ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΒΑ «ΝΕΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΒΑ «ΝΕΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ»"

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΒΑ «ΝΕΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ» Ηλεκτρονική διαχείριση εκθεμάτων στα ελληνικά μουσεία ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΚΑΡΦΑΚΗ ΕΛΕΝΗΣ Επιβλέποντες Γεώργιος Παυλίδης Καθηγητής Κωνσταντίνος Μέντης Διδάκτωρ Πάτρα, Μάιος 2008

2

3 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΒΑ «ΝΕΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ» Ηλεκτρονική διαχείριση εκθεμάτων στα ελληνικά μουσεία ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΚΑΡΦΑΚΗ ΕΛΕΝΗΣ Επιβλέποντες Γεώργιος Παυλίδης Καθηγητής Κωνσταντίνος Μέντης Διδάκτωρ Εγκρίθηκε από την τριμελή εξεταστική επιτροπή την η Μαίου 2008 Γεώργιος Παυλίδης Παύλος Πέππας Κωνσταντίνος Μέντης Καθηγητής Αναπληρωτής Καθηγητής Διδάκτωρ Πάτρα, Μάιος 2008

4 ΚΑΡΦΑΚΗ ΕΛΕΝΗ Πτυχιούχος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πατρών 2008 all rights reversed

5

6 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα διπλωματική εργασία δεν θα είχε ολοκληρωθεί χωρίς τη συμβολή και τη στήριξη κάποιων ανθρώπων Θα ήθελα λοιπόν να ευχαριστήσω θερμά τον κύριο Παυλίδη Γεώργιο καθηγητή και πρόεδρο του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων, που μου έδωσε την ευκαιρία να ασχοληθώ με ένα τόσο ενδιαφέρον και ιδιαίτερο θέμα που ανταποκρίνεται απολύτως στα επιστημονικά μου ενδιαφέροντα Επίσης ευχαριστώ τον κύριο Πέππα Παύλο, αναπληρωτή καθηγητή και μέλος της τριμελούς επιτροπής, για τη συμβολή του στην ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας Ευχαριστώ θερμότατα και τον κύριο Μέντη Κωνσταντίνο, διδάκτωρα, για την αποτελεσματική συνεργασία και το συνεχές ενδιαφέρον με τα οποία στήριξε επιστημονικά αυτή την προσπάθεια Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους υπεύθυνους των μουσείων του νομού Αχαΐας για το ενδιαφέρον με το οποίο συμμετείχαν στην παρούσα έρευνα, για το χρόνο που διέθεσαν και τις πολύτιμες πληροφορίες με τις οποίες εμπλούτισαν την παρούσα μελέτη Ιδιαίτερες ευχαριστίες θέλω να εκφράσω προς τον κύριο Μήτση Νικόλαο για την απόλυτη στήριξή του, την υπομονή και την επιστημονική του συμβολή στην εργασία Επίσης θέλω να ευχαριστήσω όλους όσους συνέβαλαν με τα σχόλια και την κριτική τους, τους συναδέλφους Ζησιμόπουλο Ιωάννη και Σαλάτα Ηλία και την Μανωλάτου Μαρία Επίσης τους γονείς μου Κοσμά και Πολυξένη Καρφάκη και τον αδελφό μου Ιωάννη για την διαχρονική συμπαράστασή τους και την υλική και ηθική στήριξη των επιλογών μου Επειδή οι ευχαριστίες αυτές με κάνουν να νιώθω νικήτρια σε κινηματογραφικά βραβεία, θέλω να ευχαριστήσω από αυτό το βήμα και όλους εκείνους που παραμέλησα λιγάκι προκειμένου να πραγματοποιηθεί αυτή η εργασία, όλους μου τους φίλους που με στηρίζουν και πιστεύουν σε εμένα

7 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Ο ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Η έννοια του πολιτισμού Η έννοια της πολιτιστικής διαχείρισης Η πολιτιστική διαχείριση και η πρόκληση της ψηφιακής εποχής 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Ο Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ 1 21 Ετυμολογική προσέγγιση 1 22 Ιστορική προσέγγιση Τυπολογική προσέγγιση 25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Ο ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΥΣΕΙΑ Τα ελληνικά μουσεία κατά το 1ο αιώνα Τα ελληνικά μουσεία στον 20ο αιώνα και η πρόκληση της ψηφιακής εποχής 30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Ο ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ ΜΟΥΣΕΙΑΚΩΝ ΕΚΘΕΜΑΤΩΝ Συλλογή Συντήρηση Διατήρηση Έρευνα Πληροφόρηση Εκπαίδευση 3 46 Έκθεση 40 1

8 47 Μάρκετινγκ και Επικοινωνία Μουσειακό μάρκετινγκ Ολοκληρωμένη Μουσειακή Επικοινωνία 43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Ο ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΜΟΥΣΕΙΑΚΩΝ ΕΚΘΕΜΑΤΩΝ Προϋπολογισμός κόστους Συλλογή περιεχομένου Ψηφιοποίηση οργάνωση ψηφιοποιημένου περιεχόμενου: Προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και τεχνολογίες διαχείρισής τους Επιλογή μέσου πρόσβασης 54 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Ο ΤΟ ΕΙΚΟΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ Εικονικό μουσείο ορισμός Πλεονεκτήματα των εικονικών μουσείων έναντι των φυσικών Υπηρεσίες του εικονικού μουσείου Βασικές υπηρεσίες Ειδικές υπηρεσίες Συμπληρωματικές υπηρεσίες Εικονικά μουσεία ανά τον κόσμο Κριτήρια αξιολόγησης εικονικών μουσείων 76 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Ο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΜΟΥΣΕΙΑΚΩΝ ΕΚΘΕΜΑΤΩΝ Η οργάνωση της ηλεκτρονικής διαχείρισης μουσειακών εκθεμάτων Η διεύθυνση της ηλεκτρονικής διαχείρισης μουσειακών εκθεμάτων Ο προγραμματισμός της ηλεκτρονικής διαχείρισης μουσειακών εκθεμάτων Καθορισμός αξιών και προσδοκιών των ομάδων της οργάνωσης Διερεύνηση εσωτερικού περιβάλλοντος Διερεύνηση εξωτερικού περιβάλλοντος Διαμόρφωση αποστολής και οράματος Καθορισμός μακροπρόθεσμων στόχων και στρατηγικών Διαμόρφωση προγραμμάτων δράσης Σύνταξη προϋπολογισμών 87 2

9 74 Ο έλεγχος της ηλεκτρονικής διαχείρισης μουσειακών εκθεμάτων Η λήψη αποφάσεων της ηλεκτρονικής διαχείρισης μουσειακών εκθεμάτων Το πολιτιστικό στέλεχος της διαχείρισης ηλεκτρονικών εκθεμάτων 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 Ο ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 0 81 Σκοπός της έρευνας 0 82 Υποθέσεις Εργασίας 0 83 Μεθοδολογία 1 84 Το δείγμα της έρευνας: τα μουσεία του Νομού Αχαΐας 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ο ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Πλαίσιο πολιτιστικής διαχείρισης των μουσείων Γενικό πλαίσιο λειτουργίας των μουσείων Το πλαίσιο εφαρμογής της ηλεκτρονικής διαχείρισης εκθεμάτων Συσχετισμένα αποτελέσματα Συγκριτική αξιολόγηση των μουσείων 116 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 Ο ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Συμπεράσματα από την έρευνα με ερωτηματολόγιο Συμπεράσματα από τη συγκριτική αξιολόγηση των εικονικών μουσείων 123 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 Ο ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 124 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 Ο ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ 125 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ 127 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 204 ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ 208 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ 211 3

10 4

11 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η ηλεκτρονική διαχείριση εκθεμάτων στα ελληνικά μουσεία είναι μια διαδικασία που στηρίζεται πάνω σε θεμελιώδεις έννοιες που αφορούν στον πολιτισμό, στην πολιτιστική και μουσειακή διαχείριση και στην ψηφιακή τεχνολογία, ενώ προσαρμόζεται στις ιδιαίτερες συνθήκες της ελληνικής πραγματικότητας Οι διαχρονικές φιλοσοφικές προσεγγίσεις της έννοιας του πολιτισμού μαρτυρούν την συνειδητοποίηση μιας πιο υλικής διάστασης του πολιτισμού Αυτή η αντίληψη αποτελεί τη βάση για μια πιο σύγχρονη προσέγγιση στην πολιτιστική διαχείριση, ενταγμένη μέσα σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από πολυπολιτισμικότητα, αυξανόμενη ανάγκη για πρόσβαση στην πολιτισμική γνώση και πληροφορία, αυξημένη πολιτισμική αλληλεπίδραση που εντείνεται μέσα στο σύγχρονο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον Μέσα σε αυτό το περιβάλλον η σύγχρονη πολιτιστική διαχείριση αποτελεί το πλαίσιο των διαφόρων διαχειριστικών διαδικασιών που συνενώνει τους ανθρώπους, τους πόρους και τις ικανότητες της οργάνωσης σ' έναν ιστό και τους κατευθύνει στην εκπλήρωση πολιτιστικών στόχων σε διάφορα επίπεδα Ιδιαίτερα μπροστά στην πρόκληση της ψηφιακής εποχής με τη γιγάντωση του διαδικτύου και την ανάπτυξη αμέτρητων εφαρμογών, οι πολιτιστικοί φορείς έχουν στη διάθεσή τους μια μεγάλη ποικιλία τεχνολογικών μέσων για όλο το φάσμα λειτουργίας τους, προκειμένου να ανταποκριθούν στον πολυδιάστατο ρόλο τους ως φορέα συλλογής, διατήρησης, διαφύλαξης, μελέτης, ερμηνείας, τεκμηρίωσης, έκθεσης του πολιτιστικού αποθέματος και παράλληλα πληροφόρησης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας του ευρύ κοινού Το σύγχρονο μουσείο, ως κατεξοχήν φορέας πολιτιστικής διαχείρισης, καλείται να προσαρμοστεί και να αξιοποιήσει τις ευκαιρίες του περιβάλλοντός του Η εξέλιξη της μουσειακής διαχείρισης στηρίζεται όχι μόνο πάνω στις δυνατότητες της τεχνολογικής προόδου, αλλά και στον συνεχώς επαναπροσδιοριζόμενο ρόλο του μουσείου Το σύγχρονο μουσείο τείνει σταδιακά να αποστασιοποιείται από την παραδοσιακή προσήλωσή του στα αντικείμενα και προσπαθεί να προσεγγίσει το κοινό Δηλαδή το μουσείο δεν είναι πια ένας απλός θεματοφύλακας συλλογών, αλλά 5

12 μια δυναμική οργάνωση με επιστημονικό, εκπαιδευτικό, πολιτιστικό, κοινωνικό και αναπτυξιακό ρόλο Κατά τη μελέτη της ιστορικής εξέλιξης της μουσειακής διαχείρισης στον ελληνικό χώρο είναι εμφανής η καθυστέρηση ως προς την ανταπόκριση των μουσείων στην πρόκληση της ψηφιακής εποχής Μόλις την τελευταία εικοσαετία αρχίζει ως τάση ο τεχνολογικός προσανατολισμός των μουσείων, αλλά ο βαθμός εξοικείωσης με τη νέα τεχνολογία είναι μέχρι και σήμερα μέτριος Γενικά η ηλεκτρονική διαχείριση μουσειακών εκθεμάτων συνίσταται σε ένα φάσμα δραστηριοτήτων, οι οποίες μπορούν να διαχειριστούν ηλεκτρονικά Η συλλογή αντικειμένων στηρίζεται στην πολυσημία τους και στην ανάγκη να ερμηνευθεί το περιεχόμενό τους, ενώ η ανίχνευση και απόκτηση νέων αντικειμένων επιτυγχάνεται αποτελεσματικά μέσω των τεχνολογιών διαδικτύου και άλλων εφαρμογών Η συντήρηση και διατήρηση των συλλογών έχουν επιτυγχάνονται αποτελεσματικά με την ψηφιοποίηση Η έρευνα υφίσταται τόσο ως προς το χτίσιμο της ψηφιακής συλλογής, όσο και ως προς την πρόσβαση στα δεδομένα από το κοινό και εξωτερικούς ερευνητές Η πληροφόρηση επιτυγχάνεται παραδοσιακά μέσω των εκδόσεων, αλλά το σύγχρονο περιβάλλον δίνει νέες δυνατότητες στο μουσείο να παρέχει άμεση πληροφόρηση, να εκδίδει σε πολυμέσα και να συμμετέχει σε διαδικτυακές πύλες πληροφοριών Για τη λειτουργία της εκπαίδευσης στην ψηφιακή εποχή τα μουσεία εκμεταλλεύονται το διαδίκτυο μέσω της ανάπτυξης άμεσης διασύνδεσης με εκπαιδευτικούς οργανισμούς, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση με online σεμινάρια και ελεύθερη παροχή εκπαιδευτικού υλικού Η έκθεση των αντικειμένων στηρίζεται στην διαδικασία της ψηφιοποίησής τους Οι ψηφιακές εφαρμογές και η γιγάντωση του διαδικτύου παρέχουν ένα ευνοϊκό πλαίσιο ανάπτυξης μιας ολοκληρωμένης επικοινωνίας μάρκετινγκ που επιτρέπει την αποτελεσματική επικοινωνία και την προβολή του μουσείου με το κοινό και με άλλους οργανισμούς ή παράγοντες Από τα παραπάνω φαίνεται πόσο σημαντική είναι η διαδικασία της ψηφιοποίησης για όλο το φάσμα λειτουργίας ενός μουσείου Η διαδικασία αυτή καταρχάς περιλαμβάνει τον προϋπολογισμό του κόστους του έργου Έπειτα, αφού συλλεχθεί το πραγματικό επιθυμητό περιεχόμενο λαμβάνει χώρα ο σχεδιασμός του 6

13 έργου ψηφιοποίησης Ακολουθούν η επιλογή των κατάλληλων αντικειμένων για ψηφιοποίηση, η προετοιμασία τους και η διαμόρφωση του χώρου όπου θα γίνει η ψηφιοποίηση, η μεταχείριση των πρωτοτύπων, η ψηφιοποίηση, η διατήρηση του ψηφιακού περιεχομένου, η επιλογή των συνοδευτικών πληροφοριών και η διαχείριση των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών των αντικειμένων Στο τελικό στάδιο της διαδικασίας ακολουθούν οι ενέργειες ανάδειξης και προβολής Όλα αυτά συνιστούν ένα πλαίσιο διαχείρισης έργων ψηφιοποίησης Σχετικά με τις ενέργειες ανάδειξης και προβολής το μουσείο μπορεί να επιλέξει να προβάλει τα ψηφιοποιημένα πλέον εκθέματα σε αυτόνομα συστήματα στο χώρο της έκθεσης, σε ψηφιακές εκδόσεις cd-rom ή άλλων πολυμέσων, με παρουσία στον παγκόσμιο ιστό ή μέσω άλλων εφαρμογών όπως είναι για παράδειγμα η ψηφιακή τηλεόραση Υπάρχει βέβαια μια πάρα πολύ σημαντική συνιστώσα στη διαδικασία ψηφιοποίησης όπως ήδη αναφέρθηκε Πρόκειται για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, δηλαδή των δικαιωμάτων που ένας δημιουργός έχει πάνω στο έργο του είτε αυτό έχει υλική, είτε άυλη υπόσταση Tα πνευματικά δικαιώματα προστατεύονται βάσει νόμου Είναι σημαντικό για τη μουσειακή διαχείριση να μπορέσει να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα πνευματικά δικαιώματα Η ψηφιακή τεχνολογία έχει αναπτύξει κάποια σπουδαία εργαλεία γι αυτό το σκοπό, με ποιο γνωστή τη μέθοδο της ψηφιακής υδατογράφησης που λειτουργεί ως σημάδι εγκυρότητας του αντικειμένου, περιοριστικός παράγοντας αντιγραφής του και μερικές φορές διαφήμισης του πνευματικού δικαιούχου Από τις λειτουργίες της μουσειακής διαχείρισης η έκθεση είναι αυτή που συνδέεται άρρηκτα με την ψηφιοποίηση Το αποτέλεσμα είναι το λεγόμενο εικονικό μουσείο Το εικονικό μουσείο μπορεί να λειτουργήσει παράλληλα με το φυσικό μουσείο, αλλά και ελλείψει αυτού Τα πλεονεκτήματα των εικονικών μουσείων είναι πάρα πολλά και σχετίζονται αρχικά με τη δυνατότητα προβολής του συνόλου των μουσειακών εκθεμάτων, ακόμα και όσων βρίσκονται σε αποθήκες ή έχουν δανειστεί, καθώς και με τη δυνατότητα διατήρησης αρχείων από τις προσωρινές εκθέσεις Άλλα πλεονεκτήματα αναφέρονται στην άμεση και συνεχή προσβασιμότητα, στην ευρύτερη προώθηση των προϊόντων του μουσείου και στην προσέλκυση νέων ομάδων 7

14 επισκεπτών Άλλα πλεονεκτήματα σχετίζονται με τη διαδραστικότητα και τη δυνατότητα δημιουργίας πειραματικών εκθέσεων από τους επισκέπτες, την προετοιμασία τους ενόψει πραγματικής επίσκεψης και την προσαρμογή του εικονικού μουσείου στις απαιτήσεις του επισκέπτη μέσω υπηρεσιών εξατομίκευσης Η ευελιξία της χωροχρονικής προσομοίωσης μέσω της εικονικής ξενάγησης είναι βέβαια μια σπουδαία δυνατότητα του εικονικού μουσείου, ωστόσο για πολλούς η επίσκεψη στο φυσικό μουσείο παραμένει ακόμα μια αναντικατάστατη εμπειρία Η αποτελεσματική και άμεση επικοινωνία και οι δυνατότητες που δίνονται σε επίπεδο μάρκετινγκ από την διαδικτυακή προβολή είναι επίσης δύο δυνατά σημεία του εικονικού μουσείου Σε επίπεδο διοίκησης, το μουσείο έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί την επισκεψιμότητα του μουσείου και να στηρίζεται στα στατιστικά δεδομένα προκειμένου να λαμβάνει σωστές διοικητικές αποφάσεις Το εικονικό μουσείο, τέλος, ανταποκρίνεται στον αναπτυξιακό ρόλο του φυσικού μουσείου μέσω της συμμετοχής σε δίκτυα και της ενίσχυσης του πολιτιστικού τουρισμού Σε μια προσπάθεια οριοθέτησης του πλαισίου λειτουργίας του εικονικού μουσείου διακρίνουμε κάποιες βασικές υπηρεσίες που αφορούν στην περιήγηση στους χώρους του μουσείου, στην παρουσίαση των εκθεμάτων, στην αναζήτηση, σε ενημερωτικές υπηρεσίες, στην υποστήριξη βοήθειας και επικοινωνίας με τους επισκέπτες Παράλληλα λειτουργούν ειδικές υπηρεσίες που δίνουν προστιθέμενη αξία στο εικονικό μουσείο Πρόκειται για υπηρεσίες εκπαιδευτικού περιεχομένου, υπηρεσίες εξατομίκευσης, δυνατότητα πολυγλωσσίας και υπηρεσίες εμπορικού περιεχομένου Σε ένα υποστηρικτικό επίπεδο λειτουργούν οι διασυνδέσεις με άλλα μουσεία ή εξωτερικούς συνδέσμους και η δημιουργία περιβάλλοντος εικονικής πραγματικότητας Είναι σαφές ότι τα μουσεία δεν απέχουν από το ανταγωνιστικό παιχνίδι Οι δυνατότητες που παρέχει η νέα τεχνολογία έχουν μεταθέσει το πεδίο του ανταγωνισμού από το φυσικό στο εικονικό επίπεδο λειτουργίας των μουσείων Οι συγκρίσεις για τους επισκέπτες αλλά και τους ερευνητές είναι αναπόφευκτες Η συγκριτική αξιολόγηση γίνεται με βάση κάποια κριτήρια που σχετίζονται με την ταχύτητα πρόσβασης και downloading του ιστοχώρου, την αξιοπιστία του περιεχομένου και των πηγών όπου αναφέρεται, τη δυνατότητα επικοινωνίας, το 8

15 περιεχόμενο, την ύπαρξη χρήσιμων διασυνδέσεων, την εμφάνιση, την οπτική αντίληψη και αισθητική, τις ενημερωτικές υπηρεσίες, την αλληλεπίδραση και ευχρηστία, την ενσωμάτωση πολυμέσων και τεχνολογιών διαδικτύου, την εικονική περιήγηση, την ανανέωση των πληροφοριών, τις εκπαιδευτικές δυνατότητες, τις υπηρεσίες εξατομίκευσης, την επικοινωνία ανάμεσα στους χρήστες, διάφορα εργαλεία marketing και τέλος την προσβασιμότητα από ΑΜΕΑ & ηλικιωμένους Όλη η διαδικασία της ψηφιοποίησης των μουσειακών εκθεμάτων, ουσιαστικά απαιτεί από τη διοίκηση του μουσείου ολοκληρωμένη πολιτιστική διαχείριση προκειμένου να είναι αποτελεσματική και να αποφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα Απαιτείται λοιπόν κατάλληλη οργάνωση και διεύθυνση του προσωπικού Σημαντικός είναι ο προγραμματισμός που συνίσταται στον καθορισμό των αξιών και τον προσδοκιών του μουσείου από ένα τέτοιο εγχείρημα, στη διερεύνηση του εσωτερικού περιβάλλοντος του μουσείου, στη διερεύνηση του ευρύτερου εξωτερικού και του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος, στη διαμόρφωση της αποστολής και του οράματος, των μακροπρόθεσμων στόχων και στρατηγικών του εικονικού μουσείου, στη διαμόρφωση προγραμμάτων δράσης και στη σύνταξη προϋπολογισμών Ακολουθούν λειτουργίες όπως ο έλεγχος της ηλεκτρονικής διαχείρισης μουσειακών εκθεμάτων και η λήψη αποφάσεων, η οποία βέβαια διαχέει όλο το φάσμα της μουσειακής διαχείρισης Μέσα σε αυτό το απαιτητικό πλαίσιο το στέλεχος της μουσειακής διαχείρισης καλείται να ανταποκριθεί στις ιδιαιτερότητες της πολιτιστικής διαχείρισης των ηλεκτρονικών εκθεμάτων του μουσείου Είναι κρίσιμο να καταφέρει να συνδυάσει τις τεχνικές γνώσεις και τις δεξιότητές του με τις διοικητικές του ικανότητες και να κατορθώσει να τις εμπλουτίσει με την προσωπική του φιλοσοφία, μέσα στη γενικότερη κουλτούρα του μουσείου Το παραπάνω θεωρητικό πλαίσιο της παρούσας μελέτης συμπληρώνεται από μια ερευνητική προσπάθεια προσδιορισμού του πλαισίου της ηλεκτρονικής διαχείρισης εκθεμάτων στα ελληνικά μουσεία με έμφαση τα μουσεία της περιοχής του νομού Αχαΐας Επίσης πραγματοποιείται συγκριτική αξιολόγηση των παραπάνω μουσείων προκειμένου να μελετηθεί το ανταγωνιστικό πεδίο δράσης Τα ευρήματα της έρευνας συμπυκνώνονται σε ένα μέτριο επίπεδο ηλεκτρονικής διαχείρισης, ενώ η

16 συνολική απόδοση των μουσείων στα κριτήρια αξιολόγησης ήταν χαμηλή, με ορισμένες βέβαια εξαιρέσεις Λαμβάνονται βέβαια υπόψη και κάποιοι περιορισμοί που επηρέασαν σημαντικά την ερευνητική διαδικασία, ενώ παρατίθενται και κάποιες προτάσεις για μελλοντική έρευνα πάνω στο εν λόγω αντικείμενο 10

17 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα τελευταία χρόνια υφίσταται μια μεγάλη τεχνολογική επανάστασης που επηρεάζει όλες της εκφάνσεις της ζωής Η ραγδαία τεχνολογική πρόοδος φέρνει νέες τάσεις που δημιουργούν μια νέα δυναμική για την επιστήμη της διοίκησης επιχειρήσεων Η δυναμική αυτή εκφράζεται μέσω της ραγδαίας εξάπλωσης και αύξησης της δημοτικότητας του διαδικτύου και άλλων εφαρμογών, καθώς και της χρήσης της τεχνολογίας από το μέσο άνθρωπο Μέσα σε αυτό το πλαίσιο που δημιουργεί η τεχνολογική πρόκληση της σύγχρονης εποχής, δημιουργείται μια νέα δυναμική για τα μουσεία Η μουσειακή διαχείριση καλείται να ανταποκριθεί στη νέα αυτή εποχή και να εκμεταλλευτεί τις δυνατότητες που υπάρχουν στο δυναμικό της περιβάλλον μέσω της οργάνωσης όλων των δραστηριοτήτων της σε μια εικονική παρουσία η οποία βρίσκεται πέρα από τη φυσική υπόσταση του μουσείου και την παραδοσιακή του λειτουργία Το εικονικό μουσείο αποτελεί την πρόταση της μουσειακής διαχείρισης σε αυτή τη νέα εποχή Πρόκειται για μια αφαιρετική άποψη ενός πραγματικού μουσείου, που δημιουργείται μέσω της τεχνολογίας των πολυμέσων και της εικονικής πραγματικότητας Αυτό το πολύ ενδιαφέρον πάντρεμα της μουσειακής διαχείρισης και της πολιτιστικής τεχνολογίας αποτελεί το αντικείμενο της παρούσας ερευνητικής προσπάθειας Σκοπός της εργασίας είναι να μελετήσει τη δυναμική των μουσείων, τη δυναμικής της μουσειακής τεχνολογίας και συνδυάζοντάς τες να καταφέρει να προτείνει στους μουσειακούς οργανισμούς μια σύγχρονη προσέγγιση ολοκληρωμένης πολιτιστικής διαχείρισης Παράλληλα η εργασία αποσκοπεί στην μελέτη και καταγραφή της μουσειακής πραγματικότητας στην περιοχή του νομού Αχαΐας και στην συγκριτική αξιολόγηση των μουσείων της περιοχής Η μελέτη σχετικά με την Ηλεκτρονική Διαχείριση Εκθεμάτων στα Ελληνικά Μουσεία πραγματοποιήθηκε σε βιβλιογραφικό και ερευνητικό επίπεδο προκειμένου να εξυπηρετήσει τους παραπάνω στόχους και οργανώθηκε έτσι η κατάλληλη δομή Στο πρώτο κεφάλαιο της εργασίας επιχειρείται μια θεωρητική προσέγγιση των 11

18 βασικών εννοιών της πολιτιστικής διαχείρισης Γίνεται μια προσπάθεια να περιγραφεί η νέα εποχή που σηματοδοτείται από την ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας και να προσδιοριστούν οι ευκαιρίες για την πολιτιστική διαχείριση Στο δεύτερο κεφάλαιο επικεντρωνόμαστε στην έννοια της μουσειακής διαχείρισης και στις ιδιαιτερότητες που αυτή έχει Γίνεται μελέτη της ιστορικής εξέλιξης των μουσείων από την εποχή της δημιουργίας του πρώτου μέχρι σήμερα Επίσης τα μουσεία προσεγγίζονται ανάλογα με τον τύπο τους προκειμένου να μελετηθούν οι ιδιαιτερότητες και δυνατότητες που υπάρχουν στη μουσειακή διαχείριση Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μια αναφορά στην ελληνική πραγματικότητα Πραγματοποιείται μια ιστορική μελέτη της πορείας των μουσείων στη νεότερη Ελλάδα, από την αρχή της σύστασης του ελληνικού κράτους μέχρι τη σύγχρονη πρόκληση της ψηφιακής εποχής Στη συνέχεια η ανάλυση επικεντρώνεται στην ηλεκτρονική διαχείριση των μουσειακών εκθεμάτων, δηλαδή παρουσιάζει τους τρόπους με τους οποίους τα μουσεία λειτουργούν μέσα σε ένα ψηφιακό περιβάλλον Αναλύονται οι λειτουργίες της συλλογής αντικειμένων, της συντήρησης, της έρευνας, της πληροφόρησης, της εκπαίδευσης, της έκθεσης, της επικοινωνίας και του μάρκετινγκ Περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο οι παραδοσιακές λειτουργίες ενός μουσείο προσαρμόζονται στα δεδομένα και εκμεταλλεύονται τις δυνατότητες που παρέχει η νέα ψηφιακή εποχή Όλα αυτά συμπεριλαμβάνονται στο τέταρτο κεφάλαιο της εργασίας Στο πέμπτο κεφάλαιο της εργασίας περιγράφεται η σημαντικότερη δυνατότητα που η ψηφιακή τεχνολογία προσφέρει στα μουσεία Πρόκειται για την διαδικασία της ψηφιοποίησης του πολιτιστικού περιεχομένου Περιγράφεται λοιπόν αναλυτικά η διαδικασία της ψηφιοποίησης των μουσειακών εκθεμάτων και εντάσσεται μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που αφορά στον προϋπολογισμό του κόστους ψηφιοποίησης, στη συλλογή του περιεχομένου και στην επιλογή μέσου πρόσβασης στα ψηφιοποιημένα δεδομένα Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στο πολύ σημαντικό ζήτημα της προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων, ενώ παρουσιάζονται και οι τεχνολογίες διαχείρισής τους 12

19 Αφού έχει περιγραφεί πλήρως το πλαίσιο λειτουργίας του σύγχρονου μουσείου στις προηγούμενες ενότητες, στο έκτο κεφάλαιο γίνεται μια περιγραφή του εικονικού μουσείου Πραγματοποιείται μια προσπάθεια ορισμού του εικονικού μουσείου και παρατίθενται τα βασικά πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν τα εικονικά μουσεία έναντι των φυσικών Έτσι επιχειρείται να γίνει μια σύγκριση των δύο αυτών εναλλακτικών ή συμπληρωματικών τρόπων λειτουργίας Παρουσιάζονται επίσης οι υπηρεσίες που πρέπει να παρέχει ένα εικονικό μουσείο Στο τέλος γίνεται μια καταγραφή των σημαντικότερων εικονικών μουσείων στον κόσμο και στην Ελλάδα Στο έβδομο κεφάλαιο της παρούσας μελέτης γίνεται μια προσέγγιση της πολιτιστικής διαχείρισης των ψηφιοποιημένων μουσειακών εκθεμάτων Η προσέγγιση γίνεται βάσει της μελέτης των ηλεκτρονικών εκθεμάτων υπό τις κλασσικές λειτουργίες του μάνατζμεντ, δηλαδή την οργάνωση, τη διεύθυνση, τον προγραμματισμό, τον έλεγχο και τη λήψη αποφάσεων Επίσης γίνεται μια προσπάθεια να περιγραφεί το πολιτιστικό στέλεχος της ηλεκτρονικής διαχείρισης εκθεμάτων Το όγδοο κεφάλαιο συνιστά το ερευνητικό πλαίσιο της εργασίας Αρχικά παρουσιάζεται ο σκοπός της έρευνας, και διατυπώνονται οι υποθέσεις εργασίας, όπως αυτές προκύπτουν από την θεωρητική επισκόπηση που προηγήθηκε Ακολουθεί η παράθεση της μεθοδολογίας της έρευνας, ενώ στη συνέχεια παρουσιάζεται ο πληθυσμός της έρευνας, δηλαδή όλα τα μουσεία του νομού Αχαΐας Στο ένατο κεφάλαιο παρουσιάζεται η ανάλυση των αποτελεσμάτων ομαδοποιημένη σε δύο μεγάλες κατηγορίες Η πρώτη αναφέρεται στο πλαίσιο εφαρμογής της ηλεκτρονικής διαχείρισης μουσειακών εκθεμάτων Η δεύτερη συνίσταται σε μια προσπάθεια συγκριτικής αξιολόγησης των μουσείων της περιοχής με βάση τα χαρακτηριστικά του πρότυπου εικονικού μουσείου Στο δέκατο κεφάλαιο παρατίθενται τα συμπεράσματα της παραπάνω ανάλυσης Στο ενδέκατο κεφάλαιο αναφέρονται κάποιοι παράγοντες που λειτούργησαν περιοριστικά σ την εκπόνηση της έρευνας Τέλος στο δωδέκατο κεφάλαιο γίνονται προτάσεις για μελλοντική έρευνα Τα παραρτήματα που ακολουθούν περιλαμβάνουν το χάρτη της έρευνας, το ερωτηματολόγιο και το βιβλίο κωδικοποίησης καθώς και τη στατιστική ανάλυση που πραγματοποιήθηκε για την εξαγωγή των αποτελεσμάτων Τέλος ακολουθούν οι βιβλιογραφικές και αρθρογραφικές αναφορές και οι ηλεκτρονικές διευθύνσεις που χρησιμοποιήθηκαν για τη συγγραφή της εργασίας 13

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ 11 Η έννοια του πολιτισμού Κάθε ερευνητική προσπάθεια απαιτεί τον προσδιορισμό μιας στέρεας εννοιολογικής βάσης που θα στηρίξει όλο το θεωρητικό πλαίσιο της μελέτης Στην προσπάθεια ορισμού της θεωρητικής βάσης της παρούσας εργασίας παρουσιάστηκε ο προβληματισμός του ορισμού της έννοιας του πολιτισμού Πρόκειται για μια έννοια δυναμική, διαχρονικά μεταβαλλόμενη, τοπικά διαφοροποιημένη και συχνά συγκεχυμένη με την έννοια κουλτούρα Και οι δύο αυτοί όροι αντανακλούν, μέσα από τις διαφορετικές σημασίες που τους έχουν κατά καιρούς αποδοθεί και τις διαφορετικές χρήσεις στις οποίες έχουν αξιοποιηθεί, πολλές καίριες ιδέες, συνθήκες, εμπειρίες και συγκρούσεις που προσδιόρισαν τη φυσιογνωμία και την εξέλιξη της σύγχρονης εποχής Και οι δύο λέξεις εμφανίστηκαν ίσως απροσδόκητα αργά στην ιστορία Η πρώτη χρήση τους εντοπίζεται στη Δ Ευρώπη κατά τα τέλη το 18ου αιώνα και την καθιέρωσή τους τον 1ο αιώνα Οι πρώτοι χρήστες του όρου, του απέδιδαν μάλλον την σημασία της εκλεπτυσμένης συμπεριφοράς, της εξελικτικότητας του ατόμου, της ευγενείας, και της απελευθέρωσης των ηθών Αυτή η σύλληψη αριστοκρατικής καταγωγής περιείχε τη ιδέα της εξέλιξης του συνόλου προς το καλύτερο, και είχε ως κεντρική ιδέα έναν προοδευτικό πολιτισμό και μία πολιτισμένη και εκπολιτιστική Δύση O πολιτισμός εξέφρασε την ανάγκη παγκοσμιοποίησης του διαφωτισμού και την πίστη του σε μία πρόοδο δίχως τέλος ολόκληρης της ανθρωπότητας, με τις ανθρώπινες κοινωνίες να οφείλουν - η καθεμία με τον ρυθμό της- να γίνουν συμμέτοχοι του ενιαίου πολιτισμού, ακολουθώντας το παράδειγμα των πιο προχωρημένων μεταξύ τους κοινωνιών» (Sanon Albert, 178) Τον 1ο αι ο όρος πολιτισμός συνδεόταν ακόμη με την έννοια της προόδου, της τελειοποίησης και της αξιολόγησης Ο ανθρωπολόγος Tylor έθεσε τις βάσεις ενός ορισμού στα τέλη του αιώνα, καθορίζοντας τον πολιτισμό ως "σύνθετο σύνολο που 14

21 περιλαμβάνει τη γνώση, την πίστη, την τέχνη, τον νόμο, τα ήθη και τα έθιμα και άλλες δεξιότητες που απέκτησε ο άνθρωπος ως μέλος μιας κοινωνικής ομάδας Σήμερα, με τον όρο πολιτισμό έχουμε την τάση να συμπεριλαμβάνουμε τις διάφορες κουλτούρες Ο Lévi-Strauss μιλάει για έναν ενιαίο πολιτισμό (civilisation) ο οποίος απαρτίζεται από διάφορες κουλτούρες (cultures) Έτσι ο όρος πολιτισμός (civilisation) κρατάει μία υπερεθνική έννοια, ενώ ο όρος κουλτούρα (culture) χρησιμοποιείται κυρίως σε (ενδο)κοινωνικό επίπεδο και μπορεί να αναφέρεται σε μία ομάδα ή μια κατηγορία Υπό αυτό το πρίσμα θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο πολιτισμός αντιπροσωπεύει την ενότητα και η κουλτούρα την διαφοροποίηση Ο πολιτισμός ως αντιστοίχηση της λέξης culture/kultur διαχωρίζεται στην στενότερη έννοια του όρου και την πιο ευρεία, ανθρωπολογική του έννοια Στην καθαρά αρχαιολογική του έννοια, η ιδέα του πολιτισμού καθιερώθηκε στα τέλη του 120 από τον Βερ Γκόρντον Τσάιλντ, η μαρξιστική οπτική του οποίου αποτυπώθηκε ως εξής στην πρότασή του για τον ορισμό της έννοιας: "Ανακαλύπτουμε ότι ορισμένοι τύποι υπολειμμάτων αγγεία, αναθήματα, ταφικές πρακτικές και τύποι κατοικιών επανειλημμένα συνδέονται Ένα τέτοιο σύμπλεγμα συσχετιζόμενων χαρακτηριστικών το ονομάζουμε πολιτισμική ομάδα ή απλά πολιτισμό Υποθέτουμε ότι αυτό το σύμπλεγμα που ανακαλύψαμε είναι απλά η υλική έκφραση ενός λαού, όπως θα τον αποκαλούσαμε σήμερα" Όπως είναι φυσικό, ο αρχαιολογικός πολιτισμός καθορίζεται από την ερμηνεία των αρχαιολόγων, παρά από τους ανθρώπους που συμμετείχαν δυναμικά στη διαμόρφωσή του (Darvill, 2002) «Με την ευρεία του έννοια ο πολιτισμός αντιπροσωπεύει σήμερα το σύνολο των διαφοροποιών στοιχείων, πνευματικών και υλικών, διανοητικών και συναισθηματικών που χαρακτηρίζουν μία κοινωνία ή μία κοινωνική ομάδα Συμπεριλαμβάνει, εκτός των γραμμάτων και των τεχνών, τον τρόπο ζωής, τα βασικά δικαιώματα του ανθρώπου, το σύστημα αξιών, τις παραδόσεις και τα δόγματα [] Με την στενή του έννοια εννοεί κυρίως το σύνολο των αξιών καθώς και τις γνωστικές και αισθητικές συνήθειες μίας κοινότητας και υπό αυτό το πρίσμα περιλαμβάνει την πολιτιστική κληρονομιά, τις τέχνες, τη λογοτεχνία και τα κινήματα σκέψης» (Conférence mondiale sur les politiques culturelles, Mexico, 182) Στην Ελλάδα, ο όρος εισέρχεται στις αρχές του 1ου αιώνα από μετάφραση του 15

22 γαλλικού δοκιμίου Περί Πολιτισμού των Φαιάκων του Μ Α Μελίκη στα ελληνικά το 1811, όπου αναφέρεται Πολιτισμός δηλοί ουσιωδώς, ευτράπελον και γλυκύ τι ήθος, αντικείμενον εις την αγροικίαν εις την αρχαίαν ελληνικήν διάλεκτον, λέγεται αστυκισμός, υποσημαίνων την ευπρέπειαν του ήθους των κατοίκων του άστεως, προς αντιδιαστολήν των αγροίκων (Φίλιππος Ηλίου, 17) Το 164 διατυπώνεται ένας ορισμός του όρου πολιτισμός ως η διακυβέρνησις των κοινών, μια κατάστασις καθ' ήν ο άνθρωπος έχει αναπτύξει ενσυνείδητον βίον ηθικόν, πνευματικόν και καλαίσθητον, ημερότης ηθών (Νέον Ορθογραφικόν Λεξικόν Δημητράκου, 164) Κατόπιν διαφόρων διατυπώσεων και πειραματισμών ως προς τον εννοιολογικό καθορισμό του όρου, και ενώ οι συνθήκες προσδιορισμού της έννοιας του πολιτισμού μεταβάλλονται συνεχώς, μια νέα προσπάθεια ορισμού συμπυκνώνεται στην πρόταση το σύνολο των επιτευγμάτων γενικώς ή και μόνο σε συγκεκριμένο χώρο και τόπο, στους τομείς της επιστήμης, της καλλιτεχνικής δημιουργίας, των τεχνικών μέσων, της εκπαίδευσης καθώς και των καθοριζόμενων κανόνων συμβίωσης όπως η γλώσσα, η θρησκεία και ό,τι άλλο συμβάλλει στην εξημέρωση ηθών (Νέο Λεξικό της Σύγχρονης Δημοτικής Γλώσσας Κριαρά, 15) Το διάστημα των τριάντα ετών που χωρίζει τις δυο εννοιολογικές προσεγγίσεις μαρτυρά τη μετατόπιση του βάρους της φιλοσοφικής σκέψης από μια συμπεριφορική θεώρηση σε μια ολοκληρωμένη οπτική που συνδέει το υποκείμενο με το περιβάλλον του, δημιουργώντας τη βάση για μια νέα δυναμική θεώρηση της υλικής διάστασης του πολιτισμού Έχουν διατυπωθεί διάφορες θεωρήσεις που συνιστούν το γενικότερο θεωρητικό πολιτισμικό πλαίσιο Η κοινωνιολογική προσέγγιση αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό ως οργανωτικό πλαίσιο του υλικού, κοινωνικού και θεσμικού οικοδομήματος Η πολιτισμική προσέγγιση εστιάζει στο πλαίσιο ανάπτυξης της τέχνης και του πνεύματος Η ανθρωπολογική προσέγγιση αντιλαμβάνεται τον πολιτισμό ως τρόπο ζωής (Μέντης γ, 2005) 16

23 12 Η έννοια της πολιτιστικής διαχείρισης Πάνω σε αυτή τη θεωρητική βάση της πολυσημίας της έννοιας του πολιτισμού στηρίζεται η σύνθετη έννοια της πολιτιστικής διαχείρισης Η έννοια της πολιτιστικής διαχείρισης συνίσταται σε ένα πλαίσιο πολυμορφικών σχεδιασμών που συνενώνει τους ανθρώπους σ' ένα οργανωτικό πολιτιστικό ιστό και τους κατευθύνει σε προδιαγεγραμμένους πολιτισμικούς στόχους (Μέντης α, 2005) Η έννοια της πολιτιστικής διαχείρισης φαίνεται να παραμένει αναλλοίωτη μέσα στο χρόνο, από την αρχαιότητα όπου η έννοια της διοίκησης αναφέρεται και σχετίζεται με τα μεγάλα έργα της πολιτιστικής κληρονομιάς μέχρι και σήμερα που έχει εξελιχθεί σε επιστημονικό τομέα μείζονος ενδιαφέροντος Η πολιτιστική διαχείριση αναφέρεται σε όλες τις διαδικασίες του προγραμματισμού, της οργάνωσης, της διεύθυνσης, του ελέγχου και της λήψης αποφάσεων που πραγματοποιούνται στα πλαίσια ενός πολιτιστικού φορέα Οι πολιτιστικοί φορείς ασχολούνται με τη διαχείριση των πολιτιστικών τους πόρων (CRM) Η διαχείριση πολιτιστικών πόρων συνίσταται στη διαχείριση της πολιτιστικής κληρονομιάς από τη μια πλευρά και στου σύγχρονου πολιτισμού από την άλλη Η πολιτιστική κληρονομιά αναφέρεται στον παραδοσιακό και ιστορικό πολιτισμό και στον υλικό πολιτισμό της αρχαιολογίας, καλύπτοντας τους φυσικούς και πολιτιστικούς πόρους αρχαίας, βυζαντινής, μεταβυζαντινής, νεώτερης και σύγχρονης εποχής Ο σύγχρονος πολιτισμός, αναφέρεται στα γράμματα (γραμματεία, βιβλίο, εκδόσεις) και στις τέχνες (θέατρο, μουσική, χορός, κινηματογράφος, φωτογραφία, οπτικοακουστικά μέσα, εικαστικές τέχνες) καθώς και σε διάφορες πολιτιστικές δράσεις όπως είναι τα φεστιβάλ (Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, 2003) 13 Η πολιτιστική διαχείριση και η πρόκληση της ψηφιακής εποχής Μελετώντας την έννοια της πολιτιστικής διαχείρισης στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή διαπιστώνουμε ότι οι σύγχρονες τεχνολογικές εξελίξεις όπως η γιγάντωση του διαδικτύου, η ανάπτυξη πλεγμάτων πληροφοριών, η ραγδαία εξέλιξη στον τομέα του υλικού και του λογισμικού, οι εξελίξεις στην αμφίδρομη ψηφιακή τηλεόραση, οι ψηφιοποιημένες κυβερνονησίδες γνώσης, οι νέες πλατφόρμες κινητών τηλεφώνων 17

24 (Μέντης β, 2005), δίνουν νέες δυνατότητες ανάπτυξης των πολιτιστικών φορέων στη δυναμική αυτή της κοινωνίας της πληροφορίας και της ψηφιακής οικονομίας Στη νέα αυτή εποχή οι πολιτιστικοί φορείς πορεύονται βάσει του πανίσχυρου εργαλείου της ψηφιοποίησης, που αποτελεί τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο ηλεκτρονικής τεκμηρίωσης του πολιτιστικού αποθέματος Η πολιτιστική ψηφιοποίηση μετατρέπει τον πραγματικό πολιτισμό σε ψηφιακό (Μέντης β, 2005), προσδίδοντάς του αμέτρητα πλεονεκτήματα και απεριόριστες δυνατότητες σχετικά με την προβολή και ανάδειξή του, αλλά και άλλες εκφάνσεις της διαχείρισής του όπως είναι η συλλογή, η διατήρηση και η συντήρηση του πολιτιστικού αποθέματος Η πρόκληση της ψηφιοποίησης και γενικά της αξιοποίησης των εφαρμογών της νέας τεχνολογίας που αγγίζει όλους τους πολιτιστικούς φορείς, δεν θα μπορούσε να αφήσει αδιάφορη τη μουσειακή διαχείριση Το μουσείο, ως ο κατεξοχήν φορέας πολιτισμού, έχει ανάγκη τη χρήση νέων μέσων προκειμένου να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της νέας εποχής και να ανταποκριθεί στον πολυδιάστατο ρόλο του ως φορέας συλλογής, διατήρησης, διαφύλαξης, μελέτης, ερμηνείας, τεκμηρίωσης, έκθεσης του πολιτιστικού αποθέματος και παράλληλα πληροφόρησης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας του ευρύ κοινού Όμως η πρόκληση της ψηφιοποίησης αγγίζει εκτός από τους διαχειριστές των μουσείων και τους ερευνητές της μουσειακής διαχείρισης Πάνω σε αυτή τη βάση η ερευνήτρια της παρούσας εργασίας επιθυμεί τη διερεύνηση του βαθμού και του τρόπου που η ψηφιοποίηση αγγίζει τα ελληνικά μουσεία 18

25 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΕΙΑΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Προκειμένου για τη διερεύνηση της εφαρμογής της ψηφιακής τεχνολογίας στο σύγχρονο μουσείο είναι απαραίτητη η μελέτη της εξέλιξης της έννοιας του μουσείου και της μουσειακής διαχείρισης ιστορικά Ο θεσμός του μουσείου έχει υποστεί διαχρονικά πολλές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τις κοινωνικές, πολιτιστικές και πολιτικές συνθήκες που κάθε φορά επηρέαζαν τη διαμόρφωση του ρόλου και του χαρακτήρα του Για την καλύτερη κατανόηση της σύγχρονης μουσειακής φυσιογνωμίας είναι σκόπιμη η ετυμολογική και τυπολογική προσέγγιση του όρου μουσείο και η ιστορική αναδρομή στη διαχρονική εξέλιξη των ευρωπαϊκών και ελληνικών μουσείων 21 Ετυμολογική προσέγγιση Ο όρος μουσείο προέρχεται από την αρχαιοελληνική λέξη μουσείον, με την οποία περιγράφονταν ένας χώρος αφιερωμένος στη λατρεία των Μουσών Οι εννέα Μούσες είναι οι κόρες του Δία και της Μνημοσύνης, προστάτιδες των τεχνών και εμπνεύστριες της πολιτιστικής δημιουργίας (Ησίοδος) Η Μνημοσύνη, ούσα η προσωποποίηση της μνήμης, είναι η μήτρα του πολιτισμού και το Μουσείο είναι ένας κατεξοχήν χώρος πολιτισμού, χώρος έμπνευσης και δημιουργίας, ποίησης, τέχνης, γνώσης και μνήμης (Νάκου, 2001) Η σημερινή υπόσταση του μουσείου είναι σαφώς διαφοροποιημένη από τη θεώρησή του κατά την αρχαιότητα, ωστόσο στηρίζεται στο ίδιο ετυμολογικό υπόβαθρο, καθώς το σύγχρονο μουσείο αποτελείται από αντικείμενα που έχουν δημιουργηθεί με την έμπνευση των Μουσών και συνδέονται με την ανθρώπινη ανάγκη για επιβίωση, για γνώση και καλλιτεχνική έκφραση, διαφυλάσσοντας έτσι τη μνήμη και αποκαλύπτοντας την αλήθεια, αφού σύμφωνα με τη ρήση του Ηράκλειτου αληθές το μη λήθον 1

26 22 Ιστορική προσέγγιση Το πρώτο μουσείο του κόσμου θεωρείται το Μουσείον που ίδρυσαν οι Πτολεμαίοι στην ελληνιστική Αλεξάνδρεια τον 4ο αιώνα πχ (Vergo, 18) Η ιδέα του μουσείου αυτού γεννήθηκε από την αριστοτέλεια περιέργεια για τον κόσμο και τον άνθρωπο ως φυσικό, βιολογικό και φιλοσοφικό ον, και από την ανάγκη αποθησαύρισης της αποκτημένης γνώσης, όπως αυτή καταγράφεται στα βιβλία (Χρυσουλάκη, 17) Το Μουσείον συνδεόταν με τη βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας Δεν διέθετε συλλογές αντικειμένων προς έκθεση, παρά μόνο κάποια δείγματα φυσικής ιστορίας για διδακτικούς λόγους Αποτελούσε κυρίως ένα χώρο μελέτης και μετάδοσης γνώσης, εγκαινιάζοντας έτσι μια έννοια του θεσμού η οποία θα αποτελούσε αργότερα την κεντρική ιδέα του μουσείου Η ιδιαίτερη αξία του έγκειται στο γεγονός ότι υπήρξε το πρώτο οργανωμένο πολιτιστικό ίδρυμα που ιδρύθηκε από ένα κράτος για την προαγωγή της επιστήμης και συνδέθηκε έτσι με την κρατική εξουσία της δυναστείας των Πτολεμαίων, δίνοντας της αίγλη και κύρος (Νούσια Τ, 2003) Στους ρωμαϊκούς χρόνους δεν υπήρχαν δημόσιοι χώροι για την έκθεση συλλογών έργων τέχνης και ο όρος μουσείο παρέπεμπε κυρίως σε χώρους φιλοσοφικών συζητήσεων Στη Βυζαντινή εποχή, η Κωνσταντινούπολη διακοσμήθηκε από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο με έργα τέχνης και αγάλματα που μεταφέρθηκαν εκεί από όλη την επικράτεια της αυτοκρατορίας και μεταβλήθηκε έτσι σε ένα απέραντο εκθετήριο Παρ όλ αυτά, οι συλλογές αντικειμένων στη βυζαντινή εποχή είναι ελάχιστες και η συμβολή των Βυζαντινών στην ιστορική εξέλιξη του θεσμού ήταν η συνειδητή έκθεση που είχε κυρίως αλληγορικό χαρακτήρα (Νούσια, 2003) Στη Μεσαιωνική Ευρώπη η έννοια του μουσείου περιοριζόταν σε συλλογές σε μοναστήρια και εκκλησίες σχετικά με αξιοπερίεργα φυσικά αντικείμενα και εκκλησιαστικά λείψανα (Νικόνανου, 2007) Κατά την Αναγέννηση, το μουσείο θα χρησιμοποιηθεί ως μέσο για την ανάδειξη των αρχαίων ανθρώπινων επιτευγμάτων και την αναζήτηση της τελειότητας, της αισθητικής και του ωραίου μέσα από την τέχνη (Χρυσουλάκη, 17) Το παλάτι των 20

27 Μεδίκων στη Φλωρεντία του 15ου αιώνα μχ μπορεί να θεωρηθεί ο δεύτερος σημαντικός σταθμός στην ιστορική εξέλιξη του μουσείου Το παλάτι χτίστηκε ως σύμβολο της οικονομικής κυριαρχίας της οικογένειας των Μεδίκων Είχε ιδιωτικό χαρακτήρα και περιοριζόταν σε περιορισμένο κύκλο αριστοκρατών, ενώ η κατοχή των θησαυρών ενίσχυε τη δύναμη των κατόχων τους και τους καθιστούσε κυριάρχους της γνώσης (Hooper-Greenhill, 12) Λειτούργησε σαν πρότυπο των μουσείων που δημιουργήθηκαν κατά την Αναγέννηση, διατηρώντας την διάσταση της πολιτικής εξουσίας Την περίοδο αυτή, μέχρι και τα μέσα 17ου, εμφανίζονται διάφοροι τύποι μουσείων Χαρακτηριστικά είναι το Studiolo, δηλαδή η συλλογή από πολύτιμα ή αξιοπερίεργα αντικείμενα ως τεκμήρια πολιτικής, οικονομικής και κοινωνικής δύναμης, η Galleria, μια μακρόστενη αίθουσα φωτισμένη από το πλάι με έργα τέχνης, και το Cabinetto, ένα τετράγωνο συνήθως δωμάτιο γεμάτο με ταριχευμένα ζώα, βοτανικά δείγματα, έργα μικροτεχνίας και αξιοπερίεργα αντικείμενα (Νικόνανου, 2007) Όμως ο αναγεννησιακός τύπος μουσείου άρχισε σιγά-σιγά να οπισθοχωρεί τον 17ο αιώνα με την επικράτηση διαφορετικών κοινωνικών δομών, που προήλθαν από τις ανακαλύψεις, τη διεύρυνση ων πληροφοριών για τον κόσμο και την ανάπτυξη των επιστημών Απ τα μέσα του 18ου αιώνα, με την επικράτηση των αξιών της αστικής δημοκρατίας που επέφερε η Γαλλική Επανάσταση, μέχρι και την εποχή του ρομαντισμού και του εθνικισμού που επικρατούσαν ως στάσεις τον 1ο αιώνα, τα μουσεία μετασχηματίστηκαν από ιδιωτικοί μηχανισμοί προβολής δύναμης σε ανοικτούς χώρους παραγωγής γνώσης με εθνικό και αστικό χαρακτήρα Η πρώτη προσπάθεια μετατροπής ιδιωτικής συλλογής σε εθνική πραγματοποιήθηκε από τον Elias Ashmole το 1686 όταν δώρισε τη συλλογή του στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Όμως πέρασαν πολλά χρόνια από τότε μέχρι να γίνεται λόγος για το μουσείο εθνικού χαρακτήρα Μόλις το 173 ο Λούβρος μετατράπηκε από παλάτι σε Μουσείο της Γαλλικής Δημοκρατίας, λειτουργώντας ως σύμβολο της δημοκρατίας και της κατάρρευσης της τυραννίας (Hooper-Greenhill, 12) Από τον 18ο αιώνα ο όρος μουσείο αρχίζει να συσχετίζεται με την έννοια ενός κτιρίου που στεγάζει κάποια 21

28 συλλογή αντικειμένων Κατά τον 1ο αιώνα παράλληλα με την Ευρώπη εθνικά μουσεία αρχίζουν να εμφανίζονται και στις ΗΠΑ, στις Ινδίες, στην Κίνα, στην Ιαπωνία, στην Αφρική (Γκαζή, 1) Γενικά τα μουσεία του 1ου αιώνα ανήκουν στο έθνος, είναι παραγωγοί και φύλακες της εθνικής γνώσης και σοφίας ως προς την παρουσίαση της εθνικής φυσιογνωμίας και του εθνικού παρελθόντος (Horne, 18) Τα μουσεία συγκεντρώνουν πολλούς θησαυρούς στις συλλογές τους με αποτέλεσμα να εκτίθενται μέρος από αυτά ενώ τα υπόλοιπα αποθηκεύονται Αυτή την περίοδο άρχισε η καταγραφή των αντικειμένων των μουσείων και εκδόθηκαν οι πρώτοι κατάλογοι Ο τρόπος παρουσίασης των εκθεμάτων άλλαξε επίσης, ξεφεύγοντας την κατηγοριοποίηση με βάση την εξωτερική εμφάνιση και ακολουθώντας συγκεκριμένες επιστημονικές μεθόδους κατάταξης βάσει κωδίκων Δηλαδή η συγκρότηση των συλλογών άρχισε να βασίζεται σε ακαδημαϊκά κριτήρια και τα μουσεία του 1ου αιώνα έφεραν τάξη στη συγκεχυμένη μέχρι τότε μουσειακή πρακτική Γενικά, τον 1ο και 20 αιώνα ο όρος μουσείο αναφέρεται σε ένα δημόσιο κτίριο κατάλληλο για τη φύλαξη, στέγαση και έκθεση δημοσίων συλλογών Κατόπιν, κατά τον 20ο αιώνα παρατηρούνται κάποιες τάσεις εξέλιξης του θεσμού, όπως η ανάπτυξη νέων τύπων μουσείων, η αλλαγή φιλοσοφίας, η έμφαση στη διατήρηση του πρόσφατου παρελθόντος, η σύνδεση με την κοινωνία και ο εκπαιδευτικός προσανατολισμός του μουσείου Οι εξελίξεις του δεύτερου μισού του 1ου αιώνα και ο ολόκληρος ο 20ος αιώνας θα επιφέρουν μια μετάβαση από το μουσείο θησαυροφυλάκιο φετιχοποιημένων αντικειμένων στο μουσείο πωλητή ιδεών και αγαθών και στο μουσείο πνευματικό κέντρο και διαχειριστικό φορέα της πολιτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς (Χρυσουλάκη, 17) Συμπερασματικά, η διαχρονική πορεία του μουσείου φανερώνει και τη χρησιμότητά του, δηλαδή τη διαφύλαξη της μνήμης της ανθρωπότητας μέσα στο χωροχρόνο, χωρίς ποτέ να πάψει να αποτελεί τον καθρέπτη της κοινωνίας που το διαχειρίζεται (Χρυσουλάκη, 17) Δηλαδή, το σύγχρονο μουσείο είναι ταυτόχρονα ανοικτό στο κοινό, χώρος επιστημονικής δράσης αλλά και όσμωσης των νέων κοινωνικών απαιτήσεων (Κωνστάντιος, 2003) Είναι λοιπόν προφανές ότι σήμερα το 22

29 μουσείο δεν εννοείται πια ως απλός θεματοφύλακας συλλογών, αλλά ως σύνθετος θεσμός με επιστημονικό, εκπαιδευτικό, πολιτιστικό, κοινωνικό και αναπτυξιακό συγχρόνως ρόλο (Βουδούρη, 2003) Μπορούμε να πούμε ότι ο όρος μουσείο όπως τον γνωρίζουμε σήμερα καθιερώθηκε τον 1ο αιώνα Από τότε έχουν διατυπωθεί διάφορες εννοιολογικές προσεγγίσεις του όρου μουσείο (Ambrose Paine, 13), όπως: Μουσείο είναι ένα ίδρυμα οργανωμένο και μόνιμο, με εκπαιδευτικό ή αισθητικό κυρίως προορισμό, με επαγγελματικό προσωπικό, το οποίο χρησιμοποιεί αντικείμενα, φροντίζει για αυτά και τα εκθέτει στο κοινό με κάποια κανονικότητα (American of Museums 170) Μουσείο είναι ένα ίδρυμα μόνιμο, χωρίς κερδοσκοπικό χαρακτήρα στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοιχτό στο κοινό, το οποίο αποκτά, συντηρεί, μελετά, κοινοποιεί και εκθέτει υλικές μαρτυρίες του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του με σκοπό την έρευνα, την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία (International Council of Museums ICOM, 174) Μουσείο είναι το ίδρυμα που συλλέγει, τεκμηριώνει, συντηρεί, ερμηνεύει τις υλικές μαρτυρίες και τη σχετική πληροφόρηση για το κοινό καλό (The Museums, United Kingdom, 184) Ένας μη κερδοσκοπικός μόνιμος οργανισμός, που δεν συστήνεται αρχικά για τη διεξαγωγή προσωρινών εκθέσεων, που απαλλάσσεται από εθνικούς και πολιτειακούς φόρους, που είναι ανοικτό στο κοινό και επιχορηγείται από το ενδιαφέρον του κοινού, με σκοπό τη διατήρηση, διαφύλαξη, μελέτη, ερμηνεία, συναρμολόγηση και έκθεση στο κοινό, για την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία του, αντικειμένων και ειδών εκπαιδευτικής και πολιτιστικής αξίας, συμπεριλαμβανομένου καλλιτεχνικού, επιστημονικού (κινούμενου και μη), ιστορικού και τεχνολογικού υλικού Ως τέτοια τα μουσεία θα περιλάμβαναν βοτανικούς κήπους, ζωολογικούς κήπους, ενυδρεία, πλανητάρια, ιστορικές κοινωνίες, ιστορικά κτίρια και πόλεις, που τηρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις που τέθηκαν στην προηγούμενη πρόταση (The American of Museums, 18) 23

30 Τα μουσεία δίνουν τη δυνατότητα στους ανθρώπους να εξερευνήσουν τις συλλογές για να αντλούν έμπνευση, γνώση και ψυχαγωγία Είναι ιδρύματα που συλλέγουν, προστατεύουν και κάνουν προσβάσιμα αντικείμενα και είδη του φυσικού κόσμου, τα οποία φυλάσσουν προς όφελος της κοινωνίας (The Museums, United Kingdom, 1) Είναι προφανές ότι ο ορισμός της έννοιας μουσείο επαναπροσδιορίζεται συνεχώς, προσδίδοντας κάθε φορά και ένα διαφορετικό ρόλο στην οντότητα του μουσείου Αρχικά ο ρόλος του μουσείου ήταν η συντήρηση, οργάνωση και έκθεση των αντικειμένων μέσα από μια συντονισμένη διαδικασία προβολής, άρρηκτα συνδεδεμένη με την έννοια της μουσειακής συλλογής και της φυσικής επισκεψιμότητας και θέασης των εκθεμάτων Με το πέρασμα του χρόνου όμως το μουσείο αναπτύσσει την εκπαιδευτική και επιστημονική του υπόσταση, ενώ παράλληλα αρχίζει να αναφέρεται σε υλικές μαρτυρίες πέραν του καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος Στηριζόμενο στην βασική του αποστολή και μένοντας πιστό στον κοινωνικό του ρόλο, το σύγχρονο μουσείο φαίνεται να αποστασιοποιείται από τον παραδοσιακό προσανατολισμό του στα αντικείμενα και να στρέφεται στο κοινό, στα υποκείμενα δηλαδή, επιδιώκοντας την εξυπηρέτησή του Ο ρόλος του σύγχρονου μουσείου και η λειτουργία του είναι αντικείμενα επιστημονικής μελέτης της Μουσειολογίας Σύμφωνα με τον ακριβή ορισμό του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων, Μουσειολογία είναι η επιστήμη του Μουσείου Πραγματεύεται τη μελέτη της ιστορίας του, τον ρόλο του στην κοινωνία, τις τεχνικές συντήρησης των αντικειμένων, τα ειδικά συστήματα προώθησης της έρευνας, την εκπόνηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και την οργάνωση της λειτουργίας του Επίσης ορίζει τη σχέση του μουσείου με το φυσικό περιβάλλον και ταξινομεί τα μουσεία σε διάφορες κατηγορίες Μουσειολογία είναι επομένως η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη των σκοπών και της οργάνωσης των μουσείων (International Council of Museums ICOM) 24

31 23 Τυπολογική προσέγγιση Τα μουσεία κατηγοριοποιούνται βάσει των συλλογών που διαθέτουν, των φορέων που τα ιδρύουν και τα διαχειρίζονται, βάσει του βεληνεκούς της συλλογής τους, βάσει του κοινού που εξυπηρετούν και του εκθεσιακού τους χώρου (Νούσια Α, 2003) Οι τύποι των μουσείων όπως προκύπτουν από τις παραπάνω κατηγοριοποιήσεις παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα: Βάσει συλλογής Γενικού ενδιαφέροντος Αρχαιολογικά Τέχνης Ιστορικά Θεματικά Λαογραφικά Φυσικής Ιστορίας Επιστημών Βάσει βεληνεκούς της συλλογής Εθνικά Περιφερειακά Τοπικά Βάσει Ιδρυτικού και διαχειριστικού φορέα Κρατικά Δημόσια Ιδιωτικά Βάσει κοινού Γενικά Εκπαιδευτικά Ειδικού ενδιαφέροντος Βάσει χώρου Αρχαιολογικοί χώροι Υπαίθρια Ιστορικά κτίρια μουσεία Σε ένα άλλο επίπεδο ανάλυσης τα μουσεία κατηγοριοποιούνται με βάσει το κριτήριο του πώς εκθέτουν τις υλικές πολιτισμικές μαρτυρίες του παρελθόντος, πώς δηλαδή παρουσιάζουν τον πολιτισμό Με βάση αυτό το κριτήριο υπάρχουν 3 τύποι μουσείων, τα παραδοσιακά μουσεία, τα μοντέρνα μουσεία και τα μεταμοντέρνα μουσεία 25

32 Παραδοσιακά Μοντέρνα Μεταμοντέρνα Τα μουσεία επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στα αντικείμενα (object oriented) Τα μουσεία ως φύλακες της εθνικής κληρονομιάς και παραγωγοί του εθνικού παρελθόντος, της εθνικής γνώσης, συνοχής και δύναμης, παρουσιάζουν τα αντικείμενα σύμφωνα με τα επιστημονικά ταξινομικά κριτήρια των ειδικών Τα μουσεία επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στα αντικείμενα και στο κοινό (object and people oriented) Τα μουσεία παρουσιάζουν τα αντικείμενα σε σχέση με το κοινωνικό τους πλαίσιο και έτσι διευκολύνουν την προσέγγιση, ερμηνεία και γνώση τους από το κοινό Τα μουσεία επικεντρώνουν το ενδιαφέρον τους στην εξυπηρέτηση του κοινού (people oriented) Τα μουσεία παρουσιάζουν τα αντικείμενα όσο το δυνατόν ανοικτά στις διαφορετικές προσδοκίες, ερμηνευτικές προσεγγίσεις και χρήσεις διαφορετικών κατηγοριών κοινού Κυριαρχία των αντικειμένων Σύνθετες σχέσεις υποκειμένων και αντικειμένων Κυριαρχία των υποκειμένων Κυριαρχία του παρελθόντος Σχεση παρελθόντος και παρόντος Κυριαρχία του παρόντος Γνώση της πραγματικότητας Εναλλακτικές ανασυνθέσεις τις πραγματικότητας Κατασκευή διαφορετικών εικόνων της αποδομημένης πραγματικότητας Πηγή: Νάκου Ειρήνη, Μουσεία: εμείς, τα πράγματα και ο πολιτισμός, Εστία, Αθήνα, 2001 Πίνακας 1 26

33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΥΣΕΙΑ 31 Τα ελληνικά μουσεία κατά το 1ο αιώνα Οι πρώτες συνειδητές προσπάθειες για την προστασία των αρχαιοτήτων και τη φύλαξή τους σε μουσεία γίνονται κατά τον 1ο αιώνα Είναι η εποχή κατά την οποία δημιουργούνται τα πρώτα μουσεία και μπαίνουν οι βάσεις για τη μετέπειτα ανάπτυξη και εξέλιξή τους Από τις αρχές του 1ου αιώνα, φωτισμένοι άνθρωποι, όπως οι Έλληνες λόγιοι της Διασποράς, επιδίωξαν να αφυπνίσουν το ενδιαφέρον των Ελλήνων για τα επιτεύγματα των αρχαίων προγόνων τους όχι μόνο με παραινέσεις που στόχευαν στην εξάλειψη της αρχαιοκαπηλίας αλλά και διατυπώνοντας συγκεκριμένες προτάσεις Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η πρόταση του Αδαμάντιου Κοραή για την ίδρυση ενός Ελληνικού μουσείου (1807) με υπεύθυνους επιστάτας για την επιστημονική καταγραφή και συγκέντρωση χειρογράφων και κάθε είδους αντιπροσωπευτικών δειγμάτων της αρχαίας ελληνικής τέχνης (Μαστοράκη, 2005) Οι ενέργειες που προτείνει ο Κοραής στο υπόμνημά του σχετίζονται με τη συλλογή, διάσωση και αντιγραφή αρχαίων ελληνικών χειρογράφων και την παράδοση των σωζόμενων χειρογράφων στην Ιερά Σύνοδο ή σε ανθρώπους του Οικουμενικού Πατριαρχείου ως εκπροσώπους του ελληνικού έθνους Επίσης, την ίδρυση ενός «Ελληνικού Μουσείου» (ως τόπο ίδρυσης προτείνει τη Χίο) όπου θα φυλάσσονται και θα μελετώνται τα αντίγραφα των χειρογράφων καθώς και άλλες αρχαιότητες, τη συγκέντρωση και επιμελή καταγραφή των ελληνικών αρχαιοτήτων στο εν λόγω Μουσείο και τον διορισμό κατάλληλων επιστατών του Μουσείου οι οποίοι θα είναι επιφορτισμένοι με την προστασία των αρχαιοτήτων, τη χρηματοδότηση του ιδρύματος και των εργασιών του με δωρεές και κληροδοτήματα πλουσίων ευεργετών αλλά και με τακτικές εισφορές από τον λαό Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Κόκκου: «Το κείμενο του Κοραή είναι μοναδικό Όχι μόνο γιατί είναι το πρώτο για τη 27

34 μέριμνα των χειρογράφων και των αρχαιοτήτων, αλλά και γιατί σε μια τόσο πρώιμη εποχή τοποθετεί το πρόβλημα σε σωστές βάσεις και το αντιμετωπίζει με ρεαλισμό και υπευθυνότητα» (Κόκκου, 177) Πρακτικούς στόχους και εναρμονισμένους με την ελληνική πραγματικότητα εκείνης της εποχής είχε και η Φιλόμουσος Εταιρεία, η οποία ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1813 Πρωταρχικό της μέλημα ήταν, όπως αναφέρεται στο καταστατικό της, η βελτίωση της παιδείας των υπόδουλων Ελλήνων και η διάσωση της αρχαιολογικής κληρονομιάς από τη φθορά και τη διαρπαγή Οι παραπάνω στόχοι θα μπορούσαν να επιτευχθούν κυρίως με την ίδρυση σχολείων, βιβλιοθηκών και μουσείων Μια από τις σημαντικότερες ενέργειες της Φιλόμουσου Εταιρείας σχετιζόταν με τη δημιουργία μουσείου στον ιερό βράχο της Ακρόπολης των Αθηνών, η οποία ωστόσο παρέμεινε άκαρπη (Μαστοράκη, 2005) Ο πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας, ο Ιωάννης Καποδίστριας, έδειξε επίσης προσωπικό ενδιαφέρον για την προστασία των αρχαιοτήτων και την ανάπτυξη της αρχαιολογικής έρευνας Προέβη σε μια σειρά από ενέργειες, οι οποίες συμβάδιζαν με τα γενικότερα αιτήματα μεγάλης μερίδας των μορφωμένων Ελλήνων της εποχής εκείνης Μεταξύ άλλων διόρισε Έκτακτους Επιτρόπους, δηλαδή διοικητές, στις επαρχίες, οι οποίοι ασχολούνταν ενεργά με τη συγκέντρωση και τη διάσωση των αρχαιοτήτων, ακόμα και με τη διεξαγωγή ανασκαφών και μερίμνησε για την ίδρυση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αίγινα (182) Τα πρώτα συγκεντρωμένα αρχαία ευρήματα προέρχονταν από τις Κυκλάδες και φυλάσσονταν σε ένα τμήμα του Ορφανοτροφείου Ο κερκυραίος λόγιος Ανδρέας Μουστοξύδης διορίστηκε διευθυντής και Έφορος του Μουσείου, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τον Μάρτιο του 1832 Αν και ολιγόχρονη, η θητεία του αποτελεί το πρώτο βήμα για τη συστηματική οργάνωση του αρχαιολογικού έργου από το επίσημο ελληνικό κράτος (Νούσια, 2003) Άλλος σημαντικός σταθμός στην πορεία της αρχαιολογικής έρευνας στην Ελλάδα υπήρξε η ίδρυση της Αρχαιολογικής Εταιρείας (1837), με έδρα την Αθήνα Μια ομάδα αρχαιόφιλων Αθηναίων προχώρησε στη δημιουργία ενός σωματείου με κοινωφελή χαρακτήρα, το οποίο ήταν προσανατολισμένο στην ανακάλυψη και ανάδειξη της αρχαιοελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς Στο πλαίσιο της 28

Η ιστορική εξέλιξη των μουσείων από την Αρχαία Ελλάδα έως και τον 20ο αιώνα

Η ιστορική εξέλιξη των μουσείων από την Αρχαία Ελλάδα έως και τον 20ο αιώνα 1 Απριλίου 2014 Η ιστορική εξέλιξη των μουσείων από την Αρχαία Ελλάδα έως και τον 20ο αιώνα Πολιτισμός / Μουσεία Αναστασία Ματσαρίδου, Εικαστικός Νέο μουσείο Ακρόπολης Αθηνών Το μουσείο χαράζει μια μακραίωνη

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Η Βιβλιοθήκη του ΕΜΣΤ και η ψηφιοποίηση των συλλογών των έργων τέχνης και των αρχείων του Μουσείου

Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Η Βιβλιοθήκη του ΕΜΣΤ και η ψηφιοποίηση των συλλογών των έργων τέχνης και των αρχείων του Μουσείου Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης: Η Βιβλιοθήκη του ΕΜΣΤ και η ψηφιοποίηση των συλλογών των έργων τέχνης και των αρχείων του Μουσείου Φωτεινή Αραβανή Βιβλιοθήκη Αρχείο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης e-mail:

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το ΕΠΜ_2014 Εκπαιδευτικό Έργο «Το Κινητό Μουσείο»

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ. Περιεχόμενο Τμήματος

ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ. Περιεχόμενο Τμήματος ΤΕΙ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΑΡΓΟΣΤΟΛΙ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ Γνωστικό περιεχόμενο Περιεχόμενο Τμήματος Το Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας καταλαμβάνει σημαντική θέση στο χώρο των

Διαβάστε περισσότερα

Επιμορφωτικό πρόγραμμα: «Εκπαιδευτικές δράσεις σε μουσειακά περιβάλλοντα (κύκλος Α )»

Επιμορφωτικό πρόγραμμα: «Εκπαιδευτικές δράσεις σε μουσειακά περιβάλλοντα (κύκλος Α )» Επιμορφωτικό πρόγραμμα: «Εκπαιδευτικές δράσεις σε μουσειακά περιβάλλοντα (κύκλος Α )» Διοργάνωση Συνδιοργάνωση Συνεργαζόμενοι φορείς Σχολικοί Σύμβουλοι Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Χανίων Διεύθυνση Πρωτοβάθμιας

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2012) Μουσεία και προσβασιμότητα: ανάδειξη και αξιοποίηση της διαφοράς. Αθήνα

Τσικολάτας Α. (2012) Μουσεία και προσβασιμότητα: ανάδειξη και αξιοποίηση της διαφοράς. Αθήνα ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Εργασία για το μάθημα: Διεπιστημονικό Σεμινάριο: Κοινωνικές

Διαβάστε περισσότερα

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή

Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος 1 Εισαγωγή Τα σχέδια μαθήματος αποτελούν ένα είδος προσωπικών σημειώσεων που κρατά ο εκπαιδευτικός προκειμένου να πραγματοποιήσει αποτελεσματικές διδασκαλίες. Περιέχουν πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr

Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Ελληνικό Παιδικό Μουσείο Κυδαθηναίων 14, 105 58 Αθήνα Τηλ.: 2103312995, Fax: 2103241919 E-Mail: info@hcm.gr, www.hcm.gr Το έργο υλοποιείται με δωρεά από το Σύντομη περιγραφή Το Ελληνικό Παιδικό Μουσείο

Διαβάστε περισσότερα

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες

Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Προσδοκώμενα αποτελέσματα: Στη διάρκεια του μαθήματος οι φοιτητές/τριες Μουσεία και Εκπαίδευση (υποχρεωτικό 3,4 εξ.) Περιγραφή του μαθήματος - στόχοι: Το μάθημα εξετάζει τις κοινωνικές, πολιτισμικές και ιστορικές διαστάσεις της ανάπτυξης του θεσμού του μουσείου και η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΝΕΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΛΚΥΣΗ ΚΟΙΝΟΥ ΤΩΝ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ονοματεπώνυμο: Τουφεξή Ασπασία Σειρά: 12 Επιβλέπων καθηγητής: Ιωαννίδης Α. Διευθυντής ΠΜΣ: Σιώμκος Γεώργιος Ο ρόλος του μουσείου

Διαβάστε περισσότερα

Β2. β) Πρώτα απ όλα: Αρχικά παράλληλα: ταυτόχρονα εξάλλου: άλλωστε

Β2. β) Πρώτα απ όλα: Αρχικά παράλληλα: ταυτόχρονα εξάλλου: άλλωστε ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α.1 Το συγκεκριμένο κείμενο αναφέρεται στην ανάγκη προσέγγισης των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης από τους Νεοέλληνες. Επρόκειτο για τόπους έκφρασης συλλογικότητας. Επιπλέον, σ αυτούς γεννήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων

185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων 185 Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης Ιωαννίνων Το Τμήμα Επιστημών της Τέχνης αποτελεί ανεξάρτητο Τμήμα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και λειτουργεί από το ακαδημαϊκό έτος 2000-01. Το Τμήμα ιδρύθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ασσυχίδη Μαρία Μποτή Άννα Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Μαχά Νάντια

Ασσυχίδη Μαρία Μποτή Άννα Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Μαχά Νάντια ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΑΘΗΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ KAI ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ KAI ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Από το αντικείμενο στον άνθρωπο. Η έκθεση του ΜΕΛΤ «Άνθρωποι και εργαλεία.

Διαβάστε περισσότερα

«Ο εκπαιδευτικός και κοινωνικός ρόλος του μουσείου. Το έργο του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου»

«Ο εκπαιδευτικός και κοινωνικός ρόλος του μουσείου. Το έργο του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου» «Ο εκπαιδευτικός και κοινωνικός ρόλος του μουσείου. Το έργο του Ελληνικού Παιδικού Μουσείου» Ζαμπέλ Μουρατιάν Εκπαιδευτικός Μουσειολόγος Πρόεδρος Σ Ελληνικού Παιδικού Μουσείου Το μουσείο Το μουσείοείναι

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ 1 Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Το Δυτικό 'Παράδειγμα' ως Ιδεολογία Οργάνωσης Μουσείων. Σχεδιασμός Μουσείων και Εκθέσεων

Το Δυτικό 'Παράδειγμα' ως Ιδεολογία Οργάνωσης Μουσείων. Σχεδιασμός Μουσείων και Εκθέσεων Το Δυτικό 'Παράδειγμα' ως Ιδεολογία Οργάνωσης Μουσείων. Σχεδιασμός Μουσείων και Εκθέσεων Στόχος του μαθήματος είναι η διερεύνηση της μορφής του εγχειρήματος του 'Μουσείου', ως προνομιακού πεδίου για την

Διαβάστε περισσότερα

«DARIAH-ΑΤΤΙΚΗ Ανάπτυξη της ελληνικής ερευνητικής υποδομής για τις ανθρωπιστικές επιστήμες ΔΥΑΣ» Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2015

«DARIAH-ΑΤΤΙΚΗ Ανάπτυξη της ελληνικής ερευνητικής υποδομής για τις ανθρωπιστικές επιστήμες ΔΥΑΣ» Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2015 ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΑΘΗΝΑ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΙΔΡΥΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΑΣ Αθήνα, 26 Φεβρουαρίου 2015 Αξιότιμες

Διαβάστε περισσότερα

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017»

Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017» ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΣΤΟΧΟΣ 3 ος : Η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης και η ανάδειξη των κοινών στοιχείων και της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών, μέσα από πολιτιστικές

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης (676)

Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης (676) Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης (676) Το Τμήμα Το Τμήμα με το νόμο 4521/2018 εντάχτηκε στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής μετά την κατάργηση του ΤΕΙ Αθήνας. Το Τμήμα Συντήρησης Αρχαιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση. Σχέδιο Δράσης

Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση. Σχέδιο Δράσης Συνεργασία για την Ανοικτή Διακυβέρνηση Σχέδιο Δράσης 2016-2018 Δέσμευση : Ενίσχυση της εξωστρέφειας και της προσιτότητας του Κοινοβουλίου στον πολίτη Στόχος: Ενίσχυση της διαφάνειας των κοινοβουλευτικών

Διαβάστε περισσότερα

web mobile multimedia ανάπτυξη εφαρμογών

web mobile multimedia ανάπτυξη εφαρμογών ανάπτυξη εφαρμογών web mobile multimedia 1 η εταιρία ιστορικό Η διάδρασις ιδρύθηκε το 2006, στην Αθήνα, από το Γιάννη Λαδά, Ηλεκτρολόγο Μηχανικό και Μηχανικό Η/Υ και Πέτρο Βασιλόπουλο, Οικονομολόγο με

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΝAOME1372 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 10 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης»

Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» ΒΑΣΙΛΗΣ ΓΚΑΝΙΑΤΣΑΣ' Ο σχεδιασμός για προστασία της «παλιάς πόλης» ως σχεδιασμός της «σημερινής πόλης» Α. ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Το θέμα του συνεδρίου, Ήέες πόλεις πάνω σε παλιές", είναι θέμα με πολλές

Διαβάστε περισσότερα

Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ

Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ Ρετσινάς Σωτήριος ΠΕ 1703 Ηλεκτρολόγων ΑΣΕΤΕΜ Τι είναι η ερευνητική εργασία Η ερευνητική εργασία στο σχολείο είναι μια δυναμική διαδικασία, ανοιχτή στην αναζήτηση για την κατανόηση του πραγματικού κόσμου.

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητικό ερώτημα: Η εξέλιξη της τεχνολογίας της φωτογραφίας μέσω διαδοχικών απεικονίσεων της Ακρόπολης.

Ερευνητικό ερώτημα: Η εξέλιξη της τεχνολογίας της φωτογραφίας μέσω διαδοχικών απεικονίσεων της Ακρόπολης. Περιγραφή της ερευνητικής εργασίας Βασικοί σκοποί της έρευνας: Η οικοδόμηση γνώσεων όσον αφορά στη λειτουργία των φωτογραφικών τεχνικών (αναλογικών ψηφιακών) διερευνώντας το θέμα κάτω από το πρίσμα των

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑIΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΝΑΡΗΣ 2016

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτιστική και Δημιουργική Βιομηχανία

Πολιτιστική και Δημιουργική Βιομηχανία Πολιτιστική και Δημιουργική Βιομηχανία Πολιτιστικές βιομηχανίες, ως όρος εισάγεται στις αρχές του εικοστού αιώνα, Αρχικά εμφανίστηκε από τους Μαξ Χορκ-χάιμερ και Τίοντορ Αντόρνο (Μax Horkheimer, Theodor

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΙΣΧΥΕΙ ΚΑΤΑ ΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΙΣΧΥΟΥΝ ΤΟ ΔΕΠΠΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αικατερίνη Πετροπούλου Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου

Αικατερίνη Πετροπούλου Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου Παγκόσµια ηµέρα βιβλιοθηκών: ακαδηµαϊκές βιβλιοθήκες, εκπαιδευτική κοινότητα, τοπική κοινωνία Αικατερίνη Πετροπούλου Βιβλιοθήκη, Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου Παγκόσµια ηµέρα βιβλιοθηκών Ο εορτασµός µιας παγκόσµιας

Διαβάστε περισσότερα

Παιδί και Ιστορικά Αρχεία: Προβληματισμοί, Μεθοδολογία, Μελέτη περίπτωσης. Λεωνίδας Κ. Πλατανιώτης Εκπαιδευτικός ΠΕ 02 (Φιλόλογος)

Παιδί και Ιστορικά Αρχεία: Προβληματισμοί, Μεθοδολογία, Μελέτη περίπτωσης. Λεωνίδας Κ. Πλατανιώτης Εκπαιδευτικός ΠΕ 02 (Φιλόλογος) Παιδί και Ιστορικά Αρχεία: Προβληματισμοί, Μεθοδολογία, Μελέτη περίπτωσης Λεωνίδας Κ. Πλατανιώτης Εκπαιδευτικός ΠΕ 02 (Φιλόλογος) 1. Εισαγωγή Σκοπός της παρούσας ανακοίνωσης είναι: να αναδείξει τη σημασία

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

Για έναν Ιδανικό Πολιτιστικό Τουρισμό Με την υποστήριξη του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Ευρώπη για τους πολίτες» Η ΕΕ με μια ματιά

Για έναν Ιδανικό Πολιτιστικό Τουρισμό Με την υποστήριξη του προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Ευρώπη για τους πολίτες» Η ΕΕ με μια ματιά Η ΕΕ με μια ματιά, ς και ανάπτυξη των ΜμΕ Το έργο χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Το παρόν έντυπο αποτυπώνει τις απόψεις του συντάκτη και μόνο και η Επιτροπή δεν μπορεί να θεωρηθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Διδάσκουσα: Μαρία Δασκολιά Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήμα Φ.Π.Ψ. Εαρινό εξάμηνο 2018-2019 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Η επιστημονική

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΤΗΡΗΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ & ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ

ΣΥΝΤΗΡΗΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ & ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ ΣΥΝΤΗΡΗΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ & ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ Δεν έχει καταχωρηθεί κωδικός επαγγέλματος από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ Αντικείμενο του ισχύοντος προγράμματος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ: ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΑΘΗΝΑ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ: ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΑΘΗΝΑ k a k Αντιπροσωπεία στην Ελλάδα Πληροφόρηση, Τεκμηρίωση και Συντονισμός των Δικτύων Πληροφόρησης ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ: ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ ΑΘΗΝΑ 14-16.06.2006 "Η Στρατηγική της Λισσαβόνας:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ (μάθημα επιλογής) Α τάξη Γενικού Λυκείου Α) Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Στο πλαίσιο της διδασκαλίας του μαθήματος επιλογής «Ελληνικός και Ευρωπαϊκός πολιτισμός»,

Διαβάστε περισσότερα

Δομή και Περιεχόμενο

Δομή και Περιεχόμενο Υπουργείο Παιδείας & Πολιτισμού Διεύθυνση Δημοτικής Εκπαίδευσης Δομή και Περιεχόμενο Ομάδα Υποστήριξης Νέου Αναλυτικού Προγράμματος Εικαστικών Τεχνών Ιανουάριος 2013 Δομή ΝΑΠ Εικαστικών Τεχνών ΕΙΚΑΣΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση Βιβλίου. Δημήτρης Γερμανός Τμήμα Επιστήμων Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Παρουσίαση Βιβλίου. Δημήτρης Γερμανός Τμήμα Επιστήμων Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Επιστημονική Επετηρίδα, Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Τόμος 8 (2015) Παρουσίαση Βιβλίου Ρέντζου, Κ., Σακελλαρίου, Μ. (2014). Ο χώρος ως παιδαγωγικό πεδίο σε προσχολικά περιβάλλοντα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΣ: ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ

ΤΙΤΛΟΣ: ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΝΟΜΟΣ: 3028/2002 ΦΕΚ: Α 153/28.06.2002 ΤΙΤΛΟΣ: ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΑΡΘΡΟ 1: ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ 1. Στην προστασία που παρέχεται

Διαβάστε περισσότερα

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές.

η ενημέρωση για τις δράσεις που τυχόν υιοθετήθηκαν μέχρι σήμερα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν από αυτές. Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην έδρα της Περιφέρειας Πελοποννήσου. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας, η οποία πιστεύω ότι είναι ένα ακόμη βήμα στην προσπάθεια που κάνουμε όλοι, για την ανάδειξη

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπητή Σύλβια, Διευθύντρια του Ιδρύματος Σύλβια Ιωάννου, Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι, Αγαπητές φοιτήτριες και αγαπητοί φοιτητές,

Αγαπητή Σύλβια, Διευθύντρια του Ιδρύματος Σύλβια Ιωάννου, Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι, Αγαπητές φοιτήτριες και αγαπητοί φοιτητές, Χαιρετισμός Πρύτανη, Καθηγητή Κωνσταντίνου Χριστοφίδη Υπογραφή Συμφωνίας με Sylvia Ioannou Foundation Έδρα Σύλβια Ιωάννου στις Ψηφιακές Ανθρωπιστικές Επιστήμες Πέμπτη, 23 Νοεμβρίου 2017, 12μ. Αίθουσα Συγκλήτου

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Περίπτωσης Νέο Μουσείο Ακρόπολης

Μελέτη Περίπτωσης Νέο Μουσείο Ακρόπολης Μελέτη Περίπτωσης Νέο Μουσείο Ακρόπολης Μελέτη Περίπτωσης Νέο Μουσείο Ακρόπολης Χαρακτηριστικό Παράδειγµα της Πολιτιστικής Πολιτικής της Ελλάδας Γενικές Αρχές: Α. Η πολιτιστική πολιτική της χώρας µπορεί

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η ραγδαία αύξηση της διαθεσιμότητας των παρεχόμενων πληροφοριών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (επαγγελματικούς και μη), σε συνδυασμό

Διαβάστε περισσότερα

Θέλετε να διαθέσετε ένα αρχείο στο διαδίκτυο;

Θέλετε να διαθέσετε ένα αρχείο στο διαδίκτυο; Θέλετε να διαθέσετε ένα αρχείο στο διαδίκτυο; Θέλετε να διαθέσετε ένα αρχείο στο διαδίκτυο; Ένας σύντομος οδηγός για να σας διευκολύνει στη λήψη αποφάσεων για τη διάθεση του αρχείου σας σε αποθετήριο του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΤΟ3019 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Γ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06)

Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Εισήγηση της ΓΓΠΠ Αγγέλας Αβούρη στην ενημερωτική συνάντηση για τη δημιουργία Οργανισμού Τουριστικής Ανάπτυξης (23-11-06) Η χώρα μας είναι ένας από τους πλέον δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς παγκοσμίως.

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην

Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών και άλλων Πόρων, στην ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ & ΑΛΛΩΝ ΠΟΡΩΝ Ομιλία του Κωνσταντίνου Τσουτσοπλίδη Γενικού Γραμματέα Διαχείρισης Κοινοτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ 3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Β 5 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟΥ Των μαθητριών: Στέλλα Κουρκουρίδου Μαρίνα Κουσικιάν ΑΝΔΡΙΑΝΑ ΓΙΑΝΤΟΥΡΗ ΧΡΥΣΑ ΑΝΤΕΜΗ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΟΥΖΟΥΝΑΚΗ ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Υπεύθυνη Καθηγήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

Μουσειολογία φυσικών επιστημών Ενότητα 2 η : Στοιχεία έκθεσης και ερμηνείας των μουσείων ΦΕΤ

Μουσειολογία φυσικών επιστημών Ενότητα 2 η : Στοιχεία έκθεσης και ερμηνείας των μουσείων ΦΕΤ Μουσειολογία φυσικών επιστημών Ενότητα 2 η : Στοιχεία έκθεσης και ερμηνείας των μουσείων ΦΕΤ Δημήτρης Κολιόπουλος Σχολή Ανθρωπιστικών & Κοινωνικών Επιστημών Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής

Διαβάστε περισσότερα

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)»

«Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» «Παιδαγωγική προσέγγιση της ελληνικής ιστορίας και του πολιτισμού μέσω τηλεκπαίδευσης (e-learning)» Εισαγωγικά Στη σημερινή πρώτη μας συνάντηση θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε με απλό και ευσύνοπτο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

DeSqual Ενότητες κατάρτισης 1. Ενδυνάμωση των εξυπηρετούμενων

DeSqual Ενότητες κατάρτισης 1. Ενδυνάμωση των εξυπηρετούμενων DeSqual Ενότητες κατάρτισης 1. Ενδυνάμωση των εξυπηρετούμενων 2 x 4 ώρες Μέτρηση και Βελτίωση Ενδυνάμωσης Ορισμός της Ενδυνάμωσης: Η ενδυνάμωση είναι η διαδικασία της αύξησης της ικανότητας των ατόμων

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ» ANAPARASTASIS - rendering - animation - VR - stereoscopic presentation

«ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ» ANAPARASTASIS - rendering - animation - VR - stereoscopic presentation Harvard Center for Hellenic Studies Κώδικας VENETUS A Studio Παράλληλο Κύκλωμα Ψηφιοποίηση, Τεκμηρίωση και Ανάδειξη κινηματογραφικών συλλογών από το αρχείο του STUDIO-παράλληλο κύκλωμα - Διάδοση της κινηματογραφικής

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας

Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας Τμήμα Κλασικών Σπουδών και Φιλοσοφίας Γραφεία: Κτήριο Αποστολίδη, Καλλιπόλεως και Ερεσού 1 T.K. 20537, 1678 Λευκωσία, Τηλ.: + 357 22893850, Τηλομ.: + 357 22 894491 Παρουσίαση 26 Ιανουαρίου 2014 2. ΣΚΟΠΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Μπατζελή Πρόεδρος Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας

Κατερίνα Μπατζελή Πρόεδρος Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας Κατερίνα Μπατζελή Πρόεδρος Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας «ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΡΙΣΜΑ: Προκλήσεις και Ευκαιρίες στη Νέα Ψηφιακή Εποχή» Ημερίδα Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Αθήνα, 24 Φεβρουαρίου

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Α1. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη σπουδαιότητα των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης. Αρχικά τονίζει πως

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΝΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η ανάπτυξη του

Διαβάστε περισσότερα

Επιστηµονικός και Πολιτιστικός Οργανισµός των Ηνωµένων Εθνών. Πρόγραµµα Ηνωµένων Σχολείων για την Προώθηση της Παγκόσµιας Εκπαίδευσης.

Επιστηµονικός και Πολιτιστικός Οργανισµός των Ηνωµένων Εθνών. Πρόγραµµα Ηνωµένων Σχολείων για την Προώθηση της Παγκόσµιας Εκπαίδευσης. Επιστηµονικός και Πολιτιστικός Οργανισµός των Ηνωµένων Εθνών. Πρόγραµµα Ηνωµένων Σχολείων για την Προώθηση της Παγκόσµιας Εκπαίδευσης. Έκθεση για την Εκπαιδευτική Επίσκεψη στον Ναό του Επίκουρου Απόλλωνα

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικές διαδρομές στα ίχνη του παρελθόντος, αναζητώντας ένα βιώσιμο μέλλον. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λαυρίου

Περιβαλλοντικές διαδρομές στα ίχνη του παρελθόντος, αναζητώντας ένα βιώσιμο μέλλον. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λαυρίου Περιβαλλοντικές διαδρομές στα ίχνη του παρελθόντος, αναζητώντας ένα βιώσιμο μέλλον Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Λαυρίου Θεματικά Δίκτυα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΤΟΠΙΚΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΑ ΕΘΝΙΚΑ ΔΙΕΘΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ίδρυση Ιδιωτικού μη Κερδοσκοπικού Επαγγελματικού Λυκείου Ναυτικής Κατεύθυνσης Τ.E.E.N.S.

Ίδρυση Ιδιωτικού μη Κερδοσκοπικού Επαγγελματικού Λυκείου Ναυτικής Κατεύθυνσης Τ.E.E.N.S. «Οραματιζόμαστε τη σχολική αυτή μονάδα, ως μία κυψέλη μάθησης, γνώσης και αριστείας που θα προετοιμάζει και θα γαλουχεί από τρυφερή ηλικία νέους και νέες, για να γίνουν μια μέρα οι ηγέτες, που τόσο έχει

Διαβάστε περισσότερα

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση

Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Πολυπολιτισμικότητα και Εκπαίδευση Κωδικός μαθήματος: ΚΕΠ 302 Διδάσκων: Δημήτρης Θ. Ζάχος Πιστωτικές μονάδες: 10 Χρόνος και τόπος διεξαγωγής: Τετάρτη 6-9 αίθουσα 907 Εισαγωγικά Η επιτυχής συμμετοχή σ ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΜΠ

ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΜΠ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΗΣ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ ΕΜΠ Εικόνα 1 - Ημερίδα σταδιοδρομίας Το Γραφείο Διασύνδεσης Εξυπηρέτησης Φοιτητών και Νέων Αποφοίτων του ΕΜΠ (Γ.Δ) συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ενότητα 05: Εννοιολογικές οριοθετήσεις της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης II Πολυξένη Ράγκου Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός. Σχολιασμού. Διπλωματικής Εργασίας

Οδηγός. Σχολιασμού. Διπλωματικής Εργασίας ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης: «Σπουδές στην Εκπαίδευση» Οδηγός Σχολιασμού Διπλωματικής Εργασίας (βιβλιογραφική σύνθεση) ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: «ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΔΜΠΣ «ΑΝΟΡΓΑΝΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ» ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 3 ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Συνέχιση και Ολοκλήρωση

Διαβάστε περισσότερα

Πτυχές διαμόρφωσης αναγνωστικής πολιτικής και πολιτικής για το έντυπο βιβλίο στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες

Πτυχές διαμόρφωσης αναγνωστικής πολιτικής και πολιτικής για το έντυπο βιβλίο στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες Πτυχές διαμόρφωσης αναγνωστικής πολιτικής και πολιτικής για το έντυπο βιβλίο στις ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες Χριστίνα Μπάνου, Λέκτορας Τμήμα Αρχειονομίας Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Τηλ.: 26610-87416,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ

ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΟΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΩΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΑΛΕΙΟ Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στις επιχειρήσεις την τελευταία δεκαετία και η δυναμική ανάπτυξη που προκάλεσαν στις επιχειρήσεις, εισήγαγαν μια επανάσταση

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας

Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας Τμήμα Ιατρικών εργαστηρίων & Προσχολικής Αγωγής Συντονίστρια: Επίκουρη Καθηγήτρια, Ελένη Μουσένα [Σύγχρονες Τάσεις στην Παιδαγωγική Επιστήμη] «Παιδαγωγικά μέσω Καινοτόμων

Διαβάστε περισσότερα

Η σχέση και η αλληλεπίδραση της ΚΔΒΚ με τους επιστημονικούς φορείς της περιοχής

Η σχέση και η αλληλεπίδραση της ΚΔΒΚ με τους επιστημονικούς φορείς της περιοχής Η σχέση και η αλληλεπίδραση της ΚΔΒΚ με τους επιστημονικούς φορείς της περιοχής ημήτριος Μαυροματίδης, Πρόεδρος ιοικούσας Επιτροπής ΤΕΕ/Τ Μ Παρασκευή Χριστοπούλου, Πρόεδρος Αντιπροσωπείας ΤΕΕ/Τ Μ Forum

Διαβάστε περισσότερα

Προγραμματισμός και στρατηγική διοίκηση. 4 ο Κεφάλαιο

Προγραμματισμός και στρατηγική διοίκηση. 4 ο Κεφάλαιο Προγραμματισμός και στρατηγική διοίκηση 4 ο Κεφάλαιο Μαθησιακοί στόχοι (1) Μετά τη μελέτη του κεφαλαίου, θα είστε σε θέση να: 1. Συνοψίσετε τα βασικά βήματα σε οποιαδήποτε διαδικασία προγραμματισμού. 2.

Διαβάστε περισσότερα

Έφη Πατσατζή, Αρχαιολόγος-Μουσειολόγος Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνημείων ΥΠ.ΠΟ.Τ. Ψηφιακός πολιτισμός και επιμέλεια

Έφη Πατσατζή, Αρχαιολόγος-Μουσειολόγος Διεύθυνση Εθνικού Αρχείου Μνημείων ΥΠ.ΠΟ.Τ. Ψηφιακός πολιτισμός και επιμέλεια Μουσειολογία και ψηφιακή επιμέλεια: το ευρωπαϊκό δίκτυο προβολής ATHENA-EUROPEANA στο πλαίσιο διεπιστημονικής συνεργασίας για την ανάδειξη του ψηφιακού πολιτισμού. Έφη Πατσατζή, Αρχαιολόγος-Μουσειολόγος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΚΟΠΟΣ Το διδακτορικό πρόγραμμα στην Ειδική και Ενιαία Εκπαίδευση αποσκοπεί στην εμβάθυνση και κριτική

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.)

ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΟΤΗΤΑΣ (Κ.Ε.Θ.Ι.) ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ (Π.Ι.Ε.)

Διαβάστε περισσότερα

Έρευνα για τον πολιτισμό στην Αθήνα Βασικά συμπεράσματα

Έρευνα για τον πολιτισμό στην Αθήνα Βασικά συμπεράσματα Έρευνα για τον πολιτισμό στην Αθήνα Βασικά συμπεράσματα Αντιλήψεις για τις πολιτιστικές επιλογές που προσφέρει η Αθήνα o Ορατότητα πολιτιστικών εκδηλώσεων στην Αθήνα Γενική πεποίθηση των κατοίκων της Αθήνας

Διαβάστε περισσότερα

Τελικός τίτλος σπουδών:

Τελικός τίτλος σπουδών: Επωνυμία προγράμματος: Τελικός τίτλος σπουδών: ΓΡΑΦΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ (ΠΤΥΧΙΟ) Πτυχίο Ο γραφίστας ασχολείται με τη μελέτη, τη διαμόρφωση και γενικότερα την αισθητική επιμέλεια κάθε είδους εκτυπωτικής εργασίας.

Διαβάστε περισσότερα

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α.

Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Ελένη Μοσχοβάκη Σχολική Σύμβουλος 47ης Περιφέρειας Π.Α. Τι θα Δούμε. Γιατί αλλάζει το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών. Παιδαγωγικό πλαίσιο του νέου Α.Π.Σ. Αρχές του νέου Α.Π.Σ. Μαθησιακές περιοχές του νέου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015*

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2014-2015* ΔΕΥΤΕΡΑ 19/1 ΤΡΙΤΗ 20/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 21/1 ΠΕΜΠΤΗ 22/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 23/1 ΑΥΓΕΡΙΝΟΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός

Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός 1 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΥΚΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ : ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ : Τρασανίδης Γεώργιος, διπλ. Ηλεκ/γος Μηχανικός Μsc ΠΕ12 05 Μέθοδος : έρευνα και πειραματισμός Στόχος της Τεχνολογίας στην Γ Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων

Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Προσχολική Παιδαγωγική Ενότητα 8: Σχεδιασμός Ημερησίων Προγραμμάτων Διδάσκουσα: Μαρία Καμπεζά Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Σκοποί ενότητας Να συζητήσουν και να

Διαβάστε περισσότερα

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού

Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους. του Σταύρου Κοκκαλίδη. Μαθηματικού Τα Διδακτικά Σενάρια και οι Προδιαγραφές τους του Σταύρου Κοκκαλίδη Μαθηματικού Διευθυντή του Γυμνασίου Αρχαγγέλου Ρόδου-Εκπαιδευτή Στα προγράμματα Β Επιπέδου στις ΤΠΕ Ορισμός της έννοιας του σεναρίου.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΓΜΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

ΜΙΓΜΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΙΓΜΑ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ Η ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ονοματεπώνυμο: Αντωνοπούλου- Δεληγιώργη Ελισσάβετ Σειρά: 11 Επιβλέπων Καθηγητής: Πανηγυράκης Γεώργιος Ιούνιος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ. Σπύρος Τσιπίδης. Περίληψη διατριβής

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ. Σπύρος Τσιπίδης. Περίληψη διατριβής ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Σπύρος Τσιπίδης Γεω - οπτικοποίηση χωρωχρονικών αρχαιολογικών δεδομένων Περίληψη διατριβής H παρούσα εργασία

Διαβάστε περισσότερα

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C

15320/14 ΕΠ/γπ 1 DG E - 1 C Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 13 Νοεμβρίου 2014 (OR. en) 15320/14 ΣΗΜΕΙΩΜΑ Αποστολέας: Αποδέκτης: CULT 127 TOUR 24 REGIO 123 RELEX 908 Επιτροπή των Μονίμων Αντιπροσώπων(1ο Τμήμα) Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0156/153. Τροπολογία. Isabella Adinolfi, Rosa D'Amato, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD

EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL A8-0156/153. Τροπολογία. Isabella Adinolfi, Rosa D'Amato, Rolandas Paksas εξ ονόματος της Ομάδας EFDD 21.3.2019 A8-0156/153 153 Αιτιολογική σκέψη 5 (5) Η προώθηση της ευρωπαϊκής πολιτισμικής πολυμορφίας εξαρτάται από την ύπαρξη ακμαζόντων και ανθεκτικών πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων που είναι σε

Διαβάστε περισσότερα

ICOM και ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ

ICOM και ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ICOM ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΜΟΥΣΕΙΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Αγ.Ασωμάτων 15 ΑΘΗΝΑ 105 53 Τηλ./Fax: 210 3219414 www.otenet.gr/icom Email icom@otenet.gr ICOM και ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ Το Διεθνές Συμβούλιο Μουσείων ιδρύθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α.

Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο. Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βασικές αρχές σχεδιασμού και οργάνωσης Βιωματικών Δράσεων στο Γυμνάσιο Δρ. Απόστολος Ντάνης Σχολικός Σύμβουλος Φ.Α. Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου Στην Α τάξη υλοποιούνται θέματα του διδακτικού αντικειμένου

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών

Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ Πρόγραμμα επικαιροποίησης γνώσεων αποφοίτων ΑΕΙ στην οργάνωση, διοίκηση τουριστικών επιχειρήσεων και στην προώθηση τουριστικών προορισμών 11 Η Ι ΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, ΕΛΛΗΣ ΧΡΥΣΙΔΟΥ, ΣΤΟ 1 ο ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, ΕΛΛΗΣ ΧΡΥΣΙΔΟΥ, ΣΤΟ 1 ο ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΔΗΜΑΡΧΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ, ΕΛΛΗΣ ΧΡΥΣΙΔΟΥ, ΣΤΟ 1 ο ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ Ενότητα: «Πολιτισμός» «Επιχειρησιακό σχέδιο πολιτισμού 2015-2030» Όραμα: Ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org Ιδρυτική Διακήρυξη 1. 2. 3. Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών - ΕΝΑ ενεργοποιείται σε μια κρίσιμη για την Ελλάδα περίοδο. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΟΥ ΚΑΙ ΤΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Α. Τίτλος Απόφοιτου: Πτυχιούχος Τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Β. Αντικείμενο του τμήματος Αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής σε

Διαβάστε περισσότερα

Άξονας Τοπικής Ανάπτυξης

Άξονας Τοπικής Ανάπτυξης O Πολιτισμός ως Κομβικός Άξονας Τοπικής Ανάπτυξης Δρ. Μιχάλης Χρηστάκης Πολιτικός Επιστήμων Διεθνολόγος Πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Γενικών Γραμματέων Τοπικής Αυτοδιοίκησης Κλεισθένης Πολιτιστικός Σχεδιασμός

Διαβάστε περισσότερα

Στρατηγική της Π.Ν.Α για τον Τουρισμό « Έτος Πολιτισμού»

Στρατηγική της Π.Ν.Α για τον Τουρισμό « Έτος Πολιτισμού» ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΝΟΤΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ Στρατηγική της Π.Ν.Α για τον Τουρισμό «2014 - Έτος Πολιτισμού» Ελευθερία ΦΤΑΚΛΑΚΗ Αντιπεριφερειάρχης Ν.Αιγαίου Τρία Κομβικά σημεία προβληματισμού για την δημιουργία ενός δημιουργικού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΥΤΕΡΑ 25/1 ΤΡΙΤΗ 26/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 27/1 ΠΕΜΠΤΗ 28/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29/1 ΣΟΦΟΣ ΑΛΙΒΙΖΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΔΕΥΤΕΡΑ 25/1 ΤΡΙΤΗ 26/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 27/1 ΠΕΜΠΤΗ 28/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29/1 ΣΟΦΟΣ ΑΛΙΒΙΖΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2015-2016* ΔΕΥΤΕΡΑ 25/1 ΤΡΙΤΗ 26/1 ΤΕΤΑΡΤΗ 27/1 ΠΕΜΠΤΗ 28/1 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 29/1 ΣΟΦΟΣ ΑΛΙΒΙΖΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ / ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ / ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ / ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ νέου προγράμματος Α 1 Υ101 Υ Αρχαία Ιστορία Ι Αρχαία Ιστορία Ι (Β Α 2 Υ102 Υ Εισαγωγή στην

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ Σ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2017 ΔΕΥΤΕΡΑ 4/9 ΤΡΙΤΗ 5/9 ΤΕΤΑΡΤΗ 6/9 ΠΕΜΠΤΗ 7/9 ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 8/9 ΚΛΑΔΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ 11:00-15:30 Προφορικές

Διαβάστε περισσότερα