Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα

Transcript

1

2 Kάθε γνήσιο αντίτυπο φέρει την υπογραφή του συγγραφέα Tο ένθετο αυτό συνοδεύει το βιβλίο «ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ» των Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου, ISBN Tο παρόν έργο πνευµατικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις του Eλληνικού νόµου (N.2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήµερα) και τις διεθνείς συµβάσεις περί πνευµατικής ιδιοκτησίας. Aπαγορεύεται απολύτως η άνευ γραπτής άδειας του εκδότη κατά οποιοδήποτε τρόπο ή µέσο αντιγραφή, φωτοανατύπωση και εν γένει αναπαραγωγή, εκµίσθωση ή δανεισµός, µετάφραση, διασκευή, αναµετάδοση στο κοινό σε οποιαδήποτε µορφή (ηλεκτρονική, µηχανική ή άλλη) και η εν γένει εκµετάλλευση του συνόλου ή µέρους του έργου. Φωτοστοιχειοθεσία Eκτύπωση Bιβλιοπωλείο Π. ZHTH & Σια OE 18ο χλµ Θεσ/νίκης-Περαίας T.Θ Περαία Θεσσαλονίκης T.K Tηλ.: Fax: info@ziti.gr EKΔOΣEIΣ ZHTH Aρµενοπούλου Θεσσαλονίκη Tηλ , Fax sales@ziti.gr

3 1η Ενότητα Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ ) Άσκηση 1 Το κείµενο (α) χρησιµοποιεί, εκτός από το γλωσσικό κώδικα και τον κώδικα των Μαθη- µατικών και της Ζωγραφικής. Το κείµενο (β) χρησιµοποιεί, εκτός από το γλωσσικό κώδικα και τον κώδικα της Ζωγραφικής. Το κείµενο (γ) χρησιµοποιεί αποκλειστικά τον κώδικα της Μουσικής. Τα κείµενα (α) και (β) είναι πολυτροπικά, διότι χρησιµοποιούν και τον κώδικα της Ζωγραφικής, ενώ το κείµενο (γ) δεν είναι. Άσκηση 2 α. από το σήµα του: ένα φίδι τυλιγµένο σε µία ράβδο. β. Από το φωτισµένο του πράσινο σταυρό. γ. Από τη σειρήνα του ασθενοφόρου που ακούγεται. δ. Από τον ήχο των βηµάτων πίσω µου. Άσκηση 3 Ελένη: Γεια σου, Γεωργία. Πώς πέρασες το καλοκαίρι; Εγώ υπέροχα! Ξεκούραση, µπάνια, ηλιοθεραπεία Θαύµα! Αλλά ο καιρός περνά τόσο γρήγορα! Νάµαστε πάλι εδώ. Γεωργία: Άσε! Όντως ο καιρός περνά πολύ γρήγορα! Κι εγώ πέρασα καταπληκτικά. Ώρες ατέλειωτης ηρεµίας, γαλήνης και ξεκούρασης. Τώρα τι γίνεται; Ελένη: Έµαθες τα άσχηµα νέα; Ο διευθυντής άλλαξε. Ήρθε ένας πολύ αυστηρός. Στο άλλο σχολείο, λένε, όλοι κάθονταν «σούζα» καθηγητές και µαθητές. Γεωργία: Τι µου λες; Χαθήκαµε! Ωραία χρονιά θα περάσουµε! Ο ποµπός αλλάζει. Τη µια φορά είναι η Ελένη και την άλλη η Γεωργία. Το µήνυµα είναι ότι αλλάζει ο διευθυντής. Ο τρόπος επικοινωνίας είναι φυσικός (πρόσωπο µε πρόσωπο) και το περιβάλλον είναι φιλικό (η αυλή του σχολείου). Άσκηση 4 (στο συµµαθητή) Μεγάλε, την πάτησα! Μια µέρα αποβολή µου έδωσε ο µαθηµατικός, ο απαίσιος! Ναι, είναι αλήθεια ότι «έσπρωξα» µε το πόδι µου το στιλό κι αντί να πάει στον Κώστα, πήγε στα πόδια του καθηγητή. Σιγά την αταξία! Είναι αλήθεια, βέβαια, ότι τον ενοχλώ γενικότερα ή καλύτερα «του έχω βγάλει την ψυχή». Και τώρα πώς το λένε στους γονείς; Ζόρικα τα πράγµατα. (στο φίλο µέσω κινητού) ΕΦΑΓΑ ΑΠΟΒΟΛΗ ΑΠΟ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟ ΑΥΡΙΟ. ΕΙΣΑΙ ΓΙΑ ΚΟΠΑΝΑ? (στους γονείς) Εεεε, θέλω να σας πω κάτι, που έγινε στο σχολείο. Όχι τίποτα σοβαρό. Να, την ώρα των Μαθηµατικών ο Κώστας µου ζήτησε να του δώσω ένα στιλό. Καθώς του τον έδι- Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 3

4 να, ο καθηγητής µας είδε και µε τιµώρησε. Πρέπει να σας πω ότι ο συγκεκριµένος καθηγητής είναι πολύ πολύ αυστηρός, σχεδόν άδικος µε τους µαθητές. Και επιπλέον µε έχει βάλει στο µάτι από την αρχή της χρονιάς. Γι αυτό και η τιµωρία είναι άδικη, πολύ άδικη. Μια µέρα αποβολή! Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ ) Άσκηση 1 α. Επαυξηµένη β. Επαυξηµένη γ. Ελλειπτική δ. Απλή ε. Ελλειπτική στ. Ελλειπτική ζ. Απλή η. Απλή θ. Επαυξηµένη ι. Απλή Άσκηση 2 α. Ο αδερφός µου, ο Πέτρος, έσπασε το βάζο του σαλονιού. β. Το κόκκινο αυτοκίνητο µπροστά µας έτρεχε µε ιλιγγιώδη ταχύτητα. γ. Ο δάσκαλος του πιάνου είναι πολύ αυστηρός. δ. Το διπλανό σπίτι είναι µια µεγάλη µονοκατοικία. ε. Οι συνεπείς µαθητές του σχολείου µας υπακούν τους καθηγητές τους. Άσκηση 3 α. Ο ιευθυντής είναι µαθηµατικός. β. Η Ελένη σπούδασε γεωπόνος. γ. Η γραµµατέας ανακοίνωσε τις πληροφορίες. δ. Εµείς αγοράσαµε εξοχικό. ε. Οι µαθητές εκδίδουν ηλεκτρονική εφηµερίδα. Άσκηση 4 Αγαπητοί µαθητές. Καλή χρονιά! Θα σας ανακοινώσω τα πρώτα µέτρα για την εύρυθµη λειτουργία του σχολείου: «Το κουδούνι θα χτυπάει στις Όλοι οι µαθητές πρέπει να βρίσκονται στο σχολείο 10 λεπτά πριν το χτύπηµα του κουδουνιού. Οι µαθητές που θα έρχονται 5 λεπτά µετά το χτύπηµα του κουδουνιού, δε θα µπορούν να εισέρχονται στις τάξεις τους την πρώτη ώρα». Αυτά προς το παρόν. Προσέξτε πολύ καλά αυτές τις ανακοινώσεις. Χρησιµοποιεί προτάσεις: Αποφαντικές: Το κουδούνι θα χτυπάει στις Προστακτικές: Προσέξτε πολύ καλά αυτές τις ανακοινώσεις. Ελλειπτικές: Καλή χρονιά! Αρνητικές: Οι µαθητές που θα έρχονται 5 λεπτά µετά το χτύπηµα του κουδουνιού, δε θα µπορούν να εισέρχονται στις τάξεις τους την πρώτη ώρα. Άσκηση 5 «Η νέα σχολική χρονιά αρχίζει»: δίνει µια πληροφορία. (τελεία). «Η νέα σχολική χρονιά αρχίζει;»: ζητά µια πληροφορία. (ερωτηµατικό). «Η νέα σχολική χρονιά αρχίζει!»: εκφράζει συναίσθηµα. (θαυµαστικό). «Η νέα σχολική χρονιά δεν αρχίζει»: δηλώνει άρνηση. (τελεία). 4 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

5 Κριτήριο αξιολόγησης 1ης ενότητας (σελ. 39-) Ερωτήσεις κατανόησης σελ Ο δάσκαλος έκανε το µάθηµα ανιαρά, βαρετά, στεγνά, χωρίς κανένα ενδιαφέρον. Σήκωνε τους µαθητές στον πίνακα, για να πουν το µάθηµα και να δείχνουν στο χάρτη. Αλίµονο αν κάποιος µαθητής ξεχνούσε κάποιον ποταµό ή κάποιο βουνό. Η βέργα και οι βρισιές πέφτανε βροχή. Στους µαθητές του συµπεριφερόταν άσχηµα. Τους φώναζε µε «παρατσούκλια» και όταν, κατά τη γνώµη του, δεν ήξεραν το µάθηµα τους έδερνε µε µια µακριά βέργα και τους έβριζε. 2. Οι µαθητές δεν αγαπούσαν ούτε το δάσκαλο ούτε το µάθηµα. Επειδή φοβούνταν µήπως «φάνε» ξύλο πρόσεχαν, αλλά µόλις ο δάσκαλος καλούσε στον πίνακα άλλο παιδί τότε, άλλοι διάβαζαν κρυφά κάτω από το θρανίο, άλλοι έπαιζαν κλωτσιές αθόρυβα, γενικώς κανείς δεν πρόσεχε στο µάθηµα. Τα παιδιά συµπεριφέρονταν έτσι, διότι δεν αγαπούσαν ούτε το δάσκαλο ούτε το µάθηµα. εν τους προκαλούσαν καµιά ευχαρίστηση ούτε τους προσέφεραν γνώση µόνο αδιαφορία τους προκαλούσαν και διάθεση να κάνουν ό, τιδήποτε άλλο εκτός από το να προσέξουν. 3. Υπάρχουν πολλές διαφορές ανάµεσα στο δάσκαλο του αποσπάσµατος και το σηµερινό δάσκαλο. Ο σηµερινός δάσκαλος προσπαθεί να κάνει το µάθηµα ενδιαφέρον, ελκυστικό και συµπεριφέρεται σωστά στους µαθητές. ε χρησιµοποιεί «παρατσούκλια», δε δέρνει ούτε βρίζει τα παιδιά. Αντίθετα τα συµπεριφέρεται µε σεβασµό και κάνει τα πάντα, για να τα διδάξει µε τις σύγχρονες παιδαγωγικές µεθόδους. Β. Ασκήσεις 1. Απαγορεύεται το κάπνισµα. Υπάρχει εστιατόριο κοντά. Υπάρχει σχολείο κοντά. Πράσινο φανάρι: περνούν οι πεζοί ή τα αυτοκίνητα. Κόκκινο φανάρι: περιµένουν οι πεζοί ή τα αυτοκινήτα. Όλα ανήκουν στον Κ.Ο.Κ (κώδικα οδικής κυκλοφορίας), εκτός από το «απαγορεύεται το κάπνισµα» που υπάρχει σε χώρους όπου δεν επιτρέπεται το κάπνισµα. 2. Πατέρας: Πέτρο, σε παρακαλώ φέρε µου τον κίτρινο φάκελο από το γραφείο µου. Γρήγορα, µην αργείς. Πέτρος: Καλά, καλά, θα το φέρω, Να τελειώσω κάτι που διαβάζω πρώτα; Πατέρας: Βιάζοµαι, παιδί µου, γρήγορα! Πέτρος: Στο φέρνω. Ορίστε! Φαίνεται ο σεβασµός του Πέτρου προς τον πατέρα του, αλλά και ο πατέρας µιλά προσεχτικά, µε ευγένεια. 3. i. α. Η Ελένη, η αδελφή του Πέτρου, είναι πολύ όµορφη. β. Αυτός ο ψηλός γκριζοµάλλης κύριος είναι καταξιωµένος δικηγόρος. γ. Η γιαγιά µου, η µαµά του πατέρα µου, πλέκει µε δεξιοσύνη µία εντυπωσιακή µπλούζα. δ. Η δασκάλα του πιάνου φαίνεται κακόκεφη σήµερα. Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 5

6 ii. α. ε θα κάνεις ούτε λεπτό παραπάνω. β. Εδώ θα λειτουργήσει προσεχώς ζαχαροπλαστείο. γ. Κάντε ησυχία, παιδιά: δ. Από το εστιατόριο αυτό ζητούνται σερβιτόροι. 4. Χτύπησε το κουδούνι. Χτύπησε το κουδούνι; Χτύπησε το κουδούνι! Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 62) 2η Ενότητα Άσκηση 1 σελ. 62 ΑΣΧΗΜΑ ΝΕΑ! ΓΙΑΝΝΗΣ+ΠΕΤΡΟΣ ΑΠΟΒΟΛΗ ΜΙΑ ΜΕΡΑ! ΧΡΗΣΤΟΣ Άσκηση 2 σελ. 62 Αγαπητέ Νικ, Σου γράφω βιαστικά, γιατί θέλω να σου µιλήσω για τον Παύλο. Πιο «αχώνευτο» παιδί δεν έχω γνωρίσει στη ζωή µου. Υπερβολικά εγωϊστής και «ξερόλας». Αµ το άλλο; Που έχει δήθεν πέραση στα κορίτσια; Αχ! ε θα τα πάµε καθόλου καλά! Τα υπόλοιπα αύριο. Γεια σου, τώρα. Άσκηση 3 σελ. 62 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ: Οι µαθητές του τµήµατος οφείλουν να πληρώνουν τη µηνιαία συνδροµή τους στον τα- µία του τµήµατος. Οι µαθητές του τµήµατος πρέπει να είναι παρόντες στις συνελεύσεις και να συζητούν µε ευπρέπεια, δίνοντας προσοχή στις οµιλίες- προτάσεις των συµµαθητών τους. Έχουν το δικαίωµα να εκπροσωπούνται από το 5µελές του τµήµατος στο σύλλογο των καθηγητών, όταν τιµωρούνται από αυτούς. Έχουν το δικαίωµα να ζητούν από το 5µελές να προτείνει ηµέρα περιπάτου στο διευθυντή και το σύλλογο των καθηγητών. Ο πρόεδρος του τµήµατος Άσκηση 4 σελ. 62 Προς: Elisabet@otenet.gr Θέµα: «Εργασία ιστορίας» Ελισάβετ γεια σου, Θέλω να µου στείλεις, οπωσδήποτε, την εργασία που έκανες σχετικά µε τη «Ζωή των γυναικών στην Αρχαία Σπάρτη». Έχω αναλάβει κάτι αντίστοιχο και θέλω βοήθεια. Ευχαριστώ. ήµητρα. 6 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

7 Άσκηση 5 Μανούλα µου, Ωραία η κατασκήνωση, δε λέω ξεγνοιασιά, παιχνίδι, παρέες, µπάνια, αλλά σε έχω πεθυµήσει τόσο πολύ! Θέλω την αγκαλιά σου, τα χάδια σου, τη στοργή σου και τα φαγητά σου! Αυτά εδώ δεν τρώγονται! Τόσο άνοστα! Τους λείπει η αγάπη σου, µανούλα µου. Έλα να µε δεις και να σε δω την Κυριακή έχει επισκεπτήριο. Όταν θα γυρίσω, σου υπόσχοµαι ότι θα σ ακούω πολύ. Πολλά πολλά φιλιά και αγκαλιές Κρυσταλένια. Άσκηση 6 Κύριε ήµαρχε, Ως πρόεδρος του 15µελούς του Γυµνασίου Ασβεστοχωρίου, σας γράφω αυτή την επιστολή, διότι θέλω να σας επισηµάνω ότι στο σχολείο υπάρχουν κάποια σηµαντικά προβλή- µατα, λόγω της παλαιότητας του κτιρίου. Το κτίριο που στεγάζεται το Γυµνάσιό µας είναι πολύ παλιό. Από την εποχή της ανέγερσής του, ελάχιστες επεµβάσεις και ανακαινίσεις έχουν γίνει. Ως εκ τούτου παρουσιάζεται το δυσάρεστο και πολύ επικίνδυνο γεγονός να υπάρχουν ρωγµές στους τοίχους και τις οροφές των αιθουσών. Σας παρακαλώ να επιληφθείτε του θέµατος και να στείλετε ένα συνεργείο που θα αποκαταστήσει τις ζηµιές, διότι είναι επικίνδυνες για τη σωµατική ακεραιότητα τόσο των µαθητών όσο και των καθηγητών. Ευχαριστώ πολύ. Με τιµή Ο πρόεδρος του 15µελούς Γυµνασίου Ασβεστοχωρίου. Άσκηση 7 Πλεονεκτήµατα Προφορικός: Είναι εκφραστικός και παραστατικός, καθώς εµπλουτίζεται από χειρονοµίες, κινήσεις του σώµατος, εκφράσεις του προσώπου, βλέµµατα, σιωπές. Αυθόρµητος και πηγαίος (πλάθεται εκείνη τη στιγµή) δεν έχουµε σκεφτεί προηγουµένως λόγος του «εδώ και τώρα». Ζωντανός και άµεσος, αφού βρισκόµαστε στον ίδιο χώρο µε το συνοµιλητή µας και δε µεσολαβεί καµία προετοιµασία. Χρησιµεύει στην καθηµερινή επικοινωνία. Υπερέχει η ενεργητική σύνταξη. Γραπτός λόγος: Είναι µόνιµος και διαχρονικός µένει για πάντα στο χρόνο. Χρησιµοποιείται για επίσηµη επικοινωνία. Λόγος που βοηθά τη µνήµη, καταγράφοντας τις πιο χρήσιµες πληροφορίες που δεχόµαστε. Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 7

8 Επιτρέπει στην κοινωνία ή στο έθνος να µην ξεχνούν κείµενα καταστατικού χαρακτήρα και ιστορικής σηµασίας (συντάγµατα, νόµους, συνθήκες ). Υπάρχουν περισσότερα τεχνολογικά µέσα για τη µετάδοσή του (ηλεκτρονικός υπολογιστής, fax, κλπ.). Είναι επιµεληµένος, αφού χρησιµοποιεί επιλεγµένες λέξεις και στίξη. Είναι πλήρης, µε ακριβή νοήµατα και µεστός σε ιδέες και απόψεις. Μπορεί να προετοιµαστεί, να οργανωθεί και να διορθωθεί. Χρησιµοποιείται, όταν ο ποµπός και ο δέκτης είναι µακριά ο ένας από τον άλλον. Μειονεκτήµατα Προφορικός: Είναι εφήµερος αφού διαρκεί όσο και η συζήτηση. Είναι πρόχειρος, καθώς δε δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στις λέξεις, στη σύνταξη ή και στη γραµµατική. Έχει διακοπές, επαναλήψεις (φράσεων ή λέξεων: ας πούµε, κατάλαβες κ. λ. π.), διορθώσεις. Περιλαµβάνει λέξεις ασαφούς σηµασίας (κάτι, διάφορα κ. λ. π). Γραπτός: Είναι ψυχρός, χωρίς αυθορµητισµό. εν είναι άµεσος. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ ) Άσκηση 1 σελ. 65 Α. Κείµενο: Γαλάτεια Σαράντη: «Αποχαιρετισµός». Θεµατική πρόταση: Ορίστηκε για την Κυριακή µετά της Παναγιάς της Γιάτρισσας. Λεπτοµέρειες: Και την άλλη για αίµατα και για γδικιωµούς και για φιλότιµα. Κατακλείδα: Όλα δεν τα ευλόγησε ο Θεός σε τούτη την ζωή. Β. Κείµενο: Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος: «Επεισόδιο». Θεµατική πρόταση: Το κορίτσι µε τη βελόνα µε καθάρια πετσέτα. Λεπτοµέρειες: ήρθανε κι οι άλλες γειτόνισσες του ασυννέφιαστου ουρανού. Κατακλείδα: Γιατί την ώρα εκείνη ποιο είναι το χρέος του. Κριτήριο αξιολόγησης 2ης ενότητας (σελ ) Ερωτήσεις κατανόησης 1. Η Ματίλντα άργησε να πάει στο σχολείο, γιατί οι γονείς της δεν ενδιαφέρονταν πολύ για τη µόρφωση της κόρης τους και έτσι δεν είχαν κάνει τις απαραίτητες ενέργειες. 2. Η δεσποινίς Χόνεϊ περιγράφεται ως µία κοπέλα, όχι πάνω από χρονών. Το πρόσωπό της ήταν όµορφο και χλωµό, όπως το πρόσωπο της Μαντόνας. Είχε γαλάζια µάτια και ανοιχτοκάστανα µαλλιά. Το κορµί της ήταν λεπτό και εύθραυστο. 3. Η δεσποινίς Χόνεϊ απέπνεε µια περίεργη ζεστασιά, που θαρρείς και µπορούσες να την αγγίξεις. Αυτή ήταν που έκανε τα µικρά παιδιά να την θαυµάζουν και να την αγαπούν. 8 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

9 Β. Ασκήσεις 1. 2 (Μπορεί οι Σέρπα) 1 (Όλοι οι Σέρπα) 3 (Πόσο καιρό) 4 (Ο όρος Σέρπα) 5 (Κι όπως συµβαίνει) 2. Σήµερα γράψαµε το πρώτο µας διαγώνισµα. Ήταν στο µάθηµα της Ιστορίας. Όταν η καθηγήτρια µάς έδωσε τις κόλες, φοβήθηκα πολύ. Έτρεµα ολόκληρη! Ήµουν καλά διαβασµένη, αλλά δεν ήξερα το βαθµό δυσκολίας του διαγωνίσµατος. Μόλις όµως είδα τις ερωτήσεις, ηρέµησα, γιατί τις ήξερα όλες απέξω κι ανακατωτά. Τελικά τίποτα δεν είναι δύσκολο, όταν είσαι καλά προετοιµασµένος. 3. Θεµατική πρόταση: Το περιβόλι µας τότε απ την εξοχή. Λεπτοµέρειες: Οι σάλιαγκοι και των τοίχων. Κατακλείδα: Και ολοένα µεγαλύτερη. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 92) 3η Ενότητα Άσκηση 1 σελ. 92 Είναι αλήθεια ότι από το παράθυρό µου έχω εξαιρετική θέα. Αυτό, που µε συναρπάζει περισσότερο από όλα, είναι ένα ποταµάκι που το βλέπω, καθώς κυλά τα ήρεµα νερά του. Στις όχθες του πανύψηλοι ευκάλυπτοι και πλατάνια χαρίζουν δροσιά στους περαστικούς και κατοικία στα πουλάκια. Πολύχρωµα αγριολούλουδα φυτρώνουν δεξιά και αριστερά της κοίτης του και σκορπούν υπέροχη ευωδιά. Την άνοιξη περνούν κοπάδια τα χελιδόνια που έρχονται από το µεγάλο τους ταξίδι και το φθινόπωρο τα ίδια πάλι περνούν, καθώς φεύγουν. Η θέα από το παράθυρό µου µοιάζει µε έναν πίνακα ζωγραφικής που τον βλέπω συνέχεια και µου προσφέρει ηρεµία και συγκίνηση. Θεµατική πρόταση: Είναι αλήθεια ότι από το παράθυρό µου έχω εξαιρετική θέα. Λεπτοµέρειες: Αυτό που µε συναρπάζει καθώς φεύγουν. Κατακλείδα: Η θέα από το παράθυρό µου ηρεµία και συγκίνηση. Άσκηση 2 σελ. 92 Προς τους µαθητές του Γυµνασίου Άδενδρου Γεια σας παιδιά, Χαρήκαµε πολύ µε το site σας που το βρήκαµε πολύ ενδιαφέρον και αποφασίσαµε να ανταποκριθούµε και εµείς στην πρόσκλησή σας να γράψουµε πληροφορίες για το φυσικό περιβάλλον του τόπου, όπου ζούµε. Ο τόπος όπου κατοικούµε είναι ένα χωριό, το Ασβεστοχώρι, 9 χιλιόµετρα έξω από τη Θεσσαλονίκη. Το χωριό αυτό έχει πολλές «εξοχές», όπου καταφεύγουν, όχι µόνο οι κάτοικοί του, για να περάσουν ευχάριστα, αλλά και πάρα πολλοί κάτοικοι από τη Θεσσαλονίκη. Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 9

10 Η πιο γνωστή «εξοχή», το Κουρί, ένα δάσος µε κέδρους και πουρνάρια, είναι το πιο γνωστό και συγκεντρώνει κόσµο πολύ, ιδιαίτερα την Πρωτοµαγιά και την Καθαρή ευτέρα. Το δάσος αυτό είναι πανέµορφο, µε βλάστηση, κρύα νερά, ζώα διάφορα (αλεπούδες και λαγούς) και πουλιά, πολλά πουλιά που «χαλούν» τον κόσµο µε τα κελαηδήµατά τους. Βέβαια, τα πράγµατα αλλάζουν ολοένα προς στο χειρότερο, καθώς πολλοί κάτοικοι της Θεσσαλονίκης, επιθυµώντας να φύγουν από την πόλη, έρχονται να κατοικήσουν στο χωριό µε αποτέλεσµα να αλλοιώνεται το φυσικό του περιβάλλον και να καταστρέφεται σηµαντικά. Το δικό σας, ωστόσο, χωριό παραµένει ακόµη «ανόθευτο» από την «εισβολή» των κατοίκων της µεγαλούπολης. Έτσι δεν είναι; Αυτά για την ώρα. Θα τα πούµε σύντοµα. Γεια σας, Από Γυµνάσιο Ασβεστοχωρίου. Ο χρόνος των ρηµάτων είναι ο Ενεστώτας, Είναι ο χρόνος που δηλώνει το παρόν. Με τον ενεστώτα περιγράφουµε αντικείµενα, τοπία, πρόσωπα που υπάρχουν στον παρόντα χρόνο µας. Άσκηση 3 α. περίφηµο, πολεµική (πολιτεία), σκυθρωπή, µικρή, καθαρή, συγχρονισµένη, παλιό, ηρωϊκό. β. περίφηµο άσηµο συγχρονισµένη ασυγχρόνιστη πολεµική ειρηνική παλιό καινούριο σκυθρωπή χαµογελαστή ηρωϊκό αντιηρωϊκό µικρή µεγάλη απογοητευτικό ενθουσιαστικό καθαρή βρώµικη γ. Το κείµενο ανήκει στην ταξιδιωτική λογοτεχνία. Χαρακτηρίζεται ως λογοτεχνικό, διότι το κείµενο έχει αισθητική αξία, δηλαδή φροντισµένη µορφή (χρήση λογοτεχνικών σχη- µάτων, πληθώρα κοσµητικών επιθέτων, µεταφορών) µε την οποία ο συγγραφέας δε διστάζει να «καταθέσει» τις σκέψεις και τα συναισθήµατα, που του προκαλεί το υπέροχο τοπίο. εν αρκείται σε µια τυπική περιγραφή του τοπίου. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ ) Άσκηση 1 «Κίνδυνος-θάνατος! Κίνδυνος-θάνατος!». Η φωνή ακουγόταν δυνατή, διαπεραστική από τα µεγάφωνα της αίθουσας! Όλοι οι θεατές είχαν παγώσει. Κανείς δεν µπορούσε να πιστέψει αυτό που άκουγε. Κανείς δεν πίστευε ότι θα µπορούσε να βρει το θάνατο µέσα σε µια πινακοθήκη, θαυµάζοντας τους ωραιότερους πίνακες όλων των αιώνων. Τι τραγική ειρωνεία! Να σκοτωθείς µπροστά σε ένα τοπίο του Van Gogh. Χιλιάδες επισκέπτες από όλη την Ευρώπη είχαν συρρεύσει στην έκθεση της Πινακοθήκης Μοντέρνας Τέχνης του Βερολίνου. Φιλοξενούσε τη µόνιµη έκθεση του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης. Ευκαιρία για τους Ευρωπαίους, που δεν µπορούσαν να ταξιδέψουν στη Νέα Υόρκη, να «πεταχτούν» µέχρι το Βερολίνο, για να δουν αυτά τα πολύτιµα έργα τέχνης, δείγµατα των καλύτερων και σηµαντικότερων δηµιουργών της παγκόσµιας ζωγραφικής. Και να που τώρα όλοι κινδυνεύουν να τιναχθούν στον αέρα. Ένα τηλεφώνηµα απειλούσε για βόµβα (συνεχίστε) 10 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

11 Άσκηση 2 «Ντριν, ντρινννννννν!» Το ξυπνητήρι χτύπησε7.00. Πετάχτηκε σαν ελατήριο. Πλύθηκε, ντύθηκε και ξεκίνησε για το σχολείο. Στο δρόµο σκεφτόταν: «βαριέµαι, αχ! Πόσο βαριέµαι!». Περνώντας από το πάρκο της γειτονιάς αποφάσισε να µην πάει στο σχολείο, αλλά να χωθεί µέσα στο πάρκο, να παίξει στις κούνιες και να έχει ένα ωραίο και ενδιαφέρον διάλειµµα, για σήµερα. Έτσι και έκανε. Αντί να πάει ευθεία, έστριψε και κρύφτηκε µέσα στο πάρκο. Έπαιξε στις κούνιες, κυλίστηκε στο γκαζόν, αγόρασε ξηρούς καρπούς από τον πλανόδιο µικροπωλητή. Στο µεταξύ είχε βγει κι ένας λαµπερός, ζεστός ήλιος που τον χτυπούσε στο κεφάλι και τον ζάλιζε. Η ώρα πέρασε γρήγορα κι έπρεπε να πάρει το δρόµο της επιστροφής στο σπίτι. Στην πόρτα τον περίµενε η µητέρα του µε τα χέρια σταυρωµένα. «Μιχάλη, πού ήσουν όλο το πρωΐ, αφού δεν ήσουν σχολείο;». Τάχασε κάποιος τον είχε προδώσει. Τι φασαρία κι η κοπάνα! Άσκηση 3 Α. Γεωργίου Θεοτοκά: «Το Άγιον Όρος» Στο κείµενο, «Το Άγιον Όρος», ο συγγραφέας αναφέρεται στην επίσκεψή του στη µονή ιονυσίου και την πληροφόρησή του για τη ζωή των µοναχών. Αρχικά αναφέρει ότι ξεκίνησαν για τη µονή, περνώντας απόκρηµνες ακτές του Άθω. Στη συνέχεια ότι άραξαν στο λι- µανάκι της µονής και κατευθύνθηκαν προς αυτήν, ανεβαίνοντας σκάλες, περνώντας ερη- µικούς διαδρόµους, συναντώντας παρεκκλήσια. Επιπλέον πληροφορεί ότι ήταν το πρώτο κοινόβιο µοναστήρι που επισκεπτόταν. Τέλος επισηµαίνει ότι, συναναστρεφόµενος τους µοναχούς, διαπίστωσε την αυστηρή οργάνωση και την προσήλωση στους σκοπούς του µοναχισµού. Β. Ι. Μ. Παναγιωτόπουλου: «Στις πλαγιές του Βερµίου». Στο κείµενο, «Στις πλαγιές του Βερµίου», ο συγγραφέας αναφέρεται στις οµορφιές του Βερµίου και στην προσφορά του στους κατοίκους της περιοχής. Αρχικά αναφέρει τις φυσικές οµορφιές του και τα ευχάριστα συναισθήµατα που δηµιουργεί. Συνεχίζει µε τη χρησιµότητα του Βερµίου στην περιοχή και στους κατοίκους, κυρίως µε τα πολλά νερά του που κινούν εργοστάσια και δίνουν σε πολλούς ανθρώπους ποικίλες εργασίες. Τέλος επισηµαίνει τη χρησιµότητα των νερών του Βερµίου στα χωράφια, στους λαχανόκηπους, στα περιβόλια και στους ανθώνες. Άσκηση 5 Ένα από τα αγαπηµένα µου βιβλία είναι «Ο καιρός των χρυσανθέµων» του Μάνου Ελευθερίου. Το βιβλίο αναφέρεται σε µια µεγάλη θεατρική δόξα της εποχής της- ίσως της µεγαλύτερης, της Ευαγγελίας Παρασκευοπούλου- η οποία φθάνει µέσα στο καταχείµωνο του 1896 στην Ερµούπολη, που οδεύει προς τη δύση της. Το τελευταίο βράδυ, µετά την τιµητική της Παρασκευοπούλου µε τη «Φαύστα» του ηµητρίου Βερναρδάκη, ο θίασος θα δειπνήσει στο µέγαρο της οικογενείας Πινά, παλιάς οικογένειας που έχει χάσει τα πλούτη της. Το αποχαιρετιστήριο δείπνο θα µεταβληθεί σε σκηνικό θαυµάτων που αφορούν τόσο την οικογένεια Πινά όσο και την πόλη. Οι προσκεκληµένοι της οικογένειας Πινά θα γνωρίσουν ένα κορίτσι που αργότερα θα ανακηρυχθεί σε αγία από την Καθολική εκκλησία. Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 11

12 Το βιβλίο, αφού ακολουθήσει τα Πάθη των προσώπων και της πόλης, θα τελειώσει µε το θρίαµβο της αγάπης. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 117) Άσκηση 2 σελ. 117 Κύριε ιευθυντά, Ως 15µελές του σχολείου µας απευθυνόµαστε σε σας, διότι θέλουµε να σας προτείνουµε κάτι που θα βοηθήσει πολύ σηµαντικά την περιβαλλοντική συνείδηση των µαθητών, καθηγητών, αλλά και των κατοίκων της περιοχής µας. Σας προτείνουµε, λοιπόν, να τοποθετήσετε κάδους ανακύκλωσης χαρτιού και αλουµινίου στην αυλή του σχολείου µας. Γνωρίζουµε ότι αυτό είναι εύκολο να γίνει και µάλιστα τελείως ανέξοδα, αφού τους κάδους τους τοποθετεί ο Ο.Τ.Α (Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης) δωρεάν και µάλιστα επιφορτίζεται µα την υποχρέωση να «αδειάζει» τους κάδους, όταν αυτοί γεµίζουν. Οι κάδοι για το χαρτί θα λέγαµε ότι είναι απαραίτητοι στο σχολείο, αφού τόσα πολλά χαρτιά πετιούνται καθηµερινά, τόσο από τους µαθητές όσο και από τους καθηγητές. Αλλά και οι κάδοι αλουµινίου είναι επίσης απαραίτητοι, καθώς πολλά αναψυκτικά καταναλώνονται στο σχολείο από µαθητές και καθηγητές. Γιατί, λοιπόν, να µην αξιοποιούµε τα υλικά που µπορούν να ανακυκλωθούν; Σκεφτείτε, ακόµη, τι παράδειγµα θα δώσουµε µε την κίνησή µας αυτή στους κατοίκους της περιοχής, η οποία έτσι κι αλλιώς δε φηµίζεται για υψηλή περιβαλλοντική συνείδηση. Ελπίζουµε να σας έχουµε πείσει µε τα επιχειρήµατά µας και σύντοµα να έχουµε τους κάδους στο σχολείο µας. Ευχαριστούµε. Το 15µελές Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 123) Άσκηση σελ. 123 Το κείµενο είναι πολυτροπικό, διότι περιέχει γλωσσικό κώδικα επικοινωνίας (λόγο) και εικόνα. Το κείµενο βρίσκεται σε έναν ταξιδιωτικό οδηγό. Το καταλαβαίνουµε από τον τρόπο που είναι διαρθρωµένο (κείµενο, εικόνες, χάρτης), έτσι ώστε να κατατοπίσουν επακριβώς τον ταξιδιώτη για το συγκεκριµένο µέρος. Με τις εικόνες προσπαθεί ο συγγραφέας να δελεάσει τον αναγνώστη, ώστε να θέλει να επισκεφτεί το συγκεκριµένο τόπο. Να τον συγκινήσει και να του προσφέρει µια µικρή «γεύση» της περιοχής. Κριτήριο αξιολόγησης 3ης ενότητας (σελ ) Ερωτήσεις κατανόησης σελ Πλούσιοι Λάπωνες θεωρούνται όσοι έχουν πάνω από πεντακόσιους τάρανδους κι αυτό, γιατί δεν κινδυνεύουν να πεθάνουν από πείνα. 2. Η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική για τους Λάπωνες. Στα σχολεία τους τα παιδιά µαθαίνουν να γράφουν, ν αριθµούν και να διαβάζουν «τας Αγίας Γραφάς». Οι αγράµµατοι 12 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

13 δεν έχουν δικαίωµα γάµου. Καταλαβαίνουµε, λοιπόν, πόσο σηµαντική είναι η µόρφωση για τους Λάπωνες. 3. Η εκπαίδευση είναι σηµαντική για τους Λάπωνες. Η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική στις αναπτυγµένες χώρες του σηµερινού κόσµου. Η εκπαίδευση προσφέρει σηµαντικές ωφέλειες στον άνθρωπο. Β. Ασκήσεις 1. Ο συγγραφέας περιγράφει την έρηµο του Τσαντ. Θα µπορούσε να βρίσκεται σε βιβλίο Γεωγραφίας, περιοδικό Γεωγραφίας, τουριστικό οδηγό, ταξιδιωτική λογοτεχνία. Πλαγιότιτλοι: 1 η παράγραφος: «Η περιγραφή της ερήµου του Τσαντ». 2 η παράγραφος: «Χαρ- µατάν: ο άνεµος της Σαχάρας του Τσαντ». 3 η παράγραφος: «Η κατοικηµένη περιοχή της Σαχάρας του Τσαντ». 2. Ο συγγραφέας του κειµένου, «Η παρέλαση» Γιώργος Ιωάννου, αναφέρεται στις Παρελάσεις. Αρχικά τονίζει ότι οι νέοι σήµερα δεν ενδιαφέρονται για τις παρελάσεις και παίρνουν µέρος σ αυτές µε το ζόρι, επειδή τους βλέπουν µε µάτι επίκρισης κι όχι θαυµασµού. Στη συνέχεια αναφέρει ότι έχει µετανιώσει που πέταξε παλιές φωτογραφίες, γιατί θα µπορούσε να κάνει συγκρίσεις ανάµεσα στην παλιά και νέα γενιά. Επιπλέον αναφέρει ότι συγκινείται, όταν βλέπει την παρέλαση, αλλά δε θα ήθελε να βρίσκεται στην εξέδρα των επισήµων, γιατί οι πραγµατικοί επίσηµοι είναι αυτοί που παρελαύνουν. Τέλος επιση- µαίνει ότι οι παρελάσεις είναι η αυριανή ζωή και πρέπει όλους να µας ενδιαφέρουν. 3. Μπορείτε να αφηγηθείτε το διήγηµα του Γρ, Ξενόπουλου «Η γάτα του παπά», σελίδα 222 στο βιβλίο των Κειµένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας. Οι χρόνοι που χρησιµοποιούνται στην αφήγηση είναι οι παρελθοντικοί: παρατατικός, αόριστος, υπερσυντέλικος, µπορεί όµως να χρησιµοποιηθεί και ο ενεστώτας, όταν ο συγγραφέας θέλει να δώσει ζωντάνια, παραστατικότητα, αµεσότητα στην αφήγησή του. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ ) 4η Ενότητα Άσκηση 1 σελ. 145 α. Το κάπνισµα γ. Η θερµοκρασία β. Τα Χριστούγεννα δ. Ο καθηγητής Άσκηση 2 σελ. 145 α. είναι όλοι ταλαντούχοι. γ. έκαναν αναδάσωση στο βουνό. β. ανακοίνωσε τα νέα µέτρα για τις εξετάσεις. δ. νίκησε όλους τους αντιπάλους. Άσκηση 3 α. Τρία φαγητά την ηµέρα (θεωρούνταν αρκετά). (υποκείµενο) Ο Κωνσταντίνος Η (είχε πολλή συµπάθεια στις γευστικές σάλτσες). (υποκείµενο) Τα πουλερικά (συνηθίζονταν βραστά). (υποκείµενο) Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 13

14 Το τυρί (ήταν πολύ συµπαθές). (υποκείµενο) β. τρία φαγητά θρησκευτικούς λόγους τον υπόλοιπο χρόνο ευκατάστατο σπίτι/ στους προχριστιανικούς χρόνους ψητού κρέατος γευστικές σάλτσες περίπλοκη µαγειρική µεγάλη ποικιλία αρκετό κρασί σταθερό στοιχείο άσπρη σάλτσα µικρά κουτάλια ντόπιες λιχουδιές καλό φαγητό ακόλουθο περιστατικό. γ. Ανισοσύλλαβα: αντίληψη κρέατος γεύµα µεζές καλοφαγάδες Ισοσύλλαβα: διατροφή φαγητό δείπνο αυγά κρασί Γενική ενικού αντίληψης κρέατος γεύµατος µεζέ καλοφαγά Γενική ενικού διατροφής φαγητού δείπνου αυγού κρασιού Γενική πληθυντικού αντιλήψεων κρεάτων γευµάτων µεζέδων καλοφαγάδων Γενική πληθυντικού διατροφών φαγητών δείπνων αυγών κρασιών Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 151) Άσκηση 1 σελ. 151 α. ουσιαστικό γ. ουσιαστικό ε. επίθετο β. επίθετο δ. επίθετο στ. ουσιαστικό Άσκηση 2 σελ. 151 α. ατοµικά πιάτα β. ψιλοκοµµένο άνιθο γ. κεραµικά σκεύη/πλούσιες διακοσµήσεις δ. γυάλινα χρωµατιστά πιάτα/χρυσές βάσεις ε. η θετική εικόνα στ. ιδιαίτερο χαρακτήρα / η σωµατική κατασκευή Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 159) Άσκηση 1 σελ. 159 Τα εισαγόµενα προϊόντα είναι ακριβότερα από τα ελληνικά. Ο πίνακας των καθηκόντων των µαθητών αναρτήθηκε στη αίθουσα. Ο διευθυντής του σχολείου δεξιώθηκε τους γονείς των µαθητών. Έχω ένα µακρινό συγγενή στο Λονδίνο. Παίζει σηµαντικό ρόλο για στην ψυχολογική ανάπτυξη του παιδιού, το περιβάλλον µέσα στο οποίο έχει µεγαλώσει. 14 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

15 Άσκηση 2 Πληθυντικός: Γενική: των διατροφών δραστηριοτήτων αναπτύξεων οικειοτήτων Αιτιατική: τις διατροφές δραστηριότητες αναπτύξεις οικειότητες Γενική: των δώρων δωρηµάτων όσπριων Αιτιατική: τα δώρα δωρήµατα όσπρια Γενική: των καφέδων µεζέδων συγγενών γονέων Αιτιατική: τους καφέδες µεζέδες συγγενείς γονείς Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 166) Άσκηση 1 απλότητα, κιτρινίλα, τρυφερότητα, φρονιµάδα, ωραιότητα, τιµιότητα εµπιστοσύνη, ταχύτητα, αθωότητα, δικαιοσύνη Άσκηση 2 α. ντοµατόσουπα: ντοµάτα - σούπα ντοµατόρυζο, κρεµµυδόσουπα β. καλαµποκάλευρο: καλαµπόκι- αλεύρι καλαµποκέλαιο, αλευρόπιτα γ. ρυζόγαλο: ρύζι - γάλα πρασσόρυζο, γαλατόπιτα δ. µουστοκούλουρα: µούστος, κουλούρα µουσταλευριά, κριθοκούλουρα ε. λαδόξιδο: λάδι - ξίδι λαδορίγανη στ. τηγανόψωµα: τηγάνι - ψωµί ελιόψωµο Κριτήριο αξιολόγησης 5ης ενότητας (σελ ) Ερωτήσεις κατανόησης 1. Η µαµά του Νικόλα είχε µαγειρέψει για µεσηµεριανό ένα ορεκτικό πολύ νόστιµο, όπως στα εστιατόρια. Ζαµπόν τυλιγµένο µε µαγιονέζα και µέσα διάφορα άλλα πολύ νόστιµα. Επίσης είχε µαγειρέψει κοτόπουλο µε πατάτες και αρακά. 2. Φαίνεται ότι το φαγητό ήταν πολύ νόστιµο από το σηµείο που λέει ότι ο Νικόλας έφαγε δύο πιάτα και όταν τελείωσε δεν αισθανόταν και πολύ καλά. Προφανώς είχε βαρυστοµαχιάσει. 3. Ο Νικόλας και ο µπαµπάς του βρισκόταν στον κήπο, όταν ήρθε ο Αλσέστ. Ο µπαµπάς κάθισε σε µια πολυθρόνα κι ο Νικόλας ξάπλωσε στο γρασίδι. Β. Ασκήσεις 1. ΟΦ ΡΦ εγώ έφαγα δύο πιάτα αυτός είχε φάει µόνο φρυγανιές, σπανάκι και λίγο στήθος κοτόπουλο το κέϊκ ήταν λίγο πατικωµένο (το κέϊκ) φαινόταν νόστιµο (εµείς) φάγαµε κοκκινιστό µοσχάρι µε µία τροµερή σάλτσα (η µαµά µου) φτιάχνει και πολύ νόστιµους ντολµάδες Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 15

16 2. φάγαµε κοκκινιστό µοσχάρι µε µία τροµερή σάλτσα: σ αυτή τη ΡΦ υπάρχουν δύο ονοµατικές φράσεις: κοκκινιστό µοσχάρι και τροµερή σάλτσα. Φτιάχνει και πολύ νόστιµους ντολµάδες: σ αυτή τη ΡΦ υπάρχει η ΟΦ: νόστιµους ντολµάδες. 3. µεσηµεριανό φαγητό κοκκινιστό µοσχάρι νόστιµους ντολµάδες. µεγάλο κοµµάτι τροµερή σάλτσα 4. Ισοσύλλαβα: Ανισοσύλλαβα: Φαγητό µπαµπάς Φρυγανιές ντολµάδες 5. παχυσαρκία, διαβήτης, καρδιακά νοσήµατα, εγκεφαλικά νοσήµατα, υπέρταση, αρθροπάθειες. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 203) 5η Ενότητα Άσκηση 1 σελ. 203 α. φωνή: παθητική διάθεση: µέση β. φωνή: παθητική διάθεση: παθητική γ. φωνή: ενεργητική διάθεση: ουδέτερη δ. φωνή: παθητική διάθεση: ενεργητική ε. φωνή: ενεργητική διάθεση: παθητική στ. φωνή: διάθεση: παθητική ουδέτερη Άσκηση 2 σελ. 203 νοικοκυρεύω: επίθηµα: -εύω συνεχίζω: πρόθηµα: συν, επίθηµα: -ίζω αποφασίζω: πρόθηµα: από, επίθηµα: -ίζω Άσκηση 3 1. Ο Οδυσσέας Ελύτης θεωρείται ένας από τους σηµαντικότερους ποιητές της Ελλάδας. 2. Ονοµάζεται Αλέξανδρος Χαλάψης. 3. Εκλέχτηκε δήµαρχος για δεύτερη τετραετία. 4. Το έργο αυτό του Πικάσο φαίνεται τροµακτικό. 5. Το σπίτι ήταν µονοκατοικία. Άσκηση 4 Το δωµάτιό µου είναι µικρό, αλλά συµπαθητικό και ευήλιο. Θεωρείται το πιο φωτεινό δωµάτιο του σπιτιού. Είναι διακοσµηµένο µε αντίγραφα πινάκων των ζωγράφων που αγαπώ. Έτσι φαντάζει µια µικρή πινακοθήκη! Τοποθετώντας ένα µεγάλο καθρέφτη σε ένα του 16 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

17 τοίχο έγινε µεγαλύτερο. Παραµένει το αγαπηµένο µου δωµάτιο, ακόµα και τώρα που το µοιράζοµαι µε τη µικρή µου αδελφή. Συνδετικά ρήµατα: είναι, θεωρείται, είναι, φαντάζει, έγινε, παραµένει. Ιδιότητες που προβάλλουν: µικρό, συµπαθητικό, ευήλιο, φωτεινό, διακοσµηµένο, πινακοθήκη, µεγαλύτερο, αγαπηµένο. Άσκηση 5 πηγαίνει: ενεστώτας πήγαινα: παρατατικός πήγα: αόριστος ετοίµασε: αόριστος ετοίµαζα: παρατατικός ετοίµασα: αόριστος έφυγε: αόριστος έφευγα: παρατατικός έφυγα: αόριστος υπόσχοµαι: ενεστώτας υποσχόµουν: παρατατικός υποσχέθηκα : αόριστος θα τηλεφωνήσει: µέλλοντας τηλεφωνούσα: παρατατικός τηλεφώνησα: αόριστος ήµουν: παρατατικός έγινα: αόριστος Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 208) Άσκηση σελ. 208 Τα ρήµατα βρίσκονται σε παρελθοντικούς χρόνους. Παρατατικό: Ο Φαρινέλι προχωρούσε. Aόριστο: Ο κόσµος τον χαιρέτησε. Yπερσυντέλικο: ο πρίγκιπας είχε σηκωθεί. Χρησιµοποιεί παρελθοντικούς χρόνους, διότι είναι οι κατεξοχήν χρόνοι της αφήγησης. Χρησιµοποιεί όµως και ενεστώτα (Ο Φαρινέλι τραγουδάει, φροντίζει/ έξω χιονίζει/ ο Χέντελ κρύβεται), διότι θέλει να κάνει την αφήγηση πιο «ζωντανή», πιο άµεση, σα να γίνονται τα γεγονότα τη στιγµή που τα αφηγείται και όχι στο παρελθόν. Κριτήριο αξιολόγησης 5ης ενότητας (σελ ) Ερωτήσεις κατανόησης 1. Ο πρωτοεµφανιζόµενος ηθοποιός αισθάνεται τροµερό τρακ, νοµίζει ότι έχει ξεχάσει τα λόγια του, ότι θα τραυλίζει, τρέµει από αγωνία και φόβο, παρά το γεγονός ότι δεν ξέρει µόνο το δικό του ρόλο, αλλά και όλων των υπολοίπων. 2. Ο Ιβάνωφ κατάλαβε ότι το θέατρο ήταν µια απάτη, µια ψευδαίσθηση, όπου άχρηστοι άνθρωποι, οι άλλοι ηθοποιοί, τον φθονούσαν, επειδή ήξερε ξένες γλώσσες και επειδή ήξερε το ρόλο του πολύ καλά, ώστε να µην έχει ανάγκη ούτε τους άλλους ούτε τον υποβολέα. 3. Ο ηθοποιός µαθαίνει και τους άλλους ρόλους, για να µην κάνει κενό στην παράσταση και επειδή µπορεί να τον χρειαστούν σε κάποια δύσκολη στιγµή, αν, για παράδειγµα, αρρωστήσει κάποιος ηθοποιός. Β. Ασκήσεις 1. Χρησιµοποιεί παρατατικό, διότι θέλει να αφηγηθεί γεγονότα που έχουν διάρκεια, στο παρελθόν. Χρησιµοποιεί, επίσης, υπερσυντέλικο (είχε κολλήσει, είχε αποστηθίσει), που είναι παρελθοντικός χρόνος, επίσης, και χρησιµοποιείται στην αφήγηση, αλλά για να δηλώσει µια πράξη που έγινε στο παρελθόν, πριν από κάποια άλλη. Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 17

18 2. Αυτό ήταν το θέατρο: υποκείµενο: θέατρο, κατηγορούµενο: αυτό. Να µην είναι ποτέ ο ίδιος: υποκείµενο: αυτός, κατηγορούµενο: ο ίδιος. Είναι ο µόνος: υποκείµενο: αυτός, κατηγορούµενο: ο µόνος. Είναι τόσο καλός: υποκείµενο: αυτός, κατηγορούµενο: καλός. 3. Το θέατρο άλλαζε: παθητική. Κι αυτός τον κοίταζε µε φαρµακωµένο µάτι: ενεργητική. Ο Αχιλλέας Παράσχος δε ζούσε ποτέ στο παρόν: ουδέτερη. Έτρεµε: παθητική. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ ) 6η Ενότητα Άσκηση 1 σελ. 232 α. Η Ελένη γ. εσύ ε. οι στρατιωτικές δυνάµεις β. το άλογο δ. εµείς Άσκηση 2 Α. το Στάθη Γ. το παιχνίδι Β. την ηθική πλευρά. ξύλινες και πλαστικές κατασκευές Άσκηση 3 i. έφηβοι iii. φτωχός και λίγος v. ιδιοκτήτης ii. προσκεκληµένοι iv. γραµµατέας Άσκηση 4 1. δάσκαλο (τον) 3. Άννα (την) 5. δειλό (τον) 2. ζωγράφο (τον Πικάσο) 4. ταµία (τη Γεωργία) Άσκηση 5 Α. την αδελφή µου: παράθεση στο Ελένη Β. το ταξίδι: επεξήγηση στο αυτό Γ. το (Βρετανικό) µουσείο: επεξήγηση στο µεγαλύτερο µουσείο της Ευρώπης. ψαλίδι, µεζούρα, βελόνες, κλωστές: επεξήγηση στο απαραίτητα Ε. Αφροδίτη: επεξήγηση στο θεά της οµορφιάς ΣΤ. η θεά (της σοφίας): παράθεση στο Αθηνά Ζ. γλύπτης (της αρχαιότητας): παράθεση στο Πραξιτέλης Η. της κοµµώτριάς µου: παράθεση στο Ανθούλας Θ. η Γεωργία: επεξήγηση στο µικρή µου κόρη Ι. ρύζι, φασόλια, µακαρόνια, αλεύρι, νερό: επεξήγηση στο προµήθειες 18 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

19 Άσκηση 6 i. των παιδιών: κτήτορας vii. παιχνιδιών: ιδιότητας ii. (η απόφαση) του Γιώργου: δράστης ενέργειας viii. πολυτελείας: ιδιότητας iii. (η νίκη) των αθλητών: δράστης ενέργειας ix. (υψηλού) επιπέδου: ιδιότητας iv. (η απόφαση) των παιδιών: δράστης ενέργειας x. 24 ιντσών: διάσταση v. της πόλης: τόπος xi. (πίκρα) του χωρισµού: αιτίας vi. του βιβλίου: διαιρετική Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 236) Άσκηση 1 σελ αδα: φρονιµάδα>φρόνιµος, φρεσκάδα>φρέσκος: επίθετο, δηλώνουν: κατάσταση ή ιδιότητα -άδικο: γαλατάδικο>γαλατάς, µπαρουτάδικο>µπαρούτι: ουσιαστικό, δηλώνουν: τόπο -ίδικο: παλιατζίδικο>παλιατζής: ουσιαστικό, δηλώνει: τόπο -ιο: εστιατόριο>εστιάτορας, φυλάκιο>φύλακας: ουσιαστικό, δηλώνουν: τόπο -αριό: σκουπιδαριό>σκουπίδι: ουσιαστικό, δηλώνει: τόπο Άσκηση 2 σελ. 236 πλένω>πλύσιµο, πλύση καλλιεργώ>καλλιέργεια προσπαθώ>προσπάθεια προδίδω>προδοσία δοκιµάζω>δοκιµασία δαγκώνω>δαγκωµατιά κλέβω>κλεψιά, κλέψιµο αποτυγχάνω>αποτυχία Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ ) ζεσταίνω>ζέστα βοηθώ>βοήθεια Άσκηση 1 Παράγραφος 1 η : Θεµατική περίοδος: Ακρόπολις σηµαίνει (άκρα πόλις). Λεπτοµέρειες: Στην αρχαία Ελλάδα των Προπυλαίων. Πλαγιότιτλος: Η έννοια της Ακρόπολης. Παράγραφος 2 η : Θεµατική πρόταση: Οι ακροπόλεις οι µεταγενέστερες. Λεπτοµέρειες: Εχρησίµευαν ήταν η Αθήνα. Κατακλείδα: Η νέα χώρα πολιτική δύναµη. Πλαγιότιτλος: Η αθηναϊκή ακρόπολη της Μυκηναϊκής περιόδου. Άσκηση 2 Παράγραφος 1 η : Με το ξέσπασµα της επανάστασης παρά το Θεµατική πρόταση: Με το ξέσπασµα κυρίεψαν και την Ακρόπολη. Λεπτοµέρειες: Λίγα χρόνια αργότερα µε τη ναυµαχία του Ναυαρίνου. Κατακλείδα: Οι Τούρκοι παρά το Πλαγιότιτλος: Ο απελευθερωτικός αγώνας των Ελλήνων και στην Ακρόπολη. Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 19

20 Παράγραφος 2 η : Με την ανακήρυξη της Αθήνας τα κυριότερα από τα έργα. Θεµατική πρόταση: Με την ανακήρυξη στη φροντίδα της πολιτείας. Λεπτοµέρειες: Τα ερείπια αποµακρύνονται τα κυριότερα από τα έργα. Πλαγιότιτλος: Η Ακρόπολη µετά την απελευθέρωση. Κριτήριο αξιολόγησης 6ης ενότητας (σελ. 253) Ερωτήσεις κατανόησης σελ Σύµφωνα µε το συγγραφέα οι πίνακες δεν αναπαράγονται µόνο στα βιβλία, περιοδικά, τηλεόραση και βίντεο. Αναπαράγονται και σε µπλουζάκια, τραπεζοµάντηλα, ντύνουν βιβλία. Μπορεί να γίνουν η βάση για το σχέδιο ενός υφάσµατος ή µιας διαφήµισης τυριού. 2. Το αποτέλεσµα αναπαραγωγής πινάκων είναι, από τη µια πλευρά, να κάνει τα έργα τέχνης πιο γνωστά και πιο προσιτά στο κοινό από την άλλη πλευρά όµως τα έργα που έχουν τέτοια µεταχείριση, γίνονται τόσο οικεία σαν εµπορεύµατα, που δύσκολα πια τα αντικρίζουµε ξανά µε τη µαγεία του αυθεντικού πίνακα. Β. Ασκήσεις σελ ιστορία της τέχνης σχέδιο ενός υφάσµατος έργα άλλων καλλιτεχνών έργα τέχνης 2. Η ειρωνεία: υποκείµενο στο είναι ότι τα έργα γίνονται τόσο οικεία: κατηγορούµενο στο: ειρωνεία τα έργα: υποκείµενο στο: έχουν µεταχείριση: αντικείµενο στο: έχουν τα έργα: υποκείµενο στο: γίνονται οικεία: κατηγορούµενο στο: έργα (εµείς): υποκείµενο στο: αντικρίσαµε τα: αντικείµενο στο αντικρίσαµε. 3. «Έργα τέχνης στην καθηµερινή ζωή». Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 266) 7η Ενότητα Άσκηση σελ αριθµητικό 2. αριθµητικό 3. άρθρο 4. αριθµητικό 5. άρθρο 6. αριθµητικό 7. άρθρο 8. άρθρο 9. άρθρο (µια), αριθµητικό (µία) 10. αριθµητικό 11. αριθµητικό 12. άρθρο 13. αριθµητικό 14. αριθµητικό 15. αριθµητικό 20 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

21 Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 270) Άσκηση σελ. 270 Ενοχλητικός, δροσιστικός, περαστικός, ξυπνητός, καρτερικός, καµαρωτός, πειθαρχικός, πεταχτός, κατοικητός, µειωτέος, διαιρετέος, πληρωτέος, θλιβερός, ανοιχτός, κλειστός. Ψηλούτσικος, ασπριδερός, ζεστούτσικος, αγριωπός, κοκκινωπός, µικρούλης, βαθουλός, παχουλός. ροσερός, πεισµατάρης, αγκαθωτός, µεταξωτός, σιωπηλός, αµαρτωλός, οικογενειακός, µοιραίος, γέρικος, αιώνιος, βουνίσιος, ανοιξιάτικος, αφρώδης, πατρικός, ξύλινος. Κοντινός, µακρινός, σηµερινός, παντοτινός, τωρινός, αυριανός, χθεσινός. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 273) Άσκηση σελ. 273 Ο πίνακας του Van Gogh, «Έναστρη νύχτα», είναι ένας περίεργος πίνακας όµοιό του δεν έχω ξαναδεί. Αυτό µε εντυπωσίασε πολύ. Πρόκειται για ένα νυχτερινό τοπίο. Μια πόλη µε σπίτια που «κοιµούνται», κυπαρίσσια που κουνιούνται στο βαθύ µπλε του ουρανού, που φωτίζεται από κίτρινα αστέρια τοποθετηµένα µέσα σε δίνες. Ένα πορτοκαλί φεγγάρι δεσπόζει στον ουρανό. Τα χρώµατα µουντά και σκούρα. Εκτός από το άσπρο, το κίτρινο των αστεριών και το πορτοκαλί του φεγγαριού, τα υπόλοιπα είναι χρώµατα σκοτεινά, της νύχτας και του φόβου. Ο πίνακας µου δηµιούργησε έντονα συναισθήµατα: φόβο, αγωνία, µια διάχυτη «παγωνιά». Τα κυπαρίσσια τρυπούν σα λόγχες τον µαύρο ουρανό, στοιχείο πολεµικό. Σε δεύτερο πλάνο, τα αστέρια αφήνουν γραµµές, σαν παλµικές κινήσεις σειρήνων πολέµου, που σχίζουν το σκοτάδι της νύχτας. Μυρωδιά πολέµου και όχι ειρήνης µας δηµιουργεί ο πίνακας αυτός. Κριτήριο αξιολόγησης 7ης ενότητας (σελ. 280) Ερώτηση κατανόησης σελ. 280 Στον αµφορέα απεικονίζονται ο θεός Απόλλωνας πάνω στο άρµα του και µπροστά, η αδελφή του Άρτεµη, που κρατά στο δεξί της χέρι το ελάφι της και στο αριστερό ένα βέλος. Ο λαιµός του αγγείου είναι στολισµένος µε την παράσταση της µονοµαχίας δύο πολε- µιστών. Ανάµεσα στους πολεµιστές υπάρχει µια πανοπλία. Β. Ασκήσεις 1. Οριστικά άρθρα ο αµφορέας των Κυκλάδων το θεό στο άρµα τα φτερωτά η αδελφή η Άρτεµη το δεξί χέρι το ελάφι ο λαιµός του αγγείου την παράσταση της µονοµαχίας 2. ζωγραφική αφήγηση ζωγραφική>ζωγράφος φτερωτά άλογα φτερωτά>φτερό δεξί χέρι Αόριστα άρθρα ένα δείγµα µια κιθάρα ένα βέλος µια πανοπλία Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 21

22 8η Ενότητα Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ ) Άσκηση 1 σελ Έµεινα µόνη στο σπίτι 2. ιάβασα το κεφάλαιο των Μαθηµατικών πάνω από δέκα φορές 3. Έφυγα βιαστικά 4. Θα έβλεπα τη Μαρία 5. Θα έχω τελειώσει την εργασία µου Άσκηση 2 1. για να περάσουµε ευχάριστα. 4. ώστε να µην ξυπνήσουν οι δικοί της. 2. επειδή αρρώστησε ξαφνικά. 5. αν διαβάζεις πολύ. 3. αν µπορέσω. Άσκηση 3 1. Κάθε πόλη-κράτος προστάτιδα της οικογένειας: συνδέονται µε το και: δεν υπάρχει σηµείο στίξης, διότι πριν το και δε βάζουµε συνήθως σηµείο στίξης. 2. Οι Λαµπαδηδροµίες σε οµαδικό άθληµα: συνδέονται µε το αλλά: σηµείο στίξης το κόµµα, διότι πριν το αλλά βάζουµε πάντα κόµµα. 3. Αρχικά δηµοφιλή αγωνίσµατα: συνδέονται µε το όµως: σηµείο στίξης το κόµµα: συνήθως, βέβαια, δεν υπάρχει κόµµα πριν το όµως. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 236) Άσκηση 1 σελ. 305 α. Ο συγγραφέας αφηγείται ένα σχολικό αγώνα 100 µέτρων. Ο τόπος είναι το γυµναστήριο του σχολείου. Ο χρόνος σούρουπο (όταν άρχισε να σκοτεινιάζει). Τα πρόσωπα είναι τρεις συµµαθητές και φίλοι. β. Σε α πρόσωπο, διότι είναι ο πρωταγωνιστής της ιστορίας. Υπάρχουν στο σηµείο που λέει ότι ο αγώνας ήταν δραµατικός, ότι έβλεπε δύο πράγµατα: το τέρµα και τις πατούσες του συµµαθητή του και ότι δεν είχε καταλάβει καθόλου πώς πέρασε πρώτος. Αναφέρει την αγωνία του, δηλαδή. γ. Κι ο αγώνας άρχισε: κύρια. Κι ήταν δραµατικός: κύρια Γιατί δε µας χώρισε σε µεγάλες αποστάσεις: δευτερεύουσα αιτιολογική. ε φανέρωσε αµέσως καµιά ακατανίκητη υπεροχή: δευτερεύουσα αιτιολογική. Σε λίγο βρέθηκα δεύτερος: κύρια. Ο πιο ψηλός από τους τρεις µας έτρεχε πίσω από µένα: κύρια. Αλλά ο ίδιος είχε κερδίσει ένα ενάµισι µέτρο: κύρια. Και πήγαινε να τα κάµει δυο: κύρια. 22 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

23 Οι προτάσεις που συνδέονται παρατακτικά είναι: οι δύο δευτερεύουσες αιτιολογικές: γιατί δε µας χώρισε σε µεγάλες αποστάσεις, δε φανέρωσε αµέσως καµιά ακατανίκητη υπεροχή. Συνδέονται µεταξύ τους µε κόµµα. Παρατακτικά συνδέονται και οι κύριες προτάσεις: Ο πιο ψηλός από τους τρεις µας έτρεχε πίσω από µένα, αλλά ο ίδιος είχε κερδίσει ένα ενάµισι µέτρο και πήγαινε να τα κάµει δυο. Οι δύο πρώτες συνδέονται µε το σύνδεσµο αλλά και κόµµα που προηγείται του αλλά και η τρίτη µε τις άλλες δύο µε το σύνδεσµο και. Κριτήριο αξιολόγησης 8ης ενότητας (σελ ) Ερωτήσεις κατανόησης σελ Τα οµαδικά αθλήµατα σε συνηθίζουν να υποτάσσεις την ατοµικότητά σου σε µια γενική ενέργεια. Να µη νιώθεις πως είσαι άτοµο ανεξάρτητο, παρά µέλος µιας οµάδας. Να υπερασπίζεσαι όχι µόνο την ατοµική σου τιµή, παρά ολόκληρη την τιµή της οµάδας, όπου ανήκεις. Έτσι, από σκαλοπάτι σε σκαλοπάτι, το οµαδικό παιχνίδι µπορεί να σε ανεβάσει στις πιο ψηλές κι αφιλόκερδες κορυφές της ενέργειας. Στα οµαδικά αθλήµατα µαθαίνεις να σαι έτοιµος, να συγκρατείσαι, να περιµένεις την κατάλληλη στιγµή, να θυσιάζεις τις ατοµικές χαρές ή προτιµήσεις για τα συµφέροντα της οµάδας. 2. Στο κείµενο επιβεβαιώνεται το αρχαίο ρητό µε τους τέσσερις θεµελιακούς νόµους που διατυπώνει ο συγγραφέας: Ν ασκείς το σώµα και την ψυχή ως άτοµο, ανεξάρτητα από την οµάδα Ν ασκείς το σώµα και την ψυχή ως άτοµο µέσα στην οµάδα. Ν ασκείς το σώµα και την ψυχή αναφορικά µε την αντίπαλη οµάδα. Ν ασκείται αλάκερη η µια οµάδα αναφορικά µε αλάκερη την αντίπαλη οµάδα. Β. Ασκήσεις σελ «Ανεβαίνω παλιές σε µοναστήρι». 2. «Περνώ ένα παίζουν γκολφ». 3. Ο συγγραφέας αναφέρει τις σκέψεις του και τις απόψεις του γύρω από τα οµαδικά αθλήµατα, θαρρετά. Αναφέρει ότι προτιµά τα οµαδικά αθλήµατα και αιτιολογεί. 4. «Τα οµαδικά παιχνίδια υπηρετούν Άτοµο κι οµάδα είναι ένα.» Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 332) 9η Ενότητα Άσκηση 1 σελ Παρακολουθούν τα παιδιά µε προσοχή το δάσκαλο. Με προσοχή τα παιδιά παρακολουθούν το δάσκαλο. Το δάσκαλο παρακολουθούν τα παιδιά µε προσοχή. Παρακολουθούν µε προσοχή το δάσκαλο τα παιδιά. Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 23

24 2. ε διαβάζουν ούτε µυθιστορήµατα οι σηµερινοί νέοι. Ούτε µυθιστορήµατα δε διαβάζουν οι σηµερινοί νέοι. 3. Ακόµη πιο ευλαβικά ακούγαµε τη φωνή του Μάγου. Τη φωνή του Μάγου ακούγαµε ακόµη πιο ευλαβικά. Πιο ευλαβικά ακόµη ακούγαµε τη φωνή του Μάγου. 4. Στην προφορική παράδοση ανάγεται η λατρεία του βιβλίου. Ανάγεται στην προφορική παράδοση η λατρεία του βιβλίου. Άσκηση 2 σελ Η µάνα µας συνήθιζε να µας διαβάζει βιβλία. 2. Ακούγαµε τα διηγήµατα του Γκόγκολ. 3. Το εξήγησες αυτό στους µαθητές σου; 4. Πρέπει το παιδί να το βάλει αυτό καλά στο µυαλό του. Άσκηση 3 σελ Γυρίζει τις σελίδες. 3. εν αµφισβητεί την αλήθεια ούτε στιγµή. 2. Ο γραµµατέας αφήνει το στυλό του. 4. Η µια µαθήτρια σπρώχνει την άλλη. Ο καθηγητής αφήνει το βιβλίο του. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 334) Άσκηση ΒΙΒΛΙΟ Ουσιαστικά Επίθετα Ρήµατα Μετοχές µελέτη ανάγνωση λατρεία αγάπη συγκίνηση µέθη ευχαρίστηση αγωνία λαχτάρα δηµιουργία κάψιµο πέταγµα κάλυµµα χαρτί δέσιµο τυπογραφείο βιβλιοπωλείο βιβλιοπώλης ράφι βιβλιοθήκη σκόνη όµορφο συναρπαστικό εξαιρετικό συγκινητικό αγωνιώδες καθαρό βρώµικο σπάνιο άχρηστο χρήσιµο ανώφελο ωφέλιµο χαρούµενο απαίσιο ανιαρό δανεικό βαρετό ενδιαφέρον αδιάφορο παλιό καινούριο γράφω αγοράζω δανείζω χαρίζω ξεσκονίζω (µου) αρέσει (µε) συναρπάζει γοητεύει συγκινεί αγωνιώ καταστρέφω τακτοποιώ ταξινοµώ στοιβάζω ταξιδεύω ξενυχτώ αδηµονώ αδιαφορώ µελαγχολώ δακρύζω στενοχωριέµαι λατρεµένο αγαπηµένο πολυταξιδεµένο ταξινοµηµένο δανεισµένο στοιβαγµένο καθαρισµένο τακτοποιηµένο γραµµένο αγορασµένο χαρισµένο ξεσκονισµένο καταστρεµµένο 24 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

25 Κριτήριο αξιολόγησης 9ης ενότητας (σελ ) Ερώτηση κατανόησης σελ. 341 Ο καθηγητής, ακούγοντας ότι οι µαθητές του δεν αγαπούν το διάβασµα, δηλώνει ότι θα αρχίσει ο ίδιος να τους διαβάζει ένα βιβλίο µάλιστα ένα συγκεκριµένο βιβλίο, πολύ χοντρό σαν κύβος µε γυαλιστερό κάλυµµα. Β. Ασκήσεις σελ «Ανοίγει την τσάντα του, χωρίς αναβολή, και βγάζει ένα χονδρό βιβλίο, σαν κύβο, πραγ- µατικά πελώριο, µε γυαλιστερό κάλυµµα.» «Ανοίγει την τσάντα του, χωρίς αναβολή, και βγάζει ένα, σαν κύβο, χοντρό βιβλίο, πελώριο πραγµατικά, µε κάλυµµα γυαλιστερό.» 2. Χωρίς αναβολή, βλέπει την τσάντα του και εµφανίζει ένα πολύ µεγάλο βιβλίο, σαν κύβο, πραγµατικά γιγάντιο, µε ασηµένιο κάλυµµα. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ. 358) 10η Ενότητα Άσκηση σελ ότι µας άκουσε: υποκείµενο του απρόσωπου: φαίνεται. 2. πως η πρόταση δεν είναι σωστή: υποκείµενο του απρόσωπου: σηµειώνεται. 3. πως θα βρισκα στις βυζαντινές ζωγραφιές τόση γλύκα: αντικείµενο του: περίµενα. 4. να ξεσηκωθούν κατά των Τούρκων: αντικείµενο του: παρότρυναν. 5. ότι θα κέρδιζε η Νίκη Βόλου: υποκείµενο του απρόσωπου: εξυπακούεται. 6. για να µετακινήσουν βαριά αντικείµενα: επιρρηµατικός προσδιορισµός: τελική. 7. γιατί ο κόσµος ήταν χαρούµενος: επιρρηµατικός προσδιορισµός: αιτιολογική. 8. Αν καµιά φορά κάποια περιστατικά τούς αποµάκρυναν: επιρρηµατικός προσδιορισµός: υποθετική. 9. ώστε τους έκανε ευτυχισµένους: επιρρηµατικός προσδιορισµός: συµπερασµατική. 10. Όταν βλέπω αγχωµένους αρχάριους: επιρρηµατικός προσδιορισµός: χρονική. 11. ώστε τον εκφράζει απόλυτα: επιρρηµατικός προσδιορισµός: συµπερασµατική. 12. Αν δεν υπάρξει άµεση αντίδραση: επιρρηµατικός προσδιορισµός: υποθετική. 13. για να αφηγηθείς µια ιστορία µε εικόνες: επιρρηµατικός προσδιορισµός: τελική. 14. Όταν ο Ρέµινγκτον ζωγράφισε την εικόνα αυτή: επιρρηµατικός προσδιορισµός: χρονική. 15. Αν και το λατρέψαµε το παιχνίδι: επιρρηµατικός προσδιορισµός: εναντιωµατική. Συµπληρωµατικές ασκήσεις (σελ ) Άσκηση 1 σελ. 367 Έχεις ακούσει για τον Άρειο Πάγο; Είναι ο πέτρινος λόφος, που συνδέεται µε τους πιο Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 25

26 αρχαίους µύθους του τόπου. Εδώ ιδρύθηκε το πρώτο δικαστήριο της Αθήνας και εδώ δικάστηκε ο θεός Άρης, όταν σκότωσε τον Αλιρόθιο, το γιο του Ποσειδώνα. Πολλοί, µάλιστα, υποστηρίζουν πως το «Άρειος» προέρχεται από το όνοµα του θεού Άρη άλλοι, πάλι, το συσχετίζουν µε το ιερό των Ευµενίδων ή των Αρών, που υπήρχε κάτω από το βράχο. «Πάγος», πάντως, σηµαίνει στα αρχαία ελληνικά, πετρώδης βράχος. Στο χώρο του Αρείου Πάγου υπήρχαν δύο ακατέργαστοι λίθοι: ο λίθος της ύβρεως και ο λίθος της αναίδειας. Πάνω στο λίθο της ύβρεως στεκόταν ο κατηγορούµενος, ενώ πάνω στο λίθο της αναίδειας στεκόταν ο κατήγορος: αυτός που απήγγειλλε την κατηγορία. Μετά τη νοµοθεσία του Σόλωνα, εδώ συνεδρίαζε η Βουλή του Αρείου Πάγου, η οποία ήταν υπεύθυνη για τη διοίκηση και για την τήρηση των νόµων. Πάνω στο βράχο του Αρείου Πάγου, ύστερα από χιλιάδες χρόνια, δίδαξε τους λόγους του Χριστού ο Απόστολος Παύλος και εδώ χτίστηκε η πρώτη χριστιανική εκκλησία. Άσκηση 2 Το κόµµα «δίπλα στην ιχθυόσκαλα» αναφέρεται σε φράση που µπορεί να παραλειφθεί. Το κόµµα πριν το «θεµελιωµένος» εισάγει πληροφορίες. Το κόµµα πριν το «συγκαταλέγεται» δείχνει φράση που µπορεί να παραλειφθεί. Το ίδιο ισχύει και για το κόµµα πριν το «σή- µα κατατεθέν». Το κόµµα µετά «η ώρα περνά» είναι ασύνδετο σχήµα. Τα εισαγωγικά χρησιµοποιούνται, για να δείξουν ότι οι λέξεις που χρησιµοποιούνται είναι εξεζητηµένες για το συγκεκριµένο κείµενο Π.χ. «συλλαµβάνω», «ανιχνεύω». «να εκκλησιαστούν εδώ»: αντικείµενο του: µπορούν. «να ανιχνεύω, να συλλαµβάνω»: αντικείµενα του: συνεχίζω. «ότι είναι η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης»: αντικείµενο του: περηφανεύεται. Να, να, να: βουλητικοί. Ότι: ειδικός. Άσκηση 3 Ο συγγραφέας χρησιµοποιεί: ιπλή παύλα: βάζει µια ονοµασία µέσα σ αυτά. Εισαγωγικά: επεξηγεί. ιπλή τελεία: επεξηγεί. Πυργωτές = που µοιάζει µε πύργο, πυργοειδής. Είχαν χρίσει = είχαν ασβεστώσει, ασπρίσει. Προ σιτός = (για τόπο) που εύκολα µπορεί κανείς να τον προσεγγίσει, να φτάσει σ αυτόν. Πελεκητή = σκαλισµένη, κατεργασµένη µε κοφτερό αντικείµενο, πελεκηµένη. Νόθεψε = κατέστρεψε τη γνησιότητα του τοπίου, το παραποίησε, το αλλοίωσε. Κριτήριο αξιολόγησης 10ης ενότητας (σελ. 379) Ερωτήσεις κατανόησης σελ Η εκκλησία της «Μεταµόρφωσης του Σωτήρα» βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της Ακρόπολης και χτίστηκε την εποχή που στην Αθήνα διοικούσαν οι Φλωρεντινοί δούκες. 26 Κ. Σακκαδάκη, Α. Χατζηαστερίου Νεοελληνική Γλώσσα Α Γυµνασίου

27 2. Οι Φράγκοι επέτρεπαν στους ορθόδοξους κατοίκους της πόλης να έχουν τις εκκλησίες τους, να τις συντηρούν και να χτίζουν καινούριες. Β. Ασκήσεις σελ β παράγραφος: «να έχουν τις εκκλησίες τους, να τις συντηρούν και να χτίζουν καινούριες»: δευτερεύουσες βουλητικές προτάσεις, αντικείµενα στο ρήµα της κύριας πρότασης: επέτρεπαν. γ παράγραφος: «που βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της Ακρόπολης»: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιορισµός στη λέξη: εκκλησούλα. «που στην Αθήνα διοικούσαν οι Φλωρεντινοί δούκες»: δευτερεύουσα αναφορική πρόταση, προσδιορισµός στη λέξη: εποχή. 2. α. Η εκκλησούλα αυτή της «Μεταµόρφωσης του Σωτήρα» «Σωτηράκι» έλεγαν οι παλιοί Αθηναίοι την εκκλησία» Και στις δυο περιπτώσεις έχουµε εισαγωγικά, γιατί αναφέρονται οι ονοµασίες, έτσι όπως ακριβώς λέγονται. β. στα δυτικά της κλεψύδρας όταν ο αγωνιστής Ακρόπολης Χρησιµοποιείται η διπλή παύλα, γιατί µέσα περικλείεται µια φράση, που συµπληρώνει τα λεγόµενα. γ. (όπου και τον έθαψαν) Χρησιµοποιείται η παρένθεση, γιατί µέσα της είναι µια φράση που δίνει µια επιπλέον πληροφορία. Απαντήσεις στα Γενικά κριτήρια Αξιολόγησης 1ο Γενικό Κριτήριο Αξιολόγησης (σελ ) Ερωτήσεις κατανόησης 1. Η σάλα του σπιτιού ήταν µια µεγάλη κάµαρα, διακοσµηµένη µε γούστο. Μια µεγάλη πράσινη πήλινη σόµπα έκαιγε µε δύναµη. Το τραπέζι ήταν στρωµένο κατά µήκος της κάµαρας, στρωµένο µε ένα κάτασπρο λινό τραπεζοµάντηλο. Ένα καρυδένιο τραπεζάκι ήταν φορτωµένο µε όλα τα φρούτα της εποχής. Στο τραπέζι διάφοροι µεζέδες σε πορσελάνινα πιάτα µε παραστάσεις διάφορες. 2. Στο σηµείο του κειµένου που λέει ότι το φαγητό άρχισε αργά, ιεροτελεστικά, διότι όλοι γνωρίζουν ότι είναι εξαιρετικό, άρα πρέπει να το απολαύσουν σαν θρησκευτική τελετή. Aπαντήσεις στις συµπληρωµατικές ασκήσεις 27