02-00: Βιομάζα για παραγωγή ενέργειας Δυναμικό

Transcript

1 Κεφάλαιο σελ : Βιομάζα για παραγωγή ενέργειας Δυναμικό Μια πολύ κοινή παρανόηση κατά το σχεδιασμό ενός συστήματος παραγωγής ενέργειας από βιοκαύσιμα ακόμα κι αν είναι μικρής έκτασης είναι το να ξεχάσουμε την παγκόσμια διάσταση των συστημάτων αυτών και να επικεντρωθούμε μόνο στις τοπικές. Ωστόσο, πρέπει πάντα να θυμόμαστε ότι μια τοπική κοινότητα όσο μικρή κι αν είναι είναι μέρος του κόσμου και ότι ένα πραγματικά αειφόρο σύστημα παραγωγής ενέργειας πρέπει να είναι συμβατό με αυτό το γεγονός. Έτσι, θα ξεκινήσουμε βλέποντας μερικά στοιχεία που αφορούν την παγκόσμια διάσταση. Εικόνα : Η υδρόγειος σφαίρα Το πιο απλό σημείο εκκίνησης είναι το να δούμε τον πλανήτη μας σα μια σφαίρα με περιφέρεια χιλιόμετρα. Από αυτή την παραδοχή, είναι πολύ εύκολος ο υπολογισμός της συνολικής επιφάνειας: περίπου 500 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αν τώρα επιστρέψουμε στις γνώσεις του σχολείου, θα θυμηθούμε ότι περίπου το 70% της επιφάνειας της γης καλύπτεται από νερό θάλασσες και μεγάλες λίμνες. Επομένως, η επιφάνεια της στεριάς είναι περίπου 150 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αν διαιρέσουμε τώρα αυτή την επιφάνεια με τον αριθμό των ανθρώπων που ζουν στον πλανήτην περίπου 7 δισεκατομμύρια άνθρωποι θα βρούμε ότι η επιφάνεια της στεριάς που αναλογεί στον κάθε ένα από εμάς είναι περίπου τετραγωνικά μέτρα ή περίπου τρια γήπεδα ποδοσφαίρου (θεωρούμε ότι το γήπεδο είναι 100x70 m 2 ). Αυτά τα τρια γήπεδα ποσοσφαίρα είναι επομένως η «δίκαιη μοιρασιά» της στεριάς που αναλογεί σε κάθε άνθρωπο. Το επόμενο μέρος αυτής της άσκησης είναι πιο δύσκολο αλλά, αν ανατρέξει κανείς σε εγκυκλοπαίδειες και βάσεις δεδομένων, θα διαπιστώσει ότι από τα τρια αυτά γήπεδα θεωρώντας ακόμα ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν ίδια δικαιώματα στη «μοιρασιά» της γης 0,85 γήπεδα αντιστοιχούν σε άγνοη γη, περίπου 0,85 σε δασικές εκτάσεις, περίπου 0,85 γήπεδα σε ξερή χορτολιβαδική έκταση, περίπου 0,3 γήπεδα σε πλούσια χορτολιβαδική έκταση (καλή δηλαδή για βοσκή) και, τέλος, περίπου 0,15 γήπεδα καλλιεργήσιμης γης, με ή χωρίς τεχνητή ύδρευση. Θα χρησιμοποιήσουμε τον όρο «μεγακοινότητα» (αγγλικά: biome) για αυτούς τους τύπους της στεριάς: καλλιεργήσιμη, πλούσια χορτολιβαδική, σαβάννα, δασική και άγονη.

2 Κεφάλαιο σελ. 2 Αυτά τα στοιχεία βασίζονται σε πραγματικά δεδομένα και δεν μπορούν να αμφισβητηθούν. Η αλλαγή του παγκόσμιου κλίματος αναμένεται να μεταβάλει την κατανομή και μπορεί να αυξήσει ή να μειώσει την έκταση κάθε μεγακοινότητας αλλά δεν πρόκειται να αλλάξει το μέγεθος του πλανήτη. Ωστόσο, η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού συρρικνώνει γρήγορα τα τρια γήπεδα ποδοσφαίρου που αντιστοιχούν στον καθένα μας. Όπως θα συνειδητοποιείτε, αυτός ο τρόπος θέασης του κόσμου είναι εξαιρετικά απλουστευμένος, ωστόσο χρησιμεύει στο να δείξει με έναν απλό τρόπο το τι σημαίνει «αειφορία»: το πρώτο βήμα σε μια αειφόρο ανάπτυξη είναι το να προσαρμόσουμε τη χρήση των φυσικών πρώτων υλών σε αυτά που ο πλανήτης έχει πράγματι να προσφέρει. Αυτό θέτει ένα αυστηρό άνω όριο στο πόσο βιοκαύσιμο είναι διαθέσιμο. Επίσης, εστιάζει και στις ποσότητες βιοκαυσίμου που μπορούν να παραχθούν εκτός κι αν η παραγωγή βιοκαυσίμων πρόκειται να ανταγωνιστεί τη γεωργία σε αυτά τα 0,15 ποδοσφαιρικά γήπεδα. Εικόνα : Ο κόσμος ενός μεμονωμένου ατόμου Υπάρχουν σημαντικές διαφωνίες σχετικά με το μελλοντικό δυναμικό βιομάζας, ιδίως αν ληφθούν υπόψη και οι απαιτήσεις βιωσιμότητας. Μια εκτίμηση του Παγκόσμιο Οργανισμού Ενέργειας (IEA) δίνεται στον ακόλουθο πίνακα και παρουσιάζει το μακροπρόθεσμο δυναμικό εφοδιασμού βιοενέργειας από τις εκτάσεις της στεριάς. Οι διάφορες τιμές δυναμικού του πίνακα είναι εκτιμήσεις τεχνικού δυναμικού για ορισμένες κατηγορίες βιομάζας και προκύπτουν από σύνθεση διάφορων εκτιμήσεων σε παγκόσμια κλίμακα. Άλλες αναφορές καταλήγουν σε πολύ διαφορετικά αποτελέσματα.

3 Κεφάλαιο σελ. 3 Κατηγορία βιομάζας Τεχνικό δυναμικό 2050 (EJ/έτος) Ενεργειακές καλλιέργειες σε περίσσεια αγροτικής γης Ενεργειακές καλλιέργειες σε «περιθωριακές» < εκτάσεις Αγροτικά υπολείμματα Δασικά υπολείμματα Κοπριά 5-55 Οργανικά απόβλητα Σύνολο >50 - > Πίνακας : Επισκόπηση του μακροπρόθεσμου παγκόσμιου δυναμικού βιομάζας διαφόρων κατηγοριών, Πηγή: [1] Για τη μετατροπή των EJ σε TWh διαιρέστε με Σημείωση: Για σύγκριση, η τωρινή παγκόσμια πρωτογενής κατανάλωση βιοενέργειας είναι περίπου 500 EJ. Επίσης, η βιοενέργεια από μικρο- και μακρο- άλγες δεν περιλαμβάνεται στον πίνακα, καθώς είναι ακόμα σε αρχικά στάδια ανάπτυξης : Εξετάζοντας τις μεγακοινότητες Προσέγγιση «εκ των κάτω» Αν θέλουμε να αποφύγουμε τον ανταγωνισμό με την παραγωγή βιομάζας για την παραγωγή τροφίμων και ινών, τότε τα κλάσματα που είναι διαθέσιμα για την παραγωγή βιοκαυσίμων περιλαμβάνουν παραπροϊόντα από τη γεωργία και τη βιομηχανία παραγωγής τροφίμων και ινών, παραπροϊόντα της δασοκομίας και της βιομηχανίας ξύλου και, τέλος, τα παραπροϊόντα της κοινωνίας (π.χ. οργανικά κλάσματα αποβλήτων). Μπορεί επίσης να είναι βιομάζα από περιθωριακές γαίες. Η χρήση γόνιμης, αγροτικής γης αποκλειστικά για την ενεργειακή γεωργία είναι προφανώς μη αειφόρα σε έναν κόσμο όπου η αναλογιά αυτής της γης ανά άτομο είναι μόλις 0,15 γήπεδα ποδοσφαίρου και βαίνει διαρκώς μειούμενη. Τα διαθέσιμα κλάσματα βιομάζας δε θα πρέπει να θεωρούνται ως «απόβλητα», καθώς η λέξη υποδηλώνει ότι είναι άχρηστα. Στην πράξη όμως αυτό δε συμβαίνει: Η παραγωγή σιτηρών δίνει ως παραπροϊόν το άχυρο. Το άχυρο μπορεί να ενσωματωθεί στο χώμα ως φυσικό λίπασμα, να ξηρανθεί και να χρησιμοποιηθεί ως στρωμνή ή να ξηρανθεί και να χρησιμοποιηθεί ως καύσιμο. Ό,τι χρήση κι αν βρει τελικά το άχυρο, δεν είναι άχρηστο. Η παραγωγή βοδινού κρέας δίνει ως παραπροϊόν την κοπρία. Η κοπριά μπορεί να χρησιμοποιηθεί απεθειάς ως λίπασμα ή μπορεί να χρησιμοποιηθεί πρώτα για την παραγωγή βιοαερίου. Το στερεό υπόλειμμα αυτής της διεργασίας περιέχει ακόμα τα θρεπτικά συστατικά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως λίπασμα. Όποια χρήση κι αν βρει τελικά η κοπριά δεν είναι άχρηστη. Η παραγωγή αραβόσιτου αφήνει στελέχη και φύλλα ως παραπροϊόν. Αυτά συνήθως αφήνονται στο χωράφι και οργώνονται έτσι ώστε να ενσωματωθούν στο χώμα ως λίπασμα. Τα φύλλα μπορούν πάντως να απομακρυνθούν και να χρησιμοποιηθούν στην καλαθοπλεκτική ή σε παρόμοιες χρήσεις. Ή τα στελέχη και τα φύλλα μπορούν να

4 Κεφάλαιο σελ. 4 ξηρανθούν και να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμο. Ό,τι χρήση κι αν βρουν τελικά τα στελέχη και τα φύλλα δεν είναι άχρηστα. Η παραγωγή βαμβακιού δίνει ως κύριο παραπροϊόν τα στελέχη του φυτού. Αυτά μπορούν να αφεθούν στο χωράφι και να οργωθούν για να αποτελέσουν φυσικό λίπασμα ή να χρησιμοποιηθούν ως πρώτη ύλη για την παραγωγή χαρτιού. Στην περίπτωση του βαμβακιού, μετά την παραγωγή ακολουθεί η επεξεργασία σε εργοστάσια εκκοκκισμού, από τα οποία παράγονται επίσης υπολείμματα. Τα στελέχη του βαμβακιού μπορούν να ξηρανθούν και να χρησιμοποιηθούν ως καύσιμο, ενώ τα υπολείμματα του εκκοκισμού είναι ήδη ξηρά και αποτελούν άριστο καύσιμο. Ό,τι χρήση κι αν βρουν τελικά τα στελέχη και τα υπολείμματα εκκοκισμού δεν είναι άχρηστα. Με το πέρασμα των χιλιετιών, οι αγρότες έχουν βρει χρήσεις για αυτά τα παραπροϊόντα που περιλαμβάνουν τη στρωμνή, τη χρήση τους ως τροφή για βοοειδή, τη χρήση τους ως λίπασμα και άλλα. Επομένως, πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι κάθε εναλλακτική χρήση αυτών των παραπροϊόντων για την παραγωγή ενέργειας θα αντιμετωπιστεί αρχικά με δυσπιστία. Επομένως, κάθε χρήση αγροτικών παραπροϊόντων για την παραγωγή καυσίμων και ενέργειας πρέπει να είναι προσεκτικά προετοιμασμένη ώστε να αποφευχθούν αρνητικές αντιδράσεις και να λαμβάνει υπόψη τη συσσωρευμένη εμπειρία εκατοντάδων γενεών της αγροτικής κοινότητας. Έτσι, έαν το παραπροϊόν βρει νέα αγορά, ο αγρότης πρέπει να βρει ένα υποκατάστατο, το κόστος του οποίου θα πρέπει να καλυφθεί μέσω της τιμής αγοράς του παραπροϊόντος από την ενεργειακή εταιρεία / τον αγοραστή καυσίμου. Τέλος, η αγροτική κοινότητα είναι υπερήφανη, καλά συνειδητοποιημένη ότι αυτή παράγει το φαγητό που τρώμε και τις ίνες για τα ρούχα που τρώμε. Οι πλούσιες λιβαδικές εκτάσεις περίπου 0,3 γήπεδα ποδοσφαίρου ανά άνθρωπο χρησιμοποιούνται σήμερα κυρίως για βοσκή. Το κύριο παραπροϊόν της εκτροφής βοοειδών είναι, όπως έχει ήδη αναφερθεί, η κοπριά, η οποία αποτελεί μια εξαιρετική βάση για την παραγωγή βιοαερίου. Εάν μπορεί να γίνει δεκτός ο ανταγωνισμός με την εκτροφή βοοειδών, τότε αυτή η γη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καλλιέργεια μίσχθανθου ή άλλων ενεργειακών καλλιεργειών. Ο λόγος που μια πλούσια λιβαδική έκταση δεν είναι αρόσιμη μπορεί να είναι η έλλειψη ηλιοφάνειας, νερού ή / και θρεπτικών συστατικών. Οι φτωχές, ξηρές λιβαδικές εκτάσεις αντιστοιχούν σε παγκόσμιο επίπεδο σε περίπου 0,85 γήπεδα ποδοσφαίρου ανά άτομο. Στην Ευρώπη, αυτού του είδους οι εκτάσεις χρησιμοποιούνται κυρίως για τη βοσκή αμνοεριφίων. Συνήθως, αυτή η γη είναι πολύ ξηρή για καλλιέργεια και τα παραπροϊόντα των ζώων που ζουν σε αυτή είναι πολύ ισχνά ώστε να αντιπροσωπεύουν κάποια σημαντική ενεργειακή αξία. Οι δασικές εκτάσεις αρκτικά δάση στη Βόρεια Ευρώπη, εύκρατα δάση στην Ηπειρωτική Ευρώπη είναι η μεγακοινότητα με το μακράν μεγαλύτερο δυναμικό παραγωγής ενέργειας. Στους τόπους υλοτομίας, περίπου %, ανάλογα με το είδος του δέντρου, της μάζας του κορμού αφήνεται με τη μορφή υπολειμμάτων, π.χ. κλαδιών και κορυφών. Επίσης, στα ακόλουθα στάδια της παραγωγής ξυλείας, π.χ. ξυλουργεία, παράγονται παραπροϊόντα όπως το πριονίδι, τρίμματα και κομμένα κομμάτια ξύλου. Οι πλανισμένες σανίδες αντιπροσωπεύουν μόνο το 50% περίπου του αρχικού κορμού το υπόλοιπο 50% καταλήγει στα πριονίδια και τα τρίμματα. Σε αυτό πρέπει να προστεθούν τα δασικά υπολείμματα που

5 Κεφάλαιο σελ. 5 αφήνουν στον τόπο υλοτομίας και τα οποία μπορούν να συλλεχθούν και να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή ενέργειας. Το δάσος αποτελεί επίσης μια από τις κύριες μεγακοινότητες περίπου 0,85 ποδοσφαιρικά γήπεδα ανά άτομα. Οι άγονες εκτάσεις η τελευταία από τις κύριες μεγακοινότητες είναι προφανώς άχρηστη για την παραγωγή κάθε είδους βιοκαυσίμου. Τα οργανικά κλάσματα των αστικών απορριμμάτων προέρχονται από πολλές διαφορετικές πηγές. Με την εξαίρεση των οικιακών απορριμμάτων, μπορεί κανείς να ξεχωρίσει τα κλαδέματα των κήπων και των πάρκων ως μια σημαντική πηγή, ενώ τα υπολείμματα τροφής από εστιατόρια, ξενοδοχεία, νοσοκομεία και άλλες εγκαταστάσεις με μαζική εστίαση είναι μια δεύτερη σημαντική πηγή. Η πρώτη πηγή μπορεί να αποτελέσει ένα εξαιρετικό καύσιμο ως έχει, ενώ η δεύτερη μπορεί να αποτελέσει άριστο υπόστρωμα για την παραγωγή βιοαερίου, πιθανώς σε συνδυασμό με δημοτικές μονάδες καθαρισμού νερού : Εξετάζοντας τις Ευρωπαϊκές μεγακοινότητες Κλίμα Προφανώς, η κατανομή μεταξύ των διαφορετικών μεγακοινοτήτων επηρεάζεται έντονα από το κλίμα. Για τους σκοπούς αυτού του οδηγού, η ακόλουθη κλιματική κατανομή χρησιμοποιείται για την Ευρώπη: Ωκεάνιο κλίμα. Το κλίμα αυτό κυριαρχείται από την παρουσία του Ατλαντικού Ωκεανού. Είναι κάπως υγρότερο απ ότι θα περίμενε κανείς μόνο από το γεωγραφικό πλάτος, ενώ η παρουσία της θάλασσας τείνει να κάνει τα καλοκαίρια λίγο δροσερότερα και τους χειμώνους λίγο ηπιότερους. Η φυσική βλάστηση είναι ανάμεικτή με μερική κυριαρχία των πλατύφυλλων δέντρων και φυτών τύπου C 3. Μεσογειακό κλίμα. Παρά τη Μεσόγειο Θάλασσα, το κλίμα αυτό είναι ξηρό με συνήθως θερμά καλοκαίρια. Αυτή είναι η περιοχή όπου εμφανίζονται τα φυτά τύπου C 4, ενώ κάνουν την εμφάνισή του σε κάποιο βαθμό και φυτά τύπου CAM. Ξηρές λιβαδικές εκτάσεις είναι επίσης αρκετά εκτενείς. Ηπειρωτικό. Πρόκεται για ηπειρωτικό κλίμα με αρκετά μεγάλες θερμοκρασιακές μεταβολές μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού. Τα πλατύφυλλα δέντρα κυριαρχούν ως φυσική βλάστηση. Η βροχόπτωση είναι εν γένει αρκετά μεγάλη ώστε να μην υπάρχουν εξαιρετικά ξηρές περιοχές. Βόρειο. Αυτή είναι η βόρεια ζώνη κωνοφόρων που εκτείνεται ανατολικά μέχρι τη Ρωσία. Κρύοι χειμώνες, συνήθως με μεγάλο αριθμό ημερών με παγετό, και θερμά ή ακόμα και πολύ ζεστά καλοκαίρια στο ανατολικό μέρος. Στα δυτικά, η Βαλτική Θάλασσα εξομαλύνει κάπως τις θερμοκρασίες. Περιοχές τούνδρας είναι ιδιαίτερα εκτεταμένες στο βορειότερο μέρος. Αν χωρίσουμε τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε αυτές τις κατηγορίες λαμβάνουμε τον ακόλουθο πίνακα:

6 Κεφάλαιο σελ. 6 Ωκεάνιο Βόρειο Ηπειρωτικό Μεσογειακό Βέλγιο Εσθονία Αυστρία Βουλγαρία Δανία Φινλανδία Τσεχία Κύπρος Γαλλία Λετονία Γερμανία Ελλάδα Ισλανδία* Λιθουανία Ουγγαρία Ιταλία Ιρλανδία Νορβηγία* Πολωνία Μάλτα Λουξεμβούργο Σουηδία Ρουμανία Ισπανία Ολλανδία Σλοβακία Πορτογαλία Σλοβενία Ην. Βασίλειο Ελβετία* Πίνακας : Κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ισλανδία, η Νορβηγία και η Ελβετία δεν είναι κράτη-μέλη της ΕΕ αλλά σχετίζονται με αυτήν μέσω της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών ή του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου. Εάν δε γνωρίζετε για την κατηγοριοποίηση των φυτών σε C 3, C 4 και CAM, δείτε την ενότητα a. Η παραπάνω κατηγοριοποίηση έχει γίνει έτσι ώστε κάθε κράτος να ανήκει εξ ολοκλήρου σε μια κλιματική ζώνη, αντί να μοιράζεται μεταξύ δυο ή περισσοτέρων. Όπως μπορεί να παρατηρήσει κανείς, η παραπάνω ομαδοποίηση δεν είναι απολύτως συμβατή με άλλες ομαδοποιήσεις που βρίσκονται στη βιβλιογραφία και βασίζονται σε πιο ενδελεχείς κλιματολογικές προσεγγίσεις. Για παράδειγμα, οι Päivinen & al. [1] χρησιμοποιούν μόνο τρεις ζώνες για όλη την Ευρώπη, την Ωκεάνια, τη Μεσογειακή και την Ηπειρωτική+Αρκτική, χωρίζοντας για παράδειγμα τη Γαλλία σε Ωκεάνια και Ηπειρωτική, ενώ αντίστοιχα μοιράζουν και αρκετές άλλες χώρες α: Εξετάζοντας τις Ευρωπαϊκές μεγακοινότητες Δάση Η εξέταση της συνολικής επιφάνειας που καλύπτεται από δάση ή «άλλες δασικές εκτάσεις» σύμφωνα με διεθνή στατιστική δεδομένα δίνουν τα ακόλουθα μεγέθη για το έτος 2005, σε εκατομμύρια εκτάρια. Ο πίνακας περιλαμβάνει δεδομένα μόνο για δάση τα οποία είναι διαθέσιμα για παραγωγή ξυλείας και όχι για προστατευμένες ή δυσπρόσιτες περιοχές. Ωκεάνιο Βόρειο Ηπειρωτικό Μεσογειακό Βέλγιο 0,6 Εσθονία 1,9 Αυστρία 3,4 Βουλγαρία 3,1 Δανία 0,4 Φινλανδία 20,7 Τσεχία 2,6 Κύπρος 0,04 Γαλλία 14,5 Λετονία 2,4 Γερμανία 10,1 Ελλάδα 3,1 Ισλανδία 0,02 Λιθουανία 1,7 Ουγγαρία 1,7 Ιταλία 6,0 Ιρλανδία 0,6 Νορβηγία 6,6 Πολωνία 8,3 Μάλτα 0,0 Λουξεμβούργο 0,1 Σουηδία 21,2 Ρουμανία 5,6 Ισπανία 10,5 Ολλανδία 0,3 Σλοβακία 1,7 Πορτογαλία 1,9 Σλοβενία 1,0 Ην. Βασίλειο 2,1 Ελβετία 1,1 Πίνακας : Δασικές εκτάσεις (εκατομμύρια εκτάρια) από τα μέσα της δεκαετίας του 90 έως το 2004, διαφορετικές χρονιές για διαφορετικά κράτη. [2] Η αναφορά της UN-ECE/FAO για το έτος 2000, [3], δίνει τα πρωτογενή δεδομένα για τις παραπάνω στατιστικές και περιλαμβάνει τα ακόλουδα δεδομένα σχετικά με τους ετήσιους ρυθμούς ανάπτυξης:

7 Κεφάλαιο σελ. 7 Ωκεάνιο Βόρειο Ηπειρωτικό Μεσογειακό Βέλγιο 5,1 Εσθονία 2 7,2 Αυστρία 27,3 Βουλγαρία 10,2 Δανία 3,2 Φινλανδία 72,5 Τσεχία 20,4 Κύπρος 0,04 Γαλλία 92,3 Λετονία 11,1 Γερμανία 89,0 Ελλάδα 1 - Ισλανδία 1 0,04 Λιθουανία 8,5 Ουγγαρία 9,9 Ιταλία 18,7 Ιρλανδία 3,4 Νορβηγία 22,0 Πολωνία 39,4 Μάλτα 1 - Λουξεμβούργο 1 - Σουηδία 85,4 Ρουμανία 2 30,9 Ισπανία 1 28,6 Ολλανδία 2,2 Σλοβακία 12,3 Πορτογαλία 12,9 Σλοβενία 6,1 Ην. Βασίλειο 14,6 Ελβετία 8,2 Πίνακας : Εκατομμύρια m3 ξυλώδους βιομάζας συμπεριλαμβανομένου του φλοιού. Ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης των περιοχών του Πίνακα , οι τιμές ισχύουν εν γένει από τα μέσα της δεκαετίας του Οι χώρες αυτές έχουν μικρό δυναμικόξυλείας, μικρότερο από 50 m 3 /εκτάριο. 2 Εκτίμηση βασισμένη σε δεδομένα από [3], όχι πρωτογενείς πληροφορίες. Οι αριθμοί των παραπάνω πινάκων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να εκτιμηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης στις δασικές εκτάσεις εκείνες που χρησιμοποιούνται για παραγωγική δασοκομία. Σημειώνεται ότι τα είδης δέντρων στην Ευρώπη ακολουθούν ως επί το πλείστον το φωτοσυνθετικό μονοπάτι C 3. Ωκεάνιο Βόρειο Ηπειρωτικό Μεσογειακό Βέλγιο 8,0 Εσθονία 2 3,8 Αυστρία 8,2 Βουλγαρία 3,3 Δανία 7,3 Φινλανδία 3,5 Τσεχία 8,0 Κύπρος - Γαλλία 6,4 Λετονία 4,6 Γερμανία 8,8 Ελλάδα 1 - Ισλανδία 1 - Λιθουανία 5,0 Ουγγαρία 5,8 Ιταλία 3,1 Ιρλανδία 6,0 Νορβηγία 3,3 Πολωνία 4,8 Μάλτα 1 - Λουξεμβούργο 1 - Σουηδία 4,0 Ρουμανία 2 5,5 Ισπανία 1 2,7 Ολλανδία 7,1 Σλοβακία 7,2 Πορτογαλία 6,8 Σλοβενία 5,9 Ην. Βασίλειο 6,9 Ελβετία 7,7 Πίνακας : Ειδικοί ρυθμοί ανάπτυξης δασών, m3 συμπεριλαμβανομένου του φλοιού/εκτάριο και έτος. 1 Οι χώρες αυτές έχουν μικρό δυναμικό ξυλείας, μικρότερο από 50 m 3 /εκτάριο. 2 Εκτίμηση βασισμένη σε δεδομένα από [3], όχι πρωτογενείς πληροφορίες. Τα κράτη που βρίσκονται στην Ηπειρωτική ζώνη έχουν επομένως μέσο ρυθμό παραγωγής 6,9 m 3 OB/εκτάριο.έτος, η Ωκεάνια ζώνη 6,5, τα κράτη της Βόρεια ζώνης 3,8 και η Μεσογειακή ζώνη 2,9 m 3 OB/εκτάριο.έτος. Συνολικά, παράγονται 640 Mm 3 OB/έτος στην Ευρώπη. Τα στοιχεία για την παραγωγικότητα υπόκεινται σε μεγάλες τοπικές διακυμάνσεις τιμές μεγαλύτερες των 14 m 3 OB/ εκτάριο.έτος έχουν αναφερθεί σε περιοχές με ανεπτυγμένη δασοκομία. Ωστόσο, οι αριθμοί του Πίνακα μπορούν να χρησιμεύσουν ως μια πρώτη ένδειξη. Ο δείκτης OB αναφέρεται στον όγκο του δέντρου συμπεριλαμβανομένου του φλοιού. Στα βόρεια της Ευρώπης τα κωνοφόρα είναι κυρίαρχα, σε ποσοστό περίπου 80%, ενώ στο νότο και στα νοτιο-ανατολικό τμήμα επικρατούν τα πλατύφυλλα δέντρα.

8 Κεφάλαιο σελ β: Εξετάζοντας τις Ευρωπαϊκές μεγακοινότητες Αγροτικές εκτάσεις Ο FAO [4] δίνει επίσης στατιστικά στοιχεία για τη γεωργική παραγωγή η ειδική, μέση και ετήσια απόδοση για τα κύρια σιτηρά (κριθάρι+βρώμη+σίκαλη+στάρι) στις αγροτικές εκτάσεις των ευρωπαϊκών κρατών παρουσιάζεται στον ακόλουθο πίνακα: Ωκεάνιο Βόρειο Ηπειρωτικό Μεσογειακό Βέλγιο 9,2 Εσθονία 2,8 Αυστρία 4,7 Βουλγαρία 3,2 Δανία 6,8 Φινλανδία 3,8 Τσεχία 4,9 Κύπρος 1 0,9 Γαλλία 7,2 Λετονία 3,2 Γερμανία 7,1 Ελλάδα 2,5 Ισλανδία - Λιθουανία 3,6 Ουγγαρία 3,6 Ιταλία 3,4 Ιρλανδία 6,9 Νορβηγία 3,1 Πολωνία 3,5 Μάλτα 2 4,4 Λουξεμβούργο 6,2 Σουηδία 5,1 Ρουμανία 2,3 Ισπανία 2,4 Ολλανδία 8,7 Σλοβακία 3,8 Πορτογαλία 1,6 Σλοβενία 3,7 Ην. Βασίλειο 7,1 Ελβετία 6,2 Πίνακας : Απόδοση παραγωγής σιτηρών, κριθάρι+βρώμη+σίκαλη+στάρι, τόνοι/εκτάριο.έτος, δεδομένα 2009, [4]. Όλα αυτά τα φυτά είναι τύπου C3. 1 Όχι σίκαλη 2 Όχι σίκαλη, όχι κριθάρι Ο πίνακας δείχνει ότι η μέση ετήσια απόδοση είναι 7,1 τόνοι/εκτάριο.έτος για την Ωκεάνια ζώνη και μειώνεται σε 4,6 στην Ηπειρωτική, 3,9 στη Βόρεια και 2,8 τόνους/εκτάριο.έτος στα Μεσογειακά κράτη. Οι αριθμοί του Πίνακα δεν αντανακλούν μόνο κλιματικές διαφορές αλλά και διαφοροποιήσεις στην κατάσταση της γεωργίας, στη χρήση τεχνητών λιπασμάτων και σε άλλες παραμέτρους. Μπορούν ωστόσο να χρησιμοποιήσουν ως ένδειξη των αναμενόμενων αποδόσεων καλλιεργειών τύπου C 3 σε διαφορετικές περιοχές. Στα θερμότερα κλίματα της Νότιας Ευρώπης οι καλλιέργειες C 3 μπορεί να μην είναι η καλύτερη επιλογή και ο ακόλουθος πίνακας, βασισμένος και αυτός σε στοιχεία από την πηγή [4], αποτελεί μάλλον μια καλύτερη βάση αναφοράς: Ωκεάνιο Βόρειο Ηπειρωτικό Μεσογειακό Βέλγιο 1 12,1 Εσθονία - Αυστρία 1 10,6 Βουλγαρία 4,7 Δανία - Φινλανδία - Τσεχία 1 8,4 Κύπρος - Γαλλία 9,0 Λετονία - Γερμανία 1 9,8 Ελλάδα 9,8 Ισλανδία - Λιθουανία 1 4,3 Ουγγαρία 6,4 Ιταλία 8,8 Ιρλανδία - Νορβηγία 1 3,6 Πολωνία 1 6,2 Μάλτα - Λουξεμβούργο 1 6,0 Σουηδία - Ρουμανία 3,4 Ισπανία 10,0 Ολλανδία 1 13,0 Σλοβακία 6,8 Πορτογαλία 6,8 Σλοβενία 1 7,8 Ην. Βασίλειο - Ελβετία 1 10,4 Πίνακας : Ρυθμός παραγωγής φυτών τύπου C4, αραβόσιτος+σόργο, ton/εκτάριο.έτος, δεδομένα 2009, [4]. Εξαιρείται η παραγωγή αποκλειστικά για ζωοτροφές. 1 Μόνο αραβόσιτος, όχι σόργο

9 Κεφάλαιο σελ. 9 Όπως φαίνεται στον πίνακα, οι καλλιέργειες C 4, καθώς είναι προσαρμοσμένες στα θερμά και ξηρά κλίματα, ανεβάζουν τη μέση παραγωγή στη Μεσογειακή ζώνη στους 8,4 τόνους/εκτάριο και έτος. Παρόλα αυτά, ο ανεπτυγμένος αγροτικός τομέας στην Ωκεάνια ζώνη έχει την πρώτη θέση με παραγωγή στους 9,0 τόνους/εκτάριο και έτος. Η Αρκτική ζώνη δεν είναι η πλέον ενδεδειγμένη για τα φυτά τύπου C 4 και οι μέσες αποδόσεις πέφτουν στους 4,3 τόνους, ενώ η Ηπειρωτική ζώνη καλύπτει ένα ευρύ φάσμα αποδόσεων με μέσο όρο το 5,5. Συνοψίζοντας, η μέση ετήσια παραγωγή των αγροτικών εκτάσεων παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις, όχι μόνο ανάλογα με το κλίμα αλλά και με την επιλογή καλλιέργειας. Πρέπει επίσης να τονισθεί ότι οι διεθνείς στατιστικές, όπως αυτές που παρουσιάζονται σε αυτό το κεφάλαιο, δεν είναι πάντα αξιόπιστες. Τα στατιστικά στοιχεία που παρουσιάζονται από τον FAO συγκεντρώνονται πρώτα από κάθε κράτος ξεχωριστά, με βάση τους ορισμούς και τα πρότυπα της κάθε κρατικής στατιστικής υπηρεσίας. Συνεπώς, οι αριθμοί που δίνονται παραπάνω είναι μόνο ενδεικτικοί και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ποσοτικές αναλύσεις ωστόσο δίνουν τάξεις μεγάθους και μπορούν να δείξουν τι αναμένεται σε διαφορετικές περιοχές της Ευρώπης. Οι αριθμοί των παραπάνω πινάκων αντιπροσωπεύουν την παραγωγή σε σιτηρά, η οποία δεν πρέπει να συγχέεται με την παραγωγή παραπροϊόντων κατάλληλων για την παραγωγή ενέργειας. Η απόδοση σε παραπροϊόντα στελέχη, φύλλα, άχυρο, κτλ είναι ανάλογη της απόδοσης του κυρίου προϊόντος, όμως ο λόγος ποικίλει ανάλογα με το φυτό καθώς και με τις ακολουθούμενες αγροτικές πρακτικές. Ο λόγος των παραπροϊόντων κατάλληλων για παραγωγή ενέργειας προς το κύριο προϊόν παρουσιάζει τέραστιες διακυμάνσεις, από 10% μέχρι τιμές που ξεπερνούν το 200%, έτσι ώστε για κάποιες καλλιέργειες το παραπροϊόν αντιστοιχεί σε περισσότερους τόνους σε σχέση με την απόδοση του κυρίου προϊόντος. Επομένους, στους παραπάνω πίνακες, δε δίνονται τιμές, ούτε ακόμα και ως ένδειξη. Ο αναγνώστης προτρέπεται να βρει σχετικά δεδομένα για την περιοχή του και την καλλιέργειά ενδιαφέροντος. Η στατιστική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Eurostat, συλλέγει και παρουσιάζει μεγάλο αριθμό στατιστικών στοιχείων για τα κράτη μέλη τα στατιστικά αυτά [5, αναζήτηση για material flow] περιλαμβάνουν δεδομένα σχετικά με τις ποσότητες ενός πλήθους ειδών βιομάζας και των υπολειμμάτων τους. Στα πρώτα στάδια του σχεδιασμού ενεργειακών συστημάτων δεν πρέπει να ερευνηθεί μόνο η ζήτηση ενέργειας αλλά και να χαρτογραφηθεί το διαθέσιμο δυναμικό. Σε περιοχές όπου τα αγροτικά υπολείμματα είναι μια σημαντική πηγή καυσίμου, η συλλογή στατιστικών δεδομένων για την παραγωγή και η κατηγοριοποίηση των πρώτων υλών πρέπει να αποτελεί ένα από τις πρώτα και κυριότερα βήματα του σχεδιασμού. Δείτε σχετικά και την ενότητα ξ. Η ετήσια απόδοση εξαρτάται έντονα από τον καιρό πραγματικοί αριθμοί για σχεδιαστικούς σκοπόύς μπορούν να βρεθούν μόνο από τοπικές και περιφερειακές στατιστικές. Τέτοια στοιχεία πρέπει να συλλεχθούν για έναν αριθμό ετών, τουλάχιστον 10, έτσι ώστε να έχουν στατιστικό νόημα. Οι στατιστικές θα δώσουν μια μέση τιμή για την περίοδο καθώς και την τυπική απόκλιση των αποδόσεων για την ίδια περίοδο. Η τυπική απόκλιση αποτελεί ένα

10 Κεφάλαιο σελ. 10 μέτρο της αναμενόμενης διακύμανσης της απόδοσης από έτος σε έτος. Τέτοιες χρονικές σειρές είναι διαθέσιμες από τις βάσεις δεδομένων της Eurostat. Καθώς το ενεργειακό σύστημα αποτελεί μια από τις πιο βασικές υποδομές της κοινωνίας, ο σχεδιασμός και η διαστασιολόγηση πρέπει να βασίζονται αμφότεροι στην ασφάλεια εφοδιασμού, έτσι ώστε να μην παρατηρούνται προβλήματα έλλειψης καυσίμου. Για το λόγο αυτό, προτείνεται η χρήση της μέσης ετήσιας απόδοσης μειον την τυπική απόκλιση ως βάση για τη διαστασιολόγηση συστημάτων βιοενέργειας. Για όσο καιρό οι αγροτικές δομές μένουν ίδιες, μια τέτοια συντηρητική εκτίμηση της πιθανής ελάχιστης ετήσιας απόδοσης θα είναι πολύ αισιόδοξες (μόνο 2-3 έτη από τα 10). Ακόμα και με αυτές τις συντηρητικές εκτιμήσεις ως βάση σχεδιασμού, είναι σαφές ότι ο σχεδιασμός πρέπει να προβλέπει τη δημιουργία αποθεμάτων και εναλλακτικές λύσεις έτσι ώστε να διασφαλίσει την παραγωγή καυσίμου. Τα ενεργειακά συστήματα που βασίζονται σε ξυλώδη βιομάζα παρουσιάζουν πολύ μικρότερες διακυμάνσεις, καθώς τα δέντρα είναι πολυετή. Επομένως, ο διαθέσιμος όγκος παραπροϊόντων από το δασικό τομέα και τη βιομηχανία ξύλου επηρεάζονται περισσότερο από την κατάσταση της αγοράς παρά από τον καιρό γ: Εξετάζοντας τις Ευρωπαϊκές μεγακοινότητες Αστικές εκτάσεις Ο δυτικός τρόπος ζωής σχετίζεται άμεσα με τον καταναλωτισμό. Ένα μεγάλο μέρος των πρώτων υλών που λαμβάνονται από τη γη σε ετήσια βάση διέρχονται από την κοινωνία και σύντομα καταλήγουν ως απόβλητα. Η Eurostat συλλέγει και παρουσιάζει δεδομένα για τα ρεύματα αποβλήτων, μεταξύ άλλων δεδομένων. Η ακόλουθη εικόνα παρουσιάζει την «παραγωγή» οικιακών αποβλήτων από τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το έτος 2008: Εικόνα : «Παραγωγή» οικιακών απορριμμάτων (kg/άτομο.έτος) για τα Ευρωπαϊκά Κράτη, [5, αναζήτηση για waste] Τα οικιακά και βιομηχανικά απόβλητα παρουσιάζουν έναν αριθμό προβλημάτων κατά τη χρήση τους ως καύσιμα, καθώς αποτελούνται από μεγάλο αριθμό αναμεμειγμένων κλασμάτων. Όπως τα στοιχεία για την αγροτική παραγωγή, έτσι και τα στατιστικά δεδομένα για την παραγωγή αποβλήτων, αλλάζουν από χώρα σε χώρα.

11 Κεφάλαιο σελ. 11 Για την Ευρωπαϊκή Ένωση ως σύνολο, ο κύριος παραγωγός απορριμμάτων είναι ο τομέας των κατασκευών / οικοδομών (33 %), ακολουθούμενος από τον εξορυκτικό τομέα (28 %) και τη βιομηχανιά παραγωγής προϊόντων (13 %). Τα αγροτικά και δασικά απόβλητα αντιστοιχούν σε λιγότερο από 2% του συνόλου, ενώ τα αστικά απόβλητα είναι μόλις πάνω του 8%. Μια πολύ γενική εξέταση των οικιακών απορριμμάτων θα δείξει ότι μπορούν να διακριθούν τρία κύρια κλάσματα: «Βιοαποικοδομήσιμα», «Χαρτί + Υφάσματα + Πλαστικό + Γυαλί + Μέταλλα» και «Άλλα υλικά». Η πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει υλικά τα οποία μπορούν να επεξεργασθούν με βιοχημικές μεθόδους και να παράξουν ένα καύσιμο αέριο αποτελούμενο κυρίως από μεθάνιο και διοξείδιο του άνθρακα αλλά και μικρότερες ποσότητες άλλων αερίων. Η βιοχημική διεργασία θα παράξει επίσης ένα στερεό υπόλειμμα, στο οποίο περιέχεται το μεγαλύτερο μέρος των βαρέων μετάλλων των αποβλήτων, μαζί με άλλες ανόργανες και οργανικές ενώσεις. Το δεύτερο κλάσμα περιλαμβάνει το μέρος των αποβλήτων που μπορούν να καούν. Σε πρακτικές εφαρμογές όμως το κλάσμα αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο καύσιμα υλικά αλλά και γυαλί, κεραμικά και μέταλλα. Η καύση αυτού του κλάσματος για την παραγωγή ενέργειας είναι μια ώριμη τεχνολογία ωστόσο, καθώς η ποιότητα του καυσίμου δεν μπορεί να εξασφαλίσει την καθαρότητά του, υπάρχουν Ευρωπαϊκές Οδηγίες όπως και πολύ αυστηροί νόμοι και κανονισμοί στα μεμονωμένα κράτη μέλη σχετικά με τις προϋποθέσεις λειτουργίας και τα όρια εκπομπών των μονάδων καύσης απορριμμάτων. Έτσι, η καύση απορριμμάτων είναι εν γένει μια ακριβή διεργασία, ενώ οι παραγόμενες τέφρες έχουν υψηλό φορτίο βαρέων μετάλλων και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για βελτίωση του εδάφους. Η κατηγορία «Άλλα υλικά» περιλαμβάνει πράγματα όπως πορσελάνες, ηλεκτρονικά, σπασμένα παράθυρα, υλικά μονώσεων από ανακαινίσεις οικιών, υπολείμματα μπογιάς και άλλα. Ωκεάνιο Βόρειο Ηπειρωτικό Μεσογειακό Βέλγιο 39/36/25 Εσθονία - Αυστρία 38/37/25 Βουλγαρία 40/28/32 Δανία 36/29/35 Φινλανδία 38/32/30 Τσεχία 18/20/62 Κύπρος 42/51/ 7 Γαλλία 29/57/14 Λετονία 48/36/16 Γερμανία 36/31/33 Ελλάδα 51/38/11 Ισλανδία - Λιθουανία 50/38/12 Ουγγαρία 41/34/25 Ιταλία 44/48/ 8 Ιρλανδία 37/52/11 Νορβηγία 38/53/ 9 Πολωνία - Μάλτα 60/37/ 3 Λουξεμβούργο 44/48/8 Σουηδία 46/39/15 Ρουμανία 49/44/ 7 Ισπανία 37/50/13 Ολλανδία 35/55/10 Σλοβακία - Πορτογαλία 34/42/24 Σλοβενία - Ην. Βασίλειο 37/50/13 Ελβετία 18/20/62 Πίνακας : Σύσταση οικιακών απορριμμάτων, % στα τρια κύρια κλάσματα, «Βιοαποικοδομήσιμο» / «Καύσιμο» / «Άλλα» Οι αριθμοί στον Πίνακα προέρχονται από διαφορετικές πηγές και είναι μόνο ενδεικτικοί των κατανομών. Παρόλα αυτά, τα δεδομένα δείχνουν ότι οι συνολικές ποσότητες των αποβλήτων που είναι διαθέσιμες για την παραγωγή ενέργειας είναι σημαντικές και ότι τα

12 Κεφάλαιο σελ. 12 κλάσματα αυτά θα πρέπει να θεωρούνται ως μια σημαντική πρώτη ύλη στον ενεργειακό σχεδιασμό. Ένας ενήλικας «παράγει» επίσης γραμμάρια (επί ξηρού) κοπράνων κάθε μέρα. Στις σύγχρονες πόλεις, το υλικό αυτό μεταφέρεται σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων και είναι επίσης μια πιθανή πηγή ενέργειας. Ο συνδυασμός διεργασιών επεξεργασίας νερού και παραγωγής βιοαερίου κερδίζει διαρκώς έδαφος και εδραιώνεται σε όλο και περισσότερο μέρη. Συνεπώς, πηγές βιομάζας δε βρίσκονται μόνο στα αγροτικά και δασικά περιβάλλοντα και οι αστικές περιοχές είναι παραγωγοί βιομάζας. Στο σχεδιασμό νέων συστημάτων παραγωγής ενέργειας από βιομάζα, το γεγονός αυτό δεν πρέπει να αμελείται : Θέματα σχεδιασμού Προφανώς, ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία στο σχεδιασμό ενός αειφόρου ενεργειακού συστήματος είναι η διαθεσιμότητα, το κόστος και η ποιότητα του καυσίμου. Οι πιο προφανείς πηγές καυσίμου είναι αυτές που προέρχονται από τη γεωργία και το δασικό τομέα ωστόσο, άλλες πηγές δεν πρέπει να αγνοηθούν. Τα ζητήματα αυτά θα εξεταστούν αναλυτικότερα στην ενότητα Εδώ παρουσιάζεται μια γενική κατηγοριοποίηση σε τρεις κύριες ομάδες: Μονοετείς καλλιέργειες, για παράδειγμα ποώδεις ή αγροτικές πρώτες ύλες. Η παραγωγή τους γίνεται σε ετήσια βάση και η πραγματική απόδοση της καλλιέργειας μια συγκεκριμένη χρονιά εξαρτάται έντοντα από τις καιρικές συνθήκες. Καθώς η μέση ετήσια απόδοση είναι εξ ορισμού μια τιμή που βρίσκεται στο μέσο του εύρους τιμών, ο σχεδιασμός συστημάτων με βάση την τιμή αυτή θα οδηγήσει σε έλλειψη καυσίμου τα μισά χρόνια και σε πλεόνασμα καυσίμου τα άλλα μισά. Κοινωνικά, βιομηχανικά και κτηνοτροφικά παραπροϊόντα, όπως διαχωρισμένα κλάσματα απορριμμάτων, ιλύες, κοπριά και άλλα παρεμφερή υπολειμματικά παραπροϊόντα δεν είναι εξαρτώμενα από τον καιρό αλλά παρουσιάζουν διακυμάνσεις ανάλογα με την κατάσταση της αγοράς και την κατανάλωση. Οι ετήσιες διακυμάνσεις αυτών των πρώτων υλών είναι συνήθως πιο αργές και λιγότερο ακραίες σε σχέση με τις καλλιέργειες. Πολυετείς καλλιέργειες, όπως η ξυλεία και τα δασικά υπολείμματα, αντανακλούν τη βιομηχανική βάση της περιοχής αλλά εξαρτώνται και από την ακριβή κατάσταση της αγοράς στον τομέα. Επομένως, πάλι θα υπάρχουν διακυμάνσεις από την πλευρά της παραγωγής τις οποίες θα πρέπει να λάβει υπόψη του ο σχεδιαστής του συστήματος. Οι πρώτες ύλες που αναζητούνται συνήθως αναφέρονται ως απόβλητα ή υπολείμματα, καθώς αυτές είναι διαθέσιμες σε χαμηλότερο κόστος. Η ποσότητα αυτών των υλικών δεν είναι γενικά διαθέσιμη σε συνηθισμένες στατιστικές βάσεις δεδομένων. Η ποσοτικοποίηση αυτών των πηγών μπορεί να γίνει με μια από τις ακόλουθες δυο στρατηγικές: Με τη συλλογή πρωτογενών δεδομένων για τον αγροτικό και το δασικό τομέα στην περιοχή σχετικά με την παραγωγή πρωτογενών προϊόντων. Η συνολική ποσότητα των υπολειμμάτων γίνεται με τη χρήση του κατάλληλου λόγου υπολείμματος-προς-κύριο

13 Κεφάλαιο σελ. 13 προϊόν, προσαρμοσμένου στις τοπικές συνθήκες. Η προσέγγιση αυτή απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή στις τοπικές ιδιαιτερότητες, καθώς η παράδοση, ο εξοπλισμός και οι μέθοδοι συλλογής επηρεάζουν όχι μόνο τον ειδική παραγωγή αλλά και το ποσό των υπολειμμάτων που παράγονται ανά kg πρωτογενούς προϊόντος. Για τα αστικά απορρίμματα, η στρατηγική συλλογής πρωτογενών δεδομένων υποννοεί την ανάλυση λεπτομερών στατιστικών για τα τοπικά απόβλητα και την ανάλυση κάθε κλάσματος αυτών. Το μειονέκτημα αυτής της στρατηγικής χαρτογράφησης των τοπικών πηγών βιομάζας είναι ότι τα αποτελέσματα προκύπτουν από την εφαρμογή στατιστικών δεδομένων που αφορούν μια μεγαλύτερη γεωγραφική ενότητα, όπως οι πίνακες που παρουσιάζονται στο κεφάλαιο αυτό, στις εκάστοτε τοπικές ή περιφερειακές συνθήκες. Τα σφάλματα που προκύπτουν από αυτή την προεκβολή δεν μπορούν να υπολογιστούν αλλά ενδέχεται να είναι σημαντικά. Το πλεονέκτημα είναι ότι τα αποτελέσματα είναι ανιχνεύσιμα στην πηγή τους. Η δεύτερη κύρια στρατηγική είναι η διεξαγωγή ερευνών, οι οποίες περιλαμβάνουν συνεντεύξεις με τους παραγωγούς, εταιρείες εφοδιαστικής και άλλους φορείς που εμπλέκονται με τα εξεταζόμενα υλικά. Η εφαρμογή αυτής μεθόδου για τοπικό ή περιφερειακό σχεδιασμό είναι επίπονη και έχει το μειονέκτημα ότι τα αποτελέσματα δεν είναι ανιχνεύσιμα. Το κύριο πλεονέκτημα είναι ότι οι πληροφορίες που λαμβάνονται είναι επικαιροποιημένες και προέρχονται από επαγγελματίες και ειδικούς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Έτσι, ενώ η ποιότητα των αριθμών δεν μπορεί να διασφαλιστεί, τα αποτελέσματα αναφέρονται στην ακριβή περιοχή και είναι επομένως σχετικά με την εφαρμογή σε σχέση με τους αριθμούς που προκύπτουν από επίσημες πηγές που καλύπτουν μεγαλύτερες γεωγραφικές ενότητες.

14 Κεφάλαιο σελ. 14 Αναφορές 1 Kampman B, Fritsche UR et al. BUBE: Better Use of Biomass for Energy. Background Report to the Position Paper of IEA RETD and IEA Bioenergy. Delft/Darmstadt, July Päivinen, R & al 2001, Combining Earth Observation Data and Forest Statistics, European Forest Institute research report 14, EUR EN, ISBN FAO Forest statistics 4 Forest resources of Europe, CIS, North America, Australia, Japan and New Zealand, report ECE/TIM/SP/17, ISBN