή σε σεμινάρια καθώς και η προβολή από τον διαδικτυακό τόπο Athensconventionbureau.gr μέσα από σχετικό κατάλογο ο οποίος παρουσιάζει τα Μέλη ως διαπιστευμένους εταίρους. Στην παρούσα κατάσταση, τα 322

323 υποψήφια μέλη πραγματοποιούν αίτηση συμμετοχής στο πρόγραμμα και πληρώνουν όπως συνδρομές όπως εκτός διαδικτυακού τόπου (offline) ενώ δεν παρέχονται υπηρεσίες ή περιεχόμενο μέσω του διαδικτυακού τόπου. Στην παρούσα κατάσταση, ο διαδικτυακός τόπος Athensconventionbureau.gr επιτυγχάνει βασικούς στόχους όπως την παροχή εμπεριστατωμένων πληροφοριών για την Αθήνα ως Συνεδριακό Προορισμό, προβολή των μελών και παροχή υποστήριξης όπως μέσω του προγράμματος «Πρεσβευτών». Ωστόσο, τόσο το επικοινωνιακό όσο και το πληροφοριακό και λειτουργικό αποτέλεσμα χρίζουν σημαντικής αναβάθμισης ούτως ώστε να ισχυροποιηθεί ο ρόλος του διαδικτυακού τόπου βάσει του επιχειρησιακού στόχου του Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών και να υπάρξει αποτέλεσμα αντίστοιχο με εκείνο αντίστοιχων διαδικτυακών τόπων άλλων Ευρωπαϊκών πόλεων. Traveltradeathens.com Ο διαδικτυακός τόπος Traveltradeathens.com αφορά την ετήσια διεπιχειρησιακή (Β2Β) Εκδήλωση η οποία διοργανώνεται από την ΕΑΤΑ και τον ΕΤΟΑ (European Tour Operators Association) και απευθύνεται σε Προμηθευτές και Αγοραστές για το τουριστικό προϊόν της Πόλης. Περιλαμβάνει πληροφορίες για το πρόγραμμα της εκδήλωσης, τους φορείς και εταιρίες που συμμετέχουν καθώς και σχετικά δελτίου τύπου και υλικό για τον Τύπο. 323

324 2. Σημαντικοί Παράγοντες Υλοποίησης Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ληφθούν υπόψη σημαντικοί παράγοντες, οι οποίοι αφορούν την τελική υλοποίηση της δράσης, όπως οι εξής: Επέκταση και εμβάθυνση περιεχομένου δικτυακών τόπων έτσι ώστε να προωθείται αποτελεσματικά το τουριστικό προϊόν και να επικοινωνούνται με φιλική προς τον χρήστη μορφή, διαφορετικά θεματικά αντικείμενα. Πολυκαναλική προσέγγιση και βέλτιστη εμπειρία χρήστη σε διαφορετικές συσκευές (κινητά, tablets). Σωστή ισορροπία μεταξύ τόσο των διαφορετικών παραμέτρων της Διαδικτυακής Παρουσίας (Αρχιτεκτονική Περιεχομένου, εύρος και υφή Περιεχομένου, Σχεδιασμός, ευκολία Διαχείρισης περιεχομένου, ευχρηστία και φιλικότητα στον χρήστη, δυνατότητα επέκτασης και διασύνδεσης με τρίτα συστήματα). Εκλογίκευση αρχιτεκτονικής πληροφορίας και αποφυγή διπλοκάλυψης περιεχομένου. Αποτελεσματική προώθηση των Διαδικτυακών Τόπων με στόχο την αύξηση επισκεψιμότητας με βάση μετρήσιμους στόχους και αποτελέσματα. Αναβάθμιση Ψηφιακής Δημοσιότητας (online publicity) της Αθήνας από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Δυνατότητα σταθερής διαχείρισης και εκπόνησης τακτικών ενεργειών. 3. Παραδείγματα Επίσημος διαδικτυακός τόπος - Κοπεγχάγη Η συγκεκριμένη ιστοσελίδα αποτελεί ιδανικό παράδειγμα προβολής και τουριστικής προώθησης ενός προορισμού, η οποία λειτουργεί παράλληλα και ως επικοινωνιακή ομπρέλα για τις επιπρόσθετες υπηρεσίες, οι οποίες απευθύνονται στους επαγγελματίες του συνεδριακού τουρισμού και τους επαγγελματίες του ευρύτερου τουριστικού τομέα και ενδιάμεσα κανάλια προώθησης. Εντός της ιστοσελίδας υφίστανται και επιπρόσθετοι διαδικτυακοί τόποι οι οποίοι απευθύνονται στις προαναφερθείσες κατηγορίες. 324

325 Επίσημος Διαδυκτιακός Τόπος Άμστερνταμ Αντίστοιχη λειτουργική δομή διαθέτει και η επίσημη ιστοσελίδα επισκεπτών της πόλης του Άμστερνταμ, διαθέτοντας μια ενιαία ταυτότητα του τουριστικού προιόντος της πόλης. Πέρα απο την προβολή των θεματικών προιόντων, της προβολής της πολιτιστικής και μουσικής αντζέντας της πόλης, παρουσιάζονται αναλυτικά και οι υπηρεσίες οι οποίες διατίθενται προς το σύνολο των επαγγελματιών της ταξιδιωτικής και τουριστικής βιομηχανίας. 325

326 2. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ1.1 Μελέτη & Αναβάθμιση Τουριστικών Portals Σύνταξη Προδιαγραφών Q3-Q Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων Συνεργασίας Αξιολόγηση Προτάσεων, Διαδικασία Διαπραγμάτευσης και Επιλογή Συνεργάτη Ενοποίηση & Αναβάθμιση Υφιστάμενων Portals Εικαστικός σχεδιασμός για δύο διακριτούς διαδικτυακούς τόπους με βάση την εταιρική ταυτότητα του καθενός Έλεγχος & Τελική Έγκριση Εικαστικού Σχεδιασμού Τεχνική υλοποίηση του νέου εικαστικού σχεδιασμού καθώς και των αναβαθμισμένων εφαρμογών Παράδοση / Παραλαβή του ολοκληρωμένου έργου Εκπαίδευση στη χρήση του λογισμικού Εκπαίδευση προσωπικού της Αναθέτουσας Αρχής για την διαχείριση των ιστοσελίδων Επίσημη Παρουσίαση Web Portal Ετήσια Αναπροσαρμογή/Ανανέωση Εικαστικών & Κειμένων Q Q Q1-Q Q Q Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Β2Β/Online Marketing Αριθμός Επισκέψεων Δείκτες Αξιολόγησης Έσοδα απο banner ads Google Analytics Reports Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας 2014: : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς(ΕΣΠΑ) 326

327 Δράση Γ1.2 Επικαιροποίηση Ανάπτυξη Ψηφιακού Περιεχομένου 1. Περιγραφή και Σκοπός Η ανάπτυξη και η αναβάθμιση του υπάρχοντος περιεχομένου και οπτικού υλικού αποτελεί μια από τις βασικές παραμέτρους για την υλοποίηση της συνολικής δράσης της προώθησης και της προβολής της Αθήνας μέσω των διαδικτυακών μέσων. Το σύνολο της πληροφορίας, το οποίο διαχέεται μέσω των κειμένων αλλά και του οπτικού υλικού συμβάλει σημαντικά στην ενδυνάμωση των θεματικών ενοτήτων αλλά και στην δημιουργία μιας διαδικτυακής, βιωματικής εμπειρίας για τους επισκέπτες. Οι βασικοί άξονες, οι οποίοι πρέπει να ληφθούν υπόψιν είναι οι εξής: Κατανόηση: το περιεχόμενο πρέπει να είναι κατανοητό στους χρήστες οι οποίοι δεν θα πρέπει να έχουν απορίες ή κενά σε σχέση με την πληροφορία που αντλούν. Συνέπεια ως προς τον σχεδιασμό των Διαδικτυακών Σελίδων: Ο σχεδιασμός κάθε προτύπου σελίδας και το περιεχόμενο αυτού είναι αλληλένδετα για την μέγιστη δυνατή απόδοση της κάθε σελίδας. Επομένως τόσο ο επιθυμητός όγκος και φύση του περιεχομένου όσο και τα πρότυπα σελίδων που φιλοξενούν το περιεχόμενο θα πρέπει να προδιαγραφούν εκ των προτέρων και οι προδιαγραφές αυτές να τηρηθούν κατά την κειμενογράφηση, επιμέλεια και μετάφραση περιεχομένου. Προστιθέμενη αξία από Πολυμέσα: Το φωτογραφικό υλικό και άλλα πολυμέσα θα πρέπει να ενισχύουν και να ενισχύονται από το περιεχόμενο έτσι ώστε να λειτουργούν σε συνέργεια, αποδίδοντας την εμπειρία της Πόλης των Αθηνών και προσδίδοντας την επιθυμητή προστιθέμενη αξία. Το επιθυμητό ύφος και τόνο ( tone of voice ) για κάθε κοινό στόχο. Τα κείμενα δεν πρέπει μόνο να καλύπτουν τον επισκέπτη αλλά και να τον ωθούν να ανακαλύψει περισσότερο περιεχόμενο. Την ανάδειξη των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων του τουριστικού προϊόντος. Την φιλικότητα στις μηχανές αναζήτησης αλλά και η υιοθέτηση αρχών κειμενογράφησης που προκύπτουν από την στρατηγική Διαδικτυακής Προώθησης για βελτιστοποίηση στις μηχανές αναζήτησης (Search Engine Optimization). Την παροχή όλου του εύρους πληροφοριών χωρίς φλυαρία και διπλό περιεχόμενο. 327

328 Προσθήκη νέων θεματικών ενοτήτων όπως για παράδειγμα (ενδεικτικά και όχι περιοριστικά): o o Παραδοσιακά προϊόντα, Οργανωμένα Πακέτα (Guided Tours), Περισσότερες Πρακτικές Πληροφορίες, Τips για groups και μεμονωμένους επισκέπτες. Συνέδρια, Εταιρικές συναντήσεις και Ταξίδια Κινήτρων (Incentives) για επαγγελματικά κοινά (Β2Β) Παράλληλα, βάσει διεθνών πρακτικών δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στο φωτογραφικό υλικό το οποίο πλαισιώνει και ενδυναμώνει το περιεχόμενο, αναδεικνύοντας τον πολυδιάστατο χαρακτήρα και τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά του τουριστικού προϊόντος. Το φωτογραφικό υλικό θα πρέπει να είναι υψηλής ανάλυσης και κατάλληλο για χρήση στο διαδίκτυο, το δε σύστημα θα πρέπει να μπορεί να αναπροσαρμόζει αυτόματα το μέγεθος και τις διαστάσεις της κάθε φωτογραφίας ανάλογα με το σημείο στο οποίο εκείνη εμφανίζεται (για παράδειγμα, ανάπτυξη άρθρου ή ροή) όπου αυτό είναι απαραίτητο. Το σύστημα θα πρέπει επίσης να επιτρέπει στον διαχειριστή να ορίζει το σημείο στο οποίο είναι το βασικό θέμα της φωτογραφίας έτσι ώστε να μην επηρεάζεται κατά την παρουσίαση διαφορετικών μεγεθών που θα προκύπτουν αυτόματα. 328

329 2. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ1.2 Επικαιροποιηση/Ανάπτυξη Ψηφιακού Περιεχομένου Σύνταξη Προδιαγραφών βάσει διεθνών προτύπων Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων Συνεργασίας βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών Αξιολόγηση Προτάσεων, Διαδικασία Διαπραγμάτευσης και Επιλογή Συνεργάτη Q3-Q Αξιολόγηση του υπάρχοντος περιεχομένου Εκπόνηση προτάσεων για τον εμπλουτισμό περιεχομένου Κειμενογραφική επιμέλεια και μετάφραση από τα Αγγλικά στα Ελληνικά και το αντίστροφο Επιλογή και παροχή φωτογραφικού υλικού Παράδοση / Παραλαβή του ολοκληρωμένου έργου Q1-Q Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Β2Β/Online Marketing Q Ετήσια Αναπροσαρμογή/Ανανέωση Εικαστικών & Κειμένων Τήρηση Χρονοδιαγράμματος Υλοποίησης Ενέργειας Δείκτες Αξιολόγησης Επιτυχή αποτελέσματα μέσω του Search Engine Optimization Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας Πηγή Χρηματοδότησης 2013/14: : Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 329

330 Δράση Γ1.3 Αναβάθμιση, Διεύρυνση & Διαχειριση Παρουσίας σε Social Media 1. Περιγραφή και Σκοπός Τα ψηφιακά μέσα διαδραματίζουν έναν καθοριστικό ρόλο στην προώθηση προορισμών ενώ παράλληλα εντάσονται στο πλαίσιο στρατηγικής επικοινωνίας για την προβολή της Αθήνας ως τουριστικού προιόντος και την αύξηση επισκεψιμότητας, σε συνδυασμό με την εμπλοκή του κάθε κοινού-στόχου. Πλέον τα ψηφιακά μέσα επηρεάζουν κάθε στάδιο του ταξιδιού ενός σύγχρονου επισκέπτη, από την αναζήτηση της περιοχής που θα επισκεφθεί μέχρι την προσέλευση & τη διαμονή αλλά ακόμα και αφού έχει πλέον επιστρέψει στην πατρίδα του. Στα πλαίσια της συγκεκριμένης δράσης, άμεσο στόχο αποτελεί η αναβάθμιση και η διαχείριση της παρουσίας της Αθήνας σε συγκεκριμένα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης. Τα αναφερόμενα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης είναι τα εξής: Facebook Twitter Υοutube ενώ προτείνεται και η προσθήκη νέου μέσου κοινωνικής δικτύωσης: Instagram Ο στόχος της αναβάθμισης και διαχείρισης θα περιλαμβάνει την ανάδειξη των δυνατοτήτων της Αθήνας αλλά την δημιουργία μίας πλατφόρμας μέσω της οποίας, οι επισκέπτες θα μπορούν να μοιραστούν την εμπειρία τους από επισκέψεις στην Αθήνα προσελκύοντας έτσι περισσότερους χρήστες. Βασικοί παράγοντες υλοποίησης της δράσης αποτελούν: Η χαρτογράφηση του ανταγωνισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Η χρησιμοποίηση διαδικτυακών εργαλείων συνεχούς παρακολούθησης (online monitoring tools) με στόχο τόσο την επίβλεψη, σε πραγματικό χρόνο (real time) των αναφορών στην Αθήνα μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα. Παραδείγματα βέλτιστης πρακτικής από αντίστοιχες περιπτώσεις του εξωτερικού. Η στρατηγική περιεχομένου η οποία θα περιλαμβάνει τα μηνύματα και θετικά σημεία που πρέπει να επικοινωνηθούν. 330

331 Το ύφος επικοινωνίας (tone of voice) για την μέγιστη δυνατή εμπλοκή των χρηστών. Εγχειρίδιο διαχείρισης και αντιμετώπισης αρνητικών σχολίων και κρίσεων σε συνεργασία με την Αναθέτουσα Αρχή. Εκπόνηση προτάσεων για τρόπους αξιοποίησης των εργαλείων που προσφέρουν τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης όπως για παράδειγμα (ενδεικτικά και όχι περιοριστικά): o o o o Καρτέλες Facebook (Facebook Tabs) Παραμετροποίηση περιβάλλοντος με στόχο την ισχυροποίηση του μηνύματος επικοινωνίας (π.χ. Youtube backgrounds) Aμεσότητα επικοινωνίας για τακτικές ενέργειες άμεσης απόδοσης (π.χ. Twitter). Αναδημοσίευση υλικού από ένα σε περισσότερα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Υφιστάμενη Κατάσταση Έως και σήμερα οι «διαδραστικές πλατφόρμες», οι οποίες χρησιμοποιούνται από το ACVB είναι το facebook, το twitter και το youtube. Facebook Η ιστοσελίδα του Breathtaking Athens αριθμεί συνολικά 19,091 μέλη. Όπως διακρίνεται από το Διάγραμμα 5.2.3, το μεγαλύτερο ποσοστό των χρηστών και συγκεκριμένα το 63% εξ αυτών είναι γυναίκες, ενώ ανήκουν κατά κύριο λόγο στην ηλικιακή ομάδα των Ακολουθεί με ποσοστό 16,8% το ηλικιακό γκρουπ των

332 Διάγραμμα 5.2.4: Ανάλυση Δημογραφικών Στοιχείων Facebook, 2013 Σημαντικά στοιχεία προκύπτουν επίσης από την ανάλυση των στατιστικών στοιχείων του πίνακα Η μεγαλύτερη συμμετοχή στην επίσημη σελίδα της Αθήνας στο Facebook προέρχεται από την Ελλάδα και συγκεκριμένα από την Αθήνα, με 9,199 likes kai 6,488 likes αντίστοιχα. Στην δεύτερη θέση βρίσκεται η χώρα των ΗΠΑ με 1,498 likes, ενώ στην τέταρτη και πέμπτη θέση αντίστοιχα κατέχουν το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, στοιχεία τα οποία δεν συνάδουν με την δυναμική των διεθνών αφίξεων από τις συγκεκριμένες χώρες. Παράλληλα, από τα δεδομένα στοιχεία προκύπτει η ανάγκη συγκρότησης καμπάνιας με στόχευση σε συγκεκριμένες αγορές. Πίκακας 5.2.1: Ανάλυση Δημογραφικών Στοιχείων Facebook Αθήνα, 2013 Countries Language Cities Greece 9,199 English (US) 6,903 Athens, Attiki, Greece 6,488 U.S.A. 1,498 Greek 4,734 Belgrade, Serbia 525 Serbia 1,369 English (UK) 3,461 Thessaloniki, Greece 386 United Kingdom 724 Serbian 740 London, U.K. 325 Germany 416 German 345 Alexandria, Al Iskandariyah, Egypt 219 Italy 373 Italian 334 Australia 318 French (France) Bucharest, Bucuresti, Romania New York, NY

333 Twitter Η ΕΑΤΑ στα πλαίσια της καμπάνιας «Breathtakingathens», προχώρησε στην δημιουργία λογαριασμού στο twitter. Ως αποτέλεσμα της λειτουργίας του κατά την περίοδο , ο λογαριασμός του Breathtakingathens αριθμεί 5,800 followers, ενώ ακολουθεί στοχευμένα 1,026 λογαριασμούς μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται διεθνείς οργανισμοί, φορείς του παγκόσμιου τουρισμού αλλά και δημοσιογράφους. Έως και τα μέσα του 2013 έχει προχωρήσει στην ανάρτηση 3,260 tweets, μεταξύ των οποίων και ένας σημαντικός αριθμός προωθητικών φωτογραφιών της Αθήνας. YouΤube Η παρουσία του ACVB παρουσιάζεται δυναμική και στο διαδικτυακό κανάλι YouΤube, το οποίο περιλαμβάνει το σύνολο του οπτικοακουστικού υλικού προώθησης της πόλης της Αθήνας, ενώ επικαιροποίειται ανά τακτά χρονικά διαστήματα συμπεριλαμβάνοντας το σύνολο των εκδηλώσεων οι οποίες πραγματοποιούνται. Έως και σήμερα διαθέτει έως και 198 χρήστες, ενώ τα βίντεο αγγίζουν τον αριθμό των 1,760 views. 333

334 Trip Advisor Επιπροσθέτως, η ΕΑΤΑ στα πλαίσια της στρατηγικής για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή της Αθήνας προχώρησε στην σύναψη συνεργασίας με την TripAdvisor, την μεγαλύτερη και πιο δημοφιλή διαδικτυακή κοινότητα σχετικά με τα ταξίδια και τον τουρισμό. Μέσα από τη συνεργασία με την TripΑdvisor, το ACVB επιδιώκει την προβολή του ποιοτικού ξενοδοχειακού δυναμικού της πόλης καθώς και συγκεκριμένων στοιχείων του τουριστικού προϊόντος της, τα οποία αποτελούν σημαντικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα (πρόσβαση στη θάλασσα, σύγχρονα μουσεία, εναλλακτικές δραστηριότητες, κοντινοί προορισμοί κλπ). 334

335 Όπως γίνεται διακριτό, η παρουσία της Αθήνας στους διαδικτυακούς τόπους παραμένει δυναμική, ωστόσο εμπεριέχει αρκετές δυνατότητες βελτίωσης, λαμβάνοντας υπόψη φυσικά και τις διαρκώς μεταβαλλόμενες εξελίξεις σε τεχνολογικό επίπεδο, οι οποίες χρήζουν αναγκαίες τις ενδεχόμενες αναπροσαρμογές και τις αντίστοιχες αναβαθμίσεις των λειτουργιών. Προσθήκη νέου μέσου κοινωνικής δικτύωσης. Το Instragram αποτελεί ένα πρόγραμμα κοινωνικής δικτύωσης, μέσω του οποίου προβάλλονται φωτογραφίες των χρηστών. Δημιουργήθηκε το 2010 από τον Michael Kriger, στο Σαν Φρανσίσκο διαθέτει άνω των 100 εκατομμύριων χρηστών σε παγκόσμιο επίπεδο. Το 2012, το Facebook προχώρησε στην εξαγορά του Instagram, ενώ παράλληλα άρχισε να υποστηρίζει εκτός από την υπηρεσία ios για προιόντα της apple και την υπηρεσία Android ώστε να έχουν πρόσβαση και άλλοι χρήστες smartphones. Επιπρόσθετα, από τον Ιούνιο του 2013, στις υπηρεσίες του Instagram εντάσσεται και η δυνατότητα προβολής βίντεο, διάρκειας έως και 15 δευτερολέπτων. Η χρήση του Instragram έχει λάβει σημαντικές διαστάσεις στην ταξιδιωτική και τουριστική βιομηχανία, καθώς εμπεριέχει την δυνατότητα επικοινωνίας της συνολικής εμπειρίας του ταξιδίου από τον επισκέπτη και φυσικά την εναλλακτική προβολή του προορισμού μέσω της εικόνας. Ένα σημαντικό παράδειγμα καμπάνιας, η οποία έχει διενεργηθεί για την προώθηση και την προβολή προορισμού αποτελεί το παράδειγμα της Σλοβενίας, με άμεσο στόχο την προώθηση του προορισμού ως χειμερινός προορισμός. Συγκεκριμένα, η καμπάνια στόχευε στην παροχή πληροφοριών αναφορικά με τις χειμερινές εγκαταστάσεις του προορισμού, κατά την διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων, αλλά και της δημιουργίας μιας ταξιδιωτικής εμπειρίας, η οποία βασίζεται στο βίωμα του χειμωνιάτικου παραμυθιού στην καρδιά της Ευρώπης. 335

336 3. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ1.3 Αναβάθμιση, Διεύρυνση & Διαχειριση Παρουσίας σε Social Media Σύνταξη Προδιαγραφών βάσει διεθνών προτύπων Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων Συνεργασίας βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών Αξιολόγηση Προτάσεων, Διαδικασία Διαπραγμάτευσης και Επιλογή Συνεργάτη Χαρτογράφηση του ανταγωνισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύω σης Ενέργειες Αναβάθμισης & Διαχείρισης Ιστότοπων Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης Δημιουργία νέου λογαριασμού Instagram Παράδοση / Παραλαβή του ολοκληρωμένου έργου Πιλοτική Λειτουργία νέου μέσου κοινωνικής δικτύωσης Επίσημη Παρουσίαση Διαδικτυακών Μέσων Ενέργειες Διαδικτυακής Προώθησης Q3-Q Q1-Q Q Q Q Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Β2Β/Online Marketing Ετήσια Αναπροσαρμογή/Ανανέωση Εικαστικών & Κειμένων Δείκτες Αξιολόγησης Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας Q Αριθμός Δημοσιευμάτων ανά μέσο κοινωνικής δικτύωσης σε εβδομαδιαία κλίμακα Γεωγραφική Διασπορά Followers ανά κανάλι σε σχέση με αγορές στόχευσης Επίπεδα Διαδραστικών Συνομιλιών Conversion Rates Προωθητικών Ενεργειών Online Brand Monitoring Analysis 2013/14: : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς(ΕΣΠΑ) 336

337 Δράση Γ1.4 Ενέργειες Προβολής μέσω Web & Social Media 1. Περιγραφή και Σκοπός Η προώθηση των Διαδικτυακών Τόπων του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας, αξιοποιώντας την εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας τόσο σε επίπεδο στρατηγικής όσο και σε επίπεδο επιχειρησιακής λειτουργίας αποτελεί βασικό στόχο του στρατηγικού σχεδιασμού της αναβάθμισης του τουριστικού προϊόντος. Η εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου διαφημιστικού πλάνου των διαδικτυακών τόπων σε δημοφιλείς μηχανές αναζήτησης αλλά και η στοχευμένη διαφήμιση σε διαδικτυακούς τόπους τρίτων με την χρήση τόσο διαφημιστικών μηνυμάτων (web banners) όσο και κειμενικών διαφημιστικών μηνυμάτων (Text ads) καθώς και διαφημιστικών σε βίντεο είναι ένας βασικός παράγοντας για την επιτυχημένη υλοποίηση του προγράμματος. Γενικός στόχος της δράσης αποτελεί η αύξηση των επισκεπτών από 3 έως 5 αγορέςστόχευσης (Ηνωμένες Πολιτείες, Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Γαλλία & Ρωσία). Στόχοι καμπάνιας: 160,000 κτυπήματα (clicks) από διαφήμιση στα αποτελέσματα μηχανών αναζήτησης. 250,000 κτυπήματα (clicks) από διαφήμιση σε τρίτους διαδικτυακούς τόπους με τη χρήση τόσο εικαστικών διαφημιστικών μηνυμάτων (banners) όσο και κειμενικών διαφημιστικών μηνυμάτων (text ads). 1,000,000 θέσεις (views) σε βίντεο/διαφημιστικά σχετικά με την Πόλη των Αθηνών. 2. Εκπόνηση στρατηγικής Η εκπόνηση της στρατηγικής περιλαμβάνει πέντε βασικούς θεματικούς πυλώνες : Διαφημιστική στρατηγική η οποία θα περιέχει μία ολοκληρωμένη λύση η οποία θα συνδυάζει με τον αποτελεσματικότερο τρόπο, από πλευράς κόστους και απόδοσης, όλα τα παραπάνω μέσα και θα εξασφαλίζει την απαιτούμενη συνέχεια και συνέπεια της διαφημιστικής παρουσίας. Ανάλυση ανταγωνιστικής παρουσίας όσον αφορά τις αγορές στόχους και σε σχέση με την «τοποθέτηση» των ανταγωνιστών στις μηχανές αναζήτησης και την διαφημιστική παρουσία τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. 337

338 Εκπόνηση προτάσεων για «λέξεις-κλειδιά» με βάση το κατά πόσο είναι αποτελεσματικά αλλά και το κατά πόσο εκφράζουν την επικοινωνιακή στρατηγική και προσωπικότητα της διαδικτυακής παρουσίας της Πόλης των Αθηνών. Ανάπτυξη διαφημιστικών μηνυμάτων και κειμένων. Πρόταση δαπάνης (media spend) ανά μήνα και κοινό στόχο. Υλοποίηση στρατηγικής Συνεχής παρακολούθηση αποτελεσμάτων ενεργειών και μέτρησης επισκεψιμότητας μέσα από ηλεκτρονικούς μηχανισμούς που θα δείχνουν αποτελέσματα σε πραγματικό χρόνο (real time). Αναλυτικές μηνιαίες αναφορές ανά αγορά αναφορικά με τα πραγματικά αποτελέσματα της καμπάνιας ως προς την επίτευξη των στόχων. Εκπόνηση προτάσεων διορθωτικών και τακτικών ενεργειών για βελτίωση της αποτελεσματικότητας κάθε καμπάνιας. Δοκιμή, όπου κρίνεται απαραίτητο, εναλλακτικών μηνυμάτων και λέξεων - κλειδιών με στόχο την επισήμανση του πιο αποτελεσματικού τρόπου προώθησης. Προώθηση Ιστότοπων Κοινωνικής Δικτύωσης Στα πλαίσια της διαφημιστικής στρατηγικής, εντάσσεται και ένα ολοκληρωμένο πλάνο διαφήμισης των ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης Άμεσοι Στόχοι: Αύξηση 30% των μελών που ακολουθούν τον λογαριασμό της Αθήνας (followers) στο Twitter. Αύξηση 200% των οπαδών του Ιστότοπου της Αθήνας στο Facebook. Εκπόνηση στρατηγικής Οι αρχές στις οποίες πρέπει να βασιστεί η Στρατηγική του Αναδόχου για την προβολή στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης θα πρέπει να είναι οι εξής: 338

339 Προώθηση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων του τουριστικού προιόντος της Αθήνας καθώς και της προστιθέμενη αξία που αντιλαμβάνεται κάθε κοινό στόχος (Perceived Added Value). Καταγραφή του ανταγωνισμού στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης καθώς και των θετικών ή αρνητικών αναφορών των χρηστών ως προς το τουριστικό προϊόν της Αθήνας. Αναλυτική στόχευση των δημογραφικών χαρακτηριστικών και το προφίλ των κοινώνστόχων. Υλοποίηση στρατηγικής Συνεχής παρακολούθηση αποτελεσμάτων και απόδοσης ενεργειών Δοκιμή εναλλακτικών μηνυμάτων και εκπόνηση προτάσεων διορθωτικών και τακτικών ενεργειών για βελτίωση της απόδοσης της προβολής. Εκπόνηση αναλυτικών μηνιαίων αναφορών αναφορικά με τα πραγματικά αποτελέσματα της καμπάνιας ως προς την επίτευξη των στόχων. Επιλεγμένα Μέσα διαδικτύου Σε σχέση με τα επιλεγμένα μέσα του διαδικτύου σημειώνεται ότι: Η Google, προσφέροντας ένα μεγάλο εύρος ευκαιριών σε όσους επιδιώκουν να στοχεύσουν συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. To Facebook αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο προβολής και κοινωνικής δικτύωσης. Με πάνω απο 600 εκ. μέλη αποτελεί την πιο value for money διαφήμιση σε σχέση με τα έντυπα μέσα, εξαιτίας του πλεονεκτήματος της ευελιξίας στην επιλογή αγορώνστόχων με ποικίλα κριτήρια (Π.χ. γεωγραφικά, δημογραφικά, βάσει ενδιαφερόντων, κ.α.) Το TripAdvisor είναι η μεγαλύτερη διαδικτυακή ταξιδιωτική κοινότητα με περισσότερους απο 25 εκ. επισκέπτες το μήνα, πάνω απο 15 εκ. μέλη, 30 εκ. κριτικές και απόψεις, 2 εκ φωτογραφίες επισκεπτών και πάνω απο 1.1 εκ. ξενοδοχεία και τουριστικές επιχειρήσεις σε 70,000 προορισμούς. 339

340 2. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ1.4 Ενέργειες Προβολής μέσω Web & Social Media Σύνταξη Προδιαγραφών βάσει διεθνών προτύπων Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων Συνεργασίας βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών Αξιολόγηση Προτάσεων, Διαδικασία Διαπραγμάτευσης και Επιλογή Συνεργάτη Χαρτογράφηση του ανταγωνισμού στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης Ανάλυση ανταγωνισμού Εκπόνηση Προτάσεων Διαφημιστικής Προβολής μέσω SEM/SMM Υλοποίηση Στρατηγικής SEM/SMM Q3-Q Q1-Q Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήμα Β2Β/Online Marketing Συνεχής παρακολούθηση αποτελεσμάτων Εκπόνηση Μηνιάιων Αποτελεσμάτων Δείκτες Αξιολόγησης Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας Συνεχής Τήρηση Χρονοδιαγράμματος Υλοποίησης Ενέργειας Επιτυχή αποτελέσματα μέσω του Search Engine Optimization Επιτευξη των στόχων κάθε καμπάνιας 2013/14: : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς(ΕΣΠΑ) 340

341 Γ2 Πρόγραμμα Προώθησης / Β2Β Δράση Γ2.1 Σχεδιασμός και Παραγωγή Έντυπου Προωθητικού Υλικού 1. Περιγραφή και Σκοπός Στο πλαίσιο προβολής του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας και της επικοινωνιακής προώθησης του Γραφείου Συνεδρίων και Επισκεπτών του Δήμου Αθηναίων ως επίσημου τουριστικού φορέα της περιοχής περιγράφεται αναλυτικά ο σχεδιασμός και η αναπαραγωγή του καταλόγου Travel Trade ως μέσο προτεινόμενης ενέργειας προβολής και προώθησης του τουριστικού προϊόντος της Μητροπολιτικής Αθήνας για την παροχή εξειδικευμένης ενημέρωσης και κατάρτισης. Στο πλαίσιο της στοχευμένης προώθησης και προβολής του συνεδριακού προϊόντος της Αθήνας σε επαγγελματίες της συνεδριακής αγοράς, το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών Αθηνών (Athens Convention and Visitors Bureau ACVB) πρόκειται επίσης να προχωρήσει στο σχεδιασμό, την έκδοση και προώθηση αναλυτικού πολυγλωσσικού οδηγού τύπου «Sales Manual». Με γνώμονα τη βέλτιστη πληροφόρηση και εξυπηρέτηση των διοργανωτών συνεδρίων σύμφωνα με την παγκόσμια πρακτική των Γραφείων Συνεδρίων, ο οδηγός θα περιέχει όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται όσοι ενδιαφέρονται να οργανώσουν ένα συνέδριο, μια έκθεση ή ένα ταξίδι κινήτρων στην Aθήνα και την Aττική. Παράλληλα, τα Μέλη του Athens Convention Bureau, πέραν των βασικών παρεχόμενων υπηρεσιών, θα έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν ένα επιπλέον εργαλείο marketing και προβολής ως προσφερόμενο προϊόν του ACB. α. Travel Trade Manual Η σύνταξη ενός ολοκληρωμένου καταλόγου τουριστικού περιεχομένου, απευθύνεται αποκλειστικά στους τουριστικούς πράκτορες με στόχο την ολοκληρωμένη παρουσίαση του προορισμού της Αθήνας και την ενίσχυση & αναβάθμιση της παρεχόμενης πληροφορίας. Παράλληλα ενσωματώνεται το σύνολο της αναλυτικής πληροφόρησης για τις παρεχόμενες υπηρεσίες αλλά και την παρουσίαση των ιδιαίτερων και συγκριτικών πλεονεκτημάτων του προορισμού της Αθήνας. Επιπρόσθετα, ο αναλυτικός οδηγός του τουριστικού προϊόντος: χρησιμοποιείται ως κύρια πηγή πληροφόρησης των tour operators και των travel agents και διατίθενται σε στοχευμένες ομάδες επαγγελματιών. 341

342 εμπεριέχει συγκεντρωμένο όγκο δομημένης πληροφορίας σχετικά με το τουριστικό προϊόν του προορισμού και έχουν ως βασικό στόχο την παροχή όλων των απαραίτητων δεδομένων για την στοιχειοθέτηση οργανωμένων πακέτων ταξιδιών από tour operators. εμπεριέχει διαφημιστικές καταχωρήσεις με σκοπό σε πρώτη φάση την κάλυψη των δαπανών παραγωγής τους και εκ των υστέρων την αποκόμιση εσόδων. Η βασική δομή του αναλυτικού οδηγού περιλαμβάνει τους κάτωθι θεματικούς άξονες: Την προβολή και παρουσίαση όλων των υπηρεσιών του προορισμού της Αθήνας, βάσει συγκεκριμένης θεματολογίας και μορφών τουρισμού ειδικού ενδιαφέροντος. Την αναλυτική παρουσίαση όλων τα σημείων ενδιαφέροντος της μητροπολιτικής Αθήνας, των ιστορικών μνημείων, των προσφερόμενων τουριστικών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων. Την ενίσχυση της προώθησης του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας στοχεύοντας στην ανάπτυξη αφενός μεν του οργανωμένου τουρισμού και αφετέρου στην ανάπτυξη του ατομικού τουρισμού. Την παροχή πληροφοριών για θέματα Πολιτιστικά, Οικολογικά, Οικονομικά και Αναπτυξιακά του προς όλους τους ενδιαφερόμενους (εντός της Περιφέρειας, πανελλαδικά και παγκόσμια) με πληρότητα και αξιοπιστία. Την προσέγγιση ομάδων ειδικών ενδιαφερόντων, και την ανάδειξη του συγκριτικού πλεονεκτήματος του προορισμού της Αθήνας στις συγκεκριμένες κατηγορίες. Θεματικοί Άξονες Οδηγού Συνοπτική προβολή και περιγραφή του τουριστικού προϊόντος της Μητροπολιτικής Αθήνας Προβολή Περιγραφής Δράσεων & Στόχων του τμήματος Travel Trade Συνοπτική προβολή Δράσεων & Στόχων του τμήματος Meetings & Incentives Προβολή & Περιγραφή Δράσεων Τμήματος Τύπου & ΜΜΕ 342

343 Προβολή & Ανάπτυξη Εξειδικευμένων Τουριστικών Προγραμμάτων για ειδικές ομάδες πληθυσμού Προβολή & ανάπτυξη των ενοτήτων για την τέχνη, την κουλτούρα και τα ιστορικά μνημεία της μητροπολιτικής Αθήνας αναλυτική καταγραφή και παρουσίαση όλων των υπηρεσιών, επιχειρήσεων και ιδρυμάτων, τα οποία σχετίζονται με την πολιτιστική κουλτούρα του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας: Καταγραφή και Παρουσίαση επιχειρήσεων και επαγγελματιών από τον χώρο των εμπορικών καταστημάτων Προβολή και Παρουσίαση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας με γνώμονα την διασκέδαση και την γαστρονομία Παρουσίαση & Προβολή Στοιχείων για τον ξενοδοχειακό κλάδο στον προορισμό της Αθήνας Παρουσίαση και προβολή της Αθήνας ως συνεδριακού προορισμού Ανάπτυξη ημερολογίου εκδηλώσεων Προβολή και επισύναψη χάρτη της μητροπολιτικής Αθήνας Στο πλαίσιο της συμμετοχής του ACVB σε διεθνείς τουριστικές εκθέσεις κατά την διάρκεια της χρονικής περιόδου αλλά και την διοργάνωση ταξιδίων εξοικείωσης προτείνεται η παραγωγή οδηγού επαγγελματιών τουρισμού σε συγκεκριμένες ποσότητες και τεχνικές προδιαγραφές. Προδιαγραφές : - Μορφή εκτύπωσης: offset - Χρώμα: 4χρωμία Α+ Β όψη - Δέσιμο: ραφτοκολλητό - Σχήμα: κάθετο - Διαστάσεις: να προταθεί απο ανάδοχο η διάσταση, κατάλληλη για τουριστικό οδηγό, μικρότερη απο Α4. - Τύπος χαρτιού: τύπου velvet ή eurobulk - Αριθμός σελίδων: σελίδες (6-9 τυπογραφικά 16σέλιδων) - Γλώσσα: Αγγλικά - Ποσότητα: τμχ ανά έτος 343

344 Παραδείγματα Οδηγός Τουριστικού Προιόντος, Travel Trade Manual Λονδίνο Διακριτό παράδειγμα αντίστοιχης διεθνούς πρακτικής αποτελεί ο οδηγός τουριστικού προϊόντος της πόλης του Λονδίνου, ο οποίος απευθύνεται στους τουριστικούς πράκτορες με σαφή προσανατολισμό την παρουσίαση του συνόλου των παρεχόμενων υπηρεσιών και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων για την πληρέστερη ενημέρωση και κατάρτιση τους. Επιπρόσθετα διαθέτει και προβάλει τις εξής θεματικές ενότητες: 1 Προβολή και περιγραφή του τουριστικού προϊόντος της πόλης 2 Προβολή των Εξειδικευμένων Τουριστικών Προγραμμάτων για συγκεκριμένα κοινά στόχους 3 Προβολή των ενοτήτων για την τέχνη την κουλτούρα τα ιστορικά μνημεία της πόλης 344

345 4 Παρουσίαση όλων των υπηρεσιών, επιχειρήσεων, οι οποίες συνθέτουν το τουριστικό προϊόν της πόλης 5 Παρουσίαση του τουριστικού προϊόντος με βασικούς άξονες την διασκέδαση και την γαστρονομία 6 Παρουσίαση ετήσιου ημερολογίου, το οποίο περιλαμβάνει το σύνολο των εκδηλώσεων πολιτιστικού ενδιαφέροντος 7 Παρουσίαση των παροχών και υπηρεσιών του τμήματος Travel Trade 8 Δυνατότητα καταχωρήσεων με άμεσο στόχο την επίτευξη κέρδους για τον οργανισμό β. Meeting Planners Guide Στο πλαίσιο της στοχευμένης προώθησης και προβολής του συνεδριακού προϊόντος της Αθήνας σε επαγγελματίες της συνεδριακής αγοράς, το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών Αθηνών (Athens Convention and Visitors Bureau ACVB) πρόκειται να προχωρήσει στο σχεδιασμό, την έκδοση και προώθηση αναλυτικού πολυγλωσσικού οδηγού τύπου «Sales Manual». Με γνώμονα τη βέλτιστη πληροφόρηση και εξυπηρέτηση των διοργανωτών συνεδρίων σύμφωνα με την παγκόσμια πρακτική των Γραφείων Συνεδρίων, ο οδηγός θα περιέχει όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται όσοι ενδιαφέρονται να οργανώσουν ένα συνέδριο, μια έκθεση ή ένα ταξίδι κινήτρων στην Aθήνα και την Aττική. Παράλληλα, τα Μέλη του Athens Convention Bureau, πέραν των βασικών παρεχόμενων υπηρεσιών, θα έχουν τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν ένα επιπλέον εργαλείο marketing και προβολής ως προσφερόμενο προϊόν του ACB. Το ACVB θα εκδίδει κάθε χρόνο το Athens Meeting Planner s Guide το οποίο θα απευθύνεται αποκλειστικά στους διοργανωτές συνεδρίων. Στον οδηγό αυτό θα περιλαμβάνονται όλες οι πτυχές του συνεδριακού προϊόντος της Αθήνας όπου θα καταχωρίζονται ανά κατηγορίες οι υπηρεσίες και οι επιχειρήσεις που τις παρέχουν. Τα Μέλη του ACVB θα έχουν, ξεχωριστή θέση στις σχετικές κατηγορίες και προνομιακό τρόπο προβολής των υπηρεσιών και προϊόντων τους. Ο Οδηγός θα είναι διαθέσιμος στην Αγγλική Γλώσσα, ενώ προβλέπεται η δημιουργία μετεφρασμένων εκδόσεων στα Κινεζικά με στόχο την προσέλκυση συνεδρίων και εκδηλώσεων από την εν λόγω αγορά στόχο. 345

346 Ο Οδηγός θα δημιουργηθεί σε ψηφιακή μορφή, θα επικαιροποιείται σε ετήσια βάση και θα είναι διαθέσιμος διαδικτυακά στην επίσημη ιστοσελίδα του ACVB και θα προβάλεται εντός της ειδικής θεματικής κατηγορίας του συνεδριακού τουριστικού προϊόντος σε ειδικό link. Θεματικοί Άξονες Πιο συγκεκριμένα ο οδηγός θα περιλαμβάνει τις εξής κατηγορίες πληροφόρησης: Παρουσίαση της Αθήνας ως ιδανικό συνεδριακό προορισμό με στοχευμένο προωθητικό περιεχόμενο Πλήρη στοιχεία για τα μέλη του ACVB που σχετίζονται με την οργάνωση συνεδρίων, εκθέσεων και ταξιδιών κινήτρων Πλήρη αναφορά και ανάδειξη όλων των συνεδριακών χώρων και υπηρεσιών της Aθήνας και της Aττικής Eυκαιρίες αναψυχής για συνέδρους και συνοδούς (αξιοθέατα, αγορές, νυχτερινή διασκέδαση, εκδρομές, παραστάσεις, άθληση κοκ.) Eκθεσιακούς χώρους της Aθήνας και της Aττικής Eνδεικτικά προγράμματα ταξιδιών κινήτρων για την Aθήνα και την Aττική και προτάσεις για ψυχαγωγικές και άλλες δραστηριότητες Xάρτες Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και γενικές χρήσιμες πληροφορίες Έντυπη φόρμα για την αποστολή ενός «Request for Proposal» στο ACVB Διαφημιστικές καταχωρήσεις με σκοπό σε πρώτη φάση την κάλυψη των δαπανών παραγωγής του και εκ των υστέρων την αποκόμιση εσόδων. Ενδεικτικές Θεματικές Κατηγορίες/ Περιεχόμενα Οδηγού A. Discover Athens Β. What s New C. Athens Access & Transportation D. Athens Convention & Exhibition Venues 346

347 E. Athens Accommodation & Venues F. Athens PCO & DMCs G. Dining, Shopping & Attractions H. Support Services & Practical Info I. Social Programs & Tours J. Unknown Athens (Local secrets, unusual venues & Incentives ideas) Παραδείγματα Οδηγών Α. Κωσταντινούπολη Β. Μελβούρνη 347

348 Γ. Βαρκελώνη Προώθηση Στο πλαίσιο των ενεργειών προώθησης και προβολής του συνεδριακού τουρισμού και αποσκοπώντας στη βέλτιστη προώθηση του Οδηγού και επομένως του συνεδριακού προϊόντος της Αθήνας, προτείνονται οι εξής βασικές ενέργειες συμπληρωματικής προώθησης: η δημιουργία συμπληρωματικών Web Banners, τα οποία θα φέρουν τα εικαστικά σχέδια του Οδηγού και θα μεταφέρουν τον ενδιαφερόμενο απευθείας στο ειδικό link του Οδηγού η προβολή των banners α) στην επίσημη ιστοσελίδα του ACVB β) μέσω των συνεργαζόμενων επιχειρήσεων και των διαδικτυακών τους τόπων η ανάπτυξη ενός σύντομου video το οποίο θα φέρει τα ίδια εικαστικά δημιουργικά σχέδια και χρώματα ταυτότητας του Οδηγού και θα προσφέρει μία γρήγορη επισκόπηση του συνεδριακού προϊόντος, ενημερώνοντας για την ύπαρξη του οδηγού και οδηγώντας στην επίσημη ιστοσελίδα του ACVB. η προβολή του video στο επίσημο κανάλι του ACVB στο YouΤube και η παράλληλη προώθησή του στα υπόλοιπα κανάλια κοινωνικής δικτύωσης του ACVB (βλ. Δράση Γ1.3). 348

349 4 Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ.2.1. Σχεδιασμός και Παραγωγή Έντυπου Προωθητικού Υλικού Σύνταξη Προδιαγραφών Περιεχομένου βάσει διεθνών προτύπων Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων Συνεργασίας βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών Αξιολόγηση Προτάσεων, Διαδικασία Διαπραγμάτευσης και Επιλογή Συνεργάτη Ανάπτυξη Περιεχομένου, Συλλογή Διαφημιστικών Εσόδων και Παραγωγή Eντύπων Ετήσια Αναπροσαρμογή Περιεχομένου και Εικαστικής Διαμόρφωσης Q2-Q Q3-Q Q1-Q Q Τμήματα Συνεδριακού Τουρισμού & B2B/Online Marketing Εξωτερικός Συνεργάτης Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήματα Συνεδριακού Τουρισμού & B2B/Online Marketing Δείκτες Αξιολόγησης Τήρηση Χρονοδιαγράμματος Υλοποίησης Δράσης Τήρηση Προδιαγραφών Υλοποίησης Δράσης (Περιεχόμενο/Εικαστικα/Παραγωγή/Διανομή) Διαφημιστικά Έσοδα Click Rate Διαδικτυακών/ψηφιακών εφαρμογών Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας 2013/2014: : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς(ΕΣΠΑ) 349

350 Δράση Γ2.2 Συμμετοχή αε Β2Β Εκθέσεις 1. Περιγραφή & Σκοπός Αποσκοπώντας στην προώθηση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας και την ενίσχυση της εικόνας του προορισμού σε αγορές στόχους του εξωτερικού θεωρείται αναγκαία η συμμετοχή της μέσω του Γραφείου Συνεδρίων και Επισκεπτών Αθηνών (Athens Convention and Visitors Bureau ACVB) σε επιλεγμένες Διεθνείς Εκθέσεις Τουρισμού επαγγελματικού και θεματικού χαρακτήρα και σε επιλεγμένες διεθνείς εκθέσεις συνεδριακού τουρισμού. Δεδομένων των πολύπλευρων αναγκών προώθησης του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας, το ACVB θα υλοποιήσει ολοκληρωμένο σχέδιο συμμετοχής της Αθήνας σε επιλεγμένες εκθέσεις του εξωτερικού με προοπτική: να προβληθεί και ενισχυθεί η ταυτότητα της Αθήνας στο εξωτερικό, να διευκολυνθεί η επιτόπια γνωριμία και προβολή των τουριστικών προορισμών της Αθήνας, να ενημερωθούν οι επαγγελματίες για τις εξελίξεις στον κλάδο του τουρισμού, να πραγματοποιηθούν επαγγελματικές συμφωνίες και να καταστεί εφικτή η πληροφόρηση όλων των εμπλεκομένων με τον τουρισμό για τις δράσεις και τα αποτελέσματα των υλοποιηθεισών ενεργειών προώθησης. Οι κυριότεροι στόχοι της παρουσίας στις επιλεγμένες Εκθέσεις Τουρισμού είναι η προσέγγιση συγκεκριμένων μελών του συστήματος διανομής του τουριστικού εμπορίου (wholesalers, ITOs, το προσωπικό λιανικής πώλησης) και συγκεκριμένα τμήματα της τουριστικής αγοράς βάσει του ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού (educational, city break, κλπ.), όπως παράλληλα και η ανάπτυξη επαγγελματικών σχέσεων και τη δημιουργία πλαισίων συνεργασίας με διεθνείς φορείς τουρισμού, διεθνείς επαγγελματικες ενώσεις και κορυφαίους εκπροσώπους tour operators και εταιρειών συνεδριακού τουρισμού. Κριτήρια Επιλογής Βάσει των παραπάνω στόχων, μέσω του εν λόγω σχεδίου προγραμματίζεται η παρουσία του ACVB σε επιλεγμένες Διεθνείς Τουριστικές Εκθέσεις και Εκθέσεις Συνεδριακού Τουρισμού βάσει των εξής κυριότερων κριτηρίων επιλογής: 350

351 Μέσος Ετήσιος Αριθμός Συμμετεχόντων: Επιλέγονται κατά κύριο λόγο εκείνες οι εκθέσεις οι οποίες αποτελούν διοργανώσεις με πολυετή ή ήδη αναγνωρισμένη αξία επομένως προσελκύουν έναν αρκετά μεγάλο αριθμό Buyers, Suppliers και Επισκεπτών. Χρόνος Διεξαγωγής: Ιδανικά το πρόγραμμα συμμετοχής της Αθήνας σε Εκθέσεις πρέπει να ακολουθεί μία όσο το δυνατόν πιο εξισορροπημένη και ομοιογενή κατανομή του συνόλου των εκθέσεων καθόλην τη διάρκεια του έτους. Εκπροσωπούμενη γεωγραφική αγορά: Προγραμματίζεται η συμμετοχή της Αθήνας σε εκείνες τις Τουριστικές Εκθέσεις οι οποίες εκπροσωπούν τις σημαντικότερες τουρσιτικές αγορές της Αθήνας είτε υπάρχουσες προς περαιτέρω ανάπτυξη (Γερμανία, Γαλλία, Αμερική), είτε προς στόχευση (Ρωσία). Παράλληλα, επιλέγονται κατά κύριο λόγο εκείνα τα συνέδρια και εκθέσεις τα οποία διοργανώνονται σε περιοχές/χώρες αγορές στόχους της Αθήνας και απευθύνονται σε και προσελκύουν επαγγελματίες συνεδριακού τουρισμού που δραστηριοποιούνται σε εκείνες τις περιοχές στόχευσης, με σκοπό την προσέλκυση εκείνων των συνεδρίων που διοργανώνουν στην Αθήνα. Εταιρεία Διοργάνωσης: Προγραμματίζεται η συμμετοχή της Αθήνας σε εκείνα τα Συνέδρια και Εκθέσεις τα οποία διοργανώνονται από τις κορυφαίες εταιρείες διοργάνωσης συνεδρίων τέτοιου τύπου (π.χ. Reed Exhibitions) και επομένως διασφαλίζουν την ποιότητα αλλά και τον ικανοποιητικό αριθμό προσέλευσης κορυφαίων hosted buyers, εκπροσώπων διεθνών Associations, Οργανωτών Συνεδρίων (PCOs), πολυεθνικών εταιριών, εταιριών οργάνωσης εταιρικών συναντήσεων και ταξιδιών κινήτρων (DMCs). Οργανισμός Διοργάνωσης: Προγραμματίζεται η συμμετοχή της Αθήνας σε εκείνα τα Συνέδρια τα οποία διοργανώνονται από Παγκόσμιες Ενώσεις και Οργανισμούς σε ετήσια βάση, με τις οποίες υπάρχει ή σχεδιάζεται να αναπτυχθεί πλαίσιο συνεργασίας με σκοπό την προσέλκυση των επόμενων ετήσιων συνεδρίων που θα διοργανώσουν, στην Αθήνα. Ειδικές Θεματικές Κατηγορίες: Προγραμματίζεται η συμμετοχή της Αθήνας στις κυριότερες Τουριστικές Εκθέσεις οι οποίες εξειδικεύονται σε θεματικές κατηγορίες και συγκεκριμένα τμήματα της τουριστικής αγοράς που συγκλίνουν με τον ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό τουριστικής προώθησης και προβολής της Αθήνας (λ.χ. Εκπαιδευτικός Τουρισμός, Τουρισμός Πόλεων). 351

352 Κρίσιμοι Παράγοντες Υλοποίησης Η διασφάλιση των στόχων της στρατηγικής προβολής και προώθησης του προορισμού μέσα από τη συμμετοχή του ACVB Διεθνείς Τουριστικές Εκθέσεις προϋποθέτει οργανωμένη και στοχευμένη επιλογή των καταλληλότερων εξ αυτών, καθορισμό των στόχων οι οποίοι θα πρέπει να επιτευχθούν μέσα από τη συμμετοχή σε κάθε έκθεση μέσω του ανάλογου ειδικευμένου και αφοσιωμένου προσωπικού του ACVB. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η καλύτερη δυνατή σχέση κόστους/χρόνου και αποτελέσματος της παρουσίασης/πώλησης του προορισμού είναι αναγκαίο να προηγηθεί σωστός προγραμματισμός των επαφών οι οποίες θα γίνουν στο πλαίσιο αυτής. Οι διεθνείς εκθέσεις θα πρέπει να αποτελέσουν εργαλείο προώθησης και προβολής του προορισμού. Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην προώθηση και παρουσίαση του τουριστικού portal του προορισμού με την επιτόπου επίδειξη του δικτυακού τόπου μέσω φορητών υπολογιστών στο περίπτερο και ταυτόχρονη προτροπή του ενδιαφερομένου να εγγραφεί προκειμένου να λαμβάνει το newsletter και όλες τις νέες πληροφορίες σχετικά με το τουριστικό προϊόν της Αθήνας. Αναγκαία είναι επίσης η στενή συνεργασία με ιδιώτες πρίν από κάθε έκθεση προκειμένου να πραγματοποιούνται διάφορα events και να μοιράζονται προϊόντα άμεσα συνυφασμένα με την ταυτότητα της Αθήνας. Η αποστολή πρέπει να απαρτίζεται από τα κατάλληλα εκπαιδευμένα άτομα τα οποία θα εκπροσωπούν όχι μόνο το φορέα αλλά και τους επαγγελματίες της Αθήνας. Το βασικό κριτήριο για την επιλογή των εκθέσεων είναι η κάλυψη όσο το δυνατόν περισσοτέρων αγορών από τις οποίες η Αθήνα δέχεται επισκέπτες ή αγορών στόχων. Τέλος, σημαντική είναι η σταθερή παρουσία τουλάχιστον για 3 χρόνια σε κάθε έκθεση η οποία θα αυξήσει το brand awareness της Αθήνας, αλλά και την εμπειρία των στελεχών που ασχολούνται με τις εκθέσεις. 2. Επιλεγμένες Διεθνείς Εκθέσεις & Workshops Τουρισμού Με βάση τα παραπάνω καθώς και των οριζόμενων αγορών στόχων, σχεδιάζεται η συμμετοχή της Αθήνας στις ακόλουθες 5 ετήσιες Διεθνείς τουριστικές εκθέσεις και 9 Εκθέσεις Συνεδριακού Τουρισμού για το τελευταίο τρίμηνο του 2013 και τα έτη : 352

353 Διεθνείς Τουριστικές Εκθέσεις 1. World Travel Market Λονδίνο Πόλη Χώρα : Λονδίνο, Μεγ.Βρετανία Ονομασία : World Travel Market Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : ExCeL London Διοργανώτρια Εταιρεία : Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : Θέμα : Συμμετέχοντες : Reed Exhibitions wtm.helpline@reedexpo.co.uk Διεθνής Έκθεση τουρισμού για επαγγελματίες και κοινό Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Η συγκεκριμένη έκθεση προσφέρει το κατάλληλο πλαίσιο για επαγγελματικές συναντήσεις με Buyers και για Networking, ενέργειες που χρειάζεται να γίνουν συντονισμένα από εξειδικευμένους σε πωλήσεις επαγγελματίες του τουρισμού. Η παρουσία της Αθήνας στη World Travel Market 2014 κρίνεται απαραίτητη με στόχο την διεξαγωγή στοχευόμενων σε πωλήσεις B2B συναντήσεων με Byers από τις αγορές στόχευσης της Αθήνας. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 2. Ι.Τ.Β. Βερολίνου Πόλη Χώρα : Βερολίνο, Γερμανία Ονομασία : Internationale Tourismus Borse (Ι.Τ.Β.) Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Messegelaende Berlin, ICC Berlin Διοργανώτρια Εταιρεία : Messe Berlin GmbH Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : itb@messe-berlin.de 353

354 Θέμα : Συμμετέχοντες : Διεθνής Έκθεση τουρισμού για επαγγελματίες και κοινό. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη διεθνή έκθεση τουρισμού στον κόσμο η οποία καλύπτει όλες τις πτυχές της τουριστικής βιομηχανίας: προορισμούς, tour operators, wholesalers, retailers, συστήματα κρατήσεων, μεταφορές, ξενοδοχεία και άλλους επαγγελματίες του χώρου. Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Έπειτα από τη πτώση των αφίξεων και διανυκτερεύσεων των Γερμανών τουριστών στην Αθήνα και δεδομένου ότι η Γερμανία αποτελεί βασική τουριστική αγορά για την Ελλάδα, η παρουσία της Αθήνας στην μεγαλύτερη Διεθνή Έκθεση Τουρισμού στον κόσμο που διεξάγεται στη Γερμανία κρίνεται αναγκαία για την επαναπροσέγγιση της τόσο μεγάλης αυτής αγοράς. Επιπλέον ο διττός χαρακτήρας της έκθεσης (επαγγελματική και κοινού) επιτρέπει την μέγιστη αξιοποίηση της συμμετοχής της Αθήνας στο πλαίσιο της εθνικής συμμετοχής. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 3. ΙMITT, Μόσχα Ρωσία Πόλη Χώρα : Ονομασία : Μόσχα, Ρωσία Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Διοργανώτρια Εταιρεία : Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : Θέμα : Συμμετέχοντες : Moscow International Travel & Tourism (MITT) Moscow, Expocentre ITE LLC Moscow ravel@ite-exhibitions.com Διεθνής Έκθεση τουρισμού για επαγγελματίες και κοινό Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Η εν λόγω έκθεση αποτελεί πλέον ένα σημαντικό γεγονός στην τουριστική βιομηχανία, το πιο σημαντικό και αντιπροσωπευτικό σημείο συνάντησης για τους επαγγελματίες στη Ρωσία, την Ανατολική Ευρώπη και όχι μόνο. Δεδομένου ότι η Ρωσία είναι αγορά στόχος για τη χώρα συνολικά καθώς έχει μετατραπεί σε μια από τις μεγαλύτερες αγορές εξερχόμενου τουρισμού παγκοσμίως καθώς και του σχετικού με το Αθηναϊκό τουριστικό προϊόν ενδιαφέροντος των Ρώσων η συμμετοχή της Αθήνας στην ΜΙΤΤ κρίνεται αναγκαία. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 354

355 4. World Travel Market (WTM) Latin America Πόλη Χώρα : Σαο Πάολο, Βραζιλία Ονομασία : World Travel Market (WTM) Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Sao Paolo, Transamerica Expo Center Διοργανώτρια Εταιρεία : Reed Exhibitions Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : wtmlat.helpline@reedexpo.co.uk Θέμα : Διεθνής Έκθεση τουρισμού για επαγγελματίες και κοινό Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Αποτελεί μια απο τις σημαντικότερες εκθέσεις τουρισμού στη Λατινική Αμερική. Η μεγάλη και ανερχόμενη αγορά της Βραζιλίας κσι της Λατινικής Αμερικής γενικότερα, αντιπροσωπεύει μια θετική προοπτική για την ανάπτυξη του ελληνικού τουριστικού προϊόντος στην εν λόγω χώρα. Η σταθερή άνοδος του βιοτικού επιπέδου συμβάλλει στην ανάπτυξη του εξερχόμενου τουρισμού. Αξίζει να σημειωθεί οτι επισκέπτες απο τη Λατινική Αμερική τείνουν να ταξιδεύουν Οκτώβριο- Μάρτιο καλύπτοντας έτσι τις χαμηλότερες τουριστικά για την Αθήνα περιόδους. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 5. IFTM Top Resa, Παρίσι, Γαλλία Πόλη Χώρα : Παρίσι, Γαλλία Ονομασία : IFTM Top Resa Διάρκεια : / 2014 TBC Εκθεσιακό Κέντρο : Porte de Versailles - Pavilion 7.2 Διοργανώτρια Εταιρεία : Reed Exhibitions Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : armelle.desaintsernin@reedexpo.fr Θέμα : Συμμετέχοντες : Διεθνής Έκθεση τουρισμού για την Γαλλική τουριστική αγορά για επαγγελματίες και κοινό Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς 355

356 Η συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί το κατάλληλο πλαίσιο για επαγγελματικές συναντήσεις με την εκπροσώπους της τουριστικής αγοράς της Γαλλίας, με Buyers και για Networking. Η παρουσία της Αθήνας στη IFTM Top Resa κρίνεται απαραίτητη με στόχο την ενδυνάμωση της Γαλλικής τουριστικής αγοράς μέσω της διεξαγωγής B2B συναντήσεων. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ Εκθέσεις Συνεδριακού Τουρισμού CIBTM 2014 Πόλη Χώρα : Πεκίνο, Κίνα Ονομασία : CIBTM Incentives, Business Travel & Meetings Expo- China 2014 Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : China National Convention Centre (CNCC) Διοργανώτρια Εταιρεία : Reed Exhibitions Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : simon.young@reedexpo.co.uk Θέμα : Διεθνής Έκθεση Τουρισμού & Συνεδριακού Τουρισμού Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς H έκθεση CIBTM αποτελεί τη κορυφαία διοργάνωση συνεδριακού τουρισμού για την Κίνα και προσφέρει μία ιδανική πλατφόρμα για την Αθήνα, να συναντήσει και να διενεργήσει επαγγελματικές συναντήσεις με τους κορυφαίους buyers και διοργανωτές συνεδρίων οι οποίοι δραστηριοποιούνται στην κινεζική, ασιατική και παγκόσμια αγορά. Δεδομένης της στόχευσης της Κινεζικής αγοράς για την τουριστική προώθηση της Αθήνας, η παρουσία του ACVB στη συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί στρατηγική κίνηση, με σκοπό την ενημέρωση του επαγγελματικού κοινού της ευρύτερης περιοχής για τις δυνατότητες και παροχές της Αθήνας ως κορυφαίου ευρωπαϊκού συνεδριακού προορισμού. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 356

357 2. EIBTM 2013 Πόλη Χώρα : Βαρκελώνη, Ισπανία Ονομασία : EIBTM 2013 Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Fira Gran Via Διοργανώτρια Εταιρεία : Reed Exhibitions Διαδικτυακή Διεύθυνση : Error! Hyperlink reference not valid. Ηλεκτρονική Διεύθυνση : eibtm-marketing@reedexpo.co.uk Θέμα : Διεθνής Έκθεση Τουρισμού & Συνεδριακού Τουρισμού Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες εκθέσεις της συνεδριακής αγοράς για την Ευρώπη παγκοσμίως η οποία φιλοξενεί περισσότερους από επαγγελματίες συνεδριακού τουρισμού ετησίως. Στη συγκεκριμένη έκθεση το ACVB θα έχει την ευκαιρία να πραγματοποιήσει περισσότερες από 80 προγραμματισμένες και έκτακτες συναντήσεις με hosted buyers και εμπορικούς επισκέπτες, εκπροσώπους διεθνών Associations, Οργανωτών Συνεδρίων (PCOs), πολυεθνικών εταιριών, εταιριών οργάνωσης εταιρικών συναντήσεων και ταξιδιών κινήτρων (DMCs) από περισσότερες από 30 χώρες στην Ευρώπη, στη Β. και Ν. Αμερική, στην Ασία και στην Αυστραλία. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ Conventa 2014 Πόλη Χώρα : Λιουμπλιάνα, Σλοβενία Ονομασία : Conventa South East Exhibition fo rmeetigns, Events & Incentives 2014 Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Slovenian Convention Bureau Διοργανώτρια Εταιρεία : Slovenian Convention Bureau Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : gorazd@conventa.info Θέμα : Έκθεση Τουρισμού & Συνεδριακού Τουρισμού Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς 357

358 Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες εκθέσεις της συνεδριακής αγοράς για την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, όπου εκπροσωπούνται ως εκθέτες οι χώρες της Ν.Α. Ευρώπης και συμμετέχοντας σε προκαθορισμένες συναντήσεις με κορυφαίους buyers που δραστηριοποιούνται τόσο στην ευρύτερη περιοχή όσο και παγκοσμίως. Η παρουσία της Αθήνας στη συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί στρατηγική κίνηση, με σκοπό την ενδυνάμωση της παρουσίας της στην ευρύτερη περιοχή και την προβολή της Αθήνας ως ιδανικού προορισμού συνεδρίων και πάσης φύσεως διοργανώσεων. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 4. Salon Bedouk Πόλη Χώρα : Παρίσι, Γαλλία Ονομασία : Salon Bedouk Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Paris Expo Porte de Versailles Διοργανώτρια Εταιρεία : Bedouk Event Sourcing Solutions Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : jlgarnier@infopro-digital.com Θέμα : Διεθνής Έκθεση Τουρισμού & Συνεδριακού Τουρισμού Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Η συγκεκριμένη διήμερη έκθεση συνεδριακού τουρισμού αποτελεί μία από τις σημαντικότερες εκθέσεις του συνεδριακού τομέα, στην οποία παρευρίσκονται ετησίως περισσότεροι από 500 εκθέτες, 150 κορυφαίοι buyers και περισσότεροι από επισκέπτες. Μέσω της παρουσίας της εξειδικευμένης ομάδας του ACVB στη συγκεκριμένη έκθεση, παρέχεται η δυνατότητα να προβληθεί το συνεδριακό τουριστικό προϊόν της πόλης σε ένα ιδιαίτερα στοχευμένο κοινό, μέσω της διενέργειας περισσότερων από 50 προκαθορισμένων και έκτακτων συναντήσεων με τους buyers και επαγγελματίες από τη Γαλλία, το Ην. Βασίλειο και τη Γερμανία μεταξυ άλλων αγορών στόχευσης καθώς και μέσω της διενέργειας συμπληρωματικών προωθητικών ενεργειών. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 5. DMAI Destinations Showcase Conference & Expos Πόλη Χώρα : Ουάσιγκτον, Αμερική Ονομασία : DMAI Destinations Showcase Conference & Expos Διάρκεια : Μάρτιος 2014 Εκθεσιακό Κέντρο : Διοργανώτρια Εταιρεία : Destination Marketing Association International 358

359 Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : Θέμα : Συμμετέχοντες : service@hes-staff.com Διεθνής Έκθεση Τουρισμού & Συνεδριακού Τουρισμού Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ετήσια μονοήμερη έκθεση συνεδριακού τουρισμού της Β.Αμερικής στην οποία αποτελεί ιδανική πλατφόρμα συνεύρεσης των συνεδριακών χώρων και προορισμών με τους επαγγελματίες συνεδριακού τουρισμού από την Αμερική και άλλες αγορές. Δεδομένης της συμεμτοχής στη συγκεκριμένη έκθεση των κορυφαίων διοργανωτών συνεδρίων και εκθέσεων, με σκοπό να ανακαλύψουν τον επόμενο προορισμό ο οποίος θα φιλοξενήσει τη διοργάνωσή τους, η οργανωμένη παρουσία της Αθήνας κρίνεται απαραίτητη ώστε να προβληθεί το συνεδριακό τουριστικό προϊόν της πόλης σε ένα ιδιαίτερα στοχευμένο κοινό, ενώ παράλληλα παρέχεται η δυνατότητα άντλησης τεχνογνωσίας μέσω ειδικών εκπαιδευτικών ενοτήτων και παρουσιάσεων. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 6. GIBTM Incentives, Business Travel & Meetings Expo Gulf Πόλη Χώρα : Αμπου Ντάμπι, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα Ονομασία : DMAI Destinations Showcase Conference & Expos Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : ADNEC, Abu Dhabi Διοργανώτρια Εταιρεία : Reed Exhibitions Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : lois.hall@reedexpo.ae Θέμα : Διεθνής Έκθεση Τουρισμού & Συνεδριακού Τουρισμού Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Πρόκειται για την κορυφαία διοργάνωση στον τομέα του συνεδριακού τουρισμού για την ευρύτερη περιοχή του Κόλπου. Δεδομένου του παγκόσμιου ενδιαφέροντος που προσελκύει η συγκεκριμένη αγορά, στην εν λόγω έκθεση συμμετέχουν κορυφαίοι εκπρόσωποι και διοργανωτές συνεδρίων παγκοσμίως. Η οργανωμένη παρουσία της Αθήνας κρίνεται απαραίτητη ώστε να προβληθεί κατάλληλα το συνεδριακό τουριστικό προϊόν της πόλης σε ένα ιδιαίτερα στοχευμένο κοινό, ενώ παράλληλα παρέχεται η δυνατότητα άντλησης τεχνογνωσίας μέσω ειδικών εκπαιδευτικών ενοτήτων και παρουσιάσεων. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 359

360 7. IMEX Frankfurt 2014 Πόλη Χώρα : Φρανκφούρτη, Γερμανία Ονομασία : IMEX Frankfurt 2014 Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Fira Gran Via Διοργανώτρια Εταιρεία : Regent Exhibitions Ltd Διαδικτυακή Διεύθυνση : Error! Hyperlink reference not valid. Ηλεκτρονική Διεύθυνση : oliver.hone@imexexhibitions.com Θέμα : Διεθνής Έκθεση Τουρισμού & Συνεδριακού Τουρισμού Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες εκθέσεις της συνεδριακής αγοράς παγκοσμίως η οποία φιλοξενεί περισσότερους από επαγγελματίες συνεδριακού τουρισμού ετησίως με σκοπό τη μελλοντική συνεργασία για τη διοργάνωση συνεδρίων και ταξιδιών ειδικών κινήτρων. Στο πλαίσιο της εν λόγω έκθεσης πραγματοποιούνται πάνω από συναντήσεις / Meetings μεταξύ των εκθετών και Hosted Buyers, εκ των οποίων είναι μεμονωμένα ραντεβού μεταξύ των εκθετών και επαγγελματιών του συνεδριακού τουρισμού, ενώ τα υπόλοιπα είναι group appointments. Στη συγκεκριμένη έκθεση το ACVB θα έχει την ευκαιρία να πραγματοποιήσει μεγάλο αριθμό συναντήσεων με στελέχη οργανωτών συνεδρίων και εκδηλώσεων, με εκπροσώπους διεθνών επιστημονικών και άλλων φορέων, καθώς και με δημοσιογράφους εντύπων που ειδικεύονται στη συγκεκριμένη αγορά, ενημερώνοντας για τα πλεονεκτήματα και τα μοναδικά χαρακτηριστικά της Αθήνας ως προορισμού συνεδρίων και πάσης φύσεως διοργανώσεων. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 8. AIBTM 2014 Πόλη Χώρα : Ορλάντο, Αμερική Ονομασία : AIBTM Incentives, Business Travel & Meetings Expo- America 2014 Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Orange County Convention Center Διοργανώτρια Εταιρεία : Reed Exhibitions Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : AIBTM@reedexpo.com Θέμα : Διεθνής Έκθεση Τουρισμού & Συνεδριακού Τουρισμού 360

361 Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Κατά τη διάρκεια της AIBTM προγραμματίζονται πάνω από συναντήσεις μεταξύ εκθετών και Hosted Buyers. Τα ραντεβού αυτά επιβεβαιώνουν ότι οι Hosted Buyers, των οποίων ο συνδυασμένος ετήσιος προϋπολογισμός είναι πάνω από 10,7 δισ. δολ., θα αξιοποιήσουν στο έπακρο το χρόνο τους συναντώντας εκθέτες στους τομείς του ενδιαφέροντός τους. Δεδομένης της σημασίας της Αμερικανικής αγοράς για τον τουριστικό τομέα της Αθήνας, η παρουσία της Αθήνας στη συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί στρατηγική κίνηση, με σκοπό τη στοχευμένη προώθηση του συνεδριακού προϊόντος της Αθήνας σε κορυφαίους εκπροσώπους του συνεδριακού τουρισμού, άτομα υψηλής ειδίκευσης, που αναζητούν λύσεις για να οργανώσουν σημαντικές και μεγάλες συναντήσεις και εκδηλώσεις. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 9. IMEX America Πόλη Χώρα : Αμερική, (Πόλη TBC) Ονομασία : IMEX America Διάρκεια : Οκτώβριος 2014 Διοργανώτρια Εταιρεία : Regent Exhibitions Ltd Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : jlgarnier@infopro-digital.com Θέμα : Διεθνής Έκθεση Τουρισμού & Συνεδριακού Τουρισμού Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ετήσια έκθεση συνεδριακού τουρισμού της Αμερικής στην οποία παρευρίσκονται ετησίως περισσότεροι από εκθέτες, περισσότεροι από κορυφαίοι buyers και επισκέπτες. Δεδομένης της σημασίας της Αμερικανικής αγοράς για τον τουριστικό τομέα της Αθήνας, κρίνεται απαραίτητη η παρουσία της εξειδικευμένης ομάδας του ACVB στην εν λόγω έκθεση, όπου παρέχεται η δυνατότητα να προβληθεί το συνεδριακό τουριστικό προϊόν της πόλης σε ένα ιδιαίτερα στοχευμένο κοινό, μέσω της διενέργειας περισσότερων από 50 προκαθορισμένων και έκτακτων συναντήσεων με τους buyers και επαγγελματίες από τη Γαλλία, το Ην. Βασίλειο και τη Γερμανία μεταξυ άλλων αγορών στόχευσης καθώς και μέσω της διενέργειας συμπληρωματικών προωθητικών ενεργειών. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 361

362 3. Βασικές Ενέργειες Στο πλαίσιο της κάθε έκθεσης θα λαμβάνουν χώρα οι εξής βασικές ενέργειες: Ενοικίαση Χώρου Για τις εκθέσεις στις οποίες θα συμμετάσχει η Αθήνα ως τουριστικός προορισμός, είτε αυτόνομα είτε ως συνεκθέτης του ΕΟΤ, θα εξασφαλίζεται η ενοικίαση χώρου επαρκούς συνολικού εμβαδού για την αποτελεσματική προβολή της πόλης και των μελών-επιχειρήσεων και συνεργαζόμενων φορέων του Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών του Δήμου Αθηναίων. Η έγκαιρη εξασφάλιση του χώρου για κάθε έκθεση, η καταβολή του κόστους ενοικίου του χώρου κάθε έκθεσης, η επικοινωνία με τους συν-εκθέτες και του κόστους καταχώρησης στον κατάλογο εκθετών αποτελούν βασικές προϋποθέσεις. Κατασκευή και Διακόσμηση του Περιπτέρου Στις εκθέσεις όπου η Αθήνα δεν θα συμμετέχει ως συνεκθέτης του ΕΟΤ και σε όσες εκθέσεις δεν θα γίνει ενοικίαση shell scheme, προβλέπεται η έγκαιρη κατασκευή και διακόσμηση των περιπτέρων των εκθέσεων με βάση σχετικά σχέδια που θα υποβληθούν και θα εγκριθούν από την Επιτροπή Παρακολούθησης και Παραλαβής του Έργου και το Υπουργείο Τουρισμού. Προβλέπεται επίσης η μεταφορά και την τοποθέτηση στο περίπτερο του πληροφοριακού υλικού, το περιεχόμενο του οποίου θα είναι κατάλληλο για τη κάλυψη των πληροφοριακών αναγκών της κάθε έκθεσης. Δαπάνες Λειτουργίας Περιπτέρου Σχεδιάζεται η μεταφορά και διαμονή 1 έως 3 ατόμων (ανάλογα με τον τύπο και τις απαιτήσεις κάθε έκθεσης) του προσωπικού του ACVB, τα οποία θα έχουν επαρκή γνώση τόσο της γλώσσας της χώρας που γίνεται η έκθεση όσο και γνώση του προορισμού ώστε να μπορούν να παρέχουν γενικές και ειδικές τουριστικές πληροφορίες στους επισκέπτες του περιπτέρου. Αξιολόγηση- Καταγραφή Αποτελεσμάτων Η εν λόγω ενέργεια περιλαμβάνει την αξιολόγηση, καταγραφή και έλεγχο αποτελεσμάτων και οφέλους από την συμμετοχή στην κάθε έκθεση (feedback) με τη συμπλήρωση ειδικών ερωτηματολογίων τόσο από τους επισκέπτες της έκθεσης σχετικά με τις εντυπώσεις τους από αυτήν και από το επίπεδο οργάνωσης της, όσο και από τους υπεύθυνους διοργανωτές της έκθεσης. Συμπεριλαμβάνεται η καταγραφή των επαγγελματιών επισκεπτών του 362

363 Περιπτέρου και η δημιουργία ενός mailing list ενημέρωσης καθώς και η δημιουργία φωτογραφικού αρχείου από την πραγματοποίηση της έκθεσης και τη συγκέντρωση των δημοσιευμάτων / φυλλαδίων της έκθεσης. Τέλος, θα συντάσσεται απολογιστική έκθεση πεπραγμένων. Σχεδιασμός και οργάνωση παράλληλων εκδηλώσεων και δράσεων κατά τη διάρκεια των εκθέσεων. Η προγραμματισμένη συμμετοχή του ACVB σε κάθε έκθεση θα περιλαμβάνει το σχεδιασμό, τον αναλυτικό προγραμματισμό και την οργάνωση παράλληλων εκδηλώσεων και επαφών στην εκάστοτε έκθεση. Ενδεικτικά παραδείγματα παράλληλων εκδηλώσεων: o Εξειδικευμένα σεμινάρια με πρωτοπόρους της τουριστικής βιομηχανίας o Θεματικές ενημερωτικές εκδηλώσεις (γαστρονομία, πολιτισμός, αθλητισμός, συνέδρια, εναλλακτικός τουρισμός κα) o Ημερίδες σχετικές με τις νέες τάσεις, βέλτιστες πρακτικές και εργαλείων στην τουριστική αγορά (τεχνολογία, πράσινη ανάπτυξη, ιατρικός τουρισμός κα) o Ανάδειξη νέων τουριστικών προιόντων του Δήμου Αθηναίων μέσω έξυπνων προσομοιώσεων/εκδηλώσεων o Διαγωνισμοί με τη συμμετοχή του κοινού Εντοπισμός των ομάδων-στόχων κάθε εκδήλωσης (ΜΜΕ, τουριστικοί διάμεσοι, κλπ). Ενημέρωση της ομάδας υποστήριξης του περιπτέρου πρίν από κάθε έκθεση 363

364 4. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ2.2. Συμμετοχή σε Β2Β Εκθέσεις Σύνταξη Προγράμματος συμμετοχής σε Διεθνείς Εκθέσεις και αναλυτικού προϋπολογισμού Ορισμός ομάδας που θα στελεχώσει την εκάστοτε αποστολή στις επιλεγμένες Διεθνείς Εκθέσεις Τουρισμού Ενημέρωση ομάδας Εκθέσεων & sales Καταγραφή αναγκών πληροφοριακού υλικού για κάθε έκθεση Δήλωση Συμμετοχής σε ΕΟΤ ή διοργανώτρια εταιρία Καταβολή κόστους Συμμετοχής Ενοικίαση Χώρου Προετοιμασία Χώρου/ Περιπτέρου Σχεδιασμός και οργάνωση παράλληλων εκδηλώσεων Q μήνες πρίν την κάθε έκθεση ACVB Ανάθεση σε εξωτερικό συνεργάτη ACVB Ανάθεση σε εξωτερικό συνεργάτη Επικοινωνία με τουριστικούς φορείς και επιχειρήσεις σχετικά με το ενδιαφέρον συμμετοχής τους στις εκθέσεις (πχ.αποστολή υλικού) Αποστολή για οργάνωση των ραντεβού Συγκέντρωση επιπλέον πληροφοριακού υλικού για τις ανάγκες των ραντεβού Ετοιμασία αναμνηστικών δώρων ή τοπικών προϊόντων που θα προσφέρονται στην έκθεση Οργάνωση της αποστολής πληροφοριακού υλικού Προετοιμασία εντύπου Αξιολόγησης της έκθεσης (βαθμός ικανοποίησης πληροφοριακού υλικού, αξιολόγηση προσφερόμενων πληροφοριών σε επισκέπτες, πλήθος ραντεβού, ιδιαιτερότητες της κάθε έκθεσης, προσέγγιση αγοράς/κοινου στόχου) Επιβεβαίωση κρατήσεων & αποστολή τελικών πληροφοριών για τα δρομολόγια και το πρόγραμμα στους συμμετέχοντες Αποστολή ευχαριστήριων s & παροχή επιπλέον πληροφόρησης για τον προορισμό Επεξεργασία απαντήσεων εντύπων αξιολόγησης Προώθηση πιθανών sales lead Διαχείριση Παραπόνων Επεξεργασία meeting minutes Προετοιμασία & αποστολή Δελτίων Τύπου Διαπίστωση του βαθμού προσέγγισης των στόχων Συνολική Έκθεση Απολογισμού 2 μήνες πριν την κάθε Έκθεση Αμέσως μετά το τέλος της Έκθεσης ACVB Ανάθεση σε εξωτερικό συνεργάτη ACVB Δείκτες Αξιολόγησης Αριθμός πραγματοποιημένων ραντεβού Αριθμός Sales leads Αριθμός συμμετεχόντων Προσέγγιση αγοράς στόχου ή κοινού στόχου Μέτρηση της απήχησης στα ΜΜΕ-δωρεάν δημοσιευμάτων Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας Q3 &Q : : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 364

365 Δράση Γ2.3 Συμμετοχή σε Διεθνή Συνέδρια & Συναντήσεις Εργασίας 1. Περιγραφή & Σκοπός Στο πλαίσιο της στοχευμένης προώθησης και προβολής του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας σε επαγγελματικά/ Β2Β κανάλια, το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών Αθηνών (Athens Convention and Visitors Bureau ACVB) θα υλοποιήσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο συμμετοχής της Αθήνας σε επιλεγμένα Διεθνή Συνέδρια και Συναντήσεις Εργασίας. Η συμμετοχή του ACVB σε επιλεγμένα διεθνή Συνέδρια και Συναντήσεις Εργασίας, αποσκοπεί: στην άντληση τεχνογνωσίας, στη συνεχή εταιρική ανάπτυξη, στη δικτύωση και τη δημιουργία και περαιτέρω ανάπτυξη πλαισίων συνεργασίας με διεθνείς φορείς τουρισμού καθώς και με κορυφαίους εκπροσώπους εταιρειών συνεδριακού τουρισμού. στην ανάπτυξη νέων και υφιστάμενων αγορών καθώς και στη στοχευμένη προβολή και προώθηση σε B2B επίπεδο Κριτήρια Επιλογής Βάσει των παραπάνω στόχων, μέσω του εν λόγω σχεδίου προγραμματίζεται η παρουσία του ACVB σε διεθνή Συνέδρια και Συναντήσεις Εργασίας βάσει των εξής κυριότερων κριτηρίων επιλογής: Αγορά Στόχευσης: Επιλέγονται κατά κύριο λόγο εκείνα τα συνέδρια τα οποία απευθύνονται σε και προσελκύουν επαγγελματίες και κοινά στόχους της Αθήνας, με σκοπό την προσέγγιση συγκεκριμένων μελών του συστήματος διανομής του τουριστικού εμπορίου (wholesalers, ITOs, προσωπικό λιανικής πώλησης, εταιρείες συνεδριακού τουρισμού). Χρόνος Διεξαγωγής: Ιδανικά το πρόγραμμα συμμετοχής της Αθήνας σε διεθνή Συνέδρια και Συναντήσεις Εργασίας πρέπει να ακολουθεί μία όσο το δυνατόν πιο εξισορροπημένη και ομοιογενή κατανομή του συνόλου των εκθέσεων και των συνεδρίων καθόλην τη διάρκεια του έτους. Οργανισμός Διοργάνωσης: Προγραμματίζεται η συμμετοχή της Αθήνας σε εκείνα τα Συνέδρια τα οποία διοργανώνονται από Παγκόσμιες Ενώσεις και Οργανισμούς, με τις οποίες υπάρχει ή σχεδιάζεται να αναπτυχθεί πλαίσιο συνεργασίας βάσει στρατηγικής 365

366 στόχευσης του κοινού που εκπροσωπούν, και επομένως τη δύναμη επιρροής που εκείνες ασκούν προς τα μέλη τους παγκοσμίως. Ειδικές Θεματικές Κατηγορίες: Προγραμματίζεται η συμμετοχή της Αθήνας στα κυριότερα συνέδρια τα οποία εξειδικεύονται σε θεματικές κατηγορίες και συγκεκριμένα τμήματα της τουριστικής αγοράς που συγκλίνουν με τον ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό τουριστικής προώθησης και προβολής της Αθήνας (λ.χ. Digital Marketing, Εκπαιδευτικός Τουρισμός). 2. Προτεινόμενα Διεθνή Συνέδρια & Συναντήσεις Εργασίας Προγραμματίzεται η συμμετοχή της Αθήνας μέσω του ACVB, στα κάτωθι διεθνή Συνέδρια και Συναντήσεις Εργασίας για το τελευταίο τρίμηνο του 2013 και για τα έτη 2014 και 2015: World Youth & Student Travel Conference & Expo Πόλη Χώρα : Σίδνει, Αυστραλία Ονομασία : World Youth & Student Travel Conference Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Sydney Convention and Exhibition Centre Διοργανώτρια Εταιρεία : WYSE Travel Confederation Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : info@wysetc.org Θέμα : Συνέδριο για επαγγελματίες. Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Το ετήσιο Συνέδριο της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Σπουδαστικού και Εκπαιδευτικού Τουρισμού (WYSE) αποτελεί μια εξειδικευμένη έκθεση μαθητικού τουρισμού παρέχοντας δυνατότητας στους συμμετέχοντες-εκθέτες να πραγματοποιήσουν επαφές, εδραιώσουν συνεργασίες και να αναπτύξουν κανάλια διανομής σε ένα ταχύτατα αναπτυσσόμενο τουριστικό κοινό. Υπολογίζεται οτι η αξία της αγοράς του μαθητικού/νεανικού τουρισμού φθάνει στα US$183 δισ. κάθε χρόνο, και υπολογίζεται πως οι σπουδαστές και οι νεαρότεροι εν γένει ταξιδιώτες αποτελούν πάνω από το 20% των τουριστών διεθνώς. Προϋπολογισμός: Ευρώ 2. Ετήσιο Συνέδριο ΤΒΕΧ Europe

367 Πόλη Χώρα : Δουβλίνο, Ιρλανδία Ονομασία : TBEX European Conference 2013 Διάρκεια : Τόπος διεξαγωγής: Δουβλίνο, Ιρλανδία Διοργανωτής: Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : Θέμα : Συμμετέχοντες : Burlington Hotel tbexcon.com/2013-europe/ convention@iglta.org Ετήσιο Ευρωπαϊκό Συνέδριο της Παγκόσμιας Κοινότητας Travel Bloggers ΤΒΕΧ με θέμα την ανάπτυξη διαδικτυακού περιεχομένου και σύσφιξη σχέσεων μεταξύ των ταξιδιωτικών συντακτών και των τουριστικών προορισμών και επιχειρήσεων Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς To Ετήσιο Ευρωπαϊκό Συνέδριο της Παγκόσμιας Κοινότητας Travel Bloggers ΤΒΕΧ, αποτελεί την κορυφαία διοργάνωση για την ευρωπαϊκή και όχι μόνο κοινότητα τουριστικών συντακτών και travel bloggers, η οποία στοχεύει στη δικτύωση των συντακτών με Οργανισμούς Τουρσιτικής Προώθησης και Προβολής και εκπροσώπων του τουριστικού τομέα. Το Συνέδριο καλύπτει θέματα σχετικά με την παραγωγή, διάχυση και εκμετάλλευση διαδικτυακού περιεχομένου μεταξύ άλλων, ενώ παρέχει εκπαιδευτικές ενότητες με ανάλυση Καλών Πρακτικών σε θέματα μαρκετινγ μέσω διαδικτυακού περιεχομένου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Βάσει λοιπόν της θεματολογίας η οποία αποτελεί βασικό στρατηγικό άξονα στον τομέα προώθησης και προβολής του τουριστικού προϊόντος, αλλά και της ευκαιρίας δικτύωσης με τους κορυφαίους συντάκτες και δημοσιογράφους, bloggers της παγκόσμιας ταξιδιωτικής κοινότητας η συμμετοχή της Αθήνας στο εν λόγω Συνέδριο κρίνεται απαραίτητη. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 3. DIGITAL TOURISM INNOVATION CAMPUS DTIC2013, Barcelona Πόλη Χώρα : Ονομασία : THE 2013 DIGITAL TOURISM INNOVATION CAMPUS Διάρκεια : Τόπος διεξαγωγής: Βαρκελώνη, Ισπανία Διοργανωτής: Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : Digital Tourism Think Tank 367

368 Θέμα : Συμμετέχοντες : Διήμερο workshop με θέμα τη ψηφιακή τεχνολογία & το etourism, με κορυφαίους εκπροσώπους από τον ιδιωτικό τουριστικό και τεχνολογικό τομέα και φορείς τουρισμού. Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς To Digital Tourism Innovation Campus αποτελεί μια καινοτόμο πλατφόρμα για τους επαγγελματίες του τουρισμού, με στόχο την ανάπτυξη και την ανταλλαγή ιδεών, στα πλαίσια της ψηφιακής τεχνολογίας & του etourism. Το διήμερο workshop προσφέρει την δυνατότητα σε όλους τους φορείς του τουρισμού να ενημερωθούν για τις εξελίξεις στα πλαίσια των νέων τεχνολογιών με την παράλληλη ανάλυση Καλών Πρακτικών. Καθώς η ψηφιακή τεχνολογία και το διαδίκτυο διαμορφώνουν πλέον πολύ μεγαλύτερο μέρος της τουριστικής εμπειρίας & της προώθησης του τουριστικού προϊόντος, η συμμετοχή της Αθήνας στο εν λόγω Συνέδριο κρίνεται απαραίτητη, με σκοπό την άντληση τεχνογνωσίας και ιδεών από κορυφαίους εκπροσώπους της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας και διαδικτυακής προώθησης, για την υποστήριξη των δράσεων διαδικτυακής προβολής του ACVB. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 4. Global European Marketplace (GEM) 2013 Πόλη Χώρα : Λονδίνο, Μεγ.Βρετανία Ονομασία : Global European Marketplace (GEM) Διάρκεια : Εκθεσιακό Κέντρο : Wembley Stadium London Διοργανώτρια Εταιρεία : European Tour Operators Association (ETOA) Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : lthomas@etoa.org Θέμα : Συνάντηση Εργασίας Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Β2Β workshop μίας ημέρας το οποίο διοργανώνεται από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Tour Operators και δίνει στους τουριστικούς φορείς που συμμετέχουν τη δυνατότητα πραγματοποίησης ξεχωριστών προσωπικών συναντήσεων με εξειδικευμένους αγοραστές σε προκαθορισμένα ραντεβού. Φιλοξενεί ετησίως περισσότερους από 250 διεθνείς tour operators και περισσότερους από 350 ευρωπαίους τουριστικούς προμηθευτές, συμπεριλαμβανομένων των κυριότερων ευρωπαϊκών οργανισμών τουρισμού πόλεων. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ

369 5. ENTER 2014, Dublin, Ireland Πόλη Χώρα : Δουβλίνο, Ιρλανδία Ονομασία : ENTER 2014 Διάρκεια : 21-24/01/14 Τόπος διεξαγωγής: Dublin City Center Location Διοργανωτής: Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : IFITT patrick.horan@dit.ie Θέμα : Διεθνές Συνέδριο Τουρισμού με έμφαση στις τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ICTs) για εκπροσώπους οργανισμών τουρισμού και κορυφαίων εκπρόσωπων της παγκόσμιας τουριστικής βιομηχανίας. Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Το συγκεκριμένο συνέδριο αποσκοπεί στην ανάδειξη των νέων τάσεων στον τομέα του παγκόσμιου τουρισμού και της ταξιδιωτικής βιομηχανίας, κυρίως μέσω των τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ICTs). Παράλληλα, η πρόσφατη επιρροή της κοινωνικής δικτύωσης και του Web 2.0, στην διαδικτυακή φήμη των τουριστικών οργανισμών και προορισμών, έχει καταστεί σημαντική για το marketing και την ανταγωνιστικότητα- γνωστικών αντικειμένων, η ανάπτυξη και ανάλυση των οποίων εντάσσονται στους στόχους του συνεδρίου. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 6. ECM Annual Conference and General Assembly, Copenhagen Πόλη Χώρα : Κοπενχάγη, Δανία Ονομασία : ECM Annual Conference and General Assembly Διάρκεια : 2014 Δεν έχει καθοριστεί ακριβής ημερομηνία Τόπος διεξαγωγής: - Διοργανωτής: ECM Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : Θέμα : Ετήσιο Συνέδριο, το οποίο καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεματολογίας και εκπαίδευσης σε ζητήματα τουρισμού & της τουριστικής βιομηχανίας. Συμμετέχοντες : Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς 369

370 Το συγκεκριμένο Συνέδριο προσφέρει μοναδικές ευκαιρίες δικτύωσης με κορυφαίους εκπροσώπους Ευρωπαϊκών Οργανισμών τουριστικής ανάπτυξης και προώθησης, παρέχοντας τη δυνατότητα σε όλους τους συμμετέχοντες να ενημερωθούν για τις εξελίξεις στον τομέα του τουρισμού και της ανάπτυξης και προώθησης προορισμών. Επιπροσθέτως, το γεγονός πως στο πλαίσιο του Συνεδρίου εντοπίζονται και αναλύονται αντίστοιχες Καλές Πρακτικές μεταξύ άλλων αποτελεί σημαντικό κίνητρο για την παρουσία της Αθήνας με σκοπό την άντληση τεχνογνωσίας. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ Πόλη Χώρα : Ονομασία : Διάρκεια : Τόπος διεξαγωγής: Διοργανωτής: Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : Θέμα : Συμμετέχοντες : 6. Global Summit on City Tourism, TBC Δεν έχει καθοριστεί Global Summit on City Tourism 2014, δεν έχει καθοριστεί ακριβής ημερομηνία Δεν έχει καθοριστεί UNWTO Ετήσια Σύνοδος Κορυφής του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, με κορυφαίους εκπροσώπους από τον ιδιωτικό τουριστικό τομέα, εκπαιδευτικά ιδρύματα, τουριστικές ενώσεις και τοπικούς φορείς τουρισμού. Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Η ετήσια σύνοδος κορυφής του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού στοχεύει στην σύναξη των ενδιαφερόμενων φορέων από τον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα και την ακαδημαϊκή κοινότητα με στόχο να δημιουργήσει μια πλατφόρμα διαλόγου σχετικά με τις τρέχουσες και τις δυνητικές προκλήσεις και ευκαιρίες για τις πόλεις. Παράλληλα, επιτρέπει στους συμμετέχοντες να αποκτήσουν μια γενική εικόνα των σημερινών και μελλοντικών στρατηγικών για τις πόλεις και να αναπτυχθούν συνέργειες μεταξύ των κορυφαίων εκπροσώπων Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ Πόλη Χώρα : Ονομασία : 7. Ετήσιο Συνέδριο IGLTA 31st IGLTA Annual Global Convention Διάρκεια : Τόπος διεξαγωγής: Μαδρίτη, Ισπανία 370

371 Διοργανωτής: Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : Θέμα : Συμμετέχοντες : IGLTA convention@iglta.org Ετήσιο Διήμερο Συνέδριο της Παγκόσμιας Ένωσης Gay & Lesbian Τουρισμού με εκπαιδευτικό και προωθητικό χαρακτήρα Επιχειρήσεις-Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς To Ετήσιο Διήμερο Συνέδριο της Παγκόσμιας Ένωσης Gay & Lesbian Τουρισμού αποτελεί την κορυφαία διοργάνωση για την παγκόσμια ταξιδιωτική βιομηχανίας που επικεντρώνεται στην αγορά Gay & Lesbian. Δεδομένου ότι η εν λόγω αγορά αποτελεί αγορά στόχο για την Αθήνα ως τουριστικό προορισμό, κρίνεται απαραίτητη η παρουσία της Αθήνας στη συγκεκριμένη εκδήλωση. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 6. City Fair Travel Workshop 2013 Πόλη Χώρα : Λονδίνο, Μεγ.Βρετανία Ονομασία : City Fair Travel Workshop 2013 Διάρκεια : Ιούνιος 2014 Εκθεσιακό Κέντρο : Wembley Stadium London Διοργανώτρια Εταιρεία : European Tour Operators Association (ETOA) Διαδικτυακή Διεύθυνση : Ηλεκτρονική Διεύθυνση : lbaggio@etoa.org Θέμα : Συνάντηση Εργασίας για Οργανισμούς Τουριστικής Ανάπτυξης Και Προώθησης και επαγγελματίες τουρισμού Συμμετέχοντες : Μέλη Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Δήμου Αθηναίων και Συνεργαζόμενοι Φορείς Αποτελεί μία απο τις πλέον εξειδικευμένες εκθέσεις τουρισμού πόλεων, προσφέροντας δυνατότητες σε οργανισμούς προώθησης συνεδρίων, τουριστικούς φορείς, και οργανισμούς τουριστικής ανάπτυξης να συναντηθούν με αντίστοιχους επαγγελματίες του κλάδου. Πρόκειται για ένα Β2Β workshop μίας ημέρας το οποίο διοργανώνεται από τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Tour Operators σε συνεργασία με το EuropeanCitiesMarketing.com και δίνει στους τουριστικούς φορείς που συμμετέχουν τη δυνατότητα πραγματοποίησης ξεχωριστών προσωπικών συναντήσεων με εξειδικευμένους buyers σε προκαθορισμένα ραντεβού. Το CityFair προσφέρει μία εξαιρετική ευκαιρία για την πραγματοποίηση τουλάχιστον 15 ραντεβού με εξειδικευμένους επαγγελματίες και buyers κατά τη μέρα διεξαγωγής του επιτυγχάνοντας μια άριστη σχέση κόστους/οφέλους συμμετοχής σε αυτό. Ετήσιος Προϋπολογισμός: Ευρώ 371

372 3. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ2.3. Συμμετοχή σε Διεθνή Συνέδρια & Συναντήσεις Εργασίας Σύνταξη Προγράμματος συμμετοχής σε Διεθνή Συνέδρια & Συναντήσεις Εργασίας Εγγραφή & Καταβολή κόστους Συμμετοχής Καταγραφή αναγκών πληροφοριακού υλικού για κάθε συνέδριο Αποστολή follow up s Επεξεργασία απαντήσεων εντύπων αξιολόγησης Προώθηση πιθανών sales lead & Επεξεργασία meeting minutes, Προετοιμασία & αποστολή Δελτίων Τύπου Συνολική Έκθεση Απολογισμού Δείκτες Αξιολόγησης Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας Q μήνες πρίν το κάθε Συνέδριο Αμέσως μετά το τέλος του Συνεδρίου Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήματα Συνεδριακού Τουρισμού & B2B/Online Marketing Αριθμός πραγματοποιημένων ραντεβού Αριθμός Sales leads Αριθμός συμμετεχόντων Προσέγγιση αγοράς στόχου ή κοινού στόχου Μέτρηση της απήχησης στα ΜΜΕ - Αριθμός δωρεάν δημοσιευμάτων 2013: : : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 372

373 Δράση Γ2.4 Διοργάνωση Ταξιδιών Εξοικείωσης (Fam Trips) (9/έτος) 1. Περιγραφή και Σκοπός Στο πλαίσιο του προγράμματος προώθησης και προβολής του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας σχεδιάζεται η οργάνωση εννέα (9) ολοκληρωμένων προγραμμάτων φιλοξενίας τουριστικών μεσαζόντων και επαγγελματιών του διεθνή τουριστικού κλάδου ετησίως κατά τη διάρκεια των ετών , με στόχο την επιτόπια γνωριμία και προβολή των περιοχών τουριστικού ενδιαφέροντος της Αθήνας. Τα ταξίδια εξοικείωσης πιο γνωστά ως Fam (Familiarization) Trips, είναι ένα εργαλείο μάρκετινγκ που χρησιμοποιείται παγκοσμίως, όπως επίσης και από το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών Αθηνών (Athens Convention and Visitors Bureau ACVB), για να στοχεύσει σε συγκεκριμένα τμήματα της τουριστικής αγοράς φέρνοντας σε άμεση επαφή επαγγελματίες του τουρισμού αναψυχής και συνεδριακού τουρισμού (Tour Operators, Travel Agents, εκπροσώπων διεθνών Associations, PCOs, DMCs, κ.α.) με το τουριστικό προϊόν του προορισμού. Στόχος των Fam Trips είναι η καλύτερη γνωριμία-εξοικίωση των Tour Operators και επαγγελματιών συνεδριακού τουρισμού με το τουριστικό προϊόν προκειμένου να καταφέρουν να το προωθήσουν πιο αποτελεσματικά στους πελάτες τους αλλά και να ανακαλύψουν συγκεκριμένες πτυχές ενδιαφέροντος, όπως π.χ Site Inspections για προσέλκυση συνεδρίων και εκδηλώσεων. Με την οργάνωση των Fam Τrips επιδιώκεται επίσης η εγκαθίδρυση και καθιέρωση καναλιών επικοινωνίας με τους συμμετέχοντες σε αυτά καθώς και με τους οργανισμούς, πολυεθνικές εταιρείες και διεθνείς ενώσεις που εκείνοι εκπροσωπούν. Οι ομάδες των συμμετεχόντων/φιλοξενούμενων μπορεί να αποτελούνται από τουριστικούς πράκτορες, Οργανωτές Ταξιδιών, υπαλλήλους τουριστικών πρακτορείων που εξειδικεύονται στο τουρισμό συνεδρίων ή ειδικών ενδιαφερόντων και τέλος νικητές διαγωνισμών μαζί με άλλες σημαντικές προσωπικότητες. Η επιλογή, σύμφωνα με τους στρατηγικούς στόχους τουριστικής ανάπτυξης του ACVB των κατάλληλων decision makers, για την φιλοξενία σε Fam Trips είναι, λόγω και της φύσης του τουριστικού προϊόντος, ένας αποτελεσματικός και οικονομικά σύμφορος τρόπος προβολής και δημοσιότητας του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας. Η καλή συνεργασία και ο συντονισμός όλων των φορέων της τουριστικής βιομηχανίας (ACVB, ξενοδοχείων, εστιατορίων, εταιριών οργάνωσης εταιρικών συναντήσεων και ταξιδιών 373

374 κινήτρων, οργανωτών συνδερίων, κ.α.) αποτελούν ιδιαίτερα σημαντικά στοιχεία της επιτυχημένης οργάνωσης ενός Fam Trip και της διεξαγωγής του με το χαμηλότερο δυνατό κόστος (cost effective), προσπάθεια που καταβάλλεται συνεχώς από το ACVB. Δεδομένων των πολύπλευρων αναγκών προώθησης του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας, η συγκεκριμένη ενέργεια αναμένεται να συμβάλει στη διασύνδεση της Αθήνας με φορείς που διαδραματίζουν σημαίνοντα ρόλο στη διαμόρφωση των ροών των τουριστών με προοπτική: να προβληθεί και ενισχυθεί η ταυτότητα της Αθήνας στο εξωτερικό, να ενημερωθούν οι επαγγελματίες για τις εξελίξεις στον κλάδο του τουρισμού της Αθήνας και του συνεδριακού προϊόντος, να καταστεί εφικτή η πληροφόρηση όλων των εμπλεκομένων με τον τουρισμό για τις δράσεις και τα αποτελέσματα των υλοποιηθεισών ενεργειών προώθησης και να βελτιωθούν τα περιθώρια πρόληψης και διαχείρισης κινδύνων. Η επιτυχία ενός Fam-trip εξαρτάται κυρίως από 4 παράγοντες: Την επιτυχημένη επιλογή των στελεχών (decision makers, αγοραστών) που θα προσκληθούν και την αξιολόγηση του κάθε στελέχους βάσει του ρόλου του και της δυνατότητας τελικών αποφάσεων που κατέχει. Την οργανωτική δομή και περιεχόμενο του Fam-trip. Τη βέλτιστη αξιοποίηση των επαφών μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος και των συμπερασμάτων/ερωτήσεων/ευκαιριών πώλησης που προήλθαν από τους συμμετέχοντες Την παροχή αεροπορικών θέσεων κατόπιν συμφωνίας με αεροπορικές εταιρείες οι οποίες ενδιαφέρονται να εμπλακούν στο marketing του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας. 374

375 Αναλυτική Περιγραφή Διαδικασίας Σχεδιασμού και Υλοποίησης Fam Trips ΠΡΙΝ Ανάλυση Σκοπού Επίσκεψης και Στόχου Φιλοξενίας Καταγραφή επιλεγμένων τουριστικών πρακτόρων ανά στόχο Δημιουργία Προφίλ φιλοξενούμενων Κατανόηση του ρόλου των συμμετεχόντων Σαφής εικόνα του προγράμματος Κατανόηση του διαθέσιμου χρόνου παρουσίασης του προϊόντος Οργάνωση της παρουσίασης του προορισμού όπως θα τον βίωνε ο επισκέπτης Σύσταση και ενημέρωση της ομάδας που θα ασχοληθεί με το Fam Trip Πρόγραμμα, χρονοδιάγραμμα, διαχείριση έργου, σύνταξη προϋπολογισμού Συνεννοήσεις με τις τοπικές τουριστικές επιχειρήσεις για την παροχή δωρεάν διαμονής, διατροφής, μεταφορικών Προετοιμασία πληροφοριακών εντύπων για κάθε συμμετέχοντα ξεχωριστά ανάλογα με τις ανάγκες του Σύνταξη Κειμένων Προσκλήσεων Επικοινωνία προς ενημέρωση και επιβεβαίωση συμμετοχής Προετοιμασία & Σχεδιασμός Ταξιδίου Σχεδιασμός Δρομολογίων και Χαρτογράφηση Έργου Διαχείριση επαφών με συνεργάτες/ Επιβεβαίωση Χώρων Φιλοξενίας: επαγγελματικών, ανάπαυσης, εστίασης, εκδηλώσεων, παρουσίασης, χώρων ξενάγησης κ.λπ. Πλάνο Επισκέψεων και Περιήγησης: επαγγελματικές συναντήσεις, επισκέψεις Επιβεβαίωση κρατήσεων και αποστολή των τελικών πληροφοριών για τα δρομολόγια και το πρόγραμμα στους συμμετέχοντες ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ Υποδοχή Συντονισμός της συνοδείας /host ανά είδος εκδήλωσης (συμπόσιο, γεύμα, δείπνο, σύσκεψη, ξενάγηση κ.ά.) Συντονισμός μεταφορών της ομάδας που φιλοξενείται Συντονισμός και Υποστήριξη εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια της παραμονής Παροχή travel trade guides εξειδικευμένου information kit ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ομάδας/φιλοξενούμενου Τήρηση Πρακτικών Συναντήσεων Διανομή εντύπων αξιολόγησης του προγράμματος (βαθμός ικανοποίησης απο συμμετοχή σε αυτό/ προτάσεις βελτίωσης, αξιολόγηση πληροφοριακού υλικού, διάθεση προώθησης προορισμού) ΜΕΤΑ Επιμέλεια των επαφών που έγιναν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης & Προσθήκη στοιχείων συμμετεχόντων στη βάση δεδομένων επαφών του ACVB Δημιουργία mailing list συμμετεχόντων για αποστολή ενημερωτικών s & newsletter Αποστολή ευχαριστήριων s και παροχή επιπλέον πληροφόρησης για τον προορισμό αν έχει ζητηθεί Επεξεργασία απαντήσεων εντύπων αξιολόγησης του προγράμματος Προώθηση πιθανών sales leads Διαχείριση Παραπόνων Πρακτικά Συναντήσεων Έλεγχος αποτελέσματος/ αξιολόγηση συμμετεχόντων Διαπίστωση του βαθμού προσέγγισης των στόχων. Έκθεση απολογισμού 375

376 2. Αναλυτικός Προγραμματισμός Οργάνωσης 9 Fam Trips Στο πλαίσιο του προγραμματισμού για τη χρονική περίοδο προτείνεται η οργάνωση και πραγματοποίηση από το ACVB, σε συνεργασία με τους τουριστικούς φορείς και επιχειρήσεις- μέλη του Γραφείου, εννέα (9) Fam Trips ετησίως με σκοπό την επαφή ορισμένων από τους σημαντικότερους decision makers της τουριστικής αγοράς με το τουριστικό προϊόν της περιοχής. Στόχος είναι να πραγματοποιηθούν τα εξής Fam Trips σε ετήσια βάση ανά τομέα στόχευσης του ACVB (Leisure/MICE): 1 ο Fam Trip: European Tour Operators Association (ETOA) 2 ο Fam Trip: Responsible Travel 3 ο Fam Trip: World Youth Student & Educational (WYSE) 4 ο Fam Trip: ANVR/ Ολλανδοί Tour Operators (OAD, SRC, TUI NL) 5 ο Fam Trip: IGLTA Επιλεγμένα Υψηλόβαθμα στελέχη 4 MICE Fam Trips ανά αγορά στόχο 1. European Tour Operators Association Για παραπάνω από 20 χρόνια ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος Tour Operators ETOA παραμένει η μοναδική εμπορική ένωση που παρέχει ευρωπαϊκό επίπεδο εκπροσώπησης των συμφερόντων των ταξιδιωτικών πρακτορείων εισερχόμενου και ενδο-ευρωπαϊκού τουρισμού, των wholesalers και των ευρωπαίων προμηθευτών. Σήμερα, ο ETOA είναι η φωνή του ευρωπαϊκού εισερχόμενου τουρισμού και αριθμεί πάνω από 600 μέλη και ένας εκ των βασικών στόχων του είναι η δημιουργία εμπορικών ευκαιριών μεταξύ αγοραστών και πωλητών στην ταξιδιωτική βιομηχανία. Ο ΕΤΟΑ περιλαμβάνει στα μέλη του Tour Operators οι οποίοι εξειδικεύονται σε διαφορετικές αγορές και δραστηριοποιούνται σε διάφορες ηπείρους. Ενδεικτικά προτείνεται η πρόσκληση Tour Operators και Ενώσεων μελών, όπως η Grand European Tours (50+, ΗΠΑ) με στόχο την προσέγγιση της αγοράς της Αμερικής. 376

377 2. Responsible Travel Πρόκειται για έναν από τους μεγαλύτερους Tour Operators παγκοσμίως οι δραστηριότητες του οποίου περιλαμβάνουν ένα ευρύτατο πεδίο υπηρεσιών προσανατολισμένων στις διακοπές με σεβασμό στο περιβάλλον και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του προορισμού. Το 2001 έθεσε ως στόχο να βρει εκείνους τους τουριστικούς πράκτορες και ξενοδόχους που έχουν δεσμευτεί για τουρισμό που συμβάλλει στη στήριξη των τοπικών κοινωνιών και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτή η «φιλοσοφία», αν και σε πρώιμο στάδιο στην Ελλάδα είναι πλήρως ευθυγραμμισμένη με το στρατηγικό στόχο της προώθησης εναλλακτικών μορφών τουρισμού με πολλές θετικές συνέπειες για την ενίσχυση της Μητροπολιτικής Αθήνας και της περιφέρειας, την επέκταση της τουριστικής περιόδου και την αύξηση των εσόδων, προσφέροντας υψηλότερες τιμές τουριστικών προϊόντων. Το Fam Trip με τους εκπροσώπους του Responsible Travel θα έχει σαν στόχο τον εμπλουτισμό των αρχαιολογικών και πολιτιστικών προϊόντων που ήδη προσφέρει στους πελάτες του και τη γνωριμία με την τοπική γαστρονομία και δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού 377

378 3. World Youth Student & Educational (WYSE) Οι μελέτες της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Σπουδαστικού και Εκπαιδευτικού Τουρισμού WYSE δείχνουν ότι οι νεαροί ταξιδιώτες, backpackers και τελειόφοιτοι σπουδαστές μένουν περισσότερο στον προορισμό και ξοδεύουν παραπάνω από το μέσο όρο των τουριστών. Η μέση δαπάνη τους κατά τη διάρκεια μιας δίμηνης εκδρομής είναι δολάρια ΗΠΑ (εκ των οποίων δαπανώνται σε έναν προορισμό). Για την προσέγγιση αυτής της μεγάλης δυναμικής αγοράς και σε συνδυασμό με τη συμμετοχή στην WYSTC προτείνεται η διοργάνωση Fam Trip με μέλη/εκπροσώπους της WYSE που θα επιλεχθούν από κοινού με την Ομοσπονδία και η επικέντρωση του προγράμματος σε δραστηριότητες που θα συνδέσουν το τουριστικό προϊόν της Αθήνας με τις απαιτήσεις των νέων ταξιδιωτών. 4. ANVR Ολλανδοί Tour Operators (OAD, SRC, TUI NL) Η Ένωση Ολλανδικών Ταξιδιωτικών Επιχειρήσεων (Dutch Association of Travel Enterprises) αντιπροσωπεύει μερικούς από τους σημαντικότερους και πλέον ειδικευμένους τουριστικούς πράκτορες της Ολλανδίας, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών OAD, SRC και TUI Netherlands. Με στόχο την αύξηση της κίνησης από την αγορά της Ολλανδίας προτείνεται η διεξαγωγή Fam Trip με επιλεγμένα μέλη της ANVR που έχουν συμπεριλαβει ήδη την Ελλάδα ή και την Αθήνα στους προορισμούς τους. 378

379 5. Διεθνής Σύνδεσμος Τουρισμού Gay & Lesbian IGLTA Το LGBT (Lesbian, Gay, Bisexual, Trans Gender) κοινό αποτελεί ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό της συνολικής τουριστικής κίνησης με την πλειοψηφία αυτού να ταξιδεύει στη μέση και άνω κατηγορία. Για την προσέγγιση αυτής της μεγάλης δυναμικής αγοράς και σε συνδυασμό με τη τη συνεργασία του ACVB με το Διεθνή Σύνδεσμο Τουρισμού Gay & Lesbian (IGLTA) προτείνεται η διοργάνωση Fam Trip με υψηλόβαθμα στελέχη/μέλη της IGLTA που θα επιλεχθούν από κοινού με τον Σύνδεσμο. Δεδομένου ότι η εν λόγω αγορά αποτελεί αγορά στόχο για την Αθήνα, μέσω του προγράμματος του προτεινόμενου Fam Trip επιδιώκεται να τονιστεί ο φιλόξενος χαρακτήρας των ξενοδοχειακών καταλυμάτων της Αθήνας, η ασφάλεια αλλά και η έμφαση στην ποιότητα, καθώς και το γεγονός ότι η Αθήνα ως μία σύγχρονη ευρωπαϊκή πρωτεύουσα αποτελεί έναν ιδανικό τουρστικό προορισμό για όλα τα κοινά. Το πρόγραμμα θα επικεντρωθεί σε θεματικές δραστηριότητες όπως η γαστρονομία, η οινογνωσία και άλλες δραστηριότητες που θα συνδέσουν το τουριστικό προϊόν της Αθήνας με τις απαιτήσεις του ειδικού αυτού κοινού. MICE Επίσης, προγραμματίζονται επιπλέον 4 ετήσια Fam Trip ειδικά για το συνεδριακό τουρισμό για τις κυριότερες αγορές στόχους της Αθήνας. Οι ομάδες των συμμετεχόντων/φιλοξενούμενων θα αποτελούνται από κορυφαίους hosted buyers, εκπροσώπους διεθνών Associations, Οργανωτών Συνεδρίων (PCOs), πολυεθνικών εταιριών, εταιριών οργάνωσης εταιρικών συναντήσεων και ταξιδιών κινήτρων (DMCs) οι οποίοι εκπροσωπούν τις βασικότερες αγορές στόχους της Αθήνας, με σκοπό τη στοχευμένη προώθηση του συνεδριακού προϊόντος της Αθήνας και της ακόλουθης προσέλκυσης συνδερίων και μεγάλων εκδηλώσεων στην πόλη. 379

380 Τα συγκεκριμένα Fam trip θα διοργανωθούν σε συνεργασία με τις κορυφαίες ενώσεις και οργανισμούς της παγκόσμιας συνεδριακής αγοράς όπως η International Congress & Convention Association ICCA ως άμεσο αποτέλεσμα της εφαρμογής του Προγράμματος Διεθνούς Δικτύωσης (βλ. Δράση Α1.1), ούτως ώστε να διασφαλιστεί η ποιότητα των φιλοξενούμενων, μέσω της διασφάλισης ποιότητας που προσφέρουν τα προγράμματα μελών αυτών των παγκόσμιων οργανώσεων. 6. MICE Fam Trip A : Ηνωμένες Πολιτείες 7. MICE Fam Trip Β : Βόρεια Ευρώπη 8. MICE Fam Trip Γ : Λατινική Αμερική 9. MICE Fam Trip Δ : Ασιατική Αγορά (Ινδία, Ιαπωνία, Κίνα) 3. Πρόγραμμα Το αναλυτικό πρόγραμμα και διάρκεια ενός Fam-trip εξαρτάται από τους συμμετέχοντες. π.χ. ειδικά ενδιαφέροντα και τη χώρα προέλευσης και διαμορφώνεται ανάλογα με τους στόχους προώθησης. Business to business meetings θα μπορούν να πραγματοποιηθούν σε περίπτωση που οι συμμετέχοντες δεν είναι ανταγωνιστές. Σημαντικά και απαραίτητα στοιχεία σε κάθε περίπτωση είναι: Οι επίσημες παρουσιάσεις του ACVB Οι εξειδικευμένες παρουσιάσεις και συναντήσεις που θα περιληφθούν στο πρόγραμμα. Η ομάδα να συνοδεύεται εκτός από ξεναγό και από έμπειρο εκπρόσωπο του ACVB (host) ώστε να αναπτυχθούν αποτελεσματικές επαγγελματικές σχέσεις με τους φιλοξενούμενους. Η παρακολούθηση των εξελίξεων και των αποτελεσμάτων της επίσκεψης από το ACVB και η ενημέρωση των μελών Η συλλογή και αξιολόγηση των sales leads σαν αποτέλεσμα της επίσκεψης 380

381 Ενδεικτικό/ Τυπικό Πρόγραμμα Βασικός Στόχος: Ανάπτυξη Αναγνωρισιμότητας και θετικής αντίληψης της Αθήνας ως ιδανικό προορισμό για (στόχευση ανάλογη κοινού) 1 η ημέρα Άφιξη, τακτοποίηση στο ξενοδοχείο, welcome cocktail και δείπνο 2 η ημέρα Αναλυτική παρουσίαση του τουριστικού προϊόντος και υπηρεσιών Πρώτη Ενημέρωση- Παρουσίαση πρώτου προϊόντος- χώρου Γεύμα (τοπική γαστρονομία/προϊόντα) Ξενάγηση Τουριστικού Περιεχομένου Χρήση/Παρουσίαση Υπηρεσιών (Ξενοδοχείου/ Υπηρεσίας/ Δραστηριότητας) Δείπνο 3 η ημέρα Ολοήμερο Πρόγραμμα Συναντήσεων Εργασίας, Παρουσιάσεις του τουριστικού προϊόντος, και συζητήσεις 4 η ημέρα Ολοήμερη ξενάγηση χώρων τουριστικού ενδιαφέροντος Αποχαιρετιστήριο Δείπνο Αναχώρηση 381

382 4. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ2.4. Διοργάνωση Ταξιδιών Εξοικείωσης (Fam Trips) (9/Έτος) Πρόγραμμα, χρονοδιάγραμμα, διαχείριση έργου, σύνταξη προϋπολογισμού Ανάλυση Σκοπού Επίσκεψης και Στόχου Φιλοξενίας Καταγραφή επιλεγμένων τουριστικών πρακτόρων ανά στόχο Σύσταση και ενημέρωση της ομάδας που θα ασχοληθεί με το Fam Trip Διεξαγωγή 2 Fam-Trips (MICE/LEISURE) Διεξαγωγή 2 Fam-Trips (MICE/LEISURE) Q Q Q Εξωτερικός Συνεργάτης + Τμήματα Συνεδριακού Τουρισμού & B2B/Online Marketing Διεξαγωγή 1 Fam Trip (MIXED) Q Διεξαγωγή 2 Fam-Trips (MICE/LEISURE) Διεξαγωγή 2 Fam-Trips (MICE/LEISURE) Q Q Follow-Up Διαδικασίες Δείκτες Αξιολόγησης μετά από κάθε fam trip Μέσος βαθμός ικανοποίησης συμμετεχόντων (Έρευνα Ικανοποίησης) In-kind services (αξιολόγηση υπηρεσιών, διαμονής, διατροφής) / Kόστος Fam Trip Αριθμός Sales leads Αριθμός συμμετεχόντων Ενδιαφέρον χρηματοδότησης από μέλη του ACVB και άλλων τουριστικών επιχειρήσεων Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας 2013: (2) 2014: (9) 2015: (9) Πηγή Χρηματοδότησης: Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 382

383 Δράση Γ2.5 Διοργάνωση Press Trips 1. Περιγραφή και Σκοπός Τα ταξίδια Φιλοξενίας δημοσιογράφων πιο γνωστά ως Press Trips αποτελούν ένα εργαλείο μάρκετινγκ που χρησιμοποιείται με σκοπό την αύξηση της παρουσίας του προορισμού σε έντυπα τηλεοπτικά ή διαδικτυακά μέσα γενικού ή ειδικού ενδιαφέροντος και την ενίσχυση της θετικής εικόνας της Αθήνας στο κοινό. Βάσει της στόχευσης σε συγκεκριμένες αγορές και κοινά προγραμματίζεται η φιλοξενία εκπροσώπων μέσων μαζικής ενημέρωσης ταξιδιωτικού χαρακτήρα στην Αθήνα, με σκοπό την επιτόπια γνωριμία των φιλοξενούμενων δημοσιογράφων με το τουριστικό προϊόν του προορισμού και την προβολή των περιοχών τουριστικού ενδιαφέροντος της Αθήνας. Στόχο αυτών των Press Trips αποτελεί η καλή δημοσιότητα σε έντυπα ή blogs τουριστικού ενδιαφέροντος που απευθύνονται σε αγορές/κοινά στόχους του προορισμού. Στο πλαίσιο της στοχευμένης προώθησης και προβολής του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας σε επαγγελματικά/ Β2Β κανάλια, το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών Αθηνών (Athens Convention and Visitors Bureau ACVB) προγραμματίζει την οργάνωση Οκτώ (8) Ταξιδίων Φιλοξενίας για εκπροσώπους εξειδικευμένων online/offline ΜΜΕ ταξιδιωτικού χαρακτήρα σε ετήσια βάση. Με την οργάνωση των Fam Τrips επιδιώκεται επίσης η εγκαθίδρυση και καθιέρωση καναλιών επικοινωνίας με τους συμμετέχοντες σε αυτά καθώς και με τους οργανισμούς, εταιρείες, έντυπα κλπ. που εκπροσωπούν. Οι ομάδες των συμμετεχόντων/φιλοξενούμενων μπορεί να αποτελούνται από δημοσιογράφους, bloggers, μέλη τηλεοπτικών συνεργείων, οι οποίοι εξειδικεύονται στο τουρισμό συνεδρίων ή ειδικών ενδιαφερόντων και τέλος νικητές διαγωνισμών μαζί με άλλες σημαντικές προσωπικότητες. 383

384 Η επιτυχία ενός Press Trip εξαρτάται κυρίως από 6 παράγοντες: Την επιτυχημένη επιλογή των μέσων (θεματική κατηγορία, αγορά-στόχος, στοιχεία κυκλοφορίας-πωλήσεων) καθώς και των δημοσιογράφων/ συντακτών τους οι οποίοι θα προσκληθούν και την αξιολόγηση του κάθε εκπροσώπου βάσει του ρόλου του. Την οργανωτική δομή και περιεχόμενο του Press Trip αναλόγως του ύφους και κοινού του εκάστοτε μέσου. Σαφής προσδιορισμός και ανάλογη ενημέρωση των προσκεκλημένων σχετικά με τα ακριβή ανταποδοτικά οφέλη που αναμένονται σχετικά με την προβολή του προορισμού (αριθμός και έκταση άρθρων, αριθμός και είδος φωτογραφιών, διάχυση περιεχομένου σε διαδικτυακά κανάλια, κ.α.). Παροχή ποιοτικού και στοχευμένου ενημερωτικού/ προωθητικού υλικού στους δημοσιογράφους ανά θεματική κατηγορία, τόσο σε έντυπη όσο και σε ηλεκτρονική μορφή με σκοπό τη διευκόλυνση τους και τη διασφάλιση σωστής ενημέρωσης. Την αξιοποίηση των επαφών μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος και του αριθμού και ποιότητας των δημοσιευμάτων που προκύπτουν από τις επισκέψεις βάσει συμφωνίας. Την παροχή αεροπορικών θέσεων κατόπιν συμφωνίας με αεροπορικές εταιρείες οι οποίες ενδιαφέρονται να εμπλακούν στο marketing του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας. 384

385 Αναλυτική Περιγραφή Διαδικασίας Σχεδιασμού και Υλοποίησης Press Trips ΠΡΙΝ Ανάλυση Σκοπού Επίσκεψης και Στόχου Φιλοξενίας Καταγραφή επιλεγμένων μέσων ανά στόχο Δημιουργία Προφίλ φιλοξενούμενων Κατανόηση του ρόλου των συμμετεχόντων Σαφής προσδιορισμός αναμενόμενων ανταποδοτικών οφελών από κάθε μέσο ανάλογα το είδος Σαφής εικόνα του προγράμματος Κατανόηση του διαθέσιμου χρόνου παρουσίασης του προϊόντος Οργάνωση της παρουσίασης του προορισμού όπως θα τον βίωνε ο επισκέπτης Σύσταση και ενημέρωση της ομάδας που θα ασχοληθεί με το Press Trip Πρόγραμμα, χρονοδιάγραμμα, διαχείριση έργου, σύνταξη προϋπολογισμού Συνεννοήσεις με τις τοπικές τουριστικές επιχειρήσεις για την παροχή δωρεάν διαμονής, διατροφής, μεταφορικών Προετοιμασία πληροφοριακών εντύπων για κάθε συμμετέχοντα ξεχωριστά ανάλογα με τις ανάγκες του Σύνταξη Κειμένων Προσκλήσεων & Αναμενόμενων ανταποδοτικών οφελών Επικοινωνία προς ενημέρωση και επιβεβαίωση συμμετοχής Προετοιμασία & Σχεδιασμός Ταξιδίου Σχεδιασμός Δρομολογίων και Χαρτογράφηση Έργου Διαχείριση επαφών με συνεργάτες/ Επιβεβαίωση Χώρων Φιλοξενίας: επαγγελματικών, ανάπαυσης, εστίασης, εκδηλώσεων, παρουσίασης, χώρων ξενάγησης κ.λπ. Πλάνο Επισκέψεων και Περιήγησης Επιβεβαίωση κρατήσεων και αποστολή των τελικών πληροφοριών για τα δρομολόγια και το πρόγραμμα στους συμμετέχοντες ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ Υποδοχή Συντονισμός της συνοδείας /host ανά είδος εκδήλωσης (συμπόσιο, γεύμα, δείπνο, σύσκεψη, ξενάγηση κ.ά.) Συντονισμός μεταφορών της ομάδας που φιλοξενείται Συντονισμός και Υποστήριξη εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια της παραμονής Παροχή εξειδικευμένου information press kit ανάλογα με τις ανάγκες κάθε ομάδας/φιλοξενούμενου Τήρηση Πρακτικών Συναντήσεων Διανομή εντύπων αξιολόγησης του προγράμματος (βαθμός ικανοποίησης απο συμμετοχή σε αυτό/ προτάσεις βελτίωσης, αξιολόγηση πληροφοριακού υλικού, διάθεση περαιτέρω προώθησης προορισμού) ΜΕΤΑ Επιμέλεια των επαφών που έγιναν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης & Προσθήκη στοιχείων συμμετεχόντων στη βάση δεδομένων επαφών του ACVB Δημιουργία mailing list συμμετεχόντων για αποστολή ενημερωτικών s & newsletter Αποστολή ευχαριστήριων s και παροχή επιπλέον πληροφόρησης για τον προορισμό Επεξεργασία απαντήσεων εντύπων αξιολόγησης του προγράμματος Διαχείριση Παραπόνων Πρακτικά Συναντήσεων Έλεγχος αποτελέσματος/ αξιολόγηση συμμετεχόντων Διαπίστωση του βαθμού προσέγγισης των στόχων Έκθεση απολογισμού 385

386 2. Αναλυτικός Προγραμματισμός Οργάνωσης 8 Press Trips Στο πλαίσιο του προγραμματισμού για τη χρονική περίοδο προγραμματίζεται η οργάνωση και πραγματοποίηση από το ACVB, σε συνεργασία με τους τουριστικούς φορείς και επιχειρήσεις- μέλη του Γραφείου, οχτώ (8) Press Trips ετησίως ανά τομέα στόχευσης του ACVB (Leisure/MICE): Press Trip 1: ΑΜΕΡΙΚΗ Δεδομένου ότι η Αμερική κατέχει μεγάλο ποσοστό των ετήσιων διανυκτερεύσεων και αντιπροσωπεύει τη μεγαλύτερη αγορά για την Αθήνα προτείνεται να διοργανωθεί ένα ετήσιο press trip με τη συμμετοχή επιλεγμένων αμερικανών δημοσιογράφων και να παρουσιαστούν «ανεξερεύνητοι» προορισμοί της περιοχής και η σύνδεσή τους με τους κύριους πόλους έλξης. Press Trip 2: ΡΩΣΙΑ Το δεύτερο ετήσιο press trip προτείνεται να αποτελείται από ομάδα Ρώσων δημοσιογράφων/media και να είναι στοχευμένο στην αναδυόμενη και με μεγάλη αγοραστική δύναμη αγορά της Ρωσίας, η οποία παρουσιάζει αυξητικές τάσεις κίνησης στην Αθήνα, σε αναντιστοιχία παρ όλα αυτά με τη μεγαλύτερη κινητικότητά της στην υπόλοιπη Ελλάδα. Press Trip 3: ΒΡΕΤΑΝΙΑ Δεδομένων την πτωτικών τάσεων που παρατηρήθηκαν τα τελευταία έτη κυρίως σε επίπεδο εισπράξεων από την παραδοσιακή τουριστική αγορά της Βρετανίας, προτείνεται η διεξαγωγή ενός Press Trip ειδικά για Άγγλους δημοσιογράφους επιλεγμένων ταξιδιωτικών εντύπων και online μέσων με έντονη δραστηριοποίηση στην εν λόγω αγορά. Press Trip 4: ΓΕΡΜΑΝΙΑ Λαμβάνοντας υπόψιν την έντονη πτώση επισκεψιμότητας κατά τα τελευταία έτη από την υψίστης σημασίας τουριστικής αγοράς της Γερμανίας, προτείνεται η διεξαγωγή ενός Press Trip ειδικά για Γερμανούς δημοσιογράφους επιλεγμένων ταξιδιωτικών εντύπων και online μέσων με έντονη δραστηριοποίηση στην εν λόγω αγορά. 386

387 Press/BLOG Trip 5: TRAVEL BLOGGERS Σύμφωνα με την ανάλυση που προηγήθηκε (κεφ.3) μεγάλος όγκος διαδικτυακών αναφορών στον προορισμό της Αθήνας συγκεντρώνεται σε blogs και forums, ως εκ τούτου, το τρίτο press trip προτείνεται να αποτελείται από ομάδα επιλεγμένων, βάσει της επιδραστικότητας τους και των αγορών στόχευσης, travel bloggers. Press Trip MICE 6: CAT Publications (ΑΜΙ) H Cat Publications κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό αναγνωστών στα διεθνή έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα προώθησης προορισμών και τάσεων συνεδριακού τουρισμού παγκοσμίως. Εξασφαλίζοντας την προώθηση του προορισμού από τα κανάλια που διαθέτει το ACVB θα έχει τη δυνατότητα να προσελκύσει διοργανωτές συνεδρίων αλλα και διεθνείς οργανισμούς από την Δυτική Ευρώπη και την Αμερική. Press Trip MICE 7: Conference & Incentive Travel Στην προσπάθεια του ACVB να πραγματοποιήσει δυναμικό άνοιγμα στις αγορές ταξιδίων κινήτρων είναι απαραίτητο να επενδύσει σε ταξίδια εξοικείωσης προς δημοσιογράφους οι οποίοι παρουσιάζουν τους ιδανικούς προορισμούς. Η Αθήνα διαθέτει ένα ανταγωνιστικό προιόν και ανταγωνιστικές τιμές για τη διοργάνωση ταξιδίων κινήτρων και θεωρείται επιτακτική η ανάγκη για την επαρκή προβολή του προορισμού σε έντυπα και σε δημοσιογράφους οι οποίοι διαμορφώνουν τις τάσεις για εταιρικά ταξίδια και ταξίδια κινήτρων. Press Trip MICE 8: KONGRESS Ο εν λόγω οργανισμός έχει αναπτυχθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια και εξειδικεύεται στην αγορά της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Καθώς οι διοργανωτές που καλύπτουν τους προορισμούς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης είναι συνδρομητές και παρακολουθούν στενά τις εκδόσεις και τα αφιερώματα του οδηγού, η παρουσία της Αθήνας είναι απαραίτητη για να μπορέσει να προσελκύσει περισσότερα συνέδρια από τους ανταγωνιστικούς προορισμούς. Επίσης, καθώς είναι εκδοτικός οίκος τον οποίον το ACVB δεν έχει προσελκύσει στο παρελθόν είναι σημαντικό να δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς. 387

388 3. Πρόγραμμα Το αναλυτικό πρόγραμμα και διάρκεια ενός Press Trip εξαρτάται από τους συμμετέχοντες. π.χ. ειδικά ενδιαφέροντα και τη χώρα προέλευσης και διαμορφώνεται ανάλογα με τους στόχους προώθησης. Σημαντικά και απαραίτητα στοιχεία σε κάθε περίπτωση είναι: Οι επίσημες παρουσιάσεις του ACVB Οι εξειδικευμένες παρουσιάσεις και περιηγήσεις που θα περιληφθούν στο πρόγραμμα. Η ομάδα να συνοδεύεται εκτός από ξεναγό και από έμπειρο εκπρόσωπο του ACVB (host) ώστε να αναπτυχθούν αποτελεσματικές σχέσεις με τους φιλοξενούμενους. Η παρακολούθηση των εξελίξεων και των αποτελεσμάτων της επίσκεψης από το ACVB και η ενημέρωση των μελών. Η συλλογή και αξιολόγηση των άρθρων των δημοσιογράφων και γενικά την προβολή των ΜΜΕ που δόθηκε σαν αποτέλεσμα της επίσκεψης 388

389 Ενδεικτικό/ Τυπικό Πρόγραμμα Βασικός Στόχος: Ανάπτυξη Αναγνωρισιμότητας και θετικής αντίληψης της Αθήνας ως ιδανικός προορισμός για... 1 η ημέρα: Άφιξη, τακτοποίηση στο ξενοδοχείο, welcome cocktail και δείπνο 2 η ημέρα: Αναλυτική παρουσίαση του τουριστικού προϊόντος και υπηρεσιών Πρώτη Ενημέρωση- Παρουσίαση πρώτου προϊόντος- χώρου Γεύμα (τοπική γαστρονομία/προϊόντα) Ξενάγηση Τουριστικού Περιεχομένου Χρήση/Παρουσίαση Υπηρεσιών (Ξενοδοχείου/ Υπηρεσίας/ Δραστηριότητας) Δείπνο 3 η ημέρα: Ολοήμερο Πρόγραμμα Περιηγήσεων, Παρουσιάσεις του τουριστικού προϊόντος, και συζητήσεις 4 η ημέρα: Ολοήμερη ξενάγηση χώρων τουριστικού ενδιαφέροντος Αποχαιρετιστήριο Δείπνο Αναχώρηση 389

390 4. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ.2.5 Διοργάνωση Press Trips Πρόγραμμα, χρονοδιάγραμμα, διαχείριση έργου, σύνταξη προϋπολογισμού Ανάλυση Σκοπού Επίσκεψης και Στόχου Φιλοξενίας Καταγραφή επιλεγμένων δημοσιογράφων ανά στόχο Q Ανάθεση σε εξωτερικό συνεργάτη Διεξαγωγή Press Trip 1 Q Διεξαγωγή 2 Press Trip (MICE/LEISURE) Διεξαγωγή 2 Press Trip (MICE/LEISURE) Διεξαγωγή 2 Press Trip (MICE/LEISURE) Διεξαγωγή 2 Press Trip (MICE/LEISURE) Διαδικασίες Follow-up Q Q Q Q μετά από κάθε Press trip Δείκτες Αξιολόγησης Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας Μέσος βαθμός ικανοποίησης συμμετεχόντων (Έρευνα Ικανοποίησης) Αριθμός συμμετεχόντων Μέτρηση Ποιοτικής Προβολής-Αριθμός συνεντεύξεων και των θετικών άρθρων Ενδιαφέρον χρηματοδότησης από μέλη του ACVB και τουριστικές επιχειρήσεις 2013: : : Πηγή Χρηματοδότησης: Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 390

391 Δράση Γ2.6 Διοργάνωση Ετήσιου Travel Trade Workshop & Συνεδρίου 1. Περιγραφή και Σκοπός Στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδιασμού για την τουριστική ανάπτυξη και προβολή της Αθήνας για την προώθηση της πόλης ως ιδανικό τουριστικό και συνεδριακό προορισμό μέσω B2B καναλιών, η παρούσα δράση αφορά το σχεδιασμό και οργάνωση της ετήσιας διοργάνωσης του Travel Trade Athens (TTA), το οποίο διοργανώνεται από το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών Αθηνών (Athens Convention and Visitors Bureau ACVB) σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Tour Operators Ευρώπης (European Tour Operators Association ΕΤΟΑ). Σύμφωνα με την πολιτική του Δήμου Αθηναίων για την οικονομική και τουριστική ανάπτυξης της Αθήνας και την ενίσχυση της θέσης της πόλης στη διεθνή τουριστική αγορά,το ACVB προχώρησε σε συμφωνία στρατηγικής συνεργασίας με την ETOA για τη διοργάνωση σειράς ετήσιων workshops αυστηρά επαγγελματικού χαρακτήρα, υπό την επωνυμία «Travel Trade Athens». Δεδομένων των πολύπλευρων αναγκών προώθησης του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας, η εν λόγω δράση αποσκοπεί στη δημιουργία ενός ετήσιου Επιχειρηματικού Συνεδρίου - B2B workshop και πλαισίου συναντήσεων με τους βασικότερους επαγγελματίες του τουρισμού από τις αγορές ενδιαφέροντος της Αθήνας με μακροχρόνια προοπτική για: την προβολή και ενίσχυση της ταυτότητας της Αθήνας στο εξωτερικό, την επιτόπια γνωριμία και προβολή των τουριστικών προορισμών της Αθήνας, την ενημέρωση επαγγελματιών για τις εξελίξεις στον κλάδο του τουρισμού, την πραγματοποίηση επιχειρηματικών συμφωνιών, την πληροφόρηση όλων των εμπλεκομένων με τον τουρισμό για τις δράσεις και τα αποτελέσματα των υλοποιηθησών ενεργειών προβολής. 391

392 Η δημιουργία της ετήσιας διοργάνωσης του Travel Trade Athens αποσκοπεί στην παρουσίαση και προώθηση του τουριστικού προϊόντος της Μητροπολιτικής Αθήνας και στην ανάπτυξη επαγγελματικών δεσμών μεταξύ του τοπικού τουριστικού τομέα και εκπροσώπων τουριστικών επιχειρήσεων από τις αγορές στόχευσης της Αθήνας. Συγκεκριμένα οι βασικότεροι στόχοι της εν λόγω δράσεις είναι οι εξής: Η αποτελεσματική σύνδεση του τουριστικού προϊόντος της πόλης με τις βασικές αγορές στόχευσης της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού όπως αυτές ορίζονται μέσα από το στρατηγικό σχέδιο του ACVB Η παραγωγή μετρήσιμων αποτελεσμάτων με άμεσο αντίκρισμα στην τοπική αγορά αφού οι tour operators θα επιλέγουν προϊόντα και κατά συνέπεια εγχώριους προμηθευτές στην Αθήνα μέσω της δραστηριότητας του ACVB Η ενίσχυση της τοπικής τουριστικής οικονομίας Η διεύρυνση του προγράμματος μελών του ACVB σε εκατοντάδες επιχειρήσεις του τουριστικού τομέα της Αθήνας και ως εκ τούτου στην αύξηση των εσόδων του φορέα. Η διαμόρφωση του τουριστικού προϊόντος σε συνεργασία με τους πάροχους του τουριστικού τομέα και στην εδραίωση του ACVB στον ρόλο του επίσημου τουριστικού φορέα της πόλης όχι μόνο στο επίπεδο της τουριστικής προβολής αλλά και σε αυτό της τουριστικής πολιτικής/στρατηγικής. Η δομή του προγράμματος θα περιλαμβάνει: τριήμερη φιλοξενία των αντιπροσώπων του εξωτερικού (hosted buyers) διενέργεια περιηγήσεων και επισκέψεων εργασίας με σκοπό την παρουσίαση του χαρτοφυλακίου τουριστικών προϊόντων και των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων της μητροπολιτικής Αθήνας ως τουριστικού προορισμού ημερίδα παρουσίασης και προώθησης του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας από το Γραφείο Συνεδρίων & Επισκεπτών Αθηνών και εκπροσώπους αξιοθέατων και τουριστικών επιχειρήσεων. διοργάνωση διαδικασίας προκανονισμένων συναντήσεων υπό μορφή rotation μεταξύ των τοπικών επιχειρήσεων και των προσκεκλημένων tour operators του εξωτερικού. 392

393 Η συμμετοχή των τοπικών επιχειρήσεων θα γίνει μέσα από ανοικτή πρόσκληση σε Τουριστικές Επιχειρήσεις και Αξιοθέατα της Αθήνας και με τήρηση σειράς προτεραιότητας βάσει του χρόνου ανταπόκρισης. Η διαδικασία των προκαθορισμένων συναντήσεων θα πραγματοποιηθεί μέσω online πλατφόρμας. Ο αναμενόμενος αριθμός συμμετεχόντων υπολογίζεται περίπου στις επιχειρήσεις του χώρου (ξενοδοχεία, πρακτορεία ταξιδιών, μουσεία, φορείς τουρισμού, συνεδριακοί χώροι, εταιρείες εξωτερικών δραστηριοτήτων, εταιρείες ενοικιάσεων αυτοκινήτων, εταιρείες ενοικίασης πούλμαν, κρουαζιέρες κ.α.) 2. Αποτελέσματα Travel Trade Athens 2013 Το πρώτο Travel Trade Athens Workshop διοργανώθηκε στις Απριλίου 2013 από τον Δήμο Αθηναίων και την Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής του Δήμου Αθηναίων (ΕΑΤΑ) σε συνεργασία με τον Σύνδεσμο Tour Operators Ευρώπης (ETOA). Στο Travel Trade Athens 2013, πραγματοποιήθηκαν συνολικά Β2Β συναντήσεις, ενώ συμμετείχαν περισσότεροι από 60 tour operators, τουριστικά γραφεία, οργανωτές συνεδρίων και εκδηλώσεων και άλλοι επαγγελματίες του τουρισμού από τη Μ. Βρετανία, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Ολλανδία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, τη Λιθουανία, το Ισραήλ, την Ιαπωνία και την Ινδία, ενώ πολλοί εξ αυτών αντιπροσωπεύουν και tour operators εισερχόμενου τουρισμού από την Αμερική, την Κίνα και άλλες μεγάλες αγορές. Διάγραμμα 5.2.5: Ενδεικτική Ανάλυση buyers ανά Κατηγορία Προϊόντος, TTA13 Συμμετείχαν επίσης 120 προμηθευτές από την αγορά της Αθήνας (ξενοδοχεία, τουριστικά γραφεία, οργανωτές συνεδρίων, οργανωτές εκδηλώσεων, χώροι τουριστικού ενδιαφέροντος, 393

394 μουσεία, πολυκαταστήματα, συνεδριακά κέντρα και χώροι εκδηλώσεων, εκπρόσωποι ξένων Media ειδικευμένων στην τουριστική και συνεδριακή αγορά). καθώς και Διάγραμμα 5.2.6: Ενδεικτική Ανάλυση Προμηθευτών ανά Κατηγορία Προϊόντος, TTA13 Ιδιαίτερα σημαντική και καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία της διοργάνωσης υπήρξε η συνεργασία με φορείς της διεθνούς τουριστικής κοινότητας, όπως η Ομοσπονδία Νεανικού Τουρισμού (WYSE) και ο Σύνδεσμος Lesbian & Gay Travel (IGLTA). Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας καταμέτρησης της αποτελεσματικότητας της διοργάνωσης τόσο από πλευράς σχεδιασμού και υλοποίησης, όσο και από πλευράς ανάπτυξης επαγγελματικών δεσμών, που διενεργήθηκε από την ΕΑΤΑ σε συνεργασία με την ETOA μεταξύ των συμμετεχόντων στο Travel Trade Athens 2013, η συνολική αξιολόγηση σε όλους τους τομείς κινήθηκε σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα, εφάμιλλα ή και ανώτερα αντίστοιχων διεθνών διοργανώσεων (για τα πλήρη στοιχεία των αποτελεσμάτων της έρευνας, βλ. Κεφ.3 «Έρευνα σε Επαγγελματίες Τουρισμού»). Ενδεικτικό του βαθμού επίτευξης των στόχων της διοργάνωσης είναι το ποσοστό 91% των συμμετεχόντων που εκδήλωσαν έντονο ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στο επόμενο Travel Trade Athens, το Βασική προτεραιότητα του Trade Travel Athens 2013, αποτέλεσε η ανάδειξη και καθιέρωση της Αθήνας ως κύριου και αποκλειστικού προορισμού ταξιδιών στη διεθνή τουριστική αγορά 394

395 με δράσεις που προβάλλουν τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της πόλης και η ανάπτυξη επαγγελματικών δεσμών μεταξύ του τοπικού τουριστικού τομέα και εκπροσώπων τουριστικών επιχειρήσεων από τις αγορές στόχευσης της Αθήνας. 3. Ανάλυση Ενεργειών Σε συνέχεια του πρώτου διοργανωθέντος Travel Trade Athens Workshop από την Αθήνα κατά το 2013, προβλέπονται οι κάτωθι ενέργειες για την υλοποίηση του σχεδιασμού και οργάνωσης του Travel Trade Athens σε ετήσια βάση: 1. Αποτύπωση της εμπειρίας από τη διοργάνωση του Travel Trade Athens 2013 και υποβολή έκθεσης με προτάσεις για την αύξηση της αποτελεσματικότητας της διοργάνωσης. 2. Σχεδιασμός και αναλυτικός προγραμματισμός του Travel Trade Athens 2014 σε συνεργασία με τον Ευρωπαϊκό Σύνδεσμο Tour Operators (European Τour Operators Association). 3. Υποβολή προτάσεων βελτίωσης του περιεχομένου και του εικαστικού περιβάλλοντος του δικτυακού τόπου του Β2Β Workshop. 4. Σύνταξη και Αποστολή προσκλήσεων και επικοινωνιακού υλικού 5. Κάλυψη Δαπανών και Ρύθμιση όλων των διαδικαστικών λεπτομερειών της οργάνωσης του Β2Β Workshop και πιο συγκεκριμένα: - Διαμόρφωση και αποστολή προτάσεων χορηγικών πακέτων - έγκαιρη προετοιμασία του προγράμματος του workshop, - ενοικίαση και εξοπλισμός του χώρου διεξαγωγής των επαγγελματικών συναντήσεων, - ενοικίαση των μέσων μεταφορών από και προς τους χώρους ενδιαφέροντος, οργάνωση των ταξιδιών, της μεταφοράς, διαμονής και διατροφής των συμμετεχόντων, - και ενοικίαση και εξοπλισμός των χώρων διενέργειας των επαγγελματικών συναντήσεων. 5. Σχεδιασμός και παραγωγή επίσημου καταλόγου της διοργάνωσης. 395

396 6. Προετοιμασία του πληροφοριακού υλικού και των αναμνηστικών δώρων που θα διανέμονται στους φιλοξενούμενους. 7. Κάλυψη Δαπανών και Ρύθμιση όλων των διαδικαστικών λεπτομερειών της οργάνωσης του Συνεδρίου και πιο συγκεκριμένα: - έγκαιρη προετοιμασία του προγράμματος του συνεδρίου, - ενοικίαση και εξοπλισμός του χώρου διεξαγωγής του συνεδρίου, - εξοπλισμός των χώρων διενέργειας των επαγγελματικών συναντήσεων, - και παροχή coffee break και γευμάτων σε όλους του συμμετέχοντες του συνεδρίου. 8. Πραγματοποίηση έρευνας αξιολόγησης του βαθμού ικανοποίησης των προσκεκλημένων-φιλοξενούμενων και της αποτελεσματικότητας του Β2Β Workshop, τόσο βραχυπρόθεσμα, μέσω της προετοιμασίας, διανομής και αξιολόγησης σχετικών ερωτηματολογίων, αλλά και μεσοπρόθεσμα μέσω της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων του Β2Β Workshop στην επισκεψιμότητά της Αθήνας και στην αποτύπωση των αναγκών της τουριστικής αγοράς. 9. Σχεδιασμός & Υλοποίηση Ολοκληρωμένου Προγράμματος Προβολής & Δημοσιότητας του B2B Workshop και του Συνεδρίου. Βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση του προγράμματος και την επίτευξη των στόχων της παρούσας, αποτελεί η συνεργασία με τον Οργανισμό European Tour Operators Association (ΕΤΟΑ). 396

397 4. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ2.6 Διοργάνωση Ετήσιου Travel Trade Workshop & Συνεδρίου Σύναψη Συμφωνητικού με ΕΤΟΑ Πρόγραμμα, χρονοδιάγραμμα, διαχείριση έργου, σύνταξη προϋπολογισμού Αποτύπωση της εμπειρίας από τη διοργάνωση του Travel Trade Athens 2013 και υποβολή έκθεσης με προτάσεις Προτάσεις βελτίωσης του περιεχομένου και του εικαστικού περιβάλλοντος του δικτυακού τόπου του Β2Β Workshop Διαμόρφωση Χορηγικού Πακέτου Σχεδιασμός & Υλοποίηση Ολοκληρωμένου Προγράμματος Προβολής & Δημοσιότητας Διαμόρφωση Προγράμματος B2B Συναντήσεων Σύνταξη και Αποστολή προσκλήσεων και επικοινωνιακού υλικού Συνεννοήσεις με τις τοπικές τουριστικές επιχειρήσεις-μέλη για την παροχή δωρεάν διαμονής, διατροφής, μεταφορικών Κάλυψη Δαπανών και Ρύθμιση όλων των διαδικαστικών λεπτομερειών της οργάνωσης του Β2Β Workshop Κάλυψη Δαπανών και Ρύθμιση όλων των διαδικαστικών λεπτομερειών της οργάνωσης του Συνεδρίου Σχεδιασμός και παραγωγή επίσημου καταλόγου της διοργάνωσης Προετοιμασία του πληροφοριακού υλικού και των αναμνηστικών δώρων Επικοινωνία προς ενημέρωση και επιβεβαίωση συμμετοχής Διαχείριση επαφών με συνεργάτες/ Επιβεβαίωση Χώρων Φιλοξενίας: επαγγελματικοί, ανάπαυσης, εστίασης, εκδηλώσεων, παρουσίασης, χώροι ξενάγησης κ.λπ. Προετοιμασία εντύπου Αξιολόγησης Επιβεβαίωση κρατήσεων και αποστολή Q Q Ανάθεση σε εξωτερικό συνεργάτη ACVB Ανάθεση σε εξωτερικό συνεργάτη ACVB 397

398 των τελικών πληροφοριών για τα δρομολόγια και το πρόγραμμα στους συμμετέχοντες Επιλογή εκπροσώπου του ACVB στις Β2Β συναντήσεις Εγγραφή & Επιλογή εταιρειών για τη διενέργεια Β2Β συναντήσεων Προετοιμασία ανάλογου προωθητικού υλικού υποστήριξης των Β2Β συναντήσεων για το ACVB Προετοιμασία Παρουσίασης για το ACVB Συμμετοχή στις Β2Β συναντήσεις Διενέργεια Παρουσίασης για το ACVB Επιτόπια υποστήριξη καθόλην τη διάρκεια της διοργάνωσης Αποστολή ευχαριστήριων s και παροχή επιπλέον πληροφόρησης για τον προορισμό και την ανάλογη θεματική κατηγορία ενδιαφέροντος Επεξεργασία απαντήσεων εντύπων αξιολόγησης του προγράμματος Προώθηση πιθανών sales lead Διαχείριση Παραπόνων Πρακτικά Συναντήσεων Δελτία τύπου Έλεγχος αποτελέσματος/ αξιολόγηση συμμετεχόντων Διαπίστωση του βαθμού προσέγγισης των στόχων Έκθεση απολογισμού ενέργειας Κατά τη διάρκεια (Q2 2014) Αμέσως μετά τη διοργάνωση (Q2 2014) ACVB ACVB Δείκτες Αξιολόγησης Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας Πηγή Χρηματοδότησης Μέσος βαθμός ικανοποίησης συμμετεχόντων (Έρευνα Ικανοποίησης) In-kind services (αξιολόγηση υπηρεσιών, διαμονής, διατροφής) / Kόστος Διοργάνωσης Αριθμός Sales leads Αριθμός συμμετεχόντων Ενδιαφέρον χρηματοδότησης/ χορηγιών από μέλη του ACVB και άλλων τουριστικών επιχειρήσεων 2013: : : Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 398

399 Δράση Γ2.7 Σχεδιασμός & Υλοποίηση Athens Destination Specialist Program 1. Περιγραφή & Σκοπός. Με γνώμονα τη σύσταση ενός ισχυρού δικτύου Tour Operators, οι οποίοι θα είναι άρτια ενημερωμένοι σχετικά με το τουριστικό προϊόν της Αθήνας και τα θέματα που το διέπουν, ώστε να το προωθήσουν με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο, η δράση περιλαμβάνει την εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος επιμόρφωσης και διασύνδεσης Tour Operators μέσω της εγκατάστασης και λειτουργίας μιας νέας διαδικτυακής πύλης. Με τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, στελέχη τουριστικών οργανισμών ανά τον κόσμο θα λαμβάνουν τίτλο για την επάρκεια των γνώσεων τους σχετικά το τουριστικό προϊόν της Αθήνας. Δεδομένης της καινοτομίας της δράσης για τα Ελληνικά δεδομένα η υλοποίηση θα προκύψει έπειτα από μελέτη και αξιοποίηση καλών πρακτικών υλοποίησης αντίστοιχων προγραμμάτων που εφαρμόζουν εθνικοί οργανισμοί τουρισμού, με κορυφαίο το πρόγραμμα του Οργανισμού Τουρισμού της Αυστραλίας στο οποίο ανήκουν περισσότεροι από επαγγελματίες φέροντες τον τίτλο Aussie Specialist Tour Operator. Παράδειγμα Προγράμματος - Αυστραλία 399

400 Παράδειγμα Προγράμματος - Σκωτία 2. Ανάπτυξη Δικτύου Συνεργατών Βασική μέριμνα της δράσης θα είναι να εμπεδωθεί η εικόνα της Αθήνας ως τουριστικός προορισμός που παρέχει ιδιαίτερες υπηρεσίες, προσθέτωντας αξία και βελτιώνοντας την 400

401 ανταγωνιστικότητα των συνεργατών του. Συνεπώς, η δράση αποβλέπει στην ανάπτυξη και εδραίωση ενός διευρυμένου δικτύου συνεργατών τόσο με τους εκπροσώπους του τοπικού τουριστικού τομέα όσο και με Tour Operators από το εξωτερικό. Στην πρώτη περίπτωση οι εκπροσώποι του τοπικού τουριστικού κλάδου θα επωφεληθούν από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα αφού μέσω της νέα διαδικτυακής πύλης θα τους παρέχεται δυνατότητα: Προώθησης των προϊόντων και των δραστηριοτήτων τους Παρουσιάσης προσφορών προσέλκυσης των Tour operators προκειμένου να επισκεφτούν την Αθήνα Εισαγωγής ενημερωτικών καταχωρήσεων και οπτικοακουστικού υλικού κατόπιν συνεννόησης με τους διαχειριστές της διαδικτυακής πύλης Προσθήκης έναντι χρημστικού κόστους εξειδικευμένων επιμορφωτικών ενοτήτων με αντικείμενο έναν συγκεκριμένο προορισμό/προϊόν/υπηρεσία Αντίστοιχα, όσοι Tour Operators ολοκληρώνουν με επιτυχία το πρόγραμμα και αποκτούν τον τίτλο Athens Destination Specialist θα μπορούν να αξιοποιήσουν τις νέες τους γνώσεις ανταποκρινόμενοι στις πιο εξειδικευμένες απαιτήσεις των πελατών τους, ενώ επιπρόσθετα οφέλη θα αφορούν: Την πρόσβαση σε διαδικτυακό διαφημιστικό υλικό για την Αθήνα Τη συμμετοχή σε ταξιδια εξοικείωσης (fam trips) στην Αθήνα Εκπτώσεις και προσφορές στις δαπάνες για τα προσωπικά και οικογενειακά τους ταξίδια στην Αθήνα Προσκλήσεις σε εξειδικευμένα travel trade events Υποστήριξη και παροχή συμβουλευτικών και ενημερωτικών υπηρεσιών Λάμβάνοντας επιπλέον υπόψη ότι οι εγχώριοι πάροχοι τουριστικών υπηρεσιών που συμμετέχουν στο πρόγραμμα θα έχουν την ευκαιρία να συναντήσουν τους εξειδικευμένους Tour Operators κατά τη διάρκεια των travel trade events, η ενίσχυση της διασύνδεσης των εκπροσώπων του τουριστικού τομέα από την Ελλάδα και το εξωτερικό αναδεικνύεται σε κύριο μέλημα της συγκεκριμένης δράσης και θα επεκτείνει τις προοπτικές ανάπτυξης ιδιαίτερων σχέσεων και αποδοτικών συνεργασιών. 401

402 3. Διαδικασία Υλοποίησης Προγράμματος Για την υλοποίηση του προγράμματος θα ακολουθηθεί μια διαδικασία προετοιμασίας του επιμορφωτικου υλικού, εγκατάστασης και λειτουργίας της διαδικτυακής πύλης, διενέργειας ενέργειων προσέλκυσης φορέων και μεμονωμένων επαγγελματιών, σύνδεσης προγράμματος με σύνολο B2B ενεργειών του ACVB, και διοργάνωσης ενός εξειδικευμένου Workshop σε πέντε στάδια: Η προετοιμασία του επιμορφωτικού υλικού έγκειται στην άναπτυξη περιεκτικών θεματικών ενοτήτων με νοηματική συνάφεια μέσω των οποίων θα προωθηθεί δομημένα η επιχειρηματολογία για την ελκυστικότητα της Αθήνας ως τουριστικού προορισμού. Η θεματολογία θα πρέπει να περιλαμβάνει τόσο γενικές γνώσεις για την προώθηση της Αθήνας όσο και εξειδικευμένες κατηγορίες συμπυκνώνοντας όσα στοιχεία χαρακτηρίζουν το τουριστικό προϊόν της Αθήνας (Π.χ. Ιστορία, Πολιτισμός, Γαστρονομία, Νυχτερινή Διασκέδαση, Συνέδρια και Εκθέσεις, Πολυτελή Ξενοδοχεία, κ.λπ), καθώς και ταξιδιωτικά προγράμματα για διαφορετικές ομάδες-στόχους (Π.χ. Οικογένειες με Παιδιά, Νεαρά Ζευγάρια, Φοιτητές, Gay and Lesbians, Επιβάτες Κρουαζιερόπλοιων, κ.λπ). Η εγκατάσταση και λειτουργία της διαδικτυάκης πύλης θα διευκολύνει τη διαδικασία για την τιτλοποίηση των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα στελεχών και οργανισμών. Η προσέλκυση φορέων και μεμονωμένων επαγγελματιών θα επικεντρωθεί στη στόχευση συγκεκριμένων αγορών, ενώ ο σταδιακός σχηματισμός βάσης δεδομένων με στοιχεία των Tour Operators θα αποτελέσει εχέγγυο για την πρόσκληση και συμμετοχή τους σε ταξίδια εξοικείωσης, επιπρόσθετα επιμορφωτικά προγράμματα, και travel trade events. Η συστηματική σύνδεση του προγράμματος με το σύνολο των ενεργειών διεπαγγελματικού χαρακτήρα εκ μέρους του ACVB θα ενισχύσει τις προοπτικές αύξησης των συμμετεχόντων σε αυτό στελεχών και οργανισμών Η διενέργεια ενός εξειδικευμένου Workshop στα πλαίσια του ετήσιου Travel Trade Athens θα επιτρέψει σε όλους όσους συμμετέχουν στο πρόγραμμα να αναζητήσουν συνεργάτες μεταξύ επιλεγμένων εκπροσώπων της διεθνούς και εγχώριας τουριστικής αγοράς. 402

403 4. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ.2.7 Σχεδιασμός & Υλοποίηση Athens Destination Specialist Program Εκπόνηση Μελέτης Εφαρμογής Προετοιμασία Επιμορφωτικού Υλικου Q3/Q Εξωτερικός Συνεργάτης - Τμήμα Β2Β/Online Marketing ACVB Εγκατάσταση Διαδικτυακής Πύλης Q Ενέργειες Προσέλκυσης Φορέων και Μεμονωμένων Επαγγελματιών Διασύνδεση με Β2Β Ενέργειες του ACVB Διενέργεια Workshop Εκθέσεις Αποτελεσμάτων Δείκτες Αξιολόγησης Q Q1 - Q4 2014/15 Q2 2014/2015 Q4 2014/2015 Εξωτερικός Συνεργάτης Εξωτερικός Συνεργάτης - Τμήμα Β2Β/Online Marketing ACVB Εξωτερικός Συνεργάτης - Τμήμα Β2Β/Online Marketing ACVB Εξωτερικός Συνεργάτης - Τμήμα Β2Β/Online Marketing ACVB Αριθμός Θεματικών Ενοτήτων Αριθμός και Ποικιλία Ταξιδιωτικών Προγραμμάτων Αριθμός Συμμετεχόντων Κόστος Υλοποίησης Έργου / Ενέργειας 2013: : : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 403

404 Δράση Γ2.8 Ambassadors Program 1. Περιγραφή & Σκοπός Το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών της Αθήνας προσβλέποντας στην περαιτέρω ανάπτυξη και ανάδειξη του συνεδριακού τουριστικού προϊόντος της Αθήνας με σκοπό την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας, σχεδιάζει την υλοποίηση και ενίσχυση του Ambassadors Programme, ένα στρατηγικό πρόγραμμα ενίσχυσης του κύρους και της εικόνας της πόλης, το οποίο αποτελεί συνήθη πρακτική σε όλες τις αγορές συνεδριακού τουρισμού. Το πρόγραμμα συνίσταται στο ότι διακεκριμένες προσωπικότητες, πρόσωπα καταξιωμένα στο πεδίο δράσης τους που διακρίνονται για το κύρος και την ισχυρή επιρροή τους, θα διαδραματίσουν έναν ειδικό ρόλο στην μεγάλη προσπάθεια εξωστρέφειας του Συνεδριακού Τουρισμού της Αθήνας, μετέχοντας ενεργά στο ειδικό πρόγραμμα που ανέπτυξε το ACB. Η διεθνής εμπειρία αποδεικνύει ότι οι «Ambassadors» έχουν σημαντικό ρόλο στη διεκδίκηση των κορυφαίων συνεδρίων και η παρουσία τους προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα σε κάθε υποψηφιότητα. Μάλιστα στην ιδιαίτερα ανταγωνιστική παγκόσμια αγορά, η ιδιότητα αυτή είναι τίτλος τιμητικής αναγνώρισης καθώς πρόκειται για πρόσωπα καταξιωμένα στο πεδίο δράσης τους που διακρίνονται για το κύρος και την ισχυρή επιρροή τους. Η προστιθέμενη αξία των τελευταίων τεσσάρων ετών λειτουργίας του Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών είναι ιδιαίτερα σημαντική για την εφαρμογή του προγράμματος. Για την υλοποίηση του προγράμματος το Γραφείο Συνεδρίων και Επισκεπτών της Αθήνας θα προβεί στις ακόλουθες ενέργειες: Πρωτογενή έρευνα διεθνών και ευρωπαϊκών οργανισμών και των συνεδρίων που πραγματοποιούν προς διεκδίκηση ( μεθοδολογία+ κατηγοριοποίηση) Έρευνα αγοράς για την εφαρμογή καλών πρακτικών του προγράμματος πρεσβευτών από άλλους δημοφιλείς προορισμού Σχέδιο Δράσης Προγράμματος Πρεσβευτών Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών Προσφερόμενη Υποστήριξη στους Πρεσβευτές και πρόσκληση συμμετοχής τους στο πρόγραμμα Πρεσβευτών της Αθήνας παρεχόμενο πακέτο Σχεδιασμός και έκδοση ενημερωτικών εντύπων για το πρόγραμμα πρεσβευτών της Αθήνας (περιγραφή προγράμματος, παρεχόμενες υπηρεσίες) 404

405 Σχεδιασμός και δημιουργία προτάσεων διεκδίκησης συνεδρίων στην Αθήνα για τη καλύτερη διευκόλυνση του έργου των πρεσβευτών Διάφορες στρατηγικές κατευθύνσεις υπάρχουν αναφορικά με το στήσιμο της δομής, των στόχων, του κύκλου δραστηριοτήτων και των λειτουργικών διαδικασιών ενός προγράμματος πρεσβευτών. Πολλά εξαρτώνται από τις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες (συμπεριλαμβανομένων των τομέων εξειδικευμένης τεχνογνωσίας) του προορισμού, την ισχύ και τα κονδύλια του γραφείου συνεδρίων ή του μεγαλύτερου χώρου εκδηλώσεων, τη δικτύωση μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, και το θεσμικό πλαίσιο που καθορίζει τις σχέσεις μεταξύ του πολιτικού συστήματος και των επαγγελματιών οργανωτών εταιρικών συναντήσεων. Κάτωθεν παρατίθενται ορισμένα εκ των βασικών στρατηγικών ζητημάτων και κατευθύνσεων που αφορούν τον εν λόγω κλάδο Μακροχρόνια Δέσμευση. Οι διεθνείς εταιρικές συναντήσεις χαρακτηρίζονται από μακρόσυρτες διαδικασίες λήψης αποφάσεων και προ-κρατήσεων, με ένα χρονικό διάστημα από 6 έως 10 μήνες να είναι σύνηθες φαινόμενο μεταξύ του εντοπισμού ενός ενδιαφέροντος συνεδρίου και της άφιξης του στον προορισμό. Ευθυγράμμιση Στόχων. Κάθε στρατηγική προσέγγιση στοχεύει στη κατανόηση και ενσωμάτωση των κινήτρων και στόχων τόσο των τοπικών φορέων όσο και του κάθε πρεσβευτή. Σ ένα ιδανικό πλαίσιο θεωρείται επίσης απαραίτητη η ευθυγράμμιση με τους στόχους των πολιτικών αρχών τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο. Έμφαση στον κάθε Πρεσβευτή. Ορισμένοι προορισμοί σχεδιάζουν τα προγράμματα πρεσβευτών τους γύρω από μια σειρά στρατηγικών σχέσεων με τοπικούς φορείς όπως ακαδημαϊκά ιδρύματα, πανεπιστημιακά νοσοκομεία, επαγγελματικά επιμελητήρια, κλπ. Στρατηγική Μονού ή Διπλού Κλιμάκιου. Κάποιοι προορισμοί επικεντρώνουν τα προγράμματα τους σ ένα σχετικά μικρό πυρήνα κορυφαίων πρεσβευτών, ειδικά εφόσον έχουν συνδράμει στην ανάληψη εκδηλώσεων από τον προορισμό στο παρελθόν, των οποίων η προσφορά μπορεί να επεκτείνεται πέρα από τη συμβολή τους στη διεκδίκηση μελλοντικών εκδηλώσεων. 405

406 Παράδειγμα Διεθνούς Πρακτικής Γραφείο Συνεδρίων της Μελβούρνης Το Γραφείο Συνεδρίων της Μελβούρνης κάνει εξαιρετική δουλειά αναφορικά με το πρόγραμμα πρεσβευτών και τη δέσμευση των Πρεσβευτών. Μέσω του προγράμματος των τοπικών διοργανωτών οι οποίοι αναλαμβάνουν τη προετοιμασία του φακέλου και τη διεκδίκηση του συνεδρίου για λογαριασμό της Μεμβούρνης διαλέγει τις εξέχουσες αυτές προσωπικότητες που θα συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα. 406

407 Το κλαμπ πρεσβευτών της Μελβούρνης αναγνωρίζει τα ξεχωριστά ταλέντα και τις επιτυχίες πάνω από 100 ατόμων από κλάδους ακαδημαϊκούς, επιστημονικούς και επιχειρηματικούς και σχεδιάζει και εκμεταλλεύεται τη γνώση, τη φωνή και την εξέχουσα θέση των διακεκριμένων αυτών προσωπικοτήτων προκειμένου να προωθήσει τη Μελβούρνη ως ιδανικό προορισμό για συνέδρια και εκδηλώσεις κατέχοντας πλούσιο πνευματικό κεφάλαιο (intellectual capital of the city). Έχει καταφέρει δε το κλαμπ να θεωρείται από τα προγράμματα με το μεγαλύτερο κύρος και με αυτό τον τρόπο να παροτρύνει τους τοπικούς διοργανωτές (local hosts) να επιδιώκουν να συμπεριληφθούν στο κλαμπ. 407

408 4. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ.2.8 Ambassadors Program Έρευνα αγοράς για την εφαρμογή καλών πρακτικών του προγράμματος πρεσβευτών από άλλους δημοφιλείς προορισμού Σχέδιο Δράσης Προγράμματος Πρεσβευτών Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών Q Q Εξωτερικός Συνεργάτης - Τμήμα Συνεδριακού Τουρισμού Προσφερόμενη Υποστήριξη στους Πρεσβευτές και πρόσκληση συμμετοχής τους στο πρόγραμμα Πρεσβευτών της Αθήνας Q Σχεδιασμός και εκπόνησης διαφημιστικής προβολής προγράμματος Q Δείκτες Αξιολόγησης Αριθμός Πρεσβευτών & Ρυθμός Μεταβολής # πρεσβευτών ανά έτος Αριθμός Συνεδρίων ανά Έτος Κόστος Υλοποίησης Ενέργειας 2014: : Πηγή Χρηματοδότησης Δήμος Αθηναίων Ιδίοι Πόροι 408

409 Γ3 Αναβάθμιση Προγράμματος This is My Athens 1. Περιγραφή και Σκοπός Η αξιολόγηση & η αναβάθμιση του προγράμματος This Is MY Athens αποσκοπεί στην ανάδειξη της θετικής εικόνας της πόλης μέσω της δραστηριοποίησης και συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας. Συγκεκριμένα, η συγκεκριμένη δράση επιδιώκει σε σημαντικό βαθμό την ευαισθητοποίηση και την δραστηριοποίηση της τοπικής κοινωνίας στην συμβολή και στην ανάδειξη της θετικής εικόνας της πόλης, στη καλλιέργεια της τουριστικής συνείδησης, στην ενίσχυση της πολιτισμικής συναλλαγής, και στη μετάδοση ενός μηνύματος φιλοξενίας προς κάθε δυνητικό επισκέπτη της Αθήνας. Το This is MY Athens, το πρόγραμμα εθελοντικής υποδοχής και περιήγησης επισκεπτών βρίσκεται σε λειτουργία από το Έως και σήμερα έχουν εγγραφεί 400 εθελοντές, ενώ έχουν πραγματοποιηθεί περισσότερες από 100 περιηγήσεις. 409

410 2. Περιγραφή Διαδικασίας Διάγραμμα 5.2.7: Περιγραφή Διαδικασίας Λειτουργίας Προγράμματος This is My Athens 1. Αίτηση Επισκέπτη 2. Εύρεση Local 5. Αποστολή Αίτησης στον Local 3. Επιβεβαίωση Διαθεσιμότητας 4.Επικύρωση συνάντησης με επισκέπτη Ο επισκέπτης αρχικά συμπληρώνει την ανάλογη αίτηση στην ιστοσελίδα της υπηρεσίας ενημερώνοντας για τον αριθμό και τα στοιχεία των συμμετεχόντων, τυχόν ειδικά ενδιαφέροντα και τί επιθυμεί να ανακαλύψει κατά την διάρκεια της επίσκεψής τους (περιοχή, πάρκα, εστιατόρια, μαγαζιά, κλπ...). Οι πληροφορίες από την αίτηση βοηθούν στην συνέχεια το ACVB να βρεί τον κατάλληλο διαθέσιμο. Το ACVB επικοινωνεί με τον επιλεγμένο Local και επιβεβαιώνει την διαθεσιμότητά του, κανονίζοντας την ημέρα και την ώρα συνάντησης με τον επισκέπτη. Στην συνέχεια το ACVB επικοινωνεί με τον επισκέπτη επιβεβαιώνοντας το ραντεβού και παρέχοντας όλες τις σχετικές πληροφορίες για την συνάντηση (τόπο*, χρόνο, πληροφορίες του Local). Τέλος, το ACVB αποστέλλει την αίτηση του επισκέπτη στον Local, ούτως ώστε εκείνος να ενημερωθεί και να οργανώσει την περιήγηση ανάλογα με τα ενδιαφέροντα του επισκέπτη. 410

411 3. Αποτελέσματα Έρευνας Ικανοποίησης Επισκεπτών Στα πλαίσια της στρατηγικής αναβάθμισης του προγράμματος αλλά και την επέκταση των δράσεων της η ΕΑΤΑ έχει προχωρήσει στην εκπόνηση έρευνας ικανοποίησης των τουριστών από την χρήση του συγκεκριμένου προγράμματος. Από την έρευνα ικανοποίησης των τουριστών του προγράμματος έχουν προκύψει τα εξής δεδομένα: 70% των τουριστών επισκέφθηκαν για πρώτη φορά την Αθήνα 74% επισκέφθηκαν την Αθήνα για αναψυχή και 28% για επαγγελματικούς λόγους 50% των τουριστών έμειναν στην Αθήνα για 4-6 ημέρες και 33% των τουριστών έμεινα στην Αθήνα για 2-3 ημέρες. 48% των τουριστών έμειναν σε ξενοδοχεία 3 & 4 αστέρων 100% των τουριστών επισκέφθηκαν το Ιστορικό Κέντρο (Ακρόπολη/Πλάκα/Κεραμεικός/Μοναστηράκι/Θησείο) 60% των τουριστών επισκέφθηκαν τις παραδοσιακές γειτονιές της Αθήνας για shopping και διασκέδαση ενώ 40% επέλεξε τον Πειραιά και 30% την παραλιακή ζώνη. 100% των ερωτηθέντων επέλεξαν ως πιο συναρπαστική δραστηριότητα την επίσκεψη σε ιστορικά μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους ενώ η επιλογή food & drinksακολουθεί σε ποσοστό 60%. Με υψηλό βαθμό ικανοποίησης σε σχέση με τη συνολική εμπειρία βαθμολογήθηκαν οι τομείς: α) διαθεσιμότητα πληροφορίας σχετικά με τον προορισμό πριν από το ταξίδι β) ποιότητα υπηρεσιών/εξυπηρέτηση γ) κανάλια διαδικτυακών κρατήσεων ενώ επισημάνθηκαν ως αρνητικοί παράγοντες α) η έλλειψη σε ψηφιακές εφαρμογές για smart phones και β) οι περιορισμένες επιλογές σε θεματικών διαδρομών και δραστηριοτήτων. Σε ερώτηση σχετικά με τη μοναδικότητα του Αθηναϊκού τουριστικού προϊόντος συγκριτικά με άλλους προορισμούς, υψηλή βαθμολογία συγκεντρώνουν ως στοιχεία μοναδικότητας: α) ιστορικοί/αρχαιολογικοί χώροι β) κουλτούρα/τοπική κοινότητα γ) 411

412 το αστικό τοπίο της Αθήνας ενώ με χαμηλή βαθμολογία αξιολογούνται τα πολιτιστικά γεγονότα/εκδηλώσεις για τουριστικό/ξενόγλωσσο κοινό. Σε συγκριτική ερώτηση σχετικά με την εικόνα που είχαν οι επισκέπτες για την Αθήνα πριν από το ταξίδι τους σε 8 διαφορετικούς τομείς του τουριστικού προϊόντος και την εντύπωση που τελικά αποκόμισαν μετά από αυτό, καταγράφεται ως πιο θετική η εικόνα των επισκεπτών μετά την επίσκεψη τους στο σύνολο των τομέων (ασφάλεια, value for money, συμπεριφορά/φιλικότητα τοπικού πληθυσμού, πληθώρα επιλογών/δραστηριοτήτων, ποιότητα υπηρεσιών επισκεπτών σε αξιοθέατα, διαμονή, μεταφορές και ελκυστικότητα των παραδοσιακών γειτονιών/περιοχών της πόλης). Σχετικά με την εμπειρία τους μέσα από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα This Is My Athens, οι επισκέπτες αξιολόγησαν με υψηλό βαθμό τους Athens Locals σε όλες τις κατηγορίες και πιο συγκεκριμένα: Έλαβαν γνώση σχετικά με το πολιτισμικό προϊόν της Αθήνας 81% Επισκέφθηκαν περιοχές και σημεία της πόλης τα οποία δεν θα είχαν επισκεφθεί σε άλλη περίπτωση - 81% Ακολούθησαν προτάσεις των Athens Locals κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην πόλη. 75% Έλαβαν πληροφορίες σχετικά την παραμονή τους στην Αθήνα τις οποίες δεν έλαβαν από άλλες πηγές. 75% Η περιήγηση με τον Athens Local συνέβαλε σημαντικά στην αναβάθμιση της συνολικής τουριστικής εμπειρίας - 86% Το 61,9% των επισκεπτών που έλαβαν μέρος στο πρόγραμμα ανήκει στο ηλικιακό group 35-54, το 33,3% στο ενώ το 71,4% ανήκει σε υψηλό μορφωτικό επίπεδο. Ως βασικές πηγές πληροφόρησης και ενίσχυσης της επιθυμίας για να επισκεφθεί κάποιος την Αθήνα, αναδεικνύονται με σειρά επιλογής α) φίλοι και συγγενείς β) προσωπική επιθυμία γ) online review sites (πχ. Trip Αdvisor). Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι παραδοσιακά κανάλια όπως τα περιοδικά, οι ταξιδιωτικοί πράκτορες και η τηλεόραση συγκεντρώνουν τα χαμηλότερα ποσοστά. 412

413 4. Στάδια αξιολόγησης και αναβάθμισης προγράμματος Η αξιολόγηση και την αναβάθμιση του προγράμματος περιλαμβάνει τα κάτωθι στάδια: Αξιολόγηση προγράμματος «This Is MY Athens» βάσει συγκεκριμένων δεικτών απόδοσης/αποτελεσματικότητας. Σχεδιασμός και ανάπτυξη νέων concept-δράσεων για τη διεύρυνση της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας και την ανάδειξη τής θετικής εικόνας της πόλης σε διεθνείς και εγχώριους επισκέπτες. Σχεδιασμός και υλοποίηση διετούς προγράμματος προβολής σε διεθνή και εγχώρια ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα το οποίο θα περιλαμβάνει: 2 εκδηλώσεις ενημέρωσης/πληροφόρησης για την τοπική κοινότητα εθελοντών περιηγητών σε ετήσια βάση. Διαδικτυακή/έντυπη καμπάνια προβολής & ενημέρωσης σε b2b και b2c κανάλια Ανασχεδιασμό του προγράμματος εθελοντικών περιηγήσεων και αναβάθμιση του μηχανισμού προεπιλογής, πληροφόρησης και εκπαίδευσης εθελοντών. Διενέργεια ετήσιας έρευνας ικανοποίησης επισκεπτών/εθελοντών περιηγητών του προγράμματος και δημοσίευση αποτελεσμάτων. Παραδείγματα Διεθνούς Πρακτικής Πρόγραμμα Εθελοντικής Περιήγησης Νέα Υόρκη H δραστηριοποίηση της τοπικής κοινωνίας στην συμβολή και στην ανάδειξη της θετικής εικόνας της πόλης κατέχει ιδιαίτερη σημασία σε αρκετούς προορισμούς. Το παράδειγμα του αντίστοιχου προγράμματος στην Νέα Υόρκη αποτελεί ένα από τα πιο ανεπτυγμένα και εξελιγμένα δίκτυα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ιδρύθηκε το 1992, και αποτέλεσε το πρώτο πρόγραμμα εθελοντικής περιήγησης στις ΗΠΑ. Έως και σήμερα διαθέτουν 300 εθελοντές πολίτες, οι οποίοι εξυπηρετούν σε ετήσια βάση αιτήματα σε 114 γειτονιές. Από την έναρξη της λειτουργίας του, έχει εξυπηρετήσει αιτήματα από 124 κράτη, ενώ οι περιηγήσεις έχουν πραγματοποιηθεί σε συνολικό αριθμό 20 γλωσσών. 413

414 Οι βασικές λειτουργίες του προγράμματος, οι οποίες αποτελούν και σημαντικά παραδείγματα διεθνούς πρακτικής είναι : Υλοποίηση concept-δράσεων και η τμηματοποίηση των περιηγήσεων ανά γειτονιές Συμμετοχή εξειδικευμένων ομάδων πολιτών, άτομα με ειδικές ανάγκες Διενέργεια εκδηλώσεων ενημέρωσης/πληροφόρησης για την τοπική κοινότητα εθελοντών περιηγητών Ανάπτυξη φορείς και προβολή του προγράμματος σε σημαντικούς διεθνείς και τοπικούς 414

415 5. Ανάλυση & Δείκτες Αξιολόγησης Δράσης Γ.2.9. Αναβάθμιση Προγράμματος This is My Athens Σύνταξη Προδιαγραφών βάσει διεθνών προτύπων Πρόσκληση Υποβολής Προτάσεων Συνεργασίας βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών Αξιολόγηση Προτάσεων, Διαδικασία Διαπραγμάτευσης και Επιλογή Συνεργάτη Αξιολόγηση προγράμματος «This Is MY Athens» βάσει συγκεκριμένων δεικτών απόδοσης/αποτελεσματικότητας Σχεδιασμός και ανάπτυξη νέων conceptδράσεων Σχεδιασμός και υλοποίηση διετούς προγράμματος προβολής Δύο εκδηλώσεις ενημέρωσης/πληροφόρησης για την τοπική κοινότητα εθελοντών περιηγητών σε ετήσια βάση. Διαδικτυακή/έντυπη καμπάνια προβολής & ενημέρωσης σε b2b και b2c κανάλια Ανασχεδιασμό του προγράμματος εθελοντικών περιηγήσεων και αναβάθμιση του μηχανισμού προεπιλογής, πληροφόρησης και εκπαίδευσης εθελοντών. Διενέργεια ετήσιας έρευνας ικανοποίησης επισκεπτών/εθελοντών περιηγητών Q3/Q Q Q Q2 2014, συνεχής Εξωτερικός Συνεργάτης - Τμήματα Β2Β/Online Marketing + Δημοσίων Σχέσεων Ετήσιος Αριθμός εφαρμογής περιηγήσεων Δείκτες Αξιολόγησης Ετήσιος Αριθμός αύξησης εθελοντών Τήρηση Χρονοδιαγράμματος Υλοποίησης Ενέργειών Ετήσιος ρυθμός αύξησης αριθμού εγγεγραμμένων εθελοντών Ετήσιος αριθμός δραστηριοτήτων Μέσος βαθμός ικανοποίησης εθελοντών και ετήσια ποσοστιαία μεταβολή Μέσος βαθμός ικανοποίησης επισκεπτών (Έρευνα Ικανοποίησης) και ετήσια ποσοστιαία μεταβολή Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας 2014: : Πηγή Χρηματοδότησης Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς(ΕΣΠΑ) 415

416 Γ4 Ανάδειξη Διεθνούς Μαραθωνίου Αθηνών Δράση Γ4.1: Ενέργειες Αναβάθμισης Διαδρομής Μαραθωνίου Δράση Γ4.2: Διασύνδεση Μαραθωνιου με Ευρύτερο Τουριστικό Προϊον Δράση Γ4.3: Ενέργειες Προσέλευσης Ενδιαφέροντος & Αύξησης Συμμετοχής Τοπικού Πληθυσμού Δράση Γ4.4. Ενέργειες Προώθησης & Προβολής σε Διεθνή Μέσα & Τουριστικά Κανάλια Η περιγραφή του έργου και των επιμέρους δράσεων, καθώς και του αντίστοιχου πίνακα θα συμπληρωθεί μόλις ολοκληρωθεί η ωρίμανση των τευχών δημοπράτησης. Ανάδειξη Διεθνούς Μαραθωνίου Αθηνών TBC Δείκτες Αξιολόγησης Κόστος Υλοποίησης Έργου/Ενέργειας Πηγή Χρηματοδότησης 2014: : 120,000 ΕΣΠΑ 416

417 6. Παρουσίαση Οικονομικών Μεγεθών 6.1. Έσοδα Χρηματοδότηση από Δήμο Αθηναίων Για τη χρηματοδότηση της συνολικής δραστηριότητας της ΕΑΤΑ ΑΕ έχει συναφθεί προγραμματική σύμβαση της οποίας ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε δύο εκατομμύρια τετρακόσιες είκοσι χιλιάδες ευρώ ( ,00 ) πλέον Φ.Π.Α. 23%, που θα βαρύνει τον κωδικό Κ.Α Φ0 του προϋπολογισμού του Δήμου Αθηναίων. Για την υλοποίηση των δράσεων και έργων που αφορούν α) στην Αναβάθμιση & Επέκταση του Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών β) στην επανεκκίνηση του Προγράμματος ΠΡΟΣΟΨΗ και γ) στην Αναβάθμιση και Επέκταση της Λειτουργίας του Γραφείου Συνεδρίων Αθηνών αντιστοιχεί συνολικό ποσό δύο εκατομμυρίων εκατόν είκοσι χιλιάδων ευρώ ( ,00 ) πλέον Φ.Π.Α. 23% ΕΣΠΑ Στο πλαίσιο της τρέχουσας πρόσκλησης δύνανται, ενδεικτικά, να χρηματοδοτηθούν οι ακόλουθες δράσεις: Δημιουργία Παρατηρητηρίου για τη συλλογή, επεξεργασία, αξιολόγηση και δημοσίευση πληροφοριών και δεδομένων που θα συνδράμουν στη λήψη αποφάσεων για θέματα τουριστικής στρατηγικής της Αθήνας. Δράσεις που αφορούν στον Εμπλουτισμό του Τουριστικού Προϊόντος της Αθήνας. Η ενέργεια θα εστιάζει στον εμπλουτισμό του τουριστικής προσφοράς της Αθήνας με νέα προϊόντα και την αναβάθμιση της ποιότητας των τουριστικών υπηρεσιών. Δράσεις προώθησης τουριστικού προϊόντος του Δήμου Αθηναίων μέσω διεπιχειρησιακών και διαδικτυακών καναλιών σε διακριτές ομάδες αποδεκτών. Δράσεις Κατάρτισης και Πιστοποίησης Τουριστικών Πρακτόρων του «Athens Destination Specialist Program». Δράσεις Αναβάθμισης, Συμπλήρωσης Διαδικτυακών Καναλιών Τουριστικής Προβολής του Δήμου Αθηναίων Δράσεις Συνολικής Αναβάθμισης Περιοχών Τουριστικού Ενδιαφέροντος του Ιστορικού Κέντρου της Αθήνας. Παροχή Υπηρεσίας Συμβούλου. 417

418 Ο αρχικός προϋπολογισμός των υπο ένταξη έργων ανέρχεται στο ποσό των επτά εκατομμυρίων εκατόν τριαντατριών χιλιάδων ευρώ ( ,00 ) Χορηγίες Ο φορέας θα θέσει σε λειτουργία, σύστημα διαχείρισης χορηγιών το οποίο αναμένεται να συνεισφέρει στον συνολικό προϋπολογισμό, έσοδα ύψους εκατό χιλιάδων ευρώ ( ,00) έως τα τέλη του Πρόγραμμα Μελών Σε συμφωνία με τα πρότυπα λειτουργίας και τις επιτυχημένες πρακτικές των ευρωπαϊκών οργανισμών τουρισμού πόλεων και των τμημάτων ή γραφείων συνεδριακού τουρισμού, ο φορέας υποστηρίζει διευρυμένο φάσμα υπηρεσιών για λογαριασμό των επιχειρήσεων και των επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στον τουριστικό τομέα. Το πρόγραμμα μελών περιλαμβάνει συμβουλευτικές υπηρεσίες σε θέματα ειδικής τεχνογνωσίας του τουριστικού τομέα καθώς και την δυνατότητα προβολής μιας τουριστικής επιχείρησης μέσα από μια πληθώρα διαφημιστικών επιλογών που προκύπτουν από τη δραστηριότητα του νέου φορέα. Πιο συγκεκριμένα, το ACVB παράσχει την δυνατότητα προβολής των μελών που συμμετάσχουν στο πρόγραμμα έναντι ποσού που διαμορφώνεται από το είδος και τον αριθμό των παρεχόμενων υπηρεσιών και δυνατοτήτων προβολής. Οι υπηρεσίες περιλαμβάνουν εκπαιδευτικά σεμινάρια για επαγγελματίες τουρισμού, ειδικές ημερίδες, επιμορφωτικά έντυπα, πληροφόρηση για τα δρώμενα στον τουριστικό τομέα και επενδυτικές ευκαιρίες. Οι δυνατότητες προβολής παρέχονται μέσα από σειρά εντύπων και οπτικοακουστικύ υλικού προβολής της Αθήνας, τον επίσημο δικτυακό τόπο επισκεπτών του ACVB, το δίκτυο πληροφόρησης επισκεπτών, τις διεθνείς εκθέσεις τουρισμού και διάφορες εκδηλώσεις στις οποίες συμμετέχει ή διοργανώνει η εταιρεία. Ειδική προβολή θα παρέχεται στα ξενοδοχεία και τους επαγγελματίες του συνεδριακού κλάδου για την ενίσχυση του συνεδριακού τουρισμού. Βάσει εκτιμήσεων που προκύπτουν από την εφαρμογή αντίστοιχων προγραμμάτων σε άλλες πόλεις της ευρωπαϊκής ηπείρου καθώς και τα έσοδα του προγράμματος κατά τα προηγούμενα έτη, προβλέπεται η αποκόμιση ελάχιστων εσόδων ύψους διακοσίων χιλιάδων ευρώ ( ,00) έως τα τέλη του

419 Σύνολο Εσόδων Βάσει της παραπάνω ανάλυσης, το σύνολο των εσόδων για την περίοδο , προσεγγίζει τα Εννιά Εκατομμύρια Πεντακόσιες Πενηντατρείς Χιλιάδες Ευρώ. Αναλυτικά η εικόνα των εσόδων, παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Έσοδα Σύνολο Χρηματοδότηση ΔΑ ΕΣΠΑ Χορηγίες Πρόγραμμα Μελών* Σύνολο Εσόδων *Δεν υπολογίζονται έσοδα από εισφορές ιδιωτικών φορέων, τουριστικών επιχειρήσεων και χρηματοδοτήσεων ΔΑ για το έτος 2016 (καταβλητέα βάσει προγραμματισμού εντός του τελευταίου τριμήνου του 2015) 419

420 Έξοδα Προϋπολογισμός Στρατηγικού & Επιχειρησιακού Σχεδίου ACVB Α1. ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ A Οργάνωση & Διοίκηση Λειτουργίας ACVB ΔΡΑΣΗ Σύνολο Αναβάθμιση Διοικητικής Λειτουργίας & Εσωτερικών Διαδικασιών 10, , , , Επικοινωνιακή Στρατηγική & Εταιρική Ταυτότητα 11, , , , Ανάπτυξη & Παροχή Υπηρεσιών (Πρόγραμμα Μελών) 3, , , , , , , ,000 ΣΥΝΟΛΟ ΑΞΟΝΑ Α 114,

421 Β Αναβάθμιση & Εμπλουτισμός Τουριστικού Προϊόντος Αθηνών Β1. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΔΡΑΣΗ Σύνολο Σύστημα Καταγραφής & Αξιολόγησης Τουριστικού Προϊόντος Τράπεζα Τουριστικών Δεδομένων Ετήσια Έρευνα Ικανοποίησης Επισκεπτών , , , Ετήσια Έρευνα Εικόνας/Ταυτότητας Προορισμού , , , Β2. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΘΕΜΑΤΙΚΩΝ ΕΜΠΕΙΡΙΩΝ & ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΔΡΑΣΗ Σύνολο Μελέτη Αξιολόγησης Περιοχών Τουριστικού Ενδιαφέροντος Μελέτη για την Αναβάθμιση Επιλεγμένων Περιοχών Ιστορικού Κέντρου ,000 40, , Ανάπτυξη Τουριστικών Πακέτων Θεματικών Εμπειριών και Προϊόντων Εκπαίδευση Τοπικού Τουριστικού Τομέα ,000 40, , Β3. ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ & ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ ΔΡΑΣΗ Σύνολο Συντήρηση, Αναβάθμιση & Επέκταση Δικτύου Πληροφόρησης Επισκεπτών 100, , , , Στελέχωση & Εκπαίδευση Προσωπικού 100, , , , Β4 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ* ΔΡΑΣΗ Σύνολο Ανάπτυξη Δικτύου Ευρυζωνικότητας (Wi-Fi) Ανάπτυξη Συστήματος Τουριστικής Σήμανσης Εγκατάσταση Υποδομών ΑμΕΑ Ανάπτυξη Βιομηχανικού Μουσείου Αθήνας Δημιουργία Ψηφιακού Μουσείου Ακαδημίας Πλάτωνος Αποκατάσταση Γλυπτών Μνημείων Ιστορικού Κέντρου Επανεκκίνηση Προγράμματος ΠΡΟΣΟΨΗ ,013, ,013, ΣΥΝΟΛΟ ΑΞΟΝΑ Β 5,443,210.00

422 Γ1 ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ / ONLINE Γ Προώθηση & Προβολή Τουριστικού Προϊόντος Αθηνών Σύνολο Μελέτη & Αναβάθμιση Τουριστικών Portals , , , Επικαιροποίηση/Ανάπτυξη Ψηφιακού Περιεχομένου , , , Αναβάθμιση, Διεύρυνση & Διαχείριση Παρουσίας σε Social Media , , , Ενέργειες Προβολής μέσω Web & Social Media , , , Γ2 ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ / B2B , , ,120, Σύνολο Σχεδιασμός και Παραγωγή Έντυπου Προωθητικού Υλικού 25, , , , Συμμετοχή σε Β2Β Εκθέσεις 28, , , , Συμμετοχή σε Διεθνή Συνέδρια & Συναντήσεις Εργασίας 17, , , , Διοργάνωση Ταξιδιών Εξοικείωσης (Fam Trips) 25, , , , Διοργάνωση Press Trips 12, , , , Διοργάνωση Ετήσιου Travel Trade Workshop & Συνεδρίου 20, , , , Σχεδιασμός & Υλοποίηση Athens Destination Specialist Program , , , Σχεδιασμός & Υλοποίηση Ambassadors Program , , , Γ3 ΠΡOΓΡΑΜΜΑ THIS IS MY ATHENS Αξιολόγηση, Αναβάθμιση και Ενίσχυση Προγράμματος Σχεδιασμός και Υλοποίηση Προγράμματος προβολής Διενέργεια ετήσιας έρευνας ικανοποίησης επισκεπτών/εθελοντών περιηγητών 127, , , ,896, Σύνολο 20, , , , , , , ,

423 Γ4 ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ** Ενέργειες Αναβάθμισης Διαδρομής Μαραθωνίου Διασύνδεση Μαραθωνίου με Ευρυτερο Τουριστικό Προϊόν Ενέργειες Προσέλκυσης Ενδιαφέροντος & Αύξησης Συμμετοχής Τοπικού Πληθυσμού Ενέργειες Προώθησης & Προβολής σε Διεθνή Μέσα & Τουριστικά Κανάλια Λειτουργικές Δαπάνες Σύνολο , , , , , , ΣΥΝΟΛΟ ΑΞΟΝΑ Γ 3,396, Λειτουργικές Δαπάνες Σύνολο Αμοιβές Προσωπικού, Εξοπλισμός Γραφείου, Χαρτικά/Αναλώσιμα, Λογιστική & Νομική Υποστήριξη 50, , , ,000 ΣΥΝΟΛΟ 300,000 Αποθεματικό (Q1/Q2 2016) Αποθεματικό Σύνολο Αποθεματικό Κεφάλαιο για την Απρόσκοπτη Λειτουργίας του ACVB κατά το πρώτο εξάμηνο του ,000 ΣΥΝΟΛΟ 300,000 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 9,553,

424 7. Συμπεράσματα Διαπιστώσεις 7.1. Γενικές Διαπιστώσεις Σύμφωνα με τα όσα αναλύθηκαν εκτενώς, ο στρατηγικός προσανατολισμός των παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων στον τουριστικό τομέα της πρωτεύουσας κατά την περίοδο έγκειται σε τρεις άξονες: Άξονας Α: Οργάνωση και Λειτουργία Γραφείου Συνεδρίων & Επισκεπτών Αθηνών Άξονας B: Αναβάθμιση και Εμπλουτισμός Τουριστικού Προϊόντος Αθηνών Άξονας Γ: Προώθηση και Προβολή Τουριστικού Προϊόντος Αθηνών Όπως έχει επισημανθεί από την ανάλυση του εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος, ο προορισμός και ο Δήμος Αθηναίων μαζί με την ΕΑΤΑ καλούνται σε μια κρίσιμη συγκυρία για τον αθηναϊκό τουρισμό να εκτιμήσουν ποικίλες προοπτικές και προκλήσεις. Διαθέτοντας εμπειρία κα προσήλωση στον διαρκή εκσυγχρονισμό των αναπτυξιακών, προωθητικών και διαχειριστικών παρεμβάσεων τους στον τουρισμό, ο Δήμος Αθηναίων και η ΕΑΤΑ επιλέγουν μεθοδολογία για την αντιμετώπιση των προκλήσεων μέσω της διερεύνησης και αξιολόγησης των υφιστάμενων συνθηκών. Το ζητούμενο είναι ο τουριστικός τομέας να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας, αποτελώντας μοχλό ανάκαμψης της οικονομίας σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο και συνεισφέροντας στην άμβλυνση των συνεπειών της συνεχιζόμενης κρίσης. Για τον Δήμο Αθηναίων, η ανάγκη να πρωτοστατήσει στα δρώμενα του τουρισμού γενικά στην Αττική προκύπτει ως λογική συνέπεια της υπερσυγκέντρωσης της τουριστικής προσφοράς και ζήτησης εντός των ορίων του. Συνεπώς, το πλέγμα των γόνιμων παρεμβάσεων του δε δύναται να περιχαρακωθεί εξαιτίας της απουσίας μητροπολιτικών αρμοδιοτήτων από το στρατηγικό και διοικητικό χαρτοφυλάκιο του. Η υιοθέτηση διεθνώς αναγνωρισμένων πρακτικών και η επέκταση ενός εύρωστου δικτύου συνεργατών αποτελούν ενδεδειγμένες τακτικές με γνώμονα τη θεματική και χωρική ενίσχυση του τουριστικού προϊόντος της πρωτεύουσας. Εντούτοις, εξίσου επιτακτική είναι η διασφάλιση συνοχής και ομοιογένειας όσον αφορά τις δράσεις προώθησης και διαχείρισης των συστατικών του στοιχείων.

425 Συνεπώς, ο Δήμος Αθηναίων αφουγκράζεται το πλήθος των διοικητικών και διαχειριστικών δυσκολιών εν μέσω ευμετάβλητων συνθηκών, συνάμα όμως προσβλέπει να ανταποκριθεί στις προσδοκίες της κοινωνίας για διαφάνεια, υπευθυνότητα, αποδοτικότητα, και αποτελεσματικότητα στην τοπική αυτοδιοίκηση. Καθώς η εφαρμογή της μεταρρύθμισης του Καλλικράτη από τον Γενάρη του 2011 έχει αυξήσει τις εν λόγω προσδοκίες, κρίσιμες επιδιώξεις αποτελούν η βέλτιστη αξιοποίηση πόρων και χρηματοδοτικών εργαλείων, καθώς και ο συντονισμός των τοπικών ομάδων ενδιαφέροντος. Για να έχουν όμως οι συγκεκριμενες επιδιωξεις ως έμπρακτο αντίκρυσμα την ανάδειξη των θετικών στοιχείων που έχει η Μητροπολιτική Αθήνα και την ενίσχυση της ελκυστικότητας της, ο Δημος Αθηναίων και η ΕΑΤΑ θέτουν ως στρατηγική προτεραιότητα την καθιέρωση της πόλης ως τουριστικού και συνεδριακού προορισμού καθ όλη τη διάρκεια του έτους Συμπεράσματα ανά Ενότητα Τάσεις στον Παγκόσμιο, Ευρωπαϊκό & Εγχώριο Τουρισμό Με επιστέγασμα τη θετική του πορεία κατά τη διάρκεια του 2012, ο τουρισμός έχει επιδείξει αξιοσημείωτες εντοχές στις αναταράξεις της διεθνούς πολιτικής σκηνής και στις διακυμάνσεις της διεθνούς οικονομίας, λειτουργώντας ως αντίβαρο στην εντεινόμενη αβεβαίοτητα σε παγκόσμιο επίπεδο, και δη στις κύριες αγορές που τροφοδοτούν την ταξιδιωτική και τουριστική βιομηχανία. Είναι αξιοσξημείωτο ότι ο διεθνής τουρισμός επανήλθε σε θετική πορεία σε μία περίοδο κατά την οποίο κυριάρχησαν η οικονομική αναταραχή, τα συνεχή προβλήματα στην Ευρωζώνη, και οι μεγάλες πολιτικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Συγκεκριμένα, η διετία χαρακτηρίστηκε από σταθερή ανάπτυξη της τάξεως του 3 5%. Παγκοσμίως, οι τουριστικές αφίξεις παρουσίασαν αύξηση κατά 4,6% σε σύγκριση με το 2010, ενώ το 2012 κατεγράφη αύξηση της τάξεως του 4%. Οι διεθνείς αφίξεις στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά 3.4%, σε συνέχεια των θετικών αποτελεσμάτων (+6.4%) τα οποία καταγράφηκαν το Το σύνολο των διεθνών αφίξεων έφθασε τα 535 εκατομμύρια, όντας 19 εκατομμύρια περισσότερες από το Μάλιστα, οι προορισμοί της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (+7.4%) παρουσίασαν τα καλύτερα αποτελέσματα, ενώ οι προορισμοί της Δυτικής Ευρώπης παρουσίασαν αύξηση κατά 3.2%. Οι προορισμοί της Νότιας Μεσογειακής Ευρώπης 425

426 έπειτα από τα υψηλά επίπεδα διεθνών αφίξεων του 2011 (+7.8%) επέστρεψαν το 2012 στο φυσιολογικό ρυθμό ανάπτυξής τους (+2.2%). Εξαιτίας της αυξανόμενης οικονομικής τους δύναμης, οι αναδυόμενες αγορές της Βραζιλίας, της Ρωσίας, της Ινδίας, της Κίνας και της Νότιας Αφρικής φαντάζουν επί του παρόντος ως οι μελλοντικές υπερδυνάμεις της τουριστικής και ταξιδιωτικής βιομηχανίας. Ωστόσο, αναφορές εντός του 2013 κάνουν λόγο για τις προκλήσεις που προκύπτουν όσο οι πέντε χώρες φαίνεται να μη μένουν ανεπηρέαστες από τα παρελκόμενα της διεθνούς κρίσης. Ουσιαστικά, η επιβράδυνση της ανάπτυξης κατά την τελευταία τριετία αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα από τη στιγμή που το 2010 και οι πέντε χώρες μαζί αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Κάθε προορισμός καλείται να αξιολογήσει διαφορετικές παραμέτρους ως προς τη διερεύνηση των προοπτικών προώθησης του σε μία ή περισσότερες εκ των αγορών της ομάδας BRICS. Πέρα από δημογραφικά και οικονομικά δεδομένα, άλλοι κρίσιμοι παράγοντες είναι η συγγένεια της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, το ζήτημα της απόστασης δεδομένου οτι οι χώρες BRICS βρίσκονται σε διαφορετικές ηπείρους, και η παροχή ταξιδιωτικών διευκολύνσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, αναγνωρίζεται ότι η σημασία της Ρωσικής αγοράς για τον εισερχόμενο τουρισμό της Ελλάδας έγκειται στη συναφή θρησκευτική και πολιτιστική καταγωγή των δύο πολιτισμών. Καθώς συντελείται η μεταβολή των DMO s από φορείς κεντρικού συντονισμού της τουριστικής δραστηριότητας σε δομές γενικότερης παρέμβασης, ο σχεδιασμός της διαχείρισης του προορισμού με γνώμονα την εύρυθμη λειτουργία του, η υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, η διατήρηση και ανάδειξη των φυσικών πόρων, αλλά και εντέλει η ενίσχυση της συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών στα δρώμενα του τουριστικού τομέα αποτελούν ζητήματα μείζονος στρατηγικής σημασίας. Επομένως, ο ρόλος των συγκεκριμένων φορέων δεν εξαντλείται στο φάσμα του μάρκετινγκ και της προώθησης των προορισμών αλλά προσανατολίζεται προς τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα τους με ορίζοντα τη σύσφιξη των σχέσεων με μια πλειάδα φορέων Οι νέες τάσεις ιδιαίτερα με την επιρροή της τεχνολογίας αναδεικνύουν έναν νέο τύπο επισκέπτη, ο οποίος βασίζεται ολοένα και περισσότερο στην τεχνολογία και τα διαδικτυακά μέσα για την επιλογή, τη βίωση αλλά και την αξιολόγηση ενός προορισμού και των επιμέρους τουριστικών δραστηριοτήτων. Η Ευρώπη, παρά τις δυσοίωνες οικονομικές συνθήκες αλλά και τις ποικίλες κοινωνικοπολιτικές προκλήσεις, παρέμεινε ανάμεσα στους πιο δημοφιλείς 426

427 τουριστικούς προορισμούς. Αν και η τουριστική ζήτηση επιβραδύνθηκε το τελευταίο τετράμηνο του 2012, η ζήτηση για διασυνοριακές μετακινήσεις παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα, ενώ αυξήθηκαν τα μεγέθη της ζήτησης για κοντινούς προορισμούς, και η μέση διάρκεια διανυκτερεύσεων μειώθηκε. Παράλληλα, ο ελληνικός τουρισμός αναδεικνύεται ως ένας τομέας της εθνικής οικονομίας, ο οποίος είναι ανταγωνιστικός σε παγκόσμιο επίπεδο αν και τα στοιχεία του 2012 παρουσιάζουν μείωση τόσο σε τουριστικές αφίξεις όσο και σε εισπράξεις. Σε επίπεδο αγορών, η Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο παραμένουν οι σημαντικότερες αγορές για την Ελλάδα, ενώ είναι φανερή η ενισχυμένη παρουσία της Ρωσίας. Τουριστική Προσφορά & Ζήτηση Αθήνας Γεωγραφική & Θεματική Αποτύπωση του Μητροπολιτικού Τουριστικού Προϊόντος της Αθήνας και της Ευρύτερης Περιοχής της Υψηλή Τουριστική Προσφορά Δήμου Αθηναίων Χαμηλή Θρησκευτικά Μνημεία Ιδιαίτερη Αρχιτεκτονική Θεματικές Διαδρομές Διεξαγωγή Αθλητικών & Καλλιτεχνικών Εκδηλώσεων Διεθνούς Εμβέλειας Θεματικά Πάρκα Διεθνούς Φήμης Χαμηλή Αρχαιολογ. Χώροι & Μουσεία ΗΣΑΠ-ΜΕΤΡΟ-ΤΡΑΜ Παραδοσιακές Αγορές Ξενοδοχεία με Spa Υποδομές Συνεδρίων, Εκθέσεων & Επαγγελματικών Συναντήσεων Υποδομές Αθλητικού, Θαλάσσιου & Παραθεριστικού Τουρισμού Τουριστική Προσφορά Ευρύτερης Περιφέρειας Αττικής Γαστρονομία & Διασκέδαση Πολυτελή Ξενοδοχεία Εμπορικά Κέντρα Νησιά Ορεινοί Όγκοι Αργοσαρωνικού Μοναστήρια Καζίνο Αεροδρόμιο Λιμάνι Οινοποιεία Υψηλή Το ξενοδοχειακό δυναμικό της Αθήνας γνώρισε μια σημαντική υποχώρηση κατά την περίοδο Η υποχώρηση αυτή έλαβε πιο έντονο χαρακτήρα από το 2008 και έπειτα, με τα ξενοδοχεία των χαμηλών κατηγοριών να βιώνουν τις μεγαλύτερες πιέσεις. Μολονότι τα αξιοθέατα της Αττικής γνώρισαν ισχυρές πιέσεις σε επίπεδα επισκεψιμότητας κατά την ίδια περιόδο, το πολιτιστικό απόθεμα ιδιαίτερα μετά την ένταξη σε αυτό του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης έχει διαδραματίσει σταθεροποιητικό ρόλο εν μέσω ενός κλίματος εσωτερικής δυσφορίας και αρνητικών δημοσιευμάτων στο εξωτερικό. 427

428 Μετά το 2007 διεκόπη η ανοδική πορεία της μετα-ολυμπιακής περιόδου σε επίπεδα τουριστικής κίνησης, ενώ το 2011 αποτέλεσε έτος σταθεροποίησης. Σε κάθε περίπτωση είναι χαρακτηριστικό πως τόσο κατά τις Αλκυονίδες μέρες της μετα- Ολυμπιακής περιόδου όσο και κατά το ξεκίνημα της κρίσης ο Δήμος Αθηναίων απορροφούσε σταθερά τα δύο τρίτα των τουριστικών αφίξεων που πραγματοποιούνταν ετησίως στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας. Τα τρία τέταρτα των διανυκτερεύσεων το 2010 πραγματοποιήθηκαν από δέκα εθνικότητες. Το ποσοστό της συμμετοχής των Ελλήνων στις εν λόγω διανυκτερεύσεις έφτασε το 33,5%, όντας μειωμένο κατά μιάμιση ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το Οι ΗΠΑ αποτελούν με διαφορά τη δεύτερη σημαντικότερη αγορά για τα αθηναϊκά ξενοδοχεία, ενώ την ετήσια κατάταξη συμπλήρωσαν κατά σειρά μεριδίων οι Ιταλοί, οι Γάλλοι, οι Βρετανοί, οι Κύπριοι, οι Ισπανοί, οι Γερμανοί, και οι Αυστραλοί, με τους τελευταίους να διευρύνουν το μερίδιο τους κατά 0,7 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το Ενώ οι Γερμανοί και Βρετανοί τουρίστες κυριάρχησαν και το 2010 με ποσοστά της τάξης του 17,6% και 15,2% επι των συνόλου των διανυκτερεύσεων στη χώρα, η συνδρομή τους στα δρώμενα του αθηναϊκού τουρισμού μπορεί να εκτιμηθεί ως δυσανάλογα μικρή. Τηρουμένων των αναλογιών η ίδια παρατήρηση ισχύει και στις περιπτώσεις της Γαλλίας, της Ιταλίας και των Σκανδιναβικών χωρών, ενώ από την αναδυόμενη Ρωσική αγορά η Νομαρχία Αθηνών απορρόφησε μόλις το 1,8% των διανυκτερεύσεων που πραγματοποίησαν στην Ελλάδα οι Ρώσοι τουρίστες (66 χιλιάδες διανυκτερεύσεις έναντι περίπου 3,65 εκατομμυρίων). Πάντως, ο ακριβός αντίθετος ισχυρισμός μπορεί να διατυπωθεί για τις αγορές των ΗΠΑ, της Ισπανίας, της Αυστραλίας, του Καναδά και της Ιαπωνίας, των οποίων τα μερίδια στις διανυκτερεύσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2010 στη Νομαρχία Αθηνών υπερτερούσαν εμφανώς των αντίστοιχων μεριδίων σε εθνικό επίπεδο Οι ισχυρές πιέσεις στην περίπτωση του αθηναικού τουρισμού συνεχίστηκαν και το Παρά την ανάκαμψη των πληροτήτων το 2011, επιμέρους δείκτες των ξενοδοχείων της Αττικής όπως το μέσο έσοδο ανα διαθέσιμο δωμάτιο, η μέση τιμή δωματίου και το μέγεθος της συνολικής απασχόλησης σημείωσαν αρνητική μεταβολή μεταξύ του 2010 και του Πιο ανησυχητική όμως ένδειξη για την εξέλιξη των εν λόγω δεικτών είναι το γεγονός ότι η μέση πληροτητα των ξενοδοχείων στην Αττική επέστρεψε σε πτωτική πορεία το 2012, με την κάμψη τον μήνα Μάιο να φτάνει σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα από αυτά του

429 Η περίοδος χαρακτηρίστηκε επίσης από τη δυσμένη εξελιξη των αφίξεων τουριστών που φτάνουν στην Ελλάδα, με τον ΔΑΑ να προσλκύει το 2012 περίπου 920 χιλιάδες λιγότερους αλλοδαπούς τουρίστες σε σχέση με το Η κλιμάκωση της κρίσης μετά το 2008 είχε σοβαρό αντίκτυπο στην εξέλιξη των επαγγελματικών ταξιδιών σε αντίθεση με τα ταξίδια ανάψυχης που υποχώρησαν αισθητά μόλις το 2012, ταυτόχρονα με τον αριθμό των αλλοδαπών τουριστών που επισκέφθηκαν την ευρύτερη περιοχή της Αθήνας. Η ενθαρρυντική ένδειξη όμως για την αναστροφή της αρνητικής πορείας εντός του 2013 έγκειται στο ότι οι αυξήσεις των αφίξεων στον ΔΑΑ τους μήνες Μάϊο, Ιούνιο και Ιούλιο κάλυψαν οριακά τις απώλειες των τεσσάρων πρώτων μηνών. Με το καλοκαίρι του 2013 να διαγράφεται ως ιδιαίτερα παραγωγικό για τον Ελληνικό τουρισμό συνολικά και προσμετρώντας τη παραδοσιακή ενίσχυση του εισερχόμενου τουρισμού στην Αθήνα κατά το τρίμηνο Αυγούστου-Οκτωβρίου, προκύπτει η εκτίμηση ότι στο κλείσιμο του έτους οι τουριστικές επιδόσεις της Αθήνας θα έχουν θετικό πρόσημο σε σχέση με το Το λιμάνι του Πειραιά παρουσιάζει μια σταθερή δυναμική, η οποία ενδέχεται και αναμένεται να διατηρηθεί τουλάχιστον σε σταθερά επίπεδα, διατηρώντας πρωταγωνιστικό ρόλο στη ζώνη της Ανατολικής Μεσογείου και το Αναφορικά με τη συνεδριακή αγορά, οι μελλοντικές επιδόσεις των Ευρωπαϊκών προορισμών θα εξαρτηθούν περισσότερο από τη φιλοξενία συνεδρίων διεθνών οργανισμών και συνδέσμων, λαμβάνοντας υπόψη και τις συνθήκες που που διαμορφώνει η εξασθένηση του Ευρώ σε σχέση τόσο με την αγορά των ΗΠΑ όσο και με τις επιμέρους Ευρωπαικές αγορές. Οι προκλήσεις φαντάζουν αυξημένες για όλους τους φορείς προώθησης και διαχείρισης προορισμών, οι οποίοι εμπεριείχαν δομές για την προσέλκυση και οργάνωση διεθνών συνεδρίων ή ακόμα ταυτίστηκαν με αυτές στο πρόσφατο παρελθόν [Convention (and Visitor) Bureaus], ιδιαίτερα όταν πλέον οι διοργανωτές συνεδρίων και επαγγελματικών συναντήσεων θεωρούν τους θεσμικούς εκπροσώπους των προορισμών ως τη σημαντικότερη πηγή πληροφόρησης και επηρεασμού. Η Αθήνα γνώρισε το 2009 και το 2010 μειώσεις του αριθμού συνεδρίων, αν και αναλογικά μικρότερες των αντίστοιχων μειώσεων σε εθνικό επίπεδο. Το 2011, ο ίδιος αριθμός κατέγραψε σπώλειες περίπου της τάξης του 38% σε σχέση με το Ενθαρρυντικό πάντως στοιχείο είναι η πρόσφατη επάνοδος σε θετική τροχία, αφού 429

430 σύμφωνα με την καταγραφή του Athens Convention Bureau η Αθήνα το 2012 φιλοξένησε 27 περισσότερα διεθνή συνέδρια σε σχέση με το Έρευνα & Ανάλυση Εικόνας Προορισμού Η ανάλυση ενδιαφέροντος για την Αθήνα μέσω του Google, φανερώνει πως το διαδικτυακό ενδιαφέρον κορυφώθηκε κατά τη Ολυμπιακή περίοδο, ενώ η πτώση ενδιαφέροντος με την πάροδο του χρόνου από το 2005 μέχρι και σήμερα είναι ιδιαίτερα έντονη και φαίνεται να σταθεροποιείται σε συγκριτικά χαμηλά επίπεδα κατά τα τελευταία έτη, ενώ το γενικότερο διαδικτυακό ενδιαφέρον για την Αθήνα παγκοσμίως σημείωσε τη χαμηλότερη τιμή του στην αρχή του Η συγκριτική ανάλυση του αισθήματος που προκύπτει από τις αναφορές σε Ελλάδα και Αθήνα, παρουσιάζει μία ελαφρώς θετικότερη εικόνα για την Αθήνα σε σύγκριση με την εικόνα της Ελλάδας. Η Αθήνα όπως είναι αναμενόμενο συγκεντρώνει αρκετά μικρότερο όγκο αναφορών σε σύγκριση με τον όγκο αναφορών για την Ελλάδα, παρ όλα αυτά το αίσθημα που καταγράφεται για την πρωτεύουσα φαίνεται να ακολουθεί παρόμοιες τάσεις. Βάσει αυτών των δεδομένων, μπορούμε να συμπεράνουμε πως η εικόνα της Αθήνας επηρρεάζεται άμεσα από εκείνη ολόκληρης της χώρας. Η συνολική εικόνα του γενικού αισθήματος για την Αθήνα όπως προκύπτει από την διαδικτυακή ανάλυση αναφορών, είναι κατά κύριο λόγο θετική. Όσον αφορά το περιεχόμενο των αναφορών ειδικότερα στα ειδησεογραφικά κανάλια, είναι χαρακτηριστικό πως έχουν κατά κύριο λόγο πολιτικο-οικονομική χρειά. Βάσει των στοιχείων που προκύπτουν από τις έρευνες ικανοποίησης επισκεπτών, οι Αμερικανοί επισκέπτες παρέχουν την καλύτερη αξιολόγηση της Αθήνας, ενώ συγχρόνως οι Γάλλοι επισκέπτες είναι εκείνοι οι οποίοι παρουσιάζουν την υψηλότερη πρόθεση σύστασης της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό. Αντιθέτως, οι Ελληνες είναι ιδιαίτερα αρνητικοί στη συνολική αξιολόγηση της Αθήνας με βαθμολογία πολύ χαμηλότερη από οποιαδήποτε άλλη εθνικότητα, ενώ συγχρόνως παρουσιάζονται ως εκείνοι με τη χαμηλότερη πρόθεση σύστασης της πόλης προς τρίτους. Αντιθέτως, οι Αμερικανοί επισκέπτες παρέχουν την καλύτερη αξιολόγηση της Αθήνας, ενώ συγχρόνως οι Γάλλοι επισκέπτες είναι εκείνοι οι οποίοι παρουσιάζουν την υψηλότερη πρόθεση σύστασης της Αθήνας ως τουριστικό προορισμό. Οι επαγγελματίες τουρισμού, βάσει της εμπειρίας τους, αξιολόγησαν με τις υψηλότερες βαθμολογίες τις εξής κατηγορίες τουριστικού προϊόντος: το Κλίμα και 430

431 Καιρό, την Ποιότητα Ξενοδοχειακών Καταλυμάτων, το Αίσθημα Φιλοξενίας, το Εύρος αξιοθέατων και δραστηριοτήτων και τον τομέα Τέχνης και Πολιτισμού. Συγχρόνως, αρκετά καλή χαρακτηρίζεται η εντύπωση των επαγγελματιών αναφορικά με: τη Συνδεσιμότητα Πτήσεων, τη Γαστρονομία & Νυχτερινή ζωή, τις Υπηρεσίες Πληροφόρησης Επισκεπτών, Value for Money, και τα Αξιοθέατα και Θεματικούς περίπατους. Τα αποτελέσματα από όλες τις πηγές και είδη ερευνών προς ανάλυση συγκλίνουν στο βασικό συμπέρασμα πως οι επισκέπτες της Αθήνας είναι ικανοποιημένοι από την επίσκεψή τους στην Αθήνα. Η ποιότητα των ξενοδοχειακών καταλυμάτων, οι υπηρεσίες πληροφόρησης επισκεπτών, το εύρος των αξιοθέατων καθώς και το αίσθημα φιλοξενίας, φαίνεται πως συντελούν στο μέγιστο βαθμό στα υψηλά επίπεδα ικανοποίησης. Επίσης, ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στην αρκετά θετική αξιολόγηση του αισθήματος ασφάλειας που καταγράφεται τόσο στους επαγγελματίες τουρισμού όσο και στους επισκέπτες, ειδικότερα σε σύγκριση με την εικόνα που είχαν πρίν την επίσκεψή τους. Η εικόνα της Αθήνας ανά θεματική κατηγορία χαρακτηρίζεται ως αρκετά θετική σε όλα τα μέσα και για τις περισσότερες κατηγορίες με ελάχιστες παρεκκλίσεις. Οι κατηγορίες στις οποίες η Αθήνα έχει σίγουρα πολύ θετική εικόνα και με τις οποίες συνδέεται δυναμικά είναι εκείνες της Ιστορίας και της Αρχαιολογίας. Ειδικότερες κατηγορίες στις οποίες η εικόνα της Αθήνας αξιολογείται γενικώς θετικά είναι η γαστρονομία καθώς επίσης και η θάλασσα, οι οποίες αποτελούν δυνητικές κατηγορίες στόχευσης. Η ποιοτική συγκριτική ανάλυση του όγκου και αισθήματος αναφορών καθώς και η ανάλυση ενδιαφέροντος και αναζήτησης φανερώνει πως η Αθήνα υστερεί σημαντικά σε επίπεδο όγκου διαδικτυακών αναφορών τόσο σε σύγκριση με τη Βαρκελώνη και τη Ρώμη όσο και με την Κωσταντινούπολη ως κύριους ανταγωνιστικούς προορισμούς. Αναφορικά με το αίσθημα που επικρατεί στις εν λόγω αναφορές για κάθε πόλη, η Αθήνα βρίσκεται επίσης σε χαμηλότερη γενικώς θέση σε σύγκριση με τους κυριότερους ανταγωνιστές της. Ενώ η εικόνα της Αθήνας παρουσιάζεται γενικώς θετική, το γεγονός πως η Βαρκελώνη, η Κωσταντινούπολη και η Ρώμη σημειώνουν υψηλότερες τιμές θετικών αναφορών σε συνδυασμό με τον μεγαλύτερο όγκο αναφορών που συνδυάζουν οι τελευταίες, υποδηλώνει έλλειψη ανταγωνιστικότητας ως προς τη διαδικτυακή «φωνή» της. 431

432 Μια Κρίσιμη Συγκυρία για τον Ελληνικό & Αθηναϊκό Τουρισμό Για να παγιωθεί ένας προορισμός στη συνείδηση τόσο των τουριστών όσο και των επαγγελματιών του τουρισμού απαιτούνται συντονισμένες πρωτοβουλίες σε διαφορετικά πεδία, αλλά με κοινή συνισταμένη την ενίσχυση της ελκυστικότητας και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Βασικό μέλημα του Δήμου Αθηναίων είναι να οριοθετήσει ένα συνεκτικό πλαίσιο διατύπωσης στρατηγικών και στόχων και ανάληψης δράσεων, αξιοποιώντας την έως τώρα εμπειρία του όσον αφορά τη σύζευξη αναπτυξιακών, προωθητικών και διαχειριστικών παρεμβάσεων. Δείγμα Συντονισμένων Παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων στην Ανάπτυξη, Προώθηση & Διαχείριση του Προορισμού Η αλληλεπίδραση των παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων με τον τουριστικό τομέα της Αθήνας δεν περιορίζεται σε δράσεις αμιγώς τουριστικού χαρακτήρα. Άμεση συμβολή στην αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας προκύπτει και μέσω ευρύτερων παρεμβάσεων στο αστικό περιβάλλον, που συσχετίζονται με τη βελτίωση του βιωτικού επιπέδου του τοπικού πληθυσμού, ενώ παράλληλα επικεντρώνονται στους στόχους της αειφορίας και της βιώσιμης ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας και της κοινωνικής συνοχής. Μέσω της συνέργειας δύο Διαρθρωτικών Ταμείων, του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης και του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, η υλοποίηση 432

433 συναφών παρεμβάσεων έχει ενταχθεί από τις αρχές του 2013 στην εφαρμογή του προγράμματος «Έργο Αθήνα». Η κληρονομιά των παρεμβάσεων του Δήμου Αθηναίων αποτελεί πολύτιμο εφόδιο για την αντιμετώπιση ποικίλων προκλήσεων και την ισχυροποίηση της ταυτότητας του προορισμού. Άλλωστε, η τωρινή συγκυρία επιβεβαιώνει ότι η εξέλιξη του Ελληνικού τουρισμού προκύπτει ως συνισταμένη πολλαπλών και δυναμικά μεταβαλλόμενων συνθηκών, οι αλλεπιδράσεις των οποίων εκτείνονται εντός και εκτός των συνόρων της χώρας, στη γεωγραφική ζώνη της Μεσογείου και ευρύτερα. Εντός των συνόρων, η υλοποίηση των δεσμεύσεων που συνοδεύουν την παροχή δανείων προς την Ελλάδα από τις χώρες της Ευρωζώνης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο δοκιμάζει τις αντοχές της κοινωνίας. Μολονότι κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013 αποφεύχθηκε η αναζωπύρωση της έντασης ιδιαίτερα στους κεντρικούς δρόμους της Αθήνας σε σχέση με τα αμέσως προηγούμενα έτη, το οικονομικό και πολιτικό κλίμα παραμένει ρευστό. Στα θετικά στοιχεία της ευμετάβλητης κατάστασης συγκαταλέγεται η διενέργεια συζητήσεων ως προς το αναπτυξιακό μοντέλο που καλείται να υιοθετήσει και εφαρμόσει η χώρα ανεξαρτήτως του Μνημονίου. Εντούτοις, οποιαδήποτε πηγή αστάθειας ή αβεβαιότητας δε διευκολύνει την εξομάλυνση των πιέσεων προς τις «ευαίσθητες», και συνάμα ζωτικής σημασίας για την εθνική οικονομία πτυχές της τουριστικής δραστηριότητας. Για την πρωτεύουσα, η οποία οφείλει στους μελλοντικούς σχεδιασμούς της να αφομοιώνει τα διδάγματα από τη διεξαγωγή και ολοκλήρωση των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, τίθεται ζήτημα ανάκτησης της ελκυστικότητας της στις διεθνείς αγορές δεδομένων και των πρόσφατων επιδόσεων της τουριστικής κίνησης. Προς αυτήν την κατεύθυνση, ουδείς εμπλεκόμενος φορέας μπορεί να επαναπαυθεί στις ολοένα εντονότερες ενδείξεις ότι το 2013 θα αποτελέσει χρονιά σταθμό για τον Ελληνικό τουρισμό, με τις εκτιμήσεις να κάνουν λόγο για επίδοση ρεκόρ της τάξης των 17 εκατομμυρίων αφίξεων αλλοδαπών τουριστών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που πρόσφατα δημοσιεύτηκαν για την κίνηση στα αεροδρόμια της χώρας κατά το πρώτο οχτάμηνο του 2013, ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών φέρεται να συνέχισε να κινείται σε οριακά πτωτική πορεία της τάξης του - 0,09% ( διεθνείς αφίξεις την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2013 έναντι αφίξεων κατά την ίδια περίοδο το 2012), τη στιγμή που τα υπόλοιπα 433

434 αεροδρόμια της χώρας πλην εκείνου της Σάμου παρουσιάσαν θετικό ρυθμό μεταβολής σε σχέση με το Η ενθαρρυντική ένδειξη, όμως, για την αναστροφή της αρνητικής πορείας εντός του 2013 έγκειται στο ότι οι αυξήσεις των αφίξεων στον ΔΑΑ το τετράμηνο Μαΐου- Αυγούστου κάλυψαν τις απώλειες των τεσσάρων πρώτων μηνών (ΣΕΤΕ, 2013β). Με το καλοκαίρι του 2013 να διαγράφεται ως ιδιαίτερα παραγωγικό για τον Ελληνικό τουρισμό συνολικά, και προσμετρώντας τη παραδοσιακή κορύφωση του εισερχόμενου τουρισμού στην Αθήνα τον μήνα Σεπτέμβριο, προκύπτει η εκτίμηση ότι στο κλείσιμο του έτους οι τουριστικές επιδόσεις της Αθήνας θα έχουν θετικό πρόσημο σε σχέση με το Σε κάθε περίπτωση ο Δήμος Αθηναίων επεξεργάζεται τις ενδείξεις που απορρέουν από τα διαθέσιμα δεδομένα, προκειμένου να εντοπίσει αγορές-στόχους και να διαμορφώσει δράσεις που θα συμβάλλουν στην προσέλκυση τους. Άλλωστε, οι τουριστικές επιδόσεις της Αθήνας εν καιρώ κρίσης αποτελούν ένα πολύπλοκο ζήτημα, η διερεύνηση του οποίου σχετίζεται και με τη γεωγραφική προέλευση των επισκεπτών. Ο λόγος είναι ότι διαχρονικά η Αθήνα και η Αττική έχουν παρουσιάσει «μικρότερες» αντοχές από τα παραθεριστικά κέντρα της χώρας σε ότι αφορά τις επιπτώσεις στην τουριστική ζήτηση, οι οποίες προκλήθηκαν από περιόδους ύφεσης και οικονομικής επιβράδυνσης στις κατ εξοχήν χώρες προέλευσης του εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα (Eurobank, 2009). Ταυτόχρονα, συνεκτιμάται το γεγονός πως εκτός των συνόρων της χώρας ο αντίκτυπος της κρίσης συνέπεσε σταδιακά με τη μετατροπή της Μεσογείου σε θέατρο μαχών και άλλων γεγονότων με ευρύτερες γεωπολιτικές προεκτάσεις. Ενόσω οι χώρες της Νότιας Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης της Πορτογαλίας αναλαμβάνουν να διαχειριστούν τις πρωτόγνωρες συνθήκες της κρίσης χρέους στην Ευρωζώνη, οι χώρες της Μέσης Ανατολής και η Τουρκία βιώνουν έντονες κοινωνικο-πολιτικές διεργασίες, πολλάκις συνοδευόμενες από βίαιες εκφάνσεις. Καθώς η ελκυστικότητα της ζώνης της Μεσογείου ως τουριστική περιφέρεια διατήρησε την ανθεκτικότητα της στη διάρκεια της κρίσης και ο ρυθμός εξέλιξης της τουριστικής κίνησης παγκοσμίως έχει επιστρέψει σε θετικό πρόσημο από το 2010 και έπειτα, ο Ελληνικός τουρισμός ενδέχεται να επωφεληθεί απρόβλεπτων εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Το ίδιο μπορεί να ισχύσει και για την Αθήνα, αφού είναι δεδομένος ο ανταγωνισμός με την Κωνσταντινούπολη, καθώς και η εμπειρία του 434

435 2011 με τον αυξημένο αριθμό κρουαζιερόπλοιων που διήλθαν από την Ελλάδα και κατέπλευσαν στον Πειραιά υπό το φως των εξελίξεων της «Αραβικής Άνοιξης». Οι βάσεις του εγχειρήματος επέκτασης της ενεργής παρουσίας του Δήμου Αθηναίων στα δρώμενα του αθηναϊκού τουρισμού τέθηκαν με αφετηρία τη σύσταση της ΕΑΤΑ τον Δεκέμβριο του Η ΕΑΤΑ προέρχεται από τη συγχώνευση της Αναπττυξιακής Εταιρείας Δήμου Αθηναίων (ΑΕΔΑ) με την Εταιρεία Τουριστικής και Οικονομικής Ανάπτυξης Αθηνών (ΕΤΟΑΑ). Η νέα εταιρεία συμπυκνώνει τις εξειδικευμένες γνώσεις της ΕΤΟΑΑ από την επτάχρονη πορεία της ως η πρώτη δημοτική επιχείρηση της χώρας για την ανάπτυξη του τουρισμού με τη 17χρονη εμπειρία της ΑΕΔΑ στην υλοποίηση Ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Για να αποτελέσει αυτή η συνένωση εχέγγυο για την ενδυνάμωση του θεσμικού και επιχειρησιακού ρόλου του Δήμου Αθηναίων απαιτείται η βέλτιστη αξιοποίηση πόρων και χρηματοδοτικών εργαλείων, καθώς και ο συντονισμός των τοπικών ομάδων ενδιαφέροντος. Εν ολίγοις, με γνώμονα την ανάδειξη των θετικών στοιχείων που έχει η Μητροπολιτική Αθήνα στρατηγική προτεραιότητα της ΕΑΤΑ είναι η ενίσχυση της πόλης ως τουριστικού και συνεδριακού προορισμού καθ όλη τη διάρκεια του έτους. Για την επόμενη διετία προκύπτει η πρόκληση της επανατοποθέτησης της Αθήνας σε παραδοσιακές αγορές, διατηρώντας παράλληλα ευελιξία στη στόχευση εθνικοτήτων με θετικές προοπτικές όσον αφορά τη διενέργεια ταξιδιών στο εξωτερικό, και δη σε Ευρωπαϊκές πόλεις. Αγορές Στόχοι για τον Τουρισμό της Αθήνας 435

436 SCOPE Planning Model Αθήνα ΕΑΤΑ-ACVB Υφιστάμενη Κατάσταση Κρίση Χρέους στη Νότια Ευρώπη & Κοινωνικοπολιτικός Αναβρασμός σε Μέση Ανατολή και Τουρκία Συνεχιζόμενη Ύφεση στην Ελλάδα Ανάκαμψη Παγκόσμιας Τουριστικής Αγοράς Ανθεκτικότητα Ελκυστικότητας της Ζώνης της Μεσογείου Δυναμική Ενίσχυση Αναδυόμενων Αγορών Στασιμότητα & Τάσεις Επιβράδυνσης στις Παραδοσιακές Αγορές του Εισερχόμενου Τουρισμού στην Ελλάδα Αυξητικές Τάσεις στις Ευρωπαϊκές Αγορές του Τουρισμού Πόλεων, Κρουαζιέρων & Επαγγελματικών Συναντήσεων. Συρρικνωμένα Μερίδια Τουριστικής Κίνησης στην Αθήνα & Πτωτικοί Ξενοδοχειακοί Δείκτες Προβάδισμα Ανταγωνιστριών Πόλεων στους Δείκτες Ξενοδοχειακης & Συνεδριακής Δραστηριότητας, καθώς και στην Ανάδειξη των Προορισμών μέσω του Διαδικτύου Δυναμική Τοποθέτηση του Πειραιά ανάμεσα στους Μεσογειακούς Προορισμούς Κρουαζιέρας. Απορρόφηση από την Αθήνα της Αρνητικής Δημοσιότητας για την Ελλάδα στο Εξωτερικό Επιπτώσεις στην Εικόνα της Πρωτεύουσας Έντονα Πτωτική Τάση Διαδικτυακού Ενδιαφέροντος για την Αθήνα Παγκοσμίως Σημαντική Απόκλιση στην Ένδειξη Ενδιαφέροντος μεταξύ των Περιόδων και Θετική Συνολική Εικόνα του Προορισμού από Αλλοδαπούς Τουρίστες & Επαγγελματίες Τουρισμού Χαμηλή Πρόθεση Σύστασης της Αθήνας από Έλληνες & Κύπριους Τουρίστες Αυξημένες Προσδοκίες Κοινωνίας για την Παραγωγική Λειτουργία και τον Οικονομικό Εξορθολογισμό των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα Πλαίσια Υλοποίησης του Καλλικράτη Η Ευρύτερη Περιοχή της Αθήνας ως Τουριστικός Προορισμός δεν Αντιπροσωπεύεται Αποκλειστικά από τον Δήμο Αθηναίων και την ΕΑΤΑ Αναβαθμισμένο Οργανωτικό Πλαίσιο & Ποικίλα Πεδία Δράσεων εξαιτίας της Συγχώνευσης της ΕΤΟΑΑ και της ΑΕΔΑ Απορρόφηση Τεχνογνωσίας από Διεθνείς Οργανισμούς Δίκτυα Συνεργασίας με τους Εθνικούς, Περιφερειακούς & Τοπικούς Φορείς του Τουριστικού Τομέα Αυξανόμενος Ρόλος Διαδικτυακών Στρατηγικών στην Προώθηση Προορισμών εκ μέρους των Οργανισμών Διαχείρισης Προορισμού Ενσωμάτωση Γενικότερων Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων στις Διεθνείς Πρακτικές των Οργανισμών Διαχείρισης Προορισμού Υλοποίηση Στρατηγικών Σχεδίων για τον Τουριστικό Τομέα από Ανταγωνίστριες Πόλεις όπως η Βαρκελώνη και η Λισσαβώνα 436

437 Ιδιαίτερες Ικανότητες-Χαρακτηριστικά Πλούτος Αρχαιολογικών, Ιστορικών και Πολιτιστικών Πόρων του Προορισμού, και Διαρκής Αναβάθμιση τους Δημοφιλία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και των Σχετικών Αξιοθέατων στους Αλλοδαπούς Επισκέπτες αλλά και σε Επίπεδο Διαδικτυακών Αναφορών και Αναζητήσεων Το Παραλιακό Μέτωπο, τα Πολυτελή Ξενοδοχεία, οι Ποικίλες Επιλογές Χώρων Εστίασης & Διασκέδασης, και οι Σύγχρονες Υποδομές για τη Διεξαγωγή Συνεδρίων και Επαγγελματικών Συναντήσεων Εμπλουτίζουν την Κυρίαρχη Πολιτιστική Πτυχή του Τουριστικού Προϊόντος της Αθήνας Θετική αξιολόγηση από Αλλοδαπούς Τουρίστες του Αισθήματος Φιλοξενίας και της Παροχής Υπηρεσιών Πληροφόρησης Αναβαθμισμένο Θεσμικό Πλαίσιο για τη Μετατροπή του Πειραιά σε Τερματικό Σταθμό Κρουαζιέρας, καθώς και Σχεδιασμός Αναπτυξιακών Επενδύσεων για τη Βελτίωση της Εικόνας του Λιμανιού Βελτιωμένες Δυνατότητες Χρηματοδότησης Σύμπτηξη Τεχνογνωσίας στην Υλοποίηση Έργων Ανάπτυξης, Προώθησης και Διαχείρισης του Τουριστικού Τομέα αλλά και Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Ερευνητική Κατάρτιση ως προς τις Τάσεις που Διέπουν τον Προορισμό Δεδομενων Συγκεκριμένων Αδυναμιών Εξειδικευμένη Γνώση των Αγορών City Breaks & Επαγγελματικών Συναντήσεων Εξειδικευμένη Γνώση των Αναγκών Προώθησης σε Διαδικτυακά και Διεπιχειρησιακά Κανάλια Εμπειρία στη Διεκδίκηση, Διοργάνωση και Υποστήριξη Εκδηλώσεων Παροχή Αξιόπιστης Πληροφόρησης και Συμβολή στην Ανάμειξη της Τοπικής Κοινωνίας στα Δρώμενα του Τουρισμού Αθήνα ΕΑΤΑ-ACVB Εμπόδια Φορτισμένο και Αβέβαιο Οικονομικό, Πολιτικό και Κοινωνικό Περιβάλλον εξαιτίας της Συνεχιζόμενης Κρίσης στην Ελλάδα Επιβράδυνση της Τουριστικής Κίνησης Ελλήνων και Κύπριων με Επιπτώσεις στις Τάσεις Εποχικότητας Ελλιπής Διασύνδεση των Πολιτιστικών Πόρων του Ιστορικού Κέντρου με όσους Βρίσκονται εντός των Ορίων της Ευρύτερης Περιφέρειας Αττικής Υποβάθμιση Περιοχών Ιστορικού Κέντρου Περιορισμένος Αριθμός Εκδηλώσεων Διεθνούς Εμβέλειας Ελλιπής Αξιοποίηση Ολυμπιακής Κληρονομιάς και Σχετικών Υποδομών Έλλειψη Συντεταγμένης Πολιτικής Αερομεταφορών Ανεπαρκής Προώθηση και Αξιοποίηση των Επιπρόσθετων Στοιχείων του Τουριστικού Προϊόντος της Αθήνας Συρρίκνωση Παραδοσιακών Αγορών ή Μεταφορά των Μεριδίων τους σε Ανταγωνίστριες Πόλεις Ανεπαρκής Προσέγγιση Αναδυόμενων Αγορών Αυξητική Τάση Ανταγωνισμού στο Διαδίκτυο Έλλειψη Μητροπολιτικών Αρμοδιοτήτων Απουσία Κοινής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη, Προβολή και Διαχείριση του Τουρισμού στην Περιφέρεια Αττικής Έλλειμμα Συντονισμού ως προς τον Καθορισμό και την Υλοποίηση Δράσεων από Διαφορετικούς Φορείς Περιορισμένη Δυνατότητα του Ιδιωτικού Τομέα να Διαθέσει Οικονομική Υποστήριξη για την Υλοποίηση Έργων και Προγραμμάτων Έλλειμμα Στοχευμένης, Έγκαιρα Επεξεργασμένης και Παραγόμενης με Κοινή Μεθοδολογία Πληροφόρησης για τις Τάσεις που Διέπουν την Αθήνα ως Τουριστικό Προορισμό 437

438 Προοπτικές Ανάπτυξη Θεματικών Εμπειριών και Προϊόντων Εμπλοκή του Ιδιωτικού Τομέα στην Αξιοποίηση των Νέων Προϊόντων και στην Καθαυτή Προώθηση του Προορισμού Ενίσχυση της Ελκυστικότητας Συγκεκριμένων Περιοχών Τουριστικού Ενδιαφέροντος Προσέλκυση Συνεδρίων με τη Συνδρομή Προσωπικοτήτων του Επιστημονικού και Ακαδημαϊκού Κλάδου Διοργάνωση και Προβολή Εκδηλώσεων Διεθνούς Εμβέλειας Αξιοποίηση Διαδικτυακών Μέσων όπως Μηχανές Αναζήτησης και Κανάλια Κοινωνικής Δικτύωσης για την Τουριστική Προώθηση της Αθήνας Επανατοποθέτηαη της Ταυτότητας του Προορισμού μεταξύ των Επαγγελματιών του Τουρισμού με Γνώμονα την Ενίσχυση της Ελκυστικότητας της Αθήνας στις Αγορές των City- Breaks, των Επαγγελματικών Συναντήσεων και της Κρουαζιέρας Εκτιμήσεις-Προσδοκίες Ανάκτηση των Χαμένων Μεριδίων Τουριστικής Κίνησης από τις Παραδοσιακές Αγορές του Αθηναϊκού Τουρισμού και Ενίσχυση της Προσέλκυσης Τουριστών από Αναδυόμενες Αγορές Επέκταση της Μέσης Παραμονής των Τουριστών και της Διασποράς τους εκτός της Ζώνης του Ιστορικού Κέντρου Ενδυνάμωση της Διαδικτυακής Παρουσίας του Προορισμού με Στοχευμένο Περιεχόμενο και Οργανωμένη Παρουσία στα Διαδικτυακά Μέσα Βέλτιστη Αξιοποίηση Χρηματοδοτικών Πόρων του Δήμου Αθηναίων & του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς Αναβάθμιση Διοικητικής Λειτουργίας & Ενίσχυση Εταιρικής Ταυτότητας Αναβάθμιση του Γνωστικού Υπόβαθρου για τον Τουριστικό Τομέα της Αθήνας σε Συνεργασία με Εμπλεκόμενους Φορείς Επέκταση Δικτύου Πληροφόρησης και Αναβάθμιση Παρεχόμενων Υπηρεσιών Επέκταση Δραστηριοτήτων Προώθησης της Αθήνας μέσω Διαδικτυακών και Διεπιχειρησιακών Καναλιών Εμπέδωση του Αισθήματος Φιλοξενίας και Κινητοποίηση της Τοπικής Κοινωνίας σε Δράσεις Εθελοντισμού Επέκταση Συνεργασιών και Θετική Αξιολόγηση των Δράσεων του ACVB από τους Φορείς του Τουρισμού Επικαιροποίηση και Κατάρτιση Μελλοντικής Στρατηγικής βάσει Εγκυρότερων Δεδομένων Συγκρότηση Συνεκτικής Ταυτότητας για την Προώθηση του Προορισμού σε Βάθος Χρόνου μέσω Διαδικτυακών και Διεπιχειρησιακών Καναλιών Όραμα: Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη και η αποτελεσματική διαχείριση και προώθηση του τουριστικού προϊόντος της Αθήνας με σκοπό τη σταδιακή καθιέρωση της σε έναν εκ των κορυφαίων αστικών προορισμών της Ευρώπης Aποστολή: Η επιχειρησιακή αναβάθμιση και εξορθολογισμός των διαδικασιών του ACVB σύμφωνα με τις επιτυχημένες διεθνείς πρακτικές και η αποτελεσματική υλοποίηση και διασύνδεση του παραγόμενου έργου με τα δεδομένα που επικρατούν και τις ανάγκες που προκύπτουν σε διεθνές και εγχώριο επίπεδο. 438

439 Στόχοι: Οργάνωση & Λειτουργία ACVB 1. Η συστηματική και μεθοδική προσέγγιση των διαδικασιών διαχείρισης των κινδύνων, του εσωτερικού ελέγχου, της αναβάθμισης της εκπαίδευσης του ανθρώπινου δυναμικού, για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας τους. 2. Η βελτίωση της λειτουργίας των υπηρεσιών προς επαγγελματίες τουρισμού, εκπροσώπους ΜΜΕ και επισκέπτες με βασικούς άξονες την αποτελεσματικότητα, την ευελιξία, τη βέλτιστη απόδοση και τη διαφάνεια. 3. Ο εξορθολογισμός της επιχειρησιακής δομής και η αναβάθμιση της διοικητικής λειτουργίας για βελτίωση της απόδοσης & παραγωγικότητας του ανθρωπίνου δυναμικού και της εν γένει αποτελεσματικότητας του ACVB. 4. Η δημιουργία μηχανισμών ανίχνευσης λειτουργικών αδυναμιών και η έγκαιρη αντιμετώπιση τους σε συνδυασμό με τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων ελέγχου της διοίκησης στην εξέλιξη της υλοποίησης των δράσεων/ενεργειών. 5. Η ανάδειξη του ρόλου της αναβαθμισμένης Δ/νσης Τουριστικής Ανάπτυξης στα στοχοθετούμενα κοινά και η προβολή της προστιθέμενης αξίας που παράγεται από τις εν εξελίξει και προγραμματισμένες δράσεις. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται η ανάδειξη και η προβολή δράσεων/προγραμμάτων στο πλαίσιο των Αξόνων του Προγράμματος μέσω καλών παραδειγμάτων, καθώς και η παρουσίαση των όποιων κοινωνικο-πολιτισμικών και οικονομικών αποτελεσμάτων συγκεκριμένων δράσεων. Αναβάθμιση & Εμπλουτισμός Τουριστικού Προϊόντος 1. Η αναβάθμιση και ο εμπλουτισμός του τουριστικού προϊόντος της πόλης για την επίτευξη της μέγιστης δυνατής βελτίωσης της τουριστικής εμπειρίας μέσα από τη παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών και την αναβάθμιση των τουριστικών υποδομών. 2. Η υλοποίηση έργων υποδομής και αστικών παρεμβάσεων μικρής/ήπιας κλίμακας, άμεσης εφαρμογής. 439

440 3. Η στρατηγική συσχέτιση και πρακτική διασύνδεση των έργων υποδομής, με την ευρύτερη λειτουργία του τοπικού τουριστικού τομέα, την υφιστάμενη τουριστική προσφορά και προϊοντική διάρθρωση και τα δεδομένα της τουριστικής ζήτησης. 4. Η ποιοτική εξυπηρέτηση και πληροφόρηση των επισκεπτών (και των δυνητικών επισκεπτών) σε online/offline περιβάλλον. 5. Η εφαρμογή πρακτικών & μεθόδων βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και διαχείρισης οι οποίες θα σέβονται την πολιτιστική ταυτότητα της πόλης, τον κοινωνικό ιστό και το φυσικό περιβάλλον. Προώθηση & Προβολή Τουριστικού Προϊόντος 1. Η ανάπτυξη εποικοδομητικών εγχώριων και διεθνών συνεργασιών για την αποτελεσματική προώθηση και προβολή της Αθήνας στις διεθνείς τουριστικές αγορές. 2. Η εφαρμογή αποτελεσματικών στρατηγικών marketing μέσα από Web & B2B κανάλια με σκοπό την αύξηση των μεριδίων της Αθήνας σε υφιστάμενες αγορές και την ανάπτυξη νέων γεωγραφικών & θεματικών αγορών από ανεπτυγμένες και αναδυόμενες οικονομίες. 3. Η εφαρμογή αποτελεσματικών προγραμμάτων επικοινωνίας και προβολής και η δημιουργία ενός ανταγωνιστικού «brand» για την Αθήνα το οποίο θα προβάλει το τουριστικό προϊόν σε μητροπολιτικό επίπεδο και θα προσδίδει ισχυρότερο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι άλλων προορισμών. 4. Ο σχεδιασμός στρατηγικών και η ενίσχυση πρωτοβουλιών για την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας μέσα από την αύξηση της μέσης διαμονής και της μέσης πληρότητας των Αθηναϊκών ξενοδοχείων καθώς και της μέσης δαπάνης των επισκεπτών. 5. Η δημιουργία τουριστικής συνείδησης και κουλτούρας φιλοξενίας στον τοπικό πληθυσμό και τον επιχειρηματικό κόσμο. 440

441 Πίνακας Αξόνων Δράσης

442 Ευρετήριο Πινάκων Πίνακας 1.1.1: Ποσοστιαίες Αλλαγές στις Παγκόσμιες Τάσεις του Τουρισμού 11 Πίνακας 1.1.2: Ρυθμός Μεταβολής (%) Διεθνών Αφίξεων ανά Χώρα το Πίνακας 1.2.1: Διεθνείς Αφίξεις (εκατ.) 42 Πίνακας 1.3.1: Βασικά Μεγέθη Ελληνικού Τουρισμού, Πίνακας 1.3.2: Αφίξεις Ανά Αγορά προέλευσης, Πίνακας 1.3.3: θέση στη Διεθνή Κατάταξη με βάση τους Δείκτες Ανταγωνιστικότητας Πίνακας 1.3.4: Εξέλιξη Αλλοδαπού Τουρισμού στην Ελλάδα και τις Ανταγωνίστριες Χώρες Πίνακας 1.3.5: Μέση Πληρότητα στα Ξενοδοχεία 59 Πίνακας 1.3.6: Διαχρονική Εξέλιξη Διανυκτερεύσεων μη Κατοίκων στην Ελλάδα Πίνακας 2.1.1: Ξενοδοχειακό Δυναμικό του Δήμου Αθηναίων την Περίοδο Πίνακας 2.1.2: Ξενοδοχειακό Δυναμικό της Περιφέρειας Αττικής (πλην Νήσων) την Περίοδο Πίνακας 2.3.1: Εισιτήρια σε Αρχαιολογικούς Χώρους της Περιφέρειας Αττικής την Περίοδο Πίνακας 2.3.2: Εισιτήρια σε Μουσεία της Περιφέρειας Αττικής την Περίοδο Πίνακας 2.41: Διανυκτερεύσεις σε Ξενοδοχειακά Καταλύματα στις Νομαρχίες της Περιφέρειας Αττικής την Περίοδο Πίνακας 2.4.2: Διανυκτερεύσεις στα Ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών κατά Εθνικότητα Πίνακας 2.4.3: Μέση Παραμονή Τουριστών στα Ξενοδοχειακά Καταλύματα της Αττικής σε Επίπεδο Δήμου Αθηναίων, Νομαρχίας Αθηνών, και Περιφέρειας Αττικής Πίνακας Μέση Παραμονή Τουριστών στα Ξενοδοχεία της Νομαρχίας Αθηνών και της Περιφέρειας Αττικής ανά Εθνικότητα για τα Έτη 2009 και 2010 (Υπολογισμός βάσει Στοιχείων της Πίνακας Μέσο Έσοδο ανά Διαθέσιμο Δωμάτιο το 2011 και Ρυθμός Μεταβολής έναντι 2010 σε Ξενοδοχεία της Περιφέρειας Αττικής Πίνακας 2.4.6: Ποσοστιαία Μεταβολή της Αξίας της Ξενοδοχειακής Αγοράς ανά Πόλη την Περίοδο