ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ:

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΣΠΟΥΔΩΝ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: " Έμφυλοι ρόλοι και ερωτικές σχέσεις: Αναπαραστάσεις Κύπριων φοιτητών για τη Ρομαντική Αγάπη" Ειρήνη Ευτυχίου Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Αγγελική Γαζή Λεμεσός

2 Copyright Ειρήνη Ευτυχίου, 2013 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. All rights reserved. Η έγκριση της πτυχιακής εργασίας από το Τμήμα Επικοινωνίας και Σποδών Διαδικτύου του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου δεν υποδηλώνει απαραιτήτως και αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα εκ μέρους του Τμήματος. 2

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία με τίτλο «Έμφυλοι ρόλοι και ερωτικές σχέσεις: Αναπαραστάσεις Κύπριων φοιτητών για τη Ρομαντική Αγάπη» εκπονήθηκε από την Ειρήνη Ευτυχίου, φοιτήτρια του 8 ου εξαμήνου του Τμήματος ΕΣΔ του ΤΕΠΑΚ υπό την επίβλεψη της Επίκουρης καθηγήτριας Κας Αγγελικής Γαζή και ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του Είναι πλέον γεγονός ότι η κοινωνία στην οποία ζούμε συνεχώς μεταβάλλεται και οι μεταβολές αυτές έχουν επιπτώσεις σε πολλούς τομείς της ζωής μας. Σημαντική είναι η αλλαγή που παρατηρείται στις ερωτικές σχέσεις των ανθρώπων και συγκεκριμένα των νέων. Από τη μια πλευρά βλέπουμε άτομα που αναζητούν την ολοκλήρωση από το/τη σύντροφό τους μέσα από την αγάπη και από την άλλη βρίσκουμε άτομα που δεν δημιουργούν σταθερές σχέσεις, καθώς αρκούνται μόνο στην προσωπική τους ικανοποίηση. Στην παρούσα έρευνα σκοπός είναι να μελετηθούν οι ερωτικές σχέσεις των Κύπριων φοιτητών τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, οι παράμετροι που συμβάλουν στη δημιουργία ερωτικής σχέσης ρομαντικής αγάπης, καθώς και οι διαφορές που διαπιστώνονται μεταξύ των δύο φύλων αναφορικά με τις ερωτικές σχέσεις. Το θεωρητικό πλαίσιο στο οποίο στηρίχθηκε η έρευνα, είναι η έννοια της ρομαντικής αγάπης έτσι όπως ο Johnson (1983), την αναπτύσσει. Η εν λόγο θεωρία αναφέρεται στη ρομαντική αγάπη τα χαρακτηριστικά της οποίας ενσωματώνει η δυτική κοινωνία. Ωστόσο η Κύπρος τείνει να οδεύει προς την δυτική κοινωνία υιοθετώντας τα χαρακτηριστικά της. Η μεθοδολογική προσέγγιση της έρευνας ήταν η ποιοτική μέθοδος, με υποκείμενα Κύπριους φοιτητές και φοιτήτριες που σπουδάζουν σε πανεπιστήμια της Κύπρου. Τα αποτελέσματα της έρευνας κατάδειξαν ότι οι γυναίκες τείνουν να δημιουργούν σχέσεις ρομαντικής αγάπης, σε αντίθεση με τους άνδρες που επιζητούν χαρακτηριστικά ερωτικής σχέσης με βάση την ανθρώπινη αγάπη. Όσον αφορά τις ερωτικές σχέσεις των φοιτητών που συμμετείχαν στην έρευνα, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι δημιουργούνται επιπόλαιες σχέσεις, καθώς όλοι έχουν συμφωνήσει ότι η εμπιστοσύνη είναι το πιο σημαντικό για την σύναψη αλλά και την διατήρηση μιας ερωτικής σχέσης. 3

4 ΑΦΙΕΡΩΣΗ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα εργασία αφιερώνεται στους πρώτους φοιτητές και απόφοιτους του τμήματος Επικοινωνίας και Σπουδών Διαδικτύου του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου. Ελπίζω να έχουν μια σπουδαία ερευνητική και επαγγελματική σταδιοδρομία και να θυμούνται τους πρώτους τους καθηγητές του Πανεπιστημίου. Ολοκληρώνοντας την παρούσα πτυχιακή εργασία, νιώθω βαθιά το αίσθημα ικανοποίησης και έντονης συγκίνησης, καθώς έχει επιτευχθεί ένας από τους μεγάλους μου στόχους, ενώ παράλληλα μια επίπονη και εποικοδομητική συγχρόνως πορεία έχει φτάσει στο τέλος της. Σε αυτό το σημείο, οφείλω να ευχαριστήσω θερμά την επιβλέπουσα καθηγήτριά μου Αγγελική Γαζή για την πολύτιμη βοήθεια, την στήριξη που μου παρείχε και την συνεχή καθοδήγηση καθ όλη την διάρκεια της πτυχιακής μου έρευνας. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω την οικογένεια και τους φίλους μου για την ηθική στήριξη και συμπαράσταση που μου προσέφεραν. 4

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Περίληψη Αφιέρωση Ευχαριστίες Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Αναγκαιότητα Μελέτης Κεφάλαιο 2: Βιβλιογραφική Επισκόπηση Κεφάλαιο 3: Μεθοδολογία Εργαλεία Δείγμα.. 18 Διαδικασία. 19 Κεφάλαιο 4: Αποτελέσματα Κεφάλαιο 5: Συμπεράσματα και θέματα προς μελλοντική διερεύνηση Βιβλιογραφία Παράρτημα Οδηγός Συνέντευξης..34 Απομαγνητοφωνημένα Πρακτικά Συνεντεύξεων Ανάλυση Συνεντεύξεων.176 5

6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΜΕΛΕΤΗΣ Ο αιώνας που διανύουμε, ο 21 ος αιώνας, είναι ένας από τους πλέον μεταβαλλόμενους. Συχνά βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πολλές αλλαγές και ο λόγος είναι ότι οι άνθρωποι εξελίσσονται με την πάροδο του χρόνου. Η πληθώρα πληροφοριών κάνει τους σημερινούς πολίτες να έχουν τη δυνατότητα να αναπτύσσουν διαφορετικές απόψεις για μεγάλο εύρος θεμάτων. Δύο αντικρουόμενες απόψεις που προκύπτουν, αναφορικά με τις αλλαγές τόσο της εποχής μας αλλά και των σημερινών ανθρώπων, σχετίζεται με το θέμα των ερωτικών σχέσεων. Σχετικά με την πρώτη περίπτωση, οι άνθρωποι βλέπουμε να αναζητούν την ολοκλήρωσή τους με το/τη σύντροφό τους μέσα από την αγάπη. Τα άτομα που θέλουν να δώσουν και να πάρουν αγάπη, είναι συνήθως τα άτομα που ονειρεύονται ένα κοινό μέλλον με το άλλο άτομο, καθώς πιστεύουν στην αιώνια αγάπη. Έτσι, ο έρωτάς τους ολοκληρώνεται και παίρνει μορφή, με τη δημιουργία σεξουαλικής σχέσης. Στην δεύτερη περίπτωση βρίσκονται τα άτομα που δεν δημιουργούν σταθερές σχέσεις και αρκούνται στην προσωπική ικανοποίηση. Ο ναρκισσιστικός εαυτός της μετανεωτερικής κοινωνίας είναι κτητικός καθώς οι λαχτάρες του δεν έχουν όρια, ζει για το παρόν καθώς δεν δημιουργεί σχέσεις για το μέλλον (Λας, παρατίθενται στη Γαζή 2012). Τι μπορεί να συμβαίνει στη σημερινή δυτική κοινωνία και συγκεκριμένα στην Κύπρο; Είναι πλέον γεγονός ότι η κοινωνία στην οποία ζούμε έχει υποστεί μεταβολές που μετατοπίζονται στα άτομα που την απαρτίζουν και στους κοινωνικούς ρόλους. Η αλλαγή των κοινωνικών ρόλων μέσα από την πάροδο του χρόνου είναι εμφανής. Για παράδειγμα ο ρόλος του άνδρα και της γυναίκας διέφεραν καθώς ήταν συγκεκριμένοι και κοινωνικά προκαθορισμένοι. Συγκεκριμένα αν ανατρέξουμε στο παρελθόν, θα δούμε ότι η γυναίκα είχε διαφορετικό ρόλο από αυτόν που έχει στη σημερινή δυτική κοινωνία. Η σχέση που αναπτυσσόταν μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας σε προηγούμενες εποχές ήταν διαφορετική. Συγκεκριμένα η γυναίκα έπρεπε να υπακούει και να περιμένει καρτερικά τον άντρα «αφέντη» του σπιτιού καθώς και να τον «υπηρετεί». Επιστρέφοντας στη σημερινή πραγματικότητα, γενικότερα οι ρόλοι εντός των κοινωνικών συνόλων αλλά και πιο συγκεκριμένα οι ρόλοι των ζευγαριών και της οικογένειας έχουν αλλάξει. Οι αλλαγές που παρατηρούνται είναι ότι δεν υπάρχει ο διαχωρισμός ως προς την κυριαρχία του ενός φύλου έναντι του άλλου. Ο ρόλος της γυναίκας όπως προαναφέραμε έχει αλλάξει, καθώς η γυναίκα κάνει πράγματα που μπορεί να κάνει ένας άντρας. Για παράδειγμα μια γυναίκα εργάζεται σε θέσεις που μπορούν να εργαστούν και άνδρες με χρηματικές αμοιβές αντάξιες των καθηκόντων της. Η απόκτηση δικών της χρημάτων της δίνει δύναμη και ανεξαρτησία. Επομένως, σε γενικές γραμμές υπάρχει η ισότητα μεταξύ των δύο φύλων, άλλοτε επικρατεί ο ένας και άλλοτε ο άλλος. Τα άτομα αναπτύσσουν μια σχέση ισόβαθμη και συμπορεύονται δημιουργώντας ένα κοινό αύριο κτισμένο σε πυλώνες συναισθημάτων, ευτυχίας και όχι συμφέροντος (Giddens, 2009). Επιπλέον εντός του κοινωνικού συνόλου, διαμορφώνονται ψυχικές «εικόνες», στις οποίες αποταμιεύονται εμπειρίες μέσα από τις διάφορες σχέσεις μας μέσα στον κόσμο. Σχέσεις με την εξουσία, την κοινωνία και τις διάφορες καταστάσεις, οι αναπαραστάσεις θα λέγαμε αποτελούν βασικό εργαλείο, αλλά κυρίως την πρώτη ύλη της επικοινωνίας. Συγκεκριμένα οι κοινωνικές αναπαραστάσεις είναι ο τρόπος που ερμηνεύουμε αλλά και πως σκεπτόμαστε σύμφωνα με την καθημερινή μας πραγματικότητα. 6

7 Οι πιο πάνω διαπιστώσεις έχουν συμβάλει στην διαμόρφωση των ερευνητικών ερωτημάτων, που η παρούσα έρευνα θα προσπαθήσει να απαντήσει. Το βασικό ερευνητικό ερώτημα που προκύπτει με βάση το θέμα της συγκεκριμένης έρευνας είναι «Οι αναπαραστάσεις των Κύπριων φοιτητών για τις ερωτικές σχέσεις». Με βάση το κύριο ερευνητικό ερώτημα προκύπτουν άλλα υποερωτήματα τα οποία θα ερευνηθούν. Το αρχικό ερώτημα είναι πώς βιώνουν οι Κύπριοι φοιτητές τις ερωτικές σχέσεις σήμερα; Στη συνέχεια θέλουμε να διαχωρίσουμε τους φοιτητές σε άνδρες και γυναίκες, όπου προκύπτει το ερώτημα τι διαφορές διαπιστώνονται μεταξύ των δύο φύλων αναφορικά με το ρόλο τους στις ερωτικές σχέσεις; Το κύριο ζητούμενο της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση των παραμέτρων που συμβάλλουν στην δημιουργία ερωτικών σχέσεων στους φοιτητές και στις φοιτήτριες, οι διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα υπό το πλαίσιο σύναψης ρομαντικής σχέσης αγάπης. Τέλος ένα άλλο ερώτημα που προκύπτει είναι η έννοια της ρομαντικής αγάπης στο πλαίσιο ερωτικής σχέσης του Κύπριου φοιτητή. Λόγω του ότι δεν έχουν γίνει άλλες έρευνες που να αναφέρονται στις ερωτικές σχέσεις των Κύπριων φοιτητών υπό τα πλαίσια της ρομαντικής αγάπης, έχει προκύψει η αναγκαιότητα της μελέτης και η κάλυψη του κενού. Σημαντική η διερεύνηση του θέματος, μιας και η κοινωνία που ζούμε μεταβάλλεται σε μια ατομικιστική κοινωνία κατά την οποία οι κοινωνικές σχέσεις οδηγούν σε αλλαγές. Διερευνώντας λοιπόν τις ερωτικές σχέσεις θα είμαστε σε θέση να αναλύσουμε τις αλλαγές που παρουσιάζονται και κατά πόσο οι φοιτητές δημιουργούν ερωτικές σχέσης ρομαντικής αγάπης σήμερα. Επομένως με τις κοινωνικές αλλαγές, παρουσιάζονται αλλαγές και στις σχέσεις των δύο φύλων, μεταξύ του άνδρα και της γυναίκας. Προκύπτουν ερωτήματα που αφορούν το ρόλο του άντρα και της γυναίκας στη σημερινή κυπριακή κοινωνία καθώς όπως προαναφέρθηκε ο ρόλος της γυναίκας μεταλλάσσεται μέσω της σταδιακής ενσωμάτωσής της στο δημόσιο χώρο. Επίσης σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Κύπρος, τείνει προς την υιοθέτηση κοινωνικών χαρακτηριστικών του δυτικού πολιτισμού, της αναπτυσσόμενης ατομικότητας. Η θεωρία στην οποία θα στηριχθούμε για να μελετήσουμε τα ερευνητικά ερωτήματα είναι η έννοια της ρομαντικής αγάπης όπως αναπτύσσεται από τον Johnson (1983). Η συγκεκριμένη θεωρία αναφέρεται στην ρομαντική αγάπη, με τα χαρακτηριστικά που συναντούμε τη δυτική κουλτούρα. Η Κύπρος υιοθετεί χαρακτηριστικά του δυτικού κόσμου και η συγκεκριμένη έρευνα έχει ενδιαφέρον καθώς συντελείται σε μια κοινωνία που βρίσκεται σε μια κοινωνικό/οικονομική μετάβαση. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Με βάση το θέμα της παρούσας έρευνας και τα ερευνητικά ερωτήματα η βιβλιογραφία διαχωρίζεται σε τρείς επιμέρους άξονες: Ο πρώτος άξονας αφορά τις κοινωνικές αναπαραστάσεις, ο δεύτερος αναφέρεται στις θεωρίες οι οποίες προσεγγίζουν την ρομαντική και την ανθρώπινη αγάπη και ο τρίτος άξονας εξετάζει τους ρόλους της γυναίκας και του άνδρα στα πλαίσια σύναψης σχέσης. Αναπαραστάσεις Εξετάζοντας τις θεωρίες για τις κοινωνικές αναπαραστάσεις, χρειάζεται να κατανοήσουμε τον ορισμό αναπαραστάσεις. Αναπαραστάσεις λοιπόν, είναι οι εμπειρίες από τις σχέσεις που έχουμε με τον κόσμο, είτε σε φιλικό, ερωτικό ή επίπεδο συγγένειας, όπου αποτελούν βασικό εργαλείο και την πρώτη ύλη της επικοινωνίας. Ο όρος αναπαραστάσεις (representation) προέρχεται από την ιστορία της φιλοσοφίας, καθώς θεωρείται σημαντικής σημασίας στην ψυχανάλυση, ενώ από τα τελευταία τριάντα τέσσερα χρόνια που καθιερώθηκε η έννοια της κοινωνικής αναπαράστασης από τον Moscovici (παρατίθενται στo Ναυρίδης 1994), παραπέμπει στη Ντυρκεμιανή έννοια της συλλογικής αναπαράστασης. Ο πρώτος ο οποίος αναφέρθηκε για τις αναπαραστάσεις της κοινωνιολογίας ήταν ο Durkheim (παρατίθενται στoυς Παπαστάμου & Μαντόγλου 1995), όπου έκανε διαχωρισμό μεταξύ των συλλογικών και των ατομικών αναπαραστάσεων, προσπαθώντας έτσι να επισημάνει τη διαφορά της συλλογικής σκέψης έναντι της ατομικής. Σύμφωνα με τον Rene Kaes (παρατίθενται στo Ναυρίδης 1994), αναπαραστάσεις είναι «το αποτέλεσμα και η διαδικασία ψυχικής συγκρότησης του πραγματικού από μια ανθρώπινη ψυχική συσκευή». Δηλαδή σύμφωνα με τον πιο πάνω ορισμό, εννοούμε δυο διαφορετικά, αλλά ωστόσο αλληλένδετα μεταξύ τους πράγματα. Στη μια περίπτωση έχουμε την ψυχική εικόνα ενός αντικειμένου και στην άλλη τη ψυχική διεργασία κατασκευής αυτής της εικόνας από το άλλο ή τα άλλα άτομα. Ωστόσο οι αναπαραστάσεις μπορεί να είναι είτε συνειδητές, είτε ασυνείδητες. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι υπάρχουν ψυχικές «εικόνες» όπου το άτομο μπορεί να ασκήσει κάποιο έλεγχο λόγο συναισθηματικής και γνωστικής άποψης, αλλά και κάποιες άλλες, όπου το άτομο δεν μπορεί διότι δεν εντάσσεται η ψυχική αυτή «εικόνα» με το πεδίο ελέγχου του. Για παράδειγμα, μια συνειδητή αναπαράσταση, μπορεί να θεωρηθεί μια «εικόνα» που έχω εγώ για κάποιο άτομο, όπου αυτή η εικόνα μπορεί να είναι ο τρόπος με τον οποίο συνήθως την περιγράφω σε άλλα άτομα καθώς και σε εμένα. Μέσα από την ασυνείδητη αναπαράσταση, η σχέση μου με τον άλλο, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή μπορεί να συνδέεται με μια σχέση απωθημένη για τον οποιοδήποτε λόγο, που ίσως κάποτε ως παιδί είχα με πρόσωπα που σχετίζονται με το στενό μου οικογενειακό περιβάλλον (Ναυρίδης, 1994). Ωστόσο η έρευνα του Freud (παρατίθενται στo Ναυρίδης 1994), υποστηρίζει ότι οι ενορμήσεις είναι η δύναμη της ζωής ανάμεσα στο σωματικό και το ψυχικό, καθώς περιλαμβάνουν δύο στοιχεία: το συναίσθημα και την αναπαράσταση. Επομένως με κάποιον τρόπο κατά τον Freud (παρατίθενται στo Ναυρίδης 1994), η αναπαράσταση «αντιπροσωπεύει» τις ενορμήσεις στο ψυχικό επίπεδο. Σε αντίθεση με τον Rene Kaes (παρατίθενται στo Ναυρίδης 1994), ο οποίος διαχώρισε την αναπαράσταση σε συνειδητή και ασυνείδητη, ο Freud (παρατίθενται στo Ναυρίδης 1994), διέκρινε δύο διαφορετικές μορφές αναπαράστασης: τις αναπαραστάσεις λέξεων και τις αναπαραστάσεις πραγμάτων. Οι αναπαραστάσεις λέξεων έχουν να κάνουν με το άκουσμα κάποιον συγκεκριμένων λέξεων καθώς και με αναμνήσεις που 8

9 προέρχονται λόγο ανάγνωσής τους. Στη δεύτερη περίπτωση έχουμε τις αναπαραστάσεις πραγμάτων οι οποίες είναι αποτέλεσμα άμεσης αντίληψης. Έχουν να κάνουν ωστόσο με τις οπτική επαφή των πραγμάτων καθώς ελέγχονται από το ασυνείδητο. Συνεπώς οι αναπαραστάσεις, η αντίληψη της πραγματικότητας δεν έχει να κάνει μόνο με τη σχέση που μπορεί να έχει δημιουργήσει το υποκείμενο με το αντικείμενο. Σχετίζεται και με το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης περισσότερων υποκείμενων μαζί εν όψη συγκεκριμένων καταστάσεων, καθώς και της επίδρασής του έναντι του ατόμου ή της ομάδας από κάποιους θεσμούς. Ενδεικτικό παράδειγμα θεσμών οι οποίοι επιδρούν στις κοινωνικές ομάδες είναι τα ΜΜΕ, η διαφήμιση ακόμη και η προπαγάνδα. Έχουμε δηλαδή από την μια πλευρά ένα καθεστώς κοινωνικής αλλά και πολιτικής συγκρότησης των υποκειμενικών μέσων πρόσληψης της πραγματικότητας, που είναι συνδεδεμένοι με τους προαναφερθέντες θεσμούς, ενώ από την άλλη έχουμε την διυποκειμενική επικοινωνία η οποία κατευθύνεται σε μια κοινωνική κατασκευή αυτής της πραγματικότητας (Berger & Luckman, παρατίθενται στo Ναυρίδης 1994). Κοινωνικές αναπαραστάσεις Όσον αφορά τώρα την κοινωνική αναπαράσταση, η πρώτη κοινωνιοψυχολογική θεωρητική προσέγγιση έγινε από τον Serge Moscovici (παρατίθενται στo Ναυρίδης 1994), πριν 34 χρόνια. Γενικότερα στην καθημερνή μας ζωή σημαντικός είναι ο ρόλος των κοινωνικών αναπαραστάσεων, όσον αφορά στις σχέσεις που δημιουργούμε με τους άλλους, την επικοινωνία μας καθώς και σε όλες τις ανθρώπινές μας δραστηριότητες. Μέσα από αυτές τα άτομα αναπτύσσουν την ικανότητα να αποκωδικοποιούν, να «διαβάζουν» αλλά και να ελέγχουν κοινωνιογνωστικά την πραγματικότητα γύρο μας. «Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ύπαρξη και η λειτουργία μιας κοινωνίας στηρίζεται πάνω στις κοινωνικές αναπαραστάσεις» (Μαντόγλου, παρατίθενται στo Παπαστάμου & Μαντόγλου 1995). Ωστόσο ο όρος «κοινωνικές αναπαραστάσεις, έχει να κάνει με οτιδήποτε έχει σχέση με την κοινή σκέψη, τον τρόπο κατανόησης της πραγματικότητας. Με λίγα λόγια, είναι το εργαλείο με το οποίο το άτομο ή ακόμη και μια ομάδα ατόμων αντιλαμβάνονται αλλά και ιδιοποιούνται τον κόσμο που τους περιβάλλει. Σύμφωνα με τον Moscovici (παρατίθενται στo Γαζή, Τσεμπερλίδου & Χαντζηνικολάου 2007), οι κοινωνικές αναπαραστάσεις έχουν να κάνουν με ένα σύνολο από αντιλήψεις, έννοιες, εικόνες αλλά και ερμηνείες οι οποίες αποτελούν τις απόψεις του κόσμου. Επίσης υποστηρίζει ότι οι κοινωνικές αναπαραστάσεις έχουν δύο όψεις: την παθητική και την ενεργητική. Όσον αφορά την πρώτη, την παθητική όψη έχει να κάνει με την ομοιόμορφη αντιγραφή της εξωτερικής πραγματικότητας, για παράδειγμα μιας φωτογραφίας, μιας εικόνας αποτυπωμένης στον εγκέφαλό μας. Η δεύτερη, η ενεργητική όψη σχετίζεται με την «αναπαραγωγή» ερεθισμάτων όπως παραδείγματος χάριν οι πράξεις, οι καταστάσεις και τα αντικείμενα. Πολλές ωστόσο είναι αυτές οι περιπτώσεις όπου η έννοια της κοινωνικής αναπαράστασης αντιμετωπίζεται λες και είναι ισοδύναμη με αυτήν της εικόνας. Επομένως, αυτοί που υιοθετούν την μία έννοια έναντι της άλλης, στη ουσία προσπαθούν να περιορίσουν την κοινωνική αναπαράσταση. Όπως εύστοχα υποστηρίζει ο Abric (παρατίθενται στo Παπαστάμου & Μαντόγλου 1995), δεν μπορούμε να λέμε ότι η αναπαράσταση δεν γίνεται να είναι μια απεικόνιση του περιβάλλοντος κόσμου. Πιστεύει ότι είναι σύστημα από προσδοκίες και προβλέψεις. «Η αναπαράσταση δεν είναι μια «εικόνα» της πραγματικότητας, δηλαδή ένα στατικό προϊόν, μια 9

10 αντανάκλαση. Είναι μια ενέργεια που πηγαίνει πέραν του άμεσου, προετοιμάζει το μέλλον» (Abric, παρατίθενται στo Παπαστάμου & Μαντόγλου 1995). Ο Durkheim (παρατίθενται στo Ναυρίδης 1994), της έδωσε ένα επιθετικό προσδιορισμό συλλογική, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να τονίζει κατά πρώτον την ιδιομορφία και κατά δεύτερον την προτεραιότητα της κοινωνικής σκέψης έναντι της ατομικής. Ο ίδιος χαρακτηρίζει τις συλλογικές αναπαραστάσεις ως «το νόημα της κοινωνικής ζωής». Το πώς οργανώνονται οι κοινωνικές αναπαραστάσεις εξαρτώνται από την κοινωνιολογική ταυτότητα των ατόμων (ηλικία, φύλο, μορφωτικό επίπεδο, κοινωνική τάξη), ενώ συνήθως αποτελούν σημείο διατομής του κοινωνικού με το ψυχικό. Επομένως οι αναπαραστάσεις λαμβάνουν ένα σημαντικό ρόλο όσον αφορά τη δημιουργία αλλά και τη διαχείριση των κοινωνικών σχέσεων, σχετικά με τη συγκρότηση της ταυτότητας, τις σχέσεις που διαμορφώνονται με τα άλλα άτομα (Γαζή, Τσεμπερλίδου & Χαντξηνικολάου, 2007). Σύμφωνα με μελέτες των κοινωνικών αναπαραστάσεων και συγκεκριμένα της Chombart de Lauwe (παρατίθενται στo Παπαστάμου & Μαντόγλου 1995), έχει αναπαρασταθεί ο ρόλος της γυναίκας. Η αναπαράσταση αυτή περιγράφει ένα διπολικό σχήμα για τα δυο φύλα. Η γυναίκα εμφανίζεται ως η αναπαράσταση των κυριαρχημένων σε αντίθεση με τους άντρες που θεωρούνται οι κυρίαρχοι. Όπως υποστηρίζει, η αναπαράσταση αυτή έχει να κάνει με δύο τρόπους: την αφαίρεση και την αναστροφή. Με την αφαίρεση εννοεί ότι η κυριαρχημένη κοινωνική κατηγορία μπορεί να κατέχει τις ίδιες με τον κυρίαρχο ιδιότητες, αλλά σε λιγότερη ένταση από αυτόν, ένα παράδειγμα το ότι είναι πιο αδύναμη. Όσο αφορά τώρα την αναστροφή, τα χαρακτηριστικά των κυριαρχημένων σε αυτή την περίπτωση είναι αντίστροφα από αυτά των κυρίαρχων. Ωστόσο η πρώτη περίπτωση (αφαίρεση), είναι αρνητικά φορτισμένη, χωρίς κάποιο γόητρο. Όσον αφορά την αναπαράσταση του συντρόφου, ο Abric (παρατίθενται στo Παπαστάμου & Μαντόγλου 1995), την ορίζει ως το σύνολο «υποθέσεων» που κάνει το υποκείμενο για τον σύντροφό του. Υπό τα πλαίσια των κοινωνικών αναπαραστάσεων του συντρόφου διακρίνονται δύο μορφές: η ολική (σχετικά σταθερή) και η ειδική (λιγότερο σταθερή) όπου διακρίνονται μέσω της αλληλεπίδρασης του υποκειμένου με το σύντροφο. Στην πρώτη περίπτωση, η ολική έχει ως δομή της μη πραγματικές πληροφορίες για το σύντροφο, καθώς επίσης συνιστάται από προκαταλήψεις, κανόνες και στερεότυπα. Η δεύτερη, η ειδική σε αντίθεση με την ολική δημιουργείται μέσα από πραγματικές πληροφορίες για το σύντροφο. Ακόμη δημιουργείται από στάσεις αλλά και συμπεριφορές του συντρόφου σε μια κατάσταση κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Ο Abric (παρατίθενται στo Παπαστάμου & Μαντόγλου 1995), ωστόσο καταλήγει ότι η σχέση συνεργασίας διευκολύνεται από την αναπαράσταση του ανθρώπινου συντρόφου, σε αντίθεση με την αναπαράσταση ενός συντρόφου μηχανής ο οποίος παγιδεύει εν ολίγοις τη σχέση στην ανάπτυξη συνεργασίας. Αγάπη και έρωτας Στο δεύτερο μέρος επικεντρωνόμαστε στο διαχωρισμό των δύο εννοιών, της ρομαντικής αγάπης και της ανθρώπινης αγάπης. Καταρχάς για να κατανοήσουμε καλύτερα τις δύο συγκεκριμένες αυτές έννοιες, θα πρέπει να γνωρίζουμε τι είναι αγάπη και τι έρωτας, καθώς και ποιες είναι οι διαφορές που προκύπτουν. Οι έννοιες αγάπη και έρωτας έχουν ερευνηθεί από πολλούς ερευνητές και θεωρητικούς, 10

11 επομένως έχουν διαμορφωθεί πολλές απόψεις. Πολλές είναι οι φορές που οι δύο έννοιες έχουν εξεταστεί διαφορετικά, μιας και ορίζονται ως ερευνητικές έννοιες που εννοιολογικά αλλά και βιωματικά χωρίζονται μεταξύ τους. Μερικές από τις βασικές διαφορές ανάμεσα στην αγάπη και στον έρωτα είναι ότι ο έρωτας κρίνεται ως προκαθορισμένος, καθώς συνδέεται με τις αισθήσεις και τα ένστικτα του ανθρώπου, σε αντίθεση με την αγάπη που είναι επίκτητο χαρακτηριστικό (Ματσαγγίδου, 2011). Επίσης μια μορφή έρωτα, ο παράφορος έρωτας και η σφοδρότητά του οδηγεί σε πολλές περιπτώσεις σε παραλογισμό και εγκληματικές πράξεις, όπου στην αγάπη δεν προκύπτει αυτή η συμπεριφορά. Συνήθως, έρωτα μπορούμε να νιώσουμε για μόνο ένα άτομο του ίδιου ή του αντίθετου φύλου, καθώς υπάρχουν και οι σχέσεις των ομοφυλόφιλων. Στην αγάπη αυτό δεν προκύπτει, καθώς αγάπη μπορείς να νιώσεις για τον κάθε άνθρωπο σε φιλικό επίπεδο, οικογενειακό ακόμη και ερωτικό. Ακόμη μια διαφορά που υπάρχει μεταξύ της αγάπης και του έρωτα είναι ότι η αγάπη είναι σταθερό συναίσθημα το οποίο μπορεί να κρατήσει χρόνια μέχρι την αιωνιότητα, σε αντίθεση ο έρωτας καταλαγιάζει με το πέρασμα του χρόνου. Επομένως η αγάπη είναι ένας συνδυασμός συναισθημάτων, συμπεριφορών και αντιλήψεων που συναντάται σε σχέσεις οικειότητας (Hogg & Vaughan, 2010). Επίσης τα άτομα που βιώνουν την αγάπη νιώθουν ικανοποίηση, πληρότητα και ευτυχία, σε αντίθεση με τον έρωτα που προσπαθεί να καλύψει κενά λόγο της έλλειψης πληρότητας, ικανοποίησης και ευτυχίας. Όσον αφορά το θέμα ανταπόδοσης των συναισθημάτων, τα άτομα που βιώνουν τον έρωτα αποζητούν ανταπόδοση και από το άλλο πρόσωπο, ενώ στην αγάπη δεν υπάρχει η μανία για ίση μεταχείριση συναισθημάτων. Ωστόσο ο έρωτας και η αγάπη μπορούν να διαχωριστούν σε διάφορες μορφές καθώς τα συναισθήματα δεν αποτελούν στατικό σημείο. Σύμφωνα με τις σχέσεις που αναπτύσσουν τα άτομα, βιώνουν τον έρωτα ή την αγάπη στις διάφορες μορφές του. Μια από τις μορφές έρωτα και αγάπης θα εξεταστεί στη συνέχεια και αφορά την θεωρητική προσέγγιση του Johnson (1983). Ρομαντική αγάπη και ανθρώπινη αγάπη Ο Johnson διαχωρίζει την αγάπη και τον έρωτα σε δύο μορφές, τη ρομαντική αγάπη και την ανθρώπινη αγάπη. Αναφέρει ότι η ρομαντική αγάπη δεν είναι η μορφή σχέσης όπου ο ένας σύντροφος αγαπά τον άλλο αλλά το αίσθημα ότι «είναι ερωτευμένος» (being in love). Πρόκειται για μια ιδιαίτερη ψυχική κατάσταση όπου κατά τη διάρκειά της, το άτομο που είναι ερωτευμένο μέσω της δημιουργίας εξιδανίκευσης του άλλου ατόμου, αποκτά νόημα η ζωή του. Το αίσθημα του ερωτευμένου για ολοκλήρωση και για πληρότητα του δίνει διαφορετικό νόημα ύπαρξης. Επίσης τα ερωτευμένα άτομα προσπαθούν να ενταχθούν στη ζωή του ατόμου με τον οποίον είναι ερωτευμένα, ξεχνώντας τις δικές τους ανάγκες με αποτέλεσμα να προσκολλούνται και να αφοσιώνονται εξολοκλήρου στο άλλο άτομο. Παράλληλα κατά τη δημιουργία ρομαντικής σχέσης, το ερωτευμένο άτομο βρίσκεται σε προσπάθεια για να επανακατασκευάσει τον εαυτό του, έτσι ώστε να αρέσει στο αντικείμενο του πόθου του. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ερωτευμένου ατόμου είναι η μελέτη περίπτωσης έρευνας όπου μελετήθηκε η σχέση της πρωταγωνίστριας των κινηματογραφικών ταινιών και της τηλεοπτικής σειράς «Sex and the City» Carrie Bradshaw για τον Big (Γαζή, 2012). Η σχέση αυτή έχει ρομαντική υπόσταση, με την πρωταγωνίστρια να δίνει χαρακτηριστικά τελειότητας στο αρχέτυπο του δυτικό πρότυπου άνδρα. Σύμφωνα με τη Γαζή (2012), η ρομαντική αγάπη αποτελεί ένα σύνολο συμπεριφορών για την ίδια την αγάπη: αισθήματα που το άτομο δεν μπορεί να ελέγξει, ιδανικά και συγκεκριμένες αντιδράσεις. Η ρομαντική αγάπη ενυπάρχει στην βάση του συνδυασμού στάσεων, ιδεωδών, προσδοκιών καθώς και 11

12 αξιών. Τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τη ρομαντική αγάπη είναι εμφανή συχνά στα ΜΜΕ, καθώς επίσης αναπαριστάται σε βιβλία, στην τηλεόραση, ζωντανεύει στις κινηματογραφικές αίθουσες με την προβολή ταινιών αλλά και μέσω της μουσικής. Ο δυτικός πολιτισμός είναι βασισμένος στα χαρακτηριστικά που αποτελούν την έννοια της ρομαντικής αγάπης, καθώς αποτελεί δομικό συστατικό των σχέσεων της μετανεωτερικότητας. Στη μετανεωτερική κοινωνία, η ρομαντική αγάπη αναδεικνύεται ως η μόνη «αληθινή» αγάπη, στην οποία δεν μπορούμε να επιτύχουμε τον έλεγχό της, μιας και έχει μεγάλη δύναμη. Σύμφωνα με τον Johnson (1983) το συγκεκριμένο φαινόμενο μετασχηματίζεται σε καταστροφική διαδικασία, με ανεξέλεγκτα για το άτομο αποτελέσματα. Ο ορισμός που δίνει ο δυτικός κόσμος για την ρομαντική αγάπη είναι ότι, είναι χωρίς αμφιβολία το κύριο συστατικό του επιτυχημένου γάμου καθώς και των ερωτικών σχέσεων. Πιστεύουν ότι η «αληθινή» αγάπη είναι ο θαυμασμός και η εκστασιακή λατρεία του άντρα ή της γυναίκας, καθώς του δίνουν χαρακτηριστικά τελειότητας. Οι Sternberg & Barnes (παρατίθενται στo Hogg & Vaughan 2010), εισάγουν νέες παραμέτρους ορίζοντας την ρομαντική αγάπη ως την σχέση που χαρακτηρίζεται από οικειότητα και πάθος, παράλληλα με την έλλειψη δέσμευσης. Σε αντίθεση ο Hatfield (παρατίθενται στη Γαζή 2012) αναφέρει ότι η ρομαντική αγάπη είναι μια κατάσταση όπου το άτομο νιώθει έντονη λαχτάρα για ένωση, ενασχόληση με το αντικείμενο της επιθυμίας του, καθώς παράλληλα αναζητά την εξιδανίκευση και την επιτακτική ανάγκη για αναγνώριση από τον ερωτικό στόχο. Σύμφωνα με τον Lee (παρατίθενται στo Ντακ 2004), ο έρως ( ρομαντική αγάπη) επικεντρώνεται στην έλξη και την φυσική ομορφιά. Το είδος αυτής της αγάπης είναι αισθησιακό και το υποκείμενο αναμένει ανταπόδοση των συναισθημάτων του συντρόφου του. Επίσης μας δίνει μια νέα εικόνα όσον αφορά το πώς επιλέγει ο ερωτευμένος τον ερωτικό του «στόχο». Η εξωτερική εμφάνιση του ατόμου με το οποίο δημιουργούν σχέση είναι ένας σημαντικός παράγοντας επιλογής συντρόφου, καθώς η ελκυστικότητα παίζει σημαντικό λόγο σύναψης σχέσεις για αυτούς. Πώς γνωρίζεις αν όντως ελκύεσαι από ένα άλλο άτομο; Η έλξη είναι ο τρόπος κατά τον οποίο επιλέγουμε φίλους ή ερωτικούς συντρόφους καθώς και η ανάγκη μας να προσεταιριστούμε και να προσκολληθούμε με τους άλλους. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, έλκονται από άτομα του αντίθετου φύλου, καθώς τους αρέσει από τα πρώτα κιόλας ραντεβού να προβαίνουν σε φιλιά ή και σφιχταγκαλιάσματα. Καθώς φιλιούνται, τα άτομα τα οποία νιώθουν έλξη για το άτομο που φιλούν, έχουν αναφέρει άμεση γενετήσια ανταπόκριση (ύγρανση ή στύση) από το πρώτο κιόλας φιλί (Lee, παρατίθενται στo Ντακ 2004). Όσον αφορά την κλινική θεωρία, θεωρείται ότι η ρομαντική αγάπη δεν αναφέρεται στην ανθρώπινη διάσταση της αγάπης, αλλά στο ότι το πάθος είναι αυτό που χαρακτηρίζει τη ρομαντική σχέση. Το πάθος, προέρχεται από τις προβολές, τις προσδοκίες αλλά και από τις φαντασιώσεις που έχει το υποκείμενο για το αντικείμενο του πόθου του. Επομένως η κλινική θεωρεία υποστηρίζει ότι η ρομαντική αγάπη είναι η αγάπη όχι για τον άλλον όπως υποστήριξαν οι πιο πάνω ερευνητές και θεωρητικοί, αλλά για τον ίδιο τον κατεξοχήν εαυτό μας. Το δυτικό πρότυπο πολιτισμού εμφανίζεται μαζικά στις ερωτικές σχέσεις, καθώς όπως υποστηρίζει ο Johnson (1983), τα χαρακτηριστικά της ρομαντικής αγάπης υποκαθιστούν αρχέγονα στοιχεία της θρησκευτικής πίστης και λατρείας (Johnson, 1983). Η Lystra (παρατίθενται στη Γαζή 2012) υποστηρίζει 12

13 ότι η ρομαντική αγάπη με το δικό της μοναδικό τρόπο έχει αντικαταστήσει τη θρησκεία (αρχές του 19 ου αιώνα), προσθέτοντας επίσης ότι «εκλαϊκεύει» την σχέση του άντρα και της γυναίκας. Συγκεκριμένα αναφέρει ότι «ειδικά μέσω του φλερτ είναι δυνατόν να καταδείξει κανείς ότι η ρομαντική αγάπη συνείσφερε στην αντικατάσταση του Θεού από τον εραστή, ως κεντρικό σύμβολο της απόλυτης σημαντικότητας. Στη νέα θεολογία της ρομαντικής αγάπης, ο εραστής προβάλλεται ως θεότητα» (Lystra, παρατίθενται στη Γαζή 2012). Με βάση τις πιο πάνω διαπιστώσεις για την αντικατάσταση του Θεού με την αγάπη ενός ανθρώπου, ο Illuz (παρατίθενται στη Γαζή 2012) προσθέτει πως η ρομαντική αγάπη σταδιακά από τα τέλη του 19 ου μέχρι τις αρχές του 20 ου αιώνα, αρχίζει να ενσωματώνει στοιχεία της θρησκείας όπως για παράδειγμα την αυταπάρνηση, τον ιδεαλισμό αλλά και τη θυσία. Ο Jonson (1983), εφόσον επεξηγεί τι είναι Ρομαντική αγάπη, ποια τα κύρια χαρακτηριστικά της και ποια κοινωνία ενσωματώνεται με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά, τη συγκρίνει με την Ανθρώπινη αγάπη. Δίνει τη δική του ερμηνεία σχετικά με την αγάπη και συγκεκριμένα αναφέρει ότι δεν είναι ο ρομαντισμός του τύπου όλα θα πάνε καλά, ωραιοποιώ την κάθε κατάσταση, πράγμα που επικρατεί στις δυτικές κοινωνίες. Προσπαθώντας λοιπόν να επεξηγήσει την αγάπη χρησιμοποιεί συμβολισμούς, όπως «ανάδευση του αλευριού της βρώμης» (Jojnson, 1983:195). Με βάση όρους που χρησιμοποιούνται στην ψυχαναλυτική θεωρία, ανθρώπινη αγάπη ορίζεται ως η ερωτική σχέση στην οποία τα άτομα μπορούν να αναγνωρίσουν τα «θετικά» και τα «αρνητικά» του ερωτικού τους συντρόφου, καθώς επίσης είναι σε θέση να ξέρουν τις επιθυμίες αλλά και τις ικανοποιήσεις τους. Για παράδειγμα τα άτομα που αναπτύσσουν τέτοιου είδους σχέσεις είναι σε θέση να αναμένουν από το σύντροφο τους στοργικότητα, οικειότητα, απλότητα, δέσμευση και συνήθεια. Η επιθυμία να συνυπάρξεις με το άτομο που αναπτύσσεις σχέση ανθρώπινης αγάπης μέσα στην καθημερινότητα απαλλαγμένος από ρομαντισμούς, είναι κατά τα λεγόμενα του Johnson (1983), «η ανάδευση του αλευριού της βρόμης». Πώς όμως μπορεί κάποιος να καταλάβει αν όντως η σχέση του βασίζεται στην ανθρώπινη αγάπη; Στις σχέσεις ανθρώπινης αγάπης, τα άτομα μπορούν να λειτουργούν αυτόνομα, σε αντίθεση με τις σχέσεις ρομαντικής αγάπης όπου τα άτομα εξαρτώνται από το αντικείμενο του πόθου τους. Ανάμεσα σε αυτούς που βιώνουν τον ανθρώπινο έρωτα μπορούν παράλληλα να είναι φίλοι, να γνωρίζουν τα «δυνατά» και «αδύνατα» σημεία του άλλου, καθώς αναγνωρίζουν τα επίπεδα που μπορούν να ασκήσουν ή να λάβουν κριτική. Οι σύντροφοι μεταξύ τους, είναι συνειδητοποιημένοι για τον άνθρωπο που έχουν επιλέξει και δεν αναζητούν ανεκπλήρωτες επιθυμίες από το παρελθόν, ούτε προσδοκούν την τελειότητα. Εντούτοις, συμπαραστέκονται ο ένας στον άλλο χωρίς να αλληλοκαταστρέφονται, μιας και δεν έχουν το αίσθημα φόβου, δηλαδή ότι αν διαλυθεί η σχέση τους θα καταστραφεί η ύπαρξή τους. Ρόλοι Η δημιουργία σχέσης είτε ρομαντικής είτε ανθρώπινης, εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα έμφυλα χαρακτηριστικά του κάθε ατόμου. Η ταυτότητα και η προσωπικότητα ενός ανθρώπου είναι το πιο σημαντικό σημείο έτσι ώστε να αναπτυχθεί κάποιου είδους σχέση. Επομένως ο ρόλος του άνδρα ή της γυναίκας είναι καθοριστικός για το πώς θα εξελιχθεί η σχέση. Όταν λέμε τη λέξη ρόλος, μας έρχεται στο μυαλό μια θεατρική παράσταση ή κινηματογραφική ταινία. Παρόλα αυτά ρόλοι παρατηρούμε να υπάρχουν και στην καθημερινή μας ζωή. Για παράδειγμα όταν δύο άτομα επικοινωνούν μεταξύ τους, 13

14 ξεχωρίζουν με βάση κάποιες «ιδιότητες» που μπορεί να έχουν τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Οι «ιδιότητες» ονομάζονται αλλιώς και ρόλοι. Ένα είδος ρόλου μπορεί να είναι και αυτός ανάμεσα στον φοιτητή και τον καθηγητή, μεταξύ φύλων αλλά και άλλες πολλές, καθώς ρόλοι μπορούν να υπάρχουν παντού σύμφωνα με το κοινωνικό πλαίσιο μιας χώρας (Ναυρίδης, 1994). Αυτό που χαρακτηρίζει τους ρόλους είναι η σταθερότητά τους, καθώς μπορούν να διακόπτονται με εναλλαγές ρόλων και να επανέρχονται στο ίδιο σημείο. Για παράδειγμα, ένας δάσκαλος κατέχει το ρόλο του στο σχολείο και εντός της σχολικής τάξης αλλά όταν τελειώσει τη δουλειά σταματά ο ρόλος του και αντικαθίσταται από κάποιον άλλο που μπορεί να είναι ο ρόλος του πατέρα. Επίσης μπορούμε να ξεχωρίσουμε κάποιους ρόλους ανάλογα με συγκριμένες χειρονομίες, τον τρόπο ομιλίας καθώς και από το ντύσιμο όπου για παράδειγμα μπορούμε να καταλάβουμε ένα σερβιτόρο από το άσπρο πουκάμισο και το παπιγιόν. Σύμφωνα με την Παζαρζή (2003), οι ρόλοι διαδραματίζονται από τα άτομα, αλλά οι θέσεις που κατέχουν αυτά τα άτομα έχει να κάνει με την κοινωνία. Πολλοί ήταν οι θεωρητικοί και οι κοινωνικοί επιστήμονες που συνέβαλαν έτσι ώστε να αναπτυχθεί η θεωρία των ρόλων. Ο Linton (παρατίθεται στο Παζαρζή (2003) ορίζει το ρόλο ως την δυναμική όψη της κοινωνικής θέσης, δηλαδή πιστεύει ότι ένας ρόλος μπορεί να διαδραματιστεί καθώς ασκεί τα δικαιώματα και τα καθήκοντά του, που προκύπτουν από τη συγκεκριμένη θέση. Ο George Herbert Mead (παρατίθενται στο Παζαρζή (2003), έχει συνεισφέρει και αυτός με τη σειρά του στην θεωρία του ρόλου συνδέοντας την με την κοινωνία, την ανάπτυξη της προσωπικότητας και την επικοινωνία (Society Personality Communication). Έμφυλοι ρόλοι Οι έμφυλοι ρόλοι, είναι οι ρόλοι που έχουν οι άνδρες και οι γυναίκες μέσα σε μια κοινωνία. Επομένως, το φύλο μπορεί να παίξει καθοριστικό παράγοντα σε σχέση με το ρόλο που διακατέχει στην κοινωνία και στην ερωτική σχέση. Όσον αφορά κατεξοχήν τη γυναίκα, πολλοί είναι αυτοί που ισχυρίζονται ότι η ενασχόληση με αυτό το ζήτημα δεν ανήκει στην επικαιρότητα και στα φλέγοντα θέματα. Ωστόσο το γυναικείο ζήτημα ήταν, είναι και θα είναι πάντοτε σημαντικό θέμα προς διερεύνηση, μιας και τα κυριότερα του σημεία εξακολουθούν να προβληματίζουν ολοένα την κοινωνία μας. Σύμφωνα με την Αντωνοπούλου (1999), η γυναίκα είναι πλέον «ισότιμη» με τον άντρα, μετά από την ψήφιση του περί ισότητας νόμου. Παρ όλα αυτά εντοπίζει μια διαφορετική πτυχή του θέματος περί ισότητας των δύο φύλων. Υποστηρίζει ότι η γυναίκα εξακολουθεί ακόμη και σήμερα μετά την ψήφιση του νόμου να υφίσταται βία σε μεγάλο βαθμό, δίχως να μπορεί να καταγγείλει το συμβάν, καθώς επίσης εξακολουθούν να υφίστανται σεξουαλικές παρενοχλήσεις από προϊσταμένους στη δουλειά. Τονίζει ωστόσο ότι οι γυναίκες αποτελούν μια αποκλεισμένη κοινωνική ομάδα που παράλληλα αναγκάζονται να υποχωρούν. Η γυναίκα με τους πολλούς ρόλους (μητέρα, σύζυγος, εργαζόμενη, οικοκυρά και άλλα), στην σημερινή κοινωνία καλείται πλέον από μόνη της να υπερασπιστεί τον εαυτό της, να αντιμετωπίσει την οποιανδήποτε δυσκολία, χωρίς κάποια συμπαράσταση. Ιστορικά, οι ρόλοι της γυναίκας με το πέρασμα του χρόνου φαίνεται με βάση τους ερευνητές ότι δεν έχει αλλάξει και πολύ. Ουσιαστικά όμως η γυναίκεια δραστηριότητα δεν ενδιέφερε τους ιστορικούς που ανέκαθεν ήταν άντρες, οι οποίοι παρατήρησαν και ερεύνησαν το γυναίκειο ρόλο με βάση το πώς οι άντρες τον βλέπουν, ξεχνώντας ότι η γυναίκα και ο άντρας διαφέρουν στον τρόπο σκέψεις. Επομένως είχαν οδηγηθεί σε αποτυχία λόγω του ότι δεν εξέτασαν τους ρόλους της γυναίκας μέσα από τα δικά της μάτια (Sherif, παρατίθενται στην Αντωνοπούλου 1999). 14

15 Διαφορές μεταξύ του άντρα και της γυναίκας Ξεκινώντας από μια πολιτισμική αναδρομή, τότε θα διαπιστώσουμε ότι σε όλους τους αιώνες και σε όλες τις κοινωνίες διαφοροποιούσαν το αρσενικό και το θηλυκό. Διαφορές μεταξύ του άντρα και της γυναίκας ήταν όχι μόνο εμφανισιακά αλλά και ποιοτικά στο πνεύμα, στην ψυχή ακόμη και στις ικανότητες. Από πάντα υπήρχε η πεποίθηση ότι ο άντρας και η γυναίκα δε είναι δυνατόν να κάνουν τα ίδια πράγματα, να σκέπτονται με τον ίδιο τρόπο ή να έχουν ίδιες πεποιθήσεις και όνειρα. Ο Johnson (1983), αναφέρει ότι η ταυτότητα του ατόμου μπορεί να είναι τόσο αρσενική, όσο και θηλυκή. Επομένως οι άνδρες και οι γυναίκες γνωρίζοντας ότι έχουν διαφορές σε πολλά θέματα καθώς και στον τρόπο που εκτελούν ο καθένας τους, τους διάφορους ρόλους. Έτσι κατανοούν ότι υπάρχουν δύο φύσεις στον άνθρωπο, δύο δυνάμεις, δύο διαφορετικές εικόνες, που προκύπτουμε σε τελική ανάλυση στα δύο φύλα: άνδρας, γυναίκα. Για να υπάρξει δημιουργία μιας υγειούς σχέσης, θα πρέπει τα δύο φύλα να αναγνωρίσουν ότι διαφέρουν το ένα από το άλλο, ως προς τον τρόπο σκέψης, συμπεριφοράς και άλλα πολλά. Παρ όλα αυτά μεταξύ του άντρα και της γυναίκας υπήρχε πάντοτε αντιπαλότητα και πόλεμος αλλά και βαθιά αισθήματα αγάπης και έρωτα. Ωστόσο ο έρωτας δεν εγγυάται και δεν συνεπάγεται ότι υπάρχει ισότητα. Σε ένα ζήτημα τόσο αμφιλεγόμενο όπως είναι αυτό του ρόλου του άντρα και της γυναίκας, είναι δύσκολη η διερεύνησή του μιας και πρέπει να αποφεύγονται οι προσωπικές πεποιθήσεις. Οι γυναίκες έχουν διαφορετική αντίληψη για τον κόσμο σε σχέση με τους άντρες, κάνουν διαφορετικά σχέδια από αυτούς αλλά αποζητούν και διαφορετικές εμπειρίες μέσα στη ζωή τους. Στη συνέχεια θα αναφερθούμε σε διαφορές αλλά και ομοιότητες που έχουν οι άντρες και οι γυναίκες μεταξύ τους, όπου προκύπτουν σύμφωνα με έρευνες του Ruble T.L. (παρατίθενται στην Αντωνοπούλου 1999). Αρχικά όσον αφορά τις ικανότητες και συγκεκριμένα την εξυπνάδα, στα περισσότερα τεστ δεν βρέθηκε διαφορά μεταξύ του άντρα και της γυναίκας. Σχετικά με τις γνωστικές ικανότητες, οι γυναίκες είναι αυτές οι οποίες αρχίζουν να μιλούν πιο γρήγορα, έχουν περισσότερο λεξιλόγιο, καθώς επίσης κατανοούν περισσότερο τα κείμενα. Σε αυτό που διαφέρουν και υπερέχουν οι άντρες σε σχέση με τις γυναίκες είναι στην ανάγνωση των χαρτών. Όσον αφορά την μαθηματική ικανότητα άλλη λένε ότι υπερέχουν οι άντρες και άλλοι απλά διαφωνούν με τα αποτελέσματα των ερευνών. Οι γυναίκες ωστόσο είναι πιο δημιουργικές, αναπτύσσουν περισσότερο το λόγο ενώ σε άλλα επίπεδα δεν παρατηρήθηκε διαφορά. Όσον αφορά τώρα την φυσική ικανότητα, οι άντρες είναι πιο μυώδες αλλά παράλληλα αρρωσταίνουν πιο εύκολα σε σχέση με τις γυναίκες. Οι γυναίκες ωστόσο είναι πιο γρήγορες σε θέματα χειρισμού με τα χέρια. Σχετικά τώρα με την προσωπικότητά τους, γενικά και πάλι δεν υπάρχουν διαφορές αλλά αξιοσημείωτο είναι ότι οι άντρες ερωτεύονται πιο εύκολα σε σύγκριση με τις γυναίκες, καθώς επίσης είναι και πιο επιθετικοί. Εξάρτηση εμφανίζεται περισσότερο στις γυναίκες αν και στην παιδική εφηβική ηλικία η εξάρτηση είναι η ίδια και για τα δύο φύλα. Όσον αφορά τώρα την αυτοπεποίθηση, οι γυναίκες φοβούνται περισσότερο από τους άντρες, οι οποίοι εμπλέκονται σε περισσότερο επικίνδυνες ασχολίες για να δείξουν τον αντρισμό τους. Έρευνες έρχονται σε αντίθεση λόγω του ότι άλλες πιστεύουν ότι είναι πιο περίεργοι οι άντρες και άλλες ότι είναι πιο περίεργες οι γυναίκες. 15

16 Ανδρικό Γυναικείο Μιλώντας όμως για τα δύο φύλα, τι ορίζεται ως ανδρικό και τι ως θηλυκό; Συγκεκριμένα ο άνδρας αναζητά περισσότερο τον έλεγχο, προσπαθώντας να δημιουργήσει μια ταυτότητα για να μπορεί να προβάλλεται στον κόσμο, στην προσπάθειά του να ελέγξει τον εαυτό του και τους άλλους αλλά παράλληλα και την «αποθηλυκοποίησή» τους (Odih, παρατίθενται στην Γαζή 2012). Όσον αφορά την έννοια του γυναικείου, οι προσεγγίσεις διακρίνουν αυτό που ορίζεται ως «γυναικείο ιδανικό». Οι συμπεριφορές του γυναικείου αυτού ιδανικού, έχουν να κάνουν με την απάρνηση της αξίας μιας γυναίκας και την αυτονομία της. Η γυναικεία ταυτότητα ορίζεται ως η ανάγκη για συνεχείς φροντίδα προς τα άλλα άτομα, καθώς την περιγράφει η κοινωνική και σεξουαλική παθητικότητα (Kerfoot & Knights παρατίθονται στην Γαζή 2012). Συνοψίζοντας το γυναικείο ιδανικό αρκετών γυναικών αντανακλά τη σχέση που έχουν με τον εαυτό τους καθώς και τις επιθυμίες που έχουν οι άλλοι (Odih, παρατίθενται στην Γαζή 2012). Επίσης η γυναικεία φεμινιστική ταυτότητα έχει να κάνει με την αντίληψη που έχει η γυναίκα για τον εαυτό της ως κυρίαρχο υποκείμενο, σέβεται και αγαπά τη θηλυκότητά της, την ανθρωπιά της καθώς μπορεί να κατευθυνθεί ή να προσδιοριστεί με βάση της δικές της αξίες και τις δικές της αντιλήψεις. Μισογυνισμός, μητριαρχία και πατριαρχία Πολλοί είναι αυτοί που μιλούν για μισογυνισμό, δηλαδή για το μίσος που νοιώθουν οι άντρες για τις γυναίκες, καθώς και η δυσπιστία προς τη γυναίκα, το οποίο είναι αναπόσπαστο κομμάτι της πατριαρχίας και του ανδρισμού. Με άλλα λόγια αυτοί που μισούν τις γυναίκες της δίνουν τους χαρακτηρισμούς ότι είναι πανούργες, ανόητες, κουτές, κουτσομπόλες, παράλογες, μικροπρεπείς, ανίκανες, βρόμικες, ευνουχιστικές, δεν μπορείς να βασιστείς σε αυτές, ναρκισσιστικές καθώς και πολλά άλλα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι οι απόψεις του Ledere (παρατίθενται στην Αντωνοπούλου 1999), λέγοντας ότι οι γυναίκες γεννιούνται με αρνητικά χαρακτηριστικά. Ωστόσο δεν μπορούμε να μιλάμε για το σύνολο των ανδρών ότι υποστηρίζουν αυτές τις θέσεις. Επομένως η γυναίκα βρίσκεται σε μια συνεχή απόδειξη της ικανότητάς της, μιας και βρίσκεται διαρκώς σε μια κριτική από τον άντρα. Ο μισογυνισμός στην αρχική του βάση, από τους πρωτόγονους περνάει μέσα από θρησκείες αλλά και στις πρώτες κρατικές οργανώσεις. Ο Tannahiil (παρατίθενται στην Αντωνοπούλου 1999), υπογραμμίζει ότι η περιθωριοποίηση της γυναίκας υπήρξε με την μετάβαση στο πατριαρχικό σύστημα εξουσίας, στο οποίο αποκαλύπτεται ο ρόλος του άντρα ως απαραίτητος για τη διαδικασία της αναπαραγωγής. Μέχρι τότε η μυστηριακή υπόσταση της γυναίκας ήταν ότι μπορούσε να γεννά ανθρώπους, έτσι την έκανε μοναδική. Ωστόσο, μέσα από έρευνες παρατηρήθηκε και διαπιστώθηκε εν τέλει ότι για να μπορεί μια γυναίκα να γεννήσει, απαραίτητη είναι η συμμετοχή του άντρα. Αυτή η στιγμή ήταν ιστορικής σημασίας διότι δημιουργήθηκε η αντίληψη για συνεκδοχικότητα της σεξουαλικής πράξης, καθώς επίσης ο ρόλος του αρσενικού και του θηλυκού βρίσκονται στην ίδια παραγωγική σχέση. Η μητριαρχία ήταν ουσιαστικά ένας τρόπος οργάνωσης της τότε κοινωνίας, ένας τρόπος ζωής στον οποίο δεν υπήρχε εξουσιασμός με καταναγκασμούς και διαχωρισμούς των ρόλων, καθώς επίσης δεν υπήρξε περίοδος γυναικοκρατίας. Σε αντίθεση με το πατριαρχικό σύστημα εξουσίας, ήταν το πρώτο το οποίο έκανε καταμερισμό ρόλων τόσο του άντρα όσο και της γυναίκας. Χαρακτηριστικά εκείνης της εποχής ήταν η περιθωριοποίηση της 16

17 γυναίκας καθώς και ο περιορισμός στην εξέλιξή της μέσα στο χρόνο. Ωστόσο δε μπορούμε να μιλάμε για αντικατάσταση της μητριαρχίας μέσω του πατριαρχικού συστήματος εξουσίας (Bachofen, παρατίθενται στην Αντωνοπούλου 1999). Ο Johnson (1983), περιγράφει την πατριαρχική δομή της κοινωνίας, όπου έχει μειώσει την θηλυκότητα, διαμορφώνοντας έναν πολιτισμό ο οποίος ζει «αντρικά». Ως εκ τούτου, βλέπουμε μέσα στην μετανεωτερική κοινωνία να ενσωματώνονται αρσενικά χαρακτηριστικά και να αντιτίθεται στην θηλυκότητα. Συγκεκριμένα ο Λας (παρατίθενται στη Γαζή 2012) αναφέρει ότι η γυναίκα της μετανεωτερικότητας, μετατρέπεται σε ένα σεξουαλικό αχόρταγο θηλυκό. Επομένως ο ρόλος της γυναίκας στη μετανεωτερική δυτική κοινωνία αλλάζει με ραγδαίο ρυθμό, μιας και αποκτώντας δύναμη προσπαθεί να ηγηθεί της σχέσης υιοθετώντας χαρακτηριστικά που μέχρι σήμερα ήταν κατεξοχήν αντρικά. Αυτό που χαρακτήριζε την γυναίκα ήταν η αγάπη και η εγγύτητά της, μετατρέποντάς τα σε έλεγχο καταστάσεων και επιθυμία για δύναμη, τα οποία χαρακτηρίζουν και μέχρι πρωτίστως διαχώριζαν τον άνδρα από τη γυναίκα. 17

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Στην παρούσα εργασία η μεθοδολογική προσέγγιση έχει στηριχθεί στην ποιοτική ανάλυση του θέματος. Σύμφωνα με τους Παπαναστασίου & Παπαναστασίου (2005), η ποιοτική έρευνα (qualitative research) έχει ως βασική της υπόθεση ότι το άτομο είναι μοναδικό και λόγο της μοναδικότητάς του αξίζει μελέτη. Στην διεξαγωγή της ποιοτικής μεθόδου, ο ερευνητής επιδιώκει να συλλέξει πληροφορίες για να κατανοήσει πως οι ερωτώμενοι σκέπτονται καθώς και ποιος ο λόγος που μπορούν να σκέφτονται με αυτό τον τρόπο. Έχει χρησιμοποιηθεί η ποιοτική μέθοδος για το λόγο ότι μπορεί να γίνει καλύτερη συλλογή δεδομένων μιας και το θέμα έχει να κάνει με τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές των ατόμων μέσα σε μια ρομαντικής αγάπης σχέση. Εργαλεία Για την επίτευξη των στόχων της παρούσας έρευνας, το εργαλείο στο οποίο έχουμε βασιστεί για να γίνει η συλλογή των δεδομένων είναι οι ημι δομημένες συνεντεύξεις. Έχει διαμορφωθεί ο οδηγός συνέντευξης με βάση τις κατηγορίες που προέκυψαν από τα ερευνητικά ερωτήματα. Επομένως στις συνεντεύξεις έχουν διατυπωθεί ερωτήσεις οι οποίες απαντούν στα ερευνητικά ερωτήματα της έρευνας, όσον αφορά τις ερωτικές σχέσεις των φοιτητών, τις σεξουαλικές τους σχέσεις καθώς και το ρόλο του άνδρα και της γυναίκας στη σημερινή Κυπριακή κοινωνία. Επίσης οι ερωτώμενοι έχουν απαντήσει σε θέματα που αφορούν την επικοινωνία τους με τον ερωτικό τους σύντροφο, την ικανοποίηση στην σχέση τους, τη συναισθηματική υποστήριξη, την εμπιστοσύνη, τη ζήλια, την απιστία, καθώς και τους λόγους διαφωνίας μέσα στη σχέση τους. Μέσω της χρήσης μαγνητοφώνου έχουν καταγραφεί οι απαντήσεις των ερωτώμενων έτσι ώστε να υπάρχουν όλες οι συνεντεύξεις σε ηχογραφημένο υλικό. Ο ελάχιστος χρόνος που χρειάστηκε για να απαντηθούν οι ερωτήσεις ήταν 15 λεπτά και ο μέγιστος 42 λεπτά. Δείγμα Το δείγμα που έχει χρησιμοποιηθεί για την έρευνα είναι οι Κύπριοι φοιτητές τόσο άνδρες όσο και γυναίκες με ελάχιστο όριο ηλικίας 20 ετών ενώ το μέγιστο 24 ετών. Ο μέσος όρος ηλικίας των συμμετεχόντων ήταν 21 ετών. Έχουν γίνει οκτώ συνεντεύξεις, συγκεκριμένα από τρείς άνδρες και πέντε γυναίκες σπουδαστές Πανεπιστημίων της Κύπρου. Σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτώμενων, οι 7 στους 8 έχουν σχέση, ενώ ο ένας δεν έχει σχέση αυτή τη χρονική στιγμή. Παράλληλα, εκτός από τον τύπο σχέσης των ερωτώμενων (σε σχέση, ελεύθεροι), λάβαμε πληροφορίες και για τη διάρκεια που έχουν ή είχαν σχέση. Συγκεκριμένα οι 7 στους 8 απάντησαν ότι έχουν ή έστω είχαν σχέση για περισσότερο από 1 χρόνο, ενώ ο ένας απάντησε ότι είχε για μικρό χρονικό διάστημα σχέση 3 μηνών. Επομένως η ελάχιστη διάρκεια ήταν 3 μήνες και η μεγαλύτερη 7 χρόνια. Μιας και μελετώνται οι αναπαραστάσεις των σχέσεων των φοιτητών, ο πλέον κατάλληλος χώρος στον οποίο μπορούσαμε να απευθυνθούμε σε άτομα για την σύσταση του δείγματός μας ήταν οι πανεπιστημιακές κοινότητες της Κύπρου, ωστόσο παράλληλα χρησιμοποιήθηκε και η μέθοδο δειγματοληψίας χιονοστιβάδας (snowball sampling). Η δειγματοληψία χιονοστιβάδας χρησιμοποιείται συχνά στις ποιοτικές έρευνες και έχει να κάνει κυρίως με την επιλογή του δείγματος συμμετεχόντων 18

19 από ομάδες πληθυσμού με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Στις συγκεκριμένες ομάδες δύσκολα μπορείς να έχεις πρόσβαση καθώς μπορεί να είναι εξαιρετικά περιορισμένες (Ιωσηφίδης, 2008). Επομένως, ζητήθηκε από το δείγμα μας, τους ερωτώμενους, να μας οδηγήσουν στον εντοπισμό και άλλων υποψήφιων συμμετεχόντων οι οποίοι θα μπορούσαν να συμμετέχουν στην ερευνητική διαδικασία. Για παράδειγμα ζητήσαμε από τους ερωτώμενους να μας φέρουν σε επαφή με Κύπριους φοιτητές της συγκεκριμένης ηλικίας, οι οποίοι έχουν ερωτική σχέση ή είχαν στο παρελθόν. Συγκεκριμένα, τα άτομα τα οποία συμμετείχαν στις συνεντεύξεις, είναι άτομα τα οποία έχουν σχέση αυτή τη χρονική περίοδο ή έστω είχαν υπάρξει ζευγάρι με ένα άλλο άτομο για κάποιο χρονικό διάστημα. Ο λόγος που έχει τεθεί αυτός ο περιορισμός είναι καθαρά και μόνο για σκοπούς συλλογής πληροφοριών από άτομα τα οποία γνωρίζουν και έχουν βιώσει μια ή και περισσότερες ερωτικές σχέσεις. Διαδικασία Κατ αρχάς, ενημερώσαμε τους ερωτώμενους ότι οποιαδήποτε πληροφορία μας έδιναν κατά την διάρκεια της διεξαγωγής της συνέντευξης θα παρέμενε ανώνυμη, καθώς οι ερωτήσεις ήταν καθαρά και μόνο για σκοπούς έρευνας. Η διαδικασία της συνέντευξης έγινε σε ένα ουδέτερο, ήσυχο χώρο στον οποίο το άτομο δεν είχε αναμνήσεις ή αντικείμενα τα οποία του αποσπούσαν την προσοχή έτσι ώστε να τον εμποδίσουν στο να νιώθει οικεία και να μπορέσει να εκφραστεί ελεύθερα. Συνολικά και οι οκτώ ερωτώμενοι ήταν αρκετά πρόθυμοι να συζητήσουν για τη σχέση που έχουν ή αν δεν βρίσκονταν σε σχέση για κάποια του παρελθόντος ωστόσο ήταν και αυτοί που έλεγαν και για την προηγούμενη αλλά και την τωρινή τους σχέση. Συγκεκριμένα ο μέσος χρόνος που χρειάστηκε ο ερωτώμενος για να απαντήσει στην συνέντευξη ήταν περίπου 21 λεπτά. Το χρονικό πλαίσιο στο οποίο προγραμματίστηκε και ολοκληρώθηκε η συλλογή πληροφοριών μέσω των συνεντεύξεων είναι μεταξύ των μηνών Ιανουάριου και Μαρτίου. Αφού επήλθε ο πληροφοριακός κορεσμός, (δηλαδή η συλλογή όσων περισσότερων πληροφοριών σε τέτοιο σημείο που δεν υπάρχουν καινούργια στοιχεία για την έρευνα) μέσω των συνεντεύξεων έχουμε προχωρήσει στις απομαγνητοφώνησης, όπου μετατρέψαμε κατά λέξη τον προφορικό λόγο σε γραπτό κείμενο. Στη συνέχεια, περάσαμε στο επόμενο στάδιο, το στάδιο της ανάλυσης. Το υλικό των συνεντεύξεων προσεγγίστηκε μέσω της ανάλυσης περιεχομένου. Κατηγοριοποιήσαμε τις ερωτήσεις των συνεντεύξεων με βάση τα ερευνητικά μας ερωτήματα. Προέκυψαν λοιπόν οι εξής οκτώ κατηγορίες: Ρομαντική αγάπη, Ανθρώπινη Ολοκληρωτική αγάπη, Σεξουαλική ζωή, Σχέσεις νέων, Εμπιστοσύνη Απιστία, Επικοινωνία, Διαφωνίες Ζήλια, Ρόλος άντρα/ γυναίκας. Στη συνέχεια συγκεντρώσαμε όλα τα απαραίτητα βιογραφικά στοιχεία του κάθε ερωτώμενου (όνομα, ηλικία, πανεπιστήμιο), καθώς επίσης οι ερωτώμενοι μας ανάφεραν και τη χρονική περίοδο στην οποία έχουν ή είχαν ερωτική σχέση. Εν συνεχεία επελέγησαν τα σημαντικότερα αποσπάσματα και των οκτώ συνεντεύξεων. Συγκεκριμένα επελέγησαν αποσπάσματα για κάθε ερώτηση που τους είχε τεθεί να απαντήσουν, για να υπάρχουν όλες οι πληροφορίες συγκεντρωμένες. Η ανάλυση έχει γίνει με τη μορφή πίνακα όπου εμπεριέχεται η κατηγορία στην οποία ανήκει η ερώτηση, η περιγραφή της καθώς και αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποσπάσματος από το κείμενο και των οκτώ ερωτώμενων. Χρονολογικά η ανάλυση των αποτελεσμάτων της παρούσας έρευνας πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Ενδιαφέροντα φαίνονται να είναι τα ευρήματα που προέκυψαν στην παρούσα έρευνα. Οι λεπτομερείς απαντήσεις των ερωτώμενων βοήθησαν στην συλλογή πληροφοριών δίνοντας έτσι μια ξεκάθαρη εικόνα των αποτελεσμάτων. Στην παρούσα έρευνα οι ερωτώμενοι κλήθηκαν να απαντήσουν θέματα που αφορούν τις ερωτικές τους σχέσεις καθώς και το ρόλο του άντρα και τις γυναίκας στην κυπριακή κοινωνία. Συγκεκριμένα όσον αφορά την κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι ερωτώμενοι, δηλαδή αν έχουν σχέση αυτή την περίοδο ή αν είναι ελεύθεροι, σχεδόν όλοι μας είπαν ότι έχουν ερωτική σχέση αυτή την χρονική περίοδο. Επομένως με βάση τα ερευνητικά ερωτήματα και τις κατηγορίες που προκύπτουν έχουμε οδηγηθεί στα πιο κάτω αποτελέσματα. Α) Πώς βιώνουν οι Κύπριοι φοιτητές τις ερωτικές σχέσεις σήμερα; Σχέσεις νέων Όσον αφορά τις ερωτικές σχέσεις που δημιουργούν οι νέοι σήμερα, οι περισσότεροι δήλωσαν ότι θεωρούν επιπόλαιες τις σχέσεις των νέων καθώς ότι δεν έχουν την σοβαρότητα για να δημιουργήσουν τέτοιου είδους ερωτική σχέση. 1. «Εεε πιστεύω ότι πλέον οι νέοι θεωρούν πολλά επιπόλαιες τις σχέσεις που έχουν. Δηλαδή της μιας νύχτας, της μιας βδομάδας τσιαί ξέρω γω, τσιαί ότι εν πιστέφκουν ότι μπορεί να πάει πιο σοβαρά». (Αθ.) 2. «Πιστεύω εντάξει οι σχέσεις των νέων ότι τς εεεε γιατί είναι σε νεαρήν ηλικίαν, πιστεύω δεν είναι πτ εεε γιατί δεν είναι και οι δύοοο ώριμοι, ασπούμεν είναι πιο νέαν ηλικίαν δεν θααα, δεν έχουν τη σοβαρότηταν που να έχουν οι σχέσεις πιο ύστερα» (Αν.) 3. «Βασικά πιστεύω ότι οι σχέσεις των νέων σήμερα είναι λίγον πιο επιπόλαιες. Ίσως ο τρόπος της ζωής που κάμουμεν εμείς οι νέοι. Το ότι όλοι γεννικά σπουδάζουμεν είμαστεν φοιτητές, πτς αρααααά πιστεύω ότι εκείνα τα χρόνια είναι πτς ειδικά της φοιτητικής ζωής πιο επιπόλαια». (Συ.) Στο ερώτημα αν θα προτιμούσαν έναν έρωτα γεμάτο πάθος και ένταση ή αν θα κυνηγούσαν τη συντροφικότητα, οι άντρες ερωτώμενοι απάντησαν ότι προτιμούν συνδυασμό και των δύο δηλαδή και τον έρωτα γεμάτο πάθος και ένταση αλλά και την συντροφικότητα. Σε αντίθεση σχεδόν όλες οι γυναίκες απάντησαν ότι προτιμούν έναν έρωτα γεμάτο πάθος και ένταση. 1. «Πιστεύω ότι το ιδανικό για μένα είναι ο συνδυασμός των δύο. Τσιαί συντροφικότητα τσιαί παθιασμένος έρωτας. Εν το ιδανικό τούτο αλλά εν δύσκολο να συμβεί». (Κω.) 2. «Λοιπόν, έναν έρωτα γεμάτο πάθος. Στα άκρα όμω». (Συ.) 20