Αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου για παιδική παχυσαρκία: οδηγός αποτελεσματικότερης πρόληψης

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου για παιδική παχυσαρκία: οδηγός αποτελεσματικότερης πρόληψης"

Φιλοκράτης Κομνηνός
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου για παιδική παχυσαρκία: οδηγός αποτελεσματικότερης πρόληψης Γιάννης Μανιός Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Διαιτολογίας - Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

2 Παχυσαρκία: Πόσο αυξάνει τον κίνδυνο για χρόνια νοσήματά? BMC Public Health 2008, 8:140 doi: /

3 Παχυσαρκία: Πόσο αυξάνει τον κίνδυνο για χρόνια νοσήματά? BMC Public Health 2008, 8:140 doi: /

4 ΗΠΑ: Επιπολασμός παχυσαρκίας στους ενήλικες Source: National Health Examination Survey, National Health and Nutrition Examination Surveys I, II, III and , NCHS, CDC.

5 ΗΠΑ: Επιπολασμός παχυσαρκίας στα παιδιά και στους εφήβους Source: National Health Examination Survey, National Health and Nutrition Examination Surveys I, II, III and , NCHS, CDC.

6 ΗΠΑ: Επιπολασμός παχυσαρκίας στα παιδιά, εφήβους, ενήλικες Source: National Health Examination Survey, National Health and Nutrition Examination Surveys I, II, III and , NCHS, CDC.

7 Παχυσαρκία στην παιδική ηλικία Freedman DS et al. (2001) Relationship of Childhood Obesity to Coronary Heart Disease Risk Factors in Adulthood: The Bogalusa Heart Study Pediatrics;108:712

8 Παχυσαρκία στην παιδική ηλικία Freedman DS et al. (2001) Relationship of Childhood Obesity to Coronary Heart Disease Risk Factors in Adulthood: The Bogalusa Heart Study Pediatrics;108:712

9 Επιπολασμός υπέρβαρου και παχυσαρκίας σε έφηβους άρρενες, Υπέρβαροι Παχύσαρκοι Manios et al. (2005) Age-dependent changes in body size of Greek boys during Obesity Research, in- press

10 Αλλαγές σε παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση παχυσαρκίας National Food Survey, HMSO, Family Expenditure Survey, Population Censuses and Surveys Central Statistical Office

uk/esg/publications/nfs Family Expenditure Survey, Population Censuses and

11 Αλλαγές ενεργειακής πρόσληψης και κατανάλωσης τροφίμων A Kafatos: Diet, Antioxidants and Health-Case Study: The Cretan Experience in Antioxidant Status, Diet, Nutrition and Health. in Antioxidant Status, Diet, Nutrition, and Health, A Papas (editor), London, New York: CRC Press; Source: National Food Survey, Updated on: 5-Mar-01

in Antioxidant Status, Diet, Nutrition, and Health, A Papas (editor), London, New York: CRC

12 Growth, Exercise and Nutrition Epidimiological Survey In preschoolers THE GENESIS STUDY Επιδημιολογική μελέτη διατροφής, ανάπτυξης και θρέψης σε βρέφη και παιδιά 1-5 ετών Manios Y (2006) BMC Public Health

13 Μελέτη ΝΗΠΙΩΝ 1218 αγόρια Δείγμα μελέτης 2374 παιδιά 1-5 ετών 1156 κορίτσια

14 PRediabetes, Obesity and GRowth Epidemiological Study in Schoolchildren THE PROGRESS STUDY Αξιολόγηση διατροφικών συνηθειών, φυσικής δραστηριότητας και ανθρωπομετρική εξέταση παιδιών σχολικής ηλικίας (9-12ετών)

15 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ PROGRESS Έναρξη Μάιος 2007 Πιλοτικό στάδιο Ιούνιος 2007 Σεπτέμβριος 2007 Δεύτερο κυρίως στάδιο Ιούνιος 2008 Σεπτέμβριος 2008 Συνεχίζεται ως σήμερα Τρίτο στάδιο Δείγμα παρούσας ανάλυσης 729 παιδιά 10-12ετών 379 αγόρια 350 κορίτσια

στάδιο Ιούνιος 2008 Σεπτέμβριος 2008 Συνεχίζεται ως σήμερα Τρίτο

16 Επιπολασμός παχυσαρκίας στην Ελλάδα % υπέρβαροι παχύσαρκοι >20 Ηλικία (έτη) Manios et al. (2006) Obesity Research Manios Y. (2006) BMC Public Health Krassas et al. (2001) J Pediatr Endocrinol Metab Panagiotakos et al. (2004 ) Obesity Research

17 Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας Υπάρχουν τέσσερις κύριες κατηγορίες παραγόντων Γενετικές καταβολές Περιγεννητικοί παράγοντες ΚΟΕ και δημογραφικά χαρακτηριστικά Διατροφή Σωματική άσκηση

παραγόντων Γενετικές καταβολές Περιγεννητικοί

18 Γενετικές καταβολές Παχυσαρκία γονέων

19 Παχυσαρκία γονέων παιδεύει τέκνα; Whitaker et al (1997) Predicting obesity in young adulthood from childhoodand parental obesity N Engl J Med 337 (13):

20 Ποιος πυροδοτεί την έκφραση αυτών των γενετικών καταβολών; Περιβάλλον

21 Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας Υπάρχουν τέσσερις κύριες κατηγορίες παραγόντων Γενετικές καταβολές Περιγεννητικοί παράγοντες ΚΟΕ και δημογραφικά χαρακτηριστικά Διατροφή Σωματική άσκηση

22 Περιγεννητικοί παράγοντες Βάρος Γέννησης Διαβήτης κύησης Θηλασμός

23 Περιγεννητικοί παράγοντες Βάρος Γέννησης Διαβήτης κύησης Θηλασμός

24 Βάρος γέννησης: «The Early Origins Hypothesis" του David Barker (1986) Σύνδεση του χαμηλού βάρους γέννησης με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων στην ενήλικο ζωή.

25 Βάρος γέννησης και παχυσαρκία Το αυξημένο βάρος γέννησης σχετίζεται θετικά με το ΔΜΣ σε μεγαλύτερη ηλικία (άλιπη μάζα όχι λιπώδης) αλλά. Το χαμηλό βάρος γέννησης σχετίζεται αντίστροφα με: Κεντρική παχυσαρκία Ινσουλινοαντίσταση, Μεταβολικό σύνδρομο, Διαβήτης Τύπου 2 και Καρδιαγγειακά νοσήματα

26 Fernandez-Twinn DS, Ozanne SE (2006) Mechanisms by which poor early growth programs type-2 diabetes, obesity and the metabolic syndrome Physiology & Behavior; 88:

27 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ: βάρος γέννησης 50% έγιναν παχύσαρκα 45,5% έγιναν παχύσαρκα 41.3% έγιναν παχύσαρκα

28 Περιγεννητικοί παράγοντες Βάρος Γέννησης Διαβήτης κύησης Θηλασμός

29 Διαβήτης κύησης και παιδική παχυσαρκία Ο διαβήτης κύησης σχετίζεται με αυξημένο βάρος γέννησης Η γλυκόζη περνά τον πλακούντα εμβρυϊκή υπερινσουλιναιμία Προτεινόμενος μηχανισμός

30 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ: Διαβήτης κύησης 78,6% έγιναν παχύσαρκα *p< % έγιναν παχύσαρκα

31 Περιγεννητικοί παράγοντες Βάρος Γέννησης Διαβήτης κύησης Θηλασμός

32 Θηλασμός και παιδική παχυσαρκία Arenz S et al. (2004) Breastfeeding and Childhood Obesity IJO ;28:

33 Θηλασμός και παιδική παχυσαρκία Von Kries R et al. (1999) Breast feeding and obesity: cross sectional study BMJ ; 319:

34 Πώς εξηγείται η προστατευτική δράση του θηλασμού στην εμφάνιση παχυσαρκίας; Ταπαιδιά που τρέφονται με μητρικό γάλα έχουν περισσότερο έλεγχο στην ποσότητα γάλακτος που καταναλώνουν και στα διαστήματα μεταξύ των γευμάτων. Bosma et al. Dev Med Child Neurol 1990 Mathew & Bhatia. Am J Dis Child 1989 Ταπαιδιά που τρέφονται με υποκατάστατα γάλακτος μετά την 6 η εβδομάδα ζωής καταναλώνουν 20-30% μεγαλύτερο όγκο τροφής σε σχέση με τα παιδιά που θηλάζουν Sievers et al. Ann Nutr Metab 2002 Οταχύτερος ρυθμός κατανάλωσης γάλακτος από το μπουκάλι σε σχέση με το στήθος φάνηκε να συνδέεται με μεγαλύτερο βαθμό παχυσαρκίας κατά τη νηπιακή ηλικία Agras et al. J Pediatr 1987 Agras et al. J Pediatr 1990

35 Πώς εξηγείται η προστατευτική δράση του θηλασμού στην εμφάνιση παχυσαρκίας; Ηυψηλή πρόσληψη πρωτεΐνης στα βρέφη που τρέφονται με υποκατάστατα γάλακτος μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα ινσουλίνης και του ινσουλινομιμητικού αυξητικούπαράγοντα (IGF1). Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης και IGF1 μπορούν να αυξήσουν τους ρυθμούς ανάπτυξης μέχρι τα 2 χρόνια αλλά ταυτόχρονα να αυξήσουν τη λιπογένεση, αυξάνοντας τον κίνδυνο για παχυσαρκία στην ενήλικο ζωή. Lucas et al. Acta Paediatr Scand 1981 Karlberg et al. Eur J Clin Nutr 1994 Hoppe et al. Am J Clin Nutr 2004 Hauner et al. Horm Metab Res Suppl 1988

36 Αυξημένη πρόσληψη πρωτεΐνης Gunnarsdottir & Thorsdottir. (2003) Growth and infant feeding and BMI at 6 years IJO ;27:

37 Κατανομή της πρωτεϊνικής πρόσληψης (g) για παιδιά μηνών

38 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ: Θηλασμός 32,2% έγιναν παχύσαρκα *p< ,2% έγιναν παχύσαρκα

39 Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας Υπάρχουν τέσσερις κύριες κατηγορίες παραγόντων Γενετικές καταβολές Περιγεννητικοί παράγοντες ΚΟΕ και δημογραφικά χαρακτηριστικά Διατροφή Σωματική άσκηση

40 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ: Ποσοστά παχυσαρκίας & ΚΟΕ παράγοντες

41 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ: Ποσοστά παχυσαρκίας & ΚΟΕ παράγοντες

42 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ: Ποσοστά παχυσαρκίας & ΚΟΕ παράγοντες

43 Πολύπαραγοντική λογιστική παλινδρόμηση & υπολογισμός των πιθανοτήτων ανά παράγοντα κινδύνου για εμφάνιση παχυσαρκίας

44 Μελέτη ΝΗΠΙΩΝ 1218 αγόρια Δείγμα μελέτης 2374 παιδιά 1-5 ετών 1156 κορίτσια

45 Μελέτη ΝΗΠΙΩΝ:παράγοντες κινδύνου για παχυσαρκία Μοντέλο 1 3-5ετών Odds ratio Μόρφωση μητέρας <9 έτη Μόρφωση πατέρα >12 έτη Υπέρβαρη και παχύσαρκη μητέρα 1,236 0,815 1,539** Υπέρβαρος και παχύσαρκος πατέρας 2,420*** Ενεργειακή πρόσληψη <80% ΕΕR 0,816 Ενεργειακή πρόσληψη >120% ΕΕR 1,162 >3ώρες/εβδομάδα άσκηση 0,588* Κάπνισμα μητέρας κατά την εγκυμοσύνη 1,115 SGA παιδί 0,618 Αποκλειστικός θηλασμός για 6 μήνες 0,912 *: P<0.05, **: P<0.01, ***: P<0.001

46 Μελέτη ΝΗΠΙΩΝ:παράγοντες κινδύνου για παχυσαρκία Μοντέλο ετών Odds ratio Μόρφωση μητέρας <9 έτη Μόρφωση πατέρα >12 έτη Υπέρβαρη και παχύσαρκη μητέρα 1,321 0,867 1,463* Υπέρβαρος και παχύσαρκος πατέρας 2,511*** Ενεργειακή πρόσληψη <80% ΕΕR 0,909 Ενεργειακή πρόσληψη >120% ΕΕR 1,092 >3ώρες/εβδομάδα άσκηση 0,600* Κάπνισμα μητέρας κατά την εγκυμοσύνη 1,110 SGA παιδί 0,769 Αποκλειστικός θηλασμός για 6 μήνες 0,792 Ρυθμός ανάπτυξης *: P<0.05, **: P<0.01, ***: P< ,524*

47 Μελέτη ΝΗΠΙΩΝ:παράγοντες κινδύνου για παχυσαρκία Μόρφωση μητέρας <9 έτη Μόρφωση πατέρα >12 έτη Υπέρβαρη και παχύσαρκη μητέρα Μοντέλο ετών Odds ratio 1,249 0,920 1,600** Υπέρβαρος και παχύσαρκος πατέρας 2,625*** Ενεργειακή πρόσληψη <80% ΕΕR 1,195 Ενεργειακή πρόσληψη >120% ΕΕR 1,102 >3ώρες/εβδομάδα άσκηση 0,645 Κάπνισμα μητέρας κατά την εγκυμοσύνη 1,135 SGA παιδί 0,892 Αποκλειστικός θηλασμός για 6 μήνες 0,828 Ρυθμός ανάπτυξης 1,333 X Υποεκτίμηση βάρους παιδιού 1,750*** *: P<0.05, **: P<0.01, ***: P<0.001 X

48 Μελέτη ΝΗΠΙΩΝ: Αντίληψη της μητέρας για το βάρος του παιδιού της

49 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ PROGRESS Έναρξη Μάιος 2007 Πιλοτικό στάδιο Ιούνιος 2007 Σεπτέμβριος 2007 Δεύτερο κυρίως στάδιο Ιούνιος 2008 Σεπτέμβριος 2008 Συνεχίζεται ως σήμερα Τρίτο στάδιο Δείγμα παρούσας ανάλυσης 729 παιδιά 10-12ετών 379 αγόρια 350 κορίτσια

50 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ: Παράγοντες κινδύνου για παχυσαρκία Μοντέλο 1 Odds ratio ΔΜΣ Ρυθμός ανάπτυξης 1.61* Κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη 1.39 Βάρος μητέρας πριν την εγκυμοσύνη 1.02* Βάρος που πήρε η μητέρα κατά την εγκυμ. 1.03* Υπέρταση κατά την εγκυμοσύνη 0.69 Διαβήτης κύησης 18.12** Σειρά γέννησης 1.27 Αποκλειστικός θηλασμός 0.88* SGA 1.14 LGA 1.11 *: P<0.05, **: P<0.01, ***: P<0.001 Έγινε διόρθωση για το φύλο και την εθνικότητα του παιδιού

51 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ: Παράγοντες κινδύνου για παχυσαρκία Μοντέλο 2 Odds ratio ΔΜΣ Ρυθμός ανάπτυξης 0.64 Κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη 2.36 Βάρος μητέρας πριν την εγκυμοσύνη 1.05* Βάρος που πήρε η μητέρα κατά την εγκυμ. 1.06* Υπέρταση κατά την εγκυμοσύνη 0.94 Διαβήτης κύησης 17.20** Σειρά γέννησης 0.82 Αποκλειστικός θηλασμός 1.15 SGA 2.82 LGA 1.03 *: P<0.05, **: P<0.01, ***: P<0.001 Έγινε διόρθωση για το φύλο και την εθνικότητα του παιδιού Αποκλείστηκαν οι υποκαταγραφείς από την ανάλυση

52 Μελέτη ΕΦΗΒΩΝ: Παράγοντες κινδύνου για παχυσαρκία Μοντέλο 3 Odds ratio ΔΜΣ Ρυθμός ανάπτυξης 0.67 Κάπνισμα κατά την εγκυμοσύνη 1.85 Βάρος μητέρας πριν την εγκυμοσύνη 1.04 Βάρος που πήρε η μητέρα κατά την εγκυμ Υπέρταση κατά την εγκυμοσύνη Διαβήτης κύησης 55.63** Σειρά γέννησης 0.84 Αποκλειστικός θηλασμός 1.19 SGA 3.10 LGA 0.65 Γάλα-Φρούτα-Λαχανικά-Αναψυκτικά 1.22 Σωματική άσκηση 0.97*** *: P<0.05, **: P<0.01, ***: P<0.001 Έγινε διόρθωση για το φύλο και την εθνικότητα του παιδιού Αποκλείστηκαν οι υποκαταγραφείς από την ανάλυση

53 Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας Υπάρχουν τέσσερις κύριες κατηγορίες παραγόντων Γενετικές καταβολές Περιγεννητικοί παράγοντες ΚΟΕ και δημογραφικά χαρακτηριστικά Διατροφή Σωματική άσκηση

54 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Δημητριακά: 5-6 μερίδες 1 μερίδα= 1 φέτα ψωμί ½ φλιτζ. ρύζι ή μακαρόνια Λαχανικά: 2-3 φλιτζάνια Φρούτα: 1½ -2 φρούτα Γαλακτοκομικά: 3 μερίδες 1 μερίδα=1 φλιτζάνι γάλα ή γιαούρτι 45γρ. τυρί Κρέας, ψάρι: 2-3 μερίδες 1 μερίδα= 60γρ. Κρέας ή ψάρι 1 αυγό ½ φλιτζ. όσπρια Λάδι: 5-6 κ.γλ.

56 Συμπερασματικά Έγκαιρη ενημέρωση των γονέων και συστηματική παρακολούθηση των παραγόντων κινδύνου και της εξέλιξης του βάρους των παιδιών θα μπορούσαν να μειώσουν αποτελεσματικά τον επιπολασμό της παχυσαρκίας και των συνεπειών της στην ενήλικο ζωή.

Σχετικά έγγραφα

«Μεσογειακή δίαιτα και υγεία»

«Μεσογειακή δίαιτα και υγεία» «Μεσογειακή δίαιτα και υγεία» Μερόπη Κοντογιάννη Επίκουρη Καθηγήτρια Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής ρ ήμ Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Μεσογειακή δίαιτα