Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς. κατά τόν ὅσιο Γέροντα Πορφύριο

Transcript

1 Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς κατά τόν ὅσιο Γέροντα Πορφύριο

2 2

3 3 Ἱερομονάχου Σάββα Ἁγιορείτου Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς κατά τόν ὅσιο Γέροντα Πορφύριο Ἐκδόσεις Ἱ. Κελλίον Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου Κερασιά - Ἅγιον Ὄρος 2010

4 4

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 5 ΠΡΟΛΟΓΟ Σ (Α Ἔκδοσης) ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Β Ἔκδοσης) ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α : Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β :ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ Α ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ- ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΔΑΧΕΣ... 1)ΘΕΟΛΟΓΙΑ-ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ 2)ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ-ΣΩΤΗΡΙΟΛΟΓΙΑ 3)ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΑ 4)ΕΣΧΑΤΟΛΟΓΙΑ 5)ΚΤΙΣΕΟΛΟΓΙΑ 6)ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΤΕΡΟΔΟΞΟΥΣ, ΤΙΣ ΑΛΛΕΣ ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ, ΤΙΣ ΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ. Β ΕΝΟΤΗΤΑ : Η ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΤΟΥ-ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΧΑΡΙΤΩΜΕΝΕΣ ΔΙΔΑΧΕΣ... 1)ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΥΧΗ

6 6 2)ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΑΤΡΙΚΗ, ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ, ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ, ΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ, ΤΙΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΝΟΣΟΥΣ ΚΑΙ ΤΑ ΔΑΙΜΟΝΙΑ ΠΟΥ ΠΑΝΤΑ ΚΡΥΒΟΝΤΑΙ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΑΥΤΕΣ. 3)ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΙΜΙΟ ΣΤΑΥΡΟ, ΤΗΝ ΕΝΘΥΜΗΣΗ ΤΩΝ ΑΜΑΡΤΙΩΝ ΜΑΣ, ΤΗΝ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ, ΤΗΝ ΑΠΛΟΤΗΤΑ - ΑΠΑΛΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΤΗ ΔΕΙΛΙΑ. 4)ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΔΙΚΙΑ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΕΝΟΔΟΞΙΑ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ, ΓΙΑ ΤΟ ΓΑΜΟ, ΓΙΑ ΤΙΣ ΘΛΙΨΕΙΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΔΟΧΗ ΜΕ ΧΑΡΑ ΤΟΥ ΘΕΛΗΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ : ΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ. Α ) Η ΥΠΑΚΟΗ ΤΟΥ. Β )Η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ, Η ΔΙΑΚΡΙΣΗ, Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ, Η ΣΥΝΤΕΤΡΙΜΜΕΝΗ ΚΑΡΔΙΑ ΚΑΙ Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ. Γ ) ΤΑ ΧΑΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ. Δ )Η ΕΥΛΑΒΕΙΑ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΤΟΥ ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

7 7 ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Α Ἔκδοσης) Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί τίς εὐχές τοῦ σεβαστοῦ μας Γέροντα Μαξίμου Ψιλόπουλου -πνευματικοῦ τέκνου τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Πορφυρίου ἐπί 17 ἔτη- ἀποτολμήσαμε μιά πτωχή παρουσίαση τῆς βαθιᾶς θεολογίας καί τῆς ἁγιοτάτης ζωῆς τοῦ ὁσίου γέροντος Πορφυρίου. Σκοπός τῆς παρούσης φτωχῆς ἐργασίας εἶναι ἡ πνευματική οἰκοδομή ὅλων μας, πρός δόξαν τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ. Ἡ θεολογία καί ἡ ζωή τοῦ ὁσίου Γέροντος εἶναι πρότυπα γιά τή δική μας ὀρθοδοξία καί ὀρθοπραξία. Περικλείουν θεραπευτικά μέσα ἔξοχα γιά τήν «ἴαση τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος», κάθε ἀνθρώπου «καταπεπονημένου». Ὁ Θεός νά δώσει μέ τίς εὐχές τοῦ Γέροντος, νά ἐφαρμόσουμε στήν πράξη ὅσα εἴδαμε, ἀκούσαμε καί διαβάσαμε γι αὐτόν, ἔστω καί κατά ἕνα ἐλάχιστο μέρος, ὥστε νά ἀξιωθοῦμε καί τῆς ἐπουρανίου Βασιλείας τοῦ Κυρίου. Ζητῶ τίς εὐχές τῶν ἀναγνωστῶν, γιά νά δίνει ὁ Θεός «μετάνοιαν ὁλόκληρον καί καρδίαν ἐπίπονον εἰς ἀναζήτησίν Του» σέ ὅλους στούς πνευματικούς μου ἀδελφούς καί τέλος καί σέ μένα. Εὐχαριστῶ πολύ ὅλους, ὅσους βοήθησαν στήν ἔκδοση τῆς παρούσης ταπεινῆς ἐργασίας καθώς καί τόν ταπεινό ἱεραπόστολο καί ἐκδότη κ. Στυλιανό Κεμεντζετζίδη. Ἐξαιρέτως εὐχαριστῶ τόν πνευματικό μου πατέρα, Γέροντα Μάξιμο, γιά ὅλα ὅσα ἔκανε καί κάνει γιά μένα, καθώς καί γιά τήν οὐσιαστική συμβολή του σ αὐτό τό ἔργο. Εὐχαριστῶ ὅλους, ὅσους προσεύχονται ἤ θά προσευχηθοῦν γιά τή σωτηρία ὅλων μας. ΠΡΟΛΟΓΟΣ (Β ἔκδοσης) Σύν Θεῷ, μετά τήν ἐξάντληση τῆς Α ἔκδοσης τοῦ μικροῦ πονήματος: «Ἡ θεραπεία τῆς ψυχῆς κατά τόν ὅσιο Γέροντα Πορφύριο», προχωρήσαμε στή Β ἔκδοση, πλήρως ἀναθεωρημένη καί συμπληρωμένη. Προστέθηκε ἕνα καινούργιο βιογραφικό σημείωμα γιά τό Γέροντα σέ ρέουσα γλῶσσα, τό ὁποῖο ἀντικατέστησε αὐτό τῆς Α ἔκδοσης. Προστέθηκε μία ἀρκετά ἐκτενής εἰσαγωγή. Συμπληρώθηκαν περιστατικά μέ αὐτούσια λόγια τοῦ Γέροντα. Ἔγινε ἀναδιάταξη καί συστηματικώτερη παρουσίαση σύνολης τῆς ὕλης. Ἐγινε χωρισμός σέ μικρά κεφάλαια καί ἑνότητες ὅλου τοῦ βιβλίου γιά εὐχερέστερη μελέτη. Ἐπίσης κάποια σημεῖα σχολιάστηκαν περισσότερο, ἐξομαλύνθηκαν γλωσσικά καί ἐκφραστικά - συντακτικά, ἐνῶ ἔγινε προσπάθεια ἐξάλειψης τῶν ἐπαναλήψεων. Παρακαλῶ εὔχεσθε ὥστε καί ἡ παροῦσα ἔκδοση νά ἀποβεῖ πνευματικά ἐπωφελής σέ ὅλους, πρός δόξαν τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ Μας. Εἴθε ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, ὅλοι οἱ Ἅγιοι καί ὁ π. Πορφύριος νά πρεσβεύουν γιά τήν Μετάνοια καί σωτηρία ὅλων μας.

8 24 Φεβρουάριου 2010 Μνήμη τῆς Α καί Β Εὑρέσεως τῆς Τιμίας Κεφαλῆς τοῦ Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου. 8

9 9 ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ Ὁ ὅσιος Γέροντας Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης, κατά κόσμον Εὐάγγελος Μπαϊρακτάρης, γεννήθηκε στίς 7 Φεβρουαρίου τοῦ 1906, στό χωριό Ἅγιος Ἰωάννης Εὐβοίας. Οἱ γονεῖς του ὀνομάζονταν Λεωνίδας Μπαϊρακτάρης καί Ἑλένη, τό γένος Ἀντωνίου Λάμπρου. Ὁ Γέροντας ἀπό μικρός ἀναγκάζεται νά φυλάσσει πρόβατα στό βουνό. Παρακολουθεῖ μόνο τήν Α Δημοτικοῦ καί αὐτήν ὄχι πλήρως. Σέ ἡλικία 7 ἐτῶν πηγαίνει στήν Χαλκίδα, ὅπου ἐργάζεται γιά 2-3 χρόνια. Κατόπιν μεταβαίνει στόν Πειραιᾶ, ὅπου ἐπίσης ἐργάζεται γιά δύο χρόνια σέ παντοπωλεῖο συγγενοῦς του. Στά δώδεκά του χρόνια μεταβαίνει (ὑπερνικώντας τήν ἀγάπη στούς γονεῖς του) στό Ἅγιον Ὄρος. Πόθος του εἶναι νά μιμηθεῖ τή ζωή τοῦ ἀγαπημένου του Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου. Ἐγκαθίσταται στά Καυσοκαλύβια, στήν Καλύβη τοῦ Ἁγίου Γεωργίου. Ἐκεῖ κάνει ἀδιάκριτη καί χαρούμενη ὑπακοή στούς δύο αὐταδέλφους Γέροντες του, τόν ἱερομόναχο-πνευματικό Παντελεήμονα καί τόν γέροντα Ἰωαννίκιο. Σέ ἡλικία 14 ἐτῶν γίνεται μοναχός, παίρνοντας τό ὄνομα Νικήτας, ἐνῶ δύο χρόνια ἀργότερα κείρεται μεγαλόσχημος. Δέν περνᾶ πολύς χρόνος καί ὁ Θεός τοῦ δωρίζει τό διορατικό Χάρισμα. Στά 19 του χρόνια ἀρρωσταίνει πολύ σοβαρά καί ἀναγκάζεται, ἐγκαταλείποντας τό Ἅγιον Ὄρος, νά μεταβεῖ στήν Μονή τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους Λευκῶν, στήν Εὔβοια. Σέ ἡλικία 20 ἐτῶν (στά 1926) χειροτονεῖται ἱερέας στόν Ἅγιο Χαράλαμπο Κύμης, ἀπό τόν ἐπίσκοπο Σιναίου Πορφύριο Γ, ὁ ὁποῖος τοῦ δίδει τό ὄνομα Πορφύριος. Στά 22 του χρόνια γίνεται πνευματικός καί λίγο ἀργότερα ἀρχιμανδρίτης. Γιά ἕνα διάστημα ἐργάζεται ὡς ἐφημέριος καί πνευματικός, σέ διάφορους τόπους στήν Εὔβοια. Στά 1940 ἐγκαθίσταται στήν Ἀθήνα, ὅπου ἀναλαμβάνει καθήκοντα ἐφημερίου καί πνευματικοῦ, στό ἐκκλησάκι τοῦ Ἁγίου Γερασίμου, τῆς Πολυκλινικῆς Ἀθηνῶν (Ὁμόνοια, ὁδός Σωκράτους καί Πειραιῶς). Γιά 33 χρόνια διακονεῖ ἐκεῖ, τόν πονεμένο λαό τοῦ Θεοῦ. Στά 1955 ἐγκαθίσταται στά Καλλίσια, στό μονύδριο τοῦ Ἁγίου Νικολάου. Καλλιεργεῖ τήν γύρω περιοχή καί συγχρόνως ἀσκεῖ τό πνευματικό του ἔργο, μέχρι τό 1978, ὁπότε παθαίνει ἔμφραγμα. Τό καλοκαίρι τοῦ 1979 ἐγκαθίσταται στό Μήλεσι Ἀττικῆς, ἀρχικά σ ἕνα τροχόσπιτο. Ὄνειρό του εἶναι νά χτίσει ἕνα μοναστήρι. Λίγο ἀργότερα μένει σ' ἕνα σπιτάκι ἀπό τσιμεντόλιθους. Στά 1984 μεταφέρεται σέ κτίσμα τοῦ ὑπό ἀνέγερση μοναστηριοῦ. Ἄν καί εἶναι πολύ ἄρρωστος καί τυφλός, ἐργάζεται μέ πολύ ζῆλο γιά τήν ἀποπεράτωση τῆς Μονῆς (Ἱερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτῆρος). Στά 1990, στίς 26 Φεβρουαρίου θεμελιώνει τό Καθολικό τῆς Μονῆς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος. Ἑτοιμάζεται γιά τό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς του μέ γενική ἐξομολόγηση. Στά 1991, ἀρχές τοῦ καλοκαιριοῦ, ἐπιστρέφει στό Ἅγιον Ὄρος, ὅπου διατηροῦσε κελλί ἀπό τά Ἐπιστρέφει στήν Καλύβη τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, στήν Καλύβη τῆς μετανοίας του. Ἐκεῖ κοιμᾶται ὁσιακά, τό πρωί τῆς 2ας Δεκεμβρίου τοῦ Τήν ἑπομένη θάπτεται στό κοιμητήριο τοῦ Κυριακοῦ τῶν Καυσοκαλυβίων (τῆς Ἁγίας Τριάδος), ἁπλά καί ἀθόρυβα, ὅπως τό ἐπιθυμοῦσε.

10 10 Τά τελευταῖα του λόγια, ἦσαν αὐτά τῆς ἀρχιερατικῆς προσευχῆς τοῦ Κυρίου, τά ὁποῖα στή διάρκεια τῆς ζωῆς του πολύ συχνά ἐπαναλάμβανε: «Ἵνα ὦσιν ἕν» 1. Ὅταν θά γινόταν ἡ ἀνακομιδή του, εἶχε δώσει ἐντολή στούς Πατέρες τοῦ Κελλιοῦ του, νά μεταφερθοῦν τά ὀστᾶ του σέ ἄγνωστο σημεῖο, μέσα στό δάσος καί νά ταφοῦν πάλι. Αὐτό καί ἔγινε. Ἀπόφυγε ἔτσι καί τήν μετά θάνατον τιμή καί δόξα ἀπό τούς ἀνθρώπους. 1 Ἰω. 17, 11:«Πάτερ ἅγιε τήρησον αὐτοὺς ἐν τῷ ὀνόματί σου ᾧ δέδωκάς μοι ἵνα ὦσιν ἓν καθὼς ἡμεῖς».

11 11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στήν παροῦσα ταπεινή- καί ὁπωσδήποτε ἐλλειπή- ἐργασία, διακρίναμε τρεῖς θεραπευτικές πηγές, τρεῖς κρουνούς σοφίας, Χάρης καί γνώσης, πού πηγάζουν ἀπό τόν Ὅσιο Γέροντα Πορφύριο καί μποροῦν νά ξεδιψάσουν τήν, βασανισμένη ἀπό τόν πνευματικά καύσωνα τῆς ἁμαρτίας, ψυχή μας. Ὁ πρῶτος θεραπευτικός κρουνός, εἶναι ἡ πνευματική του πορεία, ὁ τρόπος, πού πάλαιψε καί νίκησε τούς τρεῖς ἐχθρούς 2, στόν Ἀόρατο μυστικό πόλεμο. Ὁ δεύτερος κρουνός εἶναι ἡ θεολογία του, τά χαριτόβρυτα λόγιά του, οἱ θεόπνευστες συμβουλές του Ὁ τρίτος κρουνός εἶναι ἡ ἁγία χαριτωμένη προσωπικότητά του ὅπως συντίθεται ἀπό ὅλες τίς θεοαγάπητες ἀρετές καί τά θεοδώρητα χαρίσματά του Ἀντλώντας ἀπό αὐτούς τούς τρεῖς ποταμούς τοῦ «ζῶντος ὕδατος» μποροῦμε νά ποτίσουμε τήν «ἄνυδρη γῆ» τῆς ὕπαρξής μας καί νά λάβουμε θεραπευτική ἀγωγή γιά τήν γεμάτη πνευματικές ἀσθένειες ψυχή μας. Χωρίσαμε τήν παροῦσα μελέτη σέ τρία βασικά κεφάλαια: Α Κεφάλαιο: Ἡ πνευματική πορεία τοῦ Γέροντα ἀπό τή Μετάνοια στή Θεολογία. Β Κεφάλαιο: Τό δόγμα ἡ θεολογία καί ἡ ποιμαντική-συμβουλευτική τοῦ π. Πορφυρίου καί Γ Κεφάλαιο: Τό ἦθος οἱ ἀρετές καί τά χαρίσματά του. Ἀναλυτικώτερα... Ὁ Γέροντας Πορφύριος : λεπτός, «αἰσθηματίας» 3, ὅπως αὐτοαπεκαλεῖτο, χαρισματοῦχος, μέ πλῆθος ἁγιοπνευματικά χαρίσματα, ἁπλούστατος μέσα στή μεγαλοσύνη του, ταπεινός σά μικρό παιδάκι, εὐλαβέστατος καί διακριτικότατος μᾶς θεραπεύει: Α)μέ τόν τρόπο, πού ἀγωνίστηκε πνευματικά περνώντας ἀπό τήν πράξη στή θεωρία. Ἡ γνήσια καί εἰλικρινής μετάνοια τόν ὁδήγησε στήν ἄκρα καί χαρούμενη ὑπακοή ἡ ὑπακοή στήν καθαρά προσευχή ἡ καθαρά προσευχή στήν γνήσια Θεολογία. Β)μέ τήν χαριτόβρυτη διδασκαλία - Θεολογία του. Θεολογεῖ ὀρθοδοξότατα, διότι ζεῖ ὀρθόδοξα καί ζεῖ ὀρθά, διότι ζεῖ μυστηριακά καί μυστικά. Διακρίναμε ἐπί μέρους μικρές ἑνότητες ὥστε νά γίνει μία κατά δύναμη συστηματική παρουσίαση τῆς διδασκαλίας του καί τῶν θεραπευτικῶν προεκτάσεών της. Στήν Α ἑνότητα ἐντάξαμε λόγους τοῦ π. Πορφυρίου γιά: τόν Θεό (Θεολογία) καί γιά τόν Χριστό Μας (Χριστολογία), τόν ἄνθρωπο, τήν ἀνθρώπινη ψυχή (Ἀνθρωπολογία) καί τόν τρόπο πού μπορεῖ κανείς νά σωθεῖ (Σωτηριολογία), τό τί εἶναι Ἐκκλησία, ποῖος εἶναι ὁ σκοπός Της καί πῶς κανείς ἐντάσσεται ὀργανικά σ Αὐτήν (Ἐκκλησιολογία), τά ἔσχατα, γιά τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ (Ἐσχατολογία), 2Οἱ τρεῖς ἐχθροί εἶναι:ὁ κόσμος(κοσμικό φρόνημα), ὁ ἀρχέκακος(διάβολος) καί ὁ παλαιός ἄνθρωπος(πάθη). 3 Γ. Παπαζάχου, καθ. Καρδιολογίας, ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία γιά τό Γέροντα Πορφύριο.

12 12 τήν κτίση (Κτισεολογία), τούς ἑτερόδοξους, τίς ἄλλες θρησκεῖες καί τό διάβολο, Στήν Β ἑνότητα ἐντάξαμε λόγους- συμβουλές τοῦ Γέροντα γιά: ποικίλα ἄλλα θέματα ὅπως γιά τά ψυχολογικά προβλήματα, γιά τό γάμο, γιά τήν ἐργασία, γιά τόν πνευματικό ἀγώνα κ.λ.π. Γ) μέ τό ἦθος του (τήν ἐξαγιασμένη προσωπικότητά του). Διακρίναμε καί ἐδῶ ἐπί μέρους ἑνότητες γιά μία συστηματικώτερη παρουσίαση τῶν στοιχείων τῆς προσωπικότητας τοῦ Γέροντα καθώς καί σχετικῶν μέ αὐτά λόγων του. Ὁ Γέροντας προβάλλει ὡς ψυχοθεραπευτικό πρότυπο, ὡς ἕνας ἀληθινά θεραπευμένος ἄνθρωπος καί μᾶς διδάσκει μέ: τήν ὑπακοή του, τήν μετάνοιά του, τήν συντετριμμένη του καρδία, τήν ταπείνωση, τήν συνεχή Ἐξομολόγηση καί Θεία Κοινωνία του, τήν εὐλάβειά του, τήν ἀδιάλειπτη προσευχή καί τόν Θεῖο Ἔρωτά του, τήν θυσιαστική ἀνιδιοτελή ἀγάπη του γιά ὅλους, τήν σωματική κακοπάθεια, τή φιλοπονία καί τήν γενικότερη ἄσκηση του. Ὅλη του ἡ ζωή, ὁ Χριστός. Τό πᾶν ὁ Χριστός. Πνευματικός ἀγώνας, δόγμα καί ἦθος 4, ἀλήθεια καί ζωή, πίστη καί ἔργα, ἀλληλένδετα καί ἀξεχώριστα, συνοψίζονται σέ μιά λέξη: «Χριστός». 4 Τό θέμα τοῦ δόγματος καί τοῦ ἤθους γενικά εἶναι τεράστιο, διότι οὐσιαστικά ἀγκαλιάζει τό εἶναι τῆς Ἐκκλησίας καί τό εἶναι τῶν πιστῶν. Περιέχει ὅλη τήν πίστη μας καί ὅλη τήν ἁγιοπνευματική ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Εἶναι ἀδύνατο (διότι σέ τελευταία ἀνάλυση ἀποτελεῖ μυστήριο καί μάλιστα μέγα), νά τό ἐκδιπλώσει κανείς μέσα σέ λίγες σελίδες, ἔστω καί ἄν ἀφορᾶ σέ ἕνα μόνο σύγχρονο ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας μας. Ὅπως τό σύνταγμα τῆς χώρας καθορίζει σέ γενικές γραμμές τή ζωή τῶν πολιτῶν, ἔτσι πρέπει, τηρουμένων βεβαίως τῶν ἀναλογιῶν, νά ἐκλάβουμε καί τό δόγμα στή ζωή τῶν πιστῶν. Τό δόγμα εἶναι αὐτό, πού ἡ Ἐκκλησία ἔχει καθορίσει ὡς πιστευτέο, ἑπομένως εἶναι τό περιεχόμενο τῆς πίστης ἀκριβῶς ὁριοθετημένο. Τό δόγμα εἶναι αὐτό, πού ὁριοθετεῖ τή ζωή τῶν πιστῶν μέσα στά πλαίσια τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ζωή τῶν πιστῶν ἀπό τήν ἄλλη μεριά εἶναι τό ἦθος. Αὐτό ἀγκαλιάζει τήν ὁλότητα τῶν δραστηριοτήτων τοῦ ἀνθρώπου, δέν εἶναι κάτι ἐπιμέρους. Ὅ,τι κι ἄν κάνει κανείς, εἶναι ἦθος. Αὐτά λοιπόν τά δύο πράγματα δέν μποροῦν νά αὐτονομοῦνται. Ἡ μεγαλύτερη αἵρεση εἶναι ἡ αὐτονόμηση αὐτων τῶν δύο πραγματικοτήτων. Ἡ πίστη καί ἡ ζωή, τό δόγμα καί τό ἦθος, πρέπει νά θεωροῦνται ὀντολογικά, πραγματικά, στό εἶναι τους, ἑνωμένα. Ὅπως, τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν, εἶναι οἱ δυό φύσεις τοῦ Χριστοῦ, πραγματικά ἑνωμένες στό πρόσωπο τοῦ Θεοῦ Λόγου, σύμφωνα μέ τόν ὅρο τῆς Τετάρτης Οἰκουμενικῆς Συνόδου, δηλαδή ἀδιαιρέτως, ἀχωρίστως, ἀτρέπτως καί ἀσυγχύτως ἔτσι καί αὐτά. Τό δόγμα δέν εἶναι κάτι τό σκληρό καί ἄκαμπτο, ὅπως νομίζουν κάποιοι, τό ὁποῖο ἐπιβάλλεται ἄνωθεν εἶναι ἕνα πλαίσιο ζωῆς. Εἶναι ἡ διατύπωση τῆς ἀλήθειας, ὡς περιεχόμενο ὅμως ζωῆς, ἡ ὁποία ἁπλῶς βάζει κάποια ὅρια στή ζωή. Ὅταν κανείς ὑπερβεῖ αὐτά τά ὅρια, τότε ἡ ἐκτροπή, ἄν δέν ὑπαρξει μετάνοια, εἶναι θανάσιμη. Αὐτό σημαίνει ὅτι τό δόγμα, ἐνῶ λέει τί εἶναι αὐτό πού πιστεύουμε, δέν ἐξαντλεῖ τό περιεχόμενό του ἁπλῶς μᾶς βάζει ἐκεῖνα τό ὅρια, ἀπό τά ὁποῖα ἐάν ἐκτραποῦμε συνειδητά, ξέρουμε ἐκ τῶν προτέρων ὅτι ἔχουμε ἀκυρώσει τήν ἴδια μας τή ζωή. Μιλᾶμε βεβαίως πάντοτε γιά τήν ἐν Χριστῷ ζωή. Ἄν δηλαδή, μέ ἄλλα λόγια, ἕνας δέν πιστεύει σωστά στό Τριαδικό δόγμα, καί σφάλλει ἐν γνώσει του, ἔστω καί ἐλάχιστα, ὅσον ἀφορᾶ σ αὐτό, μᾶς λένε οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, αὐτό τό «ἐλάχιστα», τόν βγάζει ἔξω ἀπό αὐτό τό πλαίσιο τῆς ζωῆς (δηλαδή ἔξω ἀπό τήν Ἐκκλησία). Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι οἱ δύο πραγματικότητες, τό δόγμα καί τό ἦθος, ἡ πίστη καί ἡ ζωή, ἀλληλοπεριχωροῦνται. Ἄν κανείς δέν πιστεύει σωστά, δέν μπορεῖ νά ζεῖ σωστά. Ὁ Θεός δέν περνᾶ στή ζωή του, οὔτε καί ἐνεργεῖ δι αὐτοῦ. Στούς ἁγίους μας ὅμως ἀντιθέτως, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ζώσα σχέση μέ τόν Θεό, ὁ Θεός

13 13 Ἡ θεολογία του εἶναι καρπός τῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ζωῆς του. «Οἱ λόγοι του εἶναι μιά ὁλόκληρη βιωματική, ἐμπειρική δογματική τῆς Ἐκκλησίας μας» 5. Τό πνεῦμα του εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα Αὐτό, πού ὁ ἴδιος ἄφησε να ἐνεργοποιηθεῖ διά τῆς μετανοίας του καί νά φανερωθεῖ διά τῆς ἐξαγιασμένης προσωπικότητάς του, ζώντας μέσα στήν ὑπακοή, στήν ἄσκηση, στή μετάνοια, στήν μυστηριακή ζωή. Κινούμενος μέ «λαχτάρα» καί «πόθο» ἀγάπησε τόν Θεό περισσότερο ἀπό ὁ,τιδήποτε ἄλλο. Ἄν καί χαριτώθηκε μ ἕνα πλῆθος ἁγιοπνευματικῶν χαρισμάτων, παρέμεινε σέ μιά ἄκρα ταπείνωση μέχρι τῆς κοιμήσεώς του, λέγοντας: «δέν εἶμαι χριστιανός ὀρθόδοξος, ἀλλά προσπαθῶ νά γίνω» 6. Μέχρι σήμερα δέν θέλησε νά γίνει γνωστό τό ποῦ βρίσκονται τά ἁγιασμένα λείψανά του, μισώντας κάθε ἀνθρώπινη δόξα καί ὑστεροφημία. Ἐμβαθύνει μέ καταπληκτική εὐκολία σέ Παλαιά καί Καινή Διαθήκη, καί ἑρμηνεύει αὐθεντικά τίς θεόπνευστες Γραφές διότι ἔχει τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, πού τόν φωτίζει. «Ἀκτινογραφεῖ» πνευματικά, ἀλλά καί σωματικά, αὐτούς, πού κατά Θεόν θέλει, μέ τά χαρίσματα πού ἔχει. Ἡ θεολογία του καί ἡ ζωή του εἶναι μιά διαρκής δοξολογία τοῦ «ἐν Ἁγίοις θαυμαστοῦ» Τριαδικοῦ Θεοῦ. Ἡ ἀπόπειρά μας, μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, νά προσεγγίσουμε κάπως: α)τήν πνευματική πορεία καί ζωή, β)τό δόγμα-διδασκαλία του καί γ) τό ἦθοςπροσωπικότητα τοῦ Γέροντα διαπιστώσαμε 7 ὅτι αὐτά τά τρία ἀλληλοσυμπλέκονται 8. ἐνεργοῦσε καί συνεχίζει νά ἐνεργεῖ δι αὐτῶν. Στήν περίπτωση τῶν Ἁγίων ἔχουμε καί τήν ἔξωθεν καλή μαρτυρία (τῶν ἄλλων ἀνθρώπων πού τούς γνώρισαν) ὅτι ὄντως ὁ Θεός ἐνεργεῖ δι αὐτῶν. Ὅταν κάποιος δέν πιστεύει σωστά καί γιά παράδειγμα ἀπορρίπτει τόν Χριστό, ὁ Χριστός μᾶς εἶπε ὅτι αὐτός δέ δέχεται οὔτε τόν Θεό Πατέρα. Τότε αὐτός ὁ ἄνθρωπος δέν ἔχει τόν Θεό Πατέρα ἀλλά, ὅπως εἶπε ὁ Χριστός, συζητώντας μέ τούς Ἰουδάίους, πού δέν τόν δέχονταν, ἔχει γιά πατέρα τό σατανά καί αὐτοῦ τό θέλημα κάνει. Δέν μπορεῖ νά ζήσει σωστά, διότι ἀφοῦ δέν δέχεται τόν Θεό, δέν Τόν ἀφήνει νά ἐνεργήσει μέσα του. Ὁ Χριστός μᾶς εἶπε: «χωρίς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν», ἄρα κανένα καλό δέν μποροῦμε νά κάνουμε χωρίς τόν Θεό («Πᾶσα δόσις ἀγαθή καί πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθεν ἐστί καταβαῖνον»). Ζεῖ ἔτσι ὁ ἄνθρωπος αὐτός μιά σατανοκρατούμενη ζωή, ἐπειδή δέν πιστεύει σωστά. Τό ἀλλοιωμένο δόγμα συνεπάγεται ἀλλοτριωμένη ζωή (ἦθος) καί ἡ ἀλλοτρίωση ἀπό τήν ὀρθόδοξη ζωή, πού εἶναι ζωή μετανοίας καί ταπεινώσεως, ὁδηγεῖ στήν κατασκευή ἀλλοτρίων δογμάτων, τά ὁποῖα θά στεγάσουν αὐτή τήν ἀνορθόδοξη ζωή. Αὐτό συνέβη μέ τήν Παπική «λεγόμενη Ἐκκλησία», ἡ ὁποία λόγῳ τοῦ «μεγάλου ἐγωισμοῦ» (παρέκκλιση ἀπό τό ὀρθόδοξο ἦθος) τοῦ Πάπα (λόγια τοῦ π. Πορφυρίου), εἰσήγαγε καί διατηρεῖ τό πρωτεῖον, τό «ἀλάθητο», τό Filioque καί πλεῖστα ἄλλα δόγματα, πού συνιστοῦν παρέκκλιση ἀπό τό ὀρθό δόγμα. [Τά ἀνωτέρω εἶναι βασισμένα σέ ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ καθηγητοῦ Δ. Τσελεγγίδη μέ θέμα: «Δόγμα καί ἦθος», πού ἔγινε στή Θεσσαλονίκη στίς στή ΧΦΕ (κτίριο «Φάρος»)]. 5 Μητρ. ἱεροθέου Βλάχου, Βίος καί Λόγοι τοῦ γέροντος Πορφυρίου, Ἀπρίλιος 2003, Περιοδικό Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση, (στό ἑξῆς: Ἐκκλησιαστική Παρέμβαση). 6 Τό πνεῦμα τό ὀρθόδοξον εἶναι τό ἀληθές, ἀπομαγνητοφωνημένη συνομιλία τοῦ Γέροντος Πορφυρίου μέ φίλους τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν πού ἔγινε τό 1989, ἔκδοσις Γυναικείου ἡσυχαστηρίου «Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος», Κ.Π. 3. (στό ἑξῆς: Τό πνεῦμα τό ὀρθόδοξον εἶναι τό ἀληθές). 7 Tό ἴδιο θά διαπιστώσει καί ὁ ἀναγνώστης. 8 Τί εἶναι ὅμως ἐκεῖνο πού προηγεῖται σ αὐτή τή σχέση δόγματος καί ἤθους; Δόγμα καί ἦθος εἶναι δύο ὄψεις τοῦ ἰδίου πράγματος. Δέν μπορεῖ τό ἕνα νά χωρίζεται ἀπό τό ἄλλο. Πολλές φορές γίνεται λόγος γιά τό τί πρέπει νά προηγεῖται καί τί πρέπει νά ἕπεται, ἤ ποιό εἶναι τό σημαντικότερο. Οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, μᾶς εἶπαν ὅτι προηγεῖται ἡ πίστις καί ἐκεῖνο πού ἕπεται εἶναι ἡ ζωή, εἶναι ἡ ἀγάπη. Προϋπόθεση ἑπομένως τῆς ὀρθῆς ζωῆς τοῦ πιστοῦ, εἶναι ἡ ὀρθή πίστις. Ἄς θυμηθοῦμε ἐδῶ, αὐτό πού λέει ὁ Χριστός μας, ὅτι πρέπει νά εἴμαστε «φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις καί ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί». Ἑρμηνεύοντάς το, ὁ ἱερός Χρυσόστομος λέει, ὅτι ἡ φρονιμάδα τοῦ ὄφεως ἔγκειται στό ὅτι, ὅταν κινδυνεύει, προφυλάσσει τό κεφάλι του. Ἄν δέν μπορεῖ νά βάλει ὁλόκληρο τό σῶμα του κάτω ἀπό μιά

14 14 Ἡ ὀρθόδοξη Πνευματική ἀγωνιστική πορεία τοῦ π. Πορφυρίου, ὁδήγησε στή διαμόρφωση μιᾶς ὀρθόδοξης δογματικῆς συνείδησης καί ἑνός ὀρθοδοξοτάτου ἤθους. Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, θά ἐπικεντρωθοῦμε στά οὐσιώδη, ὥστε νά μή χαθεῖ ὁ στόχος τοῦ παρόντος ταπεινοῦ πονήματος: Ἡ θεραπεία τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς μέσα ἀπό τή μελέτη τῆς ζωῆς, τῆς διδασκαλίας καί τῆς προσωπικότητας τοῦ ὁσίου πατρός ἡμῶν Πορφυρίου. Ἄς εὐχηθοῦμε ἡ συγκομιδή τῶν πολύτιμων πνευματικῶν θεραπευτικῶν μαργαριταριῶν πού θά προκύψει ἀπό τήν μελέτη νά εἶναι πλούσια καί ἀνακαινιστική τῶν ψυχῶν ὅλων μας, πρός δόξαν τοῦ Παναγίου Τριαδικοῦ Θεοῦ μας, διά πρεσβειῶν τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, πάντων τῶν Ἁγίων καί τοῦ ὁσίου Πατρός ἡμῶν Πορφυρίου. Ἀμήν! πέτρα, τό ὀλιγότερο διασφαλίζει αὐτό, πού τοῦ εἶναι ἐντελῶς ἀπαραίτητο, δηλαδή τό κεφάλι του. Τό σῶμα του, ἄν τυχόν συμβεῖ νά τό χτυπήσει κανείς, καί νά τό κόψει, ἐξακολουθεῖ νά ζεῖ, ἐπειδή τό κεφάλι εἶναι ἀκέραιο. Κατ ἀνάλογο τρόπο, λέει ὁ ἱερός Πατήρ καί ἐμεῖς στό θέμα τῆς πίστεως δέν κάνουμε κανένα συμβιβασμό κυρίως αὐτήν θέλουμε νά διασώσουμε. Βέβαια, ὅποιος ἔχει τήν ὀρθή πίστη δέ σημαίνει ὅτι αὐτομάτως καί σώζεται. Θά πρέπει ὁπωσδήποτε νά ὑπάρχει καί ἡ συνέπεια αὐτῆς τῆς ὀρθῆς πίστης, πού εἶναι ἡ ὀρθή ζωή. Ἄν δέν συντρέχουν ἀμφότερα, τότε μπορεῖ νά φτάσουμε μέχρι καί τόν δαιμονισμό. Ὁ διάβολος, ὅπως εἶναι γνωστό, πιστεύει καί γνωρίζει πολύ καλά ποιός εἶναι ὁ Θεός, ἀφοῦ κάποτε Τόν ζοῦσε καί Τόν ὑπηρετοῦσε ὡς Ἑωσφόρος. Χρειάζεται ἑπομένως μαζί μέ τή φρονιμάδα τοῦ ὄφεως (=ἀκέραιη πίστη) νά ὑπάρχει ὁπωσδήποτε καί τό δεύτερο ἥμισυ, ἡ ἀκεραιότητα τῆς περιστερᾶς, (=ἡ ἁγνότητα δηλαδή τῆς ζωῆς). Τά ἀνωτέρω δέν σημαίνουν ὅτι εἶναι δευτέρας κατηγορίας ἡ ζωή, σέ σχέση μέ τό δόγμα. Ἡ ζωή ἔχει γιά τό δόγμα τήν ἴδια σημασία, πού ἔχει τό ἀντίκρυσμα τοῦ χρυσοῦ, γιά τό κυκλοφοροῦν χρῆμα. Εἶναι γνωστό ὅτι τό κυκλοφοροῦν χρῆμα γιά νά εἶναι ἔγκυρο, θά πρέπει ὁπωσδήποτε νά ὑπάρχει ἕνα ἀντίστοιχο ἀντίκρυσμα χρυσοῦ. Κατ ἀναλογίαν καί ἡ ἀκεραιότητα τῆς πίστης (=τό κυκλοφοροῦν χρῆμα) δέ διασφαλίζει τή σωτηρία μας, ἐάν δέν ὑπάρχει καί ἡ ὀρθή ζωή (=τό ἀντίκρισμα σέ χρυσό). Ἡ ζωή μας λοιπόν, ἡ ὁποία «κέκρυπται ἐν Χριστῷ», ἔχει αὐτή τήν τεράστια βαρύτητα. [Τά ἀνωτέρω εἶναι βασισμένα σέ ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία τοῦ καθηγητοῦ Δ. Τσελεγγίδη μέ θέμα: «Δόγμα καί ἦθος», πού ἔγινε στή Θεσσαλονίκη στίς στή ΧΦΕ (κτίριο «Φάρος»)].

15 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ (ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΤΑΝΟΙΑ ΣΤΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ) Ἡ πνευματική του Διαθήκη. Ὁ ὅσιος Γέροντας, ἱερομόναχος π. Πορφύριος Καυσοκαλυβίτης (7/2/1906-2/12/1991), ἕνας ἀπό τούς μεγάλους τῆς Βασιλείας τῶν Οὐρανῶν, μέ ἁπλά, ἀπέριττα λόγια, σ ἕνα ταπεινο σημείωμα-πνευματική Διαθήκη, πού βρέθηκε μετά τήν κοίμησή του, μᾶς σκιαγραφεῖ τή πνευματική του πορεία καί συνοψίζει τή διδασκαλία του. Συνάμα φανερώνει, χωρίς νά τό θέλει, τήν ἐξαγιασμένη προσωπικότητά του. Διαλάμπει σ αὐτό ἡ τέλεια ταπεινοφροσύνη του καθώς καί ἡ μεγίστη ἀγάπη του πρός Θεό καί ἀνθρώπους. Ἐπίσης μέσῳ αὐτοῦ ἐξομολογεῖται δημόσια στό Θεό γιά τίς «πολλές του ἁμαρτίες» ἐνῶ συγχρόνως ζητᾶ συγγνώμη ἀπό ὅλους, ὅσους στενοχώρησε. Ὁ Γέροντας θεωρεῖ τόν ἑαυτόν του σάν ἕναν πάρα πολύ μεγάλο ἁμαρτωλό, πού δέν ἔχει θέση στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἐντούτοις δέν ἀπελπίζεται, ἀλλά προσδοκᾶ τό Θεῖο Ἔλεος, τήν σπλαχνική Πατρική ἀγάπη. Ἀποκαλύπτει, κατ ἀρχήν τό πῶς ξεκίνησε τήν ἐν Χριστῷ ζωή του. Ὅπως γράφει, ἡ ἐπιθυμία γιά τή μοναχική ζωή, τοῦ δημιουργήθηκε, ὅταν διάβασε τόν βίο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου. Θέλοντας νά μιμηθεῖ τόν ἀγαπημένο του Ἅγιο Ἰωάννη, φεύγει -ἔπειτα ἀπό πολύ ἀγώνα- κρυφά ἀπό τούς γονεῖς του, γιά τό Ἅγιον Ὄρος. Τούς δύο αὐταδέλφους γέροντες του, τόν πατέρα Παντελεήμονα καί τόν πατέρα Ἰωαννίκιο, τούς ἀγάπησε «ἐν Χριστῷ ὑπερβαλλόντως». Ἡ εὐχή τους τόν στήριζε. Τούς ἔκανε ἄκρα ὑπακοή. Αὐτή ἡ ὑπακοή τόν βοήθησε πάρα πολύ, στό νά ἀγαπήσει «ἐξ ὅλης καρδίας» τόν Θεό ἀλλά καί νά πάρει ἀπό τόν Θεό, ὅλα αὐτά τά ὑπέροχα πνευματικά χαρίσματα, τά ὁποῖα, σύν Θεῷ, θά παρουσιάσουμε στή συνέχεια. Ἡ χαρούμενη καί ἄκρα αὐταπάρνησή του τόν ἔκανε πραγματικά νά χαρεῖ τήν ἀσκητική του ζωή 9 καί νά ζήσει ἀληθινά, ὡς μιμητής τοῦ Πρώτου καί Τέλειου Ὑποτακτικοῦ, τοῦ Κυρίου Ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἡ συνέχεια τῆς ζωῆς του, ὅπως γράφει, τόν φόρτωσε μέ πολλές ἁμαρτίες. Δέν ἔπαψε ὅμως πάντα νά προσπαθεῖ κάνοντας ταπεινά προσευχή καί μελετώντας τά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας μας. Τό ἴδιο εὔχεται καί γιά μᾶς καί μᾶς παρακινεῖ νά τό κάνουμε, ὥστε νά ἀξιωθοῦμε ὅλοι νά μποῦμε ἀπό τώρα στήν ἐπίγεια ἄκτιστη Ἐκκλησία, δηλαδή νά ζήσουμε «ἐν Χριστῷ». 9 Ἱερομονάχου Πορφυρίου, Ἐπιστολή γέροντος Πορφυρίου πρός τά πνευματικά του παιδιά, Ἐν Καυσοκαλυβίοις τῇ 4/17 Ἰουνίου 1991 (στό ἑξῆς: Ἐπιστολή Γέροντος Πορφυρίου).

16 Ἡ ἀνταπόκρισή του στήν Θεία κλήση μέ :α) τήν ἄσκηση καί β) τήν συμμετοχή του στά Ἅγια Μυστήρια. 16 Ὁ μακαριστός Γέροντας ἄν καί εἶχε πλημμελή ἐγκύκλεια παιδεία (μόλις στήν Α Δημοτικοῦ φοίτησε γιά λίγο), ἐν τούτοις κατέστη ἕνας ἀπό τούς κορυφαίους θεολόγους καί- στή συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας- ἁγίους τοῦ 20 ου αἰώνα. Τό Ἅγιο Πνεῦμα τόν σόφισε, ἀφοῦ τόν βρῆκε πρόθυμο συνεργό στό ἔργο Του. Ὁ Ἀγαθός Παράκλητος ἐνεργεῖ τήν κάθαρση, τόν φωτισμό καί τήν θέωση τῶν ἀνθρώπων. Ἐργάζεται ὅμως αὐτό τό ἔργο, σ αὐτούς τούς ἀνθρώπους, πού Τοῦ τό ἐπιτρέπουν. Ἐνεργεῖ ἡ θεοποιός Θεία Χάρη σ ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι μετανοοῦν ἀληθινά. Ὁ Κύριος «κρούει τήν θύρα» ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Καμμιά θύρα δέν παραβιάζει. Περιμένει νά Τοῦ ἀνοίξουμε καί νά Τόν εἰσαγάγουμε αὐτοπροαίρετα, στόν «οἶκο» μας, στήν ζωή μας. Τό «ἄνοιγμα τῆς πόρτας» εἶναι ἡ μετάνοια μας, ἡ ὁποία ἐκφράζεται μέ τήν ὑπακοή μας στίς ἐπιταγές τοῦ Χριστοῦ Μας, τῆς Ἁγίας Μας Ἐκκλησίας. Ἡ ὑπακοή στόν Χριστό μας ἐπιτυγχάνεται ἄν ζήσουμε: α)ἀσκητικά-ἡσυχαστικά (μέ ἐγκράτεια, ἁγνότητα, σωφροσύνη, ἀδιάλειπτη προσευχή, ἀκτημοσύνη, ἀκενοδοξία, ἀφιλαργυρία, σωματική κακοπάθεια) καί β)μυστηριακά ( μέ συχνή συμμετοχή στά δύο κατεξοχήν ἁγιαστικά Μυστήρια, τήν Ἱερά Ἐξομολόγηση καί τήν Θεία Κοινωνία). Αὐτά τά δύο, εἶναι τό «ναί» τοῦ ἀνθρώπου στήν πρόσκληση-πρόκληση τοῦ Θεοῦ γιά σωτηρία. Τότε μόνο, ὁ Θεός εἰσέρχεται στή ζωή μας μέ τήν θεοποιό του ἐνέργεια καί διακονεῖ τήν θέωση τῆς ὕπαρξής μας. Ὁ Γέροντας Πορφύριος ἔζησε κατ αὐτόν τόν τρόπο (δηλαδή ἀσκητικά καί μυστηριακά) ἀπό τήν πολύ μικρή του ἡλικία γιαυτό καί ὁ Κύριος πολύ σύντομα τόν ἐκαθάρισε καί τόν ἔκανε «σκεῦος ἐκλογῆς» Του. «Πράξις θεωρίας ἐπίβασις». Ἀπό τή Μετάνοια στή Θεολογία... Ἡ ἀσκητική καί καθαρτική «πράξη», ὁδήγησε τόν Γέροντα Πορφύριο στή «θεωρία» καί τήν ἐμπειρική θεολογία. Πράξη σύμφωνα μέ τήν Πατερική Θεολογία εἶναι ἡ πρακτική τήρηση τῶν ἐντολῶν δηλαδή: α)ἡ ἐγκράτεια στό φαγητό, στόν ὕπνο, στή σωματική ἀνάπαυση, β) ἡ ἀδιάλειπτη προσευχή καθώς καί ἡ ἀκτημοσύνη μαζί μέ τήν ὑπακοή καί τήν παρθενία. Παρθενία δέ, δέν εἶναι μόνο ἡ καθαρότης τοῦ σώματος ἀλλά καί τοῦ νοῦ. Αὐτό σημαίνει ἐκκοπή ὅλων τῶν πονηρῶν, βλάσφημων καί αἰσχρῶν λογισμῶν. γ)ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τόν πλησίον μέ ὅ,τι αὐτή συνεπάγεται Θεωρία πάλι, σύμφωνα μέ τήν Πατερική Θεολογία, εἶναι ἡ διά τοῦ καθαροῦ νοῦ θέα τοῦ Θεοῦ καί γνώσις τῶν Θείων Μυστηρίων. Ἡ γνώσις αὐτή δέν εἶναι ἐγκεφαλική-θεωρητική ἀλλά ὄχι βιωματική-ὑπαρξιακή καί ἐπιτυγχάνεται διά τοῦ κεκαθαρμένου νοῦ. Ὅταν ὁ μετανοημένος ἄνθρωπος καθαρισθεῖ διά τῆς καθαρτικῆς Θείας Χάριτος 10, τότε ὁ ἄνθρωπος αὐτός δέχεται τήν Θεία Ἔλλαμψη καί τοῦ δίδεται λόγος 10 Ἡ Θεία Χάρη ἀρχίζει νά ἐνεργεῖ σ ἐκεῖνον τόν ἄνθρωπο, πού μετανοεῖ καί ἀρχίζει νά τηρεῖ τίς ἐντολές.

17 17 ἀπό τόν Θεό, γιά τόν Θεό. Αὐτός τότε «θεωρεῖ τόν Θεό», γίνεται ἀληθινός Θεολόγος. Ὁμιλεῖ ἀπό τήν ἐμπειρία του καί ὄχι στοχαστικά γιά τόν Θεό. «Βούλει θεολόγος γενέσθαι ποτέ, καί τῆς Θεότητος ἄξιος; Τάς ἐντολάς φύλασσε διά τῶν προσταγμάτων ὅδευσον πρᾶξις γάρ ἐπίβασις θεωρίας» 11, μᾶς διδάσκει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος. Δηλαδή: «Θέλεις νά γίνεις θεολόγος καί ἄξιος τῆς Θεότητας; Φύλαγε τίς ἐντολές προχώρησε στό δρόμο σου τηρώντας τά προστάγματα (τοῦ Θεοῦ) διότι ἡ πράξη εἶναι αὐτή, πού ὁδηγεῖ στήν θεωρία». Ἡ Ὑπακοή ὁδηγεῖ στήν Προσευχή καί ἡ Προσευχή στή Θεολογία Βασικό στοιχεῖο τῆς πράξεως εἶναι ἡ ὑπακοή σέ πνευματικό Πατέρα. «Ἡ ὑπακοή φέρει τόν ἄνθρωπο, ὄχι μόνο σέ ἀπάθεια σωματική, ἀλλά καί πνευματική» 12, δίδασκε ἕνας ἄλλος μεγάλος σύγχρονος Γέροντας, ὁ π. Ἐφραίμ Κατουνακιώτης. Ἀπό τήν ὑπακοή πάλι πηγάζει ἡ προσευχή, πού μυσταγωγεῖ τόν ἄνθρωπο στά Θεῖα Μυστήρια. Ἔλεγε πάλι ὁ π. Ἐφραίμ, ἀκολουθώντας τούς Ἁγίους Πατέρες: «Θέλεις νά ἀποκτήσεις προσευχή; Θέλεις, ὅταν λές τό Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, νά τρέχουν τά δάκρυα ποτάμι ἀπό τά μάτια σου; Θέλεις νά ζήσεις τή ζωή τῶν ἀγγέλων; Eὐλόγησον, νά ναι εὐλογημένο. Ὑπακοή» 13. Ἀπό τήν ἀληθινή προσευχή στή συνέχεια, πηγάζει ἡ γνήσια θεολογία. «Eἰ θεολόγος εἶ, προσεύξῃ ἀληθῶς, καί εἰ ἀληθῶς προσεύξῃ, θεολόγος εἶ» 14. Αὐτή εἶναι ἡ κοινή πατερική θέση. Δηλαδή: «Ἐάν εἶσαι ἀληθινά θεολόγος, τότε θά (τό ἀποδείξεις μέ τό νά) προσεύχεσαι ἀληθινά, καί ἐάν ἀληθινά προσεύχεσαι, τότε εἶσαι καί (πραγματικός) θεολόγος». Ἡ προσευχή ὁδηγεῖ στήν ἀληθινή θεολογία καί ὁ γνήσιος θεολόγος ἀποδεικνύεται ἀπό τήν καθαρή προσευχή του. Ὁ Θεῖος Ἔρωτας εἶναι τό κύριο θεραπευτικό μέσο τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς. Ὁ π. Πορφύριος: α)μέ τή «χαρούμενη καί ἄκρα» ὑπακοή του καί β) μέ τήν ἀδιάλειπτη προσευχή του κατέστη θεοδίδακτος καί «θείῳ ἔρωτι πτερούμενος». Ἡ ψυχή του θεραπεύτηκε. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος δοθεῖ στόν Θεῖο Ἔρωτα, δέχεται ἐντός του τόν Χριστό, τόν ἀληθινό Ἰατρό τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων μας. Βρίσκει τότε ὁ ἄνθρωπος τήν κρυμμένη «ἐντός αὐτοῦ» Βασιλεία, πού τοῦ χαρίστηκε δωρεάν μέ τό Ἅγιο Βάπτισμα καί τό Ἅγιο Χρίσμα. 11 TLG, Work # to Work # Γέροντας Ἐφραίμ Κατουνακιώτης, Ἔκδοση Ἱ. Ἡσυχαστηρίου «Ἅγιος Ἐφραίμ», Κατουνάκια Ἁγίου Ὄρους, 2000, σελ. 161( στό ἑξῆς : Γέροντας Ἐφραίμ Κατουνακιώτης). 13 Γέροντας Ἐφραίμ Κατουνακιώτης σελ TLG, Work # to Work #

18 18 Ὁ Γέροντας συμβούλευε πάντα ὅτι πρέπει νά ἀγαπήσουμε τήν προσευχή, ὡς συνομιλία μέ τόν Κύριο, πρός τόν Ὁποῖον, θά πρέπει νά ἔχουμε διαρκῶς στραμμένο τό νοῦ μας, ἔτσι ὥστε νά φθάσουμε στόν Θεῖο Ἔρωτα. Ὅταν ἡ ὑπακοή συνδυάζεται μέ προσευχή τότε πολύ γρήγορα ὁ ἄνθρωπος φθάνει στό νά ἀγαπήσει τόν Θεό, ἀνακαλύπτοντας τήν κρυμμένη ἐντός του Βαπτισματική Θεία Χάρη. «Ἐγώ ἐκεῖ στό Ὄρος», διηγεῖτο περιγράφοντας τή ζωή του στά Καυσοκαλύβια, «πέρασα ζωή παραδεισένια. Πῆγα μικρός, ἀπό δώδεκα ἐτῶν, εἶχα δύο Γεροντάκια καί τούς ἔκανα ἄκρα ὑπακοή. Μ ἔστελναν νά φέρω χῶμα, δύο τσουβάλια, γιά τά κηπάκια τους, ὥς τό μεσημέρι. Ἐγώ πήγαινα τρέχοντας, πηδώντας ξυπόλητος μέσα στά βράχια, ἀχτένιστος καί φωνάζοντας μέσ' στίς ἐρημιές: «Ἄσπιλε, Ἀμόλυντε, Ἄφθορε, Ἄχραντε...», «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με» καί ἄλλα τροπάρια, πού μάθαινα ἀπ' ἔξω ἀπό τήν «Παρακλητική», ἀπό τά Μηναῖα». Ἄν μ' ἔβλεπε κανείς, θά ἔλεγε: «Πάει αὐτό τό καλογέρι τρελλάθηκε»... Ἀλλοιώθηκε ἡ ψυχή μου ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, ἀλλοιώθηκε καί τό πρόσωπό μου. Διότι κάποια μέρα, πού ἔτρεχα πάλι μέ θεῖο ζῆλο στίς δουλειές, πού μ' ἔστελναν, εἶδα, χωρίς νά τό ἐπιδιώξω, τό πρόσωπό μου σ' ἕνα τζάμι. Καί ἐθαύμασα πῶς ἡ ζωή τοῦ Χριστοῦ, πού ζοῦσα στό Ὄρος, εἶχε ὀμορφήνει καί ἐξωτερικά τήν ὄψη μου. Αὐτό τό λέει καί ἡ Ἁγία Γραφή: «εὐφραινομένης καρδίας τό πρόσωπον θάλλει»» 15. Ἡ φράση αὐτή, πού χρησιμοποιεῖ ἐδῶ ὁ π. Πορφύριος, εἶναι ἀπό τό βιβλίο Παροιμίαι τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (κεφ. 15 στίχ.13). Εἶναι ἀπαίτηση τῆς ψυχῆς μας, ἔλεγε, νά ἀγαπήσουμε τόν Θεό. Χωρίς αὐτήν τήν ἀγάπη ἡ ψυχή παραμένει ἄρρωστη, ἀθεράπευτη, καχεκτική, φίλαυτη, ὑπερήφανη, καταθλιμμένη, κενή, ἀνικανοποίητη... -Τί εἶναι ὅμως ὁ Θεῖος Ἔρωτας; -«Ὁ Θεῖος Ἔρωτας», δίδασκε ὁ Γέροντας, «εἶναι μία θεία τρέλλα, πού, ὅταν κυριεύσει τόν ἄνθρωπο, τόν ἀλλοιώνει ψυχῇ τε καί σώματι» 16. Εἶχε πάει κάποιος μοναχός στόν Γέροντα Πορφύριο καί τοῦ παραπονιόταν ὅτι στό μοναστῆρι πού ἀνῆκε, συνέχεια ἔκαναν προσευχή καί αὐτό τόν εἶχε κουράσει. Ὁ Γέροντας σάν ἀπάντηση τοῦ εἶπε τήν ἑξῆς ἱστορία(τήν παραθέτουμε ὅπως τήν καταγράφει ὁ ἐν λόγῳ μοναχός): «Ἐρχόταν ἐδῶ μιά κοπέλλα καί ἐξομολογεῖτο. Ἦταν στήν προτελευταία τάξη τοῦ Λυκείου. Κάποτε μοῦ λέει: «Πάτερ, ἔχω ἀγαπήσει ἕνα παιδί καί δέν μπορῶ νά τό ξεχάσω. Συνέχεια τό μυαλό μου εἶναι ἐκεῖ, στό Νίκο. Λές καί ὁ Νίκος εἶναι ἐδῶ (ἔδειξε μέ τό δάκτυλο τό μέτωπό του). Πάω νά διαβάσω, ὁ Νίκος ἐδῶ. Πάω νά φάω, νά κοιμηθῶ, τίποτα. Ὁ Νίκος εἶναι ἐδῶ. Τί νά κάνω πάτερ μου;» -Παιδί μου, τῆς εἶπα, ἐσύ εἶσαι ἀκόμα μικρή. Κάνε ὑπομονή νά τελειώσεις τό σχολεῖο καί μετά, ἐδῶ θά 'ναι ὁ Νίκος. Τώρα νά βάλεις προσπάθεια στά μαθήματά σου. Πέρασε μιά ἑβδομάδα καί ξαναῆλθε. -Πάτερ μου, ἀδύνατον νά συγκεντρωθῶ στά μαθήματά μου. Ὅλη μέρα, συνεχῶς, ὁ νοῦς μου, ἡ καρδιά μου εἶναι στό Νίκο. Ὁ Νίκος μοῦ ἔχει κολλήσει μέσα μου καί δέν ξεκολλάει. (Καθώς ἔλεγε αὐτά, ἐγώ σκεφτόμουν: Μά τί σχέση ἔχουν αὐτά πού μοῦ λέει ὁ Γέροντας μέ τήν ἐρώτησή μου. Ἴσως μοῦ τό λέει νά μέ ξεκουράσει). Ὁ Γέροντας συνέχισε (διαβάζοντας τή σκέψη μου): 15Ἀγαπίου Μοναχοῦ, Ἡ θεϊκή φλόγα πού ἄναψε στήν καρδιά μου ὁ Γέρων Πορφύριος, Ἀθῆναι 1999, σελ (στό ἑξῆς: Ἡ Θεϊκή φλόγα). 16Ἡ Θεϊκή φλόγα, σελ. 26.

19 19 -Ἐσύ τώρα θά λές: Γιατί μοῦ τά λέει αὐτά; Κι ὅμως πές μου σέ παρακαλῶ. Κάθισε αὐτή ἡ κοπέλα σέ κανένα σκαμνί; (Ἐδῶ ὁ Γέροντας ἀναφερόταν στό χαμηλό σκαμνί, πού συνιστᾶται ἀπό ὡρισμένους πατέρες, σέ ὅσους θέλουν νά κάνουν νοερά προσευχή. Τό νόημα τῶν λόγων του εἶναι: Ἔκανε αὐτή ἡ κοπέλλα καμμιά προσπάθεια;) -Πίεσε τόν ἑαυτό της γιά νά κολλήσει ὁ νοῦς της στό Νίκο; Ὄχι. Αὐτό ἔγινε αὐθόρμητα, ἀβίαστα μέ τήν ἀγάπη. Ἔτσι κι ἐμεῖς. Ὅταν ἀγαπήσουμε μέ Θεῖο Ἔρωτα τό Χριστό μας, τότε χωρίς καμμία βία ἤ πίεση καί στενοχώρια, θά φωνάζουμε μέ ἀγάπη τό ἅγιο ὄνομά Του.«Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ». Κι ὅταν ἡ καρδιά εἶναι πλημμυρισμένη ἀπ' αὐτόν τόν Θεῖο Ἔρωτα, δέν χρειάζεται νά λέει ὁλόκληρη τήν εὐχή «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». Πρίν τήν τελειώσει, ἡ καρδιά σταματᾶ ἐκεῖ, ἀπό ἀγάπη καί ἀγαλλίαση. Ἄλλοτε πάλι φωνάζει μόνο τό «Κύριε...» καί σταματᾶ. Φωνάζει μυστικά, ἀλαλήτως. Κι ἔτσι λέγοντας αὐτά, μοῦ ἔδωσε ἀπάντηση στήν πρώτη μου ἀπορία, πού μόνο τή σκέφτηκα, χωρίς νά τήν ἐκφράσω. Ἔμεινα ἄναυδος. Ἀπό ἔκπληξη σέ ἔκπληξη. Μέσα μου φούντωσε πάλι ἡ θεϊκή φλόγα καί ἔνοιωσα τήν ἐπιθυμία νά ἀρχίσω νά φωνάζω μέσα στήν καρδιά μου τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ μας, μέ ἀκατανίκητη ἀγάπη» 17. Ὁ ἄνθρωπος δέν κουράζεται νά θυμᾶται τόν Θεό μέ τήν προσευχή, ὅταν ὑπάρχει ἡ ἀγάπη πρός Αὐτόν. Ἡ ψυχή ἀγάλλεται, ὅταν θυμᾶται τό ὄνομα τοῦ Ἀγαπημένου Ἰησοῦ. Πολλές φορές ὁ ἄνθρωπος, δέν μπορεῖ νά ὁλοκληρώσει τήν εὐχή. Σταματᾶ στό «Κύριε Ἰησοῦ..» ἤ στό «Κύριε..». Αὐτό συμβαίνει διότι ἡ ψυχή του τότε, ἔχει πλημμυρίσει ἀπό τήν Θεία ἀγάπη καί μακαριότητα. Ὁ Γέροντας τά ζοῦσε αὐτά, ἀπό μικρό καλογεράκι στά Καυσοκαλύβια. Ἔτρεχε στά διακονήματα καί συγχρόνως ἔψαλλε, ἤ προσηύχετο, ἤ ἔλεγε τήν «εὐχή». Οἱ διάφοροι ἐπισκέπτες, μερικές φορές τόν παρεξηγοῦσαν, καί νόμιζαν ὅτι δέν εἶναι «καλά στό μυαλό του». Ὅμως ὁ μικρός π. Πορφύριος ζοῦσε τόν Θεῖο Ἔρωτα, τήν θεία τρέλλα καί νοερά βρισκόταν συνεχῶς μέ τόν Κύριο 18. Ἕνας ἀληθινά ἄνθρωπος τῆς Ἐκκλησίας Ὁ Γέροντας ἦταν ἕνας ἀληθινά ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ἕνας πλήρως καί ἀληθινά ἐκκλησιαστικοποιημένος πιστός, ἕνας σύγχρονος ὅσιος τῆς Ἐκκλησίας μας. Διά τῆς συνεποῦς μυστηριακῆς καί ἀσκητικῆς του ζωῆς ἐντάχθηκε ἀλλά καί διατήρησε τήν ἔνταξή του στό ἐκκλησιαστικό σῶμα καθ ὅλη του τή ζωή, βιώνοντας μέ ἰδιαίτερη ἔνταση τό Μυστήριο τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας Του. «Ἐγκεντρισμένος εἰς τήν καλλιέλαιον» ἔζησε ἐκκλησιαστικά, μέ τήν πλήρη ἔννοια τοῦ ὅρου. Βίωσε ἕναν ἄμετρο ἔρωτα γιά τόν Χριστό Μας, πού φανερωνόταν στήν μεγάλη του ἀγάπη γιά τήν προσευχή, γιά τίς ἀκολουθίες, καί γιά τούς κανόνες, ὅπως αὐτοί ἔχουν ἀποθησαυριστεῖ στά βιβλία τῆς Ἐκκλησίας μας (Μέγα Ὡρολόγια, Παρακλητική, Μηναῖα, Τριώδιο, Πεντηκοστάριο). 17 Ἡ Θεϊκή φλόγα, σελ Ὅ.π. σελ

20 Ὁ Γέροντας Πορφύριος: πρότυπο αὐθεντικῆς ὀρθόδοξης προσωπικότητας, ὀρθόδοξης διδασκαλίας καί ἐν Χριστῶ ζωῆς. 20 Ὁ π. Πορφύριος ἔζησε ἐδῶ στή γῆ, μέ μία ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στή γλυκειά καί ἄπειρη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μαζί μέ τόν Θεό ἀγάπησε, ἀγάπησε πάρα πολύ καί τά παιδιά τοῦ Θεοῦ. Γιαυτό καί οἱ περισσότερες συμβουλές του δέν εἶναι θεωρητικές, ἀλλά θεραπευτικές τῶν ψυχῶν ὅλων ἡμῶν, πού μᾶς ἀγάπησε «ἐν Χριστῷ» ὑπερβαλλόντως. Τό ἦθος του εἶναι ὀρθοδοξότατο, τριαδοκεντρικό καί ἐκκλησιαστικό, βιβλικό καί πατερικό, ἀσκητικό καί φιλοκαλικό, ταπεινό καί χαριτωμένο, παιδικό καί ἁπλό, ἅγιο καί φιλόσοφο. Τό ἴδια χαρακτηριστικά ἔχει καί τό δόγμα, ἡ θεολογία του, ἡ διδαχή του. Ἀποπνέει τήν ὄντως φιλοσοφία, τήν ἀληθινή φιλοσοφία, πού εἶναι ἡ ὀρθόδοξη θεολογία καί ἡ ἐν Χριστῷ ζωή. Ὀ Γέροντας ζοῦσε τόν Θεό μυστικά στήν καρδιά του, σάν ἕνα μικρό ταπεινό παιδάκι, ριγμένο στήν ἀγκαλιά τοῦ πατέρα του. Ἀνοιγόταν πρός τό Φῶς, ἀδιαφορώντας γιά τό σκοτάδι. Προσπαθοῦσε συνεχῶς, ν ἀγαπήσει, ὅλο καί περισσότερο, Αὐτόν, πού εἶναι ὅπως ἔλεγε, «τό ἄκρον ἐφετόν», δηλαδή ὅ,τι ἀνώτερο μπορεῖ κάποιος νά ἐπιθυμήσει. Ἐκεῖ, στόν Χριστό, στόν Θεῖο Ἔρωτα, ἔβρισκε τά πάντα. Γι αὐτό καί φώναζε συνεχῶς: «Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν» 19. Ἦταν, ὁ ὅσιος π. Πορφύριος, ἕνας ἀληθινά θεραπευμένος ἄνθρωπος, ὑγιής ψυχικά καί πνευματικά. Μελετώντας τή ζωή του, τη θεολογία καί τήν προσωπικότητά του, ἔχουμε ἕνα πρότυπο αὐθεντικῆς ὀρθόδοξης χριστιανικῆς προσωπικότητας καί ζωῆς. Ἡ μίμησή του θά εἶναι καί ἡ δική μας θεραπεία «ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ». Ἀφοῦ μελετήσαμε ἀκροθιγῶς τήν πνευματική του πορεία ἄς δοῦμε τώρα, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, τό πῶς μᾶς διδάσκει καί μᾶς θεραπεύει: α) μέ τά χαριτόβρυτα λόγια του (δόγμα) καί β) μέ τήν ἐξαγιασμένη προσωπικότητά του (ἦθος). 19 Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, ἀπομαγνητοφωνημένη συνομιλία μέ πνευματικά του παιδιά.

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β 21 ΤΟ ΔΟΓΜΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΟΣ ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ (Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Η ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗ- ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΤΟΥ) Ὁ π. Πορφύριος μᾶς διδάσκει μέ τήν ἀκραιφνή ὀρθόδοξη διδασκαλία του πού εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς ὀρθόδοξης πνευματικῆς πορείας του. Μᾶς διδάσκει τόσο μέ τήν Θεολογία του ὅσο καί μέ τήν Ποιμαντική του. Α ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ- ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΔΟΓΜΑ ΚΑΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΔΙΔΑΧΕΣ... 1)ΘΕΟΛΟΓΙΑ - ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ Ὁ λόγος τοῦ π. Πορφυρίου γιά τόν Θεό, γιά τόν Χριστό μας, εἶναι ἄκρως θεραπευτικός. Ὁ Γέροντας θεολογεῖ χρησιμοποιώντας τή σύγχρονη γλῶσσα τῆς ἐποχῆς μας. Ὁ λόγος του εἶναι τό περίσσευμα τῆς καθαρῆς του καρδιᾶς, καρπός τοῦ βιώματός του. «Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν». Αὐτή τή χαρακτηριστική του φράση ὁ π. Πορφύριος, τήν ἔλεγε κάνοντας ταυτόχρονα μιά ἐπιβεβαιωτική χειρονομία 20. Τό λόγια τοῦ Χριστοῦ 21, ὁ ἅγιος Γέροντας τά πίστευε διότι τά ζοῦσε. Ὁ Χριστός εἶναι τό Α καί τό Ω, ἡ ἀρχή καί τό τέλος. «Ἐν Αὐτῷ ἐκτίσθη τά πάντα ἐν τοῖς οὐρανοῖς καί ἐπί τῆς γῆς, τά ὁρατά καί τά ἀόρατα, εἴτε θρόνοι, εἴτε κυριότητες, εἴτε ἀρχαί, εἴτε ἐξουσίαι τά πάντα δι Αὐτοῦ καί εἰς Αὐτόν ἔκτισται, καί Αὐτός ἐστιν πρό πάντων καί τά πάντα ἐν αὐτῷ συνέστηκεν» 22. Ὁ Χριστός ἐνέπνευσε, ὁδήγησε καί χαρίτωσε τήν ἀσκητική του ζωή, ἀπό 12 ἐτῶν μέχρι τήν τελευταία του στιγμή καί βέβαια «νῦν καί ἀεί». 20 Ἀρχιμ. Μαξίμου ψιλοπούλου (πνευματικοῦ τέκνου τοῦ Γέροντα ἐπί 17 ἔτη), προσωπική μαρτυρία. 21 Ἀποκ. 21, 6: ἐγώ εἰμί τό Ἄλφα καί τό Ω, ἡ ἀρχή καί τό τέλος. Ἀποκ. 1, 10: Ἐγώ εἰμί τό Ἄλφα καί τό Ω, λέγει κύριος ὁ Θεός, ὁ Ὤν καί Ἦν καί ὁ Ἐρχόμενος, ὁ Παντοκράτωρ. Ἀποκ. 2, 8: ἐγώ εἰμί ὁ Πρῶτος καί ὁ Ἔσχατος. Ἰω. 14,6 : Ἐγώ εἰμί ἡ Ὁδός καί ἡ Ἀλήθεια καί ἡ Ζωή οὐδείς ἔρχεται πρός τόν Πατέρα εἰ μή δι Ἐμοῦ. 22 Κολ. 1,

22 22 Ὅλη του ἡ ζωή, ὅλη του ἡ σκέψη, ὅλη του ἡ καρδιά, ὅλη του ἡ ὕπαρξη, ὅ,τι ἐπιθυμοῦσε, ὅ,τι ἤθελε νά ἔχει καί ὅ,τι δέν μποροῦσε νά φανταστεῖ, ὅτι θά μποροῦσε νά ἔχει (ἄπειρη μακαριότητα, χαρά, εἰρήνη, πληρότητα, ἀθανασία, ἀφοβία, αἰωνιότητα, τό νά γίνει ἄκτιστος καί κατά Χάριν Θεός), ὅλα τά βρῆκε στόν Χριστό καί μόνον σ Αὐτόν. Γι αὐτό καί φώναζε καί παρακαλοῦσε καί καλοῦσε τούς πάντες στόν Χριστό μέ τή ζωηρή, λίγο βραχνή γεροντική του φωνή : «Βρέ, πᾶτε μέ τήν ὀρθοδοξία, ρέ παιδιά!» 23. Ὁ Χριστός εἶναι τό ΠΑΝ, γιά κάθε ἕνα μέλος Του, γιά κάθε ἕναν ἀπό ἐμᾶς, πού «ἐγκεντρισθήκαμε» σ Αὐτόν μέ τό Ἅγιο Βάπτισμα. Ὁ Χριστός εἶναι τό ΠΑΝ καί γιά τό Σῶμα Του, τήν Ἐκκλησία. Πῶς πρέπει νά βλέπουμε τόν Χριστό Μας. Ἡ ὅρασή τοῦ Γέροντα καί ἡ ἀντίληψή του γιά τόν Θεό, δέν εἶναι νομικιστική, δικανική, ἀντίληψη φοβισμένου ἀνθρώπου. Εἶναι ὅραση φιλική, ὅραση ἀγαπητική, ὅραση παρόμοια μέ τοῦ Μ. Ἀντωνίου, πού ἔλεγε: «Ἐγώ οὐκέτι φοβοῦμαι τόν Θεόν, ἀλλ ἀγαπῶ Αὐτόν» 24. Ὁ Γέροντας βίωνε τό Γραφικό «ἡ ἀγάπη ἔξω βάλλει τόν φόβον» 25 διά τοῦτο διακήρυσσε: «τόν Χριστό νά Τόν αἰσθανόμαστε φίλο μας. Εἶναι ὁ φίλος μας. Τό βεβαιώνει ὁ Ἴδιος, ὅταν λέει: Ὑμεῖς φίλοι μου ἐστέ» 26. Γιά τόν χριστιανό, ἐπεσήμαινε, δέν ὑπάρχει κατήφεια, δέν ὑπάρχει διάβολος, δέν ὑπάρχει κόλαση, δέν ὑπάρχει θάνατος. Ζοῦσε τήν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ, γι αὐτό καί συμβούλευε πατρικά: «Ἔτσι πρέπει νά βλέπουμε τόν Χριστό. Εἶναι φίλος μας, εἶναι ἀδελφός μας, εἶναι ὅ,τι καλό καί ὡραῖο. Εἶναι τό πᾶν. Εἶναι φίλος καί τό φωνάζει: Σᾶς ἔχω φίλους, βρέ, δέν τό καταλαβαίνετε; Εἴμαστε ἀδέλφια. Ἐγώ, βρέ, δέ βαστάω τήν κόλαση στό χέρι, δέ σᾶς φοβερίζω, σᾶς ἀγαπάω. Σᾶς θέλω νά χαίρεστε μαζί μου τή ζωή. Ἔτσι εἶναι ὁ Χριστός. Δέν εἶναι κατήφεια, οὔτε μελαγχολία, οὔτε ἐνδοστρέφεια. Ὁ Χριστός εἶναι τό πᾶν. Εἶναι ἡ χαρά, εἶναι τό φῶς τό ἀληθινό, πού κάνει τόν ἄνθρωπο νά πετάει, νά βλέπει ὅλα, νά βλέπει ὅλους, νά πονάει γιά ὅλους, νά θέλει ὅλους μαζί του, ὅλους κοντά του. Ἀγαπήσατε τόν Χριστό καί μηδέν προτιμῆστε τῆς ἀγάπης Αὐτοῦ» 27. Ἡ Χριστολογία τοῦ Γέροντος εἶναι βιωματική καί διά τοῦτο αὐθεντική, καταπληκτική γιά τήν ἀμεσότητά της καί παρακλητική-παρηγορητική-θεραπευτική ὀρθόδοξη καί διαυγής, ὅπως τά διάφανα νερά τῆς ἁγιορείτικης θάλασσας. 23 Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Τό Πνεῦμα τό ὀρθόδοξον εἶναι τό ἀληθές, ἔκδ. Ἱεροῦ γυναικείου Ἡσυχαστηρίου «Ἡ Μεταμόρφωσις τοῦ Σωτῆρος», Κ.Π. 3. Ἀπομαγνητοφωνημένη συνομιλία τοῦ Γέροντος Πορφυρίου μέ φίλους τῶν ἀνατολικῶν θρησκειῶν πού ἔγινε τό 1989( στό ἑξῆς: Τό πνεῦμα τό ὀρθόδοξον εἶναι τό ἀληθές). 24 TLG, Ἀποφθέγματα τῶν Ἁγίων Πατέρων 76,8: Περί τοῦ ἀββᾶ Ἀντωνίου, Ἰωάν. Α 4, Γέροντος Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί λόγοι, σελ , (στό ἑξῆς: Βίος καί λόγοι). Καί συνέχιζε: «Νά μή μᾶς χωρίζει ἀπ τόν Χριστό ἡ ἁμαρτία. Ὅταν πιστεύουμε πώς μᾶς ἀγαπάει καί Τόν ἀγαπᾶμε, δέν αἰσθανόμαστε ξένοι καί χωρισμένοι ἀπ Αὐτόν, οὔτε ὅταν ἁμαρτάνουμε. Ἔχουμε ἐξασφαλίσει τήν ἀγάπη Του κι ὅπως καί νά φερθοῦμε, ξέρουμε ὅτι μᾶς ἀγαπάει». 27 Γ. Σ. Κρουσταλάκη, Ὁ Γέρων Πορφύριος, ἐκδ. Ἰχνηλασία, Ἀθήνα 1997, σελ. 51.

23 23 Ὁ π. Πορφύριος ἐπειδή ἔχει βιώσει σωστά τήν ἐν Χριστῷ ζωή, ἔχει βιωματικά γνωρίσει τόν ἀληθινό Χριστό, γιαυτό καί ζεῖ αὐθεντικά τήν Ὀρθοδοξία. Ἀποδεικνύει ἔτσι μέ τήν ζωή του, τήν στενή σύνδεση τῶν δύο πραγματικοτήτων: τῆς ὀρθῆς πίστης γιά τό Χριστό καί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς τῆς ὀρθοδοξίας καί τῆς ὀρθοπραξίας, τοῦ ὀρθοδόξου δόγματος καί τοῦ ὀρθοδόξου ἤθους. «Δέν ξέρουμε τίποτε, βρέ παιδιά ἀπό Χριστό... Τίποτα δέν ξέρουμε...», ἔλεγε σέ πνευματικά του παιδιά, διεκτραγωδώντας τήν ἐπιφανειακή βίωση τοῦ Μυστηρίου τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας, ἀπό τούς περισσότερους σημερινούς Χριστιανούς. Ὁ Γέροντας ἔζησε τόν ἀληθινό Χριστό, γιαυτό καί ὁ λόγος Του εἶναι χριστοποιητικός, λυτρωτικός, φωτιστικός, καθαρτικός, ὁδηγητικός, μυσταγωγικός καί ἀναγωγικός. Τό ἴδιο καί ἡ ζωή του καθώς καί ἡ ὅλη του ὕπαρξη καί παρουσία. Ἡ διπλῆ ἀγάπη: Πρός τόν Χριστό καί πρός τόν συνάνθρωπο Ὁ π. Πορφύριος ἀγάπησε πάνω ἀπό ὅλα τόν Χριστόν. Ἐξ αἰτίας αὐτοῦ ἀγάπησε καί ὅλον τόν κόσμο.ὅταν ἀγαπήσουμε τόν Χριστό, πού εἶναι «τά πάντα ἐν πᾶσι», τότε ἀγαποῦμε τούς πάντας καί τά πάντα. Τότε τούς θέλουμε ὅλους κοντά μας, μέσα μας. Τότε πονᾶμε γιά ὅλους, διότι ζοῦμε τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι «ἡ τῶν πάντων ἑνότης καί κοινότης». Ἡ ἀγάπη πρός τόν Χριστό, μᾶς ἐντάσσει ὀργανικά στό Σῶμα Του καί συντηρεῖ αὐτήν τήν ζωντανή κοινωνία καί ἕνωση, πού μᾶς χαρίστηκε στό ἅγιο Βάπτισμα. Ὁ Γέροντας βίωνε αὐτό, πού καί ὁ σύγχρονός του μεγάλος θεολόγος, πατήρ Σωφρόνιος Σαχάρωφ, διακηρύσσει: Ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, ὁ μετανοῶν καί ἀγαπῶν τόν Θεόν, «διά τῆς δυνάμεως τῆς Θείας ἀγάπης περιπτύσσεται τόν κόσμον ἅπαντα» 28. Τόν περιπτύσσεται ἀγαπητικά καί προσεύχεται ἔμπονα «μέχρις αὐτολήθης καί μεγάλων δακρύων» 29, βιώνοντας τόν παγκόσμιο πανανθρώπινο πόνο προσωπικά, σάν δικό του. Ὁ Γέροντας εἶναι ὁ ἄνθρωπος, πού ἀγάπησε «μανικῶς» τόν Χριστό. Γι αὐτό καί ὁμολογοῦσε : Ὁ Χριστός εἶναι ἡ χαρά, τό φῶς, ὁ Παράδεισος. Ὁ Χριστός γεμίζει μέ χαρά τούς «καθαρούς τῇ καρδίᾳ». Ἡ πληρότης πού νιώθει ὁ, γεμᾶτος Θεῖο Ἔρωτα, πιστός μοιάζει μέ μέθη. Αὐτή ἡ θεία μέθη εἶναι ἡ ἀρχή τῆς παραδείσιας ζωῆς, «ἐδῶ καί τώρα». Γιά τόν Γέροντα ὁ Χριστός, ὁ Τριαδικός Θεός, εἶναι τό ἀκρότατον ἀγαθόν... Εἶναι ὅ, τι ἀνώτερο μπορεῖ νά ἐπιθυμήσει καί νά βιώσει ὁ ἄνθρωπος στή γῆ. Εἶναι τό ἄγαθό τό πανυπέρκαλλο, τό πάνω ἀπό κάθε κάλλος, τό πάνω ἀπό κάθε ὀμορφιά. Στό Χριστό σταματᾶ κάθε πόθος, κάθε ἐπιθυμία, κάθε ἔφεση. Ὁ Θεῖος Ἔρωτας εἶναι τό ἀνώτατο ἀνθρώπινο βίωμα... Ποτέ δέ χορταίνεται. Ὁ Χριστός Μας εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς ψυχῆς μας. 28 Ἀρχιμ. Σωφρονίου, Ὄψόμεθα τόν Θεόν καθώς ἐστι, σελ Ἀρχιμ. Ζαχαρία (Ζάχαρου), Ἀναφορά στή θεολογία τοῦ Γέροντα Σωφρονίου, Ἱερά Σταυροπηγιακή Μονή τιμίου Προδρόμου, Ἔσσεξ Ἀγγλίας 2000.

24 24 Ὁ π. Πορφύριος ζοῦσε τό Θεῖο Ἔρωτα συνεχῶς, χωρίς κορεσμό. Ἐπληροῦτο ἀπό τή θεία ἀγάπη καί διακήρυσσε ὅτι ἡ σχέση τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό πρέπει νά εἶναι σχέση ἀγάπης, πού ξεπερνάει κάθε γνωστή ἀγαπητική σχέση: σχέση υἱοῦ πρός πατέρα, φίλου πρός φίλο, νυμφίου πρός νύμφη. Ὁ Χριστός εἶναι ὁ Νυμφίος τῆς ψυχῆς μας. Ἡ ψυχή μας εἶναι ἡ νύμφη τοῦ Χριστοῦ, πού τόν ἀκολουθεῖ στό μαρτύριο, τοῦ Γολγοθᾶ, στή Σταύρωση, ἀλλά καί στήν Ἀνάσταση. Ὁ χωρισμός ἀπό τόν Χριστό. Τό «μπέρδεμα», πού δημιουργεῖ ἡ ἁμαρτία καί τό «ξεμπέρδεμα» μέ τό Θεῖο Ἔρωτα. Ὑπάρχει ὅμως κάτι, πού μᾶς βγάζει ἀπό αὐτή τήν ἀγαπητική σχέση μέ τόν Θεό καί μᾶς στερεῖ τόν Παράδεισο: ἡ ἁμαρτία. Ὁ Γέροντας ἔλεγε ὅτι «ἡ ἁμαρτία κάνει τόν ἄνθρωπο πολύ μπερδεμένο ψυχικά» 30. Ἡ λέξη «μπέρδεμα» χρησιμοποιεῖται συνήθως ἀπό τόν Γέροντα, ἀντί τῆς λέξης ἐγωισμός ἤ ὑπερηφάνεια. Ὁ Γέροντας μιλοῦσε γιά «ψυχικό μπέρδεμα» καί γιά «μπερδεμένα παιδιά μπερδεμένων γονέων». Τό ξεμπέρδεμα ἀπό τήν ἁμαρτία, ἔλεγε, γίνεται μόνο μέ τό φῶς τοῦ Χριστοῦ, μέ τό Θεῖο Ἔρωτα. Ἡ πρός τόν Θεόν ἀγαπητική κίνηση, εἶναι ἡ μόνη θεραπευτική κίνηση, πού μπορεῖ καί πρέπει νά κάνει ὁ κάθε ἄνθρωπος. «Ἀγαπῶ» δέ, τόν Θεόν σημαίνει, «τηρῶ τίς ἐντολές Του». Ὁ Γέροντας ἐξ αἰτίας τῆς ὑπακοῆς του βίωσε τό ἀποτέλεσμα τῆς ἀγαπητικής αὐτῆς κίνησης πρός τόν Θεό. Γι αυτό καί διακήρυσσε ὅτι, ὁ Θεῖος Ἔρωτας μᾶς θεραπεύει, μᾶς χαρίζει τήν πληρότητα, εἶναι τό ἄκρον ἀγαθόν δέ συγκρίνεται μέ τίποτε ἄλλο. Αὐτό, πού βαθύτερα ἀναζητοῦμε ὅλοι οἱ ἄνθρωποι γιά νά πληρώσουμε τό ὑπαρξιακό μας κενό εἶναι ὁ Χριστός, εἶναι ὁ Θεῖος Ἔρωτας. Ὁ ἀνθρώπινος ἔρωτας μπορεῖ νά φθείρει τόν ἄνθρωπο, νά τόν τρελάνει. Ὁ Θεῖος ὅμως Ἔρως μᾶς ἀνεβάζει στή σφαίρα τοῦ Θεοῦ, μᾶς χαρίζει γαλήνη, χαρά, πληρότητα καί ἀληθινή ψυχοσωματική ὑγεία. Ὅταν ἔλθει ὁ Χριστός, ἔλεγε, τότε ὅλα ἀλλάζουν. Ὁ ἄνθρωπος, πού ζεῖ ἐν Χριστῷ, ὑπάρχει παντοῦ καί εἶναι γεμάτος εἰρήνη καί χαρά. Διά τῆς Θείας Χάριτος, τῆς Θείας Ἐνέργειας τοῦ Χριστοῦ Μας, πού εἶναι Ἐνέργεια ἐπίσης τοῦ Πατρός καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, μποροῦμε νά εἴμαστε παντοῦ. Ἀκριβῶς ἔτσι συμβαίνει μέ τούς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας, πού εἶναι «ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι» παντοῦ, χαρισματικά παρόντες (δηλαδή μέ τήν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος). Γι αὐτό καί ὅταν τούς ἐπικαλούμαστε μᾶς βοηθοῦν, σ ὅποιο σημεῖο τῆς γῆς καί ἄν βρισκόμαστε σωματικά. Ζωή μακριά ἀπό τόν Χριστό, εἶναι σύμφωνα μέ τόν π. Πορφύριο, ζωή θλίψης, μελαγχολίας, ἄγχους, ἀρρώστιας ψυχικῆς καί σωματικῆς. Φάρμακο εἶναι ἡ Λατρεία τοῦ Χριστοῦ (ἡ ἀνώτερη ἔκφραση τῆς πρός τόν Θεό εὐγνωμοσύνης καί ἀγάπης μας), πού ὅλα τά ἁγιάζει καί τά θεραπεύει. Ἡ Λατρεία, θεραπεύει ψυχοσωματικά καί παρηγορεῖ, καλλιεργώντας τόν Θεῖο Ἔρωτα, γιά τόν ὁποῖον ὁ Γέροντας ἔλεγε, ὅτι εἶναι μιά ἡδονή ἀκόρεστος. 30 Βίος καί λόγοι, σελ. 368.

25 25 Ὁ Θεός ἐμπνέει στόν ἄνθρωπο τήν ἀληθινή ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη τοῦ π. Πορφυρίου γιά τό Θεό καί τούς ἀνθρώπους ἦταν «ἔμπονη», θυσιαστική, κενωτική, ἀνιδιοτελής, τελεία. Μιλώντας στά πνευματικά του παιδιά ὑπογράμμιζε ὅτι, ἀγάπη στόν Χριστό σημαίνει πάντα καί ἀγάπη πρός τόν πλησίον. Αὐτή μάλιστα, ἀγκαλιάζει ὅλους, ἀκόμα καί τούς ἐχθρούς. Οἱ δύο ἐντολές, τά δύο σκέλη τοῦ Σταυροῦ, ἡ ἀγάπη στόν Χριστό (κατακόρυφο σκέλος) καί ἡ ἀγάπη στόν πλησίον (ὁριζόντιο σκέλος), εἶναι οὐσιαστικά μία, κατά τό Κυριακόν λόγιον: «Ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου καί ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου αὕτη ἐστίν ἡ μεγάλη καί πρώτη ἐντολή. Δευτέρα δέ ὁμοία αὐτῇ, ἀγαπήσεις τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν» 31. Ὅταν κανείς ἀγαπάει πραγματικά τόν Χριστό, δέν μπορεῖ παρά νά ἀγαπάει συγχρόνως καί ὅλους τούς ἀνθρώπους. Τούς ἀγαπᾶ χωρίς νά ρωτᾶ ἄν αὐτοί εἶναι ἄξιοι τῆς ἀγάπης του, ἤ ἀκόμη ἄν ἀποδεχονται αὐτήν τήν προσφορά ἤ τήν ἀπορρίπτουν. Ἡ Χριστιανική ἀγάπη ἔχει μερικά βασικά καί ἀναφαίρετα χαρακτηριστικά, πού τήν τοποθετοῦν στήν κορυφή κάθε ἄλλης μορφῆς «ἀγάπης». Εἶναι ἀγάπη ἀνιδιοτελής, θυσιαστική, κενωτική, χωρίς νά βάζει ὅρια, καί χωρίς νά κάνει διακρίσεις εἶναι ἀγάπη, πού δέ ζητάει τήν ἀνταπόδοση, οὔτε τήν ἀποδοχή, οὔτε τήν ἀνταπόκριση, οὔτε τόν ἔπαινο, οὔτε τήν ἀναγνώριση. Ὁ Γέροντας, ἀκολουθώντας ἀπόλυτα τήν ὀρθόδοξη ἀντίληψη γιά τήν ἀγάπη, τόνιζε ὅτι μόνο ζώντας σωστά ἐντός τῆς Ἐκκλησίας, μποροῦμε νά ἀγαπήσουμε τόν Χριστό καί τούς ἀδελφούς μας σωστά καί ἀληθινά. Τόν Χριστό Τόν συναντᾶμε στήν Ἐκκλησία. «Ὁ Χριστός εἶναι ἡ Ἐκκλησία (στήν Ὁποία καλοῦνται νά ἐνταχθοῦν ὅλοι οἱ ἄνθρωποι) καί ἡ Ἐκκλησία εἶναι ὁ Χριστός, πού μᾶς ἔχει προσλάβει ὅλους στόν Ἑαυτό του», παρατηροῦσε καί συνέχιζε: «ὅταν θέλεις νά συναντήσεις τόν Χριστό, θά Τόν βρεῖς στό χῶρο τῆς Ἐκκλησίας, γιατί ἐδῶ εἶναι ἑνωμένη ὁλόκληρη ἡ ἀνθρωπότητα μέ τόν Θεό, στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Δέν μπορεῖ νά ἐπικοινωνεῖς μέ τόν Χριστό καί νά μήν τά ἔχεις καλά μέ τούς ἄλλους ἀνθρώπους» 32. Ὁ Γέροντας ἦταν ἐράσμιος. Εἶχε ἀγάπη μέχρις αὐτοθυσίας γιά τό Θεό ἀλλά καί γιά ὅλους τούς ἀνθρώπους. Στόν ἅγιο Χαράλαμπο στήν Εὔβοια, σύμφωνα μέ τίς διηγήσεις του, ἐξομολογοῦσε ἀσταμάτητα, νύκτα μέρα γιά ὁλόκληρα 24ωρα. Ἀργότερα, ὅταν ὑπηρετοῦσε ὡς ἱερέας τῆς Πολυκλινικῆς Ἀθηνῶν, στήν ἐκκλησία τοῦ ἁγίου Γερασίμου, συνέχισε τή θυσιαστική του ζωή. Ὑπηρετοῦσε τούς ἀσθενεῖς -πολλές φορές- μέχρι ἀργά τήν νύκτα, παρηγορώντας «αὐτούς πού δέν εἶχαν κανένα». Ὁ Γέροντας ἀγάπησε μέ πολλή θέρμη τόν Θεό γι αὐτό καί Τόν γνώρισε ὅσο εἶναι δυνατό... Ἔφθασε στήν Θεία Θεωρία. Ἀνήκει στούς «διαβεβηκότας εἰς θεωρίαν». 31 Ματθ. 22, Κ. Γιαννιτσώτη, Κοντά στό Γέροντα Πορφύριο, Ἀθῆναι 1995, σελ. 383., (στό ἑξῆς: Κοντά στόν Γέροντα Πορφύριο).

26 26 Ὁ Γέροντας ἐπίσης ἀγάπησε μέ πολλή θέρμη καί ὅλους τούς ἀνθρώπους γι αὐτό καί τούς γνώρισε σέ βάθος, τούς «κατανόησε ἐν παροξυσμῷ ἀγάπης». «Τρελλάθηκε» (παροξυσμός = τρέλλα) ἀπό ἀγάπη γι αὐτό καί γνώρισε πολύ καλά τόν ὅλο ἄνθρωπο. Διείσδυσε στά μυστικά μονοπάτια τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς καί περιέγραψε τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο αὐτή θεραπεύεται ἀπό τό κακό, τήν ἁμαρτία. Συνάμα λόγῳ τῆς μεγάλης του αὐτῆς ἀγάπης πρός τούς ἀνθρώπους, τοῦ δόθηκε ἀπό τόν Θεό τό ἰαματικό χάρισμα «ψυχῶν τε καί σωμάτων». Ὁ Θεός μᾶς ἀγαπᾶ καί προνοεῖ γιά μᾶς. Ἡ θεολογία τοῦ Γέροντα εἶναι λεπτή, ὑπέροχη, σύγχρονη στό γλωσσικό της ἔνδυμα, βιωματική, ἐμπειρική. Ὁ π. Πορφύριος βίωσε «ἐν πάσῃ αἰσθήσει» ὅτι «ὁ Θεός ἀγάπη ἐστί». Κατάλαβε καί διδασκε ὅτι ὁ Πανάγιος Τριαδικός Θεός δέν εἶναι ἁπλός θεατής τῆς ζωῆς μας. Ἀντίθετα, μᾶς ἔχει στό νοῦ Του κάθε στιγμή. Συμπλήρωνε τή διδασκαλία του λέγοντας πώς «ὁ Θεός φροντίζει ἀκόμη καί γιά τίς πιό μικρές λεπτομέρειες τῆς ζωῆς μας. Δέν ἀδιαφορεῖ γιά μᾶς, δέν εἴμαστε μόνοι στόν κόσμο Ὁ Θεός μᾶς ἀγαπάει πολύ καί μᾶς προστατεύει. Πρέπει νά τό καταλάβουμε αὐτό καί νά μή φοβόμαστε τίποτε 33. Δόγμα καί ἦθος συμπλέκονται. Τό πόσο θεραπευτικά εἶναι αὐτά γιά τό σύγχρονο, «ἀγχωμένο», γεμάτο φοβίες καί ἀνασφάλειες «χριστιανό» μπορεῖ ὁ καθένας εὔκολα νά τό ἀντιληφθεῖ Ἡ στάση μας ἀπέναντι στόν Θεό, διδασκε ὁ Γέροντας, πρέπει νά εἶναι στάση μικροῦ παιδιοῦ, πού ρίχνεται στήν ἀγκαλιά τῆς μητέρας του. Ἡ σωστή, ἡ ζωντανή πίστη (=ἐμπιστοσύνη) στόν Θεό - Ἀγάπη ὁδηγεῖ στή πραγμάτωση τοῦ «ἀφήματος» στή Θεία παρηγοριά καί Θεία Πρόνοια 34. Ὁ Θεός καί τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου Ὁ Χριστός γεμίζει τήν ψυχή, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀνοιχτεῖ σ Αὐτόν. Ποτέ ὅμως δέν τό κάνει αὐτοβούλως καί χωρίς τήν συγκατάθεση τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ὁ Χριστός Μας Ταπεινός, Ἀφανής, Διακριτικός. Ὁ Θεός, παρατηροῦσε ὁ Γέροντας, ἐργάζεται μυστικά, δέν θέλει νά ἐπηρεάσει τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Πανάγαθος Κύριος γνωρίζει καί ρυθμίζει τά πάντα, ἀλλά δέν θέλει νά φαίνεται. Ἄν ἔκανε τά ἔργα Του μέ τρόπο φανερό - ἐκκωφαντικό θά μᾶς ἀνάγκαζε νά Τόν ἀποδεχτοῦμε. Ἄν πάλι ἐπιδίωκε νά συμμορφώσει, θέλοντας καί μή, τόν καθέναν, παρατηροῦσε ὁ π. Πορφύριος, τότε ὁ Ἴδιος θά ἔφευγε ἀπό τό δρόμο πού ἔχει χαράξει (δηλ. τό δρόμο τῆς ἐλευθερίας). Ὁ Θεός σέβεται τό αὐτεξούσιο τοῦ ἀνθρώπου καί δέν τό ἀκυρώνει ποτέ δέν μᾶς ἐξαναγκάζει νά γίνουμε καλοί, οὔτε μᾶς πειθαναγκάζει νά Τόν ὑπακούουμε. 33Κοντά στόν Γέροντα Πορφύριο,σελ Κατά τό τῆς Θείας Λειτουργίας: «ἑαυτούς καί ἀλλήλους καί πᾶσαν τήν ζωήν ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ παραθώμεθα».