ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΓΕΦΥΡΑΣ Β420/421 της Π.Α.Θ.Ε τμήμα ΜΑΛΙΑΚΟΣ-ΚΛΕΙΔΙ

Transcript

1 ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τ.Ε. ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΣΤΟΛΟΓΗΣΗ ΓΕΦΥΡΑΣ Β420/421 της Π.Α.Θ.Ε τμήμα ΜΑΛΙΑΚΟΣ-ΚΛΕΙΔΙ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Κος.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ : ΜΗΝΟΒΓΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ. ΙΟΥΝΙΟΣ 2014, Θεσσαλονίκη

2 Ιούνιος,

3 Πίνακας Περιεχομένων Περίληψη Εισαγωγή Γέφυρες Γενικά Ιστορική αναδρομή των γεφυρών Φέρον σύστημα γεφυρών Ταξινόμηση γεφυρών Ανάλυση γεφυρών με δοκούς Ανάλυση τοξωτών γεφυρών Ανάλυση καλωδιωτών γεφυρών Ανάλυση κρεμαστών γεφυρών Μέθοδοι κατασκευής γεφυρών Κοστολόγηση γεφυρών Κοστολόγηση δημόσιων τεχνικών έργων Προκοστολόγηση τεχνικού έργου Συμβατικός προϋπολογισμός δημοσίου έργου Μέθοδοι εκτίμησης του κόστους των κατασκευών Μεθοδολογία τιμολόγησης στην Ελλάδα για τα δημόσια έργα Μετάβαση από τις παλαιές αναλύσεις τιμών στα Νέα Ενιαία Τιμολόγια ΝΕΤ Έργων Οδοποιίας Προϋπολογισμός Γέφυρας Β420 / Β421 στο τμήμα ΠΑΘΕ Μαλιακός Κλειδί

4 3.2.1 Περιγραφή περιοχής μελέτης Υπολογισμός προϋπολογισμού της γέφυρας Β420 / Β Συμπεράσματα Βιβλιογραφία

5 Περίληψη Η γεφυροποιία συνιστά αναμφίβολα έναν από τους σημαντικότερους τομείς του κατασκευαστικού κλάδου. Υπήρχε ανέκαθεν η ανάγκη γεφύρωσης η οποία και οδήγησε στην κατασκευή των γεφυρών, που πάντα συμβαδίζουν με την εξέλιξη των τεχνικών κατασκευής και των υλικών, με αποτέλεσμα σήμερα να συναντώνται στις εξελιγμένες κοινωνίες εντυπωσιακές γέφυρες τόσο από κατασκευαστική όσο και από αρχιτεκτονική άποψη. Εφόσον, λοιπόν, πρόκειται για τεχνικά έργα υψίστης σημαντικότητας καθίσταται αναμφίβολα αυτόματα τόσο ο σχεδιασμός όσο και η κοστολόγηση αυτών εξίσου σημαντικά. Εδώ και πολλά χρόνια έχουν θεσπιστεί από το κράτος μέθοδοι υπολογισμού του κόστους κατασκευής των δημοσίων έργων, ώστε να υπάρχει μια κοινή βάση και να είναι ορθότερα όχι μόνο τα αποτελέσματα αλλά και ο έλεγχος αυτών. Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας, λοιπόν, μελετώνται αρχικά οι γέφυρες σε θεωρητικό επίπεδο παρουσιάζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών από λειτουργική και κατασκευαστική σκοπιά. Ακολούθως γίνεται αναφορά στην κοστολόγηση των τεχνικών έργων με ειδική μνεία στα δημόσια έργα, ώστε να υπάρχει το κατάλληλο υπόβαθρο για τη μετέπειτα μελέτη της περίπτωσης εφαρμογής. Η εν λόγω εφαρμογή αφορά την κατασκευή του προϋπολογισμού της κατασκευής της γέφυρας Β420 / Β421 και του τεχνικού προστασίας αγωγού φυσικού αερίου στο τμήμα ΠΑΘΕ Μαλιακός Κλειδί. 4

6 1. Εισαγωγή Ο τομέας των τεχνικών έργων, που περιλαμβάνει το σύνολο των δημοσίων και ιδιωτικών έργων συμπεριλαμβανομένων των συγχρηματοδοτούμενων έργων, έχει συμμετοχή περίπου στο 10% του ΑΕΠ και αποτελεί βασικό πυλώνα της ελληνικής οικονομίας. Τα τεχνικά έργα των γεφυρών ανέκαθεν αποτελούσαν κατασκευές οι οποίες ήταν σημείο αναφοράς για τις ανθρώπινες κοινωνίες. Αν και ο αριθμός των δομικών στοιχείων από τα οποία αποτελείται μία γέφυρα είναι περιορισμένος, οι γέφυρες αποτελούν αναμφίβολα δύσκολα έργα τόσο από άποψη σχεδιασμού όσο και από άποψη κατασκευής, που αποδεικνύεται και από τον όγκο των προδιαγραφών και των κανονισμών που αφορούν τη γεφυροποιία. Ο κλάδος της γεφυροποιίας απαιτεί υψηλό βαθμό εξειδίκευσης και συμβαδίζει απόλυτα με τις εξελίξεις της τεχνολογίας. Παράλληλα ο προϋπολογισμός ενός έργου, όχι μόνο οδοποιίας, είναι υψίστης σημασίας κομμάτι του σταδίου της προμελέτης του. Αφορά σαφώς την οικονομική διάσταση του έργου και μέσω αυτού υπολογίζονται όλες οι απαιτούμενες δαπάνες για την κατασκευή του έργου και εκτιμάται τελικά το μέγεθος του κόστους αυτών. Για μεγάλα έργα, όπως αυτό που απασχολεί την παρούσα εργασία, όπου το κόστος κατασκευής είναι υπέρογκο, δικαιολογημένα εμφανίζει ο προϋπολογισμός τους μεγαλύτερο ενδιαφέρον, καθώς αφορά τα οικονομικά του ταμείου ολόκληρης της χώρας και όχι απλώς ενός ιδιώτη. Η σωστή και ορθή κοστολόγηση των τεχνικών έργων αποσκοπεί στην αξιοποίηση των περιορισμένων πόρων τη συγκεκριμένη δυσχερή οικονομικά περίοδο λόγω του παράλληλου περιορισμού τόσο των πόρων του προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων όσο και των πόρων των Ευρωπαϊκών προγραμμάτων προς τη χώρα. Στην παρούσα εργασία, λοιπόν, πραγματοποιείται αρχικά μια γενική προσέγγιση του θέματος των γεφυρών και ακολούθως αναλύονται τα τέσσερα κυριότερα βάσει του κριτηρίου της στατικής λειτουργίας του φορέα είδη γεφυρών. Στη συνέχεια παρουσιάζονται και αναλύονται τα ζητήματα κοστολόγησης τεχνικών έργων και συγκεκριμένα δημοσίων σημαντικών έργων, όπως γέφυρες, σήραγγες κ.λ.π. που αποτελούν τα πλέον κοστοβόρα τεχνικά έργα και επιδρούν άμεσα στο 5

7 σύνολο του συγκοινωνιακού έργου και γενικώς στην εθνική οικονομία. Τέλος εφαρμόζονται τα παραπάνω σε μια πραγματική μελέτη περίπτωσης και πιο συγκεκριμένα τη γέφυρα Β420/Β421 στο τμήμα ΠΑΘΕ Μαλιακός Κλειδί. Η διαπραγμάτευση του εν λόγω θέματος έχει την εξής δομή: Στο 1ο κεφάλαιο αρχικά παρουσιάζονται ορισμένα γενικά στοιχεία σχετικά με το αντικείμενο της εργασίας, ενώ στη συνέχεια ακολουθεί η ανάλυση της δομής της εργασίας. Στο 2ο κεφάλαιο πραγματοποιείται συνοπτική παρουσίαση του θεωρητικού υποβάθρου των γεφυρών. Πιο συγκεκριμένα γίνεται μια σύντομη ιστορική αναδρομή των γεφυρών και περιγράφεται τόσο η δομή τους όσο και οι βασικές κατηγορίες αυτών με βάση διάφορα κριτήρια. Στο 3ο κεφάλαιο περιγράφεται η κοστολόγηση των τεχνικών έργων με έμφαση στα δημόσια έργα και ακολούθως στα έργα οδοποιίας. Τέλος μελετάται η γέφυρα Β420/Β421 και κατασκευάζεται ο προϋπολογισμός της σύμφωνα με το αναθεωρημένο τιμολόγιο ΦΕΚ 918/ 19/05/2008. Στο 4ο κεφάλαιο επισημαίνονται τα σημαντικότερα σημεία της εργασίας και εξάγονται χρήσιμα συμπεράσματα για τις γέφυρες και κυρίως για την κοστολόγηση αυτών. 6

8 2. Γέφυρες 2.1 Γενικά Η γεφυροποιία αποτελεί χωρίς αμφιβολία έναν από τους πιο δύσκολους κατασκευαστικούς τομείς τόσο στο στάδιο της μελέτης όσο και σε αυτό της κατασκευής αλλά παρόλο αυτά αποτελεί τον δεύτερο τομέα σε επενδυτική δραστηριότητα, γεγονός που καταδεικνύει τη σημαντικότητα αυτών των έργων. Η κατασκευή γεφυρών σε μια χώρα φανερώνει την ευημερία αυτής διότι η τεχνική υποδομή της χώρας συνδέεται άρρηκτα με την ανάπτυξη της. Ομοίως με άλλα έργα υποδομής, μια γέφυρα δύναται να προάγει τη δημιουργία ενός νέου αστικού οικισμού ή την ανάπτυξη περιφερειακών ζωνών σε μια πόλη. Ο βασικός ρόλος των γεφυρών, είτε πρόκειται για οδικές, σιδηροδρομικές γέφυρες, είτε για πεζογέφυρες, είναι λειτουργικός, καθώς συμβάλλουν στην υπέρβαση φυσικών και τεχνητών εμποδίων, όπως ποταμών και μεταφορικών δικτύων, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι μεταφορές. Συνήθως γεφυρώνονται ποτάμια ή γενικά υδάτινες επιφάνειες, εδαφικές ταπεινώσεις, συγκοινωνιακοί άξονες κ.ο.κ. Παράλληλα οι γέφυρες, λόγω του μεγέθους τους και της ιδιαίτερης κατασκευής τους, μετατρέπονται συχνά σε αξιοθέατο, προκαλώντας θαυμασμό για τα τεχνολογικά επιτεύγματα του ανθρώπου. 2.2 Ιστορική αναδρομή των γεφυρών Η γέφυρα ως τεχνικό έργο εντοπίζεται ήδη στην αρχαιότητα. Οι πρώτες γέφυρες ήταν ξύλινες, από τις οποίες όπως είναι λογικό δεν υπάρχει κανένα ίχνος σήμερα. Οι ανάγκες των οργανωμένων πλέον κοινωνιών οδήγησαν στην περαιτέρω εξέλιξη της γεφυροποιίας δοκιμάζοντας νέα υλικά και μεθόδους κατασκευής. Ένα άλμα στην ποιότητα πραγματοποιήθηκε με την εφεύρεση της ασπίδας. Αυτή την τεχνική υιοθέτησαν οι Ρωμαίοι, οι οποίοι την τελειοποίησαν και μετά την εφάρμοσαν σε ολόκληρη την Ευρώπη. Προκειμένου να επιβάλει τη δύναμη της η Ρώμη, κατασκεύασε μνημειώδη έργα, τα οποία έφεραν τα ίδια χαρακτηριστικά: στρογγυλές αψίδες, τεράστιες ορθογώνιες πέτρινες πλάκες, μεγάλη σοβαρότητα, τελειότητα και συμμετρία. Πολλές από τις γέφυρες τους χρησιμοποιούνται ακόμη και σήμερα χάρη στα πολλά έργα αναστύλωσης που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των αιώνων, όπου παρά την περιστασιακή 7

9 αντικατάσταση ορισμένων στοιχείων, τα αρχικά οικοδομήματα δεν έχουν χαθεί, όπως συμβαίνει με τη Μουλβία Γέφυρα στον Τίβερη (109 π.χ.). Κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα χτίστηκαν λίγες λιθοδομικές γέφυρες στην Ευρώπη. Κάποιες κατασκευάστηκαν μιμούμενες τις ρωμαϊκές γέφυρες και άλλες σχεδιάστηκαν με αιχμηρές αψίδες. Πολλές από τις γέφυρες αυτής της περιόδου λειτουργούσαν με τους πύργους που είχαν και ως φρούρια για την προστασία της γύρω περιοχής. Παράλληλα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αρχαίες γέφυρες στην Ασία, οι οποίες διακρίνονται για την καλαισθησία τους και τις υψηλές ικανότητες κατασκευής. Κατά τη διάρκεια του 15 ου και 16 ου αιώνα ακολούθησε η κατασκευή γεφυρών, οι οποίες ήταν εμπνευσμένες από τις συμμετρικές μορφές του παρελθόντος και διακρίνονταν για την υπερβολή στον σχεδιασμό των ανωδομών και των διακοσμήσεων. Αντιθέτως στη διάρκεια του 17 ου και στα τέλη του 18 ου αιώνα κατασκευάστηκαν γέφυρες που ήταν μέτριες τόσο από καλλιτεχνικής όσο και από δομικής απόψεως. Αυτές ήταν ως επί το πλείστον τετριμμένες απομιμήσεις που δεν παρουσίαζαν καμία καινοτομία. Ακολούθως, η Βιομηχανική Επανάσταση οδήγησε στη χρήση σιδηρών υλικών και επέκτεινε τη χρήση αυτών σε δημόσιες και βιομηχανικές κατασκευές με αποτέλεσμα ανάμεσα στο 1776 και στο 1779 να κατασκευαστεί η πρώτη γέφυρα χυτοσίδηρου (εικονα 2.1). Αν και αυτές οι πρώτες απόπειρες έκαναν χρήση του νέου υλικού χωρίς να αξιοποιούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του, αποτέλεσαν αναμφίβολα μια αφετηρία και ενεργοποίησαν κατά αυτόν τον τρόπο τη μελέτη του νέου τύπου γεφυρών, ανοίγοντας με αυτόν τον τρόπο τον δρόμο για τις μελλοντικές μεγάλες κρεμαστές γέφυρες. Από την άλλη πλευρά, ο 19 ος αιώνας με την ανάπτυξη των σιδηροδρόμων, αποτέλεσε μια ενδιαφέρουσα εποχή για τις γέφυρες, καθώς οι τέχνες και οι επιστήμες κατασκευής συγκεντρώθηκαν στις γέφυρες των σιδηροδρόμων. Η ανακάλυψη του σκυροδέματος στις αρχές του 20 ου αιώνα, το οποίο διαθέτει πολύ καλές μηχανικές ιδιότητες, είναι οικονομικό και με μεγάλη ανθεκτικότητα, έδωσε λύσεις στις συνεχώς αυξανόμενες απαιτήσεις των κοινωνιών με χαρακτηριστικό τις μεγάλες καμάρες από μπετόν. Ο συνδυασμός οπλισμένου σκυροδέματος και προέντασης βοήθησε στη γεφύρωση ακόμα μεγαλύτερων ανοιγμάτων, αύξησε τη διάρκεια ζωής των γεφυρών, ενώ ταυτόχρονα μείωσε τη δαπάνη κατασκευής και συντήρησης τους. 8

10 Εικονα 2.1 Η πρώτη γέφυρα από χυτοσίδηρο 2.3 Φέρον σύστημα γεφυρών Γέφυρα είναι κάθε τεχνικό έργο με οποιαδήποτε διάταξη ανοιγμάτων που φέρει μια οδό πάνω από οποιουδήποτε τύπου εμπόδιο με απόσταση άνω των 6m. Οι γέφυρες μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη γεφύρωση ξηρών ή υγρών κωλυμάτων, για τη δημιουργία άνω και κάτω διαβάσεων σιδηροδρομικών γραμμών, τροχιόδρομων και οδών κάθε κατηγορίας και χρήσης. Στις γέφυρες το φέρον σύστημα συμπίπτει εξολοκλήρου με το σύνολο του έργου. Το φέρον σύστημα συντίθεται από την ανωδομή και την υποδομή. Η ανωδομή και η υποδομή είναι διαμορφωμένα και υπολογισμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να παραλάβουν με ασφάλεια τα κατακόρυφα φορτία (ίδιο βάρος κυκλοφορούντα φορτία) και τα οριζόντια (τροχοπεδήσεις, άνεμο, σεισμό). Πιο συγκεκριμένα, τα φορτία της ανωδομής μεταφέρονται στις στηρίξεις της γέφυρας και μέσω αυτών στη θεμελίωση. Τα δομικά στοιχεία, λοιπόν, της υποδομής των γεφυρών είναι τα ακόλουθα: 9

11 Ακρόβαθρο: Οι ακραίες στηρίξεις της γέφυρας χωρίς άκαμπτη σύνδεση με το κατάστρωμα που απομονώνουν το επίχωμα από το άνοιγμα της γέφυρας. Μεσόβαθρο: Ενδιάμεση στήριξη της γέφυρας κάτω από το κατάστρωμα που μεταφέρει τις κατακόρυφες και οριζόντιες δυνάμεις στη θεμελίωση. Η μορφή των μεσόβαθρων ποικίλει και μπορεί να είναι: κυκλική, ορθογωνική, πολυγωνική ή τοιχοειδής. Τοίχοι αντιστήριξης στα ακρόβαθρα: εφόσον υπάρχουν. Έργα μετάβασης στην οδό: πλάκες πρόσβασης κ.α. Θεμελίωση: επιφανειακή θεμελίωση, πασσαλοκολώνες, πάσσαλοι με κεφαλόδεσμο, φρέατα. Η ανωδομή από την άλλη πλευρά αποτελείται από τα εξής: Φορέα καταστρώματος: Το κύριο σύστημα παραλαβής των φορτίων που αναλαμβάνει τη μεταφορά τους με ασφάλεια στα βάθρα. Κατάστρωμα κυκλοφορίας Εφέδρανα: Κατασκευαστική διάταξη ανάμεσα στο κατάστρωμα και στο ακρόβαθρο ή στο μεσόβαθρο της γέφυρας η οποία μεταφέρει φορτία από το κατάστρωμα στο ακρόβαθρο ή στο μεσόβαθρο και όπου χρειάζεται επιτρέπει μετακινήσεις. Ανάλογα με το αν επιτρέπουν την κατά μήκος ή εγκάρσια μετακίνηση της ανωδομής χαρακτηρίζονται ως κινητά ή σταθερά εφέδρανα. Υπάρχει και η λεγόμενη επιδομή της γέφυρας η οποία περιλαμβάνει κυρίως στοιχεία χωρίς δομικό ρόλο, όπως πεζοδρόμια, κιγκλιδώματα, στηθαία ασφαλείας στα πεζοδρόμια, οδόστρωμα, μόνωση του φορέα καταστρώματος, αρμούς στα πεζοδρόμια, οδόστρωμα, μόνωση του φορέα καταστρώματος, αρμούς διαστολής, αποχετεύσεις όμβριων, στύλους φωτισμού κ.ο.κ. Σε αστικές περιοχές τα 10

12 πεζοδρόμια έχουν πλάτος 2-2,5m και εκτός αστικών περιοχών 0,5-1m. Αν το κράσπεδο που τα χωρίζει από το οδόστρωμα είναι χαμηλό (λιγότερο από 0,15-0,2m), χρειάζεται να τοποθετηθεί χαμηλό στηθαίο ασφαλείας. Όσον αφορά το οδόστρωμα, αποτελείται από σχετικά λεπτό ασφαλτοτάπητα και φύλλο μόνωσης. Αν η πάνω επιφάνεια του οδοστρώματος δεν έχει κλίση εγκάρσια ή κατά μήκος λόγω της χάραξης, η πάνω επιφάνεια της πλάκας καταστρώματος διαμορφώνεται με εγκάρσιες κλίσεις προς τα πεζοδρόμια για την απορροή των όμβριων. Τέλος οι αγωγοί για τη διέλευση καλωδίων ή νερού εγκιβωτίζονται συνήθως στα πεζοδρόμια ή στην περίπτωση μεγαλύτερης διαμέτρου τοποθετούνται κάτω από τον φορέα καταστρώματος. Στην εικόνα 2.3 παρουσιάζονται τα προαναφερθέντα στοιχεία μιας γέφυρας σε τομή αυτής.οι γέφυρες απαιτούν έναν ιδιαίτερο σχεδιασμό καθώς πρέπει ταυτόχρονα να ανταποκρίνονται στις λειτουργικές και στις αντισεισμικές απαιτήσεις, ιδιαίτερα στις χώρες που χαρακτηρίζονται από έντονη σεισμική δραστηριότητα. Αξίζει να σημειωθεί πως συστήματα γεφυρών, προκειμένου να μην αντιμετωπίζουν προβλήματα λόγω λειτουργικών καταναγκασμών προερχόμενων από την ετήσια μεταβολή της θερμοκρασίας, τον ερπυσμό και τη συστολή ξήρανσης,διαστασιολογήθηκαν σε πολύ διασπασμένα στατικά συστήματα με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν αβεβαιότητες στη σεισμική απόκριση. Τα τελευταία χρόνια επικρατεί η κατασκευή συστημάτων γεφυρών με την τοποθέτηση εφεδράνων μεταξύ καταστρώματος και μεσόβαθρων (εικόνα 2.4). Εικόνα 2.3 Χαρακτηριστική κατά μήκος τομή γέφυρας (Πηγή: Κωνσταντινίδης) 11

13 Εικόνα 2.4 Τοποθέτηση εφεδράνων στις γέφυρες (Πηγή: Τέγος, 2010) Υπάρχουν ουσιαστικά δύο είδη σύνδεσης καταστρώματος βάθρων, των οποίων η συνδυασμένη εφαρμογή είναι συνήθης σε μεγάλες γέφυρες (πίνακας 2.1) (Σιγάλας, n.d).:. Μονολιθική σύνδεση. Με παρεμβολή εφεδράνων. Είδος σύνδεσης Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Προσφέρει εφεδρεία αντοχής και ακαμψίας Εξασφαλίζει πλαισιακή λειτουργία στη διαμήκη κατεύθυνση και εφόσον πρόκειται για πολύστυλα βάθρα και στην εγκάρσια. Προσφέρει δυνατότητα σχηματισμού και 2ης θέσεως - Προκαλεί ανάπτυξη εντάσεως στο κατάστρωμα - Απαιτεί ειδική διαμόρφωση οπλισμού στη θέση της συνδέσεως και επαρκή χώρο στο κατάστρωμα για την Μονολιθική πλαστικής αρθρώσεως. αγκύρωση των διαμηκών - Προκαλεί ανάπτυξη εντάσεως υπό επιβαλλόμενες παραμορφώσεις (προένταση - συστολή ξηράνσεως - ερπυσμός - θερμοκρασία) - Δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε περιπτώσεις 12

14 Με εφέδρανα Δεν αναπτύσσεται καμπτική ένταση στο κατάστρωμα λόγω σεισμού και άρα δεν υφίσταται ενδεχόμενο σχηματισμού πλαστικής αρθρώσεως στο κατάστρωμα. Ο διαχωρισμός ανωδομής - βάθρων οδηγεί σε επιμήκυνση της ιδιοπεριόδου Σαν αποτέλεσμα, στις περισσότερες περιπτώσεις παρατηρείται σημαντική μείωση της αποκρίσεως Η χρήση εφεδράνων επιτρέπει τον καθορισμό των θέσεων και του τρόπου παραλαβής της σεισμικής εντάσεως. Εφόσον χρησιμοποιούνται ελαστομεταλλικά εφέδρανα είναι δυνατό με κατάλληλη επιλογή της ακαμψίας τους να επιτευχθεί ενιαία ακαμψία όλων των θέσεων στηρίξεως. αμφιέρειστων ανοιγμάτων - Αύξηση μεγέθους μετακινήσεων. - Σε ειδικές περιπτώσεις φασμάτων αποκρίσεως είναι δυνατόν η αύξηση της ιδιοπεριόδου να οδηγήσει σε αύξηση της αποκρίσεως. - Για την περίπτωση υπερβάσεως του σεισμού σχεδιασμού, είναι δυνατόν να αναπτυχθούν μετακινήσεις πολύ μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες ικανότητες των εφεδράνων. Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος αποχωρισμού του καταστρώματος από τα βάθρα και πτώση. Πίνακας 2.1 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των ειδών σύνδεσης καταστρώματος - βάθρων (Πηγή: Σιγάλας, n.d.) 2.4 Ταξινόμηση γεφυρών Σε μικρού και μεσαίου ανοίγματος γέφυρες, βασικότερος παράγοντας για την επιλογή της μορφής μιας γέφυρας είναι ο τρόπος κατασκευής. Εξίσου, όμως, σημαντικοί παράγοντες για τον σχεδιασμό μιας γέφυρας αποτελούν : Το συνολικό κόστος του έργου. Η λειτουργικότητα. 13

15 Η ασφάλεια. Η αισθητική. Υπάρχουν πολλών ειδών γέφυρες, ανάλογα με το εξεταζόμενο κριτήριο. Αρχικά, οι γέφυρες διακρίνονται ανάλογα με τη χρήση τους σε (εικόνα 2.6): Πεζογέφυρες. Οδικές. Σιδηροδρομικές. Υδρογέφυρες. Ειδικές γέφυρες. Πεζογέφυρα ( 2Uploads/ItemsCont ent/108/airbus--- Panoramic-2- (450X338).jpg) Οδική ( m.gr/img/gefyra- G2.jpg) Σιδηροδρομική ( s/thumb/2/2b/ papadiabridge- A325_A326.jpg/800px PapadiaBridge- A325_A326.jpg) Υδρογέφυρα ( ploads/mitsi/0/aaaaaaaaahgvdsgwhd4 152.jpg) Εικόνα 2.6 Είδη γεφυρών βάσει της χρήσης τους Ενώ ανάλογα με το υλικό κατασκευής διακρίνονται σε (εικόνα 2.7) : Ξύλινες. Λίθινες. Από σκυρόδεμα (άοπλο, οπλισμένο, προεντεταμένο). Μεταλλικές. Σύμμικτες (συνδυάζουν υλικά, όπως μέταλλο και σκυρόδεμα κ.ο.κ.). 14

16 Ξύλινη ( mpus.gr/images/bridg e.jpg) Λίθινη ( /wpcontent/uploads/2013/12/ jpg) Από σκυρόδεμα ( prokataskevi/dimitra_p aliouria.jpg) Μεταλλική ( - mibjn9bb5za/tiybc3fklji /AAAAAAAASgo/zrVJ0D ZUhO8/s400/KAREAS.JP G) Σύμμικτη ( kalodiotes/pallini.jpg) Εικόνα 2.7 Είδη γεφυρών ανάλογα με το υλικό κατασκευής Με κριτήριο το ελεύθερο άνοιγμα των γεφυρών διακρίνονται οι εξής κατηγορίες Μικρών ανοιγμάτων, έως 40m μήκους ανοίγματος. Μεσαίων ανοιγμάτων, από 40m έως 150m μήκους ανοίγματος. Μεγάλων ανοιγμάτων, άνω των 150m μήκους ανοίγματος 15

17 Ανάλογα με τη δυνατότητα μετακίνησης, οι γέφυρες διακρίνονται σε (εικόνα 2.8) ( Κωνσταντινίδης, 2012): Σταθερές. Κινητές (οριζόντια περιστρεφόμενες, περιστροφικά ανυψούμενες, κατακόρυφα ανυψούμενες, κυλιόμενες). Με κριτήριο τη μορφή σε κάτοψη οι γέφυρες διακρίνονται σε (εικόνα 2.9): Ορθές. Οριζόντια περιστρεφόμενη ( dia/commons/5/55/movablebridge_ swing.gif) Ανυψούμενη ( tedtechnology.com/images/ BigProjectMovable1.jpg) Κυλιόμενη (Κωνσταντινίδης, 2012) Λοξές. Περιστροφικά ανυψούμενη ( /5/5c/MovableBridge_curl.gif) Εικόνα 2.8 Είδη γεφυρών ανάλογα με τη δυνατότητα μετακίνησης Τέλος, η πιο σημαντική διάκριση αφορά τη στατική λειτουργία του φορέα και βάσει αυτής οι γέφυρες ταξινομούνται σε (εικόνα 2.10, 2.11) : 16

18 Γέφυρες επιφανειακών φορέων (πλάκες, εσχάρες, πολυκυψελωτές διατομές). Πλαισιωτές γέφυρες (με κατακόρυφα ή κεκλιμένα βάθρα). Γέφυρες φορέων μορφής δοκού (πλακοδοκοί, κιβωτιοειδείς, σκαφοειδείς). Τοξωτές γέφυρες. Καλωδιωτές γέφυρες. Κρεμαστές γέφυρες. Οι παράγοντες που πρέπει να εξεταστούν, λοιπόν, προκειμένου να επιλεγεί το καταλληλότερο φέρον σύστημα για μία γέφυρα είναι οι εξής : Το τοπογραφικό ανάγλυφο. Τα γεωλογικά και εδαφομηχανικά στοιχεία. Η μέθοδος κατασκευής. Εικόνα 2.9 Είδη γεφυρών ανάλογα με τη μορφή σε κάτοψη Αριστερά ορθή / Δεξιά λοξή (Πηγή: Κωνσταντινίδης, 2012) 17

19 Εικόνα 2.10 Χαρακτηριστικές διατομές φορέων (Πηγή: Κωνσταντινίδης,2012) 18

20 Πλαισιωτή ( ki.gr/projects/technical/alm yros.html) Τοξωτή ( CE%BF%CE%BE%CE%BF%C F%84%CE%AE.jpg) Με δοκούς ( rks.com/f/ /%ce %94%CE%BF%CE%BA%C F%8C%CF%82.jpg) Καλωδιωτή ( edia/commons/thumb/4/45/dsc06 226_rio_antirio_bridge_monniaux.jpg/800px- Dsc06226_rio_antirio_bridge_mo nniaux.jpg) Κρεμαστή ( /%CE%9A%CF%81%CE%B 5%CE%BC%CE%B1%CF%83%CF%84 %CE%AE.jpg) Εικόνα 2.11 Είδη γεφυρών ανάλογα με τη στατική λειτουργία του φορέα Τα διατιθέμενα υλικά και η τεχνογνωσία. Η εξέλιξη των υλικών (υψηλότερες αντοχές σκυροδέματος και χάλυβα, νέα υλικά κ.ο.κ.) Με βάση όλα τα παραπάνω θα καθοριστούν τα ακόλουθα : Το μήκος της γέφυρας. Ο αριθμός και το ύψος των μεσόβαθρων. Το ύψος του φορέα Ανάλυση γεφυρών με δοκούς Η γέφυρα με δοκούς (εικόνα 2.12) αποτελεί την απλούστερη μορφή γεφυρών, καθώς για την κατασκευή της απαιτείται ουσιαστικά ένα άκαμπτο οριζόντιο στοιχείο (δοκός) και μία στήριξη σε κάθε άκρο. Ακόμη θεωρείται αρκετά οικονομική λύση σε σχέση με τους άλλους τύπους γεφυρών και χρησιμοποιείται ευρέως σε αστικές 19

21 Εικόνα 2.12 Η Γέφυρα Magdeburg με δοκούς (Πηγή: και αγροτικές περιοχές. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι μισές γέφυρες στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής είναι αυτού του τύπου. Από την άλλη πλευρά ενδείκνυται για περιορισμένο μήκος ανοιγμάτων. Ακόμη, ογκώδη πλοία δεν μπορούν να περάσουν κάτω από τέτοιες γέφυρες και ο σχεδιασμός και η αρχιτεκτονική τους δεν είναι συνήθως εντυπωσιακά. Οι δοκοί ενδέχεται να κατασκευαστούν είτε από μέταλλο είτε από σκυρόδεμα. Το ύψος της δοκού σχετίζεται με τις τάσεις που μπορεί να παραλάβει. Προκειμένου να κατασκευαστούν δοκοί μεγάλου ύψους τοποθετούνται υποστηρικτικά δικτυώματα ή αντηρίδες που αυξάνουν την ακαμψία της δοκού. Ακόμη και με την εν λόγω υποστήριξη, οι συγκεκριμένες γέφυρες ενδείκνυνται μόνο για περιορισμένο μήκος ανοιγμάτων μεταξύ των βάθρων, ενώ συνολικά μπορούν να έχουν μεγάλο μήκος. Οι γέφυρες μορφής δοκού είναι κατασκευασμένες κυρίως από οπλισμένο ή προεντεταμένο σκυρόδεμα και είναι αρκετά άκαμπτες κατασκευές. Το προεντεταμένο σκυρόδεμα είναι ιδανικό υλικό για την κατασκευή τέτοιου είδους γεφυρών. Το σκυρόδεμα παραλαμβάνει ικανοποιητικά τη θλίψη και ο ενσωματωμένος χάλυβας τον εφελκυσμό. Επιπλέον, το προεντεταμένο σκυρόδεμα τείνει να γίνει ένα από τα λιγότερο ακριβά υλικά στην κατασκευή. Αλλά ανεξάρτητα από τα υλικά, στο συγκεκριμένο τύπο γεφυρών υπάρχει περιορισμός στο μήκος. Στη γέφυρα αναπτύσσονται τόσο θλιπτικές όσο και εφελκυστικές τάσεις, όπως φαίνεται στην εικόνα Επίσης, οι γέφυρες αυτού του τύπου εμφανίζουν 20

22 σημαντικές ροπές κυρίως εκ των μόνιμων φορτίων στα σημεία στηρίξεως, δηλαδή πάνω από τις δοκούς στήριξης, οι οποίες είναι πολύ μεγαλύτερες από τις ροπές λυγισμού στο μέσον των ανοιγμάτων. Επιπλέον είναι δυνητικά πιο ευάλωτες και εμφανίζουν μεγαλύτερες μετατοπίσεις στα σημεία στηρίξεως παρά στα ανοίγματα. ( Lamb & Morrissey, n.d.a). Εικόνα 2.13 Η ανάπτυξη τάσεων σε γέφυρα με δοκούς (Πηγή: National Building Museum, 2005) Ανάλυση τοξωτών γεφυρών Οι τοξωτές γέφυρες κατασκευάστηκαν αρχικά από τους Ρωμαίους (εικόνα 2.14) Έπειτα από περισσότερα από 2000 χρόνια αρχιτεκτονικής χρήσης, το τόξο εξακολουθεί να κατέχει εξέχουσα θέση στον σχεδιασμό των γεφυρών. Καταρχάς μπορεί να κατασκευαστεί από μια σειρά διαφορετικών υλικών (ξύλο, πέτρα, 21

23 Εικόνα 2.14 Η τοξωτή γέφυρα Eads (Πηγή: Tablot, 2011) χάλυβα, σκυρόδεμα). Επιπλέον θεωρείται ενδιαφέρουσα λύση από άποψη αισθητικής αλλά ταυτόχρονα διαθέτει ικανοποιητική αντοχή. Από την άλλη πλευρά κρίνεται σχετικά ακριβή κατασκευή και ενδείκνυται για συγκεκριμένες τοποθεσίες. Έχοντας μεγάλη χρήση από τα αρχαία χρόνια αυτό το είδος γέφυρας υπήρξε καθοριστική μηχανική ευρεσιτεχνία, ώστε να γίνονται ζεύξεις πάνω από ποτάμια ή φαράγγια, όπου ήταν αρκετά δύσκολη η κατασκευή μεσόβαθρων εντός της κοίτης των ποταμιών ή ακατόρθωτη στην περίπτωση φαραγγιών. Οι τοξωτές γέφυρες στηρίζουν τη λειτουργία τους στη μεταφορά του φορτίου στις στηρίξεις (με θλίψη) και ενδείκνυνται για φορείς από συμπαγή δομικά υλικά με υψηλή θλιπτική αντοχή Η ημικυκλική δομή των τοξωτών γεφυρών κατανέμει τις θλιπτικές τάσεις σε όλη τη δομή και το βάρος μεταφέρεται στα δύο στηρίγματα (εικόνα 2.15). Από την άλλη πλευρά, οι εφελκυστικές τάσεις σε αυτού του είδους φορείς είναι σχεδόν αμελητέες. Η φυσική καμπύλη του τόξου μειώνει την ένταση του εφελκυσμού στην κάτω πλευρά του τόξου. Ενώ υπάρχει μεγάλη ποικιλία από αρχιτεκτονική άποψη τοξωτών γεφυρών, η βασική δομή δεν αλλάζει (εικόνα 2.16). Για παράδειγμα υπάρχουν ρωμαϊκά, μπαρόκ και αναγεννησιακά τόξα αλλά όλα με ίδια δομή. Τα νέα υλικά, όπως ο χάλυβας και το προεντεταμένο σκυρόδεμα, επιτρέπουν την κατασκευή μεγαλύτερων τόξων. Τα σύγχρονα τόξα εκτείνονται συνήθως μεταξύ 61 και 244m. 22

24 Εικόνα 2.15 Η ανάπτυξη τάσεων σε τοξωτή γέφυρα (Πηγή: National Building Museum, 2005) Εικόνα 2.16 Είδη τοξωτών φορέων (Πηγή: Κωνσταντινίδης, 2012) 23

25 2.4.3 Ανάλυση καλωδιωτών γεφυρών Οι καλωδιωτές γέφυρες (εικόνα 2.17) έρχονται ουσιαστικά να καλύψουν το κενό μεταξύ των κρεμαστών γεφυρών και των συμβατικά κατασκευασμένων γεφυρών. Ο σχεδιασμός και η επιτυχία της κατασκευής αυτών των γεφυρών οφείλεται στην ανάπτυξη νέων υλικών και τεχνικών κατασκευής. Η πρώτη καλωδιωτή γέφυρα (εικόνα 2.18) κατασκευάστηκε στην Ευρώπη μετά τη λήξη του Β Παγκοσμίου πολέμου. Πιο συγκεκριμένα πρόκειται για τη μεταλλική γέφυρα Strösund Bridge η οποία ολοκληρώθηκε το 1956 στη Σουηδία. Σήμερα οι καλωδιωτές γέφυρες αποτελούν μία δημοφιλή λύση, καθώς συνδυάζουν όλα τα πλεονεκτήματα των κρεμαστών γεφυρών αλλά απαιτείται μικρότερο κόστος για τα ανοίγματα. Ταυτόχρονα είναι απαραίτητο μικρότερο μήκος καλωδίων, κατασκευάζονται γρηγορότερα και δύνανται να ενσωματώσουν περισσότερα προκατασκευασμένα τμήματα. Οι καλωδιωτές γέφυρες αποτελούνται από περισσότερους στύλους- πυλώνες, οι οποίοι στηρίζουν με καλώδια το οδόστρωμα (εικόνα 2.18). Σε αυτόν τον τύπο γέφυρας τα καλώδια ανάρτησης αναρτώνται κατευθείαν από το οδόστρωμα στους πυλώνες και έτσι δεν χρειάζονται τα δυο κύρια καλώδια και οι άκρες αντιστήριξης ) Εικόνα 2.17 Η καλωδιωτή γέφυρα Ρίου - Αντιρρίου (Πηγή: 24

26 του προηγούμενου τύπου. Οι δυνάμεις και το βάρος του καταστρώματος μεταφέρονται μέσω των καλωδίων στους πύργους και στη συνέχεια στο έδαφος (εικόνα 2.20). Οι καλωδιωτές γέφυρες έχουν την ικανότητα να πραγματοποιούν μεγάλες μετακινήσεις (π.χ. κατά τη διάρκεια ενός σεισμού) και να μην υφίστανται Εικόνα 2.18 Τα μέλη της καλωδιωτής γέφυρας σημαντικές βλάβες. Η ελαστικότητά τους οφείλεται κυρίως στις μικρές ιδιοσυχνότητές τους που κυμαίνονται από Hz. Η ταλάντωση αυτού του τύπου γεφυρών πραγματοποιείται κυρίως κατά την κατακόρυφη διεύθυνση, όταν το αίτιο είναι η επίδραση φορτίων εκ της κυκλοφορίας ή η απόκριση της γέφυρας στη δίνη θυελλωδών ανέμων. Η ροή του αέρα πάνω από το μικρό σε πάχος (συγκριτικά με το μήκος του) κατάστρωμα μια καλωδιωτής γέφυρας προκαλεί κατακόρυφη κάμψη και στρεπτικές ταλαντώσεις του καταστρώματος και εμφανίζει μέγιστες τιμές στο μέσον του ανοίγματος της γέφυρας. Η καμπτική ένταση του καταστρώματος αναλαμβάνεται εξ ολοκλήρου από τους τένοντες, που με τη σειρά τους την μεταφέρουν στους πυλώνες. 25

27 Εικόνα 2.19 Η ανάπτυξη τάσεων σε καλωδιωτή γέφυρα (Πηγή: National Building Museum, 2005) Τα βασικά στατικά συστήματα στις αναρτημένες από ευθύγραμμα καλώδια γέφυρες είναι ουσιαστικά τρία (εικόνα 2.20) : Κατάστρωμα μεγάλης ακαμψίας αναρτώμενο από λίγα καλώδια σε συνδυασμό με μικρών διαστάσεων λυγηρούς πυλώνες (α). Πυλώνες μεγάλης ακαμψίας που δύνανται να αναλάβουν μεγάλες ροπές σε συνδυασμό με ελαφρύ κατάστρωμα, στηριζόμενο από πολλά καλώδια (β). Αγκυρωμένα σε ακρόβαθρα καλώδια τα οποία διέρχονται από την κορυφή των εύκαμπτων πυλώνων και αναρτούν το κατάστρωμα (γ). 26

28 Εικόνα 2.20 Βασικοί τύποι μόρφωσης καλωδιωτού φορέα (Πηγή: Μαργάρας, 2008) Στις καλωδιωτές γέφυρες η επιλογή της διάταξης των καλωδίων εξαρτάται από πλήθος διαφορετικών παραγόντων. Η επιλογή των μελετητών επηρεάζει τη στατική λειτουργία του φορέα, την οικονομικότητα, τη μέθοδο κατασκευής και την αισθητική. Κατά τη διαμήκη έννοια, η σύνδεση πυλώνων καταστρώματος επιτυγχάνεται μέσω της καλωδίωσης, η οποία συνήθως έχει τη μορφή μιας από τις διατάξεις της εικόνας 2.21, οι οποίες είναι οι εξής (Μαργάρας, 2008): α) Ακτινωτή διάταξη (radial fan) β) Παράλληλη Διάταξη (Harp) γ) Ημιακτινωτή διάταξη (semi-harp) δ) Ασύμμετρη διάταξη (assymetrical pattern) Από την άλλη πλευρά, κατά την εγκάρσια διεύθυνση η καλωδίωση γίνεται σε ένα, δύο ή τρία επίπεδα, κατακόρυφα ή υπό γωνία (εικόνα 2.22). Όσον αφορά τους πυλώνες, η επιλογή του τύπου αυτών γίνεται πέραν της αισθητικής με βάση τις απαιτήσεις του στατικού συστήματος του φορέα και των κατασκευαστικών περιορισμών. Ανάλογα με το σύστημα καλωδίωσης που επιλέγεται, γίνεται και η επιλογή της κατά μήκος του φορέα διατομής. Συγκεκριμένα, όταν η καλωδίωση είναι παράλληλη, όπου το μικρό μήκος των κοντινών καλωδίων είναι κρίσιμο, είναι απαραίτητο οι πυλώνες να έχουν μεγάλη ακαμψία, ώστε να μην παραμορφώνεται το κατάστρωμα, και ταυτόχρονα υψηλή 27

29 Εικόνα 2.21 Συστήματα διάταξης καλωδίων κατά τη διαμήκη έννοια (Πηγή: Μαργάρας, 2008) Εικόνα 2.22 Διάταξη καλωδίωσης σε ένα, δύο ή τρία επίπεδα (Πηγή: Μαργάρας, 2008) 28

30 αντοχή, αφού λόγω της μη ενδοτικότητας τα εντατικά μεγέθη παραμένουν υψηλά. Στην περίπτωση ακτινωτής διάταξης οι πυλώνες δεν αντιμετωπίζουν ιδιαίτερο πρόβλημα κατά τη διαμήκη διεύθυνση. Κατά την εγκάρσια διεύθυνση οι πυλώνες μπορούν να έχουν διάφορες μορφές (εικόνα 2.23). Η επιλογή γίνεται και εδώ βασιζόμενη σε διάφορους παράγοντες, όπως το αν η καλωδίωση γίνεται σε ένα ή δύο επίπεδα, το απαιτούμενο ελεύθερο ύψος κάτω από το κατάστρωμα κ.λ.π. Συχνή είναι η χρήση μορφών Α, Π ή ρόμβου οι οποίες έχουν το πλεονέκτημα της επιπλέον ακαμψίας σε σχέση με τους απλούς προβόλους. Το βασικό δομικό στοιχείο των καλωδιωτών γεφυρών είναι σαφώς τα καλώδια. Ολόκληρο το στατικό σύστημα του φορέα σχετίζεται με την δυνατότητα ανάληψης των μόνιμων και κινητών φορτίων του καταστρώματος από τα καλώδια και τη μεταφορά τους στους πυλώνες. Σε γέφυρες αυτής της μορφής χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι καλωδίων, οι οποίοι παρουσιάζονται αναλυτικά στην εικόνα Όσον αφορά τον τύπο καταστρώματος, στις καλωδιωτές γέφυρες χρησιμοποιούνται καταστρώματα από οπλισμένο σκυρόδεμα, αμιγώς μεταλλικά αλλά και σύμμικτα. Κάθε τύπος διαθέτει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματά. Γενικά η ακαμψία του καταστρώματος καθορίζει σε σημαντικό βαθμό και τα εντατικά μεγέθη στους πυλώνες. Η σύνδεση των καλωδίων με τους πυλώνες και το κατάστρωμα επιτυγχάνεται μέσω των αγκυρώσεων. Σε πολλές περιπτώσεις τα ακραία καλώδια αγκυρώνονται στο έδαφος προσδίδοντας επιπλέον ακαμψία στους πυλώνες. Η αγκύρωση αυτού του τύπου επιτυγχάνεται μέσω της σύνδεσης των κλώνων ή των ράβδων του καλωδίου σε σταθερά μπλοκ σκυροδέματος (κιβώτιο αγκύρωσης) στα άκρα του φορέα επί του εδάφους ή σε ακρόβαθρα. Η προένταση στα καλώδια επιβάλλεται μόνο από την αγκύρωση στους πυλώνες και όχι από το κατάστρωμα, όπου οι αγκυρώσεις είναι σταθερές. Ο τύπος καλωδίου που χρησιμοποιείται διαφοροποιεί τη διάταξη της αγκύρωσης. Στο κατάστρωμα η αγκύρωση γίνεται στις διαδοκίδες ή στις κύριες δοκούς. Στη διάταξη καλωδίων σε δύο επίπεδα οι αγκυρώσεις γίνονται στο πλάτος του πεζοδρομίου και σε απόσταση τέτοια ώστε να μην επηρεάζουν το περιτύπωμα του οδοστρώματος. Στους πυλώνες παρουσιάζεται η δυσκολία της διάταξης των αγκυρώσεων, καθώς ο χώρος είναι περιορισμένος και ταυτόχρονα οι τάσεις που αναπτύσσονται ιδιαίτερα υψηλές. Η διάταξη των αγκυρώσεων καθ 29

31 Εικόνα 2.23 Τύποι πυλώνων : α) μορφής Π, β) πρόβολος, γ) δύο πρόβολοι, δ) μορφής Λ, ε) μορφής Α, ζ) μορφής ρόμβου (Πηγή: Μαργάρας, 2008) Εικόνα 2.24 Τύποι καλωδίων (Πηγή: Μαργάρας, 2008) 30

32 ύψος μπορεί σαφώς να αποτελέσει λύση σε αυτό το πρόβλημα. Επίσης, η τοποθέτηση ειδικά κατασκευασμένων για την κάθε περίπτωση μεταλλικών υποδοχών αγκυρώσεων οι οποίες προσαρτώνται στην κορυφή των πυλώνων είναι συνηθισμένη τακτική. Στις εικόνες 2.25, 2.26 παρουσιάζονται διαφορετικές διατάξεις αγκυρώσεων. Εικόνα 2.25 Αγκύρωση καλωδίων τύπου τενόντων (Πηγή: Μαργάρας, 2008) Εικόνα 2.26 Αγκυρώσεις καλωδίων επί του καταστρώματος (Πηγή: Μαργάρας, 2008) 31

33 2.4.4 Ανάλυση κρεμαστών γεφυρών Όπως υποδηλώνει το όνομα, στην περίπτωση των κρεμαστών γεφυρών (εικόνα 2.27), το οδόστρωμα αναρτάται με καλώδια, σχοινιά ή αλυσίδες από δύο ψηλούς πυλώνες. Οι πυλώνες παραλαμβάνουν τη θλίψη την οποία μεταφέρουν στο έδαφος. Από την άλλη πλευρά, τα καλώδια παραλαμβάνουν τις εφελκυστικές δυνάμεις. Τα καλώδια - τένοντες εκτείνονται οριζόντια μεταξύ των δύο απομακρυσμένων αγκυρώσεων και οι δυνάμεις περνούν από τα καλώδια στις αγκυρώσεις και έπειτα στο έδαφος (εικόνες 2.28, 2.29). Πέρα από τα καλώδια υπάρχει ένα σύστημα υποστήριξης από αντηρίδες, το οποίο αυξάνει την ακαμψία του καταστρώματος. Σημαντικό σημείο κατά τον σχεδιασμό τέτοιου τύπου γεφυρών συνιστά το μήκος του κυρίου ανοίγματος καθώς στο μέσον αυτού αναμένεται να εμφανιστούν και οι μέγιστες τιμές μετατοπίσεων και ταλαντώσεων. Οι κρεμαστές γέφυρες μπορούν να καλύψουν απόσταση μεταξύ 610 και 2100m, η οποία είναι πολύ μεγαλύτερη από τις δυνατότητες άλλων γεφυρών. Επίσης επιτρέπουν μεγάλα πλοία να διέρχονται κάτω από το κατάστρωμα τους. Παράλληλα, όμως, λόγω της πολυπλοκότητας σχεδιασμού και των απαιτούμενων υλικών καταλήγουν να αποτελούν την πιο δαπανηρή λύση. Εικόνα 2.27 Η κρεμαστή γέφυρα Τσινγκ Μα (Πηγή: National Building Museum, 2005) 32

34 Εικόνα 2.28 Η ανάπτυξη τάσεων σε κρεμαστή γέφυρα (Πηγή: National Building Museum, 2005) Εικόνα 2.29 Η καταπόνηση μιας κρεμαστής γέφυρας (Πηγή: Lamb & Morrissey, n.d.c) Οι πρώτες κρεμαστές γέφυρες δεν είχαν καμία σχέση με τα σύγχρονα υλικά κατασκευής. Για παράδειγμα το 1532 εντοπίστηκε στο Περού μια αυτοκρατορία των Ίνκας η οποία συνδεόταν με εκατοντάδες κρεμαστές γέφυρες οι οποίες ήταν κατασκευασμένες από στριμμένο χόρτο, ενώ στην Ευρώπη οι κρεμαστές γέφυρες 33

35 εμφανίστηκαν γύρω στα 300 χρόνια αργότερα. Στις αρχές του 19 ου αιώνα άρχισαν να χρησιμοποιούνται αλυσίδες από σίδηρο για τα καλώδια. Σήμερα τα καλώδια είναι κατασκευασμένα από χιλιάδες χαλύβδινα σύρματα δεμένα μεταξύ τους. Ο χάλυβας, ο οποίος έχει υψηλή αντοχή σε εφελκυσμό, είναι ιδανικός για την κατασκευή καλωδίων. Αξίζει να σημειωθεί πως ένα χαλύβδινο σύρμα πάχους μόλις 0,1 ιντσών αντέχει μισό τόνο χωρίς να σπάσει. Επειδή οι συγκεκριμένες γέφυρες είναι σχετικά ελαφρές κατασκευές και εύκαμπτες, χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής τα φορτία ανέμου. Εφόσον, λοιπόν, πρόκειται για εύκαμπτη κατασκευή, οι κρεμαστές γέφυρες έχουν υποστεί κατά καιρούς σημαντικές καταστροφές. Αξίζει να σημειωθεί ένα τέτοιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πιο συγκεκριμένα αφορά την κατάρρευση της γέφυρας Τacoma Νarrows, που βρίσκεται στην Ουάσιγκτον και εγκαινιάστηκε την 1η Ιουλίου του Η κατασκευή της ολοκληρώθηκε σε δύο χρόνια και αποτελούσε στην εποχή της τη μεγαλύτερη κρεμαστή γέφυρα με συνολικό μήκος 1891,40m και μήκος μεσαίου ανοίγματος 891,72m. Η γέφυρα αυτή ήταν η πιο εύκαμπτη κατασκευή που είχε κατασκευαστεί μέχρι τότε και από την αρχή που παραδόθηκε στην κυκλοφορία παρουσίαζε έντονες μετακινήσεις και στροφές. Στις 7 Νοεμβρίου 1940, μόλις τέσσερις μήνες μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, η γέφυρα κατέρρευσε (εικόνα 2.31). Το αίτιο που προκάλεσε την κατάρρευση ήταν οι θυελλώδεις άνεμοι που έπνεαν στην περιοχή με ταχύτητα 42 mph. Η δυναμική φόρτιση του ανέμου δεν είχε συμπεριληφθεί στη μελέτη και η συχνότητα του ανέμου συνέπεσε με την ιδιοσυχνότητα της γέφυρας. Εικόνα 2.31 Κατάρρευση της γέφυρας Τacoma Νarrows 34

36 2.5 Μέθοδοι κατασκευής γεφυρών Ο τρόπος κατασκευής μιας γέφυρας καθορίζεται από : Τεχνικούς παράγοντες σχετικούς με την τοπογραφία της θέσης, τη φύση του εμποδίου που γεφυρώνεται και το ύψος της γέφυρας από το φυσικό έδαφος. Τον διατιθέμενο ειδικό εξοπλισμό και το κόστος απόκτησης νέου. Μη λαμβάνοντας υπόψη τις καλωδιωτές και κρεμαστές γέφυρες, διακρίνονται οι εξής τρόποι κατασκευής (Κωνσταντινίδης, 2012),: Προκατασκευή του φορέα σε τμήματα κατά πλάτος. Σκυροδέτηση σε ξυλότυπο επί σταθερών ικριωμάτων που στηρίζονται στο έδαφος. Σκυροδέτηση σε ξυλότυπο επί κινητών ικριωμάτων που στηρίζονται συνήθως στα βάθρα. Σταδιακή δόμηση σε πρόβολο με επιτόπου σκυροδέτηση σε ξυλότυπο επί κινητού ικριώματος που στηρίζεται στο τμήμα του φορέα που έχει ήδη κατασκευαστεί. Προκατασκευή σπονδύλων κατά μήκος. Κατασκευή της γέφυρας στο ακρόβαθρο και σταδιακή προώθηση της από εκεί στην τελική της θέση επάνω στα μεσόβαθρα. Οι τελευταίες μέθοδοι κατασκευής γεφυρών είναι γνωστές και σαν μηχανοποιημένες μέθοδοι κατασκευής λόγω της εισαγωγής στην όλη κατασκευαστική διαδικασία ειδικού εξοπλισμού. Οι σύγχρονες ανάγκες συγκοινωνιακών έργων συχνά απαιτούν κατασκευές γεφυρών σε περιοχές δύσβατες ή πάνω από άκαμπτα εμπόδια (π.χ. σιδηροδρομικοί σταθμοί σε λειτουργία, θαλάσσιοι δίαυλοι κλπ). Παράλληλα υπάρχει η απαίτηση για μείωση του χρόνου κατασκευής στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Οι παραπάνω απαιτήσεις καθιστούν τις συμβατικές μεθόδους κατασκευής γεφυρών ασύμφορες ή και αδύνατε. Στον πίνακα 2.2 που ακολουθεί παρουσιάζεται το σύνηθες άνοιγμα και η μέση διάρκεια κατασκευής του φορέα καταστρώματος ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής, ενώ στον πίνακα 2.3 παρουσιάζονται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα καθεμιάς μεθόδου κατασκευής. Τέλος, στην εικόνα 2.32 φαίνεται η κατανομή κόστους κατασκευής για κάθε μέθοδο. 35

37 Πίνακας 2.2 Άνοιγμα γέφυρας και ταχύτητα κατασκευής ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής του φορέα καταστρώματος. Τρόπος Κατασκευής Συνήθη Ανοίγματα L (m) Ταχύτητα κατασκευής (m/εβδομάδα) Προκατασκευασμένες δοκοί Σταθερά ικριώματα στο έδαφος Προωθούμενο ικρίωμα Προβολοδόμηση Προβολοδόμηση με προκατασκευή Προώθηση από ακρόβαθρο χωρίς ιστό ανάρτησης Προώθηση από ακρόβαθρο με ιστό ανάρτησης Πίνακας 2.3 Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα μεθόδων κατασκευής γεφυρών. Τρόπος Κατασκευής Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Προκατασκευασμένες δοκοί Οικονομικότητα μεθόδου Έλλειψη ευαισθησίας σε διαφορικές καθιζήσεις Απλότητα μελέτης και κατασκευής - Γεωμετρικοί περιορισμοί - Έλλειψη συνέχειας φορέα καταστρώματος πάνω από τα μεσόβαθρα - Μεγάλο απαιτούμενο πλάτος βάθρων - Χαμηλή αισθητική - Σχετικά μεγάλη απαιτούμενη ποσότητα χάλυβα και σκυροδέματος 36

38 Σταθερά ικριώματα στο έδαφος Απλότητα κατασκευής Ευελιξία την κάτοψη Δυνατότητα καλής σεισμικής συμπεριφοράς και ευστάθειας Μεγάλο ελεύθερο ύψος κάτω από τη γέφυρα Υψηλή υπερστατικότητα - Υψηλό κόστος ικριωμάτων και ξυλοτύπων - Σχετικά μικρό άνοιγμα - Βραδεία πρόοδος εργασιών - Ευαισθησία σε διαφορικές καθιζήσεις - Μεγάλο ίδιο βάρος Προωθούμενο ικρίωμα Δυνατότητα συνεχούς φορέα Μεγάλη ταχύτητα κατασκευής Ευελιξία σε οριζοντιογραφία Οικονομική λύση - Κόστος ειδικού εξοπλισμού - Σχετικά περιορισμένο φάσμα ανοιγμάτων - Αδυναμία κατασκευής φορέων με μεταβλητό ύψος - Δύσκολη μελέτη 37

39 Προβολοδόμηση Δυνατότητα οικονομικής κατασκευής ανοιγμάτων >60m από σκυρόδεμα Μονολιθική σύνδεση με τα βάθρα-καλή σεισμική συμπεριφορά Μη απαίτηση ειδικού εξοπλισμού - Βραδεία πρόοδος εργασιών - Απαίτηση ειδικής τεχνογνωσίας - Απαίτηση μεγάλου αριθμού τενόντων και αγκυρώσεων - Ύπαρξη σημαντικών καταναγκασμών - Παρεμπόδιση χρήσης σεισμικής μόνωσης Προβολοδόμηση με προκατασκευή Μεγάλη ταχύτητα προόδου εργασιών Καλύτερη και εγγυημένη ποιότητα Οικονομίες κλίμακας για γέφυρες μεγάλου μήκους - Αυξημένες απαιτήσεις σε οπλισμό - Υψηλότερο επίπεδο τεχνογνωσίας - Περιορισμοί στη μεταβολή του ύψους του κιβωτίου - Αυξημένο κόστος ειδικών μέτρων στους αρμούς 38

40 Προώθηση από ακρόβαθρο Οικονομική ως προς τον απαιτούμενο οπλισμό Ταχύτατη πρόοδος του έργου Απουσία καταναγκασμών από θερμοκρασία - Απαίτηση μεγάλου ύψους φορέα - Σχετικά μεγάλο βάρος καταστρώματος - Μεγάλη απαιτούμενη προένταση - Αδυναμία μονολιθικής σύνδεσης - Σχετικά υψηλή τεχνογνωσία Εικόνα 2.32 Κατανομή κόστους κατασκευής για κάθε μέθοδο (Πηγή: Κωνσταντινίδης, 2012) 39

41 3. Κοστολόγηση γεφυρών 3.1 Κοστολόγηση δημόσιων τεχνικών έργων Προκοστολόγηση τεχνικού έργου Συμβατικός προϋπολογισμός δημοσίου έργου Ο υπολογισμός του κόστους ενός έργου πριν την κατασκευή του μπορεί να γίνεται σε διάφορες φάσεις του κύκλου ζωής του έργου, με διαφορετική ακρίβεια προσέγγισης κάθε φορά και δίνει στοιχεία χρήσιμα για τη σκοπιμότητα της κατασκευής του έργου, για την εξασφάλιση της απαιτούμενης χρηματοδότησης, για τον προγραμματισμό των πιστώσεων και της κατανομής των κεφαλαίων μιας εταιρείας, για την υποβολή προσφοράς από μια εργοληπτική εταιρεία κ.α. Η αξιοπιστία μιας προκοστολόγησης εξαρτάται από την ορθότητα και πληρότητα της μελέτης, την ακρίβεια της προμέτρησης, την ακρίβεια των στοιχείων κόστους που θα χρησιμοποιηθούν (πίνακες συντελεστών κόστους, πίνακες τιμών μονάδος κ.λ.π.) και από το εύρος και την πληρότητα της προκοστολόγησης (κόστος εξασφάλισης γης, κόστος μελετών - ερευνών, κόστος αδειών, κόστος κατασκευής, κόστος ελέγχων, κόστος ασφάλισης κ.λ.π.) Μέθοδοι εκτίμησης του κόστους των κατασκευών Εκτίμηση κόστους με βάση συγκριτικά στοιχεία Χρησιμοποιείται κατά κανόνα στα αρχικά στάδια σχεδιασμού, όταν οι πληροφορίες που υπάρχουν για το έργο περιορίζονται στις γενικές παραμέτρους του έργου. Πρόκειται για την προκαταρκτική εκτίμηση του κόστους, της οποίας η ακρίβεια δεν υπερβαίνει το ± 15-25%. Η μέθοδος βασίζεται σε ιστορικά στοιχεία κόστους πλήρως αποπερατωμένων παρόμοιων έργων. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των διαθεσίμων ιστορικών στοιχείων, τόσο πιο αξιόπιστη είναι η μέθοδος. 40

42 Εκτίμηση κόστους τετραγωνικού ή κυβικού μέτρου Η μέθοδος έχει εφαρμογή τόσο στην προκαταρκτική όσο και στην ενδιάμεση (πχ. στάδιο προμελέτης) εκτίμηση του κόστους και βασίζεται, επίσης, σε ιστορικά στοιχεία. Η ακρίβεια είναι αρκετά καλή (± 5-15%), όταν ο σχεδιασμός έχει προχωρήσει τόσο ώστε να μπορούν να μετρηθούν για παράδειγμα οι επιφάνειες των δαπέδων ή οι όγκοι των προβλεπομένων χώρων. Τόσο οι κατασκευαστικές εταιρείες όσο και οι Αναθέτουσες Αρχές συντηρούν και ανατρέχουν σε σχετικές κοστολογικές βάσεις δεδομένων. Για την επίτευξη μεγαλύτερης ακρίβειας στις εκτιμήσεις που γίνονται με την μέθοδο αυτή γίνονται προσαρμογές με βάση τοπικούς δείκτες κόστους, όπως το τοπικό ύψος μισθών και ημερομισθίων, τυχόν ειδικές τοπικές επιβαρύνσεις κλπ. Γίνονται επίσης γραμμικές παρεμβολές μεταξύ των διαθεσίμων στοιχείων των πινάκων. Πρόσθετες διορθωτικές ρυθμίσεις μπορούν να γίνουν με βάση τα ιδιαίτερα ή ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της κατασκευής, τις επί τόπου συνθήκες και τα λοιπά απαιτούμενα χαρακτηριστικά του έργου. Εκτίμηση δαπάνης για επιμέρους κατηγορίες εργασιών Πρόκειται για εκτιμήσεις ενδιαμέσου σταδίου μελέτης, όταν δηλαδή τα κατασκευαστικά σχέδια έχουν προχωρήσει σε βαθμό ολοκλήρωσης 50-75% και η ακρίβεια των υπολογισμών μπορεί να προσεγγίσει το ±10%. 41

43 Εκτίμηση δαπάνης με βάση τιμές μονάδος εργασιών Στη συγκεκριμένη προσέγγιση το κατασκευαστικό έργο διαιρείται σε όσο το δυνατόν μικρότερα αντικείμενα εργασιών, για το καθένα από τα οποία προσδιορίζεται «τιμή μονάδος». Η τιμή μονάδος επί την αντίστοιχη ποσότητα παρέχει το κόστος κάθε επιμέρους εργασίας, το δε άθροισμα των μερικών γινομένων το συνολικό κόστος. Αυτή η μεθοδολογία παρέχει την ακριβέστερη εκτίμηση του κόστους της κατασκευής, η οποία μπορεί να διαφοροποιηθεί μόνο από τις συνθήκες προσφοράς - ζήτησης μιας συγκεκριμένης αγοράς. Εκτίμηση με χρήση βάσεων ιστορικών κοστολογικών δεδομένων Στις ΗΠΑ, στην Ευρώπη, στην Ιαπωνία και στην Αυστραλία έχουν αναπτυχθεί αρκετές βάσεις δεδομένων με ιστορικά κοστολογικά στοιχεία (π.χ. Historical Air Force Construction Cost Handbook - ΗΠΑ), οι οποίες παρέχουν επίκαιρες τιμές μονάδος για διάφορες εργασίες. Οι εν λόγω βάσεις δημιουργούνται βασιζόμενες σε αρχεία κοστολογικών δεδομένων έργων και τρέχουσες τιμές προσφοράς προμηθευτών και εκδίδονται ετησίως σε βιβλία και CD ή παρέχονται μέσω υπολογιστή με σύνδεση στα αντίστοιχα δίκτυα (extranets) των παρόχων των υπηρεσιών. Οφείλει να επισημανθεί πως η χρησιμοποίηση δημοσιευομένων στοιχείων κοστολογικής εκτίμησης συνδεδεμένων με βάσεις δεδομένων ενέχει κινδύνους εάν δεν ληφθούν υπόψη και δεν αξιολογηθούν σωστά οι ιδιαιτερότητες του υπό εξέταση έργου, καθώς κάθε έργο είναι μοναδικό και εξαρτάται ταυτόχρονα από μία σειρά συγκεκριμένων τοπικών συνθηκών. Επομένως, όταν χρησιμοποιούνται κοστολογικές βάσεις δεδομένων, ο υπεύθυνος μηχανικός πρέπει να αξιολογεί κάθε χρησιμοποιούμενη τιμή, προκειμένου να αποφασίσει εάν έχει εφαρμογή στο συγκεκριμένο έργο Μεθοδολογία τιμολόγησης στην Ελλάδα για τα δημόσια έργα Η πρώτη απόπειρα κοστολόγησης δημοσίων έργων χρονολογείται ήδη προ πολέμου με την έκδοση της Γενικής Ανάλυσης Τιμών από τον Γ. Χαλκιόπουλο. Πιο συγκεκριμένα η έκδοση (Γενική Ανάλυσις Τιμών, Τόμος Α : Οικοδομικά Έργα) 42

44 (εικόνα 3.1) είχε κυκλοφορήσει το 1937 από τις εκδόσεις του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΤΕΕ) ως Ελληνικό Πρότυπο. Η εν λόγω Ανάλυση δεν είχε χαρακτήρα εθνικού νόμου και ούτε είχε υποχρεωτική εφαρμογή, αλλά πιθανότατα χρησιμοποιούταν ως βοηθητικό εργαλείο για την κοστολόγηση των έργων από τους μελετητές και ενδεχομένως μέχρι και την έγκριση των Παλαιών Αναλύσεων Τιμών (ΠΑΤ) που έγινε μεταξύ των ετών 1975 και Πριν την εφαρμογή των Νέων Ενιαίων Τιμολογίων, που βρίσκονται σε εφαρμογή σήμερα στην Ελλάδα, εφαρμοζόταν το σύστημα με τα Παλαιά Αναλυτικά Τιμολόγια που εγκρίθηκαν μεταξύ των ετών 1975 και Τα Αναλυτικά Τιμολόγια περιλαμβάνουν άρθρα τιμολογίων για κατασκευαστικές εργασίες οι οποίες αναλύονται στους επιμέρους συντελεστές (εργατικό προσωπικό, δομικά μηχανήματα, δομικά υλικά). Για κάθε εργασία, δηλαδή, υπάρχει σύντομη περιγραφή και ανάλυση για την απαιτούμενη συμμετοχή (σε είδος και σε ποσότητα) συντελεστών για την πραγματοποίηση αυτής. Αυτές οι αναλύσεις, αφού τροφοδοτηθούν από την Τιμαριθμική με τις βασικές τιμές των συντελεστών στους οποίους έχει αναλυθεί κάθε εργασία, εξάγουν την τιμή μονάδος των εργασιών αυτών. Τα αναλυτικά τιμολόγια είναι τα εξής : ΑΤΕΟ: Ανάλυση Τιμών Έργων Οδοποιίας. ΑΤΟΕ: Ανάλυση Τιμών Οικοδομικών Έργων. ΑΤΥΕ: Ανάλυση Τιμών Υδραυλικών Έργων. ΑΤΛΕ: Ανάλυση Τιμών Λιμενικών Έργων. ΑΤΕΠ: Ανάλυση Τιμών Έργων Πρασίνου. ΑΤΗΕ: Ανάλυση Τιμών Ηλεκτρομηχανολογικών Εργασιών. ΑΤΑΕ: Ανάλυση Αναδασωτικών Εργασιών. Αναλύσεις Τιμών Έργων Επισκευών από Σεισμούς. Η Τιμαριθμική είναι ένας κατάλογος με τις βασικές τιμές των συντελεστών παραγωγής (ημερομίσθια, μισθώματα, υλικά κ.λ.π) που αναφέρονται στις αναλύσεις τιμών. Ο κατάλογος αυτός τροφοδοτεί τις προαναφερθείσες Αναλύσεις Τιμών, ώστε να προκύψει η τιμή μονάδος για κάθε εργασία. 43

45 Εικόνα 3.1 Εξώφυλλο της έκδοσης «Γενική Ανάλυση Τιμών» του Γ. Χαλκιόπουλου (Πηγή: Παναγόπουλος, 2012) Τον Οκτώβριο του 2004 όμως, ο τότε Υπουργός ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ με την ΥΑ Δ17α/01/93/ΦΝ.437 (ΦΕΚ Β 1556/ ) προχώρησε στην έγκριση των Νέων Ενιαίων Τιμολογίων καταργώντας με αυτόν τον τρόπο τις Παλαιές Αναλύσεις Τιμών και ακυρώνοντας κάθε προσπάθεια αναβάθμισής τους και εκσυγχρονισμού τους. Η Τιμαριθμική όπως αναφέρθηκε παραπάνω είναι ένας κατάλογος που περιέχει τις βασικές τιμές για όλους τους συντελεστές παραγωγής που απαιτούνται για τις εργασίες που περιλαμβάνονται στις Αναλύσεις Τιμών. Ο κατάλογος αυτός ενημερώνεται από το Υ.ΠΟ.ΜΕ.ΔΙ (πρώην Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ) ανά τρίμηνο. Η Επιτροπή Διαπιστώσεως Τιμών Δημοσίων Έργων (ΕΔΤΔΕ) συντάσσει Πρακτικό στο οποίο αναγράφονται οι διαπιστούμενες τιμές στην περιοχή Πρωτευούσης, κατά την αρχή εκάστου ημερολογιακού τριμήνου, για τους ακόλουθους συντελεστές παραγωγής : Τα ημερομίσθια τα καταβαλλόμενα στους μέσης απόδοσης εργαζομένους στα Δημόσια έργα (χωρίς τις κρατήσεις ΙΚΑ κλπ που βαρύνουν τον 44

46 Εργοδότη) για την μέση ημερήσια διάρκεια εργασίας που προβλέπεται από τις σχετικές διατάξεις. Τη μέση Εργοδοτική Επιβάρυνση (ΙΚΑ, δώρα κλπ) επί των ημερομισθίων. Τη μέση διάρκεια σε ώρες της ημερήσιας εργασίας για τις διάφορες κατηγορίες εργαζομένων. Το κόμιστρο (Κ). Τα ημερήσια μισθώματα μηχανημάτων και αυτοκινήτων. Τα ημερήσια μισθώματα και τις τιμές κτήσεως των μηχανημάτων και αυτοκινήτων της Ν. ΑΤΕΟ. Τις τιμές μισθοτροφοδοσίας ΑΤΛΕ. Τις τιμές των υλικών, με όλες τις επιβαρύνσεις (πλήν ΦΠΑ), ως υλικών επί τόπου του έργου. Άξιο αναφοράς στη σύνταξη της Τιμαριθμικής είναι το γεγονός ότι ενώ οι βασικές τιμές διαπιστώνονται στην περιοχή πρωτευούσης, εφαρμόζονται για τα Δημόσια Έργα ολόκληρης της επικράτειας. Αυτό ουσιαστικά είναι οικονομικά απαράδεκτο καθώς δεν ισχύουν οι ίδιες συνθήκες στην αγορά των δομικών υλικών στην περιοχή της πρωτευούσης με την υπόλοιπη επικράτεια. Επιπλέον η Τιμαριθμική δεν είναι ενιαία. Αντίθετα, για κάθε Αναλυτικό Τιμολόγιο υπάρχει και η αντίστοιχη συλλογή βασικών τιμών της Τιμαριθμικής. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σε μερικές περιπτώσεις το ίδιο υλικό να εντοπίζεται με διαφορετικό κωδικό σε ένα τμήμα της Τιμαριθμικής απ ότι σε ένα άλλο. Τέλος, σχετικά με τη λειτουργία του μηχανισμού «διαπίστωσης» τιμών υπάρχουν σοβαρές ενστάσεις από τις Εργοληπτικές Οργανώσεις.Οι Παλαιές Αναλύσεις είναι μία σειρά Αναλυτικών Τιμολογίων διαφόρων εργασιών στα οποία αναλύονται οι απαιτούμενοι συντελεστές (σε είδος και ποσότητα) για την εκτέλεσή τους, και από τα οποία, αφού τροφοδοτηθούν με τις βασικές τιμές των συντελεστών παραγωγής από την Τιμαριθμική, ανάλογα με το τρίμηνο προσδιορίζεται η τιμή μονάδος για κάθε εργασία. 45

47 3.1.4 Μετάβαση από τις παλαιές αναλύσεις τιμών στα Νέα Ενιαία Τιμολόγια Μετά από χρόνια γενικής εφαρμογής του παλαιού συστήματος Αναλύσεως τιμών παρατηρήθηκε ότι οι Αναλύσεις αυτές ήταν ανεπαρκείς ως προς το θεματολόγιο και παρωχημένες ως προς τη μεθοδολογία εκτελέσεως των έργων. Πολλά από τα άρθρα τους δεν είχαν πλέον ουσιαστική ισχύ από την επελθούσα εκμηχάνιση των εργασιών, την αντικατάσταση της χειρωνακτικής εργασίας από φθηνότερα, ταχύτερα και μεγαλύτερων αποδόσεων μηχανήματα, αλλά επίσης και από την αλλαγή στον τρόπο εκτελέσεως και τα χρησιμοποιούμενα υλικά. Συνεπώς προέκυψε η ανάγκη χρήσης ενός νέου συστήματος προκοστολόγησης τιμολόγησης των δημοσίων έργων, πιο σύγχρονο και πιο λεπτομερές, καθώς το παλαιότερο ήταν πλέον αρκετά παρωχημένο και ελλιπές. Ο απαραίτητος εκσυγχρονισμός απαιτούταν για να μειωθούν οι παρατηρούμενες σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ προγραμματικού κόστους και προσφορών για την ανάληψη της κατασκευής ενός δημόσιου έργου. Στην κατεύθυνση αυτή δημιουργήθηκε το σχέδιο δράσης (Action Plan) το οποίο όμως εγκαταλείφθηκε λόγω του Ν 3262/2004 με τον οποίο εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση υπ αριθμ. Δ17α/01/93/ΦΝ437/ που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 1556 Β / με την οποία εγκρίθηκαν τα πρώτα Νέα Ενιαία Τιμολόγια (ΝΕΤ) για έργα Οδοποιίας, Υδραυλικά, Λιμενικά και Οικοδομικά.Πρέπει να σημειωθεί ότι δε συντάχθηκαν Νέα Ενιαία Τιμολόγια αντίστοιχα για όλες τις Παλαιές Αναλύσεις Τιμών που ήταν σε ισχύ. Πιο συγκεκριμένα δεν συντάχθηκαν Ενιαία Τιμολόγια για τις Ηλεκτρομηχανολογικές Εργασίες, για τις Αναδασωτικές Εργασίες καθώς και για τις Εργασίες Επισκευών από σεισμούς. Επομένως για αυτές τις εργασίες γίνεται ακόμη και σήμερα κοστολόγηση βάσει των αντίστοιχων Παλαιών Αναλύσεων Τιμών. Ουσιαστικά δηλαδή οι Παλαιές Αναλύσεις Τιμών δεν καταργήθηκαν πλήρως, παρά μόνο για τις εργασίες για τις οποίες βγήκαν τα αντίστοιχα Ενιαία Τιμολόγια (Έργα Οδοποιίας, Υδραυλικά, Λιμενικά και Οικοδομικά Έργα καθώς και Έργα Πρασίνου). Συνεπώς αυτή τη στιγμή χρησιμοποιούνται και τα δύο συστήματα τιμολόγησης ανάλογα με το είδος της εργασίας προς τιμολόγηση). 46