Μεζνδνινγία Αλάπηπμεο Πξάζηλσλ Μεηαθνξώλ ζην Αηγαίν.

Transcript

1 ΣΜΖΜΑ ΝΑΤΣΗΛΗΑ ΚΑΗ ΔΠΗΥΔΗΡΖΜΑΣΗΚΧΝ ΤΠΖΡΔΗΧΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΧΝ ΠΟΤΓΧΝ ΝΑΤΣΗΛΗΑ, ΜΔΣΑΦΟΡΔ, ΚΑΗ ΓΗΔΘΝΔ ΔΜΠΟΡΗΟ (ΝΑ.Μ.Δ.) Μεζνδνινγία Αλάπηπμεο Πξάζηλσλ Μεηαθνξώλ ζην Αηγαίν. Ακαιία Πνιπδσξνπνύινπ Αλαπιεξώηξηα Καζεγήηξηα Υίνο,

2 ΠΔΡΗΔΥOΜΔΝΑ ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ Α:ΕΡΩΣΗΜΑΣΟΛΟΓΙΟ ΠΡΑΙΝΕ ΜΕΣΑΦΟΡΕ... 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΑΓΩΓΗ ΕΛΑΓΩΓΘ ΕΝΔΕΛΚΣΛΚΑ ΣΑΣΛΣΛΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΟΧΟΛ ΚΑΛ ΤΝΕΛΦΟΡΑ ΣΘ ΜΟΝΟΓΡΑΦΛΑ ΔΟΜΘ ΜΟΝΟΓΡΑΦΛΑ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΉ ΑΝΑΚΌΠΗΗ ΜΕΣΑΦΟΡΕ ΚΑΛ ΑΣΜΟΦΑΛΡΛΚΘ ΡΤΠΑΝΘ ΕΝΑΛΛΑΚΣΛΚΟΛ ΣΡΟΠΟΛ ΜΕΣΑΚΛΝΘΕΩΝ Kοινι Xριςθ Ηλεκτρικϊν Ποδθλάτων (Power Assisted Bicycles Sharing) Χριςθ Οχθμάτων Υψθλισ Πλθρότθτασ ι Οχθμάτων Συνεπιβίβαςθσ (carpooling) Χριςθ Υβριδικϊν και Ηλεκτρικϊν Οχθμάτων Υπθρεςία Λεωφορείου κατά Απαίτθςθ ( Bus on Demand) Υπθρεςία DIAL-A-RIDE (Mini-bus on Demand) ΠΡΟΣΤΠΟΠΟΛΘΘ ΣΘ ΤΜΠΕΡΛΦΟΡΑ ΣΩΝ ΜΕΣΑΚΛΝΟΤΜΕΝΩΝ ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΛΑΙΙΟ ΤΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΔΕΙΓΜΑΣΟΛΗΨΙΑ ΠΛΑΛΛΟ ΤΜΠΕΡΛΦΟΡΑ ΜΕΚΟΔΟΛΟΓΛΑ ΕΡΕΤΝΑ Ε ΝΟΛΚΟΚΤΡΛΑ/ΑΣΟΜΑ ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΠΙΛΟΣΙΚΗ ΕΡΕΤΝΑ ΕΛΑΓΩΓΙ ΤΛΛΟΓΘ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ανάπτυξθ Ερωτθματολογίου Δειγματολθψία ΑΝΑΛΤΘ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Οικολογικι Συνείδθςθ Οικολογικι Οδιγθςθ και Μζςο Μεταφοράσ Ενεργθτικι Μετακίνθςθ Μζςα Μαηικισ Μεταφοράσ Αγορά Οχιματοσ ΕΚΣΛΜΘΘ ΠΡΟΣΤΠΟΤ ΑΓΟΡΑ ΤΒΡΛΔΛΚΟΤ ΟΧΘΜΑΣΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΤΜΠΕΡΑΜΑΣΑ ΚΑΙ ΠΕΡΑΙΣΕΡΩ ΕΡΕΤΝΑ ΤΝΟΠΣΛΚΑ ΑΠΟΣΕΛΕΜΑΣΑ ΠΛΛΟΣΛΚΘ ΕΦΑΡΜΟΓΘ ΠΕΡΑΛΣΕΡΩ ΕΡΕΤΝΑ ΕΤΧΑΡΙΣΚΕ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦIΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ Α:ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ ΠΡΑΗΝΔ ΜΔΣΑΦΟΡΔ Πεξηερόκελα Πηλάθσλ ΠΜΝΑΚΑ 1:ΠΡΌΣΤΠΟ ΕΠΛΛΟΓΙ ΟΧΙΜΑΣΟ Πεξηερόκελα Γξαθεκάησλ ΓΡΆΦΘΜΑ 1: ΠΟΟΣΌ ΜΕΣΑΒΟΛΙ ΣΩΝ ΕΚΠΟΜΠΪΝ ΑΕΡΜΩΝ ΚΕΡΜΟΚΘΠΜΟΤ ΑΝΆ ΧΪΡΑ ( )... 6 ΓΡΆΦΘΜΑ 2: ΑΝΣΛΛΙΨΕΛ - ΟΛΚΟΛΟΓΛΚΙ ΤΝΕΜΔΘΘ ΓΡΆΦΘΜΑ 3: ΣΆΕΛ - ΟΛΚΟΛΟΓΛΚΙ ΤΝΕΜΔΘΘ ΓΡΆΦΘΜΑ 4: ΟΛΚΟΛΟΓΛΚΙ ΟΔΙΓΘΘ ΓΡΆΦΘΜΑ 5: ΣΆΕΛ ΓΛ ΑΕΠΛΛΟΓΙ ΜΖΟΤ ΜΕΣΑΦΟΡΆ

3 ΓΡΆΦΘΜΑ 6: ΕΝΕΡΓΘΣΛΚΙ ΜΕΣΑΚΜΝΘΘ ΓΡΆΦΘΜΑ 7: ΜΖΑ ΜΑΗΛΚΙ ΜΕΣΑΦΟΡΆ-ΕΝΕΡΓΘΣΛΚΙ ΜΕΣΑΚΜΝΘΘ ΓΡΆΦΘΜΑ 8: ΘΜΑΝΣΛΚΌΣΘΣΑ ΠΑΡΑΓΌΝΣΩΝ ΓΛΑ ΑΓΟΡΆ ΟΧΙΜΑΣΟ ΓΡΆΦΘΜΑ 9: ΑΓΟΡΆ ΟΧΙΜΑΣΟ ΤΒΡΛΔΛΚΟΥ / ΘΛΕΚΣΡΛΚΟΥ ΟΧΙΜΑΣΟ Πεξηερόκελα ρεκάησλ ΧΙΜΑ 1:ΜΕΚΟΔΟΛΟΓΛΚΌ ΠΛΑΜΛΟ... 5 ΧΙΜΑ 2: ΠΛΑΜΛΟ ΤΜΠΕΡΛΦΟΡΆ ΧΙΜΑ 3: ΜΕΚΟΔΟΛΟΓΛΚΌ ΠΛΆΛΛΟ ΖΡΕΤΝΑ Ε ΆΣΟΜΑ/ΝΟΛΚΟΚΤΡΛΆ

4 ΠΡΟΛΟΓΟ Ζ αλάπηπμε κεηαθνξηθψλ ζπζηεκάησλ θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ ή «πξάζηλσλ» κεηαθνξψλ, απνηειεί κία θαίξηα θαηεχζπλζε πνιηηηθήο ζε επξσπαηθφ θαη εζληθφ επίπεδν. Μέρξη ζήκεξα, ζρεηηθέο πνιηηηθέο θπξίσο εζηηάδνληαη ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο. H πξνηεηλφκελε κεζνδνινγία αλαπηχζεη έλα ελαιιαθηηθφ ζρέδην αλάπηπμεο κεηαθνξηθνχ ζπζηήκαηνο γηα ην λεζησηηθφ ρψξν, ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο θαη αλαπηπμηαθέο πξννπηηθέο ησλ λεζηψλ ηνπ Αηγαίνπ. Με ηε ζπληνληζκέλε έξεπλα θαη αλάιπζε ζηνπο ηνκείο ησλ κεηαθνξψλ, ηνπ ηνπξηζκνχ, ηνπ πεξηβάιινληνο, ηεο νηθνλνκίαο, θαη ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, θαη κε βάζε θαηλνηφκεο επηζηεκνληθέο κεζφδνπο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ εθαξκνγή θαη επηζηεκνληθή αμηνιφγεζε πηινηηθψλ δξάζεσλ, ε πξνηεηλφκελε κεζνδνινγία ζηνρεχεη ζηελ αλάπηπμε ησλ πξάζηλσλ κεηαθνξηθψλ ζπζηεκάησλ ζην λεζησηηθφ ρψξν θαη ζηελ αχμεζε ηεο ειθπζηηθφηεηαο ησλ λεζηψλ, ηεο επεκεξίαο θα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ηεο πεξηνρήο ηνπ Β. Αηγαίνπ. Δζηηάδνληαο, ε κνλνγξαθία πξνηείλεη κηα κεζνδνινγία αλάπηπμεο πξάζηλσλ κεηαθνξψλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Αηγαίνπ, ε νπνία πεξηιακβάλεη ηε δηεξεχλεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη κεηαθηλήζεσλ ησλ αηφκσλ, κέζσ εθηεηακέλεο έξεπλαο γηα ηελ ζπιινγή απνθαιππηνκέλσλ δεδνκέλσλ, έξεπλαο δεδεισκέλεο πξνηίκεζεο, εζηηαζκέλσλ εξεπλψλ ζε νκάδεο αηφκσλ, θαη δηεξεχλεζε ηεο επηζπκίαο ηδηνθηεζίαο πβξηδηθψλ θαη ειεθηξηθψλ νρεκάησλ, θαη ηεο δπλαηφηεηαο ρξήζεο νρεκάησλ πςειήο πιεξφηεηαο (high occupancy vehicles), bikesharing, bus-on-demand, ρξήζεο (ειεθηξηθψλ) πνδειάησλ, θαη άιισλ πεξηβαιινληηθά θηιηθψλ κέζσλ κεηαθνξάο, θαζψο θαη ηελ αλάπηπμε πξνεγκέλσλ ππνδεηγκάησλ δηαθξηηψλ κεηαβιεηψλ πνπ πεξηιακβάλνπλ ζηάζεηο θαη αληηιήςεηο ησλ αηφκσλ. πγθεθξηκέλα παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα κηαο αξρηθήο πηινηηθήο έξεπλαο πνπ αληαπνθξίλεηαη ζε ηκήκα ηνπ ζπλνιηθνχ κεζνδνινγηθνχ πιαηζίνπ πνπ αλαπηχζζεηαη. εκεηψλεηαη φηη ε πιήξεο εθαξκνγή ηεο πξνεηλφκελεο κεζνδνινγίαο αλακέλεηαη λα ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε πςειήο θνηλσληθήο επζχλεο ησλ πνιηηψλ ζε ζέκαηα κεηαθνξψλ θηιηθψλ σο πξνο ην πεξηβάιινλ, ζηελ αλάπηπμε πξάζηλσλ κεηαθνξηθψλ ζπζηεκάησλ ζην λεζησηηθφ ρψξν, ζηε βειηίσζε ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ αζηηθψλ θαη ππεξαζηηθψλ κεηαθηλήζεσλ, ζηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ειθπζηηθφηεηαο ησλ λεζηψλ, ζηελ πξνβνιή ηνπ «πξάζηλνπ» πξνζαλαηνιηζκνχ ησλ λεζηψλ σο ζηξαηεγηθνχ άμνλα πξνψζεζεο πνπ ζηνρεχεη ζηε βηψζηκε αλάπηπμε θαη ηελ επεκεξία ηεο πεξηνρήο ηνπ Αηγαίνπ, θαζψο θαη ηελ άξζε ηεο απνκφλσζεο ησλ λεζηψλ ηνπ Αξρηπειάγνπο. 3

5 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1: ΔΗΑΓΧΓΖ 1.1 ΔΗΑΓΧΓΖ H ξαγδαία αλάπηπμε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, κεηαθνξηθψλ/ηειεπηθνηλσληαθψλ ππνδνκψλ, ε αλάπηπμε ησλ αλαγθψλ γηα κεηαθνξέο, ε αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ, νη εμειίμεηο ζην ρψξν ηεο αθηνπινΐαο θαη αεξνπινΐαο κε ηελ εηζαγσγή λέσλ εηαηξεηψλ ζηελ αγνξά θαη αλαλεσκέλνπ ζηφινπ, ε θξίζηκε θαηάζηαζε ηεο νηθνλνκίαο, νη λένη ζεζκνί θαη κέηξα πνπ ζεζπίδνληαη θαη αθνξνχλ ην πεξηβάιινλ πξνσζψληαο ηηο πξάζηλεο κεηαθνξέο, απνηεινχλ εμειίμεηο ηνπ εμσηεξηθνχ πεξηβάιινληνο ζηελ πεξηνρή κειέηεο ηνπ Β. Αηγαίνπ πνπ εμεηάδνπκε. Οη παξαπάλσ εμειίμεηο νδεγνχλ ζηε λεζησηηθή αλάπηπμε θαη θαζηζηνχλ αλαγθαία ηε δηεμαγσγή ζπλδπαζκέλσλ εξεπλεηηθψλ πξνζπαζεηψλ, πνπ ζπιιέγνπλ, αλαιχνπλ, θαη πξνζνκνηψλνπλ ηα δεδνκέλα πνπ ζπλζέηνπλ ην ζχγρξνλν εζσηεξηθφ θαη εμσηεξηθφ πεξηβάιινλ αλάπηπμεο ηεο πεξηνρήο ηνπ Αηγαίνπ. Ζ πξνηεηλφκελε κεζνδνινγία έξεπλαο ζηνρεχεη ζηελ θαηαλφεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ ρξεζηψλ ζε έλα δπλακηθφ πεξηβάιινλ, θαζψο θαη ησλ κεηαβνιψλ ζηηο αμίεο θαη ηηο επηινγέο ησλ αηφκσλ, θαη θαηά ζπλέπεηα ηεο λεζησηηθήο εμέιημεο. εκεηψλεηαη φηη γηα ηε δηεξεχλεζε επηπηψζεσλ ελαιιαθηηθψλ πνιηηηθψλ πνπ εληζρχνπλ ηελ πξάζηλε αλάπηπμε είλαη αλαγθαία ε ζπλδπαζηηθή έξεπλα ησλ κεηαθνξψλ κε άιινπο ηνκείο. χκθσλα κε ηνλ Papatheodorou (2001a, 2001b), ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ π.ρ. νη ηνπξηζηηθέο κεηαθηλήζεηο κπνξνχλ λα θαηεγνξηνπνηεζνχλ ζε δχν είδε: (α) ζε απηέο πνπ αθνξνχλ ζην ηαμίδη απφ ηελ πεξηνρή πξνέιεπζεο πξνο ηνλ ηνπξηζηηθφ πξννξηζκφ, θαη (β) ζηηο κεηαθηλήζεηο εληφο ηνπ ηδίνπ ηνπ πξννξηζκνχ θαηά ηελ δηάξθεηα εθδξνκψλ θαη ινηπψλ δξαζηεξηνηήησλ (local transport). Καη νη δπν θαηεγνξίεο κεηαθηλήζεσλ έρνπλ ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζην λεζησηηθφ ρψξν, εηδηθφηεξα ηνπο θαινθαξηλνχο κήλεο. ηνλ ηνκέα ηεο ελέξγεηαο, ζέκαηα αηρκήο φπσο ε ελεξγεηαθή θξίζε, ε αχμεζε ησλ ηηκψλ ηνπ πεηξειαίνπ, θαη ε ρξήζε ελαιιαθηηθψλ - αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο, είλαη άκεζα ζπλδεδεκέλα κε ηελ αλάπηπμε ησλ πξάζηλσλ κεηαθνξηθψλ ζπζηεκάησλ. Δπηπιένλ, ε εμειίμε ησλ ηειεπηθνηλσληψλ, δίδεη ηε δπλαηφηεηα αλάπηπμεο έμππλσλ κεηαθνξηθψλ ζπζηεκάησλ ηα νπνία κπνξνχλ λα επεξεάζνπλ ηε κεηαθνξηθή ζπκπεξηθνξά ησλ αηφκσλ ηφζν ζε θαζεκεξηλή βάζε (πρ. κε ηελ παξνρή θπθινθνξηαθήο πιεξνθφξεζεο, ή ηε δπλαηφηεηα πξαγκαηνπνίεζεο ειεθηξνληθψλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ δελ απαηηνχλ ηε θπζηθή κεηαθίλεζε), φζν θαη ηε δηαρείξηζε θηλδχλσλ (φζνλ αθνξά ζέκαηα αζθάιεηαο θαη ηξνκνθξαηηθψλ ελεξγεηψλ), θαζψο θαη θαηαζηάζεσλ αβεβαηφηεηαο (φπσο π.ρ. ζε πεξηπηψζεηο ζεηζκνχ θαη άιισλ δπζκελψλ θαηξηθψλ θαηλνκέλσλ). Φπζηθά ε αλάιπζε πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ ελαιιαθηηθψλ πξάζηλσλ πνιηηηθψλ γηα ηηο κεηαθνξέο κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί κέζσ κεηξήζεσλ θαη αλάπηπμε ζπγθνηλσληαθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ ππνδεηγκάησλ, ελψ ε αμηνιφγηζή ηνπο κπνξεί λα επέιζεη κέ ηε ρξεζηκνπνίεζε θαηάιιεισλ πνζνηηθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη ρξεκαηννηθνλνκηθψλ κεζφδσλ φπσο ε πξνζνκνίσζε ησλ δηθηχσλ (ηαζφπνπινο θαη Καξιαχηεο, 2008), ε ζεσξεία παηγλίσλ (Dimitriou et al., 2009), ε αλάιπζε θφζηνπο σθέιεηαο θαη ε πνιπθξηηηξηαθή αλάιπζε (ακπξάθνο, 2001), ε αλάιπζε νηθνλνκηθήο επεκεξίαο (Polydoropoulou, 2010), θ.ιπ. Σν κεζνδνινγηθφ πιαίζην ηεο πξνηεηλφκελεο έξεπλαο, παξνπζηάδεηαη ζην ζρήκα 1. 4

6 Σεχνολογία, Οικονομία, Γεωγραφία, Κεςμοί και Νομοθεςία, Περιβάλλον Νζεσ Αξίεσ και Δραςτηριότητεσ Ατόμων/Σουριςτϊν Σηλεπικοινωνίεσ Σουριςμόσ Νηςιωτική Ανάπτυξη Μεταφορζσ Ενζργεια Χρηματοοικονομικά Επιδράςεισ/Αποτελζςματα ρήκα 1:Μεζνδνινγηθό Πιαίζην 1.2 ΔΝΓΔΗΚΣΗΚΑ ΣΑΣΗΣΗΚΑ ΓΔΓΟΜΔΝΑ χκθσλα κε ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηεο Δπξσπαηθήο Πεξηβαιινληηθήο Αξρήο ( ), ν ηνκέαο ησλ κεηαθνξψλ ζπκβάιεη ζην 13% ηνπ Δπξσπαηθνχ ΑΔΠ θαη απαζρνιεί πεξνζζφηεξν απφ 19 εθαηνκκχξηα εξγαδφκελνπο. Μνινλφηη ν ηνκέαο θαζηζηά ηθαλή ηε κεηαθνξά επηβαηψλ θαη εκπνξεπκάησλ, νη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ δεκηνπξγνχλ αξλεηηθέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο, αηπρήκαηα, θαζψο θαη επηβιαβείο επηπηψζεηο ζηελ πγεία ηνπ αλζξψπνπ (Buehler, 2009). πγθεθξηκέλα, νη κεηαθνξέο επζχλνληαη γηα ζρεδφλ ην έλα ηξίην ηνπ ζπλφινπ ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Πξνυπφζεζε γηα ηε κείσζή ηνπο, ηδίσο ζηα πιαίζηα ηνπ πξσηνθφιινπ ηνπ Κπφην, είλαη ε αλαδήηεζε θαη ε εηζαγσγή ελαιιαθηηθψλ ιχζεσλ, θπξίσο ζηνλ ηνκέα ησλ νδηθψλ κεηαθνξψλ ( tm). Οπσο αλαθέξεη ν Rajan (1996) νη άλζξσπνη ππνθέξνπλ απφ ηελ "ηπξαλλία" ηεο θνηλσληθήο εμάξηεζεο απφ ην απηνθίλεην. Σν κέγεζνο ηεο ηπξαλλίαο δηαθέξεη κεηαμχ ησλ ρσξψλ. Σν ζρήκα 1 παξνπζηάδεη ην πνζνζηφ κεηαβνιήο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ζεξκνθεπίνπ αλά ρψξα ζηελ πεξίνδν 1990 κε Παξαηεξείηαη φηη ζηελ Διιάδα απμήζεθαλ νη εθπνκπέο απηέο θαηά 61%. 5

7 Γξάθεκα 1: Πνζνζηό Μεηαβνιήο ησλ Δθπνκπώλ Αεξίσλ Θεξκνθεπίνπ αλά Υώξα ( ) Πεγή: European Environmental Agency (2009) Γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ παξαπάλσ, ζεκαληηθφο αξηζκφο εξεπλψλ πνπ παξάγεηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα αθνξά ηελ αλάπηπμε ησλ πξάζηλσλ κεηαθνξψλ ζηηο αζηηθέο πεξηνρέο (Banister et al., 2007) ΣΟΥΟΗ ΚΑΗ ΤΝΔΗΦΟΡΑ ΣΖ ΜΟΝΟΓΡΑΦΗΑ Οη επηδησθφκελνη ζηφρνη ηεο κνλνγξαθίαο ζρεηίδνληαη κε ηo ζρεδηαζκφ: 1) Δλφο θαηλνηφκνπ κεζνδνινγηθνχ πιαηζίνπ αλάιπζεο ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ αηφκσλ ή λνηθνθπξηψλ φζν αθνξά ηηο πξάζηλεο κεηαθνξέο. Σν κεζνδνινγηθφ πιαίζην ιακβάλεη ππφςε ηα εμήο: a) επηινγή λεζησηηθψλ πεξηνρψλ σο ηφπνπ θαηνηθίαο θαη εξγαζίαο. b) επηινγή λεζησηηθψλ πεξηνρψλ σο ηφπνπ εθπαίδεπζεο θαη επαγγεικαηηθήο αλάπηπμεο. c) ηδηνθηεζία απηνθηλήηνπ (π.ρ. ζπκβαηηθφ, πβξηδηθφ, ειεθηξηθφ φρεκα.) d) δηακφξθσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ αηφκσλ, θαη εηδηθφηεξα ζηε δηεξεχλεζε ηεο πξαγκαηνπνίεζεο δξαζηεξηνηήησλ κέζσ ειεθηξνληθψλ κέζσλ 6

8 (ειεθηξνληθφ ηαρπδξνκείν, δηαδίθηπν) ή κέζσ απαηηνχκελσλ κεηαθηλήζεσλ κε ελαιιαθηηθά κέζα κεηαθνξάο. 2) Καηλνηφκσλ κεζνδνινγηψλ έξεπλαο αγνξάο: a) δεδνκέλα δεδεισκέλεο πξνηίκεζεο γηα ηε δηεξεχλεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ θαηαλαισηψλ ζε κειινληηθέο πεξηπηψζεηο. b) λένπο ηξφπνπο γηα ηε ζπιινγή δεδνκέλσλ (π.ρ. έμππλα ηειέθσλα, ζπζθεπέο GPS) γηα ηελ θαηαγξαθή ησλ δξαζηεξηνηήησλ ησλ αηφκσλ. 3) Μεηαθνξηθψλ πξνηχπσλ γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ επηπηψζεσλ κηαο ζεηξάο «πξάζηλσλ» πνιηηηθψλ θαη έξγσλ. Σα ππνδείγκαηα απηά ζα ζπκπεξηιακβάλνπλ: a) ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ ιεπηψλ απφθαζεο. b) ην δπλακηθφ ραξαθηήξα ησλ απνθάζεσλ. c) ηε ζπλνιηθή ηθαλνπνίεζε/επηπρία πνπ πξνζδίδνπλ νη απνθάζεηο. Ζ δηάρπζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο εξπλεηηθήο απηήο πξνζπάζεηαο απνζθνπεί ζηελ παξνρή λέαο γλψζεο θαη εμνηθείσζεο ησλ θαηνίθσλ κε ζχγρξνλεο ηερλνινγίεο θαη ιεηηνπξγηθέο πξαθηηθέο ησλ πξάζηλσλ κεηαθνξψλ, ηελ θαιιηέξγεηα θαη ελζάξξπλζε λέσλ αληηιήςεσλ θαη ζπκπεξηθνξψλ ησλ κεηαθηλνπκέλσλ κε κεηαθνξηθά ζπζηήκαηα θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ, θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ ηνπηθψλ θνξέσλ απηνδηνίθεζεο ζηε ιήςε απνθάζεσλ γηα πνιηηηθέο αλάπηπμεο πξάζηλσλ κεηαθνξψλ. 1.4 ΓΟΜΖ ΜΟΝΟΓΡΑΦΗΑ Ζ παξνχζα κνλνγξαθία απνηειείηαη απφ έμη (6) επί κέξνπο ελφηεηεο. ηελ ελφηεηα 2 παξνπζηάδεηαη κηα ζχληνκε βηβιηνγξαθηθή αλαζθφπεζε. ηελ ελφηεηα 3 παξνπζηάδνληαη ην πιαίζην ζπκπεξηθνξάο θαη ε κεζνδνινγία έξεπλαο. ηελ ελφηεηα 4 παξνπζηάδεηαη κηα πηινηηθή εθαξκνγή ζηε Υίν. Σέινο, ζηελ ελφηεηα 5 παξνπζηάδνληαη ηα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα θαη νη πξνηάζεηο γηα πεξαηηέξσ έξεπλα. 7

9 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2: ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΚΉ ΑΝΑΚΠΖΖ 2.1 ΜΔΣΑΦΟΡΔ ΚΑΗ ΑΣΜΟΦΑΗΡΗΚΖ ΡΤΠΑΝΖ Σα κεηαθνξηθά ζπζηήκαηα πξνθαινχλ ζνβαξέο πεξηβαιινληηθέο επηπηψζεηο φπσο ε αέξηα θαη ζαιάζζηα ξχπαλζε, ν ζφξπβνο, ε ππνβάζκηζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, θ.ιπ. (Greene and Wegener, 1997). Σα πεξηζζφηεξα κεηαθνξηθά κέζα εθπέκπνπλ παξφκνηνπο αέξηνπο ξχπνπο ιφγσ ηεο θαχζεο πγξψλ νξπθηψλ θαπζίκσλ (Colvile et al., 2001), νη νπνίνη αληηζηνηρνχλ ζε ζεκαληηθφ θιάζκα ηεο ζπλνιηθήο εθπνκπήο CO 2, θαη θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ζπκβάιινληαο ζην θαηλφκελν ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ζηελ παξαηεξνχκελε άλνδν ηεο ζεξκνθξαζίαο ζηνλ πιαλήηε ( χκθσλα κε ηνπο Walsh et al. (2000), ε ρξήζε νρεκάησλ κε ζπκβαηηθφ θηλεηήξα, είλαη ππεχζπλε γηα ην πεξίπνπ 25% ησλ εθπνκπψλ ηνπ δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα. Γηα ηελ Διιάδα, νη Paravantis θαη Georgakellos (2007) πξνβιέπνπλ ηηο εθπνκπέο ηνπ CO 2 απφ ηα Η.Υ. θαη ηα ιεσθνξεία κέζσ ηεο εθηίκεζεο πξνεγκέλσλ πξνηχπσλ ηδηνθηεζίαο νρεκάησλ θαη ρξήζεο κέζσλ καδηθήο κεηαθνξάο. χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηά ηνπο, ε ζπλεηζθνξά ησλ Η.Υ. νρεκάησλ ζηηο εθπνκπέο ηνπ CO 2, αλέξρεηαη ζην 95% ησλ ζπλνιηθψλ εθπνκπψλ απφ ηηο νδηθέο κεηαθνξέο. Ζ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε απφ ηνλ ηνκέα ησλ κεηαθνξψλ ζηα λεζηά, πξνθαιείηαη απφ ηηο νδηθέο κεηαθνξέο (επηβαηηθά απηνθίλεηα, δίθπθια, ηαμί, θνξηεγά, κέζα καδηθήο κεηαθνξάο), ηηο αεξνκεηαθνξέο θαη ηηο ζαιάζζηεο κεηαθνξέο (επηβαηηθά πινία θαη πινία κεηαθνξάο εκπνξεπκάησλ). Σελ πεξίνδν ηνπ θαινθαηξηνχ νη επηπηψζεηο απφ ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε είλαη εληνλφηεξεο ιφγσ ηνπ ηνπξηζκνχ θαη ηεο απμεκέλεο θπθινθνξηαθήο ζπκθφξεζεο ζηά θέληξα ησλ πφιεσλ. εκεηψλεηαη πσο ζηνλ ειιεληθφ λεζησηηθφ ρψξν δελ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί κέρξη ζήκεξα εθηίκεζε ηεο ξχπαλζεο απφ ηηο κεηαθνξέο. 2.2 ΔΝΑΛΛΑΚΣΗΚΟΗ ΣΡΟΠΟΗ ΜΔΣΑΚΗΝΖΔΧΝ Δλα απφ ηα θξίζηκα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηηο κεηαθνξέο απνηειεί ε θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε πνπ πξνθαιείηαη απφ ηελ απμαλφκελε ρξήζε ησλ απηνθηλήησλ ( Δπηπιένλ, ε πιεηνλφηεηα ησλ κεηαθηλήζεσλ, θπξίσο ζηηο κεηξνπνιηηηθέο πεξηνρέο, γίλνληαη κε απηνθίλεην κε κφλν έλα επηβάηε (Tsirimpa and Polydoropoulou, 2009). O δείθηεο ηδηνθηεζίαο απηνθηλήησλ ζπλερψο απμάλεη, αθφκε θαη ζηηο ρψξεο πνπ νη ηηκέο ησλ θαπζίκσλ είλαη αξθεηά πςειέο, ή θαη πνπ ην νδηθφ δίθηπν δελ είλαη ηφζν αλαπηπγκέλν. Σα λεζηά ηνπ Β. Αηγαίνπ (Υίνο, Μπηηιήλε) έρνπλ απφ ηνπο πςειφηεξνπο δείθηεο ηδηνθηεζίαο ζηελ Διιάδα (Κνπηνχξα, 2009). πγθεθξηκέλα ε Υίνο θαηέρεη ηελ ηξίηε ζέζε ζην δείθηε ηδηνθηεζίαο νρεκάησλ (κεηά ηελ Αζήλα θαη Θεζζαινλίθε) κε 429 απηνθίλεηα αλά ρίιηνπο θαηνίθνπο θαη φζνλ αθνξά ηηο κνηνζηθιέηεο, έρεη 265 κνηνζηθιέηεο αλά ρίιηνπο θαηνίθνπο δειαδή δπφκηζε θνξέο κεγαιχηεξν δείθηε ηδηνθηεζίαο απφ ηελ Θεζζαινλίθε θαη ζρεδφλ ην δηπιάζην απφ ηελ Αζήλα. Tν γεγνλφο απηφ έρεη ηεξάζηηεο πεξηβαιινληηθέο, νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο επηπηψζεηο. Δλαιιαθηηθέο ιχζεηο ζε απηφ ην πξφβιεκα είλαη ε θνηλή ρξήζε ειεθηξηθψλ πνδειάησλ (power assisted bicycle sharing), ε ρξήζε νρεκάησλ πςειήο πιεξφηεηαο (high occupancy vehicles, carpooling), ε ρξήζε πβξηδηθψλ νρεκάησλ θαη ε ιεηηνπξγία δεκφζησλ ππεξεζηψλ θαηά απαίηεζε ηνπ ρξήζηε (bus on demand & dial a ride), θαζψο θαη ε ηδηνθηεζία πβξηδηθψλ ή ειεθηξηθψλ νρεκάησλ. 8

10 2.2.1 Kνηλή Xξήζε Ζιεθηξηθώλ Πνδειάησλ (Power Assisted Bicycles Sharing) Ζ αξρή ηεο θνηλήο ρξήζεο ειεθηξηθψλ πνδειάησλ είλαη φηη δηαθνξεηηθνί ρξήζηεο απνιακβάλνπλ ηα νθέιε απφ ηελ θαηνρή ελφο ειεθηξηθνχ πνδειάηνπ, ρσξίο φκσο λα έρνπλ ηηο επζχλεο θαη ηηο ππνρξεψζεηο ηεο θπξηφηεηάο ηνπ ( Σα ειεθηξηθά πνδήιαηα δηαζέηνπλ έλα επηθνπξηθφ ειεθηξηθφ θηλεηήξα ν νπνίνο εάλ ελεξγνπνηεζεί ππνβνεζεί ηνλ πνδειάηε πξνζδίδνληαο επθνιία ζην πεηάιη. Ζ ειεθηξηθή ηζρχο πξνέξρεηαη απφ κία κπαηαξία πνπ είλαη εκθαλήο πάλσ ζην πνδήιαην, ελψ βγαίλεη κε κεγάιε επθνιία γηα λα επαλαθνξηηζηεί φηαλ ρξεηάδεηαη. Κάπνηα κνληέια έρνπλ επίζεο ηαρχηεηεο, δίλνληαο έηζη ηε δπλαηφηεηα ζηνλ πνδειάηε λα ρξεζηκνπνηήζεη ην ειεθηξηθφ πνδήιαην ζαλ απιφ πνδήιαην κε ηαρχηεηεο ή λα ρξεζηκνπνηήζεη ηαπηφρξνλα ηελ ππνβνήζεζε θαη ηηο ηαρχηεηεο γηα κεγηζηνπνίεζε ηεο πξνζπάζεηαο. Σα ειεθηξηθά πνδήιαηα θζάλνπλ έσο ηα 25 ρικ/ψξα θαη νη κπαηαξίεο έρνπλ απηνλνκία έσο θαη 50 ρικ ( Δίλαη αζφξπβα, πην νηθνλνκηθά θαη κε ιηγφηεξα αληαιιαθηηθά απφ νπνηνδήπνηε πεηξειαηνθίλεην φρεκα ελψ ηαπηφρξνλα είλαη θαη πην αμηφπηζηα. Σα ειεθηξηθά πνδήιαηα πξνζθέξνπλ ηελ ραξά ηεο πνδειαζίαο, ρσξίο ηελ αλάγθε θαηαλάισζεο κεγάισλ απνζεκάησλ ελέξγεηαο. Σα ειεθηξηθά πνδήιαηα είλαη ηδαληθά γηα φιεο ηηο ειηθηαθέο νκάδεο, γηα φινπο φζνπο επηζπκνχλ λα κεηψζνπλ ηελ θαζεκεξηλή ρξήζε ηνπ απηνθηλήηνπ γηα λα απνθχγνπλ ηελ θίλεζε, ηελ αλαδήηεζε πάξθηλγθ, θαζψο θαη γηα νηθνινγηθνχο ιφγνπο. Κέληξα ελνηθίαζεο πνδειάησλ θαη ειεθηξηθψλ πνδειάησλ ππάξρνπλ ζηελ Αζήλα ( θαη ζε πνιιέο πφιεηο ηφζν ζηελ Δπξψπε (Παξίζη, Γνπβιίλν, Άκζηεξληακ, Ρφηηεξληακ, Βαξθειψλε), φζν θαη ζηελ Ακεξηθή (Καιηθφξληα, αλ Φξαλζίζθν, Βαλθνχβεξ). ην Γνπβιίλν, ππάξρνπλ νξγαληζκνί κε ειεθηξηθά πνδήιαηα, νη νπνίνη γηα λα πξνσζήζνπλ ηελ ρξήζε ηνπο πξνζθέξνπλ δηεπθνιχλζεηο ζηηο επηρεηξήζεηο πνπ πξνηξέπνπλ ηνπο εξγαδνκέλνπο ηνπο λα κεηαθηλνχληαη απφ θαη πξνο ηνλ ηφπν εξγαζίαο κε απηά ( Σν πξφγξακκα Cycle to work, πξνηξέπεη ηηο επηρεηξήζεηο ηελ αγνξά ειεθηξηθψλ πνδειάησλ γηα ηνπο εξγαδνκέλνπο ηνπο, ρσξίο ΦΠΑ θαη ηνπο παξέρνπλ δσξεάλ ηνλ εμνπιηζκφ αζθαιείαο (θξάλνο, θψηα, θαη πξνζηαηεπηηθά). Δπηζεκαίλεηαη φηη ζηελ Διιάδα, ε θνηλή ρξήζε ειεθηξηθψλ πνδειάησλ δελ έρεη εθαξκνζηεί αθφκα. εκεηψλεηαη φηη ιφγσ ηεο κνξθνινγίαο ηνπ εδάθνπο ησλ λεζηψλ ηα ειεθηξηθά πνδήιαηα ελδέρεηαη λα απνδεηρζνχλ κηα ελαιιαθηηθή επηινγή κέζνπ κεηαθνξάο πνιχ ειθπζηηθή ζηνπο θαηνίθνπο θαη ηνπο ηνπξίζηεο ησλ λεζηψλ. Μηα ηδηαίηεξα ελδηαθέξνπζα θαηλνηνκία πνπ αθνξά ηε ηερλνινγία ησλ πνδειάησλ (hybrid e- bikes) είλαη ν «Σξνρφο ηεο Κνπεγράγεο» ν νπνίνο δεκηνπξγήζεθε ζην Σερλνινγηθφ Ηλζηηηνχην Μαζαρνπζέηεο ( Δίλαη κηα «πξάζηλε θαη έμππλε» ξφδα γηα πνδήιαην ε νπνία απνζεθεχεη ηελ θηλεηηθή ελέξγεηα πνπ παξάγεηαη απφ ηνλ πνδειάηε φηαλ θξελάξεη ή βξίζθεηαη ζε θαηεθνξηθφ δξφκν θαη κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί φηαλ εθείλνο θνπξαζηεί θαη ρξεηάδεηαη πεξεηαίξσ ψζεζε κε ην πάηεκα ελφο θνπκπηνχ. Ο ηξνρφο δηαζέηεη αηζζεηήξεο νη νπνίνη κπνξνχλ λα δψζνπλ ζηνλ πνδειάηε πιεξνθνξίεο κέζσ ηνπ θηλεηνχ ηνπ ηειεθψλνπ γηα ηελ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε θαη ην πεξηβάιινλ, φπσο γηα παξάδεηγκα ηελ χπαξμε κνλνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα ζηνλ αέξα, ηα επίπεδα ζνξχβνπ, θαζψο θαη ελδείμεηο γηα ηε ζεξκνθξαζία θαη ηελ πγξαζία. Δίλαη επίζεο εμνπιηζκέλνο κε GPS γηα ηε δπλαηφηεηα εχξεζεο ηεο ζέζεο ηνπ πνδειάηε ζε θάζε ζηηγκή. Οη πιεξνθνξίεο απηέο απνζηέιινληαη ζε πξαγκαηηθφ ρξφλν ζην θηλεηφ ηειέθσλν ηνπ πνδειάηε, ελψ ζπγθεληξσηηθά απνηειέζκαηα θαη αλαιχζεηο κπνξνχλ λα ηνλ βνεζήζνπλ ζηνλ αλαζρεδηαζκφ ησλ δηαδξνκψλ ηνπ, ή/θαη ηεο πνδειαηηθήο ηνπ ζπκπεξηθνξάο θαη επίηεπμε ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ. 9

11 2.2.2 Υξήζε Ορεκάησλ Τςειήο Πιεξόηεηαο ή Ορεκάησλ πλεπηβίβαζεο (carpooling) Ζ ηδέα γηα ηελ δεκηνπξγία ηνπ ειιεληθνχ carpooling μεθίλεζε ζηα ηέιε ηνπ 2004 ( Ο ρξήζηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα κέζα απφ ηελ ηζηνζειίδα λα πξνζθέξεη ή λα δεηήζεη θάπνηα δηαδξνκή. Ο νδεγφο ηνπ νρήκαηνο νξίδεη ηνλ ηφπν θαη ηελ ψξα ζπλάληεζεο, ηα νπνία επηβεβαηψλνληαη θαηφπηλ ηειεθσληθήο ζπλνκηιίαο ηνπ νδεγνχ κε ηνπο άιινπο ρξήζηεο ηνπ νρήκαηνο. Δπίζεο, κε ηνλ ηξφπν απηφ εμαζθαιίδεηαη ην φηη ππάξρεη θελή ζέζε ζην φρεκα ζπλεπηβίβαζεο. Σν θφζηνο ηαμηδηνχ είλαη ζέκα δηαπξαγκάηεπζεο κεηαμχ ηνπ νδεγνχ θαη ηνπ επηβάηε, νη νπνίνη πξέπεη λα έρνπλ ζπκθσλήζεη γηα απηφ πξηλ μεθηλήζεη ην ηαμίδη. Σν carpooling.gr πξνζθέξεη κεζφδνπο ππνινγηζκνχ ηνπ θφζηνο ηαμηδίνπ, βάζε ηεο ηηκήο ηεο βελδίλεο, ηεο ρηιηνκεηξηθήο απφζηαζεο, ηελ θαηαλάισζε ηνπ απηνθηλήηνπ θαη ηνλ αξηζκφ ησλ επηβαηψλ. Δπίζεο, ην pamemazi.gr είλαη ε αλεμάξηεηε βάζε ζπλνδήγεζεο ζην internet γηα ηελ αλαθνίλσζε επθαηξηψλ ζπλνδήγεζεο ζηελ Διιάδα θαη ηελ Δπξψπε. ηηο πην ζπλήζεηο πεξηπηψζεη ε κεηαθνξά γίλεηαη εθ πεξηηξνπήο κεηαμχ γλσζηψλ κεηαμχ ηνπο ρξεζηψλ πνπ κνηξάδνληαη ην θφζηνο ηνπ ηαμηδηνχ κε ην απηνθίλεην. Ζ ζπλεπηβίβαζε ζπλεπάγεηαη κείσζε ηεο ρξήζεο ησλ νρεκάησλ θαη ρψξσλ ζηάζκεπζεο, κε απνηέιεζκα λα επηθέξεη πεξηβαιινληηθά, νηθνλνκηθά θαη θνηλσληθά νθέιε. Ο αξηζκφο ησλ νρεκάησλ πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη γηα ηηο κεηαθηλήζεηο κεηψvεηαη δηφηη νη νδεγνί αληηιακβάλνληαη πην εχθνια ην θφζηνο αλά ρξήζε. Κάζε θνξά πνπ έλα άηνκν πξνζηίζεηαη ζε έλα φρεκα ζπλεπηβίβαζεο, κεηψλεηαη ν αξηζκφο ησλ ξππνγφλσλ απηνθηλήησλ πνπ πξνθαινχλ θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε (The Rideshare Company, εκεηψλεηαη φηη αλ θαη γεληθά ζεσξείηαη πσο ε ρξήζε νρεκάησλ ζπλεπηβίβαζεο είλαη ζεηηθή ε επηξξνή ηνπο ζην πεξηβάιινλ θαη θπξίσο ζηελ πνηφηεηα ηνπ αέξα είλαη αζαθήο (Caltrans, 2007). Μφλν νη κεηξήζεηο ησλ αεξίσλ ζε πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο θπθινθνξίαο, ζε θάζε πεξηνρή κπνξνχλ λα εθθξάζνπλ ηελ επίδξαζε απηψλ ησλ πνιηηηθψλ ζην πεξηβάιινλ, δηφηη παξφιν πνπ ε θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε κεηψλεηαη, ε εθπνκπή ησλ ξχπσλ εμαξηάηαη απφ παξάγνληεο φπσο ε ειηθία ηνπ απηνθηλήηνπ, ε ηαρχηεηα, θ.ιπ.. Λακβάλνληαο ππφςε ηα παξαπάλσ γίλεηαη ζαθέο φηη είλαη απαξαίηεηε ε εθπφλεζε πεξηζζφηεξεο έξεπλαο πξνθεηκέλνπ λα δηαπηζησζεί ε επίδξαζε ησλ νρεκάησλ ζπλεπηβίβαζεο ζην πεξηβάιινλ θαη ζηελ πνηφηεηα ηνπ αέξα Υξήζε Τβξηδηθώλ θαη Ζιεθηξηθώλ Ορεκάησλ Ζ πβξηδηθή ηερλνινγία αθνξά ζπζθεπέο πνπ αμηνπνηνχλ δχν ε πεξηζζφηεξεο πεγέο ελέξγεηαο( ηα απηνθίλεηα, ην ζχζηεκα αμηνπνηεί βελδίλε θαη ειεθηξηθή ελέξγεηα. Κάζε πβξηδηθφ απηνθίλεην κπνξεί λα θηλείηαη απνθιεηζηηθά κε βελδίλε ή απνθιεηζηηθά κε ειεθηξηθή ελέξγεηα ή θαη κε ηα δχν ηαπηφρξνλα. Γηα λα επηηπγράλεηαη ε νκαιή ιεηηνπξγία κεηαμχ ησλ δχν δηαθνξεηηθψλ πεγψλ ελέξγεηαο ρξεζηκνπνηνχληαη πξφζζεηεο ζπζθεπέο φπσο ε κπαηαξία θαη ν ζπζζσξεπηήο. χκθσλα κε ηνπο Heywood et al. (2009) ην ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα ησλ πβξηδηθψλ θαη ειεθηξηθψλ απηνθηλήησλ, είλαη ε ρακειή θαηαλάισζε θαπζίκσλ θαηά ηελ νδήγεζε κέζα ζηελ πφιε. Οη Shaheen θαη Lipman (2007), δηαπίζησζαλ πσο ην θφζηνο γηα αλεθνδηαζκφ ηνπ απηνθηλήηνπ κπνξεί λα κεησζεί θαη πεξηζζφηεξν απφ 50% πάληα ζε ζπλάξηεζε κε ηελ θαηεγνξία θαη ηα θπβηθά ηνπ απηνθηλήηνπ. Έρεη απνδεηρζεί πσο ηα πβξηδηθά θαηαλαιψλνπλ αθφκε θαη ηε κηζή βελδίλε ζε ζρέζε κε ηα ΗΥ ζπκβαηηθήο ηερλνινγίαο αιιά θνζηίδνπλ πεξηζζφηεξν ηελ Αζήλα γηα ηα πβξηδηθά απηνθίλεηα δελ ππάξρεη ν πεξηνξηζκφο ηνπ δαθηπιίνπ, θαζψο ην θξάηνο εληζρχεη ηελ αγνξά 10

12 πβξηδηθψλ απηνθηλήησλ κε ην πξνλφκην ηεο ειεχζεξεο κεηαθίλεζεο εληφο ηνπ δαθηπιίνπ. Δπηπιένλ, ε ρξήζε ησλ πβξηδηθψλ απηνθηλήησλ έρεη θαη ζεκαληηθά νηθνλνκηθά νθέιε, θαζψο ηα πβξηδηθά απηνθίλεηα δελ ππφθεηληαη ζε ηέιε ηαμηλφκεζεο, φθεινο πνπ ελζσκαηψλεηαη ζηελ αξρηθή ηηκή αγνξάο ηνπο. Οηθνλνκηθφ φθεινο πξνθχπηεη γηα ηνλ ηδηνθηήηε ηνπ πβξηδηθνχ απηνθηλήηνπ θαη απφ ηα ηέιε θπθινθνξίαο. ην Λνλδίλν κειεηάηαη επίζεο έλα ζρέδην παξνρήο δεκφζησλ ελνηθηαδφκελσλ ειεθηξηθψλ απηνθηλήησλ ( Οη ρξήζηεο ζα κπνξνχλ λα δαλείδνληαη απφ έλα δεκφζην ζηαζκφ ζε νπνηνδήπνηε ζεκείν ηεο πφιεο ειεθηξηθά επαλαθνξηηδφκελα ακάμηα, έλαληη ελφο ζπκβνιηθνχ θφζηνπο. Οη ρξήζηεο αθνχ ην ρξεζηκνπνηήζνπλ ζα κπνξνχλ λα ην λα ην αθήζνπλ ζε φπνην ζηαζκφ ηνπο εμππεξεηεί. Ζ εθαξκνγή είλαη αθφινπζε ηνπ ζρέδηνπ Autolib, κε ην νπνίν πξνβιέπεηαη ε εηζαγσγή 4,000 ελνηθηαδφκελσλ ειεθηξηθψλ απηνθηλήησλ ζην Παξίζη, γηα ηελ θάιπςε κηθξψλ απνζηάζεσλ. ην Παξίζη ζα δεκηνπξγεζνχλ 700 ζηαζκνί παξαιαβήο νρεκάησλ, εθ ησλ νπνίσλ νη 200 ζα είλαη ππφγεηνη. Οη ρξήζηεο είηε ζα πιεξψλνπλ εηήζηα ζπλδξνκή είηε ζα πιεξψλνπλ ζηα ζεκεία παξαιαβήο ρξεζηκνπνηψληαο κηα έμππλε θάξηα. Σα ειεθηξηθά ζπηνθίλεηα αλακέλνληαη λα απνηειέζνπλ πφιν έιμεο γηαηί δελ παξάγνπλ δηνμείδην ηνπ άλζξαθα θαη επνκέλσο δελ επηβαξχλνπλ ηελ αηκφζθαηξα. ηελ Διιάδα, θαη εηδηθφηεξα ζην Β. Αηγαίν, δελ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί έξεπλα γηα ηελ επηινγή κεηαμχ ΗΥ ζπκβαηηθήο ηερλνινγίαο, πβξηδηθψλ θαη ειεθηξηθψλ νρεκάησλ. Σέινο, δελ έρεη αμηνινγεζεί πνζνηηθά ε επίδξαζε θξαηηθψλ παξεκβάζεσλ θαη κέηξσλ ζηε πξνψζεζε ηεο ρξήζεο πβξηδηθψλ θαη ειεθηξηθψλ νρεκάησλ Τπεξεζία Λεσθνξείνπ θαηά Απαίηεζε ( Bus on Demand) H ππεξεζία ιεσθνξείνπ θαη απαίηεζε είλαη έλα απφ ην πην επηηπρεκέλα ζπζηήκαηα κεηαθνξάο πνπ εθαξκφδεηαη εηδηθά ζε κηθξέο θαη ζχληνκεο δηαδξνκέο ( Αλ θαη ην ζχζηεκα απηφ ζρεδηαζηεί αξρηθά ζρεδηάζηεθε γηα πεξηνρέο κηθξήο ππθλφηεηαο θαηνίθσλ, πιένλ ρξεζηκνπνηείηαη θαη ζε ππθλνθαηνηθεκέλεο πεξηνρέο. Σν ζχζηεκα απηφ ιεηηνπξγεί σο εμήο: Σα ιεσθνξεία απνζηέιινληαη ζε ζηάζεηο πνπ νξίδνληαη απφ ηνπο ρξήζηεο κέζσ πιεξνθνξηψλ απφ ηεξκαηηθνχο ζηαζκνχο ή κέζσ ηειεθψλνπ. Ο ρξήζηεο επηθνηλσλεί κε ην ζχζηεκα αλαθνηλψλνληαο ηνλ πξννξηζκφ ηνπ ηαμηδηνχ ηνπ. Σν ειεθηξνληθφ ζχζηεκα, ην νπνίν έρεη ιάβεη απηήλ ηελ πιεξνθνξία, ελεκεξψλεη ηνλ νδεγφ ηνπ νρήκαηνο γηα ηελ πξνηίκεζε θαη ηνλ πξννξηζκφ ηνπ ρξήζηε, ψζηε ηειηθά λα θηάζεη γξήγνξα ζηνλ επηζπκεηφ πξννξηζκφ ηνπ. Σν πιενλέθηεκα απηνχ ηνπ ζπζηήκαηνο γηα ηνλ ρξήζηε είλαη φηη ηνπ δίλεηαη ε δπλαηφηεηα λα επηιέμεη ν ίδηνο ην ζεκείν εθθίλεζεο αιιά θαη ηνλ πξννξηζκφ ηεο δηαδξνκήο ηνπ, κεηψλνληαο αξθεηά ηνλ ρξφλν αλακνλήο ηνπ ζηηο ζηάζεηο ή ζηνπο ζηαζκνχο αζηηθψλ ιεσθνξείσλ Τπεξεζία DIAL-A-RIDE (Mini-bus on Demand) Με ηελ ππεξεζία dial-a-ride εμππεξεηνχληαη θπξίσο νη ειηθησκέλνη θαζψο θαη νη άλζξσπνη κε θηλεηηθά πξνβιήκαηα, πξνζθέξνληαο ηνπο κεηαθνξά απφ ηνλ ηφπν πξνέιεπζεο ζηνλ ηφπν πξννξηζκφ ηνπο (Ben-Akiva et al., 1996; Benjamin et al., 1999). Ο ελδηαθεξφκελνο ηειεθσλεί ζηελ εηαηξεία θάπνηα ψξα πξηλ ηελ επηζπκεηή ψξα κεηαθίλεζεο ηνπ, ψζηε λα δειψζεη ηνλ πξννξηζκφ ηνπ θαη ηελ επηζπκεηή ψξα άθημεο ηνπ ιεσθνξείνπ ζηνλ ηφπν πξνέιεπζεο ηνπ. Σν ιεσθνξείν θηάλεη ζηνλ ηφπν ηνπ ελδηαθεξφκελνπ θάπνηα ιεπηά αξγφηεξα ή λσξίηεξα (απηφ εμαξηάηαη απφ ηελ θάζε πεξηνρή) απφ ηελ επηζπκεηή ψξα πνπ δήισζε ν επηβάηεο ζην ζχζηεκα. Ζ δηαδξνκή πνπ εθηειεί ην ιεσθνξείν εμαξηάηαη απφ ηηο πξνηηκήζεηο ησλ επηβαηψλ. Σν ζχζηεκα απηφ εθαξκφδεηαη ζε αξθεηέο ρψξεο ηεο Δπξψπεο, ζηελ Αγγιία θαη ζηελ Ακεξηθή. 11

13 Γηα παξάδεηγκα, ζε κεξηθέο πφιεηο (π.ρ. ζηελ πφιε Fort Collins ζην Colorado, ζηελ πφιε Canton ηνπ Connecticut, ζηελ Indiana, ζηελ Washington, ζηελ Phoenix ηεο Αξηδφλα, ζηελ πφιε Agoura Hills ζην Los Antzeles, ζε αξθεηέο πφιεηο ηεο Καιηθφξληα θ.α.) εμππεξεηνχληαη κφλν άηνκα κε θηλεηηθά πξνβιήκαηα ή αλαπεξίεο. Ο ελδηαθεξφκελνο πιεξψλεη ηελ θάζε δηαδξνκή θαη ζπλνδεχεηαη είηε απφ άηνκν απηήο ηεο ππεξεζίαο είηε απφ θάπνην ζπγγελή ηνπ. ε άιιεο πφιεηο (π.ρ. ζην Λνλδίλν, ζηε Βνζηφλε, ζηηο πφιεηο Delano Wasco θαη Huntington ηεο Καιηθφξληα θ.α.) εμππεξεηνχληαη φρη κφλν άηνκα κε αλαπεξίεο αιιά θαη άηνκα κεγάιεο ειηθίαο, ζπλήζσο απφ 60 θαη πάλσ. ε άιιεο πάιη πεξηνρέο ( π.ρ. ζηελ πφιε Μαδέξα, ζηε Georgia ηεο Ακεξηθήο, ζηελ πφιε Arkansas ζηελ Alabama θ.α.) εμππεξεηείηαη ην επξχ θνηλφ αλεμαξηήηνπ ειηθίαο. Οη παξάγνληεο πνπ νδεγνχλ ηα άηνκα απηά γηα ηελ επηινγή θαη ρξήζε ηνπ ζπζηήκαηνο diala-ride, ζχκθσλα κε ηνπο Benjamin et al. (1999), είλαη θπξίσο ηα θνηλσληθννηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά, δειαδή βαζηθφ ξφιν παίδνπλ ε ειηθία ηνπο, ε δπζθνιία ζηελ θηλεηηθφηεηα ηνπο, ε εξγαζηαθή ηνπο θαηάζηαζε θαη ην κνξθσηηθφ ηνπο επίπεδν. Ζ έξεπλα πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηελ πφιε Winston Salem ζηε Βφξεηα Καξνιίλα ζε 262 εξσηεζέληεο έδεημε φηη, πάλσ απφ ην 60 % ησλ αηφκσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ απηή ηελ ππεξεζία είλαη κεγαιχηεξνη απφ 65 ρξνλψλ θαη κφλν 11.5 % ησλ εξσηεζέλησλ είλαη κηθξφηεξνη απφ 12 ρξνλψλ. Σν 61% ησλ εξσηεζέλησλ έρνπλ θηλεηηθά πξνβιήκαηα θαη ην 97,7 % δελ είλαη εξγαδφκελνη. ε εξσηεζέληεο πάλσ απφ 40 ρξνλψλ ηα ¾ ησλ δηαδξνκψλ ηνπο αθνξνχλ ηαηξνθαξκαθεπηηθά ζέκαηα. Γηα νκάδεο άλσ ην 65 εηψλ, ην 10% ηεο δηαδξνκήο ηνπο πεξηιακβάλεη ηηο αγνξέο ηνπο. Γηα ηα άηνκα κε εηδηθέο αλάγθεο νη κεηαθηλήζεηο ηνπο γίλνληαη γηα ηαηξηθνχο ιφγνπο. Δπίζεο πξνέθπςε φηη ε δήηεζε ηνπ ζπζηήκαηνο dial-a-ride κπνξεί λα απμεζεί αλ ππάξμεη θαιχηεξε θαη ζσζηφηεξε ελεκέξσζε γηα απηή ηελ ππεξεζία. Δπίζεο παξαηεξήζεθε φηη αλ κεησζεί ν ρξφλνο αλακνλήο ησλ επηβαηψλ κέζα ζηα ιεσθνξεία θαη αλ ε επηβεβαίσζε ηεο δηαδξνκήο γίλεηαη ακέζσο, απφ φηη αξγφηεξα κε ηειεθσληθή θιήζε, ζα απμεζεί ν αξηζκφο ησλ ρξεζηψλ ησλ dial-a-ride θαη έηζη ην ζχζηεκα απηφ ζα είλαη πην ειθπζηηθφ ζην θνηλφ. Απηφ ην ζχζηεκα κεηαθνξάο πινπνηείηαη θπξίσο απφ κηθξά νρήκαηα πνπ κπνξνχλ λα ιχζνπλ απνηειεζκαηηθά ην πξφβιεκα ησλ κεηαθνξψλ ηδηαίηεξα ζε πεξηνρέο κε δχζθνιε πξνζβαζηκφηεηα φπσο είλαη ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ. Δπηζεκαίλεηαη, φηη ε Κνπηνχξα (2009) έρεη δηεξεπλήζεη ηελ ειθπζηηθφηεηα ησλ ιεσθνξείσλ θαη απαίηεζε γηα ηελ πφιε ηεο Υίνπ κέζσ έξεπλαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζε 250 λνηθνθπξηά. 2.3 ΠΡΟΣΤΠΟΠΟΗΖΖ ΣΖ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΣΧΝ ΜΔΣΑΚΗΝΟΤΜΔΝΧΝ ηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980 πνιινί εξεπλεηέο άξρηζαλ λα επηζεκαίλνπλ ην ξφιν δηάθνξσλ ςπρνινγηθψλ παξακέηξσλ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απφθαζεο ησλ αηφκσλ (McFadden, 1986a; Ben-Akiva and Boccara, 1987; Ben-Akiva, 1992; Ben-Akiva et al.,1994; Morikawa et al., 1996). ήκεξα, έλαο νινέλα θαη απμαλφκελνο αξηζκφο κειεηψλ, έρεη ζηξαθεί ζηελ δηεξεχλεζε ηεο επίδξαζεο ησλ ςπρν-θνηλσληνινγηθψλ παξακέηξσλ ζηηο κεηαθνξηθέο επηινγέο ησλ αηφκσλ. Δλδεηθηηθά παξαδείγκαηα είλαη ε επηινγή ηχπνπ νρήκαηνο (Choo and Mokhtarian, 2004), ε επηινγή κέζνπ κεηαθνξάο (Fujii and Kitamura, 2003; Gärling et al., 2001; Johansson et al., 2006; Verplanken et al., 1998), επηινγή πξννξηζκνχ (Deutsch and Goulias, 2010), θαη ε επηινγή ιήςεο θπθινθνξηαθήο πιεξνθφξεζεο ή/θαη αληαπφθξηζεο ζε απηή (Tsirimpa et al., 2007; Tsirimpa et al., 2009). Ζ κεηαθνξηθή ζπκπεξηθνξά δελ επεξεάδεηαη κφλν απφ ηηο αληηιήςεηο θαη ηνλ ηξφπν δσήο ησλ αηφκσλ, αιιά θαη απφ ηελ ζέζε πνπ θαηέρνπλ απηά ζηελ θνηλσλία. Δπηπιένλ, ηφζν ν ξφινο ηνπ αηφκνπ ζηελ θνηλσλία, φζν θαη νη θνηλσληθέο ηνπ επαθέο είλαη άξξεθηα 12

14 ζπλδεδεκέλεο κε ηα θνηλσληθν-νηθνλνκηθά ηνπ ραξαθηεξηζηηθά, φπσο είλαη ην εηζφδεκα, ην κνξθσηηθφ επίπεδν, ην επάγγεικα, ε ειηθία, ην θχιν, ε εζληθφηεηα θηι., ηα νπνία επίζεο επεξεάδνπλ ηε ζπκπεξηθνξά ησλ κεηαθηλνχκελσλ θαη κεηαβάιινληαη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δσήο (Goulias, 2007 θαη 2009). χκθσλα κε πξφζθαηεο κειέηεο, νη επηινγέο ησλ κεηαθηλνχκελσλ δηαθνξνπνηνχληαη αλάινγα κε ηελ θνηλσληθή νκάδα πνπ ηα άηνκα ππάγνληαη. Γηα παξάδεηγκα ζε έξεπλα ζηελ Διβεηία θαη ζηε Γεξκαλία δηαπηζηψζεθε φηη νη ρξήζηεο Ορεκάησλ Τςειήο Πιεξφηεηαο, είλαη κεηαμχ 25 έσο 40 εηψλ κε εθπαίδεπζε άλσ ηνπ κέζνπ φξνπ, νη πεξηζζφηεξνη άλδξεο, κε απνδνρέο ρακειφηεξεο ηνπ κέζνπ φξνπ εηζνδήκαηνο, θαη επαίζζεηνη ζε πεξηβαιινληηθά θαη θπθινθνξηαθά πξνβιήκαηα (Shaheen et al., 1998). Δπνκέλσο είλαη πνιχ ζεκαληηθφ λα δηεξεπλεζεί ην θαηά πφζν δηάθνξεο θνηλσληθέο νκάδεο επεξεάδνληαη απφ πιεξνθνξίεο αλαθνξηθά κε ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο κεηαθίλεζεο (φπσο carpooling, bikesharing θαη ρξήζε πβξηδηθψλ απηνθηλήησλ), πψο αληηιακβάλνληαη ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, θαζψο θαη πνηα είλαη ηα εκπφδηα θαη ηα θίλεηξα γηα ηελ αιιαγή ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ κεηαθηλνχκελσλ κε ζηφρν ηε θιηκαηηθή αιιαγή. Ζ πξνηππνπνίεζε ηεο κεηαθνξηθήο ζπκπεξηθνξάο, γίλεηαη κε ηελ εθηίκεζε πξνηχπσλ δηαθξηηψλ επηινγψλ (Ben-Akiva and Lerman, 1985), ζηα νπνία κπνξνχλ λα ελζσκαησζνχλ ιαλζάλνπζεο κεηαβιεηέο, νη νπνίεο αλαπαξηζηνχλ κε άκεζα παξαηεξήζηκεο κεηαβιεηέο, φπσο είλαη νη ζηάζεηο θαη νη αληηιήςεηο ησλ αηφκσλ (Polydoropoulou and Ben-Akiva, 1998; Ben-Akiva et al., 1999; Ben-Akiva et al., 2002a, 2002b; Walker and Ben-Akiva, 2002; Kitrinou and Polydoropoulou, 2010). Ζ ελζσκάησζή ησλ παξακέηξσλ απηψλ ζηα ππνδείγκαηα δηαθξηηψλ επηινγψλ, φπσο απνδείρζεθε (Walker, 2001), ζπληειεί ζηελ ξεαιηζηηθφηεξε αλαπαξάζηαζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ αηφκσλ θαη θαη επέθηαζε βειηηψλεη ηελ πξνβιεπηηθή ηθαλφηεηα ησλ εθηηκεζέλησλ πξνηχπσλ. Σα ππνδείγκαηα δηαθξηηψλ επηινγψλ βαζίδνληαη ζηε ζεσξία ηεο ηπραίαο ρξεζηκφηεηαο θαη ζηελ ππφζεζε φηη ηα άηνκα επηιέγνπλ ηνλ ζπλδπαζκφ εθείλν πνπ κεγηζηνπνηεί ηε ρξεζηκφηεηα ηνπο (Ben-Akiva and Lerman, 1985). Ζ κέηξεζε ηεο ηθαλνπνίεζεο απφ ηελ πξαγκαηνπνίεζε κηαο επηινγήο δχλαηαη λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο επηπιένλ παξάγνληαο γηα ηε κέηξεζε ηεο ρξεζηκφηεηαο. πγθεθξηκέλα, φζν κεγαιχηεξε είλαη ε ρξεζηκφηεηα κηαο ζπγθεθξηκέλεο επηινγήο ζε ζρέζε κε ηηο ελαιιαθηηθέο επηινγέο, ηφζν πην επηπρηζκέλν/ηθαλνπνηεκέλν είλαη ην άηνκν (Polydoropoulou et al., 2010; Abou-Zeid, 2009; θαη Abou-Zeid θαη Ben-Akiva, 2010). Ζ ρξεζηκφηεηα ηεο θάζε ελαιιαθηηθήο είλαη κηα ζπλάξηεζε φισλ ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ πξνζθέξεη ε ελαιιαθηηθή απηή (φπσο ν ρξφλνο κεηαθίλεζεο, ην θφζηνο κεηαθίλεζεο, ε αμηνπηζηία, ε άλεζε θηι., φηαλ ε επηινγή αθνξά κέζν κεηαθνξάο) θαη κπνξεί λα επεξεαζηεί απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηφκσλ, φπσο ε ειηθία, ην θχιν, νη αληηιήςεηο, ε πεξηβαιινληηθή ζπλείδεζε, ε αληίιεςε ηνπ θφζηνπο, ε άλεζε, θηι). Σα ππνδείγκαηα ιαλζαλνπζψλ κεηαβιεηψλ (latent variable models) νξίδνπλ ηηο ιαλζάλνπζεο κεηαβιεηέο (ζηάζεηο θαη αληηιήςεηο), σο ζπλάξηεζε ησλ θνηλσληθν-νηθνλνκηθψλ θαη δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ αηφκσλ. Σα ζηνηρεία πνπ ζπιιέγνληαη κέζσ εξεπλψλ γηα ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ αηφκσλ ρξεζηκνπνηνχληαη σο δείθηεο ησλ αληίζηνηρσλ ιαλζαλνπζψλ ζηάζεσλ θαη αληηιήςεσλ. 2.3 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ηηο παξαπάλσ ελφηεηεο έγηλε αλαθνξά ζε ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο κεηαθνξάο. Δπίζεο παξνπζηάζηεθαλ κεζνδνινγίεο γηα ηελ πνζνηηθνπνίεζε ηεο επίδξαζεο παξαγφλησλ ζηε ζπκπεξηθνξά ησλ αηφκσλ νη νπνίεο ζα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζηηο πεξαηηέξσ ελφηεηεο. 13

15 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3: ΠΛΑΗΗΟ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΚΑΗ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΓΔΗΓΜΑΣΟΛΖΦΗΑ 3.1 ΠΛΑΗΗΟ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ην ρήκα 2 παξνπζηάδεηαη ην πιαίζην ζπκπεξηθνξάο ησλ κεηαθηλνχκελσλ. Οη επηινγέο ησλ κεηαθηλνχκελσλ θαζνξίδνληαη απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ κεηαθνξηθνχ δηθηχνπ, ηα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο πεξηνρήο κειέηεο (επίπεδν αλεξγίαο, ζέζεηο εξγαζίαο, πνηφηεηα δσήο, θιπ.), θαζψο επίζεο θαη απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά ησλ κεηαθηλνχκελσλ, φπσο ηα θνηλσληθν-νηθνλνκηθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά, νη ζηάζεηο θαη νη αληηιήςεηο ηνπο (γηα παξάδεηγκα νη αληηιήςεηο γηα ην πεξηβάιινλ, ην αίζζεκα αζθάιεηαο, θηι) θαζψο θαη απφ ην ζθνπφ κεηαθίλεζεο ηνπο. Γηα λα κειεηεζεί ε αλάπηπμε ησλ πξάζηλσλ κεηαθνξηθψλ ζπζηεκάησλ είλαη απαξαίηεην λα δηεξεπλεζνχλ νη παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα σζήζνπλ ηα άηνκα ζηε ρξήζε ελαιιαθηηθψλ ηξφπσλ κεηαθίλεζεο (π.ρ. νρεκάηα/πνδήιαηα θνηλήο ρξήζεο) θαη ζηελ επηινγή πβξηδηθψλ νρεκάησλ έλαληη ζπκβαηηθψλ, φπσο ε εμνηθνλφκεζε ρξφλνπ, ε εμνηθνλφκεζε θφζηνπο (απφ θνηλνχ πιεξσκή ησλ θαπζίκσλ θαη ηνπ θφζηνπο ζηάζκεπζεο), θ.ιπ. Οη επηινγέο ησλ κεηαθηλνχκελσλ κπνξεί λα δηεξεπλεζνχλ κε ηε ρξήζε ζελαξίσλ δεδεισκέλεο πξνηίκεζεο, ηα νπνία δηεμάγνληαη κέζσ πξνζσπηθψλ ζπλεληεχμεσλ, ζηηο νπνίεο ζπκκεηάζρνπλ δηάθνξεο πιεζπζκηαθέο νκάδεο. Οη απνθξίζεηο ησλ ζπκκεηερφλησλ ζηελ έξεπλα, φζνλ αθνξά ηελ πξνζπκία πιεξσκήο θαη ηελ πξνζδνθψκελε ηθαλνπνίεζε απφ ηελ επηινγή ηνπο, κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ σο εξκελεπηηθνί παξάγνληεο γηα ηελ ηειηθή ηνπο επηινγή. Με βάζε ηα ζηνηρεία απηά θαζηζηάηαη δπλαηή ε αλάπηπμε θαηάιιεισλ ππνδείγκαησλ δηαθξηηψλ επηινγψλ, απφ ηα νπνία κεηαμχ άιισλ ζα είλαη δπλαηφο ν ππνινγηζκφο ηεο ειαζηηθφηεηαο ηεο δήηεζεο γηα πβξηδηθά νρήκαηα θαη ε πξνζπκία ρξήζεο ελφο ζπζηήκαηνο θνηλήο ρξήζεο απηνθηλήησλ ζην λεζησηηθφ ρψξν. Οη πιεξνθνξίεο απηέο ζα επηηξέςνπλ ηελ αμηνιφγεζε ησλ επηδξάζεσλ (ρξφλνο κεηαθίλεζεο, πιεξφηεηα νρήκαηνο, ξχπνη εθπνκπήο, επεκεξία) ηεο δήηεζεο ζε ελαιιαθηηθά ζελάξηα. 14

16 Παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηε κεηαθνξηθή ζπκπεξηθνξά Πεξηβάιινλ Αηνκηθά Υαξαθηεξηζηηθά Υαξαθηεξηζηηθά Δλαιιαθηηθψλ ελάξηα Δπηινγή θαηνηθίαο θαη εξγαζίαο Ηδηνθηεζία απηνθηλήηνπ. Σν ζχλνιν ησλ ελαιιαθηηθψλ επηινγψλ πεξηιακβάλεη (ζπκβαηηθφ ΗΥ ή πβξηδηθφ) Δπηινγή εθπφλεζεο δξαζηεξηνηήησλ κε ειεθηξνληθά κέζα ή κε ηελ πξαγκαηνπνίεζε θπζηθήο κεηαθίλεζεο (ρξήζε κεηαθνξηθψλ κέζσλ) Δπηινγή κέζνπ κεηαθνξάο γηα αζηηθέο κεηαθηλήζεηο (πφδηα, πνδήιαην, bike share, car pooling, bus on demand, dial a ride, ΗΥ, πβξηδηθνχ Η.Υ.) Δπηινγή ηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ ηάζεηο θαη Αληηιήςεηο Μεηαθνξηθέο Πξνηηκήζεηο Μηθξέο & Μεγάιεο Απνζηάζεηο Πξνγξακκαηηζκέλεο θαη Με-πξνγξακκαηηζκέλεο Μεηαθηλήζεηο Μεηαθηλήζεηο ζηελ Ώξα αηρκήο θαη Ώξα κε αηρκήο Δπηινγέο Ννηθνθπξηώλ/Αηόκσλ Δπηινγέο Σνπξηζηώλ Δπηδξάζεηο Γξαζεξηφηεηεο/Μεηαθηλήζεηο Πεξηβάιινλ Ηθαλνπνίεζε Γείθηεο Ηθαλνπνίεζεο ρήκα 2: Πιαίζην ζπκπεξηθνξάο 3.2 ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΔΡΔΤΝΑ Δ ΝΟΗΚΟΚΤΡΗΑ/ΑΣΟΜΑ ην ρήκα 3 απεηθνλίδεηαη κηα θαηλνηφκνο κεζνδνινγία ζπιινγήο δεδνκέλσλ, ε νπνία: (α) απνηειείηαη απφ δνξπθφξνπο, δειαδή έξεπλεο κηθξφηεξεο θιίκαθαο, πνπ ζα ζπκβάιινπλ ζηελ ζπιινγή πεξηζζφηεξσλ θαη πην εμεηδηθεπκέλσλ δεδνκέλσλ, (β) ε δηάξθεηα ηεο δεηγκαηνιεςίαο είλαη κεγαιχηεξε ηεο κηαο εβδνκάδαο θαη πξαγκαηνπνηείηαη ζε δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο πεξηφδνπο ηνπ έξγνπ, θαη (γ) θαηαγξάθεη ηε δπλακηθή ζπκπεξηθνξά ησλ αηφκσλ γηα ηηο βξαρππξφζεζκεο επηινγέο ηνπο. ην θέληξν ηνπ ρήκαηνο 3 βξίζθεηαη ε βαζηθή έξεπλα πνπ πξέπεη λα πξαγκαηνπνηεζεί ζηα λνηθνθπξηά ησλ λεζηψλ ηνπ Αηγαίνπ, θαηά ηελ νπνία ζα ζπιιερζνχλ φια ηα δεκνγξαθηθά ζηνηρεία ησλ κειψλ ηνπ λνηθνθπξηνχ. ηα πιαίζηα απηή ηεο έξεπλαο, ζπκπιεξψλεηαη έλα εκεξνιφγην κεηαθηλήζεσλ θαη κηα θαηαγξαθή ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη απφ ηα κέιε ηνπ λνηθνθπξηνχ γηα δηάζηεκα 2 εκεξψλ. εκεηψλεηαη φηη παξφκνηα κεζνδνινγία έξεπλαο έρεη πξαγκαηνπνηεζεί απφ ηνλ Γθνχιηα (2003) κε κεγάιε επηηπρία. Σνλίδεηαη φηη ην δείγκα ησλ λνηθνθπξηψλ επηιέγεηαη θαη κε γεσγξαθηθά θξηηήξηα, πξνθεηκέλνπ λα δηαζθαιηζηεί ε αληηπξνζσπεπηηθφηεηα ηνπ. 15

17 Εβδομαδιαίο Θμερολόγιο Δραςτηριοτήτων και Μετακινήςεων Ζρευνα Λκανοποίηςησ/ Αντιλήψεων Επιθυμία Αγοράσ Τβριδικοφ Οχήματοσ Βαςική Ζρευνα ςε Νοικοκυριά Ζρευνα για την Επιλογή Σόπου Κατοικίασ και Εργαςίασ Ζρευνα για την Επιλογή Μζςου Μεταφοράσ Ζρευνα με GPS για την Επιλογή Προοριςμοφ και Διαδρομήσ ρήκα 3: Μεζνδνινγηθό Πιάηζην Έξεπλαο ζε Άηνκα/Ννηθνθπξηά Κάζε δνξπθφξνο ηεο βαζηθήο έξεπλαο ηνπ ρήκαηνο 3, πεξηέρεη κία πξφζζεηε ζε βάζνο έξεπλα, πνπ ζρεδηάδεηαη γηα ηε ζπιινγή πεξηζζφηεξσλ πιεξνθνξηψλ απφ έλα κηθξφηεξν δείγκα. Σν κηθξφηεξν απηφ δείγκα, πξνέξρεηαη απφ ην δείγκα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε θαηά ηελ θχξηα έξεπλα ζηα λνηθνθπξηά. Κάζε δνξπθφξνο απνζθνπεί ζηελ επίηεπμε επηκέξνπο ζηφρσλ ηνπ έξγνπ θαη θαηαλέκεη ην βάξνο ηεο έξεπλαο ζε δηαθνξεηηθέο νκάδεο, γηα ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηνπ απαηηνχκελνπ ρξφλνπ, αιιά θαη ηνπ θφζηνπο. Δηδηθφηεξα, νη δνξπθφξνη πεξηιακβάλνπλ ηηο αθφινπζεο έξεπλεο: 1) Δβδνκαδηαίν Ζκεξνιφγην Γξαζηεξηνηήησλ θαη Μεηαθηλήζεσλ: Σν 50% ησλ λνηθνθπξηψλ ηεο θχξηαο έξεπλαο πξέπεη λα ζπκκεηάζρεη ζηε ζπκπιήξσζε ελφο εβδνκαδηαίνπ εκεξνινγίνπ. Ζ έξεπλα απηή επαλαιακβάλεηαη γηα ην 1/5 ησλ λνηθνθπξηψλ ζε ηνπιάρηζηνλ 2 δηαθνξεηηθέο ρξνληθέο πεξηφδνπο ηνπ έξγνπ, θαζψο ε επαλαιακβαλφκελε παξαηήξεζή ησλ ίδησλ αηφκσλ θαηά ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ απνηειεί κηα κνλαδηθή πεγή πιεξνθνξηψλ γηα ηελ θαηαλφεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο θαη ησλ αιιαγψλ απηήο θαη ηελ αλάπηπμε αθξηβέζηεξσλ πξνηχπσλ δήηεζεο. εκεηψλεηαη φηη αληίζηνηρε έξεπλα γηα ην λεζί ηεο Υίνπ έρεη πξαγκαηνπνηεζεί απφ ηελ Tsirimpa θαη Polydoropoulou, ) Γηεξεχλεζε Δπηζπκίαο Αγνξάο Τβξηδηθνχ Ορήκαηνο: Ζ έξεπλα απηή απεπζχλεηαη ζην 10% ηνπ δείγκαηνο κε ζθνπφ ηε δηεξεχλεζε ηεο πξνζπκίαο ησλ κεηαθηλνχκελσλ (κε δίπισκα νδήγεζεο) λα αγνξάζνπλ έλα πβξηδηθφ φρεκα. Δπηπιένλ, ζηα πιαίζηα απηήο ηεο έξεπλαο θαηαγξάθνληαη ηα δεδνκέλα θπξηφηεηαο ησλ Η.Υ ηνπ λνηθνθπξηνχ (ηφζν νη θχξηνη θάηνρνη, φζν θαη νη δεπηεξεχνληεο). Οη εξσηήζεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη, ζπκβάιινπλ ζηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ παξαγφλησλ (π.ρ ηέιε θπθινθνξίαο, ηέιε ηαμηλφκεζεο, αζθάιηζηξα, θιπ.) γηα ηελ αιιαγή ζην θαζεζηψο ηδηνθηεζίαο θαη ζηελ επηινγή ηχπνπ νρήκαηνο (πβξηδηθνχ έλαληη ζπκβαηηθνχ). Σα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο απηήο ρξεζηκνπνηενχληαη γηα ηελ εθηίκεζε νηθνλνκεηξηθψλ πξνηχπσλ. 16

18 3) Έξεπλα γηα ηελ Δπηινγή Μέζνπ Μεηαθνξάο: Ζ έξεπλα απηή απεπζχλεηαη ζην 20% ηνπ δείγκαηνο ηεο θχξηαο έξεπλαο θαη έρεη σο ζηφρν ηελ θαηαγξαθή ησλ πεξηνξηζκψλ ησλ ζηάζεσλ θαη γεληθφηεξα ηεο πξνδηάζεζεο ησλ κεηαθηλνχκελσλ (εθφζνλ ππάξρεη), ππέξ ή θαηά θάπνησλ ζπγθεθξηκέλσλ ηξφπσλ κεηαθίλεζεο, φπσο είλαη ην πεξπάηεκα, ην πνδήιαην θαη ηα κέζα καδηθήο κεηαθνξάο. Σα ζηνηρεία πνπ ζπιιέγνληαη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ γηα ηελ αλάπηπμε πξνηχπσλ κε ηα νπνία ζα είλαη δπλαηή ε αμηνιφγεζε ζρεηηθψλ δξάζεσλ. 4) Έξεπλα κε GPS γηα ηελ Δπηινγή Πξννξηζκνχ θαη Γηαδξνκήο: Ζ έξεπλα απηή απεπζχλεηαη ζην 10% ηνπ δείγκαηνο ηεο θχξηαο έξεπλαο κε ζηφρν ηελ δεκηνπξγία κηαο βάζεο δεδνκέλσλ αλαθνξηθά κε ηνλ ζπζρεηηζκφ πξννξηζκνχ δηαδξνκήο, ηελ θαηαγξαθή ησλ ελδηάκεζσλ ζηάζεσλ (έρεη απνδεηρηεί πσο νη κεηαθηλνχκελνη δελ ζπκπεξηιακβάλνπλ ζηα εκεξνιφγηα ησλ κεηαθηλήζεσλ πνπ ζπκπιεξψλνπλ ηηο ελδηάκεζεο ζηάζεηο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ) θαη ηελ αλάπηπμε πξνηχπσλ γηα ηελ επηινγή δηαδξνκήο. 5) Έξεπλα γηα ηελ Δπηινγή Σφπνπ Καηνηθίαο θαη Δξγαζίαο: Ζ έξεπλα απηή απεπζχλεηαη ζην 15% ηνπ βαζηθνχ δείγκαηνο, κε ζηφρν ηνλ πξνζδηνξηζκφ παξαγφλησλ πνπ θαζνξίδνπλ ηελ επηινγή ηφπνπ θαηνηθίαο θαη εξγαζίαο. Σφζν νη θχξηεο, φζν θαη νη δεπηεξεχνπζεο ηνπνζεζίεο εμεηάδνληαη ιεπηνκεξέζηεξα, απφ φ, ηη ζηελ βαζηθή έξεπλα ησλ λνηθνθπξηψλ θαη ηα δεδνκέλα πνπ ζπιιέγνληαη, ρξεζηκνπνηενχληαη γηα ηελ εθηίκεζε ησλ αληίζηνηρσλ πξνηχπσλ επηινγήο. εκεηψλεηαη φηη αληίζηνηρε έξεπλα είρε νινθιεξσζεί ην 2009 ζην Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ, απφ ηελ Kitrinou et al. (2010), γηα ηα λεζηά ηνπ Αηγαίνπ. 6) Έξεπλα Ηθαλνπνίεζεο/Αληηιήςεσλ: Ζ έξεπλα απηή απεπζχλεηαη ζην 10% ηνπ βαζηθνχ δείγκαηνο κε ζηφρν ηελ θαηαγξαθή ηεο ηθαλνπνίεζεο πνπ αηζζάλνληαη ηα άηνκα απφ ηελ εθπφλεζε ησλ εβδνκαδηαίσλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο. Ζ έξεπλα απηή είλαη ηδηαίηεξα ρξήζηκε γηα ηελ αμηνιφγεζε ηεο ηθαλνπνίεζεο-επηπρίαο ησλ αηφκσλ. Δπηπιένλ, ζηα πιαίζηα απηήο ηεο έξεπλαο ζα πξνζδηνξηζηνχλ νη ςπρν-θνηλσληνινγηθνί παξάγνληεο, ν ξφινο ηεο νηθνγέλεηαο, ησλ θίισλ, θιπ. ζηηο επηινγέο ησλ αηφκσλ. Αληίζνηρεο έξεπλεο έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί απφ ηνπο Duarte et al., 2008 θαη Polydoropoulou et al., 2010 γηα αζηηθέο πεξηνρέο ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάζηεθε ην πιαίζην ζπκπεξηθνξάο θαη κηα νινθιεξσκέλε κεζνδνινγία έξεπλαο γηα ηε δηεξεχλεζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ησλ αηφκσλ. Οπσο αλαθέξζεθε ε έξεπλα πνπ εθπνλέηηαη ην Παλεπηζηήκην ηα ηειεπηαία ρξφληα έρεη θαιχςεη πνιιά απφ ηα παξαπάλσ ζέκαηα. Δπνκέλσο, ζηε κνλνγξαθία απηή ζα παξνπζηαζηεί ε έξεπλα πνπ αθνξά ηε δηεξεχλεζε ηεο επηζπκίαο αγνξάο πβξηδηθνχ απηνθηλήηνπ θαη ηεο επηινγήο ελαιιαθηηθψλ κέζσλ κεηαθνξάο θηιηθψλ πξνο ην πεξηβάιινλ. 17

19 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4: ΠΗΛΟΣΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ 4.1 ΔΗΑΓΧΓΉ ηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάδεηαη κηα πηινηηθή έξεπλα γηα ηηο πξάζηλεο κεηαθνξέο ε νπνία πξαγκαηνπνηήζεθε ζην λεζί ηεο Υίνπ. ηφρνο ήηαλ ε δεκηνπξγία ελφο πξφηππνπ εξσηεκαηνινγίνπ ην νπνίν δηεξεπλά ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ αηφκσλ απέλαληη ζηηο πξάζηλεο κεηαθνξέο. Ζ δεηγκαηνιεςίαέγηλε ζηα πιαίζηα ηνπ Μαζήκαηνο «Γεδνκέλα, Μνληέια θαη Λήςε Απνθάζεσλ» ην πνίν δηδάζθεηαη ζην κεηαπηπρηαθφ πξφγξακκα ζπνπδψλ. 4.2 ΤΛΛΟΓΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ Αλάπηπμε Δξσηεκαηνινγίνπ Γηα ηελ δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο ζρεδηάζηεθε έλα εξσηεκαηνιφγην ην νπνίν απνηειείηαη απφ πέληε ελφηεηεο. ηελ πξψηε ελφηεηα δηεξεπλψληαη νη δξαζηεξηφηεηεο θαη νη κεηαθηλήζεηο πνπ θάλνπλ ηα άηνκα ζε κία ηππηθή κέξα. ηε δεχηεξε κειεηψληαη ηα δηαζέζηκα κεηαθνξηθά κέζα πνπ ππάξρνπλ ζε θάζε λνηθνθπξηφ θαζψο θαη ν ηχπνο νρήκαηνο πνπ ζα ήηαλ δηαηεζεηκέλα ηα άηνκα λα αγνξάζνπλ. ηελ ηξίηε ελφηεηα δηεξεπλάηαη ε ζπκπεξηθνξά ησλ κεηαθηλνχκελσλ κέζα απφ ηηο ζηάζεηο, ηηο αληηιήςεηο θαη ηηο πξνηηκήζεηο ηνπο ηα νπνία επεξεάδνπλ ηελ επηινγή ηνπ κεηαθνξηθνχ κέζνπ. ηελ ηέηαξηε ελφηεηα εμεηάδνληαη ππνζεηηθά ζελάξηα γηα ηελ επηινγή κεηαθνξηθνχ κέζνπ γηα κεηαθηλήζεηο πνπ ζρεηίδνληαη ηφζν κε ηελ εξγαζία φζν θαη κε ηε δηαζθέδαζε φπσο επίζεο θαη θάπνηα ππνζεηηθά ζελάξηα ζρεηηθά κε ηελ επηινγή αγνξάο ελφο ΗΥ απηνθηλήηνπ. ηελ ηειεπηαία ελφηεηα νη εξσηήζεηο αλαθέξνληαη ζηα θνηλσληθν-νηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ αηφκσλ. Σν εξσηεκαηνι νγην παξνπζηάδεηαη ζην Παξάξηεκα Α Γεηγκαηνιεςία Ζ ζπιινγή δεδνκέλσλ πξαγκαηνπνηήζεθε κε πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο ζε άηνκα ηα νπνία επηιέρζεθαλ ηπραία. Οη ζπλεληεχμεηο έιαβαλ ρψξα ην 2009 θαη Ζ κέζε δηάξθεηα ζπκπιήξσζεο ηνπ εξσηεκαηνιίνπ ήηαλ 25 ιεπηά. πλνιηθά ζπιιέρζεθαλ 143 πιήξε εξσηεκαηνιφγηα ηα νπνία ρξεζηκνπνεζήθαλ γηα ζηαηηζηηθή αλάιπζε θαη πξνηππνπνίεζε ηεο επηινγήο ηνπ πβξηδηθνχ απηνθηλήηνπ. Ζ πιεηνςεθία ηνπ δείγκαηνο είλαη κεηαμχ 21 θαη 35 εηψλ (43%) θαη πείπνπ ην 50% είλαη γπλαίθεο. Πεξίπνπ ηα δπν ηξίηα φισλ ησλ εξσηεζέλησλ ρξεζηκνπνηνχλ απηνθίλεην ζηα θαζεκεξηλά ηνπο ηαμίδηα θαη πεξίπνπ 14% πεξπαηνχλ ή θάλνπλ πνδήιαην. 4.3 ΑΝΑΛΤΖ ΓΔΓΟΜΔΝΧΝ ηελ ελφηεηα απηή παξνπζηάδνληαη ελδεηθηηθά απνηειέζκαηα απφ ηηο ζηάζεηο θαη ηηο αληηιήςεηο ησλ αηφκσλ φζν αλαθνξά ηηο αθφινπζεο θαηεγνξίεο 1) Οηθνινγηθή πλείδεζε 2) Οηθνινγηθή Οδήγεζε 3) Υξήζε Μαδηθψλ Μέζσλ Μεηαθνξάο 4) Δλεξγεηηθή Μεηαθίλεζε 5) Αγνξά Τβξηδηθνχ/Ζιεθηξηθνχ Απηνθηλήηνπ 18

20 εκεηψλεηαη φηη νη εξσηεζέληεο απάληεζαλ ζε εξσηήζεηο ησλ νπνίσλ ε θιίκαθα επαηξλε ηηκέο απφ -3= δηαθσλψ πιήξσο έσο 3= ζπκθσλψ απφιπηα Οηθνινγηθή πλείδεζε ην Γξάθεκα 2 παξνπζηάδνλαη νη αληηιήςεηο ησλ αηφκσλ φζν αλαθνξά ηλ νηθνινγηθή ηνπο ζπλείδεζε. Οη πεξηζζφηεξνη ζπκθψλεζαλ ζε φιεο ηηο πξνηάζεηο κε ζεκαληηθφηεξε ηε γλψκε φηη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο απνηειεί θξίζηκν δήηεκα (1,57). Αθνινπζεί φηη πηζηεχνπλ πσο πξέπεη λα είλαη πεξηζζφηεξν δξαζηήξηνη γηα λα πξνζηαηεχζνπλ ην πεξηβάιινλ (1,32), ελψ ιηγφηεξν ζπκθσλνχλ φηη ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη ε πξνζηαζία ηεο εξγαζίαο είλαη πην ζεκαληηθά απφ ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Οηθνινγηθή πλείδεδε,47 1,00,75 1,57 1,32 1, Κιίκαθα: -3= Γηαθσλώ Πιήξσο,..., 3= πκθσλώ Πιήξσο Ζ Οηθνλνκηθή Αλάπηπμε θαη ε Πξνζηαζία ηεο Δξγαζίαο Δίλαη εκαληηθόηεξα από ηελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξ/ληνο Κάζε Κπβεξλεηηθή Πξνζπάζεηα Μείσζεο ηεο Πεξ/θεο Ρύπαλζεο δελ Πξέπεη λα κε Δπηβαξύλεη Οηθνλνκηθά Πξέπεη λα Γνζεί Μεγάιε εκαζία ηελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξ/ληνο Αθόκε θη αλ Απμεζνύλ νη Φόξνη Πηζηεύσ Όηη ε Πξνζηαζία ηνπ Πεξ/ληνο Δίλαη Κξίζηκν Εήηεκα Πηζηεύσ Όηη Πξέπεη λα Δίκαη Πεξηζζόηεξν Γξαζηήξηνο Γηα λα Πξνζηαηεύζσ ην Πεξ/ινλ Δίκαη Αλήζπρνο Γηα ηελ Παγθόζκηα Αύμεζε ηεο Θεξκνθξαζίαο θαη ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή Γξάθεκα 2: Αληηιήςεηο - Οηθνινγηθή πλείδεζε ην Γξάθεκα 3 παξνπζηάδνληαη νη ζηάζεηο ησλ αφκσλ έλαληη ζηελ νηθνινγηθή ζπλείδεζε. Παξαηεξείηαη φηη ην δείγκα ζπκθσλεί φηη πξνζπαζεί λα επαηζζεηνπνηήζεη ηελ νηθνγέλεηα θαη ηνπο θίινπο γηα ην πεξηβάιινλ (0,53), αγνξάδεη ειεθηξηθέο ζπζθεπέο θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ (0,17), αγνξάδεη πξντφληα κε αλαθπθιψζηκε ζπζθεπαζία (0,17) θαη αλαθπθιψλεη ειεθηξηθέο ζπζθεπέο (0,14). Γηαθσλεί κε ην γεγνλφο φηη κεηαθηλείηαη κε πνδήιαην (-1,11), κεηαθηλείηαη κε Μ.Μ.Μ. (-1,07), ρξεζηκνπνηεί δηθή ηνπ ηζάληα γηα ηηο αγνξέο (-0,65) θαη αλαθπθιψλεη θαζεκεξηλά (-0,14). 19

21 Οηθνινγηθή πλείδεζε Πξνζπαζώ λα Δπαηζζεηνπνηήζσ Οηθνγέλεηα θαη Φίινπο γηα ην Πεξ/ινλ -1,07-1,11 -,65 -,14,53,17,17,14 Αγνξάδσ Ζιεθηξηθέο πζθεπέο Φηιηθεο Πξνο ην Πεξ/ινλ Μεηαθηλνύκαη Με Μ.Μ.Μ. Μεηαθηλνύκαη Με Πνδήιαην Υξεζηκνπνηώ Γηθή Μνπ Σζάληα γηα Αγνξέο Αγνξάδσ Πξνηόληα κε Αλαθπθιώζηκε πζθεπαζία Αλαθπθιώλσ Ζιεθηξηθέο πζθεπέο Κιίκαθα: -3= Γηαθσλώ Πιήξσο,..., 3= πκθσλώ Πιήξσο Αλαθπθιώλσ Καζεκεξηλά Γξάθεκα 3: ηάζεηο - Οηθνινγηθή πλείδεζε Οηθνινγηθή Οδήγεζε θαη Μέζν Μεηαθνξάο Σν Γξάθεκα 4 αλαθέξεηαη ζηηο ζηάζεηο ησλ αηφκσλ φζν αλαθνξά ηελ νηθνινγηθή νδήγεζε. Σν δείγκα θαίλεηαη φηη ζπκθσλεί κε φιεο ηηο πξνηάζεηο κε ζεκαληηθφηεξν ην γεγνλφο φηη απνθεχγνπλ ηε δηαδξνκή κε έληνλε θπθινθνξηαθή ζπκθφξεζε (1,40). Αθνινπζνχλ νη απφςεηο φηη ν ηξφπνο νδήγεζεο παίδεη ζεκαληηθφ ξφιν ζηελ θαηαλάισζε θαπζίκσλ (1,29), φηη ε νηθνινγηθή νδήγεζε ζπκβάιεη ζηε κείσζε ελαέξησλ ξχπσλ (1,24) θαη φηη ζρεδηάδνπλ ηε δηαδξνκή ηνπο πξηλ μεθηλήζνπλ. ρεηηθά νπδέηεξνη είλαη κε ην γεγνλφο φηη ζβήλνπλ ηνλ θηλεηήξα ζε ζχληνκεο ζηάζεηο (0,06) θαη φηη νδεγνχλ κε ρακειή ηαρχηεηα γηα ρακειφηεξε θαηαλάισζε θαπζίκσλ (0,05). 20

22 Οηθνινγηθή Οδήγεζε Κάλσ πλεηή Υξήζε Κιηκαηηζκνύ ρεδηάδσ ηε Γηαδξνκή κνπ Πξηλ Ξεθηλήζσ,66 1,05 1,40 1,24 1,29 1,03,52,67,06,69,34,05 Απνθεύγσ Γηαδξνκή κε Κπθινθνξηαθή πκθόξεζε Πίζηέπσ Πσο ε Οηθνινγηθή Οδήγεδε πκβάιεη ηε Μείσζε ησλ Δλαέξησλ Ρύπσλ Πηζηέπσ Όηη ν Σξόπνο Οδήγεζεο Παίδεη εκαληηθό Ρόιν ηελ Καηαλάισζε Καπζίκσλ ηελ Αγνξά Ορήκαηνο Γίλσ Πξνζνρή ηελ Καηαλάισζε Καπζίκσλ ηηο Μεηαθηλήζεηο Κνληηλώλ Απνζηάζεσλ Γε Υξεζηκνπνηώ Μερνθίλεην Όρεκα Κάλσ Σαθηηθά πληήξεζε ην Όρεκα θαη ηα Διιαζηηθά βήλσ Σνλ Κηλεηήξα ε ύληνκεο ηάζεηο Οδεγώ Με ηαζεξή Σαρύηεηα Κιίκαθα: -3= Γηαθσλώ Πιήξσο,..., 3= πκθσλώ Πιήξσο Οδεγώ Με Υακειέο ηξνθέο Γηα Υακειόηεξε Καηαλάισζε Καπζίκσλ Οδεγώ Με Υακειή Σαρύηεηα Γηα Υακειόηεξε Καηαλάισζε Καπζίκσλ Γξάθεκα 4: Οηθνινγηθή Οδήγεζε ηπ Γξάθεκα 5 παξνπζηάδνληαη νη ζηάζεηο γηα ηελ επηινγή ηνπ κέζνπ κεηαθνξάο. Οη εξσηψκελνη ζπκθσλνχλ ζην γεγνλφο φηη αθνινπζνχλ πξφγξακκα αλαρψξεζεο-άθημεο (0,49), φηη είλαη δηαηεζεηκέλνη λα αιιάμνπλ κέζν κεηαθνξάο πην θηιηθφ ζην πεξηβάιινλ (0,44), λα έρεη κεγαιχηεξε δηάξθεηα ε κεηαθίλεζε ηνπο (0,18) θαη ζα ρξεζηκνπνηνχζαλ κέζν αλεμαξηήησο θφζηνπο αξθεί λα ήηαλ θηιηθφ ζην πεξηβάιινλ. Γηαθσλνχλ κε ηελ άπνςε φηη ζα ρξεζηκνπνηνχζαλ ην γξεγνξφηεξν κέζν αλεμαξηήησο θφζηνπο (0,55) θαη δελ έρνπλ πξφβιεκα λα ηαμηδεχνπλ κε μέλνπο (0,43). Δπηπιένλ δηαθσλνχλ φηη ληψζνπλ αζθαιείο λα ηαμηδεχνπλ κε Μ.Μ.Μ, φηη είλαη δηαηεζεηκέλνη λα πιεξψζνπλ αξθεί ην κέζν κεηαθνξάο λα είλαη θηιηθφ πξνο ην πεξηβάιινλ θαη φηη επηιέγνπλ κέζν κεηαθνξάο βάζε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ ηνπ απνηππψκαηνο. Μέζν Μεηαθνξάο Δπηιέγσ Μέζν Μεηαθνξάο Βάζε Σνπ Πεξ/θνύ ηνπ Απνηππώκαηνο -,11 -,13 -,55 -,15 -,43,18,44,09,49 Δίκαη Γηαηεζεηκέλνο Να Γηαξθέζεη Πεξηζζόηεξν ε Μεηαθίλεζε Μνπ, Γηα Σελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξ/ληνο Δίκαη δηαηεζεηκέλνο λα Αιιάμσ Μέζν Μεηαθνξάο Γηα Σελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξ/ληνο Δηκαη Γηαηεζεηκέλνο λα Πιεξώζσ Πεξηζζόηεξν γηα ηε Μεηαθίλεζε κνπ, Αξθεί ην Μέζν Μεηαθνξάο Να Δίλαη Φηιηθό Πξνο ην Πεξηβάιινλ Θα Υξεζηκνπνηνύζα ην Μέζν Πνπ Δίλαη Αλεμαξηήησο Κόζηνπο Πην Φηιηθό ην Πεξηβάιινλ Αθνινπζώ Πξόγξακκα Αλαρώξεζεο - Άθημεο Θα Υξεζηκνπνηνύζα ην Γξεγνξόηεξν Μέζν Αλεμαξηήησο Κόζηνπο Νηώζσ Αζθαιήο λα Υξεζηκνπνηώ Μ.Μ.Μ Κιίκαθα: -3= Γηαθσλώ Πιήξσο,..., 3= πκθσλώ Πιήξσο Γελ Έρσ Πξόβιεκα λα Σαμηδεύσ κε Ξέλνπο Γξάθεκα 5: ηάζεηο γη αδπηινγή Μέζνπ Μεηαθνξάο 21

23 4.3.3 Δλεξγεηηθή Μεηαθίλεζε ην Γξάθεκα 6 παξνπζηάδνληαη νη ζηάζεηο έλαληη ηεο ελεξγεηηθήο κεηαθίλεζεο. Παξαηεξείηαη φηη νη εξσηψκελνη ζπκθσλνχλ ζε κεγάιν βαζκφ κε ην γεγνλφο φηη αλ ππήξραλ πνδειαηνδξφκνη ζα κεηαθηλνχληαλ κε πνδήιαην (1,02) θαη πηζηεχνπλ φηη ζα έπξεπε λα αθηεξψλνπλ πεξηζζφηεξν ρξφλν γηα πεξπάηεκα (1,00). Δίλαη νπδέηεξνη ζηελ άπνςε φηη δελ κεηαθηλνχληαη κε ηα πφδηα γηαηί είλαη ρξνλνβφξν (0,05) θαη δηαθσλνχλ ζηε γλψκε φηη δελ κεηαθηλνχληαη κε ηα πφδηα γηαηί θνβνχληαη κελ ηνπο επηηεζνχλ (-0,69). -,69 Άζιεζε,40,05 1,02,43 1,00,68 Δίκαη Γηαηεζεηκέλνο Να Αληηθαηαζήζσ Όιεο Σηο Μεηαθηλήζεηο Μνπ Με Δλεξγέο Μεηαθηλήζεηο Γηα λα Γπκλάδνκαη Γελ Δίκαη Γηαηεζεηκέλνο Να Μεηαθηλνύκε Με Σα Πόδηα Γηαηί Φνβάκαη Μήπσο Μνπ Δπηηεζνύλ Γελ Δίκαη Γηαηεζεηκέλνο Να Μεηαθηλνύκε Με Σα Πόδηα Γηαηί Δίλαη Υξνλνβόξν Αλ Τπήξραλ Πνδειαηόδξνκνη Θα Ήκνπλ Γηαηεζεηκέλνο λα Μεηαθηλνύκε Με Πνδήιαην Δίκαη Γηαηεζεηκέλνο Να Μεηαθηλνύκε Με Πνδήιαην Αιιά Φνβάκαη Μεπσο Με Υηππήζεη Απηνθίλεην Κιίκαθα: -3= Γηαθσλώ Πιήξσο,..., 3= πκθσλώ Πιήξσο ΠηζηεύσΌηη Πξέπεη Να Αθηεξώλσ Πεξηζζόηεξν Υξόλν Πεξπαηώληαο Γηα Να Δίκαη Πην Τγηήο Δίκαη Γηαηεζεηκέλνο Να Μεηαθηλνύκε Με Πόδηα/Πνδήιαην Γηα Να Γπκλάδνκαη Μέζα Μαδηθήο Μεηαθνξάο Γξάθεκα 6: ελεξγεηηθή Μεηαθίλεζε Μέζα Μαδηθήο Μεηαθνξάο - Δλεξγεηηθή Μεηαθίλεζε,04,81 1,39 1,29 1,10 1,09 1,07,73 1,16 1,01 1,37,68, Κιίκαθα: -3= Γηαθσλώ Πιήξσο,..., 3= πκθσλώ Πιήξσο Θα Δπηκήθπλα ηε Γηάξθεηα Μεηαθίλεζεο κνπ Δ. Μ. Θα πλέβαια ζηελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο Δ. Μ. Θα Βειηίσλα ηελ Τγεία κνπ Δ. Μ. Θα εμνηθνλνκνύζα Υξήκαηα Δ. Μ. Θα Δπηκήθπλα ηε Γηάξθεηα Μεηαθίλεζεο κνπ Μ.Μ.Μ. Θα πλέβαια ζηελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο Μ.Μ.Μ. Θα Βειηίσλα ηελ Τγεία κνπ Μ.Μ.Μ. Θα εμνηθνλνκνύζα Υξήκαηα Μ.Μ.Μ Απξόζεθηνη Οδεγνί Έιιεηςε πγθνηλσλίαο ζε Απνκαθξπζκέλεο Πεξηνρέο Έιιεηςε Πνδειαηόδξνκσλ Ληγνζηέο ηάζεηο Διιεηπήο πρλόηεηα δξνκνινγίσλ Γξάθεκα 7: Μέζα Μαδηθήο Μεηαθνξάο-Δλεξγεηηθή Μεηαθίλεζε 22