ΓΕΩΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ & ΔΙΚΤΥΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΓΕΩΠΑΡΚΩΝ: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Transcript

1 Ανώγεια,11 Μαίου 2018 ΓΕΩΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ & ΔΙΚΤΥΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΩΝ ΓΕΩΠΑΡΚΩΝ: Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΟΥΣ ΣΤΗ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Δρ Χαρ. Γ. Φασουλάς/ Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Παν. Κρήτης/ Συντονιστής Ελληνικού Φόρουμ Γεωπάρκων/ Συν-συντονιστής Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων/ Επιστημονικός Υπευθ. Γεωπάρκου Ψηλορείτη

2 Η γεωποικιλότητα και η αξία της Παλιότερα χρησιμοποιήθηκαν παρεμφερείς όροι όπως «ποικιλότητα αναγλύφου», «γεωμορφική ανομοιογένεια» χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά στα 1980 s, ενώ ο όρος «γεωποικιλότητα (geodiversity)» στα στην Τασμανία (Sharples, Kiernan, Dixon) Ως ΓΕΩΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ορίζεται: (1) Η ποικιλότητα γεωλογικών (υποκείμενο πέτρωμα), γεωμορφολογικών (ανάγλυφο) και εδαφικών χαρακτηριστικών, συνδυασμών, συστημάτων και διεργασιών (Australian Heritage Commission 2002) (2) Η σύνδεση ανάμεσα στους ανθρώπους, τα τοπία και τον πολιτισμό: Η ποικιλία γεωλογικών περιβαλλόντων, φαινομένων και διεργασιών που δημιουργούν αυτά τα περιβάλλοντα, τα πετρώματα, τα ορυκτά, τα απολιθώματα και τα εδάφη, όπου τελικά αναπτύσσονται οι συνθήκες για τη ζωή στη Γη (Stanley 2001)

3 Γεώτοποι Γεωλογική κληρονομιά Γεώτοποι (Geotopes or Geosites): διακριτά τμήματα της γεώσφαιρας με ξεχωριστό γεωλογικό και γεωμορφολογικό ενδιαφέρον (Sturm 1994). Γεώτοποι: οι γεωλογικές γεωμορφολογικές δομές που συνιστούν φυσικούς σχηματισμούς και αντιπροσωπεύουν σημαντικές στιγμές της γεωλογικής ιστορίας της γης, είναι σημαντικοί μάρτυρες της μακράς εξέλιξής της ή δείχνουν σύγχρονες φυσικές, γεωλογικές διεργασίες που συνεχίζουν να εξελίσσονται στην επιφάνεια της Γης. (Ν.3937/2011) Γεώτοπος μπορεί να είναι ένας βράχος ή και ένα φαράγγι Το σύνολο των γεωτόπων μιας περιοχής καθορίζει τη Γεωλογική της Κληρονομιά.

4 Η αξία της Γεωποικιλότητας «Η Αξία της Γεωποικιλότητας διακρίνεται: Εθιμική (φιλοσοφική): μόνο και μόνο γι' αυτό που αντιπροσωπεύει Πολιτισμική και αισθητική: για τη συμβολή της στον πολιτισμό και την αισθητική εικόνα ενός τόπου ή μιας κοινωνίας Οικονομική: φυσικά υλικά, ορυκτοί πόροι και χρηστικός χώρος από άνθρωπο και άγρια ζωή Επιστημονική και ερευνητική: για επιστημονικούς και διδακτικούς σκοπούς

5 Προστασία Γεωποικιλότητας Προστασία της Γεωλογικής Κληρονομιάς είναι δυνητικά δυνατή μόνο μέσω: Του Νόμου για την «προστασία του Φυσικού περιβάλλοντος» (Ν. 1650/86) ως Εθνικά Πάρκα, Μνημεία της Φύσης, αισθητικά τοπία (απαιτούνται όμως ΕΠΜ και έγκριση τους από ΥΠΕΧΩΔΕ) Του νόμου για την «αειφόρο ανάπτυξη» (Ν. 2742/99) μετά από σχετική απόφαση του Γεν. Γραμ. της Περιφέρειας ως προστατευόμενη περιοχή. Έμμεσα, με τους Δασικούς και Αρχαιολογικούς νόμους Πρόσφατα μέσω του ΦΕΚ 1907/2007 Μελετών Γεωλογικής Καταλληλότητας για ΣΧΟΟΑΠ - ΓΠΣ

6 Προστασία Γεωποικιλότητας Προστατευόμενοι Γεώτοποι: Μόνο το φαράγγι της Σαμαριάς στην Κρήτη και ο Όλυμπος, ως Εθνικοί δρυμοί και όχι ως γεώτοποι Τα Μετέωρα ως μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO Όλα τα σπήλαια ως δυνάμει αρχαιολογικοί χώροι Μόνο το απολιθωμένο Δάσος Λέσβου προστατεύεται ως αποκλειστικά μνημείο της Γεωλογικής Κληρονομιάς O Νόμος 3937/2011 για τη Βιοποικιλότητα θεσμοθετεί τη λειτουργία Γεωπάρκων (Φυσικά Πάρκα) και αναγνωρίζοντια για πρώτη φορά οι Γεώτοποι ως προστατευόμενα φυσικά μνημεία! (Απολιθωμένο Δάσος Λήμνου, Γεώτοπος Λέσβου)

7 Γεωποικιλότητα απειλές - γεωδιατήρηση Η Γεωποικιλότητα απειλείται από: Φυσικές διεργασίες (διάβρωση, αποσάθρωση) Πιεστική εκμετάλλευση φυσικών πόρων Αναγκαίες ανθρώπινες υποδομές Ανθρώπινες συμπεριφορές (βανδαλισμοί, συλλογή, φοβίες, πειραματισμούς ανάπτυξης κλπ.) Αξία + Απειλές = Ανάγκη Γεωδιατήρησης Συνεπώς: Γεωποικιλότητα είναι η ποιότητα που θέλουμε να διατηρήσουμε Γεωδιατήρηση είναι το εργαλείο για να το πράξουμε Γεωλογική κληρονομιά είναι το σύνολο που αξίζει να διατηρήσουμε σε έναν τόπο.

8 Ανάδειξη Γεωποικιλότητας Καθ. Μπορνόβας: Τα Φυσικά μνημεία της Ελλάδας ΜΦΙΚ: Οδηγός Υπαίθρου για τη Γεωλογία της Κρήτης Υπουργείο Αιγαίου: Ατλάντας των Γεωλογικών Μνημείων του Αιγαίου GEOSITES: Kαταγραφή Γεωτόπων ΝΑ Ευρώπης (Drandaki et al. 2004) Οδηγοί Ηφαιστείων Σαντορίνης, Νισήρου, Γεωπάρκων Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου, Ψηλορείτη, Σητείας, Βίκου-Αώου, Δυτικής Μακεδονίας, κλπ. Πρόγραμμα: Ανάδειξη Γεωτόπων Γεωπάρκων Ελλάδας (2009). ΙΓΜΕ

9 Καταγραφή κατάταξη γεωτόπων Υπάρχουν διάφορες μεθοδολογίες καταγραφής, κατάταξης και αξιολόγησης της γεωποικιλότητας Το Επιτροπή Γεωλογικής Κληρονομιάς της ΕΓΕ κατατάσσει τους γεώτοπους στις παρακάτω γενικές κατηγορίες θέσεων: 1. Στρωματογραφικές 2. Αντιπροσωπευτικές για παλαιοπεριβάλλον 3. Παλαιοντολογικές 4. Ιζηματογενή, πυριγενή και μεταμορφωμένα πετρ. 5. Ορυκτολογικού και οικονομικού ενδιαφέροντος 6. Τεκτονικού ενδιαφέροντος 7. Γεωμορφολογικού ενδιαφέροντος 8. Υδρογεωλογικού-υδρολογικού ενδιαφ. 9. Θέσεις-χαρακτηριστικά παγκόσμιας κλίμακας 10. Γεω-ιστορικές 11. Γεω-αρχαιολογικές, γεω-μυθολογικές 12. Για την ανάπτυξη των γεωεπιστημών 13. Μετεωρίτες

10 Η ιστορία των γεωπάρκων «Η Γαία μαζί με τον Ουρανό, γέννησαν με τη μεσολάβηση του Έρωτα τους Γίγαντες, τους Τιτάνες, τον Ωκεανό και όλη την πλάση.» Το Γεωπάρκο λοιπόν είναι ένα πάρκο αφιερωμένο στην κατά τόπους «Γαία», είναι ένα πάρκο της Γης σαν σύνολο, σε κάθε επιμέρους γεωγραφική της γωνιά.

11 EGN, Η αρχή Ευρωπαϊκό Δίκτυο Γεωπάρκων, μια δράση LEADER Βιώσιμη ανάπτυξη αγροτικού χώρου» GEOPARKS

12 Το νέο πρόγραμμα IGGP μια μεγάλη επιτυχία 17 Νοεμβρίου Η μεγάλη γιορτή των Γεωπάρκων! UNESCO 2015, Γαλλία Μια ιστορία 15 χρόνων, μια επιτυχία εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο

13 EGN, το πιο εξελισσόμενο δίκτυο 73 Ευρωπαϊκά γεωπάρκα σε 24 χώρες

14 Το πρόγραμμα Παγκόσμιων Γεωπάρκων UNESCO 141σε 37 χώρες

15 ΓΕΩΠΑΡΚΑ, ΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΙΝΑΙ (1)? Τα γεωπάρκα είναι ένα πείραμα ολιστικής διαχείρισης του περιβάλλοντος, εκπαίδευσης και βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης. Περιλαμβάνουν: Περιοχές ιδιαίτερης γεωλογικής και γεωμορφολογικής αξίας Περιοχές σημαντικής οικολογικής, αρχαιολογικής, ιστορικής και πολιτισμικής αξίας Περιοχές εξαιρετικής φυσικής ομορφιάς και αισθητικού κάλλους Ανθρώπους και ανθρώπινες δραστηριότητες

16 ΓΕΩΠΑΡΚΑ, ΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΊΝΑΙ (2)? Είναι προσπάθειες των τοπικών κοινωνιών (bottom up) για: ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης σε αρμονία με το περιβάλλον, στήριξης της τοπικής κοινωνίας και ιδιαιτερότητας, προώθησης τοπικής παραγωγής και προϊόντων, δημιουργίας νέων μορφών επιχειρηματικότητας μέσω τουρισμού

17 ΓΕΩΠΑΡΚΑ, ΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΙΝΑΙ (3)? Τα γεωπάρκα έχουν: Ικανή έκταση για στήριξη βιώσιμης ανάπτυξης, Ισχυρό και αποτελεσματικό Φορέα Διαχείρισης, Προσωπικό Οικονομική επάρκεια, Ολιστικό Σχέδιο Δράσης,

18 ΓΕΩΠΑΡΚΑ, ΤΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΙΝΑΙ (4)? Τα γεωπάρκα αναπτύσσουν δράσεις: Τοπικής Προβολής, Ενημέρωσης, Εκπαίδευσης για βιωσιμότητα, Γεωδιατήρησης, Γεωτουρισμού & Βιώσιμης ανάπτυξης Ως Γεωτουρισμός ορίζεται ο τουρισμός ο οποίος διατηρεί και ενισχύει την τοπική ταυτότητα λαμβάνοντας υπόψη την γεωλογία, το περιβάλλον, τον πολιτισμό, την αισθητική, την κληρονομιά και την ποιότητα ζωής των κατοίκων. Aruca Declaration 2011

19 Γεωποικιλότητα: Στα όρια των πλακών Ευρασία Αμερική Γεωπάρκο Reykjanes, Ισλανδίας

20 Γεωποικιλότητα: Η δημιουργία των βουνών Πτυχές Βόσακου, Γεωπάρκο Ψηλορείτη

21 Γεωποικιλότητα: Η δημιουργία των ηφαιστείων Αίτνα 2014, Από Γεωπάρκο Rocca di Cerere Σικελία

22 Γεωποικιλότητα: Ποικιλία πετρωμάτων και χρωμάτων Danxia, Κίνα

23 Γεωποικιλότητα: Ποικιλία πετρωμάτων και χρωμάτων Γεωπάρκο Luberon, Γαλλία

24 Γεωποικιλότητα: Η ζωή μέσα στην πέτρα Γεωπάρκο Haute Provence, Γαλλία

25 Γεωποικιλότητα: Η ζωή μαζί με την πέτρα Γεωπάρκο Shetlands Isl, Σκωτία

26 Γεωποικιλότητα: Η ζωή εξαιτίας της πέτρας Γεωπάρκο Alxa Desert, Κίνα

27 Γεωποικιλότητα: Ο σχηματισμός των σπηλαίων Γεωπάρκο Σητείας

28 Γεωπάρκα και εκπαίδευση Θερινά σχολεία Γεωπάρκων» Γεωπάρκο Λέσβου

29 Γεωπάρκα και εκπαίδευση Εκπαίδευση επισκεπτών, κατοίκων, μαθητών

30 Γεωπάρκα και εκπαίδευση Συνεργασιες και συνέργεια με ακαδημαϊκούς φορείς ΚΠΕ Ανωγείων

31 Γεωπάρκα και ενημέρωση: μουσεία Γεωπάρκο Funiushan, Κίνα

32 Γεωπάρκα και πολιτισμός Γεωπάρκο Naturtejo, Πορτογαλία

33 Γεωπάρκα και πολιτισμός Γεωπάρκο Azores, Πορτογαλία

34 Γεωπάρκα & Βιώσιμη τοπική Ανάπτυξη Συμμετοχή στην ITB

35 Γεωπάρκα & Βιώσιμη τοπική Ανάπτυξη Ενίσχυση του γεωτουρισμού και η προώθηση των τοπικών προϊόντων προς όφελος της τοπικής οικονομίας

36 Γεωπάρκα & Βιώσιμη τοπική Ανάπτυξη Τοπικό σύμφωνο ποιότητας Ψηλορείτη

37 Γεωπάρκα & Πολιτισμός Ανάδειξη πολιτισμού: Έκθεση λαϊκής τέχνης 2008

38 Γεωπάρκα & Πολιτισμός

39 Γεωπάρκα και άθληση Γεωπάρκο Forest Fawr, Μεγ. Βρετανία

40 Γεωπάρκα και περιπέτεια Γεωπάρκο Funiushan, Κίνα

41 Τα Ελληνικά Γεωπάρκα Βίκος-Αώος Λέσβος Χελμός-Βουραϊκός Ψηλορείτης Σητεία

42 Ελληνικά Γεωπάρκα: Λέσβος Ένα μοναδικό μνημείο της ανθρωπότητας!

43 Ελληνικά Γεωπάρκα: Λέσβος Ένα μοναδικό μνημείο της ανθρωπότητας!

44 Ελληνικά Γεωπάρκα: Χελμός-Βουραϊκός Η σύνδεση της Ελληνικής ιστορίας και μυθολογίας με το φυσικό περιβάλλον!

45 Ελληνικά Γεωπάρκα: Χελμός-Βουραϊκός Η σύνδεση της Ελληνικής ιστορίας και μυθολογίας με το φυσικό περιβάλλον!

46 Ελληνικά Γεωπάρκα: Βίκος-Αώος Ο άνθρωπος, η φύση και η πέτρα στην Ήπειρο!

47 Ελληνικά Γεωπάρκα: Βίκος-Αώος Ο άνθρωπος, η φύση και η πέτρα στην Ήπειρο!

48 Ελληνικά Γεωπάρκα: Ψηλορείτης Ο τόπος των θεών και των ανθρώπων!

49 Ψηλορείτης: Πετρώματα, ορυκτά Όλα τα πετρώματα της Κρήτης σε ένα βουνό Κόκκινοι Ραδιολαρίτες Γωνιών

50 Ψηλορείτης: Τεκτονικές δομές Πτυχές Βώσακου

51 Ψηλορείτης: Σπήλαια Σπήλαιο Δόξα Χαϊνόσπηλιος

52 Λάκκος Μυγερού Ψηλορείτης: Καρστικά τοπία

53 Ιδαίον Άντρο Ψηλορείτης: Πολιτιστικοί-Ιστορικοί

54 ΥΠΟΔΟΜΕΣ Νέες Περιοχές Φαράγγι Πατσου Γιους Κάμπος Λαβύρινθος Γόρτυνας.

55 ΥΠΟΔΟΜΕΣ Κέντρο Πληροφόρησης Γεωπάρκου, Ανώγεια

56 ΥΠΟΔΟΜΕΣ Ψηφιακό Κέντρο Αρχαιολογικής Έρευνας Ζωμίνθου, Ανώγεια

57 ΥΠΟΔΟΜΕΣ Μουσείο Ελεύθερνας

58 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 25 Πινακίδες Γεωτόπων και 5 Πινακίδες μονοπατιών

59 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 5 Γεωδιαδρομές:

60 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Εκδόσεις: (Old) (New)

61 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Διαδικτυακά εργαλεία:

62 ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΕΩΤΟΥΡΙΣΜΟΥ Geoproducts (leader+): Κοινό πρόγραμμα με το Γεωπάρκο Τροόδους

63 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Το σύγχρονο γεωλογικό εργαστήρι της Ευρώπης!

64 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Στην περιοχή του Γεωπάρκου τα πιο χαρακτηριστικά πετρώματα είναι οι μωβ φυλλίτες, τα κοκκινωπά μάρμαρα

65 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Απολιθώματα Μειοκαίνου

66 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Γεωμορφολογικοί γεώτοποι: Ταφόνι

67 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Σπήλαια

68 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Νερό Φαράγγι Ρίχτη

69 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Αρχαία λατομεία, παλιές κρήνες, κάστρα ιστορικοί και αρχαιολογικοί χώροι

70 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Παλαιοακτές Ζάκρου

71 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Κέντρα πληροφόρησης: ΜΦΙ Ζάκρου

72 Ελληνικά Γεωπάρκα: Σητεία Πινακίδες πληροφόρησης

73 Ευχή και Στόχος μας Να χρησιμοποιήσουμε με σύνεση και σεβασμό τη γνώση και τη δυναμική που μας προσφέρει αυτός ο πλανήτης προς όφελος της ασφάλειας και της ευημερίας μας και των μελλοντικών γενεών! Ευχαριστώ