ΑΙ ΠΕΡΙ Π0Λ1ΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ I ΔΕ AI ΤΟΥ Γ. ΠΛΗΘΩΝΟΣ ΓΕΜΙΣΤΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΙ ΠΕΡΙ Π0Λ1ΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ I ΔΕ AI ΤΟΥ Γ. ΠΛΗΘΩΝΟΣ ΓΕΜΙΣΤΟΥ"

Transcript

1 ΑΙ ΠΕΡΙ Π0Λ1ΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ I ΔΕ AI ΤΟΥ Γ. ΠΛΗΘΩΝΟΣ ΓΕΜΙΣΤΟΥ

2 ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ Ε ΠIΣ Τ Η Μ Ο ΝIΚ Ο Ν ΟΡΓΑΝΟΝ TOT ΚΕΝΤΡΟΤ ΒΤΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΡΕΤΝΩΝ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ TOT ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΤ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΑΙ ΔΗΜΟΣΙΕΓΜ AT Α ΚΕΝΤΡΟΓ ΒΓΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΡΕΓΝΩΝ ΦΙΑ020ΦΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΤΟΓ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟΓ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ! ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΚΔΙΔΟΜΕΝΑ ΩΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΩΝ «ΒΓΖΑΝΤΙΝΩΝ» ΔΙΕΥΘΥΝΤΉς: ΚΑΘ. I. Ε. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ Μ. ΚΟΚΟΛΗ ΕΠΙΜΕΑΗΤΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ I Α ATOMTTV ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ANNUAL REVIEW OF THE CENTER FOR BYZANTINE STUDIES OF THE SCHOOL OF PHILOSOPHY, UNIVERSITY OF THESSALONIKI ΒΥΖΑΝΤΙΝΕ TEXTS AND STUDIES SUPPLEMENTARY PUBLICATIONS TO THE «BYZANTINA> PUBLISHED BY THE CENTER FOR BYZANTINE STUDIES OF THE SCHOOL OF PHILOSOPHY, UNIVERSITY OF THESSALONIKI EDITOR: PROF. I. E. KARAYANNOPULOS M. KOKOLI EDITORIAL ASSISTANTS: ^ LIONIS

3 ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΜΕΛΕΤΑΙ 13 ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΣΤ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΙ ΠΕΡΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥ ΙΔΕΑΙ ΤΟΥ Γ. ΠΑΗΘ12ΝΟΣ ΓΕΜΙΣΤΟΥ ΒΡΑΒΕΙΟ Ν ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ ΚΕΝΤΡΟΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1974

4

5 ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ 9 Α π ό σ π α σ μ α της εκθέσεως της συνταχθείσης υπό τον Γενικού Γραμματέως κ. Ιωάννου Θεοδωρακοπούλου και άναγνωσθείσης υπ αντον εν τή Πανηγυρική Συνεδρία της Ακαδημίας της 28ης Δεκεμβρίου 1972 περι των απονεμομένου μεταλλίων, βραβείων και 3 επαίνων. Μετά πρότασιν της Τάξεως των Ηθικών και Πολιτικών Επιστημών και άπόφασιν της *Ολομελείας 1 απονέμεται: 3) Τό βραβειον Αναστασίου Τσούφλη εξ δραχμών εις τον 5 κ. Θεόδωρον Νικολάου, ποαγματευθέντα τό τεθέν υπό της οικείας Τάξεως θέμα «Περί τών περι πολιτείας και δικαίου θεωριών» τον Γ. Πλήθωνος Γεμιστού* ΊΤ υπό την ενδειξιν «ού γαρ άλλη αιτία τον πόλεις εύ ή κακώς πράττειν ή πολιτεία σπουδαία ή φαύλη έγκαθεστηκυία» εργασία αύτοΰ διακρίνεται δια την αψογον αυτής λογικήν δομήν, εξετάζει τό τεθέν θέμα συστηματικώς, αποδίδει δε με άκρίβειαν τάς σκέψεις του Γεμιστού και στηρίζεται είς πλουσίαν βιβλιογραφίαν. Ακριβές απόσπασμα Έν Αθήναις τή 28η Δεκεμβρίου 1972 Ό Γενικός Γραμματεύς ΙΩΑΝΝΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

6

7 Εις την Τροφόν Θεολογικήν Σχολήν με την εύχήν της επαναλειτουργίας Χάλκης της

8

9 ΠΡΟΛΟΓΟΣ To πολιτικόν σκέπτεσθαι αποτελεί εν των ουσιωδών γνωρισμάτων της ελληνικής φιλοσοφίας σχεδόν από τής γενέσεως της μέχρι τον υπό έξέτασιν φιλοσόφου του Μυστρά. "Η μεταφυσική άναζήτησις και έρευνα τον ελληνικού λόγου ευρίσκει τό άπαραίτητον συμπλήρωμα της είς την 'ήοικήν και πολιτικην πράξιν. Λεν είναι μάλιστα τνχαϊον τό γεγονός, Οτι γίνεται λύγος και περί μεταφνσικής πολιτικής, προς την οποίαν οφείλει να σνμμορ(ρωθή και έξομοιωθή ή ανθρωπινή πολιτεία. Ύ) κλασσικός ορισμός τον Αριστοτέλους 3 περι τον άνθρώπον ώς «φύσει πολιτικού ζώου» (Πολιτ., Λ 3, 1253 α 2) επαναλαμβάνεται, ελαφρώς παρηλλαγμένος, και υπό του Πλήθωνος, τονίζοντος μετ έμφάσεως, ότι «πολίτην προς τοις άλλοις τον ανθροΰπον και ον μονωτήν τινα δει είναι» (Νόμοι, Γ', 31, Alexandre, σ. 124). Και μόνη ή φράσις αντη άρκεϊ, νομίζω, νά έκφραση τον βαθνν και έντονον πολιτικόν στοχασμόν τον Γεωργίου Γεμιστού και νά δικαιολογήση την είδικωτέραν ένασχόλησιν με τ ας περι πολιτείας και δίκαιον θεωρίας τον. *Η προκήρνξις τον έν λόγω θέματος imo τής Ακαδημίας 3Αθηνών παρέσχε τήν ποόσφορον άφορμήν προς σννταξιν τής παρούσης μελέτης. * Π βράβευσίς της υπήρξε δια τον γράφοντα πηγή βαθείας χαράς και ικανοποιήσεως, δι αυτό και από τής θέσεως ταύτϊ]ς θερμαϊ εκφράζονται ενχαριστίαι προς τε τον ΕΙσηγητήν και τά λοιπά μέλη τής ^Ακαδημίας. eωσαύτως ευχαριστώ τονς καθηγητάς τον Πανεπκττημίον Βόννης κ.κ. Dr. W. Küppers και Dr. Chr. Geyen, διότι ως επιστημονικός βοηθός παρ αντοΐς ενρον τήν ενκαιρίαν 3 και τον άπαιτούμενον χρόνον νά σνντάξο) τήν έργασίαν ταντην. Τέλος, ομολογώ χάριτας εις τον Γενικόν Γραμματέα, καθηγητήν κ. Ίωάνν?]ν Καραγιαννόπουλον, και τά λοιπά μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Κέντρου Βυζαντινών 3Ερευνών, διότι ειχον τήν καλωσύνην νά περιλάβουν τήν έκδοσιν τής παρούσης πραγματείας είς τήν σειράν «Βυζαντινά Κείμενα και Μελέται». Βόννη, Μάιος 1973 Θ. Νικολάου

10

11 Π I Ν Α Ξ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ σελ. 11 ΣΥΝΤΜΉΣΕΙς»15 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ»17 Εισαγωγή» 27 Α'. Β'. Γ'. Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑ ΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 14ον ΚΑΙ 15ον ΑΙ ΩΝΑ»33 ΠΕΡΙ ΓΙΟΛΙΤΕΙΑΣ 1. "Εννοια τής πολιτείας» Γένεσις τής πολιτείας»54 3. Σκοπός τής πολιτείας»59 4. Εΐδη πολιτείας»67 5. Σπουδαία πολιτεία»72 6. Λειτουργία σπουδαίας πολιτείας»79 α'. * Η ηγεσία τής πολιτείας»79 β'. Αί δύο ετεραι κοινωνικαί τάξεις»87 γ'. Ή αρχή τής κοινοκτημοσύνης»93 7. Εθνικός χαρακτήρ τής πολιτείας»98 ΠΕΡΙ ΔΙΚΑΙΟΥ 1. * Η περί δικαιοσύνης άντίληψις των αρχαίων Ελλήνων» e Η δικαιοσύνη παρά Πλήθωνι» Ή δικαιοσύνη εν οχέσει πρός τήν λειτουργίαν τής σπουδαίας πολιτείας» 118 Επίλογος»123 ZUSAMMENFASSUNG»127 ΠΙΝΑΞ ΚΎΡΙΩΝ ΟΝΟΜΑΤΩΝ»135

12

13 Σ Τ Ν Τ Μ Η Σ Ε I Σ Archiv für Geschichte der Philosophie. Alexandre C, Plethon. Traite des Lois, ou recueil des fragments, en partie inedits, de cet ouvrage, texte revu..., Amsterdam Byzantion. Byzantinisches Archiv. Bulletin de PAcademie royale de Belgique, Glasse des Lettres. Byzantinisch-neugriechische Jahrbücher. Byzantinische Zeitschrift. Δελτίον τής Ιστορικής και Εθνολογικής Ε ταιρείας τής Ελλάδος. Dumbarton Oaks Papers. Deutsche Rundschau. Έπετηρίς τής Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών. Επιστημονική Έπετηρίς του ΈΟνικοΰ Πανεπιστημίου. Έπιθεώρησις Κοινωνικής και Δημοσίας Οικονομίας. Echos d* Orient. Eos. Commeritarii Societatis Philologae Polonorum. H. Diels (W. Kranz), Die Fragmente der Vorsokratiker, Griechisch und Deutsch, Dublin-Zürich Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια. Historisches Jahrbuch. The Journal of Hellenic Studies. Jahrbuch der österreichischen byz. Gesellschaft. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes.

14 16 Θεόδωρος Νικολάου LHC = L'Hellenisme Contemporain. LH = Lettres d'humanite. MG = Melanges Gregoire (Bruxelles). ΝΕσ = Νέα Εστία. NJGL = Neue Jahrbücher für das klassische Altertum, Geschichte und deutsche Literatur. NK = Νέον Κράτος. PG = Patrologia Graeca (Migne). Petit = Scholarios G. G., CEuvres completes, publiees... par L. Petit - X. A. Siderides- M. Jugie, Paris , τ. 8. Π Π = Πελοποννησιακή Πρωτοχρονιά. RE = Paulys Realencylopädie der klassischen Altertumswissenschaft. Neue Bearbeitung beg. v. G. Wissowa. RFC = Rivista di Filologia e d'istruzione classica. S = Scriptorium. SBPHG = Sitzungsberichte der phii.-historischen Classe der königlichen Akademie der Wissenschaften von Wien. SVF = J. v. Arnim (M. Adler), Stoicorum Veterum Fragmenta, Stuttgart ThWNT = Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament. TPAPhA = Transactions and Proceedings of the American philological Association. ZKG = Zeitschrift für Kirchengeschichte. ZWTh = Zeitschrift für wissenschaftliche Theologie.

15 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Έκ των πηγών παρατίθενται ενταύθα μόνον τά έργα του Πλήθωνος (ώς προς τό κείμενον τών υπομνημάτων του: α) Είς Μανουήλ και β) Συμβουλευτικός, καίτοι ελήφθη ύπ' δψιν ή εκδοσις Σπ. Λάμπρου, χάριν ευκολίας του άναγνώστου γίνονται αί παραπομπαί είς PG εντός παρενθέσεων). Έκ τών βοηθημάτων αναφέρονται μόνον τά θεωρηθέντα ώς στενότερον άπτόμενα του θέματος μας, ιδιαιτέρως τά αναφερόμενα είς τον Γεμιστόν. Πασαι αί λοιπαί πηγαί και βοηθήματα ευρίσκονται είς τάς υποσημειώσεις μετά πλήρων στοιχείων. α' Πηγαί Πλήθωνος, Επιστολή = Γεμιστού, Προς τον βασιλέα (Ίωάννην Η' Παλαιολόγον): Λάμπρου, Παλαιολόγε ια και Πελοποννησιακά, τ. 3, σ Πλήθωνος, Προθεωρία = Γεμιστού Πλήθο^νος, Προθεο^ρία του επιταφίου λόγου Μανουήλ Παλαιολόγου είς τον άδελφόν θεόδωρον (PG, 156, ): Λάμπρου, Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά, τ. 3, σ. 3 εξ. Πλήθωνος, Είς Μανουήλ = Γ. Γεμιστού Πλήθοονος, ΙΙρός τον βασιλέα Έμανουήλον περί τών έν Πελοποννήσω πραγμάτων (PG, 160, ): Λάμπρου, Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά, τ. 3, σ. 246 έξ., Ellissen, Analekten..., IV, 2, σ. 41 έξ. Πλήθωνος, Συμβουλευτικός = Γ. Γεμιστού Πλήθο^νος, Συμβουλευτικός προς τον δεσπότην Θεόδωρον περί τής Πελοποννήσου (PG, 160, ): Λάμπρου, Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά, τ.4,σ.113έξ., Ellissen, Analekten..., IV, 2, σ. 60 έξ. Πλήθωνος, Προσφωνημάτιον = Πλήθωνος, Προσφωνημάτιον προς τον κυρ Δημήτριον δεσπότην τον Πορφυρο- 2

16 18 Θεόδωρος Νικολάου Πλήθωνος, Μονωδία α' Πλήθωνος, Μονωδία β' Πλήθωνος, Ρητορική Πλήθωνος, Ελληνικά Πλήθωνος, Περί αρετών Πλήθωνος, Διασάφησις Πλήθωνος, Διαφοραί Πλήθωνος, Αντιλήψεις Πλήθωνος, 'Απόκρισις α/ Πλήθωνος, Άπόκρισις β' Πλήθωνος, Έκπόρευσις Πλήθωνος, Αντιρρητικά γέννητον: Λάμπρου, Παλαιολόγεια και Πελοποννησιακά, τ. 4, σ = Γ. Γεμιστού, Επιτάφιος επί τή του θειοτάτου ημών ήγεμόνος κυρίου Θεοδώρου γυναικί κυρία Κλεόπη (PG, 160, ): Λάμπρου, Παλαιολόγεια καί Πελοποννησιακά, τ. 4., σ. 161 έξ. = Γ. Γεμιστού, Επιτάφιος επί τή βασιλίσση Ελένη τή Παλαιολογίνη (PG, 160, ): Λάμπρου, Παλαιολόγεια καί Πελοποννησιακά, τ. 3, σ. 266 έξ. = Γεωργ. Πλήθωνος, Σύντομη περί τίνων μερών τής Ρητορικής: Chr. Walz, Rhet. Graeci, τ. 6, Stuttgart 1834, σ = Γ. Γεμιστού Πλήθ(ονος, Έκ τών Διόδωρου καί Πλουτάρχου περί τών μετά τήν εν Μαντινεία μάχην, βιβλ. 2, έκδ. Η. Reichard, Lipsiae = Πλήθωνος, Περί αρετών (PG, 160, ). = Π?νήθωνος, Διασάφησις τών έν τοις μαγικοΐς λογίοις άσαφέστερον είρημένων: Ser. Gallaei, Sibyllirxa Oracula, Amstelodami 1689, σ = Γ. Γεμιστού Πλήθωνος, Περί ών Αριστοτέλης προς Πλάτωνα διαφέρεται (PG, 160, ). = Γ. Γεμιστού, Προς τάς υπέρ του Αριστοτέλους Γ. του Σχολαρίου αντιλήψεις (PG, 160, ). : Γεμιστού, Άπόκρισις προς Βησσαρίωνα (PG, 161, ). : Γεμιστού, Άπόκρισις προς Βησσαρίωνα (PG, 161, ). Γ. Γεμιστού, Προς τό υπέρ του Λατινικού δόγματος βιβλίον (PG, 160, ). Πλήθωνος, Προς τάς παρά του Βησσαρίωνος αντιλήψεις επί τοις κατά του

17 ΑΙ περι Πολιτείας και Δικαίου Ιδέαι του Γ. Π?ιήθωνος Γεμιστού 19 Γίλήθωνος, Νόμοι υπέρ Λατίνων βιβλίου γραφεΐσιν ύπ' αύτοΰ άντιρρητικοΐς: Alexandre, σ = Πλήθο:>νος, Νόμων συγγραφή: Alexandre, σ Πλήθωνος, Συγκεφαλαίωσις = Πλήθωνος, Ζωροαστρείων τε καί Πλατωνικών δογμάτων συγκεφαλαίωσις: Alexandre, σ , (PG, 160, ). β' Βοηθήματα Adam /., The Republic of Plato, τ. 2, Cambridge Alexandre C, Plethon. Traite des Lois, ou recueil des fragments, en partie inedits, de cet ouvrage, texte revu sur les manuscrits, precede d'une notice historique et critique, et augmente d'un choix de pieces justicatives, la plupart inedites, Traduction par A. Pellissier, Amsterdam Allatii L., De Ecclesiae occidentalis atque orientalis perpetua concessione, libri tres, Coloniae Allatii L., De Georgiis et eoruni scrip Lis diatriba: /. Fabricii, Bibl. Graeca, τ. 12, Hamburg 1809, σ Anastos Μ. V., Pletho's calendar and liturgy, DOP 4 (1948) Anastos Μ. F., Le calendrier et la liturgie de Georges Gemiste Plethon: Actes du Vie Congres intern, d" Etudes byzantines, Paris 1950, s Anastos M. F., Pletho and Strabo on the habitability of the Torrid Zone, BZ 44 (1951) Anastos Μ. Υ., Pletho, Strabo and Columbus, MG 4 (1953) Astruc Ch., Manuscrits parisiens de Gemiste Plethon, S 5 (1951) Βακαλοπούλον Α. Ε., Ιστορία του νέου Ελληνισμού. Α'. Αρχές καί διαμόρφωση του, Θεσσαλονίκη Bassi Ζλ, Sette epigrammi greci inediti, RFC 26 (1898) Baynes Ν. Η. καί Moss Η. St. L. Β., Βυζάντιο. Εισαγωγή στο βυζαντινό πολιτισμό, μετάφρ. Δ. Σακκά, Αθήναι (Εκδόσεις Δ. Παπαδήμα).

18 20 Θεόδωρος Νικολάου Beck Η. - G., Theodoros Metochites. Die Krise des byzantinischen Weltbildes im 14. Jahrhundert, München Beck H. - G., Kirche und theologische Literatur im byzantinischen Reich, München Beirwaltes W. (Hr.), Piatonismus in der Philosophie des Mittelalters, Darmstadt Bernhart Die philosophische Mystik des Mittelalters, München Bilinski Br., De Gemisto Plethone, Strabonis et Plutarchi (Quaest. gr.) epitomare in Cod. Vaticano gr servato, EOS 43 ( ) Boivin M., Querelle des philosophes du quinzieme siecle. Dissertation historique, Memoir es de litter'ature... de VAcademie... des Inscriptions et Beiles - Lettres, 2 (1716) Brehier L., Byzance et empire byzantin, BZ 30 ( ) Brehier L., Le monde byzantin: I: Vie et mort de Byzance. II: Les institutions de FEmpire byzantin. III: La civilisation byzantine, Paris (Editions A. Michel). 2 Brugger W., Philosophisches Wörterbuch, Freiburg - Basel - Wien Bühler /., Die Kultur des Mittelalters, Leipzig Δανιηλ'ώη Δ., Ή νεοελληνική κοινωνία καί οικονομία, Αθήνα Darko Ε., Wirkungen des Piatonismus im griechischen Mittelalter, BZ 30 ( ) Deila Torre Α., Storia dejl'academia platonica di Firenze, Firenze Δεσποτόπουλου Κ., Φιλοσοφία του Δικαίου, 'Αθήναι Δεσποτόπουλου Κ., Πολιτική φιλοσοφία του Πλάτωνος, 'Αθήναι Diller Α., Pletho and Plutarch, S 8 (1954) Diller Α., A geographical treatise by Georgius Gemistus Pletho, Isis 27 (1937) Dimaras C, Notes sur le tombeau de Gemiste, LHC 3 ( ) Dölger Fr., Zur Bedeutung von φιλόσοφος und φιλοσοφία in byzantinischer Zeit, Τεσσαρακονταετηρίς Θ. Βορέα, τ. 1, Αθήναι 1940, σ Dölger Fr., Politische und geistige Strömungen im sterbenden Byzanz, JÖBG 3 (1954) Dölger Fr., Der Anteil des mittelalterlichen Griechentums an der

19 Αι περι Πολιτείας και Δικαίου Ιδέαι του Γ. Πλήθωνος Γεμιστού 21 geistigen Wende zwischen Mittelalter und Neuzeit, HJB 74 (1955) Dräseke /., Georgios Gemistos Plethon, ZKG 19 (1899) Dräseke Georgios Gemistos Plethon, ZWTh 48 (1904) Dräseke /., Plethons und Bessarions Denkschriften «Über die Angelegenheiten im Peloponnes», NJGL 27 (1911) Dräseke /., Zu Piaton und Plethon, AGPh 27 (191 i) Ehrhardt Α., Politische Metaphysik von Solon bis Augustin, τ. 3, Göttingen Ellissen Α., Analekten der mittel-und neugriechischen Literatur, τ. 5, Leipzig Fabricii L, Bibliotheca Graeca, ed. quarta... curante G. Ch. Harles, τ. 12, Hamburg Fiorentino F., II risorgimento filosofico nel Quattrocento, Napoli Fachs Fr., Die höheren Schulen von Konstantinopel im Mittelalter, BA, Heft 8, Leipzig - Berlin Gaspary Α., Zur Chronologie des Streites der Griechen über Piaton und Aristoteles im 15. Jahrhundert, AGPh 3 (1890) Gass M. W., Gennadius und Pletho. Aristotelismus und Platonismus in der griechischen Kirche, nebst einer Abhandlung über die Bestreitung des Islam im Mittelalter. Gennadii et Plethonis quaedam edita et inedita, τ. 2, Breslau Gehlen A. - Schelsky H., Soziologie. Ein Lehr- und Handbuch zur modernen Gesellschaftskunde, Düsseldorf - Köln Γεωργούλη Κ., Πλάτωνος Πολιτεία, Αθήναι Gigon Ο., Die antike Kultur und das Christentum, Darmstadt Gihon Et., History of Christian Philosophy in the Middle Ages, London Gregoire H., Les manuscrits de Julien et le mouvement neo-paien de Mistra: Demetrius Rhallis et Gemiste Plethon, Β 5 ( ) Haussig H.-W., Byzantinische Geschichte, Stuttgart - Berlin Heiberg J. L., En Samfundsreformator (=Studier fra Sprogog Oldtidsforskning... No 22), Kopenhagen 1895.

20 22 Θεόδωρος Νικολάου Eerier Η., Piatons Staatsideal. Kriegsvorträge der Rheinischen Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn a. Rh., Heft 92, Bonn Hirschberger Geschichte der Philosophie, τ. 2, Basel Jugie M., La date de la mart de Gemistos Plethon, EO 34 (1935) Jugie M., La polemique de Georges Scholarios contre Plethon. Nouvelle edition de sa ((Correspondance», Β 10(1935) Καλλιγά 77., Μελέται βυζαντινής ιστορίας. Από τής πρώτης μέχρι 5 τής τελευταίας αλώσεως , Αθήναι Κανελλοπούλου 77., Γεννήθηκα στο χίλια τετρακόσια δύο, 'Αθήνα Καραμπάση Α., Τό φιλοσοφικόν σύστημα του Πλήθωνος, Ήράκλειον Καζάζη Ν., Γεώργιος Γεμιστός Πληθών καί ό κοινωνισμός κατά τήν Άναγέννησιν, ΕΕΕΠ 1 (1903) Keller Α., Two byzantine scholars and their reception in Italy, JWCI 20 (1956) Kieszkowsky 7?., Georgios Gemistos Plethon, Przeglad filozofizny 36 (1933) Klein - Franke F., Die Geschichte des frühen Islam in einer Schrift des Georgios Gemistos Pletho, BZ 65 (1972) 1-8. Klibansky The continuity of the Platonic Tradition during the Middle Ages, London Knös 7?., Gemiste Plethon et son souvenir, LH 9 (1950) Koch Piatonismus und Mittelalter, Krefeld Kranz W., Die griechische Philosophie. Zugleich eine Einführung in die Philosophie überhaupt, Bremen Kristeller P. O., The Philosophy of Marsilio Ficino, trnsl. into English by V. Conant, New York Krumbacher Κ., ιστορία τής βυζαντινής λογοτεχνίας, μετάφρ. Γ. Σωτηριάδου, Αθήναι Κύρον ''Άχ.} Οί Έ?^ληνες τής Αναγεννήσεως και ό Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, Αθήναι Κύρου *Αχ., Βησσαρίων ό "Ελλην, τ. 2, 'Αθήναι Λάμπρου Σπ., 'Αργυρόπουλεια, Αθήναι Λάμπρου Σπ.} Παλαιολόγεια καί Πελοποννησιακά, τ. 4, Αθήναι Legrand m., Bibliographie hellenique ou description raisonnee

21 Αί περι Πολιτείας και Δικαίου ϊδέαι τοϋ Γ. Πλήθωνος Γεμιστού 23 des ouvrages publies en grec par des Grecs aux XVe et XVIe siecles, τ. 5, Bruxelles Legrand ßm., Cent-dix lettres greques de Francois Filelfe, publiees integralement pour la premiere fois d' apres le codex Trivulzianus 873. Avec traduction et commentaires..., Paris Μαμαλάκη I., Ό Γεώργιος Γεμιστός έν Πελοποννήσου άπό του , Θεσσαλονίκη Μαμαλάκη L, Γεώργιος Γεμιστός-Πληθών, (--Texte und Forschungen zur byzantinisch-neugriechischen Philologie, No 32), Αθήναι Μαμαλάκη I., Ή επίδραση τών συγχρόνων γεγονότων στις ιδέες του Γεμιστού, (Άνάτυπον έκ τών ((Πεπραγμένων του Θ' Βυζαντ. Συνεδρίου Θεσσαλονίκης», τ. 2, Αθήναι 1955, σ ). Μαμαλάκη L, Βιβλιοκρισία: Fr. Masai, Plethon et le platonisme de Mistra, Paris 1956, ΔΓΕΕ 15 (1961) Masai Fr., Leprobleme des influences byzantines sur le platonisme italien de la Renaissance, Bulletin de VAssociation G. Bude, Supplement: LH 12 (1953) Masai R. et Fr., L'GEuvre de Georges Gemiste Plethon. Rapport sur des trouvailles recentes: autographes et traites inedits, BArB (1954) Masai Fr., Plethon et le platonisme de Mistra, Paris Masai Fr., Le «De Fato» cl'alexandre d'aphrodise attribue a Plethon, Β 33 (1963) Masai Fr., Plethon, l'averroisme et le probleiue religieux: Le Neoplatonisme. Colloques internationaux du Centre National de la recherche scientifique, Sciences humaines, Paris 1971, σ Mercati S. G., Gli spostamenti nel test ο delfepitafio di Elena Palaeologina dipendono dell'editore (Migne PG 160 col ), BZ 24 (1924) Möhler L., Kardinal Bessarion als Theologe, Humanist und Staatsmann. Funde und Forschungen. Paderborn Möhler L., Kardinal Bessarion, τ. 3, Paderborn Mönch W., Die italienische Piatonrenaissance und ihre Bedeutung für Frankreichs Literatur- und Geistesgeschichte ( ), Berlin Müller /., Byzantinische Analekten, SBPHC 9 (1852)

22 24 Θεόδωρος Νικολάου Νικολάου Θ., Ό Ζωροάστρης είς τό φιλοσοφικόν σύστημα του Γ. Γεμιστού-Πλήθωνος, ΕΕΒΣ 38 (1971) , Oehler Κ., Antike Philosophie und byzantinisches Mittelalter. Aufsätze zur Geschichte des griechischen Denkens, München Ostrogorsky G., Geschichte des byzantinischen Staates, München Papakostas G. Α., George Gemistos - Plethon. Α study of his philosophical ideas and his role as a philosopher - teacher, New York (Diss.) Παπαρρηγοπούλου K.(;), Έλλην σοσιαλιστής τής δεκάτης πέμπτης ε κατονταετή ρ ίδος, Πανδώρα 1 ( ) Radburch G., Vorschule der Rechtsphilosophie, Göttingen Rocholl R., Der Piatonismus der Renaissancezeit, Ζ KG 13 (1892) Runciman St., Die Eroberung von Konstantinopel 1453, übertr. v. P. de Mendelssohn, München Runciman St., Βυζαντινός πολιτισμός, μετάφρ. Δ. Δετζώρτζη, Α θήναι Runciman St., Das Patriarchat von Konstantinopel. Vom Vorabend der türkischen Eroberung bis zum griechischen Unabhängigkeitskrieg, übertr. v. P. de Mendelssohn, München Σαββοπούλου Ε., Ό Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων. Ή εποχή του καί ή εποχή μας, Πειραιεύς Σακελλαρίου Γ., Ό Πλήθων ώς κοινωνιολόγος, ΕΕΒΣ 23 (1953) Sathas C. Ν., Documents inedits relativs ä Thistoire de la Grece au Moyen Äge, τ. 9, Paris Schultze Fr., Geschichte der Philosophie der Renaissance, τ. 1: Georgios Gemistos Plethon und seine reformatorischen Bestrebungen, Jena Σολδάτου Χ. Π., Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων, Αθήναι Σπέντζα Σ., Αί οίκονομικαί καί δημοσιονομικαί απόψεις του Πλήθοονος, Αθήναι Σταυροπούλου Γ., Ό Πλήθων στο έργο του καί στήν ποίηση μας, Α θήνα Stein Η., Sieben Bücher zur Geschichte des Piatonismus. Untersuchungen über das System des Plato und sein Verhält-

23 ΑΙ περι Πολιτείας και Δικαίου ιδέαι του Γ. Πλήθωνος Γεμιστού 25 nis zur späteren Theologie und Philosophie, τ. 3, Göttingen Stein L., Das Prinzip der Entwicklung in der Geistesgeschichte, einleitende Gedanken zu einer Geschichte der Philosophie im Zeitalter der Renaissance, DR 21 (1895) Stein L., Die Continuität der griechischen Philosophie in der Gedankenwelt der Byzantiner, AGPh 9 (1896) Stein L., Die Sozialphilosophie im Zeitalter der Renaissance, AGPh 10 (1897) Στεφανίδον Α., Ό Γεουργιος Γεμιστός Πλήθων καί ή θέσις του εν τή κοινοτική οικονομία, ΕΚΔΟ (1940) Stephanou Ε., Plethon, Dictionnaire de theologie catholique, τ. 12, 2 (1934) Stephanou E., Etudes recentes sur Plethon, EO 31 (1932) Στεφάνου Ε., Ή ειμαρμένη έν τω φιλοσοφικω συστήματι του Πλήθωνος, Εις μνήμην Σπ. Λάμπρου, Αθήναι 1935, Συροπούλου Σιλβ., Απομνημονεύματα, V. Laurent, Les «Memoires» 9 du Grand Ecclesiarque de TEglise de Constantinople Sylvestre Syropoulos sur le concile de Florence ( ), Roma Taeschner Fr., Georgios Gemistos Plethon. Ein Beitrag zur Frage der Übertragung von islamischem Geistesgut nach dem Abendlande, Der Islam 18 (1929) Taeschner Fr., Georgios Gemistos Plethon, ein Vermittler zwischen Morgenland und Abendland zu Beginn der Renaissance, BNGJ 8 ( ) Tatakis B., La philosophie byzantine (E. Brehier, Histoire de la philosophie, 2e fasc. supplementaire), Paris Τατάκη Β., Θέματα χριστιανικής καί βυζαντινής φιλοσοφίας, Αθήναι Τατάκη Β., Μελετήματα χριστιανικής φιλοσοφίας, "Αθήναι Taylor /. W., Georgius Gemistus Pletho's criticism of Plato and Aristotle, Menasha Wis Taylor J. W., Gemistus Pletho as a moral philosopher, TPAPhA 51 (1920) Θεοδωρακοπούλου I., Εισαγωγή στον Πλάτωνα, Αθήναι Θεοδωρακοπούλου L, Πλάτωνος Φαιδρός, Αθήναι Tozer Η. F., Α Byzantine Reformer (Gemistus Plethon), JHS 7 (1886)

24 26 Θεόδωρος Νικολάου Τσάκωνα Α., Τό κίνημα του Μυστρά καί ό Πλήθων Γεμιστός, (1957) Tsakonas Ζλ, Geist und Gesellschaft in Griechenland, Bonn 1965 (ελευθέρα άπόδοσις είς τήν Ελληνική ν υπό Μ. Μαρκάκη, Κοινωνιολογία του Νεοελληνικού Πνεύματος, Α θήναι 1967). Τσάμη Α. Α., Φιλοσοφία του Δικαίου, Αθήναι Τσάτσου Κ., Ή κοινωνική φιλοσοφία τών αρχαίων Ελλήνων, Αθήναι Τσέλλερ-Νέστλε, Ιστορία τής ελληνικής φιλοσοφίας, μετάφρ. Χ. Θεοδωρίδη, Αθήνα Τωμαδάκη Ν., Πλήθων Γεμιστός Γεώργιος, ΘΗΕ, τ. 10, στ (Συλλάβιον Βυζαντινών μελετών καί κειμένων, Α θήναι , σ ). Ueberweg Fr. - Praechter 7f., Grundriss der Geschichte der Philosophie, I. Die Philosophie des Altertums, Tübingen Vasiliev Α., Ιστορία τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας , μετάφρ. Δ. Σαβράμη, Αθήνα Vorländer Κ., Geschichte der Philosophie mit Quellentexten, τ. 5, München Vincent A. J. H., Notice sur trois manuscrits grecs relativs ä la musique..., Notices et extraits des manuscrits de la Bibliotheque du Roi et autres Bibliotheques, τ. 16, Paris Φαράντου Μ., 'Η δικαιοσύνη κατά τήν Ίουδαιοχριστιανικήν καί τήν άρχαιοελληνικήν παράδοσιν, Θεσσαλονίκη Wehrli F., Aristoteles in der Sicht seiner Schule, Platonisches und Vorplatonisches: Aristote et les problemes de methode... Symposium Aristotelicum tenu ä Louvain , Louvain - Paris 1961, σ Windelband W. - Ηeimsoeth H., Lehrbuch der Geschichte der Philosophie, Tübingen Ζακυθηνοϋ Α., Ίδεολογικαί συγκρούσεις είς τήν πολιορκουμένην Κωνσταντινούπολη, ΝΕσ 47 (1950) Zakythinos Ζ)., Le Despotat grec de Moree, I: Histoire politique, Paris 1932, II: Vie et institutions, Athenes Ζ ώρα Γ., Γεώργιος ό Τραπεζούντιος καί αί προς τήν έλληνοτουρκικήν συνεννόησιν προσπάθειαί του, Αθήναι 1954.

25 Εισαγωγή Είς τδν διεπεξερχόμενον καί διεκμελετώντα τήν περί τό έργον του Γεωργίου Γεμιστού - Πλήθωνος βιβλιογραφίαν γίνεται ευθύς σαφές, δτι ουδεμία εργασία έχει γραφή έχουσα ειδικώς ώς άντικείμενόν της τάς περί Πολιτείας καί Δικαίου θεωρίας του. Τό κενόν τοΰτο διαπιστώσασα ή 'Ακαδημία Αθηνών, σοφώς καί περιεσκεμμένως απεφάσισε τήνπροκήρυξιν τής ώς άνω μελέτης. Τό έργον του Γεμιστού ενέχει δλως ίδιαιτέραν σημασίαν διά τον νέον Έλληνισμόν. Ή ζωή καί δράσις του καλύπτουν χρονικώς τήν τελευταίαν έκατονταετίαν τής Βυζαντινής Αυτοκρατορίας (έζησεν άπό ). Κατά τήν έκατονταετίαν ταύτην αδήριτος προβάλλει ή ανάγκη τής σωτηρίας τής πατρίδος έκ τών πολυειδώς κυκλούντων καί έπαπειλούντων κινδύνων, μάλιστα δε έκ τών όσημέραι Ίσχυροποιουμένων καί δριμύτερον έπελαυνόντων Τούρκων. Ύπό το κράτος τής ανάγκης ταύτης προσπαθεί καί ό Πλήθων διά τής γραφίδος νά προτείνη καί έπιφέρη λύσιν άπό τών επικειμένων δεινών. Ζή καί λαμβάνει καθ* ήμέραν πεΐραν του επερχομένου σοβαρού κινδύνου* καί προ τής τοιαύτης καταστάσεως πιστεύει, δτι ή σωτηρία δέν πρέπει νά αναμένεται ούτε έκ τής Δύσεως ουτε έκ τής συνδιαλλαγής μετά του έχθροΰ ή συμπήξεως πανορθοδόξου αντιστάσεως* αυτη θά έπιτευχθή μόνον τότε, δταν ύπαρξη δυναμική άνασυγκρότησις καί αναδιοργάνωσες τής κρατικής μηχανής, μία πολιτειακή αναδημιουργία του Βυζαντίου. Καίτοι ή ύπ' αυτού προταθείσα λύσις δέν εδρεν άπήχησιν καί συνεπίνευσιν καί έφαρμογήν υπό τής άρχούσης τάξεως, καί κατά συνέπειαν δέν έδοκιμάσθη τό εΰγευστον ή πικρόν τών καρπών της, εν τούτοις παρουσιάζει ζωτικόν ενδιαφέρον, διότι ύπηγορεύθη υπό ακραιφνούς αγάπης προς τήν πατρίδα καί έγράφη υπό τό κράτος τής υψίστης οφειλής καί του υπέρτατου χρέους. Ό ρόλος του Πλήθωνος είναι έν προκειμένω θεωρητικός. Δέν επιχειρεί δηλονότι νά υλοποίηση τάς θεωρίας του παρά μόνον γνωρίζει αύτάς είς τους αρμοδίους καί δυνατούς. Δέν άσκεΐ προπαγάνδαν καί δέν αγωνίζεται υπέρ αυτών. Πρέπει έξ άλλου νά τονισθή ενταύθα, δτι ή προτεινομένη λύσις, διάφορος ούσα τών έπιχε ι ρου μένων, δέν ήτο ή εύκολώτερον εφαρμόσιμος κατά τήν έν λόγω έποχήν καί ή οπωσδήποτε λυσιτελής.?η λύσις αυτη ένέκειτο, ώς προελέχθη, είς τήν άνασυγκρότησιν

26 28 Θεόδωρος Νικολάου τής Αυτοκρατορίας ώς προς τον πολιτειακόν της χαρακτήρα. Πεφωτισμένη δεσποτεία καί διοίκησις μετ' αρίστων συμβούλων είς έν κράτος διηρημένον είς ((φορολογουμένους)) καί ((φύλακας)) εΐναι ό σκελετός τής Πολιτείας του Φιλοσόφου του Μυστρα' οί «σπουδαίοι» καί «έγκυροι» νόμοι ή αδιαμφισβήτητος καί ουσιώδης βάσις της. Τό ύλικόν ώς προς τάς θεωρίας του Γεμιστού περί Πολιτείας καί Δικαίου άνευρίσκομεν κυρίως είς τά δύο υπομνήματα του «Περί τών έν Πελοποννήσω πραγμάτων». Τούτων τό μέν απηύθυνε προς τον αυτοκράτορα Μανουήλ Β' τον Παλαίολόγον ( ), τό δέ προς τον δεσπότην τής Πελοποννήσου Θεόδωρον. Έκτενέστερον διεπραγματεύετο ό Πλήθων τό παρόν θέμα είς τό άξιολογώτερον έργον του: «Νόμων Συγγραφή», ώς δυνάμεθα νά δίαπιστώσωμεν έκ του πίνακος ούτως ειπείν τών περιεχομένων του έν λόγω έργου 1. Δυστυχώς τούτο δέν περιεσώθη μέχρις ημών άκέραιον μόνον ώρισμένα τμήματα του έχομεν, τά όποια έξέδίυκεν ό C. Alexandre 2. Ό Γεννάδιος Σχολάριος παρέδωκε τούτο είς τό πυρ μετά τον θάνατον του Συγγραφέως, δίαπράξας τοιουτοτρόπως εν σοβαρόν αδίκημα είς βάρος τής ιστορίας του πνεύματος. Ώς αιτία τής πράξεως αυτής προβάλλονται αί θρησκευτικαί απόψεις του Πλήθωνος 3. Αύται δμως δέν έγένοντο γενικώτερον άποδεκταί καί δέν απετέλεσαν σοβαρόν κίνδυνον κατά τής χριστιανικής θρησκείας ουτε όταν ούτος έζη. Πολύ περισσότερον ήτο ανύπαρκτος εϊς τοιούτος κίνδυνος μετά τον θάνατον του καί τήν πτώσιν τής Αυτοκρατορίας, όποτε καί οί ελάχιστοι οπαδοί του διεσκορπίσθησαν, ώρισμένων καταφυγόντων είς τήν Δύσιν, ή δέ χριστιανική πίστις απέμεινε τό μόνον άδιαφιλονίκητον καί ασφαλές καταφύγιον του υποδούλου "Εθνους. Ό Γεννάδιος ή δέν έστάθμισε καί 1. Πρβλ. Alexandre, σ Είς γνωστά σήμερον χειρόγραφα έχουν διασωθή καί έτερα τμήματα τών Νόμων του Πλήθωνος μή διαλαμβανόμενα είς τήν έκδοσιν του Alexandre. Θα ήτο ευχής έργον, αν ή Ακαδημία Αθηνών ή έτερος τις οργανισμός ή άτομον προεκήρυσσον μίαν κριτικήν εκδοσιν τών απάντων του Γεμιστού ή, δπερ καλύτερον, άνελάμβανον την οίκονομικήν ένίσχυσιν μιας τοιαύτης προσπάθειας. * Οπωσδήποτε υπάρχουν οί «παΰροι Βάκχοι», οί όποιοι ευχαρίστως θα άνελάμβανον τήν προσπάθείαν ταύτην, αν έξησφαλίζοντο τά πρός τοΰτο έξοδα. 3. Πρβλ. St. Runciman, Das Patriarchat von Konstantinopel. Vom Vorabend der türkischen Eroberung bis zum griechischen Unabhängigkeitskrieg, München 1970, σ. 123: ((Bedenkt man die Stimmung jener Zeit, da den Griechen kaum etwas geblieben war außer ihrem Glauben, so kann man ihm (sc. Georgios Scholarios) nicht unbedingt einen Vorwurf machen». Ν. Τωμαδάκη, Πλήθων Γεμιστός Γεώργιος, ΘΗΕ, τ. 10, στ. 439: «...ούτως ώφειλε (τ.έ. ό Γεννάδιος) νά πράξη (τ.έ. νά καύση τους Νόμους). Διά τών Νόμων ουκ ήν σωτηρία. *0 Χριστός καί ή Όρθοδοξία ήτο ή παρηγοριά καί τό στηριγμάτων υποδούλων. Επομένως δέν πρόκειται περί πράξεως έκδικήσεως, άλλά πολιτικής σκοπιμότητος».

27 ΑΙ περι Πολιτείας και Δικαίου Ιδέαι του Γ. Πλήθωνος Γεμιστού 29 δέν έξετίμησεν ακριβώς τά πράγματα, οπότε έκινήθη είς τήν πράξιν του αυτήν άπό άστοχον ((πολιτικήν σκοπιμότητα», ή ήχθη είς τό μέτρον αυτό άπό χθαμαλά καί ευτελή αίτια, π.χ. προσωπικήν άντιδικίαν, τυφλόν φανατισμόν καί άνεξέλεγκτον του αντιπάλου έκδίκησιν. Όπωσδήποτε, ό Σχολάριος διέπραξε σοβαρόν λάθος, τό όποιον αμαυρώνει, έστω καί ελάχιστα, τό κατά τά άλλα έξαίρετον καί πολυσχιδές έθνωφελές έργον του. "Οσον άφορα είς τάς απόψεις του Γεμιστού περί του Δικαίου ιδιαιτέρους, τό υπάρχον ύλικόν είναι λίαν περιωρισμένον, όποτε τό έν λόγω τμήμα τής εργασίας θά έχη αναγκαίους μικράν έκτασιν. Τών δύο μερών: 1.- Περί Πολιτείας, 2.- Περί Δικαίου, θά προηγηθή συνοπτική επισκοπή σις τής πολιτικής καταστάσεως καί τών πνευματικών ρευμάτων τής εποχής του. Τούτο εκρίθη άπαραίτητον, διότι τοιουτοτρόπως κερδίζει είς ένάργειαν καί σαφήνειαν τό ύπόβαθρον τών σκέψεο>ν καί θεωριών του Φιλοσόφου καί καθίσταται πλέον εύληπτος ό σκοπός καί ή πρόθεσίς του.

28

29 Α'. II ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΚΑΙ ΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 14ον ΚΑΙ 15ον ΑΙΩΝΑ

30

31 Α'. Ή πολιτική κατάστασις καί τά πνευματικά ρεύματα κατά τον 14ον καί 15ον αιώνα 1 Ό κλονισμός, τον όποιον υπέστη τό Βυζαντινόν κράτος διά τής αλώσεως τής Κο^νσταντινουπόλεως υπό τής Δύσεως κατά τήν τετάρτην σταυροφορίαν (1204), είναι αισθητός καθ 5 δλον τον ύπόλοιπον βίον του. Ή άνάκτησις τής πρωτευούσης (1261) υπό του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου καί αί έπιτυχίαι τών διαδόχων του δέν σημαίνουν πλήρη έπαναφοράν τής Αυτοκρατορίας είς τήν προτέραν της ίσχύν καί αίγλη ν. Τό πολιτικόν οικοδόμημα του Βυζαντίου έχει ήδη ύποστή ρωγμάς καί ή ολοσχερής κατάρρευσίς του επισπεύδεται διά τών πολιτικών γεγονότων, τά όποια επισυμβαίνουν πέριξ καί εντός αυτού. 1. Πρβλ. έπ' αύτοΰ τά ακόλουθα εργα έκ της μή αναφερομένης εις την αρχήν τής παρούσης μελέτης βιβλιογραφίας: Άμάντου Κ., Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, τ. 2, Αθήναι Μ. Α. Andreeva, Zur Reise Manuels II. Palaeologos nach Westeuropa, BZ 34 (1934) 37 έξ. Banus y Comas C., Expedicion de Catalanes y Aragoneses en Oriente en principio del siglo XIV, Madrid P. Charanis, The strife among the Palaeologi and the Ottoman Turks, , Β 16 (1941) 286 έξ. J. Dräseke, Zu Johannes Kantakuzenos, BZ 9 (1900) 72 έξ. Η. A. Gibbons, The foundation of the Ottoman Empire, Oxford A. Heisenberg, Aus der Geschichte und Literatur der Palaiologenzeit, München N. Jorga, Histoire de la vie byzantine. Empire et civilisation, τ. 3, Bucharest Τον αύτοϋ, Latins et Grecs dorient et l'etablissement des Turcs en Europe ( ), BZ 15 (1906) 179 έξ. Γ. Κορδάτου, Ακμή καί παρακμή του Βυζαντίου,'Αθήνα W. Miller, The Latins in the Levant. A history of Frankish Greece ( ), London J. H. Mordtmann, Die erste Eroberung von Athen durch die Türken zu Ende des 14. Jahrhunderts, BNGJ, 4 (1923) 346 έξ. Ε. Pears, The destruction of the Greek Empire and the story of the Capture of Constantinople by the Turks, London-New Tork M. Silberschmidt, Das orientalische Problem zur Zeit der Entstehung des Türkischen Reiches nach venezianischen Quellen, Leipzig-Berlin Δ. Ζακυθηνοϋ, Ol Σλαΰοι έν Ελλάδι. Συμβολαίείς τήν ίστορίαν του μεσαιωνικού Ελληνισμού, Αθήναι Έκ τής έν άρχή παρατεθείσης βιβλιογραφίας βλ. είδικώτερον: /. Μαμαλάκη, Γεώργιος Γεμιστός-Πλήθων, Αθήναι 1939, σ. 12 έξ. L. Brehier, Le monde byzantin: I. Vie et morte de Byzance, Paris 1969, σ.303 έξ. G. Ostrogorsky, Geschichte des Byz. Reiches, München , σ. 372 έξ. Ό Κ. Krumbacher, Ιστορία τής βυζ. λογοτεχνίας, Αθήναι 1964, σ. 438, αναφέρει τήν χαράκτη ρ ιστικήν διά τήν τελευταίαν ταύτην περίοδον του Βυζαντίου παροιμίαν: «ό κόσμος έποντίζετο καί ή έμή γυνή έστολίζετο!». 3

32 34 Θεόδωρος Νικολάου Οί Τούρκοι καταλαμβάνουν όσημέραι δλας τάς πόλεις της Μ. Α σίας, οί Σέρβοι υπό τον Στέφανον Δουσάν αποσπούν άπό τό Βυζάντιον ίκανόν τής Μακεδονίας μέρος, οί Βούλγαροι επεκτείνονται καί αυτοί επικινδύνως, ένώ οί Καταλανοί προβαίνουν είς φοβέρας λεηλασίας καί ή παρουσία τών Ενετών καί Γενουατών είς τον χώρον τής Αυτοκρατορίας καθίσταται περισσότερον επιζήμιος. Ό εμφύλιος πόλεμος επί Ιωάννου Καντακουζηνού ( ) διευκολύνει τάς κατακτητικάς τών προμνημονευθέντων λαών διαθέσεις, ή δέ άπό μέρους του πρόσκλησις του Όρχάν είς βοήθειαν εναντίον τών Σέρβοι καί Βουλγάρων καί ή κατάληψις τής Καλλιπόλεως υπό τών Τούρκων (2 Μαρτίου 1354), δημιουργούντων τοιουτοτρόπως προγεφύρωμα επί τής Ευρώπης, σαλπίζουν τήν έναρξιν τής επιθανάτιου αγωνίας καί του εσχάτου στεναγμού τής έκμετρούσης τό ζήν Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. «Άπό τής στιγμής ταύτης, γράφει επιτυχώς ό Δ. Ζακυθηνός, ή πρωτεύουσα του Βυζαντίου ευρίσκεται υπό συνεχή άπειλήν, ή δέ παράτασις τής αγωνίας οφείλεται είς τάς έσωτερικάς κρίσεις του αντιπάλου καί είς τήν προσπάθειαν ώρισμένων ευρωπαϊκών δυνάμεων, νά διατηρήσουν είς τήν ζωήν τον homme malade, άπαραίτητον παράγοντα τής οικονομικής των επιβολής είς τήν 'Ανατολήν» \ Οί Τούρκοι υπό τον Μουράτ Α' προωθούν τάς κατακτητικάς των φιλοδοξίας καταλαμβάνοντες τήν 'Αδριανούπολιν, τήν Φιλιππούπολιν καί επαρχίας, αί όποΐαι ειχον περιέλθει προηγουμένως είς τους Σέρβους. Ό Ιωάννης Ε' Παλαιολόγος άνακαταλαβών πλήρως τήν αρχήν (1355) ζητεί βοήθειαν άπό τήν Δύσιν μέσω κυρίως τής Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας* προς τον σκοπόν αυτόν καί κατόπιν πιέσεων του 'Αμμαδαίου, κόμητος τής Σαβοίας, ό όποιος εϊχεν έλθει είς βοήθειαν, υπογράφει μέ τον Πατριάρχην τήν ενωσιν τών δύο Εκκλησιών (Ρώμη, 18 Όκτ. 1367). Καί παρά ταύτην δμως τό Βυζάντιον μένει ουσιαστικώς άνυπεράσπιστον. Ό λόγος είναι προφανής. Ή ένωσις δέν έχει κοινήν βάσιν. Ή Δυτική Εκκλησία τήν επιδιώκει εκμεταλλευόμενη τήν άδυναμίαν καί ανάγκην 1. Α. Ζακυθηνοϋ, Ίδεολογικαί συγκρούσεις είς τήν πολιορκουμένην ΚΠολιν, ΝΕσ 47 (1950) 794. Πρβλ. /. Μαμαλάκη, Ή επίδραση τών συγχρόνων γεγονότων στις Ιδέες του Γεμιστού, σ. 498 έξ. /. Μαμαλάκη, Ό Γ. Γεμιστός έν Πελοπόννησο), σ. 12: ή εποχή, καθ' ήν εζησεν ό Γεμιστός «ήταν δυστυχώς άπό τις πιό άσχημες, πού έχει νά παρουσίαση ή ιστορία του (τ.έ. του Βυζαντίου)». Καζάζη, Γεώργιος Γεμιστός Πλήθων καί ό κοινωνισμός κατά τήν Άναγέννησιν, σ. 7: Ό Πλήθων έγεννήθη «έν τη θλιβερωτάτη περιόδω του βίου του ελληνικού γένους. Ή παλαιά δόξα κατέπιπτε, τό προαιώνιον δένδρον έφυλλορρόει, ό ουρανός έζοφουτο, απαίσιοι οιωνοί κακά προεμήνυον πανταχόθεν. Ή πρωτεύουσα του άκρωτηριασθέντος ελληνικού κράτους δεινήν όσημέραι ύφίστατο πολιορκίαν... Ουδείς ό αμφιβάλλων, δτι ή κατάληψις...ήτο ζήτημα χρόνου...».

33 Αί περί Πολιτείας και Δικαίου Ιδέαι του Γ. Πλήθωνος Γεμιστού 35 του Βυζαντίου. Τό τελευταΐον τήν δέχεται παρά τήν έναντίωσιν του κλήρου και του λαού με τήν ελπίδα, δτι θά τύχη ουσιώδους βοηθείας κατά τών Τούρκων. Ή κατάστασις επιδεινώνεται περαιτέρω άπό τάς διαμάχας τών Παλαιολόγων περί τήν αρχήν. Επειδή δμως καί είς τό στρατόπεδον τών Όθωμανών τά πράγματα δέν ήσαν πολύ περισσότερον ευχάριστα, άφ' ενός μέν έξ αίτιας του πολέμου του Μουράτ Α' προς τον 'Αλήμπεην τής Καραμανίας, άφ' έτερου δέ λόγω τών νέων ενοχλήσεων άπό μέρους τών Σέρβων καί τέλος ένεκα τών εσωτερικών ερίδων, αναπτύσσεται κλίμα αγαθών σχέσεων μεταξύ τών Βυζαντινών καί τών Τούρκων (1387) Προς προώθησιν μάλιστα τών αγαθών αυτών σχέσεων γίνεται προσπάθεια νά άπαμβλυνθή ή σοβαρωτέρα διαφορά μεταξύ τών δύο λαών, ήτοι ή θρησκευτική, δπως συνάγεται καί άπό τον διάλογον τον γενόμενον τό 1391 μεταξύ του Μανουήλ καί τίνος Τούρκου θεολόγου 2. Αί φιλικαί αύται σχέσεις φαίνεται, δτι άνεπτύχθησαν είς βαθμόν, ώστε νά δικαιολογούν τό γεγονός, δτι επί τινα χρόνον προεβάλλετο ώς λύσις ό σχηματισμός ελληνοτουρκικού κράτους, πράγμα τό όποιον αναφέρεται είς τά αρχεία τής Βενετίας 3. Αί έν λόγω δμως άγαθαί σχέσεις δέν διετηρήθησαν επί πολύ. Ό Βαγιαζήτ, έμφορούμενος υπό απολυταρχικών τάσεων, έρχεται είς ρήξιν προς τό Βυζάντιον καί πολιορκεί τήν Κωνσταντινούπολη (1396). "Ηδη δέ ή συνεχής έπέκτασις είχε φέρει τούς Τούρκους είς τά σύνορα τής Ουγγαρίας. Ό Μανουήλ Β' στρέφεται πάλιν προς τήν Δύσιν έκζητών βοήθειαν. Είς τήν έκκλησιν αυτήν βοηθείας ανταποκρινόμενος, κυρίως δμως, βλέπων τον κίνδυνον τής ιδίας πατρίδος, ό βασιλεύς τής Ουγγαρίας Σιγισμούνδος λαμβάνει επικουρίας καί παρά τών άλλων κρατών τής ' Ευρώπης καί εκστρατεύει κατά τών Τούρκων. Ή σταυροφορία δμως 1. Μαμαλάκη, Ή επίδραση τ ώ ν συγχρόνων γεγονότων στις ιδέες του Γεμιστού, σ Πρβλ. τούς λόγους του τελευταίου, Μανουήλ Β' Παλ., Διάλογος, 2, έκδ. Ε. Trapp, Manuel II. Palaiologos Dialoge... (Wiener Byz. Studien Bd. 2), Wien 1966, σ. 18, 35-42: «'Ίσθι τοίνυν, ώς ολίγοι κομιδή μετειχον άν τής μακάριας ζωής καί τών έν παραδείσω καλών, είπερ ό Χριστός ακριβώς τών ήμΐν πεπραγμένων τάς εύθύνας άπήτει' αυτός γάρ καθεδεΐται πάντων κριτής δικαιότατος. "Ισμεν τοΰτο πάνυ καλώς πνοή τε γάρ έστι καί ψυχή καί λόγος ζώντος Θεού καί έκ Παρθένου τεχθείς, φυλάξας ταύτην καί μετά τόκον, ώς δη καί πρότερον ή ν. Άλλά τόν Μωάμεθ πλείστα φιλών υπέρ τών έπταικότων παραιτούμενον αίσχυνθήσεται καί ούκ αποπέμψει τούτον κενόν ελπίδων* δθεν οί πάντες σχεδόν σωθήσονται, λέγω δή τούς ημετέρους». Πρβλ. έπ' αυτού Charanis, The strife among the Palaeologi..., σ Πρβλ. Vasiliev, Ιστορία.. σ. 783 καί σημ Μαμαλάκη, Ή επίδραση..., σ Silberschmidt, Das orientalische Problem..., σ. 78 έξ. Ζακυθηνοϋ, Ίδεολογικαί συγκρούσεις..., σ. 798.

34 36 Θεόδωρος Νικολάου αυτή λήγει μέ ήτταν του Σιγισμούνδου κατά τήν μάχην τής Νικοπόλεως (1396). Κατ* αυτόν τον τρόπον ή Κωνσταντινούπολις μένει υπό τήν πολιορκίαν τών Τούρκων καί οί κάτοικοι της διέρχονται ημέρας αγωνίας καί άγχους. Τούτο συνεχίζεται μ,έχρι τό 1402, όποτε ώς άπό μηχανής θεός διά τό Βυζάντιον εμφανίζονται είς τήν Μ. Άσίαν οί Μογγόλοι ύπό τον Τιμούρ ή Ταμερλάνον. Ό Βαγιαζήτ σπεύδει προς άναμέτρησιν, κατά δέ τήν αίματηράν μάχην, ή οποία συνήφθη τον Ίούλιον του 1402 παρά τήν "Αγκυραν, υφίσταται ολοσχερή ήτταν, συλλαμβάνεται ό ίδιος αιχμάλωτος καί αποθνήσκει. Ακολουθεί διά τούς Τούρκους μία περίοδος αλληλοσπαραγμού καί ερίδων μεταξύ τών υιών του Βαγιαζήτ ώς προς τήν κατάληψιν τής αρχής. Ή περίοδος αύτη συνεχίζεται μέχρι τό 1413, οπότε ό Μωάμεθ Α' μένει μόνος κυρίαρχος είς τό Όθωμανικόν κράτος. Τά επόμενα έτη παρέρχονται έν ειρήνη καί φιλία. Μόνον τό 1422 έχομεν μίαν νέαν πολιορκίαν τής Κωνσταντινουπόλεο^ς άπό μέρους του Μουράτ Β', διότι ό υιός του Μανουήλ Β' Ιωάννης Η', ό όποιος εϊχεν όρισθή συναυτοκράτωρ, ηθέλησε νά υποστήριξη ένα άπό τούς διεκδικητάς του οθωμανικού θρόνου. Οί Τούρκοι εστράφησαν καί κατά τής Θεσσαλονίκης χωρίς δμως έπιτυχίαν, ακολούθως δέ κατά τής Πελοποννήσου, δπου προέβησαν είς τήν καταστροφήν τών τειχών τού Ισθμού καί φρικτάς λεηλασίας. Τέλος ό Μουράτ Β', πιεζόμενος άπό. " έπανάστασιν τού Τζινεήτ είς τήν Μ. Άσίαν, συνωμολόγησεν είρήνην μέ τό Βυζάντιον, τό όποιον ώς αντάλλαγμα του παρεχώρησεν ώρισμένας πόλεις τής Θράκης καί ήναγκάσθη νά πληρώνη φόρους. Είς τό έξης ό κλοιός περί τήν Κο^νσταντινούπολιν καθίσταται άσφυκτικώτερος καί ή έπιβίωσίς της μάλλον προβληματική. Ό Vasiliev 1 παρατηρεί, δτι μετά τήν πολιορκίαν τού 1422 «ή πρωτεύουσα ζούσε μιά αξιοθρήνητη ζωή, περιμένοντας τριάντα χρόνια ανήσυχα τήν αναπόφευκτη πτώσι της». Τό 1430 οί Τούρκοι καταλαμβάνουν τήν Θεσσαλονίκην καί τά Ιωάννινα, τό δέ 1431 καταστρέφουν καί πάλιν τά τείχη τού Ι σθμού, τά όποια εϊχεν αρχίσει νά κτίζη έν τω μεταξύ ό Κωνσταντίνος, είς τών υιών τού Μανουήλ Β'. Καί πάλιν τό Βυζάντιον προσπαθεί νά εξασφάλιση βοήθειαν άπό τήν Δύσιν. Προς τον σκοπόν αυτόν ό Ιωάννης Η' αποφασίζει νά λάβη μέρος καί ή * Ορθόδοξος Εκκλησία είς τήν σύνοδον τής Φερράρας - Φλωρεντίας ( ). Επειδή μάλιστα τήν ιδίαν έποχήν συνεχίζετο καί έτερα σύνοδος τών Ρωμαιοκαθολικών άπό άντιτιθεμένην παράταξιν είς τήν Βαοιλείαν τής Ελβετίας, ήλπισαν οί "Ελληνες, δτι αί διαπραγματεύσεις θά έγένοντο ίσως άπό θέσεως ισχύος, 1. Vasiliev, Ιστορία..., σ. 797.

35 Αι περι Πολιτείας και Δικαίου ιδέαι τοϋ Γ. Πλήθωνος Γεμιστού 37 χωρίς δηλαδή τήν ταπείνωσαν καί τον πειθαναγκασμόν τής 'Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ή υπογραφείσα ένωσις υπό τών περισσοτέρων 'Ορθοδόξων αντιπροσώπων δέν γίνεται τελικώς δεκτή είς τό Βυζάντιον. Εκστρατεία τής Δύσεως προς σωτηρίαν τής Αυτοκρατορίας απολήγει είς ήτταν τών σταυροφόρων άπό τούς Τούρκους κατά τήν μάχην τής Βάρνας (1444). Ό Ιωάννης Η' προσπαθεί καί επιτυγχάνει νά διατήρηση είρηνικάς τρόπον τινά σχέσεις μέ τον Σουλτάνον μέχρι τέλους τής βασιλείας του (1449). Ό διάδοχος του Κωνσταντίνος ΙΑ' άνελθών είς τον θρόνον (1449) παραλαμβάνει έν κράτος, τού όποιου εδάφη είναι μόνον ή Κωνσταντινούπολις, αί πλησιέστεραι προς αυτήν εκτάσεις αής Θράκης καί μέγα μέρος τής Πελοποννήσου ύπό τήν κυριαρχίαν τών αδελφών του. Πλήν όμως τής εδαφικής στενότητος μαστίζει τό κράτος στρατιωτική έξασθένησις, οικονομική έξαθλίο^σις, ηθική κατάπτωσις, πνευματική άπαιδευσία καί φοβερά δεισιδαιμονία. Ή άντιμετώπισις τού πανίσχυρου αντιπάλου, τού νεαρού Μωάμεθ Β', ό όποιος εμμόνως επιδιώκει τήν κατάληψιν τής Βασιλίδος, δέν είναι πλέον έκ τών πραγμάτων δυνατή. Βοήθεια άπό τήν Δύσιν δέν έρχεται καί ή τελευταία σκηνή τού δράματος, ή άλωσις τής Κωνσταντινουπόλεως, εκτυλίσσεται τήν νύκτα τής 29ης Μαΐου Ό Γεώργιος Γεμιστός ζή τά γεγονότα αυτά έκ τού σύνεγγυς καί συμμετέχει ενεργώς. Δι* αυτό βλέπομεν καί ό ϊδιος νά όμιλή περί τού πανταχόθεν άπειλούντος κινδύνου καί του κρισίμου τής καταστάσεως τόσον είς τό υπόμνημα του προς τον δεσπότην Θεόδωρον 1 : «τών δέ πραγμάτων ήμΐν έν μεγάλω κινδύνω φερομένων ώς αν πολλαχόθεν μέν ημών έπιβουλευομένων καί έκ γής καί έκ θαλάττης' προσθείην δ' αν Οτι καί οίκοθεν έκ τής χώρας ύπό τε βαρβάρων άμα καί ομοφύλων, μάλιστα δ* ύπό τών πλησιοχώρων τανύν τούτων βαρβάρων, ύφ' ών καί τής άλλης επικρατείας τό πλείστον καί οίκειότατον περιηρήμεθα, οί, Παροπαμισάδαι 2 μέν τό πάλαι όντες, ύπό δέ Αλεξάνδρου τού Φιλίππου καί τών 1. Πλήθωνος, Συμβουλευτικός, 2 (PG, 160, Α). 2. Τοιουτοτρόπως καλεί ό Γεμιστός τούς Τούρκους* είναι δέ ούτοι κατ' αυτόν τό έθνος εκείνο της Ασίας, τό όποιον κατώκει περί τόν Γίαροπαμισόν ποταμόν καί ήλθε νά έκδικηθή διά τάς γενομένας ύπό τού Μεγάλου Αλεξάνδρου εναντίον του έπιβουλάς. (Πλείονα περί τών Παροπαμισαδών Ι'δε Hermann Α., s. v., RE, τ. 36, στ. 1778). Ό Α. Ellissen, Analekten der mittel- und neugriechischen Literatur, τ. IV, 2, σ. 146, θεωρεί τήν έξήγησιν αυτήν τού Γεμιστού άνεκτοτέραν έν συγκρίσει πρός τήν έτέραν έκδοχήν, κατά τήν οποίαν οί Τούρκοι είναι απόγονοι τών Τρωών, τήν άπαντώσαν έπί παραδείγματι παρά Χαλκοκονδύλη, ' Αποδείξεις ιστοριών VIII, Bonnae 1843, σ Έξ άλλου ώς πρός τόν τόπον καταγωγής τών Τούρκων ευρίσκεται ό Πλήθων αρκούντως πλησίον. Πάντως, ουδόλως συγχέει τούτους πρός τούς Πέρσας ή τούς ταυτίζει μέ αυτούς, όταν λέγη, Οτι ήλθον νά λάβουν έκδίκησιν,

36 Θεόδωρος Νικολάου μετ' εκείνου Ελλήνων έπιβουλευθέντες τε καί κρατηθέντες, πάρεργον τής ες 'Ινδούς τότε παρόδου δίκας νυν ημάς ταύτας διά μακρού μέν, πολλαπλάσιας δέ τών ύπηργμένων είσπράττουσιν, "Ελληνας οντάς, καί νυν πολλαπλασίαν τήν δύναμιν κεκτημένοι ή ήμεΐς, τά έσχατα περί ημών βουλευόμενοι εκάστοτε διατελούσιν», όσον καί είς ετέρας του συγγραφάς 1. Πρός τήν θλιβεράν πολιτικήν κατάστασιν, τήν κυριαρχήσασαν είς τό Βυζάντιον κατά τόν τελευταΐον αιώνα, στενήν σχέσιν καί αιτιώδη συνάφειαν έχουν καί τά πνευματικά ρεύματα καί αί ίδεολογικαί συγκρούσεις καί αντιθέσεις, αί συγκλονίσασαι εσωτερικώς τό κράτος. Χρονικώς πρώτη καί ουσιαστικώς ή σφοδρότερα σύγκρουσις τής μελετωμένης περιόδου εΐναι ή τών Ήσυχαστών, τών ασκητών εκείνων, οί όποιοι, διαπνεόμενοι βαθύτατα ύπό τών τάσεων τού μυστικισμού, έπεζήτουντήν μετά τού Θεού ένωσιν καί τήν προαπόλαυσιν τής μελλούσης μακαριότητος είς τόν παρόντα κόσμον. Εκλήθησαν Ήσυχασταί, διότι είς τόν μυστικισμόν των έπεκράτει ή κατά τό μάλλον ή ήττον διακρίνουσα αυτόν τάσις πρός ήσυχίαν καί άπραγμοσύνην. Ό μυστικισμός καθ* εαυτόν είναι φαινόμενον πολύ παλαιόν, προχριστιανικόν. Ύπό άτελεστέραν καί ποιοτικώς κατωτέραν μορφήν άπαντα ήδη είς τήν άρχαίαν έλληνικήν φιλοσοφίαν καί μάλιστα είς τάς έορτάς ώς νομίζει ό Μαμαλάκης (Ή επίδραση..., σ. 525, σημ. 3). Ό Γεμιστός έμελέτησεν δσον ουδείς άλλος κατά τήν έποχήν του τήν ίστορίαν καί γνωρίζει καλώς τήν παράδοσιν περί τών Περσών καί του Ζωροάστρου. Τόν τελευταΐον έν ούδεμιοί περιπτώσει θεωρεί αύθεντίαν τών Τούρκων. Αί περί αυτού γνώσεις του είναι έν πολλοίς α σφαλείς, άπορρέουσαι έκ τής κρατούσης μεταξύ τών Ελλήνων παραδόσεως. Βλ. πλείονα Θ. Νικολάου, Πλήθωνος, ΕΕΒΣ 38 (1971) 339. Ό Ζωροάστρης εις τό φιλοσοφικόν σύστημα τού Γ. Γεμίστού- 1. Πρβλ. Πλήθωνος, Προθεωρία (PG, 156, 177ACD). Του αύτοϋ, Επιστολή, Λάμπρου, Παλαιολόγεια καί Πελοποννησιακά, τ. 3, σ Του αύτοϋ, Είς Μανουήλ, 16 (PG, 160, 833Β): ό κοινός Ολεθρος είναι «έν ύπογυίω». Του αύτοϋ, Μονωδία α' (PG, 160, 949G): «τά δεινά προκεχώρηκε καί ώς έν μεγάλω κινδύνω τά ημέτερα έστι». Του αύτοϋ, Μονωδία β' (PG, 160, 956Α): «...διάτας ύπό τών βαρβάρων πολιορκίας, δεινάς τε καί χαλεπάς γεγονυίας' καί μάλιστα τήν μετ' ού πολύ τής αρχής τής βασιλέως, ότεπερ καί μακρότατη καί δεινότατη τή πόλει ημών ή πολιορκία έγεγόνει». Ενταύθα ό Πλήθων αναφέρεται είς τήν ύπό τού Βαγιαζήτ γενομένη ν πολιορκίαν τής Κωνσταντινουπόλεως κατά τά έτη , κατά τήν διάρκειαν τής οποίας ήτο καί ό ϊδιος είς τήν Πόλιν (πρβλ. Μαμαλάκη/Ή. επίδραση..., σ. 505). Περίσσότερον χαρακτηριστική είναι ή περιγραφή του Ίωάν. Αργυροπούλου, Μονωδία είς Ίωάννην Παλαιολόγον, Λάμπρου, ήμΐν έλπίς έτι παθειν εύ, ούτω τών πραγμάτων 'Αργυροπούλεια, σ. 2, «Ούτε γάρ άπολωλότων... Νΰν πάντα μέν πέπτωκε τά τών Ελλήνων σεμνά, έλπίς δ' έξέπτη ουδέ πίθου ύπό χείλεσιν έμεινεν, Αιδώς δέ καί Νέμεσις προλιπόντ' ανθρώπους είς "Ολυμπον ώχοντο...». Πρβλ. καί Γενναδίου του Σχολαρίου, Πρός Πλήθωνα έπί τή πρός τό υπέρ Αατίνων βιβλίον αυτού απαντήσει ή κατά Ελλήνων, Petit, τ. 4, σ. 147, 9 έξ.

37 Αι περί Πολιτείας καί Δικαίου ίδέαι του Γ. Πλήθωνος Γεμιστού 39 του Διονύσου, τά Ελευσίνια μυστήρια καί τούς Πυθαγορείους. Περισσότερον έξειλιγμένος παρουσιάζεται είς τον Φίλωνα τον 'Ιουδαΐον (25 π.χ μ Χ.)> δ όποιος τόν παρέλαβεν άπό τήν πλατωνίζουσαν καί νεοπυθαγορίζουσαν φιλοσοφίαν, καί ιδιαιτέρως είς τούς Νεοπλατωνικούς Πλωτΐνον ( ) καί Πρόκλον ( ). Ακολούθως ή άνάπτυξίς του ολοκληρώνεται είς τήν μυστική ν καλουμένην Θεολογίαν, χωρίς δμως καί άλλοι εκκλησιαστικοί πατέρες καί συγγραφείς νά είναι τελείως ξένοι πρός αυτόν 1. Ή εϊσδυσις είς τόν χώρον τής υπερβατικής πραγματικότητος, ή μετά τού Θεού ένωσις, έπετυγχάνετο κατά τούς Ήσυχαστάς μέτόνάϊδη τις τόν Θεόν, νά ϊδη δηλαδή διά τών σωματικών του οφθαλμών τό «θείον φώς». Ή μέθοδος, διά τής όποιας κατωρθοΰτο τούτο, είναι πολύ προβλη- 1. Πρβλ. Β. Στεφανίδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Αθήναι 1959, σ. 428 έξ. 2 Η.Ό. Beck, Theodoros Metochites, München 1952, σ. 26: «Das (τ.έ. ή άπρανμοσύνη)...war doch in einer mehr als tausendjährigen Entwicklung das Ideal des βίος θεωρητικός, der vita contemplativa, zum byzantinischen Lebensideal schlechthin geworden». Περί τού μυστικισμού καθόλου καί τών ερίδων του 14ου αιώνος Ίδέ πλείονα Fr. Boll, Vita contemplativa, Heidelberg VI. Lossky, Ή Μυστική Θεολογία τής Ανατολικής Εκκλησίας, μετάφρ. Στ. Πλευράκη, Θεσσαλονίκη Ε. ν. Ivanka, Hesychasmus und Paiamismus. Ihr gegenseitiges Verhältnis und ihre geistesgeschichtliche Bedeutung, JÖBG 2 (1952) 23-34: τόσον τό παρόν άρθρον, όσον καί έτερα του αυτού συγγραφέως, ά- φορώντα είς τόν Ήσυχασμόν, περιελήφθησαν είς τό έργον του: Plato Christianus. Übernahme und Umgestaltung des Piatonismus durch die Väter, Einsiedeln 1964, σ J. Meyendorff, Introduction ä Fetude de Gre go ire Pal am as, Paris Π. Χρήστου, Ό Γρηγόριος Παλαμάς καί ή Θεολογία είς τήν Θεσσαλονίκην κατά τόν Δέκατον τέταρτον αιώνα, Θεσσαλονίκη Β. Tatakis, La philosophie byzantine, σ. 140 έξ. καί 261 έξ. Ρ. Scazzoso, La Teologia di S. Gregorio Palamas ( ), Milano Ό Δανιηλίδης (Ή νεοελληνική κοινωνία καί οικονομία, Αθήνα J 934, σ. 74 έξ.), άντιπαραβάλλων τόν βυζαντινόν μυστικισμόν, ό όποιος ήτο κατ* αυτόν συγγενής πρός τόν μουσουλμανικόν καί γενικώς άνατολικόν μυστικισμόν, μέ τόν τής Δύσεως, παρατηρεί, ότι ό βυζ. μυστικισμός ήρνειτο τήν ζωήν καί τού έλειπεν ή δυνατή πνοή πρακτικής ηθικής* ώδήγησε δέ πρός τήν Άνατολήν, έφερε τήν έκστασιν, τήν μέθην καί τήν παραφροσύνην. Έδώ, νομίζομεν, ότι παραθεωρειται τό γεγονός, Οτι ύπ' αυτήν σχεδόν την μορφήν έβιώθη καί παρεδόθη ακολούθως είς τό Βυζάντιον ό μυστικισμός τού Φίλωνος καί του Νεοπλατωνισμοΰ. "Εχει δέ ούτος καί υγιή στοιχεία ικανά, περί τών οποίων δέν είναι δυνατόν νά όμιλήσωμεν ενταύθα. Πάντως ή άποψις, Οτι είς τό Βυζάντιον «κατώρθωσε νά επικράτηση πλήρως» «φοβερός μυστικισμός» (Σ. Σπέντζα, Αί οίκονομικαί καί δημοσιονομικαί απόψεις τού Πλήθωνος, Αθήναι 1964, σ. 15) Οχι μόνον είναι υπερβολική, άλλ' ελέγχεται έν πολλοίς ασυμβίβαστος καί άπροσδιόνυσος πρός τήν άλήθειαν. Πρέπει Ομως νά όμολογηθή, ότι ό «μυστικισμός περιέπεσε, βεβαίως, εις ύπερβολάς καί παρεκτροπάς» [Στεφανίδου, Εκκλησιαστική *Ιστορία, σ. 434).

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α9: Θεολόγοι του τέλους της αυτοκρατορίας Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Μαθητικό Συνέδριο Ιστορίας "Το Βυζάντιο ανάμεσα στην αρχαιότητα και τη σύγχρονη Ελλάδα" ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΒΙΟΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Η επίδραση της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας στο Βυζαντινό Πολιτισμό Μαθητική Κοινότητα

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α6: Οι θεολόγοι του 13ου αιώνα Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Η μεταβατική εποχή : Οι έριδες για το ζήτημα. των εικόνων (εικονομαχία)

Η μεταβατική εποχή : Οι έριδες για το ζήτημα. των εικόνων (εικονομαχία) Η μεταβατική εποχή : Οι έριδες για το ζήτημα των εικόνων (εικονομαχία) ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑ Πνευματική κίνηση εμφανίστηκε στο Βυζάντιο στα μέσα του 9 ου αι. Είναι σύμφωνη με τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας ή όχι

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική.

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ. 1. Θέματα Ερμηνείας και Θεολογίας των Επιστολών του Αποστόλου Παύλου. 2. Πατερική Ερμηνευτική. ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ECTS ECTS 1. Mεθοδολογία και κριτική του κειμένου της Καινής Διαθήκης. 2. Ζητήματα Ερμηνείας και Ερμηνευτικής της Καινής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ. Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου

ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ. Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΣΧΟΛΕΣ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ Ολυμπία Μπάρμπα Μπάμπης Χιώτης Κων/να Μάγγου 2017, Β3 Γυμνασίου ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ H Βυζαντινή Αυτοκρατορία (αλλιώς Βυζάντιο, Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»;

Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Τι σημαίνει ο όρος «βυζαντινόν»; Ο όρος«βυζαντινόν» αναφέρεται στο Μεσαιωνικό κράτος που εδιοικείτο από την Κωνσταντινούπολη, τη μεγάλη πόλη των ακτών του Βοσπόρου. Οι ιστορικοί χρησιμοποιούν τον όρο αυτόν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΚΔΟΤΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΧΥΜΕΡΗ

Η ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΚΔΟΤΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΧΥΜΕΡΗ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Β. ΜΠΑΛΤΑΣ ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ 5 (2001-2003) Η ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΑΝΕΚΔΟΤΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΧΥΜΕΡΗ Ή συγγραφική παραγωγή και δράση τον Γεωργίου Παχυμέρη (1242-1310) εντάσσεται

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΑΝΔΡΙΑΝΤΕΣ. ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΛΕΜΜΥΔΗΣ, ΜΑΝΟΥΗΛ Β' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ.

ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΑΝΔΡΙΑΝΤΕΣ. ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΛΕΜΜΥΔΗΣ, ΜΑΝΟΥΗΛ Β' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ. I ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΜΑΡΙΑ ΕΛΕΥΘ. ΜΕΔΕΝΤΖΙΔΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΟΙ ΑΝΔΡΙΑΝΤΕΣ. ΝΙΚΗΦΟΡΟΣ ΒΛΕΜΜΥΔΗΣ, ΜΑΝΟΥΗΛ Β' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ. Μεταπτυχιακή Εργασία που

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία

Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εισαγωγή στη Νεοελληνική Ιστορία Ενότητα 1η: Εισαγωγή Ελευθερία Μαντά, Λέκτορας Νεότερης Ελληνικής Ιστορίας Ιστορίας και Αρχαιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός

ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ. Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογοςιστορικός ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΗ ΧΑΜΕΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ 1 ΒΥΖΑΝΤΙΟ Η ΜΑΚΡΟΒΙΟΤΕΡΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑΣ 2 ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΠΛΕΥΡΑ Συνομωσίες, ίντριγκες και μηχανορραφίες. Θρησκευτικός φανατισμός Δεισιδαιμονία.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 6: Ιστορικό Πλαίσιο 8ου-9ου αιώνα: Σκοτεινοί αιώνες-εικονομαχία. Θεοφάνης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ Ἱστορίης Ἐπίσκεψις Μάθημα: Βυζαντινή Ιστορία ιδάσκουσα: Ειρήνη Χρήστου Ειρήνη Χρήστου Βυζαντινή Ιστορία Ειρήνη

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΠΑΤΗ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ

Η ΑΠΑΤΗ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΦΩΤΟΔΟΤΕΣ» - Κορυδαλλών 10 Κάντζα Αττικής 153 51 Phone: 210 6658 551 - Email: fotodotes@yahoo.gr Η ΑΠΑΤΗ ΤΗΣ ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑΣ Συγγραφέας: Παπαδημητρακόπουλος Κωνσταντίνος Κωδικός προϊόντος: 00092

Διαβάστε περισσότερα

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979)

5 Μαρτίου Το μυστήριο της ζωής. Θρησκεία / Θεολογία. Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) 5 Μαρτίου 2019 Το μυστήριο της ζωής Θρησκεία / Θεολογία Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς ( 1979) Η ζωή πάνω στη γη έλκει την καταγωγή της από τον ουρανό η ζωή του ανθρώπου έλκει την καταγωγή της από τον Θεό. Τα

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη

Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Επανάληψη Κωνσταντίνος: από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη Ο Κωνσταντίνος Βυζάντιο 1. Αποφασίζει τη μεταφορά της πρωτεύουσας στην Ανατολή κοντά στο αρχαίο Βυζάντιο: νέο διοικητικό κέντρο η Κωνσταντινούπολη 2. 313

Διαβάστε περισσότερα

«ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ» Γ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΥ

«ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΘΡΗΣΚΕΙΑΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ» Γ. ΜΑΡΤΖΕΛΟΥ Από τη Διακήρυξη της Διαθρησκειακής Συνάντησης στις Βρυξέλες το 2001 με θέμα «Η ειρήνη του Θεού εν τω κόσμο». Στη Διακήρυξη που βρήκε μεγάλη απήχηση, ιδιαίτερα στην οικουμενική προσπάθεια για την οικοδόμηση

Διαβάστε περισσότερα

Το χρονικό κατάρρευσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας 1025-1461 μ.χ. Λευκή σελίδα

Το χρονικό κατάρρευσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας 1025-1461 μ.χ. Λευκή σελίδα Δημήτρης Σπυρόπουλος Το χρονικό κατάρρευσης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας 1025-1461 μ.χ. Λευκή σελίδα http://www.lefkiselida.gr Αυτό το κείμενο που δημοσιεύεται από τις εκδόσεις «Λευκή σελίδα», προστατεύεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ

ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΚΕΦ. 4. ΟΙ ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΚΑΤΑΚΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ α. η αραβική εξάπλωση με την καθοδήγηση των δύο πρώτων χαλιφών οι Άραβες εισέβαλαν και κατέκτησαν σε σύντομο χρονικό διάστημα τις πλούσιες χώρες της Εγγύς

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Α. ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΗ / ΙΣΤΟΡΙΚΟ 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Η φιλοσοφία. Έννοια και περιεχόμενο 13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η εξέλιξη της φιλοσοφίας και η οντολογία Ι. Εισαγωγή... 25 ΙΙ. Η προσωκρατική φιλοσοφία...

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ στα αποσπάσματα των εγχειριδίων που ακολουθούν : 1]προσέξτε α) το όνομα του Βυζαντίου β) το μέγεθος και τον τόνο της αποτίμησης γ) τα στοιχεία της ιστορικής

Διαβάστε περισσότερα

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 11: 13ος - μέσα 15ου αι.: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Γεώργιος Ακροπολίτης: Βίος και Έργο.

Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 11: 13ος - μέσα 15ου αι.: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Γεώργιος Ακροπολίτης: Βίος και Έργο. Bυζαντινοί Ιστορικοί και Χρονογράφοι Ενότητα 11: 13ος - μέσα 15ου αι.: Ιστορικό πλαίσιο και Ιστοριογραφία. Γεώργιος Ακροπολίτης: Βίος και Έργο. Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι

Διαβάστε περισσότερα

Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ)

Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ) Η μετεξέλιξη του Ρωμαϊκού κράτους (4 ος -5 ος αι. μ.χ) 1.1 Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας Επιμέλεια, Δ. Πετρουγάκη, Φιλόλογος Οι διοικητικές αλλαγές Ο Διοκλητιανός (284 μ.χ.) επεδίωξε

Διαβάστε περισσότερα

Kalogirou, Dimitra. Neapolis University

Kalogirou, Dimitra. Neapolis University Neapolis University HEPHAESTUS Repository School of Health Sciences http://hephaestus.nup.ac.cy Master Degree Thesis 2015 þÿÿ¹ º ¹½É½¹º Â Ä ¾µ¹Â Äɽ þÿãä ÃŽ ÀĹº º±¹ ÃÄ ½ ɱ½ Kalogirou, Dimitra þÿ Á̳Á±¼¼±

Διαβάστε περισσότερα

Ο Τριαδικός Θεός: Η Τριαδικότητα και η Μοναδικότητα του Θεού

Ο Τριαδικός Θεός: Η Τριαδικότητα και η Μοναδικότητα του Θεού 12 Νοεμβρίου 2018 Ο Τριαδικός Θεός: Η Τριαδικότητα και η Μοναδικότητα του Θεού Θρησκεία / Θεολογία Βασίλειος Γκρίλλας, Θεολόγος, ΜΑ Θεολογίας Το βασικότερο δόγμα της Ορθόδοξης Εκκλησίας είναι το Τριαδολογικό.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία. Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία. Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας Εισαγωγή στη Βυζαντινή Λογοτεχνία Επιλογή Βιβλιογραφίας Μαρίνα Λουκάκη Φιλοσοφική Σχολή Τμήμα Φιλολογίας Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας Ο κόσμος του Βυζαντίου G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού

Διαβάστε περισσότερα

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία

29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία 29. Νέοι εχθροί εμφανίζονται και αποσπούν εδάφη από την αυτοκρατορία Οι Σελτζούκοι Τούρκοι και οι Νορμανδοί απειλούν την αυτοκρατορία και την Πόλη. Η Ανατολική και η Δυτική εκκλησία χωρίζονται οριστικά.

Διαβάστε περισσότερα

1 1 παυλος και σιλουανος και τιμοθεος

1 1 παυλος και σιλουανος και τιμοθεος 2 Tesalonika 1 1 παυλος και σιλουανος και τιμοθεος τη εκκλησια θεσσαλονικεων εν θεω πατρι ημων και κυριω ιησου χριστω 2 χαρις υμιν και ειρηνη απο θεου πατρος ημων και κυριου ιησου χριστου 3 ευχαριστειν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΤΡΩΝ ΛΑ ΚΥΚΛΟΣ

ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΤΡΩΝ ΛΑ ΚΥΚΛΟΣ 1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ www.philosophical-research.org ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Λ. ΠΙΕΡΡΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΤΡΩΝ ΛΑ ΚΥΚΛΟΣ Περίοδος Νοεμβρίου 2017 Ιουνίου 2018 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2 Κοσμοϊστορικές

Διαβάστε περισσότερα

Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά

Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά Δύο μαρμάρινες διακοσμητικές πλάκες στον Μυστρά Αγγελική ΜΕΞΙΑ Τόμος ΚΖ (2006) Σελ. 115-124 ΑΘΗΝΑ 2006 Αγγελική Μέξια ΔΥΟ ΜΑΡΜΆΡΙΝΕΣ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΈΣ ΠΑΑΚΕΣ ΣΤΟΝ ΜΥΣΤΡΑ* ^τη συλλογή γλυπτών του Μουσείου Μυστρά

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος

Ιστορία Β Γυμνασίου - Επαναληπτικές ερωτήσεις εφ όλης της ύλης Επιμέλεια: Νεκταρία Ιωάννου, φιλόλογος ΙΣΤΟΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ερωτήσεις ανά ενότητα του σχολικού εγχειριδίου Μεσαιωνική και Νεότερη Ιστορία 1.1.1. Από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη [σ. 7-9] α] Ποια μέτρα πήρε ο Κωνσταντίνος Α για την ανόρθωση του κράτους;

Διαβάστε περισσότερα

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ. Πέμπτη, 24 και Παρασκευή, 25 Μαΐου 2018

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ   ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ. Πέμπτη, 24 και Παρασκευή, 25 Μαΐου 2018 1 ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ www.philosophical-research.org ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΟΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Λ. ΠΙΕΡΡΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΣ 2017-2018 ΣΥΝΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΤΡΩΝ (22 η ) ΚΑΙ ΣΠΑΡΤΗΣ (13 η ) Πέμπτη, 24 και

Διαβάστε περισσότερα

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος

Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Φιλικές σχέσεις και συγκρούσεις με τους Βούλγαρους και τους Ρώσους Α. Οι Βούλγαροι α μέρος Βούλγαροι Αρχικά ζουν σε εδάφη του Βυζαντίου εμποδίζουν άλλους λαούς να μετακινηθούν Αργότερα ιδρύουν κράτος προσπαθούν

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ HISTORISCHES WÖRTERBUCH DER PHILOSOPHIE * THEO KOBUSCH Ruhr Universität Bochum

ΤΟ HISTORISCHES WÖRTERBUCH DER PHILOSOPHIE * THEO KOBUSCH Ruhr Universität Bochum ΤΟ HISTORISCHES WÖRTERBUCH DER PHILOSOPHIE * THEO KOBUSCH Ruhr Universität Bochum Τ ο Historisches Wörterbuch der Philosophie (εφεξής HWPh), ο πρώτος τόμος του οποίου εκδόθηκε το 1971 και ο τελευταίος

Διαβάστε περισσότερα

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ.

Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους. Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Η θεολογική διδασκαλία της προς Εβραίους Οι βασικές θέσεις και οι ιδιαιτερότητες της επιστολής σε σχέση με τα υπόλοιπα βιβλία της Κ.Δ. Διαπιστώσεις Α. Δεν εντοπίζονται άμεσοι φιλολογικοί δεσμοί με τους

Διαβάστε περισσότερα

108 Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή)

108 Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή) 108 Ιστορίας και Εθνολογίας Θράκης (Κομοτηνή) Το Τμήμα ιδρύθηκε το 1990 και άρχισε να λειτουργεί το ακαδημαϊκό έτος 1991-1992. Δέχεται κατ' έτος 200 περίπου φοιτητές. Σκοπός Σκοπός του Τμήματος είναι:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Επισκόπηση της Ελληνικής Ιστορίας, Β. Θ. Θεοδωρακόπουλος, Ph.D. Διόρθωση - Επιμέλεια: Λίλυ Πανούση Εκδόσεις Γιαλός Αθήνα, Δεκέμβριος 2015 ISBN: 978 960 82275 0 7 Εκδόσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054

ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 ΗΕΠΟΧΗΤΗΣΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΚΜΗΣ: ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΕΡΜΑΤΙΣΜΟ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΑΣ ΩΣ ΤΟ ΣΧΙΣΜΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ 843-1054 867 886 912 913

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία

Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Εισαγωγή στη Βυζαντινή Φιλολογία Ενότητα 3: Βυζαντινή Επιστολογραφία: είδη - χαρακτηριστικά. Συνέσιος ο Κυρηναίος: Βίος και Έργο Κιαπίδου Ειρήνη-Σοφία Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί ενότητας Οι φοιτητές θα έρθουν

Διαβάστε περισσότερα

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ 2. ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ Συμπλήρωση κενών ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): βιβλιοθήκη, Βαλκανική, ανθρωπιστικός, πανεπιστήμιο, χειρόγραφο, Ιταλική, τυπογραφία, σπάνιος. Η Αναγέννηση και

Διαβάστε περισσότερα

Σελίδα: 9 Μέγεθος: 56 cm ² Μέση κυκλοφορία: 1030 Επικοινωνία εντύπου:

Σελίδα: 9 Μέγεθος: 56 cm ² Μέση κυκλοφορία: 1030 Επικοινωνία εντύπου: Σελίδα: 16 Μέγεθος: 510 cm ² Μέση κυκλοφορία: 7510 Επικοινωνία εντύπου: (210) 8113000 Σελίδα: 9 Μέγεθος: 56 cm ² Μέση κυκλοφορία: 1030 Επικοινωνία εντύπου: 210 5231.831-4 Είδος: Εφημερίδα / Κύρια / Οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΕΞΑΜΗΝΟ. 3 5 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ Χρήστος Καραγιάννης ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ Αλεξάνδρα Παλάντζα 30693

ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΕΞΑΜΗΝΟ. 3 5 ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ Χρήστος Καραγιάννης ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΟΣ Αλεξάνδρα Παλάντζα 30693 ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Α ΕΞΑΜΗΝΟ ΩΡΕΣ/ Δ.Μ. ECTS ΤΟΜΕΑΣ ΔΙΔΑΣΚΩΝ/ΟΥΣΑ ΚΩΔ. Εισαγωγή στη Παλαιά Διαθήκη Εισαγωγή στη Καινή Διαθήκη Γενική Εκκλησιαστική Ιστορία Α Αρχαία Εβραϊκή Γλώσσα

Διαβάστε περισσότερα

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης

Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι. Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης Πατέρες και Οικουµενικοί Διδάσκαλοι ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Πατρολογία Ι (Υ102) Διδάσκων: Συμεών Πασχαλίδης 1 ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗ ΣΥΜΕΩΝ ΠΑΣΧΑΛΙΔΗ Οι Πατέρες των πρώτων αιώνων Ποιοι ονοµάζονταν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ

Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΣΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ Οδηγός για έρευνα οικογενειακής ιστορίας Λίκα Χαρίκλεια Κατσάκη Έκδοση Lica H. Catsakis 71 s. Chalon Dr. St. George, Utah 84770, U.S.A. URL: http://www.greekgenealogy.org E-mail:

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη του Γένους»

Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη του Γένους» 27/09/2019 Μητρ. Βελγίου: «Αναμένοντες τον Πατριάρχη Γένους» Οικουμενικό Πατριαρχείο / Μητροπόλεις Οικουμενικού Θρόνου Το έτος 2019, με συμπλήρωση πενήντα ετών από ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως Βελγίου, Εξαρχίας

Διαβάστε περισσότερα

Επιτρέπεται να αρθρώνει η Εκκλησία πολιτικό λόγο;

Επιτρέπεται να αρθρώνει η Εκκλησία πολιτικό λόγο; 15 Ιανουαρίου 2019 Επιτρέπεται να αρθρώνει η Εκκλησία πολιτικό λόγο; Θρησκεία / Κοινωνικά θέματα Γεώργιος Παύλος, Καθηγητής Φυσικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και Δρ Φιλοσοφίας Α.Π.Θ. Βεβαίως η Εκκλησιαστική

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου

Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ομιλία στην Σχολική Εορτή των Τριών Ιεραρχών Γυμνάσιο Ξυλοφάγου Ήταν γύρω στον 11 ου αι. στα χρόνια του Αλέξιου Κομνηνού όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασε με νέα διαμάχη. Άνθρωποι των γραμμάτων και μη,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΡ. ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΜΟΝΑΔΩΝ ECTS ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α/Α ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ : Εθνικόν και Καποδιαστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013 _ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ Α/Α ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΞΑΜΗΝΟ ΚΩΔΙΚΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ 3 o ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΛΑΤΣΙΟΥ Σ.Χ. ΕΤΟΣ 2011-2012 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΓΕΙΤΟΝΕΣ ΜΑΣ» ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ Εργασία της μαθήτριας:

Διαβάστε περισσότερα

Ανασκόπηση Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε πως μετά το θάνατο του Βασιλείου Β : το Βυζάντιο έδειχνε ακμαίο, αλλά είχαν τεθεί οι βάσεις της κρίσης στρατι

Ανασκόπηση Στο προηγούμενο μάθημα είδαμε πως μετά το θάνατο του Βασιλείου Β : το Βυζάντιο έδειχνε ακμαίο, αλλά είχαν τεθεί οι βάσεις της κρίσης στρατι Εσωτερική κρίση εξωτερικοί κίνδυνοι 1054-10811081 Στο σημερινό μάθημα θα δούμε: 1. τα εσωτερικά προβλήματα 2. τους εξωτερικούς κινδύνους 3. κυρίως τη μάχη στο Ματζικέρτ και τις συνέπειές της Ανασκόπηση

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννα Σπηλιοπούλου Μόνιμη Επίκουρος Καθηγήτρια, «Αρχαιογνωσία και Ιστορία του Πολιτισμού»

Ιωάννα Σπηλιοπούλου Μόνιμη Επίκουρος Καθηγήτρια, «Αρχαιογνωσία και Ιστορία του Πολιτισμού» Ιωάννα Σπηλιοπούλου Μόνιμη Επίκουρος Καθηγήτρια, «Αρχαιογνωσία και Ιστορία του Πολιτισμού» Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών Παλαιό Στρατόπεδο Ανατολικό

Διαβάστε περισσότερα

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία:

1 η Αιτία: 2 η Αιτία: 3 η Αιτία: Εικονομαχία Αιτίες Συνέπειες Ορισμός: η θρησκευτική και πολιτική διαμάχη για τη λατρεία των εικόνων. 1 η Αιτία: 1η Συνέπεια: Αντίπαλες πλευρές: εικονομάχοι > το επίσημο κράτος και τμήμα του πληθυσμού εικονόφιλοι

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ

Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Χριστιανική Γραμματεία ΙIΙ Ενότητα 2-Δ Α1-2: Υστεροβυζαντινοί θεολόγοι Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων

Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων Ενότητα 12: Οι Καππαδόκες Πατέρες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Αποσπάσματα

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Αποσπάσματα http://hallofpeople.com/gr/bio/aristotles.php ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ Αποσπάσματα ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ποιος πρέπει, άραγε, να κυβερνά; [ ] Ποιος πρέπει, άραγε, να κυβερνά; Ο λαός; Οι πλούσιοι; Οι γενικής αποδοχής, Ο ικανότερος;

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82

ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 ΠΡΟΛΟΓΟΣ: 1 η σκηνή: στίχοι 1-82 1.Α. Ο ρόλος και η λειτουργία του Προλόγου ως δομικό στοιχείο της τραγωδίας: Ο πρόλογος μιας τραγωδίας αποτελεί τα πρώτο από τα απαγγελλόμενα μέρη και εκτελείται από τους

Διαβάστε περισσότερα

Πανελλαδικού Μαθητικού Διαγωνισμού Φιλοσοφίας 2011/12

Πανελλαδικού Μαθητικού Διαγωνισμού Φιλοσοφίας 2011/12 Προτάσεις Βιβλιογραφίας (ελληνική βιβλιογραφία) Πανελλαδικού Μαθητικού Διαγωνισμού Φιλοσοφίας 2011/12 Οι προτάσεις αυτές σκοπόν έχουν να διευκολύνουν τους καθηγητές στην αναζήτηση υλικού, από το οποίο

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ

Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α. 1ο ΘΕΜΑ Ιστορία Α Λυκείου Κωδικός 4459 Απαντήσεις των θεμάτων ΟΜΑΔΑ Α 1ο ΘΕΜΑ 1.α. (Ι). Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως προς την ορθότητά τους, γράφοντας τη λέξη Σωστό ή Λάθος δίπλα από τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

DEUTSCHE SCHULE ATHEN ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ

DEUTSCHE SCHULE ATHEN ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΑΘΗΝΩΝ Herzlich Willkommen zu unserem Elternabend Übergang aus dem Elternhaus in den Kindergarten Καλωσορίσατε στη συνάντηση γονέων με θέμα τη μετάβαση από το οικογενειακό περιβάλλον στο προνηπιακό τμήμα 1 Überblick

Διαβάστε περισσότερα

Ηθική ανά τους λαούς

Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ανά τους λαούς Ηθική ως όρος Όταν μιλάμε για ηθική, εννοούμε κάθε θεωρία που θέτει αντικείμενο θεωρητικής εξέτασης την πρακτική συμπεριφορά του ανθρώπου. Η φιλοσοφική ηθική διακρίνεται επομένως τόσο

Διαβάστε περισσότερα

Ωρολόγιο Πρόγραμμα. Εξάμηνο Κωδικός Μάθημα Διδάσκων Ημέρα Ώρα

Ωρολόγιο Πρόγραμμα. Εξάμηνο Κωδικός Μάθημα Διδάσκων Ημέρα Ώρα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Α' Κύκλος Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Χειμερινό Εξάμηνο Ακαδημαϊκού Έτους 2017-18 Ωρολόγιο Πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις

7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ. αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις 7ος αι. 610 641 8 ος αι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ αποφασιστικοί αγώνες και μεταρρυθμίσεις πώς διαχειρίστηκε ο Ηράκλειος τόσο τους κινδύνους που απειλούσαν τα σύνορα του ανατολικού ρωμαϊκού κράτους όσο και τα σοβαρά προβλήματα

Διαβάστε περισσότερα

1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας Σχ. Έτος Εξεταστέα Ύλη γραπτώς εξεταζομένων μαθημάτων. Τάξη A

1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας Σχ. Έτος Εξεταστέα Ύλη γραπτώς εξεταζομένων μαθημάτων. Τάξη A 1ο Γυμνάσιο Καλαμάτας Σχ. Έτος 2018-19 Εξεταστέα Ύλη γραπτώς εξεταζομένων μαθημάτων Τάξη A Γλωσσική Διδασκαλία Ενότητα 1: σελ. 17-24 Ενότητα 2: σελ. 34-35 Ενότητα 3 (ολόκληρη) Ενότητα 4 (ολόκληρη) Ενότητα

Διαβάστε περισσότερα

Ωρολόγιο Πρόγραμμα. Εξάμηνο Κωδικός Μάθημα Διδάσκων Ημέρα Ώρα

Ωρολόγιο Πρόγραμμα. Εξάμηνο Κωδικός Μάθημα Διδάσκων Ημέρα Ώρα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Α' Κύκλος Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών Χειμερινό Εξάμηνο Ακαδημαϊκού Έτους 2018-19 ΠΑΛΑΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους

4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους I. ΠΑΓΙΩΣΗ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗ Μ. ΑΣΙΑ 4. Η διάδοση του Χριστιανισμού στους Μοραβούς και τους Βουλγάρους (σελ. 39-40) Ο Μιχαήλ Γ ως αρματοδρόμος στα ανάκτορα του Αγίου Μάμαντα.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το Άγιο Πνεύμα και Πνευματικότητα Όλοι λίγο πολύ έχουμε ακούσει τα λόγια: «Σε βαπτίζω στο όνομα του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος» είτε έχουμε βαπτιστεί είτε όχι (δείτε Ματθ. 28/κη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ: 323 Π.Χ. 324 Μ.Χ.

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ: 323 Π.Χ. 324 Μ.Χ. ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΡΩΜΑΪΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ: 323 Π.Χ. 324 Μ.Χ. Α.ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΒΑΣΙΛΕΙΑ Β. ΑΠΟΤΗΡΩΜΗΣΤΟΒΥΖΑΝΤΙΟ 1 Τα ελληνιστικά βασίλεια Ελληνιστικός : από το ρήµα ελληνίζω, δηλ. µιµούµαι τους Έλληνες Ήταν τα βασίλεια

Διαβάστε περισσότερα

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ

ΗΜΕΡΗΣΙΑ ΓΕΝΙΚΑ ΛΥΚΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΙΑΙΟΣ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ----- ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Ταχ. Δ/νση: ΤΜΗΜΑ Ανδρέα Παπανδρέου Α 37 Τ.Κ. Πόλη: 15180

Διαβάστε περισσότερα

(Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού)

(Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού) Α τάξη Γενικού Λυκείου και Α τάξη Εσπερινού Γενικού Λυκείου ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ (Από τους προϊστορικούς πολιτισμούς της Ανατολής έως την εποχή του Ιουστινιανού) Ι. ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας

Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας ΜΑΘΗΜΑ 7 Ο Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Να ιεραρχήσετε τα παρακάτω στάδια από τις φάσεις της θείας οικονομίας σύμφωνα με τη χρονική σειρά που πραγματοποιήθηκαν: 1. Προαναγγελία του Μεσσία

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ

ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ FAX: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΓΙΑΣ ΦΙΛΟΘΕΗΣ 19-21, 105 56 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ. 2103352364 FAX: 2103237654 www.iaath.gr, E-Mail: ipe.iaath@gmail.com ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ 5 Η ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας

Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας 24/03/2019 Μητρ. Λαγκαδά: Θα πρέπει να κάνουμε βήματα «ασκήσεως» για να αλλάξει η ζωή μας Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Λαγκαδά Για την προσωπικότητα του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά έκανε λόγο ο Σεβασμιώτατος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ Κ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ. Έπειδή παρατηρήθηκε σύγχυση στήν πληροφόρηση των πιστων χριστιανων

ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ Κ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ. Έπειδή παρατηρήθηκε σύγχυση στήν πληροφόρηση των πιστων χριστιανων *' ΔΗΛΩΣΗ ΠΑΝΙΕΡΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ Κ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ Έπειδή παρατηρήθηκε σύγχυση στήν πληροφόρηση των πιστων χριστιανων γιά τό εάν ύπέγραψα τελικά τό κείμενο της Αγίας καί Μεγάλης Συνόδου σχετικά μέ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΙΚΗΦΟΡΟ ΦΩΚΑ (961)

Η ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΑΠΟ ΤΟ ΝΙΚΗΦΟΡΟ ΦΩΚΑ (961) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΟΥ ΥΠΟΒΛΗΘΗΚΕ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ, ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Η ΑΝΑΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΑΠΟ

Διαβάστε περισσότερα

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου.

1. Στα αποστολικά χρόνια, η Θεία Ευχαριστία γινόταν διαφορετικά από τον τρόπο που έγινε τη βραδιά του Μυστικού Δείπνου. ΜΑΘΗΜΑ 22 ο ΙΔΡΥΣΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ Θ.ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές ή λανθασμένες, σύμφωνα με την ιστορία της αρχαίας Εκκλησίας, γράφοντας δίπλα στον αριθμό κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΒΥΦΦ198 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΟΛΑ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ Βυζαντινή Γραμματεία (11ος-15ος αι.). Ιστοριογραφία

Διαβάστε περισσότερα

Hessisches Kultusministerium. Schulbücherkatalog. für den Unterricht in Herkunftssprachen in Verantwortung des Landes Hessen.

Hessisches Kultusministerium. Schulbücherkatalog. für den Unterricht in Herkunftssprachen in Verantwortung des Landes Hessen. Hessisches Kultusministerium Schulbücherkatalog für den Unterricht in Herkunftssprachen in Verantwortung des Landes Hessen Schuljahr 2013/2014 Unterrichtsmaterialien, die im uftrag des Hessischen Kultusministeriums

Διαβάστε περισσότερα

1.5 ΑΘΕΪΑ (5 ο δίωρο)

1.5 ΑΘΕΪΑ (5 ο δίωρο) 1.5 ΑΘΕΪΑ (5 ο δίωρο) Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα Οι μαθητές/μαθήτριες να: - εξετάζουν το φαινόμενο της αθεΐας ως άρνηση/απόρριψη του Θεού, διακρίνουν την επίδραση της αθεΐας σε διαμόρφωση πεποιθήσε

Διαβάστε περισσότερα

Ύλη Β Γυμνασίου ομάδα μαθημάτων Α (τμήμα ένταξης)

Ύλη Β Γυμνασίου ομάδα μαθημάτων Α (τμήμα ένταξης) 5 ο Γυμνάσιο Ν. Ιωνίας Σχολ. Έτος 2017-18 Εξεταστέα ύλη προαγωγικών εξετάσεων περιόδου Ιουνίου ΜΑΘΗΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ Γιώργος Ιωάννου «Να σαι καλά δάσκαλε» σελ 32 Άννα Φράνκ «Το ημερολόγιο

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

π ε ρ ι ε χ ο μ ε ν α

π ε ρ ι ε χ ο μ ε ν α π ε ρ ι ε χ ο μ ε ν α προλογοσ... 11 ΕΙσΑγΩγΗ... 13 α. Το μάθημα των ορθοδόξων Θρησκευτικών στο κέντρο της Ευρώπης... 21 β. Το μάθημα των ορθοδόξων Θρησκευτικών στις δύο πρώτες τάξεις του Δημοτικού σχολείου...

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΑΔΑ Α. Α. 1. α. Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Ο αρχηγός της αποστολής κατά το β αποικισμό ονομαζόταν: α) ευγενής β) ιδρυτής γ) οικιστής

ΟΜΑΔΑ Α. Α. 1. α. Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Ο αρχηγός της αποστολής κατά το β αποικισμό ονομαζόταν: α) ευγενής β) ιδρυτής γ) οικιστής ΟΜΑΔΑ Α Α. 1. α. Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Ο αρχηγός της αποστολής κατά το β αποικισμό ονομαζόταν: α) ευγενής β) ιδρυτής γ) οικιστής 2. Η σάρισα ήταν: α) Η επίσημη ονομασία της μακεδονικής φάλαγγας.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΠΡ. ΙΕΡΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ - ΕΞΑΜΗΝΟ Α' & Β

ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ ΠΡ. ΙΕΡΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ - ΕΞΑΜΗΝΟ Α' & Β ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ-ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2018 - ΠΡ. ΙΕΡΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ - ΕΞΑΜΗΝΟ Α' & Β 22-01-18 ΔΕΥΤΕΡΑ 09:00-10:00 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ κ. Χ. ΠΑΠΑΚΩΣΤΑΣ ΕΡΓ Η/Υ Β' ΠΙΣ 23-01-18 ΤΡΙΤΗ 09:00-10:00

Διαβάστε περισσότερα

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου)

Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Η αυτοκάθαρση στην Εκκλησία (Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου Ιεροθέου) Date : Μαΐου 7, 2006 Τα σύγχρονα γεγονότα που αφορούν τα λεγόμενα σκάνδαλα στην Εκκλησία ερμηνεύονται ποικιλοτρόπως,

Διαβάστε περισσότερα

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38)

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38) Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΕΚ ΓΕΝΕΤΗΣ ΤΥΦΛΟΥ (Ιω. 9, 1-38) ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ ΜΕΛΕΤΙΟΥ (Διασκευή ομιλίας στον Γυμνότοπο την 1/6/2003) 1. Το δράμα του σκοταδιού Σήμερα το Ευαγγέλιο μας μίλησε για έναν «τυφλό εκ

Διαβάστε περισσότερα

Προτεινόμενα Θέματα Ιστορία Γενικής Παιδείας

Προτεινόμενα Θέματα Ιστορία Γενικής Παιδείας ΘΕΜΑ Α1 Προτεινόμενα Θέματα Ιστορία Γενικής Παιδείας 2-5-2017 Να δώσετε το περιεχόμενο των παρακάτω όρων: ΘΕΜΑ Α2 Α) «Συλλογική ασφάλεια» Β) Δίκη της Νυρεμβέργης Γ) Ψυχρός πόλεμος Να χαρακτηρίσετε τις

Διαβάστε περισσότερα

Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων.

Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Πατρολογία Ι. Εισαγωγή στην Πατρολογία Γραµµατεία και Θεολογία των Πατέρων των τεσσάρων πρώτων αιώνων. Ενότητα 3: Ο θεολογικός χαρακτήρας

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΜΑΝΕ

Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΜΑΝΕ 1 Η ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΜΑΝΕ Ο Σμυρναϊκός Μανές ή αλλιώς Μανέρως. Κατά τους Αρχαίους συγγραφείς ο Μανέρως ήταν θλιβερός ήχος και τον ονομάζανε Μανέρω ή Λίναιος θρήνος διότι κατά τα λεγόμενα με τον ήχο αυτό

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 1: Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών

ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ. Ενότητα 1: Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ. ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΗΘΙΚΗ Ενότητα 1: Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΗΣ ΜΑΡΙΑ Κ. ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑ Τμήμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό,

Διαβάστε περισσότερα

Α ΕΞΑΜΗΝΟ. Επιλέγονται τρία (3) από τα παραπάνω προσφερόμενα μαθήματα. ΣΥΝΟΛΟ (επί των επιλεγομένων μαθημάτων) 30 Β ΕΞΑΜΗΝΟ

Α ΕΞΑΜΗΝΟ. Επιλέγονται τρία (3) από τα παραπάνω προσφερόμενα μαθήματα. ΣΥΝΟΛΟ (επί των επιλεγομένων μαθημάτων) 30 Β ΕΞΑΜΗΝΟ Το σύνολο των Πιστωτικών Μονάδων (), που απαιτούνται για την απόκτηση του Μ.Δ.Ε., ανέρχονται σε 120. Αναλυτικότερα το πρόγραμμα των μαθημάτων διαμορφώνεται ανά κατεύθυνση ως εξής: 1. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΒΙΒΛΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

[1] Α Ν Τ Ι Φ Ω Ν Η Σ Ι Σ Ε Ι Σ Τ Η Ν Ι Ε Ρ Α Ρ Χ Ι Α Ν ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΑΡΥΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΣΚΥΡΟΥ κ.κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ τήν

[1] Α Ν Τ Ι Φ Ω Ν Η Σ Ι Σ Ε Ι Σ Τ Η Ν Ι Ε Ρ Α Ρ Χ Ι Α Ν ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΑΡΥΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΣΚΥΡΟΥ κ.κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ τήν [1] Α Ν Τ Ι Φ Ω Ν Η Σ Ι Σ Ε Ι Σ Τ Η Ν Ι Ε Ρ Α Ρ Χ Ι Α Ν ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΩΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΚΑΡΥΣΤΙΑΣ ΚΑΙ ΣΚΥΡΟΥ κ.κ. ΣΕΡΑΦΕΙΜ τήν 19.03.2019 Μακαριώτατε, η σύγκλησις εκτάκτως της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ «ΘΕΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ» ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014, ΩΡΑ 18.00 ΣΤΟ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Χριστιανική Γραμματεία Ι

Χριστιανική Γραμματεία Ι Χριστιανική Γραμματεία Ι Ενότητα 1-B A1-2: Περίοδος Δογματικής Ανασυγκρότησης (313-451) Αναστάσιος Γ. Μαράς, Δρ Θ. Πρόγραμμα Ιερατικών Σπουδών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Διεύθυνση αλληλογραφίας: Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας/Φιλοσοφική Σχολή/ Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων/ Τ.Κ. 45110.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ. Διεύθυνση αλληλογραφίας: Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας/Φιλοσοφική Σχολή/ Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων/ Τ.Κ. 45110. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ονοματεπώνυμο: Αγγελική Παναγοπούλου Πατρώνυμο: Γεώργιος Τόπος γέννησης: Αθήνα Οικογενειακή κατάσταση: Άγαμη Θέση: Λέκτορας Γνωστικό Αντικείμενο: Βυζαντινή Ιστορία Διεύθυνση αλληλογραφίας:

Διαβάστε περισσότερα

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή

32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή 32. Η Θεσσαλονίκη γνωρίζει μεγάλη ακμή Η Θεσσαλονίκη, από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, είναι η δεύτερη σημαντική πόλη της αυτοκρατορίας. Αναπτύσσει σπουδαία εμπορική, πνευματική και πολιτική κίνηση, την

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση του μαθήματος είναι η διδασκαλία της ύλης χωρίς χάσματα και ασυνέχειες. Η αποσπασματικότητα δεν επιτρέπει στους μαθητές

Διαβάστε περισσότερα

Τα αυτοκρατορικά εγκώμια στην παλαιολόγεια περίοδο

Τα αυτοκρατορικά εγκώμια στην παλαιολόγεια περίοδο Τα αυτοκρατορικά εγκώμια στην παλαιολόγεια περίοδο Οι προϋποθέσεις για την άνθηση του είδους Οι εκπρόσωποι Οι περιστάσεις συγγραφής και εκφώνησης Η παράδοση των κειμένων Α. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ Το είδος του αυτοκρατορικού

Διαβάστε περισσότερα

1.3 1.Ποια κατάσταση επικρατούσε στην προϊσλαµική Αραβία; 2.Ποια η δράση του Μωάµεθ µεταξύ ;

1.3 1.Ποια κατάσταση επικρατούσε στην προϊσλαµική Αραβία; 2.Ποια η δράση του Μωάµεθ µεταξύ ; 1. Από την αρχαιότητα στο Μεσαίωνα 2. Ποια γεγονότα προετοίµασαν το πέρασµα από την αρχαιότητα στο Μεσαίωνα; 3. Γιατί η περίοδος 330-641 έχει διπλή ονοµασία; 4.Ποια πολιτισµικά στοιχεία διακρίνουν το ανατολικό

Διαβάστε περισσότερα