Αθανάσιος Παπαδόπουλος

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Αθανάσιος Παπαδόπουλος"

Transcript

1 ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Αθανάσιος Π. Παπαδόπουλος Καθηγητής Τµήµα Οικονοµικών Επιστηµών Πανεπιστήµιο Κρήτης

2 ii ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Copyright 2002 ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Π. ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΣ ΡΕΘΥΜΝΟ 2002

3 iii

4 iv

5 v Περιεχόµενα ΕΝΟΤΗΤΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 3 ΓΙΑΤΙ Ι ΑΣΚΕΤΑΙ Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 7 ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΙΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΕΓΧΡΗΜΑΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Μέσο Πληρωµών και Συναλλαγών Μέτρο Υπολογισµού των Αξιών και Τιµών Μέσο ιατήρησης της Περιουσίας ή ιαφύλαξης του Πλούτου και της Αγοραστικής ύναµης Μέτρο Μελλοντικών Παροχών και Πληρωµών Η ΣΠΟΥ ΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΟΙ ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΤΥΠΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟ ΕΙΚΤΕΣ ΤΕΧΝΙΚΟΣ ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 32 ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 34 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΟΙ ΠΑΡΑ ΟΣΙΑΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΠΟΣΟΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Προγενέστερες Θεωρίες Από τη Ποσοτική Ταυτότητα στη Ποσοτική Θεωρία Η Ποσοτική Θεωρία και η Σχολή του Cambridge Ο επαναπροσδιορισµός της Ποσοτικής Θεωρίας από τον Friedman ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΣΥΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ Το Υπόδειγµα Baumol και Tobin Το Υπόδειγµα µε επιτόκιο στις καταθέσεις µετρητών Η Κριτική των υποδειγµάτων ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΣΥΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΑ ΣΤΟΧΟΥ-ΟΡΙΟΥ 51

6 vi 4.5 Ο KEYNES ΚΑΙ Η ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Κίνητρα Ζήτησης Χρήµατος και Προτάσεις Οικονοµικής Πολιτικής Η κριτική του Υποδείγµατος και η διάκριση του από του Friedman ΖΗΤΗΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΠΡΟΦΥΛΑΞΗΣ ΚΑΙ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΑ ΧΑΡΤΟΦΥΛΑΚΙΟΥ Το Υπόδειγµα του Whalen Το Υπόδειγµα Χαρτοφυλακίου του Tobin ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 66 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΙΑΤΥΠΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΟΣΟΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Το χρήµα στη συνάρτηση χρησιµότητας Υποδείγµατα αγορών Υποδείγµατα διαχρονικών γενεών ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 77 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΕΜΠΕΙΡΙΚΗ ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΛΗΤΩΝ Η Επιλογή του Ορισµού Χρήµατος Η Επιλογή της µεταβλητής κλίµακας Η Επιλογή των µεταβλητών απόδοσης και κόστους χρήµατος Η Επιλογή άλλων µεταβλητών ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΕΚΤΙΜΗΣΕΩΝ Υποδείγµατα Προσαρµογής και Αυτοκατανεµηµένων Υστερήσεων Εκτιµήσεις µε τη µέθοδο της Συνολοκλήρωσης και Υποδείγµατα ιόρθωσης Σφάλµατος ΕΜΠΕΙΡΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 91 ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΙΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 93 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Ο Ρόλος των Πιστωτικών ιαµεσολαβητών Ο Ρόλος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Η ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗ ΠΟΛΥΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΙΑΡΡΟΗ ΡΕΥΣΤΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΜΕ ΙΑΡΡΟΗ ΡΕΥΣΤΟΥ ΣΕ ΠΟΛΥΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕ ΕΙ ΙΚΑ ΠΙΣΤΩΤΙΚΑ Ι ΡΥΜΑΤΑ (ΕΠΙ) Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΤΗ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ "ΡΟΗΣ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΊΩΝ" 126

7 vii 7.10 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 128 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 131

8 viii

9 ix ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

10 1 ΕΝΟΤΗΤΑ Ι ΕΙΣΑΓΩΓΗ

11 2

12 3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΙΑΤΙ Ι ΑΣΚΕΤΑΙ Η ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Στόχος αυτών των σηµειώσεων είναι η ανάλυση και η ερµηνεία των σύγχρονων οικονοµικών φαινοµένων µέσα από το πρίσµα της νοµισµατικής θεωρίας και πολιτικής. Τόσο στην παρούσα οικονοµική συγκυρία, αλλά ιδιαίτερα στις δεκαετίες του 70 και 80 οι ανισορροπίες που εµφανίσθηκαν στα κύρια µακροοικονοµικά µεγέθη των αναπτυγµένων και αναπτυσσόµενων χωρών επηρεάστηκαν σε σηµαντικό βαθµό από τις νοµισµατικές εξελίξεις. Είναι γνωστό ότι ο ρυθµός αύξησης της προσφοράς χρήµατος είναι στενά συνδεδεµένος µε την αύξηση της ενεργού ζήτησης στην οικονοµία, τις συσχετιζόµενες µεταβλητές, όπως για παράδειγµα η αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ), η κατανάλωση και ο πληθωρισµός. Στην Ελληνική Οικονοµία για παράδειγµα παρατηρούµε, Σχήµα 1.1, ότι για το χρονικό διάστηµα η αύξηση του ρυθµού προσφοράς χρήµατος Μ1 συνοδεύεται µε αύξηση του Πληθωρισµού. Στην ίδια περίπου χρονική περίοδο, Σχήµα 1.2, υψηλοί ρυθµοί αύξησης προσφοράς χρήµατος συνδέονται µε στασιµότητα αύξησης του ΑΕΠ. Η θετική και σχεδόν µοναδιαία συσχέτιση µεταξύ αύξησης της προσφοράς χρήµατος και πληθωρισµού επιβεβαιώνεται και από ένα πλήθος εµπειρικών ερευνών που έχουν πραγµατοποιηθεί για οικονοµίες της αγοράς µετά τη δεκαετία του 70. Οι ίδιες µελέτες δεν βρίσκουν καθόλου συσχέτιση µεταξύ πληθωρισµού και αύξησης του ΑΕΠ ή µεταξύ του ρυθµού αύξησης της προσφοράς χρήµατος και αύξησης του ΑΕΠ M1 IN F Σχήµα 1.1: Η σχέση µεταξύ ρυθµού αύξησης προσφοράς Χρήµατος Μ1 και Πληθωρισµού (INF) στην Ελληνική Οικονοµία

13 Σχήµα 1.2: Σχέση µεταξύ ρυθµού αύξησης προσφοράς χρήµατος Μ1 και Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (AEΠ) στην Ελληνική Οικονοµία. Η προσφορά και η ζήτηση χρήµατος επιδρούν στον προσδιορισµό των επιτοκίων που µε τη σειρά τους επηρεάζουν την οικονοµική δραστηριότητα. Ο µηχανισµός µετάδοσης, η αλληλεπίδραση στη διαµόρφωση των µεγεθών αυτών και οι επιπτώσεις τους τόσο στην οικονοµική δραστηριότητα όσο και στην καθηµερινή ζωή των ατόµων, προϋποθέτουν την ανάλυση των θεωριών που αφορούν τον προσδιορισµό της ζήτησης και της προσφοράς χρήµατος και καθιστούν ενδιαφέρουσα τη µελέτη της νοµισµατικής θεωρίας. Επειδή τα νοµισµατικά µεγέθη επιδρούν σε µεταβλητές που θεωρούνται κεφαλαιώδους σηµασίας για την απόδοση της οικονοµίας, οι ασκούντες την οικονοµική πολιτική επιδιώκουν να ελέγχουν µέσω της Κεντρικής Τράπεζας είτε την προσφορά χρήµατος, είτε τα επιτόκια µε τη χρήση των µέσων που τους παρέχει το θεσµικό πλαίσιο λειτουργίας της ασκώντας κατ' αυτόν τον τρόπο τη νοµισµατική πολιτική. Παράλληλα, τα δηµοσιονοµικά ελλείµµατα στο βαθµό που χρηµατοδοτούνται µε πιστωτική επέκταση, επιδρούν στην αύξηση προσφοράς χρήµατος µε πιθανή συνέπεια τη δηµιουργία εσωτερικών και εξωτερικών ανισορροπιών. Ο τρόπος χρήσης των νοµισµατικών µέσων και οργάνων, από τις νοµισµατικές αρχές, προς την επιθυµητή, από πλευράς κυβέρνησης, κατεύθυνση, δεν συναντά την οµοφωνία µεταξύ των οικονοµολόγων. Από αυτήν τη σκοπιά, θεωρείται αναγκαία η ανάλυση της διαµάχης και των αντικρουόµενων απόψεων που αφορούν την άσκηση της νοµισµατικής πολιτικής. Η επιχειρηµατική συµπεριφορά των πιστωτικών διαµεσολαβητών, όπως οι τράπεζες, τα ειδικά πιστωτικά ιδρύµατα και οι άλλοι µη τραπεζικοί ενδιάµεσοι, επιδρά στην αύξηση της προσφοράς χρήµατος και την κατανοµή των πιστωτικών πόρων στην οικονοµία και περιορίζουν την αποτελεσµατικότητα της νοµισµατικής πολιτικής. Στο βαθµό που υπάρχει σύγκρουση στόχων µεταξύ των νοµισµατικών αρχών και αυτών των ιδρυµάτων, απαιτείται η γνώση της λειτουργίας τους και ο προσδιορισµός των µηχανισµών ελέγχου της επιχειρηµατικής συµπεριφοράς τους M1 AEΠ

14 5 Οι διαθέσιµοι πιστωτικοί πόροι, που µεταβιβάζονται από τις πλεονάζουσες στις ελλειµµατικές οικονοµικές µονάδες, διοχετεύονται στους τελικούς χρήστες µέσω των χρηµατοπιστωτικών αγορών. Η λειτουργία αυτών των αγορών επιδρά στον πλούτο των ατόµων, στη συµπεριφορά των επιχειρήσεων και στην αποδοτικότητα της οικονοµίας. Ο προσδιορισµός των επιτοκίων στις αγορές κεφαλαίων και ο καθορισµός των συναλλαγµατικών ισοτιµιών στις αγορές συναλλάγµατος είναι στενά συνδεδεµένοι µε τους ενδιάµεσους στόχους της νοµισµατικής πολιτικής. Τέλος πρέπει να επισηµανθεί ότι παρά τους ισχυρισµούς των θεωριών του επιχειρηµατικού κύκλου ότι οι παράγοντες που επιδρούν στα πραγµατικά µεγέθη της οικονοµίας είναι κυρίως µη νοµισµατικοί, πρόσφατες εµπειρικές µελέτες που θα αναφερθούν στα σχετικά κεφάλαια συνηγορούν περί του αντιθέτου. Οι παραπάνω λόγοι συνηγορούν για την αναγκαιότητα της διερεύνησης των νοµισµατικών φαινοµένων που αποτελούν ένα ενδιαφέρον πεδίο στα πλαίσια της µακροοικονοµικής ανάλυσης.

15 6

16 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

17 8

18 9 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Στο σηµείο αυτό, κρίνεται σκόπιµο να αποσαφηνισθούν οι έννοιες που συνδέονται µε τη διερεύνηση των θεωριών περί χρήµατος και την επισκόπηση των µεθόδων άσκησης της νοµισµατικής πολιτικής. Σύµφωνα µε τον Harry Johnson (1962) η νοµισµατική θεωρία ορίζεται σαν το σύνολο των θεωριών που αφορούν την επίδραση της ποσότητας του χρήµατος επί του οικονοµικού συστήµατος ενώ η νοµισµατική πολιτική ορίζεται σαν η πολιτική που χρησιµοποιεί τον έλεγχο της Κεντρικής Τράπεζας επί της προσφοράς χρήµατος ως όργανο επίτευξης των αντικειµενικών επιδιώξεων της γενικής οικονοµικής πολιτικής. Με τον όρο χρήµα εννοούµε κάθε αγαθό που έχει τη γενική αποδοχή του µέσου συναλλαγών και διακανονισµού χρεών. Στην καθηµερινή ζωή η έννοια του χρήµατος συνδέεται µε την κυκλοφορία των χαρτονοµισµάτων, κερµάτων και επιταγών, αλλά η ερµηνεία αυτή χαρακτηρίζεται αρκετά περιοριστική. Αν ανατρέξουµε στον Πίνακα 1 του Μηνιαίου Στατιστικού ελτίου που εκδίδει η τράπεζα της Ελλάδος, θα παρατηρήσουµε ότι τα στοιχεία αυτά ορίζουν τη νοµισµατική κυκλοφορία και αποτελούν ένα υποσύνολο µίας σειράς στηλών µε διαφορετικούς ορισµούς που αναφέρονται στην προσφορά χρήµατος. Το χρήµα σε αυτή τη µορφή γίνεται αποδεκτό από το ευρύτερο κοινό είτε διότι είναι νόµιµο, εκδιδόµενο από την Κεντρική Τράπεζα, (κέρµατα και χαρτονοµίσµατα), είτε διότι αποτελεί υπόσχεση πληρωµής (επιταγές) από τα τραπεζικά ιδρύµατα. Μια άλλη πηγή σύγχυσης για το ευρύτερο κοινό είναι συνήθως και η ταύτιση της έννοιας του χρηµατικού εισοδήµατος µε αυτής του χρήµατος. Η γνώση της οικονοµικής επιστήµης µας επιτρέπει να διακρίνουµε ότι το χρηµατικό εισόδηµα που λαµβάνουν τα άτοµα που ασκούν οικονοµική δραστηριότητα προέρχεται µεταξύ άλλων από την αµοιβή της εργασίας, την εκµετάλλευση περιουσιακών στοιχείων ή άλλων συντελεστών παραγωγής και αποκτάται µέσα σε συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα, ενώ το χρήµα αποτελεί το µέσο πληρωµών που διευκολύνει τις συναλλαγές µας και το έχουµε στη διάθεσή µας σε συγκεκριµένη χρονική στιγµή. Σύγχυση επίσης προκαλεί η διάκριση µεταξύ του χρήµατος και του πλούτου. Ο πλούτος δεν περιλαµβάνει µόνο το χρηµατικό απόθεµα που έχει στην κατοχή του ένα άτοµο αλλά και όλα τα περιουσιακά στοιχεία που έχει στη διάθεσή του και λειτουργούν σαν απόθεµα αξίας. Τέτοια στοιχεία ενεργητικού ή διαθέσιµα µπορεί να είναι χρηµατοπιστωτικά όπως π.χ. µετοχές, οµόλογα, έντοκα γραµµάτια ή να έχουν µορφή ακίνητης (οικόπεδα, εγκαταστάσεις) και κινητής (αυτοκίνητα, τιµαλφή) περιουσίας. Με τη χρήση των όρων της οικονοµικής επιστήµης και ειδικότερα των εθνικών λογαριασµών µπορούµε να διακρίνουµε ότι το χρηµατικό εισόδηµα είναι ένα µέγεθος ροή ενώ το χρήµα και ο πλούτος αποτελούν µέγεθος απόθεµα. Τι είναι αυτό όµως που διακρίνει το χρήµα από τον πλούτο Αν θέλουµε να αγοράσουµε αγαθά ή να διεκπεραιώσουµε τις συναλλαγές µας άµεσα και χωρίς κανένα κόστος τότε πρέπει να χρησιµοποιήσουµε χρήµα. Αντίθετα, αν εκποιήσουµε περιουσιακά µας στοιχεία για τη διενέργεια µιας συναλλαγής, θα απαιτηθεί χρόνος και έξοδα που συνοδεύουν τη δοσοληψία αυτή. Η δυνατότητα ενός περιουσιακού στοιχείου να πωλείται σε µετρητά σε µικρό χρονικό διάστηµα µε χαµηλό κόστος συναλλαγών και χωρίς να επέρχεται σηµαντική απώλεια της ονοµαστικής του τιµής καλείται ρευστότητα και είναι το στοιχείο που διακρίνει το χρήµα εξ ορισµού αποτελεί το πλέον ρευστό στοιχείο του ενεργητικού. Αφού γνωρίζουµε ότι το χρήµα είναι το πλέον ρευστό στοιχείο του ενεργητικού και αποτελεί ένα σηµαντικό µέρος του πλούτου των ατόµων, θα πρέπει να διευκρινιστεί η διαφορά µεταξύ χρήµατος και πίστης. Η πίστη ορίζεται σαν την

19 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 10 αγοραστική δύναµη που παρέχεται σε δανειζόµενους σήµερα µε την υπόσχεση να την επιστρέψουν στο µέλλον στους δανειστές µε επιπλέον κόστος, τον τόκο. 2.2 ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΙΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟ ΣΤΗΝ ΕΓΧΡΗΜΑΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Για να γίνει κατανοητός ο ρόλος και η σπουδαιότητα του χρήµατος, ας φαντασθούµε την παραγωγική διαδικασία σε µία πρωτόγονη κοινωνία. Στην οικονοµία αυτή τα άτοµα παράγουν προϊόντα µε σκοπό την ιδιοκατανάλωση ή την ιδιοχρησιµοποίηση. Για παράδειγµα, ένας γεωργός καλλιεργεί τη γη για να εξασφαλίσει την εσοδεία για τη γενεά του. Παράλληλα µπορεί να κατασκευάζει και τα εργαλεία που χρειάζεται για την καλλιέργειά της γης. Όσο όµως τα άτοµα συναναστρέφονται µεταξύ τους ανακαλύπτουν ότι υπάρχει ένας αριθµός προϊόντων που δεν έχουν τη δυνατότητα να παράγουν αλλά ταυτόχρονα τους είναι αναγκαία ή χρήσιµα. Ο γεωργός του παραδείγµατος όταν αποµακρυνθεί από τα όρια της επικράτειάς του, συναντά κτηνοτρόφους, χειροτέχνες που µπορούν να κατασκευάσουν καλύτερα και αποτελεσµατικότερα εργαλεία, ή άλλους γεωργούς που κάτω από τις ίδιες ή διαφορετικές κλιµατολογικές συνθήκες παράγουν διαφορετικά προϊόντα. Μέσα από αυτή τη διαδικασία προκύπτει η ανάγκη της ανταλλαγής. Και µαζί µε την ανταλλαγή ευνοείται η εξειδίκευση και ο καταµερισµός εργασίας στην κοινωνία. Τα άτοµα ανταλλάσσουν τα πλεονάζοντα προϊόντα που παράγουν, ή παράγουν προϊόντα µε στόχο να τα ανταλλάξουν µε χρήσιµα για τον εαυτό τους προϊόντα. H οικονοµία που οι συναλλαγές γίνονται αποκλειστικά µε ανταλλαγή προϊόντων είναι γνωστή σαν ανταλλακτική οικονοµία και η διαδικασία της ανταλλαγής καλείται αντιπραγµατισµός. Ο νόµος της προσφοράς και ζήτησης καθορίζει πλέον τις τιµές ανταλλαγής µεταξύ των προϊόντων οι οποίες είναι γνωστές και σαν σχετικές τιµές. Για να πραγµατοποιηθεί όµως µία συναλλαγή απαιτείται να υπάρξει διπλή σύµπτωση των αναγκών µεταξύ των ενδιαφεροµένων µερών. Ο γεωργός που ζητά γαλακτοκοµικά προϊόντα θα πρέπει να βρει έναν κτηνοτρόφο που ενδιαφέρεται για γεωργικά προϊόντα της παραγωγής του. Η διαδικασία αυτή είναι γνωστή σαν άµεσος αντιπραγµατισµός. Παραγωγή µε σκοπό τον αντιπραγµατισµό, χωρίς εξειδίκευση και γνώση της αγοράς καθιστά τις συναλλαγές αδύνατες. Παρατηρούµε στο σηµείο αυτό ότι για τη διάθεση της πλεονάζουσας παραγωγής απαιτείται γνώση ή πληροφόρηση για τις συνθήκες της αγοράς, που συνοδεύεται µε ένα κόστος αναζήτησης για την ανεύρεση του καταναλωτή. Στις µικρές κοινωνίες η γνώση είναι επαρκής και το κόστος χαµηλό. Από τα παραπάνω µπορούµε να υποστηρίξουµε ότι ο αντιπραγµατισµός, στις µικρές κοινωνίες συνέβαλε την εξειδίκευση και τον καταµερισµό της εργασίας. Η συνεχής διεύρυνση των κοινωνιών και η συµµετοχή περισσοτέρων ατόµων στην παραγωγική διαδικασία, οδηγούν σε διόγκωση των συναλλαγών, µε παράλληλη αύξηση και του αριθµού των σχετικών τιµών και του κόστους αναζήτησης. Για την πραγµατοποίηση των συναλλαγών σε µια εκτεταµένη κοινωνία επινοήθηκε ένας µηχανισµός κατανοµής των αγαθών, ο έµµεσος αντιπραγµατισµός. Ας υποθέσουµε ότι στην πρωτόγονη αυτή οικονοµία, σε µία εκτεταµένη περιοχή συµµετέχουν ένας γεωργός, ένας κτηνοτρόφος, ένας χειροτέχνης, ένας ψαράς και ένας κυνηγός. Ο γεωργός ενδιαφέρεται να αγοράσει εργαλεία, αλλά για τα προϊόντα του ενδιαφέρεται µόνο ο κτηνοτρόφος. Για να πραγµατοποιήσει τη συναλλαγή αυτή, θα πρέπει να εµπλακεί σε µια αλυσίδα συνεχών ανταλλαγών. Θα ανταλλάξει τα προϊόντα του µε κτηνοτροφικά, στη συνέχεια θα αναζητήσει τον ψαρά που ενδιαφέρεται για αυτά τα προϊόντα, κατόπιν θα ανταλλάξει τα ψάρια µε κυνήγι που τελικά θα ανταλλαγεί µε

20 11 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ εργαλεία. Στην περίπτωση αυτή η επιθυµητή συναλλαγή εµπεριέχει ένα σηµαντικό κόστος που θεωρείται ένα είδος φόρου συναλλαγής. Η πραγµατοποίηση της προαπαιτεί δαπάνη χρόνου, και γνώση ή πληροφόρηση των αναγκών της αγορά. Ο χρόνος όµως είναι ένα σπάνιο αγαθό που αποτελεί τον έσχατο περιορισµό για τους θνητούς και για τον λόγο αυτό θα πρέπει τα άτοµα που διενεργούν οικονοµικές πράξεις να τον κατανέµουν άριστα στις κοινωνικές εκδηλώσεις τους, όπως για παράδειγµα στην εργασία, την ανάπαυση ή τη συλλογή πληροφοριών που αφορούν τη διαµόρφωση των τιµών στην αγορά. Στο παραπάνω παράδειγµα, το κόστος που συνδέεται µε την αναζήτηση των αγαθών και τη συλλογή πληροφοριών θα µειωθεί σηµαντικά αν εµφανιστεί ένας ενδιάµεσος που θα έχαιρε της εµπιστοσύνης των παραγωγών και έναντι αµοιβής θα αναλάµβανε τη διεκπεραίωση των συναλλαγών. Κάνοντας χρήση των απόψεων του Laidler (1990), ο ενδιάµεσος αυτός θα µπορούσε να εξοµοιωθεί µε τον δηµοπράτη (auctioneer) της βαλρασιανής αγοράς, αφού επιλύει το πρόβληµα συντονισµού της οικονοµικής δραστηριότητας µε το να πραγµατοποιεί τρεις διακεκριµένα καθήκοντα: θέτει τις τιµές ισορροπίας στην αγορά, πληροφορεί για αυτές όσους συµµετέχουν και φέρνει κοντά τους παραγωγούς ώστε να πραγµατοποιηθούν οι συναλλαγές. Σε µια αναπτυγµένη κοινωνία τον ρόλο αυτό αναλαµβάνουν τα οργανωµένα κυκλώµατα διανοµής. Αλλά η εµπιστοσύνη στον ενδιάµεσο συνδέεται µε τη βεβαιότητα που έχουν οι παραγωγοί για την πραγµατοποίηση των συναλλαγών, σε συγκεκριµένο χρόνο. Η βεβαιότητα όµως είναι ένα στοιχείο που δεν χαρακτηρίζει την ορθολογική οικονοµική συµπεριφορά. Η διενέργεια ολοκλήρωσης κάθε ανταλλαγής συνοδεύεται µε την αβεβαιότητα διάθεσης του προϊόντος και εξεύρεσης αγοραστή, ποιότητας του αγαθού, συµφέρουσας τιµής. Αν δεν υπήρχε η αβεβαιότητα και η λήψη πληροφοριών δεν είχε χρονικό και οικονοµικό κόστος, τότε ο αντιπραγµατισµός θα αποτελούσε µια άριστη λύση για την οικονοµία. ένας τρόπος βελτίωσης του συστήµατος συναλλαγών του έµµεσου αντιπραγµατισµού που µειώνει τους περιορισµούς χρόνου και συλλογής πληροφοριών είναι η δηµιουργία µιας οργανωµένης αγοράς µε τη µορφή της εµπορικής έκθεσης όπου οι συµµετέχοντες θα ανταλλάσσουν άµεσα τα προϊόντα τους. Μια περαιτέρω βελτίωση στα πλαίσια της οργανωµένης αγοράς αποτελεί η δηµιουργία εκθετήριου ανταλλαγής. Στην περίπτωση αυτή σε κάθε περίπτερο ανταλλάσσεται ένα αγαθό έναντι µιας αναλογίας µε κάποιο άλλο. Για να γίνει αυτό κατανοητό ας αναφερθούµε στο προηγούµενο παράδειγµα µε τη βοήθεια του πίνακα. ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΕΩΡΓΙΚA ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΑΛΙΕΙΑ ΚΥΝΗΓI ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ 1 1,5 ΣΤΑ 1 ΕΚΘΕΤΗΡΙΑ Παρατηρούµε δηλαδή ότι απαιτείται η ύπαρξη δέκα εκθετηρίων όπου και εµφανίζονται οι αντίστοιχες σχετικές τιµές ανταλλαγής. Αν ο αριθµός των συναλλασσοµένων αυξάνει και ο αριθµός των αντιστοίχως παραγοµένων αγαθών είναι ν, τότε θα απαιτούνται ν(ν-1)/2 εκθετήρια. Σε µια τέτοια οργανωµένη αγορά το κόστος αναζήτησης και η αβεβαιότητα µειώνονται σηµαντικά, αλλά ο αριθµός των σχετικών τιµών εξακολουθεί να είναι υψηλός.

21 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 12 Οι περιορισµοί χρόνου και πληροφόρησης µειώνονται σηµαντικά µε την εισαγωγή στην κοινωνία ενός αγαθού που είναι κοινά αποδεκτό σαν ολοκληρωµένο και τελικό µέσο διακανονισµού των χρεών: του χρήµατος. Η εµφάνιση του χρήµατος στην οικονοµία δεν απαιτεί την ύπαρξη διπλής σύµπτωσης των αναγκών, απλοποιεί το πρόβληµα του συντονισµού και εξαλείφει την ύπαρξη πολλών σχετικών τιµών. Στην περίπτωση του προηγούµενου παραδείγµατος µας, ο γεωργός θα πουλήσει έναντι χρήµατος τα προϊόντα του και στη συνέχεια θα αγοράσει τα εργαλεία που χρειάζεται. Επιπλέον το σύστηµα τιµών στην αγορά απλοποιείται µε την εµφάνιση των χρηµατικών ή απόλυτων τιµών, που στο παράδειγµά µας έχουν µειωθεί σε τέσσερις. Σε µία οικονοµία µε ν αγαθά, συµπεριλαµβανοµένου και του χρήµατος, διαµορφώνονται ν-1 απόλυτες τιµές. Αλλά και σε αυτή την οικονοµία εξακολουθούν να υφίστανται προβλήµατα. Οι παραγωγοί θα εξακολουθούν να αναζητούν αγοραστές. Οι αγοραστές που προσφέρουν χρήµα θα εξακολουθούν να αναζητούν κατάλληλα προϊόντα. Και τέλος τόσο οι πωλητές όσο και οι αγοραστές θα αναζητούν µια κοινά αποδεκτή τιµή. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει, ότι τόσο η αβεβαιότητα εξακολουθεί να υφίσταται στην αγορά, όσο και την ύπαρξη κόστους που συνδέεται µε τη διενέργεια εµπορικών συναλλαγών, και µπορεί να διακριθεί σε κόστος συναλλαγών και κόστος αναµονής. Σαν κόστος συναλλαγών, Ct, ορίζουµε αυτό το οποίο συνδέεται µε την αναζήτηση και τη διαπραγµάτευση του εµπορεύµατος, (Coghlan, 1980). Αυτό είναι ανάλογο του αριθµού των συναλλαγών σε δεδοµένη χρονική διάρκεια και δεν εξαρτάται από το µέγεθος της συναλλαγής. Είναι ο φόρος εµπορίου που προαναφέραµε. Όσο λιγότερο συναλλάσσεται κάποιος µέσα σε µία χρονική περίοδο τόσο λιγότερο το κόστος συναλλαγής. Αν δεν υπάρξουν καθόλου συναλλαγές για ένα µεγάλο χρονικό διάστηµα το κόστος θα είναι µηδενικό. Αντίθετα, αν σε µικρό χρονικό διάστηµα πραγµατοποιούνται πολλαπλές συναλλαγές το κόστος αυξάνει δραµατικά. Το χρονικό αυτό διάστηµα, Τ, ορίζεται σαν περίοδος συναλλαγών και η µαθηµατική σχέση που τα συνδέει είναι: Ct=f(T), f T < όπου ο δείκτης Τ συµβολίζει την πρώτη παράγωγο. ιαγραµµατικά το κόστος συναλλαγών παρουσιάζεται στο σχήµα 2.1.α παρακάτω: C Κόστος C T Χρόνος T Σχήµα 2.1.α: Καµπύλη κόστους συναλλαγών

22 13 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Το κόστος αναµονής, Cw, είναι αποτέλεσµα της αποχής από τις συναλλαγές και διακρίνεται σε αντικειµενικό µε την έννοια π.χ. του κόστους σώρευσης αποθεµάτων και υποκειµενικό µε την έννοια της αποχής από την κατανάλωση. Αυτό το κόστος είναι ανάλογο της περιόδου συναλλαγών και παρουσιάζεται: Cw=g(T), g T >0 2.2 ιαγραµµατικά το κόστος αναµονής παρουσιάζεται στο σχήµα 2.1.β παρακάτω: C Κόστος Σχήµα 2.1.β: Καµπύλη κόστους αναµονής H σύνθεση των στοιχείων κόστους συναλλαγών και αναµονής συντίθεται και απεικονίζεται στο Σχήµα 2.1.γ. C Κόστος Χρόνος C W C = C W + C T C W T T 0 C T Χρόνος T Σχήµα 2.1.γ: Καµπύλη συνολικού κόστους συναλλαγών, C = C W +C T

23 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 14 Πρέπει να παρατηρήσουµε όµως, ότι το κόστος αναµονής παραµένει σταθερό, ενώ το κόστος συναλλαγών µειώνεται όσο είναι καλύτερα οργανωµένη η αγορά. Η µετατόπιση των καµπυλών κόστους για κάθε φάση νεωτερισµού που εµφανίζεται στην οικονοµία, δηλαδή από το στάδιο του άµεσου αντιπραγµατισµού (ανταλλακτική οικονοµία) µέχρι την κυκλοφορία του αναγκαστικού χρήµατος στην οικονοµία, παρουσιάζεται στο Σχήµα 2.2. Πρέπει να σηµειώσουµε όµως ότι προϋπόθεση της δηµιουργίας των καινοτοµιών είναι η δυνατότητα εµπορίου µεταξύ των µελών της κοινωνίας. Η κυκλοφορία χρήµατος διευκολύνει την πραγµατοποίηση συναλλαγών µε χαµηλό κόστος, αυξάνει την αποδοτικότητα της οικονοµίας αφού συµβάλλει στην άριστη κατανοµή των συντελεστών παραγωγής και µειώνει την υφιστάµενη αβεβαιότητα αφού συµβάλλει στη βελτίωση των προσδοκιών από πλευράς καταναλωτών και παραγωγών. Η αβεβαιότητα µπορεί να µειωθεί περαιτέρω από τη βελτίωση στον βαθµό οργάνωσης των αγορών και την εισαγωγή καινοτοµιών τόσο στις αγορές αγαθών όσο και στις χρηµατοπιστωτικές αγορές, χαρακτηριστικά που είναι ανεξάρτητα από τη χρήση οποιαδήποτε νοµισµατικής µονάδας. C Κόστος Χρόνος Ανταλλακτική Οικονοµία Εκθετήρια Εµπορευµάτων Χρήµα Εµπόρευµα Χρήµα Μεταλλικό Αναγκαστικό Χρήµα Τ Σχήµα 2.2: Κέρδη από την εµφάνιση οργανωµένων αγορών

24 15 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 2.3 ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Η συζήτηση που προηγήθηκε µας έδωσε τη δυνατότητα να αντιληφθούµε τη σπουδαιότητα και τον ρόλο του χρήµατος, σε µία οικονοµία. έχοντας ορίσει ότι τον ρόλο αυτό αναλαµβάνει κάθε αγαθό που έχει τη γενική αποδοχή του µέσου συναλλαγών και διακανονισµού χρεών αυτό πρέπει να επιτελεί ορισµένες πρωταρχικές λειτουργίες: Πρέπει να είναι µέσο συναλλαγών και πληρωµών, µέτρο υπολογισµού των αξιών και τιµών, µέσο διατήρησης της περιουσίας (απόθεµα αξίας ή µέσο αποταµίευσης) και τέλος να λειτουργεί σαν µέτρο µελλοντικών παροχών και πληρωµών. Από τις λειτουργίες του, αυτή του µέσου πληρωµών είναι που το διακρίνει από τα άλλα περιουσιακά στοιχεία, όπως µετοχές, οµόλογα ή πάγια στοιχεία Μέσο Πληρωµών και Συναλλαγών Όπως επισηµαίνει ο Goodhart, (1984), οι όροι αυτοί στη βιβλιογραφία χρησιµοποιούντο εναλλακτικά και εθεωρούντο συνώνυµοι. Ο όρος όµως µέσο πληρωµών, είναι στενότερος και συνδέεται µε τον λειτουργικό ορισµό του χρήµατος σαν ενός γενικά αποδεκτού µέσου πληρωµών. Αντίθετα, ο όρος µέσο συναλλαγών περιλαµβάνει όλα τα περιουσιακά στοιχεία που επιτρέπουν την πραγµατοποίηση µιας πώλησης. Για παράδειγµα, έχω τη δυνατότητα να αγοράσω ένα αυτοκίνητο προσφέροντας στον αντιπρόσωπο έντοκα γραµµάτια του ηµοσίου. Η συναλλαγή πραγµατοποιείται, χωρίς όµως τη χρήση ενός γενικευµένου µέσου πληρωµών. Έχω επίσης τη δυνατότητα να αγοράσω αγαθά κάνοντας χρήση της πιστωτικής µου κάρτας. Στην περίπτωση αυτή χρησιµοποιώ ένα µέσο συναλλαγών, αλλά σε καµία περίπτωση η πιστωτική κάρτα δεν αποτελεί µέσο πληρωµών. Και στις δύο περιπτώσεις οι πωλητές θεωρούν ότι θα έχουν να λαµβάνουν µία µέλλουσα πληρωµή, έχουν δηλαδή µια µελλοντική απαίτηση, από κάποιο οργανισµό που υποστηρίζει τα χρησιµοποιηθέντα µέσα συναλλαγών. Αγοραπωλησίες είναι δυνατό να γίνουν και µε τη χρήση αξιόγραφων, που δεν είναι δυνατό να θεωρηθούν σαν ικανοποιητικά µέσα πληρωµών. Το χρήµα, σαν γενικά αποδεκτό αγαθό, λειτουργεί και ως µέσο συναλλαγών αφού αυτοί που συµµετέχουν στην αγορά δέχονται οι τελικές πληρωµές να γίνονται µε τη χρήση του και να διεκπεραιώνονται κατ αυτόν τον τρόπο οι δοσοληψίες. Από τα παραπάνω µπορούµε να ισχυριστούµε ότι η πλέον σηµαντική λειτουργία του είναι αυτή ως µέσου πληρωµών. Το χαρακτηριστικό που αναδεικνύει αυτή σαν κορυφαία λειτουργία, είναι η ύπαρξη αβεβαιότητας. Σε µια οικονοµία όπου επικρατεί πλήρης βεβαιότητα, οι συναλλαγές θα µπορούσαν να πραγµατοποιηθούν µε την ανταλλαγή υποσχέσεων ή ακόµα και µε τη χρήση αξιόγραφων που ή άλλων στοιχείων που αποτελούν µέσα συναλλαγών. Η αβεβαιότητα για την εξέλιξη των µελλοντικών γεγονότων και τη πιστοδοτική ικανότητα του αγοραστή, είναι αυτή που επιβάλλει την εξεύρεση ενός µέσου πληρωµών που θα εµπεριέχει στοιχεία που ελαχιστοποιούν τους περιορισµούς χρόνου και πληροφόρησης Μέτρο Υπολογισµού των Αξιών και Τιµών Αν επαναφέρουµε στη µνήµη µας την περίπτωση της οικονοµίας του αντιπραγ- µατισµού, θα θυµηθούµε ότι η ύπαρξη ν αγαθών συνοδεύεται µε την εµφάνιση ν(ν-1)/2 σχετικών τιµών. Όσο πιο πολύπλοκη γίνεται µία οικονοµία, η πολλαπλότητα των σχετικών τιµών συνδέεται µε υψηλό συναλλακτικό κόστος που αποθαρρύνει τις συναλλαγές. Η εµφάνιση του χρήµατος, συνδυασµένη µε τη λειτουργία του αυτή, µειώνει τη σηµασία των σχετικών τιµών στην οικονοµία και διευκολύνει τη λήψη αποφάσεων αφού η αποτίµηση των αγαθών και των οικονοµικών µεγεθών γίνεται

25 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 16 πλέον σε όρους τιµών, δηλαδή σε χρηµατικές µονάδες. Από τα παραπάνω γίνεται πλέον κατανοητό ότι, µε τον όρο αυτό εννοούµε ότι το χρήµα αποτελεί το σηµείο αναφοράς για µέτρηση των αξιών των αγαθών, αφού οι συναλλασσόµενοι έχουν τη δυνατότητα να συγκρίνουν την άµεσα σχετική αξία των αγαθών και των υπηρεσιών, και να πραγµατοποιούν δοσοληψίες µε χαµηλό συναλλακτικό κόστος Μέσο ιατήρησης της Περιουσίας ή ιαφύλαξης του Πλούτου και της Αγοραστικής ύναµης Παρατηρήσαµε στις προηγούµενες παραγράφους ότι η ύπαρξη του περιορισµού χρόνου και πληροφόρησης συνδυασµένου µε την αβεβαιότητα καθιστούν αναγκαία την επινόηση του χρήµατος σαν µέσου πληρωµών. Από τη λειτουργία του αυτή προκύπτει και η λειτουργία του ως µέσου διατήρησης της περιουσίας. Από τη στιγµή που κάποιος θα λάβει ένα χρηµατικό εισόδηµα έναντι αµοιβής αυτόµατα αποκτά κάποια περιουσία, που ταυτόχρονα συνιστά αξίωση για αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Από τη στιγµή που θα αποκτήσει το χρηµατικό εισόδηµα µέχρι τη στιγµή που θα το δαπανήσει διατηρεί µε τη µορφή χρήµατος το πλέον ρευστό περιουσιακό στοιχείο. Η παρακράτηση του επιτρέπει να το ανταλλάξει µε αγαθά άµεσα ή στο µέλλον χωρίς απώλεια της αγοραστικής του δύναµης. Αυτό όµως συµβαίνει όταν υπάρχει σταθερότητα τιµών. Όταν σε µία οικονοµία εµφανίζεται υψηλός πληθωρισµός, τότε η λειτουργία αυτή σταδιακά παύει να υπάρχει. Η παρακράτηση όµως χρηµατικών διαθεσίµων σαν περιουσιακών στοιχείων, προκαλεί στον κάτοχό τους απώλεια εσόδων που θα αποκτούσαν αν τα τοποθετούσαν σε τοκοφόρους τίτλους ή λογαριασµούς. Αυτό είναι γνωστό σαν κόστος ευκαιρίας του χρήµατος Μέτρο Μελλοντικών Παροχών και Πληρωµών Η λειτουργία αυτή είναι αποτέλεσµα των λειτουργιών του χρήµατος σαν µέσου πληρωµών και σαν µέτρου υπολογισµού αξιών και τιµών. Κατ αυτό τον τρόπο παρέχεται η δυνατότητα να πραγµατοποιούνται συµβόλαια συναλλαγών στο παρόν µε εξόφληση του τιµήµατος στο µέλλον. Η αποτελεσµατικότητα της λειτουργίας αυτής επιτυγχάνεται όταν εξισώνεται η παρούσα αξία µε τη µέλλουσα αξία, αφού ληφθούν υπόψη τα προεξοφλητικά επιτόκια. Κατ αυτόν τον τρόπο δίνεται η δυνατότητα στους δανειστές να παρέχουν κεφάλαια σε δανειζόµενους µε υποχρέωση των τελευταίων να επιστρέψουν σε δεδοµένο χρονικό διάστηµα το ποσό που έχει συµφωνηθεί. 2.4 Η ΣΠΟΥ ΑΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Το χρήµα σαν µέσο ανταλλαγών επιτρέπει τον καταµερισµό και την εξειδίκευση της εργασίας. Αυτό έχει σαν συνέπεια την αποτελεσµατική κατανοµή των πλουτοπαραγωγικών πόρων µιας οικονοµίας. Παράλληλα σαν µέσο πληρωµών καταργεί την προϋπόθεση διπλής σύµπτωσης των αναγκών, επιτρέπει την πραγµατοποίηση των συναλλαγών και διευκολύνει την πληρωµή της αµοιβής των συντελεστών παραγωγής, δηλαδή µισθούς, κέρδη, επιτόκια και ενοίκια της γης. Σαν µέτρο αξιών µειώνει το συναλλακτικό κόστος, διευκολύνοντας περαιτέρω τις αγοραπωλησίες αγαθών και υπηρεσιών. Τέλος, οι λειτουργίες του σαν µέσο διατήρησης της περιουσίας και σαν µέτρο µελλοντικών παροχών και πληρωµών, ευνοούν την αποταµίευση, ενθαρρύνουν τις επενδύσεις και καθιερώνουν τις τραπεζικές και άλλες χρηµατοπιστωτικές δραστηριότητες, αφού τα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα λειτουργούν σαν ασφαλείς

26 17 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ενδιάµεσοι µεταξύ δανειστών και δανειζοµένων. Και οι τέσσερις λειτουργίες του ταυτόχρονα εξασφαλίζουν υψηλά επίπεδα διαβίωσης, ιδιαίτερα στις αναπτυγµένες οικονοµίες. Παράλληλα δίνουν τη δυνατότητα στους ασκούντες την οικονοµική πολιτική µέσου του ελέγχου της προσφοράς του να κατευθύνουν την οικονοµία προς τους επιθυµητούς στόχους. 2.5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Εξηγήσατε κάθε µία από τις λειτουργίες του χρήµατος και να αιτιολογήσετε ποια κατά τη γνώµη σας είναι πρωτεύουσας σηµασίας 2. Εξηγήσατε τα µειονεκτήµατα µίας οικονοµίας αντιπραγµατισµού. 3. Θεωρήσατε µία οικονοµία αντιπραγµατισµού. Εξετάσατε τις εναλλακτικές µορφές συναλλαγών. Ερευνήσατε, για πιθανά πλεονεκτήµατα αλλά και µειονεκτήµατα της οικονοµίας αυτής και αιτιολογήσατε. Περιγράψατε τι θα συµβεί όταν στην οικονοµία εµφανισθεί ένα αγαθό που εκτελεί τις λειτουργίες του χρήµατος. Τι προϋποθέτει η ύπαρξη ενός τέτοιου αγαθού; 4. Ποια είναι η διαφορά µεταξύ χρήµατος και εισοδήµατος; Ποια είναι η διαφορά µεταξύ χρήµατος και πίστης; 5. Ορίσατε τα µεγέθη που συνθέτουν το κόστος που συνδέεται µε τη διενέργεια εµπορικών συναλλαγών. Πότε αυτό ελαχιστοποιείται;

27 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 18

28 19 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

29 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 20

30 21 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 3.1 ΟΙ ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ Ι ΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Για να πραγµατοποιεί το χρήµα τις παραπάνω λειτουργίες απαιτείται η εξασφάλιση ορισµένων τεχνικών προϋποθέσεων που θα εξασφαλίζουν την οµαλή κυκλοφορία του στην αγορά. Σαν επιθυµητές ιδιότητες του χρήµατος θεωρούνται οι παρακάτω: Το χρήµα θα πρέπει να είναι εύχρηστο και να µεταφέρεται εύκολα. Με την ιδιότητά του αυτή, επιτρέπεται η πραγµατοποίηση συναλλαγών σε οποιοδήποτε σηµείο και ενθαρρύνεται η διενέργεια µεγάλου όγκου συναλλαγών. Θα πρέπει να έχει φυσική διάρκεια να είναι δηλαδή ανθεκτικό ώστε να µπορεί να λειτουργεί και σαν µέσο διατήρησης της περιουσίας. H διαιρετότητα σαν επιθυµητή ιδιότητα επιτρέπει την πραγµατοποίηση συναλλαγών µικρής αξίας, αλλά δίνει τη δυνατότητα να πραγµατοποιηθούν πολύπλοκες συναλλαγές µε ακρίβεια. Θα πρέπει να είναι Οµοιογενές ή τυποποιηµένο, να αποτελείται δηλαδή από µονάδες ίσης αξίας και να είναι κατασκευασµένο από το ίδιο αγαθό φυσικό. Η οµοιογένεια εξασφαλίζει τη βεβαιότητα στους συναλλασσόµενους για τι ακριβώς λαµβάνουν όταν πραγµατοποιούν τις συναλλαγές τους. Η Αναγνώριση του χρήµατος από το κοινό αποτελεί προϋπόθεση για διενέργεια συναλλαγών. Όταν το χρήµα να µη αµφισβητείται η γνησιότητά του. Τέλος, θα πρέπει να εκδίδεται κάτω από σταθερές συνθήκες προσφοράς και ζήτησης, ώστε να αποφεύγονται διακυµάνσεις στην ονοµαστική αξία του χρήµατος και κατά συνέπεια στο γενικό επίπεδο τιµών. 3.2 ΤΥΠΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ιαχρονικά το χρήµα έχει πάρει διάφορες µορφές. Ο βαθµός εξέλιξης κάθε κοινωνίας συνοδεύτηκε και µε τη χρήση διαφορετικών µέσων που λειτουργούσαν σαν µέσα συναλλαγών και πληρωµών. Η πρώτη εµφάνιση του χρήµατος είχε τη µορφή κάποιου φυσικού αγαθού ή εµπορεύµατος. Πρόκειται για το εµπορευµατικό χρήµα ή χρήµα αγαθό. Αν και χρησιµοποιήθηκε σαν χρήµα ένα σηµαντικό πλήθος αγαθών (π.χ. δέρµατα, ζώα, γεωργικά προϊόντα, αλάτι κτλ) τα µέταλλα και ιδιαίτερα όσα ήταν πολύτιµα, κυριάρχησαν σαν νοµίσµατα στη διάρκεια της ιστορίας. Από το αγαθό εµπόρευµα που διαδραµατίζει το ρόλο του χρήµατος οι κοινωνίες αποδέχθηκαν χρηµατικά µέσα που είχαν τη µορφή πολυτίµων µετάλλων που αν και αποτελούσε σηµαντική καινοτοµία η εµφάνισή τους, στη διαδροµή του χρόνου µε τις ανάγκες των συναλλαγών να διευρύνονται και να γίνονται περισσότερο ποικιλόµορφες η µορφή αυτή του χρήµατος δεν ήταν σε θέση να αντεπεξέλθει τις αυξανόµενες ανάγκες πληρωµών. Το χρήµα εµπόρευµα µε τη µορφή µετάλλων, µπορεί να διακριθεί σε αυτό της πλήρους εσωτερικής αξίας ή περιεκτικό και σε αυτό της αντιπροσωπευτικής αξίας. Σε ένα νόµισµα πλήρους εσωτερικής αξίας, η αναγραφόµενη σε αυτό αξία είναι ίση µε την τιµή του µετάλλου στην αγορά. Αντίθετα, στον δεύτερο τύπο χρήµατος η αναγραφόµενη αξία αντιπροσωπεύει ένα µικρό µέρος της τιµής του µετάλλου στην αγορά. Η κυβέρνηση όµως εγγυάται την πλήρη κάλυψη του νοµίσµατος αυτού. Όταν υπάρχει διαφορά, µεταξύ της αναγραφόµενης αξίας ενός νοµίσµατος από αυτής που έχει σαν εµπόρευµα, τότε αναφερόµεθα στο εκδοτικό προνόµιο (seigniorage) αυτού που προσφέρει το χρήµα. Αν είναι η κυβέρνηση που απολαµβάνει του προνοµίου αυτού, τότε εξασφαλίζει έσοδα υπέρ του δηµοσίου επικαλούµενη την ασφάλεια που παρέχει στους συναλλασσόµενους, από τη χρήση του νοµίσµατος. Ένα πρόβληµα που εµφανίζεται στο περιεκτικό χρήµα είναι αυτό που συνδέεται µε τη διαφορά που είναι δυνατό να προκύψει µεταξύ της ονοµαστικής του αξίας και της τιµής του σαν

31 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 22 εµπόρευµα στην αγορά. Συγκεκριµένα, όταν η αγοραία αξία διαµορφωθεί σε υψηλότερα επίπεδα της αναγραφόµενης αξίας, τότε δίνεται κίνητρο στους κατέχοντες νοµίσµατα να τα τήξουν ώστε να εξασφαλίσουν επιπλέον κέρδη. Τότε όµως το χρήµα βγαίνει από την κυκλοφορία. Το αποτέλεσµα αυτό είναι γνωστό σαν ο νόµος του Gresham, που είναι ευρύτερα γνωστός µε το απόφθεγµα: "το κακό διώχνει το καλό χρήµα". Για να γίνει κατανοητή η λειτουργία του νόµου αυτού, ας υποθέσουµε µία οικονοµία όπου κυκλοφορούν δύο τύποι νοµισµάτων, χρυσά και αργυρά. Η ονοµαστική τους αξία ανταποκρίνεται πλήρως µε αυτή της αγοράς. Η ανακάλυψη ενός κοιτάσµατος αργύρου θα έχει σαν αποτέλεσµα να ανατρέψει τις σχετικές τιµές αργύρου χρυσού στην αγορά αφού ο άργυρος γίνεται φθηνότερος. Οι ονοµαστικές τιµές των νοµισµάτων όµως παραµένουν σταθερές. Κάτω από αυτές τις συνθήκες µπορεί κάποιος να ανταλλάξει τα αργυρά νοµίσµατα µε χρυσά νοµίσµατα, να τήξει τα χρυσά νοµίσµατα και να διαθέσει τον χρυσό στην αγορά ώστε να τον ανταλλάξει µε µεγαλύτερες ποσότητες αργύρου. Η διαδικασία αυτή θα έχει σαν αποτέλεσµα να εξαφανιστούν τα χρυσά νοµίσµατα από την αγορά. Με το πέρασµα του χρόνου το χρήµα αγαθό αντικαταστάθηκε µε το χρήµα απαίτηση ή πιστωτικό χρήµα. Αυτή η µορφή χρήµατος έχει µηδαµινή ονοµαστική αξία, συνιστά όµως αξίωση από αυτόν που το έχει εκδώσει. Το χρήµα αυτό εκδίδεται είτε από την κυβέρνηση και την κεντρική τράπεζα, είτε από τα πιστωτικά ιδρύµατα. Το χρήµα που εκδίδεται από την κυβέρνηση και την κεντρική τράπεζα έχει συνήθως τη µορφή κερµάτων και χαρτονοµισµάτων, αυτό που εκδίδουν τα πιστωτικά ιδρύµατα, έχει τη µορφή τραπεζογραµµατίων και καταθέσεων όψεως. Το χρήµα που εκδίδεται από την κυβέρνηση και τις νοµισµατικές αρχές µε τη µορφή κερµάτων και χαρτονοµισµάτων, κυκλοφορεί επειδή το επιβάλλει ο νόµος και δεν µετατρέπεται από τα αποθεµατικά της Κεντρικής Τράπεζας είναι γνωστό σαν χρήµα αναγκαστικό. Στις σύγχρονες κοινωνίες το χρήµα που κυκλοφορεί έχει αυτή τη µορφή και παρά την ανύπαρκτη ουσιαστικά αγοραία αξία του περιβάλλεται από την εµπιστοσύνη του κοινού αφού του επιτρέπει µε τη χρήση του την ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών. ιακρίνονται επίσης και άλλες µορφές χρήµατος: Το Πρωτογενές χρήµα, που αποτελείται από υποχρεώσεις των νοµισµατικών αρχών, µε τη µορφή κερµάτων και χαρτονοµισµάτων, και καταθέσεων όψεως εµπορικών τραπεζών στην κεντρική τράπεζα. Το πρωτογενές χρήµα αποτελεί το "έσχατο" µέσο πληρωµών και αποτελεί τη νοµισµατική βάση. Το ευτερογενές χρήµα αποτελείται από αξιώσεις ιδιωτών απέναντι στο τραπεζικό σύστηµα. Τέλος το οιονεί χρήµα που αποτελείται από πιστωτικά στοιχεία ενεργητικού που διαθέτει το κοινό και τα οποία µπορούν να ρευστοποιηθούν άµεσα χωρίς σηµαντική απώλεια της ονοµαστικής τους αξίας. Τέτοια µπορεί να είναι οι καταθέσεις προθεσµίας, έντοκα γραµµάτια του δηµοσίου, πιστοποιητικά καταθέσεων. Το οιονεί χρήµα επειδή λαµβάνει επιτόκιο λειτουργεί και σαν µέσο διατήρησης της περιουσίας, ενώ το χρήµα στις περισσότερες περιπτώσεις δεν λαµβάνει. Αυτό που διακρίνει το χρήµα από το οιονεί χρήµα είναι ο βαθµός ρευστότητας. Το χρήµα αποτελεί το πλέον ρευστό περιουσιακό στοιχείο που ανταλλάσσεται άµεσα µε αγαθά και υπηρεσίες. Το οιονεί χρήµα πρέπει να ρευστοποιηθεί σε χρήµα ώστε η ανταλλαγή να επιτευχθεί. Στην εποχή µας, που οι προσωπικοί ηλεκτρονικοί υπολογιστές και η χρήση του διαδικτύου είναι προσιτά στο µεγαλύτερο µέρος του κοινού και των επιχειρήσεων η χρήση του λεγόµενου ηλεκτρονικού χρήµατος (e-money) καθιστά ακόµα χαµηλότερο το συνολικό κόστος συναλλαγών. Σηµαντικά χρηµατικά ποσά µεταξύ των Τραπεζών, Ειδικών Πιστωτικών Ιδρυµάτων και Μεγάλων Επιχειρήσεων µεταφέρεται ηλεκτρονικά χωρίς να απαιτείται η χρήση επιταγών ή χαρτονοµισµάτων. Σε µικρότερη σε όγκο

32 23 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ χρηµατικών ποσών κλίµακα, γίνονται πλέον οι πληρωµές µισθών των εργαζοµένων από τις επιχειρήσεις µέσω µεταβιβάσεων στον προσωπικό τους λογαριασµό. Τα νοικοκυριά πλέον έχουν την δυνατότητα να κάνουν αγορές ή µεταβιβάσεις µέσω του τηλεφώνου ή του διαδικτύου. Οι πλέον διαδεδοµένες ηλεκτρονικές πληρωµές έχουν τη µορφή χρεωστικών καρτών, καρτών ενσωµατωµένης αξίας, ηλεκτρονικών µετρητών και ηλεκτρονικών επιταγών. Οι χρεωστικές κάρτες µοιάζουν µε πιστωτικές κάρτες αλλά αυτές συνδέονται µε τον προσωπικό τραπεζικό λογαριασµό του κατόχου τους και δίνουν τη δυνατότητα της άµεσης µεταβίβασης του χρηµατικού αποθέµατος στο λογαριασµό του εµπόρου µε τον οποίο συναλλάσσεται. Σε αντίθεση µε τις πιστωτικές κάρτες που η εξόφληση του χρέους απαιτεί κάποια χρονική διάρκεια στη περίπτωση των χρεωστικών καρτών η πληρωµή είναι άµεση. Οι κάρτες ενσωµατωµένης αξίας, που στη πρόσφατη εξέλιξη τους είναι γνωστές σαν έξυπνες κάρτες, περιέχουν ένα µικροεπεξεργαστή ο οποίος έχει τη δυνατότητα να γεµίζει σαν πορτοφόλι το ποσό των χρηµάτων που εµείς επιθυµούµε να µεταβιβάσουµε από τον λογαριασµό µας. Με τις αγορές η κάρτα αδειάζει και συµπληρώνεται ανάλογα µε τις ανάγκες συναλλαγών µας. Τα ηλεκτρονικά µετρητά είναι µια µορφή ηλεκτρονικού χρήµατος που χρησιµοποιείται µέσω του διαδικτύου για αγορές αγαθών ή υπηρεσιών. Στη περίπτωση αυτή ο καταναλωτής συνδέει τον προσωπικό του τραπεζικό λογαριασµό µε την διεύθυνση της Τράπεζας στο διαδίκτυο και πραγµατοποιεί τις συναλλαγές του µέσω του προσωπικού του υπολογιστή. Ο έµπορος ή ο πωλητής µέσω ενός πιστοποιηµένου ασφαλούς συστήµατος συναλλαγών έχει τη δυνατότητα να µεταφέρει τα απαιτούµενα για τη συναλλαγή ποσά από το τραπεζικό λογαριασµό του καταναλωτή στον προσωπικό του λογαριασµό και στη συνέχεια να αποστείλει τα αγαθά ή να εκτελέσει τις απαιτούµενες υπηρεσίες. Τέλος, οι ηλεκτρονικές επιταγές δίνουν τη δυνατότητα σε όσους κάνουν χρήση του διαδικτύου και διατηρούν τραπεζικούς λογαριασµούς να εξοφλούν τους λογαριασµούς τους ή να συναλλάσσονται χωρίς να κάνουν χρήση βιβλίου επιταγών. Η χρήση αυτής της διαδικασίας έχει συµβάλει σηµαντικά στη µείωση του τραπεζικού κόστους και τείνει να εξελιχθεί σε κυρίαρχη µορφή συναλλαγών στο µέλλον. 3.3 ΤΙΜΗ ΚΑΙ ΑΞΙΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Έχει αναφερθεί στο κεφάλαιο 2.2 ότι σε καθεστώς αντιπραγµατισµού οι τιµές που επικρατούν χαρακτηρίζονται σαν σχετικές τιµές ή πραγµατικές τιµές. Όταν σε µια οικονοµία τον ρόλο του χρήµατος τον διαδραµατίζει ένα αγαθό, πρόκειται δηλαδή για εµπορευµατικό χρήµα, τότε σαν τιµή του χρήµατος θα ορίζεται η ενσωµατωµένη αξία του αγαθού. Στο καθεστώς του χρυσού κανόνα, για παράδειγµα, η τιµή τις δραχµής θα είναι ίση µε µια συγκεκριµένη ποσότητα χρυσού. Σε καθεστώς όµως αναγκαστικής κυκλοφορίας η τιµή του χρήµατος είναι εξ ορισµού ίση µε τη χρηµατική µονάδα. Η δραχµή δηλαδή ισούται πάντα µε µία δραχµή. Αυτό που ενδιαφέρει όµως το άτοµο που έχει µια ορισµένη ποσότητα χρήµατος στη διάθεση του, είναι η αγοραστική δύναµη του, η δυνατότητα που έχει δηλαδή να αποκτά µια συγκεκριµένη ποσότητα αγαθών. Η µεταβολή των τιµών όµως επιδρά στην αγοραστική αξία του χρήµατος και για τον λόγο αυτό καθίσταται αναγκαία η χρήση τεχνικών µεθόδων που να επιτρέπουν την αµερόληπτη µέτρηση της αγοραστικής αξίας του χρήµατος διαχρονικά. Πριν την παρουσίαση των τεχνικών αυτών θα είναι χρήσιµο να επαναπροσδιορίσουµε τη

33 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 24 διαφορά µεταξύ της πραγµατικής και ονοµαστικής τιµής του χρήµατος. Είναι γνωστό ότι οι σχετικές τιµές ορίζονται και σαν πραγµατικές τιµές. Ο λόγος για τον ορισµό αυτό οφείλεται στο ότι οι σχετικές τιµές εκφράζουν µια συγκεκριµένη αγοραστική δύναµη. Για παράδειγµα, µε δεδοµένες τις συνθήκες παραγωγής ένα µήλο ανταλλάσσεται µε δύο πορτοκάλια σε δύο διαδοχικές χρονικές περιόδους. Αντίθετα αν στην πρώτη χρονική περίοδο, µε εκατό δραχµές είχες τη δυνατότητα να αγοράζεις ένα κιλό µήλα και δύο κιλά πορτοκάλια, ο διπλασιασµός του επιπέδου των τιµών στην επόµενη χρονική περίοδο (δεν εξετάζεται το αίτιο αυτής της µεταβολής) επιτρέπει στο άτοµο που έχει στη διάθεσή του εκατό δραχµές να αγοράζει τις µισές ποσότητες (µε αµετάβλητες τις συνθήκες παραγωγής) αυτών των αγαθών. Στην περίπτωση αυτή η πραγµατική αξία του χρήµατος έχει µειωθεί κατά 50%. Από το παράδειγµα αυτό, µπορούµε να διακρίνουµε ότι οι ονοµαστικές ή νοµισµατικές τιµές εκφράζουν την τρέχουσα αξία των αγαθών, ενώ οι πραγµατικές τιµές την αγοραστική δύναµη του χρήµατος. Σε περιόδους πληθωρισµού η αγοραστική αξία του χρήµατος µειώνεται, ενώ σε περιόδους ύφεσης αυξάνει. Για τη µέτρηση της αγοραστικής αξίας του χρήµατος γίνεται χρήση των αριθµοδεικτών ο ορισµός και λειτουργία των οποίων συνοψίζεται στη συνέχεια. 3.4 ΑΡΙΘΜΟ ΕΙΚΤΕΣ Από τη Στατιστική είναι γνωστό ότι µε τον όρο αριθµοδείκτη εννοούµε τον λόγο δύο αριθµών. Στα οικονοµικά, γνωστοί αριθµοδείκτες είναι ο δείκτης τιµών καταναλωτή, ο δείκτης τιµών χονδρικής, ο δείκτης βιοµηχανικής παραγωγής και ο δείκτης παραγωγικότητας. Η µεταβολή και η εξέλιξή τους είναι άµεσα συνδεδεµένη µε τη λήψη οικονοµικών αποφάσεων. Ένας απλός δείκτης είναι ο απλός συνολικός δείκτης τιµών που ορίζεται από τον λόγο: I n i 1 1 = = n i= 1 p p 1i 0i Το Ι 1 δείχνει την τιµή του δείκτη στην περίοδο 1, το Σ εκφράζει το άθροισµα των τιµών n αγαθών τόσο στη περίοδο 0, p 0, όσο και στην περίοδο 1, p 1. Η περίοδος 0 ορίζει τον χρόνο βάσης. Ο αριθµητής δείχνει την αξία των αγαθών στην περίοδο 1 ενώ ο παρονοµαστής την αξία τους στην περίοδο 0. Ο λόγος Ι 1 εκφράζει τη µεταβολή της τιµής των αγαθών µεταξύ των χρονικών περιόδων 0 και 1. Το µειονέκτηµα όµως αυτού του δείκτη είναι ότι η µεταβολή στη τιµή ενός αγαθού µπορεί να κυριαρχήσει στη διαµόρφωση του δείκτη, ενώ δεν λαµβάνεται υπόψη η σχετική σπουδαιότητα των αγαθών. Για το ξεπέρασµα αυτού του προβλήµατος µπορεί να εκτιµηθεί ο δείκτης που είναι γνωστός σαν απλός σχετικός δείκτης τιµών και δίνεται από τον παρακάτω τύπο: I 1 n p1 i ( ) i 1 p0 i = = n Ο δείκτης αυτός σταθµίζει κάθε αγαθό i µε την τιµή του στη περίοδο βάσης (1/p o ) και το άθροισµα διαιρείται δια του αριθµού των αγαθών, δίδοντας κατ αυτόν τον τρόπο ίση βαρύτητα σε κάθε αγαθό. Η µέθοδος αυτή, εξαλείφει την επίδραση του αριθµού

34 25 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ των αγαθών που περιέχονται στο καλάθι, αλλά είναι γνωστό ότι όλα τα αγαθά δεν είναι ίσης σπουδαιότητας. Η αδυναµία αυτή οδηγεί στην αντιµετώπιση του προβλήµατος της βαρύτητας ή σπουδαιότητας των αγαθών που περιέχονται στο υπό εξέταση καλάθι αγαθών. Ο δείκτης που λαµβάνει υπόψη τη σπουδαιότητα κάθε αγαθού, είναι γνωστός σαν µέσος σταθµικός και δίδεται από τον παρακάτω τύπο: n p 1i 1 p w i 0i I 1 = 3.3 w όπου το w i εκφράζει το βάρος, τη σπουδαιότητα δηλαδή του κάθε αγαθού που περιέχεται στο καλάθι και δίδεται από το γινόµενο: w i = p. oi q oi 3.4 και δείχνει την αξία αγοράς ποσoτήτων του αγαθού i στην περίοδο 0. Ο αριθµητής δηλαδή εκφράζει πόσο θα πρέπει να δαπανήσουµε στη περίοδο 1, ώστε να έχουµε στη διάθεση µας τον ίδιο αριθµό αγαθών πού είχαµε στη διάθεσή µας στην περίοδο 0. Ο δείκτης αυτός δηλαδή στο σύνολό του δείχνει τη µεταβολή στο επίπεδο τιµών σε µία περίοδο λαµβάνοντας υπ' όψη όχι µόνο τον αριθµό τους αλλά και τη σπουδαιότητά τους. Ο παραπάνω δείκτης ύστερα από αντικαταστάσεις στον τύπο µπορεί να πάρει τη µορφή: pq 1 0 IL1 = 3.5 pq 0 0 Ο τύπος αυτός καλείται συνολικός σταθµικός δείκτης τιµών και είναι γνωστός και σαν δείκτης Laspeyres. Η ερµηνεία του δείκτη αυτού είναι όπως η προηγούµενη. Ο παρονοµαστής δείχνει το ποσό των δαπανών που απαιτούνται για την αγορά αγαθών σε ένα χρόνο βάσης. Ο αριθµητής δείχνει το ποσό των δαπανών που απαιτούνται για την αγορά των ίδιων ποσοτήτων αγαθών στη περίοδο 1. Παρόµοιος µε τον δείκτη Laspeyres είναι και ο δείκτης Paasche που δίδεται από τον τύπο: pq 1 1 IP1 = 3.6 pq 0 1 Η διαφορά έγκειται στο ότι ο παραπάνω τύπος κάνει χρήση των ποσοτήτων της τρέχουσας χρονικής περιόδου. Η αναζήτηση ποσοτήτων στην τρέχουσα χρονική περίοδο και η δηµιουργία νέων βαρών για κάθε έτος είναι χρονοβόρα και δύσκολη µε αποτέλεσµα ο δείκτης Paasche να καθίσταται ουσιαστικά ανεφάρµοστος. Για την επιλογή του καταλλήλου δείκτη ο Fisher (1927) πρότεινε δύο τύπους ελέγχου. Ο πρώτος είναι ο έλεγχος της χρονικής αντιστροφής. Έστω ότι Ι 0n ένας δείκτης στο έτος n µε έτος βάσης το έτος 0. Επίσης, ο I n0 ο δείκτης στο έτος 0 µε έτος βάσης το έτος 0. Σύµφωνα µε τον έλεγχο αυτό αν το γινόµενο των δύο δεικτών είναι ίσο µε τη µονάδα, δηλαδή: Ι 0n * I n0 = τότε το κριτήριο ελέγχου της χρονικής αντιστροφής ικανοποιείται. Πρέπει να σηµειώσουµε όµως, ότι οι περισσότεροι των δεικτών όπως οι δείκτες Laspeyres και Paasche δεν ικανοποιούν αυτό το κριτήριο. Ο δεύτερος έλεγχος είναι αυτός της ποσοτικής αντιστροφής. Αν ορίσουµε σαν PΙ τον δείκτη που δείχνει τη µεταβολή των τιµών από τον χρόνο 0 στον χρόνο n και σαν QΙ τον δείκτη που δείχνει τη µεταβολή των ποσοτήτων από τον χρόνο 0 στον χρόνο n i

35 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 26 τότε για να ισχύει ο έλεγχος της ποσοτικής αντιστροφής θα πρέπει το γινόµενο ΡΙ*QΙ να δείχνει τη µεταβολή των τιµών από το έτος 0 στο έτος n. ηλαδή: pq n n PI * QI = 3.8 pq 0 0 Ελάχιστοι δείκτες ικανοποιούν τον έλεγχο της ποσοτικής αντιστροφής. Ο δείκτης που θα ικανοποιεί ταυτόχρονα τους ελέγχους της χρονικής και ποσοτικής αντιστροφής καλείται σαν ιδανικός δείκτης Fisher. Ένας τέτοιος ορίζεται από τη τετραγωνική ρίζα του γινοµένου των δεικτών Laspeyres και Paasche και διαµορφώνουν τον ιδανικό δείκτη Fisher που ορίζεται: I F pq pq = IL * IP = pq pp n 0 n n Με τη χρήση των τύπων που αφορούν τους ελέγχους της χρονικής και ποσοτικής αντιστροφής µπορούµε να αποδείξουµε ότι η τετραγωνική ρίζα του γινοµένου των δεικτών Laspeyres και Paasche ικανοποιεί τα κριτήρια του ιδανικού δείκτη. Ένας από τους πλέον γνωστούς δείκτες που χρησιµοποιούνται στον αποπληθωρισµό οικονοµικών µεταβλητών και ως εκ τούτου τη µέτρηση της αγοραστικής αξίας του χρήµατος, είναι ο είκτης Τιµών Καταναλωτή ( ΤΚ). Ο δείκτης αυτός περιλαµβάνει το καλάθι αγαθών που χρησιµοποιεί το τυπικό νοικοκυριό και µετρά την αξία τους διαχρονικά. Στην περίπτωση της Ελλάδος η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (ΕΣΥΕ) έχει διαµορφώσει ένα καλάθι αγαθών που περιέχει τις σταθµισµένες δαπάνες των αντιπροσωπευτικών καταναλωτών. Ο πίνακας 3.1 δείχνει το σχετικό βάρος κάθε αγαθού όπως προσδιορίζεται από την ΕΣΥΕ και την εξέλιξή του στα έτη και στην περίοδο Στη συνέχεια ο πίνακας 3.2 δείχνει τη σύνθεση του Εναρµονισµένου είκτη Τιµών Καταναλωτή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρατηρείται η διαφορετική διάρθρωση του και η κατανοµή των επί µέρους βαρών. Ο είκτης Τιµών Χονδρικής είναι και αυτός ένας σταθµικός δείκτης που εκφράζει την εξέλιξη των τιµών στα τελικά προϊόντα εγχώρια και εισαγόµενα για εσωτερική κατανάλωση καθώς επίσης και για εξαγόµενα προϊόντα εγχώριας πρωτογενούς και βιοµηχανικής παραγωγής. Συνήθως, οι εξελίξεις στο δείκτη τιµών χονδρικής αποτελούν µηνύµατα για την εξέλιξη του δείκτη τιµών καταναλωτή. Τούτο συνάγεται από το γεγονός ότι ο δείκτης αυτός εκφράζει κυρίως τις εξελίξεις στο κόστος παραγωγής που µετακυλύεται µε µία χρονική υστέρηση στην κατανάλωση. Υπογραµµίζεται όµως η ανεπάρκεια του ΤΚ να ανταποκρίνεται σε πολλές περιπτώσεις στο κόστος ζωής. Ο Pollak (1998) υπογραµµίζει ότι, ο δείκτης αυτός εξετάζει αθροιστικά όλες τις κοινωνικές οµάδες που κάθε µία όµως συγκροτεί διαφορετικές προτιµήσεις. Τα χαµηλά εισοδήµατα καταναλώνουν διαφορετικού τύπου και ποιότητας αγαθά και κάνουν χρήση άλλων υπηρεσιών σε σχέση µε τα υψηλά εισοδήµατα. Η διατροφή ενός χορτοφάγου είναι διάφορη του τυπικού καταναλωτή, ενώ στην επαρχία οι καταναλωτικές προτιµήσεις διαφέρουν από αυτές των αστικών κέντρων. Η ετερογενείς καταναλωτικές οµάδες δύσκολα µπορούν να αθροιστούν σε ενιαίο δείκτη. Το δεύτερο πρόβληµα συνδέεται µε τη διασπορά των τιµών σε οµοειδή αγαθά. Οι καταναλωτές όταν προµηθεύονται αγαθά ευρίσκονται αντιµέτωποι µε διαφορετικές τιµές και η απόφαση τους για τελική επιλογή δεν βρίσκεται πάντα στη χαµηλότερη τιµή λόγω του περιορισµού του διαθέσιµου χρόνου για αγορές. Τέλος, θα πρέπει να γίνεται και σαφής ο ορισµός των αγαθών που θα συµπεριλαµβάνονται σε ένα δείκτη κόστους ζωής. Τι δηλαδή αποτελούν τα είδη διατροφής; Χαβιάρι και µαρίδες; n 3.9

36 27 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Πορτοκάλια και καρύδες; Κρασί Ονοµασίας Ανώτερης Ποιότητας και Τοπικός Οίνος; Ενδυµασία ποιότητας ή οίκων µόδας; Τα παραπάνω συνηγορούν στη µεροληψία του ΤΚ, µε αρνητικές συνέπειες στον ακριβή υπολογισµό του πληθωρισµού. Τούτο έχει σαν επακόλουθο τη λήψη λαθεµένων αποφάσεων στην άσκηση οικονοµικής πολιτικής. Αν το κόστος ζωής υπερεκτιµάται από τον ΤΚ τότε ο προσδιορισµός µισθών µέσα από διαπραγµατεύσεις στην αγορά εργασίας δεν ανταποκρίνεται στα πραγµατικά επίπεδα µε πιθανή συνέπεια υψηλότερη ανεργία. Επιπλέον, υποεκτιµάται η πραγµατική αύξηση του ΑΕΠ ενώ υπάρχουν επιπτώσεις στην είσπραξη φορολογίας όταν οι κλίµακες τιµαριθµοποιούνται, µε αποτέλεσµα τη διεύρυνση των ελλειµµάτων. Ταυτόχρονα η νοµισµατική πολιτική δεν µπορεί να εξυπηρετεί την επίτευξη των µακροοικονοµικών στόχων µε ακρίβεια. Για τον αναγνώστη, που ενδιαφέρεται για την περαιτέρω µελέτη του θέµατος συνίσταται σαν αρχική βιβλιογραφία το Journal of Economic Perspectives (1998), 12, 3-78 Πίνακας 3.1 είκτης Τιµών Καταναλωτή, ΕΣΥΕ 1988=100 Έτος Γενικός Ειδικοί είκτες ιατροφή Ποτά Ένδυση Στέγαση ιαρκή Υγεία Μεταφορές Άλλα είκτης Καπνός Υπόδηση Αγαθά Εκπαδευση, και Επικοινωνίες αγαθά και Υπηρεσίες Αναψυχή Στάθ- µιση ,4 36,5 128,3 130,6 85,5 62,5 87, , ,7 119,2 115,7 114, ,4 113, 113,3 106, ,9 144,3 146,7 134,4 136,1 127, ,6 134,9 127, ,6 172,2 176,8 156, , ,1 161,1 149, ,5 196,4 218,2 178,4 201,8 167, ,5 193,8 171, ,8 221,3 258,2 198,1 233,7 182, ,1 230,3 192,4 Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, Μηνιαίο Στατιστικό δελτίο Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, Μηνιαίο Στατιστικό δελτίο

Οι λειτουργίες του. ιδακτικοί στόχοι. χρήµατος. Αναφορά των ιδιοτήτων του. Αναφορά στα είδη του χρήµατος. Κατανόηση της λειτουργίας του

Οι λειτουργίες του. ιδακτικοί στόχοι. χρήµατος. Αναφορά των ιδιοτήτων του. Αναφορά στα είδη του χρήµατος. Κατανόηση της λειτουργίας του Χρήµα ιδακτικοί στόχοι Κατανόηση της λειτουργίας του χρήµατος. Αναφορά των ιδιοτήτων του. Αναφορά στα είδη του χρήµατος. Κατανόηση της λειτουργίας του τραπεζικού συστήµατος σε µια οικονοµία. Οι λειτουργίες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ όταν καταθέτετε χρήματα σε μια τράπεζα, η τράπεζα δεν τοποθετεί τα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Στη διαδρομή της ιστορίας, το χρήμα έχει καταπιέσει τους ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

(Πολιτική. Οικονομία ΙΙ) Τμήμα ΜΙΘΕ. Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος. Αρχές Οικονομικής ΙΙ. 14/6/2011Εαρινό Εξάμηνο 2010-2011. (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1

(Πολιτική. Οικονομία ΙΙ) Τμήμα ΜΙΘΕ. Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος. Αρχές Οικονομικής ΙΙ. 14/6/2011Εαρινό Εξάμηνο 2010-2011. (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1 Αρχές Οικονομικής ΙΙ (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος Τμήμα ΜΙΘΕ Καθηγητής Σπύρος Βλιάμος 2010-2011 Αρχές Οικονομικής ΙΙ (Πολιτική Οικονομία ΙΙ) 1 Θεματικές Ενότητες Επισκόπηση της Μακροοικονομικής-Τα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Στη διαδρομή της ιστορίας, το χρήμα έχει καταπιέσει τους ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

Στις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Στις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1 Ομάδα Α Στις παρακάτω προτάσεις να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της πρότασης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Η συνολική παραγωγή µιας χώρας µελετάται από τη µικροοικονοµία.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΙΙ (ΕΠΑ.Λ.) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΙΙ (ΕΠΑ.Λ.) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ 2009 2017 : ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10 1 ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΙΙ (ΕΠΑ.Λ.) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2009 2017 ΚΕΦΑΛΑΙΑ 7,8,9,10 Να απαντήσετε αν

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές Χρηματοοικονομικές έννοιες

Βασικές Χρηματοοικονομικές έννοιες Βασικές Χρηματοοικονομικές έννοιες 1 Περιεχόμενα Χρηματοπιστωτικό σύστημα Αγορές Χρήματος Χρηματοοικονομική Διοίκηση Μακροπρόθεσμο χρέος 2 Το χρηματοπιστωτικό σύστημα Οι μονάδες οι οποίες έχουν τρέχουσες

Διαβάστε περισσότερα

είναι η καµπύλη συνολικής ζήτησης εργασίας από τις επιχειρήσεις και η καµπύλη S

είναι η καµπύλη συνολικής ζήτησης εργασίας από τις επιχειρήσεις και η καµπύλη S 3 Ασκήσεις πολλαπλής επιλογής στην 5 η ενότητα: Αµοιβές των ΠΣ διανοµή εισοδήµατος βασικά µακροοικονοµικά µεγέθη θεωρία κατανάλωσης και επένδυσης ισορροπία εισοδήµατος. Ο πραγµατικός µισθός των εργαζοµένων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Μάθημα 7 Ζήτηση χρήματος Ζήτηση χρήματος! Όπως είδαμε στο προηγούμενο μάθημα η προσφορά χρήματος επηρεάζεται από την Κεντρική Τράπεζα και ως εκ τούτου είναι εξωγενώς δεδομένη!

Διαβάστε περισσότερα

Επανάληψη ΕΣΔΔΑ με ασκήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Στην Οικονομική επιστήμη ως οικονομικό πρόβλημα χαρακτηρίζουμε:

Επανάληψη ΕΣΔΔΑ με ασκήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Στην Οικονομική επιστήμη ως οικονομικό πρόβλημα χαρακτηρίζουμε: 3 Επανάληψη ΕΣΔΔΑ με ασκήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Στην Οικονομική επιστήμη ως οικονομικό πρόβλημα χαρακτηρίζουμε: α) Την έλλειψη χρημάτων που αντιμετωπίζει μια οικονομία β) Την έλλειψη χρημάτων που αντιμετωπίζει

Διαβάστε περισσότερα

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές

Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 7.1 Τι είναι το χρήμα; Mακροοικονομική Κεφάλαιο 7 Αγορά περιουσιακών στοιχείων, χρήμα και τιμές 1) Ένα μειονέκτημα του συστήματος του αντιπραγματισμού είναι ότι Α) δεν υπάρχει εμπόριο. Β) οι άνθρωποι πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΑ ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 1ο Παράδειγµα κριτηρίου αξιολόγησης (µάθηµα της ηµέρας) Σκοπός της εξέτασης: Η αξιολόγηση της γνώσης του µαθητή σχετικά µε το περιεχόµενο της παραγράφου 1.6:

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH» ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΩΣΗ ΘΕΣΕΩΝ ΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΤΟΥ ΗΜΟΣΙΟΥ TOMEΑ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΠΕ ΕΞΕΤΑΣΗ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ: «OIKONOMIKH»

Διαβάστε περισσότερα

Ο Αντιπραγματισμός προϋποθέτει διπλή σύμπτωση επιθυμιών Σπατάλη Πόρων (Χρόνος, προσπάθεια)

Ο Αντιπραγματισμός προϋποθέτει διπλή σύμπτωση επιθυμιών Σπατάλη Πόρων (Χρόνος, προσπάθεια) Χρήμα, Τράπεζες και Ισορροπία στις Χρηματοπιστωτικές Αγορές - Χρήμα: Συνολικό Απόθεμα περιουσιακών στοιχείων που χρησιμοποιούν άμεσα οι άνθρωποι σε μια οικονομία για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. - Χρησιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld

Διεθνής Οικονομική. Paul Krugman Maurice Obsfeld Paul Krugman Maurice Obsfeld Διεθνής Οικονομική Κεφάλαιο 21 Η Διεθνής Αγορά Κεφαλαίου και τα κέρδη από το Εμπόριο Διεθνής Τραπεζική Λειτουργία και Διεθνής Κεφαλαιαγορά Φιλίππου Ευαγγελία Α.Μ. 1207 Μ069

Διαβάστε περισσότερα

Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της Νομισματικής Πολιτικής - Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής είναι ο δίαυλος μέσω του οποίου οι μεταβολές

Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της Νομισματικής Πολιτικής - Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής είναι ο δίαυλος μέσω του οποίου οι μεταβολές Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της Νομισματικής Πολιτικής - Ο Μηχανισμός Μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής είναι ο δίαυλος μέσω του οποίου οι μεταβολές στον χρηματοπιστωτικό τομέα (στην αγορά χρήματος) επηρεάζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Βασικές αρχές. Εφαρµογές στην Ελληνική Οικονοµία. Ασκήσεις.

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Βασικές αρχές. Εφαρµογές στην Ελληνική Οικονοµία. Ασκήσεις. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Βασικές αρχές. Εφαρµογές στην Ελληνική Οικονοµία. Ασκήσεις. Κεφάλαιο 1 Η Μακροοικονοµική Επιστήµη 1.1. Μικροοικονοµική και Μακροοικονοµική 1.2. Μακροοικονοµικά Υποδείγµατα 1.3.

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική. Η ζήτηση χρήματος

Μακροοικονομική. Η ζήτηση χρήματος Μακροοικονομική Η ζήτηση χρήματος Θα εξετάσουμε τη ζήτηση χρήματος (ρευστού) μέσα στην οικονομία και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Βασικοί παράγοντες για τη διακράτηση ρευστών είναι για συναλλαγές,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ Σάββατο Proslipsis.gr ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ Σάββατο Proslipsis.gr ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2002 ΚΛΑ ΟΣ ΠΕ 18 ΠΤΥΧΙΟΥΧΩΝ ΛΟΙΠΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΤΕΙ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΕΣ: ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Σ/Λ & Πολλαπλής Επιλογής Αντικείμενο μελέτης της μακροοικονομίας είναι (μεταξύ άλλων) η:

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο Σ/Λ & Πολλαπλής Επιλογής Αντικείμενο μελέτης της μακροοικονομίας είναι (μεταξύ άλλων) η: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Σ/Λ & Πολλαπλής Επιλογής 2.1 1. Η συνολική παραγωγή μιας χώρας μελετάται από τη μικροοικονομία. 2. Η φθορά που υφίσταται ο κεφαλαιουχικός εξοπλισμός στην πορεία του χρόνου, αποτιμημένη σε

Διαβάστε περισσότερα

1 Αγορά συναλλάγµατος 1.1 Εισαγωγή

1 Αγορά συναλλάγµατος 1.1 Εισαγωγή 1 Αγορά συναλλάγµατος 1.1 Εισαγωγή Στη διεθνή οικονοµία γίνεται ανταλλαγή αγαθών και υπηρεσιών. Κάθε χώρα έχει το δικό της νόµισµα, στο οποίο εκφράζονται οι τιµές των αγαθών και υπηρεσιών. Η διεξαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

Απόθεµα περιουσιακών στοιχείων. Χρήσιµο για τις συναλλαγές. Μία µορφή πλούτου. Επάρκεια. Χωρίς Χρήµα. Ανταλλακτική Οικονοµία (Barter economy)

Απόθεµα περιουσιακών στοιχείων. Χρήσιµο για τις συναλλαγές. Μία µορφή πλούτου. Επάρκεια. Χωρίς Χρήµα. Ανταλλακτική Οικονοµία (Barter economy) Απόθεµα περιουσιακών στοιχείων Χρήµα Χρήσιµο για τις συναλλαγές Μία µορφή πλούτου Χωρίς Χρήµα Επάρκεια Ανταλλακτική Οικονοµία (Barter economy) 1 Λειτουργίες του Χρήµατος Μέσο διατήρησης της αξίας Μονάδα

Διαβάστε περισσότερα

Με άλλα λόγια, η τράπεζα θέτει τα χρήματά σας σε λειτουργία για να κάνει τους τροχούς της βιομηχανίας και της γεωργίας να γυρίσουν.

Με άλλα λόγια, η τράπεζα θέτει τα χρήματά σας σε λειτουργία για να κάνει τους τροχούς της βιομηχανίας και της γεωργίας να γυρίσουν. ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Με άλλα λόγια, η τράπεζα θέτει τα χρήματά σας σε λειτουργία για να

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική Θεωρία Ι

Μακροοικονομική Θεωρία Ι ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ Μακροοικονομική Θεωρία Ι Διάλεξη 7: Ζήτηση Χρήματος Διδάσκων: Γιαννέλλης Νικόλαος ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Εάν το ποσοστό υποχρεωτικών καταθέσεων είναι 25% και υπάρξει μια αρχική κατάθεση όψεως 2.000 σε μια εμπορική Τράπεζα, τότε η μέγιστη ρευστότητα που μπορεί να δημιουργηθεί από αυτή την κατάθεση είναι: Α.

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική. Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική Ισοζύγιο Πληρωμών, Συναλλαγματικές Ισοτιμίες, Διεθνείς Χρηματαγορές και το Διεθνές Νομισματικό Σύστημα 1 Αντικείµενο Διεθνούς Μακροοικονοµικής Η διεθνής µακροοικονοµική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΠΟ ΟΛΑ ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ (Πρόκειται, κυρίως, για θέματα κλειστού τύπου από τις εξετάσεις των προηγούμενων ετών). Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΣ 1. Σε ένα κανονικό αγαθό, όταν αυξάνεται το

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Chapter 4: Financial Markets. 1 of 32

ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Chapter 4: Financial Markets. 1 of 32 ΑΓΟΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Copyright 2009 Pearson Education, Inc. Publishing as Prentice Hall Macroeconomics, 5/e Olivier Blanchard 1 of 32 4-1 Η Ζήτηση Χρήματος Το χρήμα, το οποίο μπορείτε να χρησιμοποιείτε

Διαβάστε περισσότερα

Διεθνές εµπόριο-1 P 1 P 2

Διεθνές εµπόριο-1 P 1 P 2 Διεθνές εµπόριο-1 Το διεθνές εµπόριο συµβάλλει στην καλύτερη αξιοποίηση των παραγωγικών πόρων της ανθρωπότητας γιατί ελαχιστοποιεί το κόστος παραγωγής της συνολικής προσφοράς αγαθών και υπηρεσιών που διακινείται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Μακροοικονομική Θεωρία Υπόδειγμα IS/LM Στο υπόδειγμα IS/LM εξετάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Οι δαπάνες απλώς σημαίνουν τη δαπάνη χρημάτων πρωταρχικά για περισσότερη

Διαβάστε περισσότερα

Πραγματοποιείται με την κατάταξη των στοιχείων κατά κατηγορίες για μια σειρά ετών. Η σύγκριση των στοιχείων με παρελθόντα στοιχεία αυξάνει την

Πραγματοποιείται με την κατάταξη των στοιχείων κατά κατηγορίες για μια σειρά ετών. Η σύγκριση των στοιχείων με παρελθόντα στοιχεία αυξάνει την Πραγματοποιείται με την κατάταξη των στοιχείων κατά κατηγορίες για μια σειρά ετών. Η σύγκριση των στοιχείων με παρελθόντα στοιχεία αυξάνει την χρησιμότητα και εμφανίζει την φύση και τις τάσεις των τρεχουσών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL)

ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL) ΤΕΣΤ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ (TEL) 1. Κατά τους οικονομολόγους ποιο από τα παρακάτω είναι ένας παραγωγικός συντελεστής; I. Μια κοινή μετοχή μιας εταιρείας υπολογιστών. II. Ένα εταιρικό ομόλογο μιας πετρελαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ KEΦAΛAIO I

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ KEΦAΛAIO I ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... iii ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ...v ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ... vii KEΦAΛAIO I EIΣAΓΩΓH 1. Η οικονομική ως επιστήμη μελέτης οικονομικών φαινομένων...1 2. Μικροοικονομικά και μακροοικονομικά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Στη διαδρομή της ιστορίας, το χρήμα έχει καταπιέσει τους ανθρώπους

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Στατιστική Μάθημα του Β Εξαμήνου

Εισαγωγή στη Στατιστική Μάθημα του Β Εξαμήνου ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Α.Ν.) Εισαγωγή στη Στατιστική Μάθημα του Β Εξαμήνου ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ-ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΤΙΜΑΡΙΘΜΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΟΓΚΟΥ-ΠΟΣΟΤΗΤΑΣ-ΑΞΙΑΣ ΔΤΚ-ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σύντομος πίνακας περιεχομένων

Σύντομος πίνακας περιεχομένων Σύντομος πίνακας περιεχομένων Πρόλογος 19 Οδηγός περιήγησης 25 Πλαίσια 28 Ευχαριστίες της ενδέκατης αγγλικής έκδοσης 35 Βιογραφικά συγγραφέων 36 ΜΕΡΟΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 37 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες:

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: α Πραγματοποιούνται ειδικού τύπου συναλλαγές. β Γίνεται η έκδοση των

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2008 Μάθηµα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ηµεροµηνία και ώρα εξέτασης: ευτέρα 9 Ιουνίου 2008 7:30-10:00

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012

ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. geeconomy@yahoo.com. Γ Ι Ω Ρ Γ Ο Σ Κ Α Μ Α Ρ Ι Ν Ο Σ Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ο Λ Ο Γ Ο Σ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 1 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2000 2012 ΑΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Στο παρόν είναι συγκεντρωµένες όλες σχεδόν οι ερωτήσεις κλειστού τύπου που

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ

ΔΕΙΓΜΑ ΠΡΙΝ ΤΙΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Πρόλογος Ευχαριστίες Βιογραφικά συγγραφέων ΜΕΡΟΣ 1 Εισαγωγή 1 Η οικονομική επιστήμη και η οικονομία 1.1 Πώς αντιμετωπίζουν οι οικονομολόγοι τις επιλογές 1.2 Τα οικονομικά ζητήματα 1.3 Σπανιότητα και ανταγωνιστική

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Α / Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η

Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Α / Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η Ο Ι ΚΟ Ν Ο Μ Ι Κ Α / Σ ΤΑΤ Ι Σ Τ Ι Κ Η Σ χ ε τ ι κ ά μ ε τ ι ς ε κ τ ι μ ή σ ε ι ς - σ υ ν ο π τ ι κ ά Σεμινάριο Εκτιμήσεων Ακίνητης Περιουσίας, ΣΠΜΕ, 2018 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Σ Χ Ε Τ Ι Κ Α Μ Ε Τ Ι Σ Ε Κ Τ Ι Μ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜAΚΡΟ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜAΚΡΟ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΚΡΟ 1. Όταν η συνάρτηση κατανάλωσης είναι ευθεία γραµµή και υπάρχει αυτόνοµη κατανάλωση, τότε η οριακή ροπή προς κατανάλωση είναι: α. πάντοτε σταθερή, όπως και η µέση ροπή προς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή... 15

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Εισαγωγή... 15 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή..................................................... 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Έννοια, λειτουργίες και εξέλιξη του χρήματος.................. 19 1.1 Ορισμός του χρήματος..........................................

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόµενα. Σεπτέµβριος 2012

Περιεχόµενα. Σεπτέµβριος 2012 1 του Σαράντη Λώλου Τµήµα Οικονοµικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης Πάντειο Πανεπιστήµιο Περιεχόµενα 1. Εισαγωγή... 1 2. Απλό εισοδηµατικό κύκλωµα... 2 3. Υπόδειγµα κλειστής οικονοµίας... 2 4. Υπόδειγµα

Διαβάστε περισσότερα

James Tobin, National Economic Policy

James Tobin, National Economic Policy ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Ο σκοπός της οικονομίας είναι η παραγωγή αγαθών ή υπηρεσιών, σήμερα

Διαβάστε περισσότερα

Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων

Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων Η Νέα Κλασσική Θεώρηση των Οικονομικών Διακυμάνσεων Οικονομικές Διακυμάνσεις Οι οικονομίες ανέκαθεν υπόκειντο σε κυκλικές διακυμάνσεις. Σε ορισμένες περιόδους η παραγωγή και η απασχόληση αυξάνονται με

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ 1. Σε περίπτωση κατά την οποία η τιμή ενός αγαθού μειωθεί κατά 2% και η ζητούμενη ποσότητά του αυξηθεί κατά 4%, τότε η ζήτησή του είναι: α) ανελαστική. β) ελαστική. γ)

Διαβάστε περισσότερα

3.2 Ισοζύγιο πληρωµών

3.2 Ισοζύγιο πληρωµών 3 Ισοζύγιο πληρωµών 3.1 Εισαγωγή ιεθνή οικονοµία Ύφεση στην Γερµανία οικονοµίες του Ευρώ Αυξηση των αµερικανικών επιτοκίων διεθνή επιτόκια και δολάριο($) Χρηµατοοικονοµική κρίση στην Ασία Ανοιχτή οικονοµία

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ Ι Ενότητα: Ερωτήσεις Αυτοαξιολόγησης Γιαννέλλης Νικόλαος Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Ερώτηση 1: Όταν οι μεταβολές της ποσότητας του χρήματος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ 1. Οι επενδύσεις σε μια κλειστή οικονομία χρηματοδοτούνται από: α. το σύνολο των αποταμιεύσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. β. μόνο τις ιδιωτικές αποταμιεύσεις.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑ.Λ

ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑ.Λ ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ 7 ΟΥ & 8 ΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ-ΛΑΘΟΥΣ ΕΠΑ.Λ Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λανθασµένη καθεµία από τις παρακάτω προτάσεις σηµειώνοντας το αντίστοιχο

Διαβάστε περισσότερα

3. Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες

3. Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες 3. Χρήμα, επιτόκια και συναλλαγματικές ισοτιμίες 1. Τι είναι χρήμα; 2. Προσφορά και ζήτηση χρήματος 3. Προσφορά χρήματος και συναλλαγματική ισοτιμία (βραχυχρόνια περίοδος) 1 Εισαγωγή Στην 2 η ενότητα διαλέξεων

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική.! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική.! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εισαγωγή στη Διεθνή Μακροοικονομική! Καθ. ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΟΓΟΣΚΟΥΦΗΣ Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Αντικείμενο Διεθνούς Μακροοικονομικής Η διεθνής μακροοικονομική ασχολείται με το προσδιορισμό των βασικών μακροοικονομικών

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Οικονοµικής Θεωρίας Επιλογής Γ' Λυκείου 2001

Θέµατα Αρχών Οικονοµικής Θεωρίας Επιλογής Γ' Λυκείου 2001 Θέµατα Αρχών Οικονοµικής Θεωρίας Επιλογής Γ' Λυκείου 2001 ΟΜΑ Α Α Στις προτάσεις, από Α.1. µέχρι και Α.6, να γράψετε τον αριθµό της καθεµιάς και δίπλα σε κάθε αριθµό την ένδειξη Σωστό, αν η πρόταση είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ Χωρίζεται σε δύο μεγάλες περιοχές: -ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ -ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΜΙΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Η συμπεριφορά της οικονομικής μονάδας (καταναλωτής, νοικοκυριό, επιχείρηση, αγορά). Εξετάζει θέματα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α: ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΚΑΙ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ

ΜΕΡΟΣ Α: ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΚΑΙ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α: ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΚΑΙ ΕΠΕΝ ΥΣΕΩΝ Κεφάλαιο 1: Το θεωρητικό υπόβαθρο της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων και η χρονική αξία του χρήµατος Κεφάλαιο 2: Η καθαρή παρούσα αξία ως κριτήριο επενδυτικών

Διαβάστε περισσότερα

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Α) ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΛΙΤΟΤΗΤΑΣ Μελέτη του ΔΝΤ για 17 χώρες του ΟΑΣΑ επισημαίνει ότι για κάθε ποσοστιαία μονάδα αύξησης του πρωτογενούς πλεονάσματος, το ΑΕΠ μειώνεται κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες και

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ

ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΝΩΤΑΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΕΤΟΥΣ 2005 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Κλάδος-Ειδικότητες: ΠΕ 1820 ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, ΕΜΠΟΡΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Β Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών

ΜΕΡΟΣ Β Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών ΜΕΡΟΣ Β Ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών Στις παρακάτω 10 ερωτήσεις, να γράψετε τον αριθμό της κάθε ερώτησης στην εργασία σας και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Η κάθε σωστή απάντηση

Διαβάστε περισσότερα

Θέµατα Αρχών Οικονοµικής Θεωρίας Επιλογής Γ' Λυκείου 2001

Θέµατα Αρχών Οικονοµικής Θεωρίας Επιλογής Γ' Λυκείου 2001 Θέµατα Αρχών Οικονοµικής Θεωρίας Επιλογής Γ' Λυκείου 2001 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΟΜΑ Α Α Στις προτάσεις, από Α.1. µέχρι και Α.6, να γράψετε τον αριθµό της καθεµιάς και δίπλα σε κάθε αριθµό την ένδειξη Σωστό, αν η

Διαβάστε περισσότερα

4 ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΤΜΗΜΑ Α2 νος ΠΕ9 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: :

4 ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΤΜΗΜΑ Α2 νος ΠΕ9 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: : ΤΟ ΧΡΗΜΑ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ 4 ο ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΜΙΑΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΤΜΗΜΑ Α2 Επιβλέπων Καθηγητής: Φράγκος Κων/νος νος ΠΕ9 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: : 2014-2015 2015 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σκοπός της παρούσας εργασίας αποτέλεσε η καταγραφή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Τµήµα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών (ΔΕΣ) Μεταπτυχιακό Πρόγραµµα Ειδίκευσης στις Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές Εργασία στο µάθηµα «Γεωπολιτική των

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΛΥΣΕΙΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2009 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Σάββατο, 6 Ιουνίου 2009

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες

Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες Μυρτώ - Σμαρώ Γιαλαμά Α.Μ.: 1207 Μ 075 Διεθνής Πολιτική Οικονομία Μάθημα: Γεωπολιτική των Κεφαλαιαγορών Κεφάλαιο 21: Αντιμετωπίζοντας τις συναλλαγματικές ισοτιμίες 1. Τι είναι η παγκόσμια αγορά συναλλάγματος;

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Διάλεξη 2 Χρήμα και Πληθωρισμός

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Διάλεξη 2 Χρήμα και Πληθωρισμός ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Διάλεξη 2 Χρήμα και Πληθωρισμός Η Κλασσική Θεωρία του Πληθωρισμού «Κλασική Θεωρία»: λέγεται κλασική επειδή υποθέτει ότι οι τιμές είναι ευέλικτες και οι αγορές ισορροπούν (D=S) Επομένως,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Ακ. Ετος 2014-15

ΕΚΠΑ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Ακ. Ετος 2014-15 ΕΚΠΑ Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Ακ. Ετος 2014-15 ΕΝΟΤΗΤΑ Νο. 2 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗΣ ΣΥΝΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ & ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΑ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 2. Ποσοτικές µετρήσεις και διάρθρωση της εθνικής οικονοµίας

Κεφάλαιο 2. Ποσοτικές µετρήσεις και διάρθρωση της εθνικής οικονοµίας Κεφάλαιο 2 Ποσοτικές µετρήσεις και διάρθρωση της εθνικής οικονοµίας Περίγραµµα κεφαλαίου Εθνικοί λογαριασµοί εισοδήµατος: Οι µετρήσεις του προϊόντος, του εισοδήµατος και της δαπάνης Ακαθάριστο εγχώριο

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 5. Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία

Κεφάλαιο 5. Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία Κεφάλαιο 5 Αποταμίευση και επένδυση σε μια ανοικτή οικονομία Περίγραμμα κεφαλαίου Ισοζύγιο Πληρωμών Ισορροπία της αγοράς αγαθών σε μια ανοικτή οικονομία Αποταμίευση και επένδυση σε μια μικρή ανοικτή οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής. Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση

Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής. Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση Εργαστήριο Εκπαίδευσης και Εφαρμογών Λογιστικής Εισαγωγή στην Χρηματοοικονομική Ανάλυση 1 Χρηματοοικονομική ανάλυση Χρηματοοικονομική Ανάλυση είναι η ανάλυση που σκοπός της είναι: ο προσδιορισμός των δυνατών

Διαβάστε περισσότερα

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες:

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1 β Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: α Πραγματοποιούνται ειδικού τύπου συναλλαγές. β Γίνεται η έκδοση των

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτική Οικονομία Ενότητα

Πολιτική Οικονομία Ενότητα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 07: Χρήμα Πολυξένη Ράγκου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές).

Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). Αγορές (Χαρακτηριστικά Αγορών Κεφαλαίου, Οργανωμένες Αγορές, Πρωτογενείς Αγορές). 1. Πρωτογενείς αγορές είναι οι αγορές στις οποίες: 1) Πραγματοποιούνται ειδικού τύπου συναλλαγές. 2) Γίνεται η έκδοση των

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 1. Τι είναι χρήμα Από τα πολύ παλιά χρόνια οι άνθρωποι προσπάθησαν να καλύψουν τις ανάγκες τους με αγαθά που δεν μπορούσαν να παράγουν οι ίδιοι. Για το λόγο αυτό αντάλλασσαν

Διαβάστε περισσότερα

3. Τα αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, τα βιβλία, τα ψυγεία και οι τηλεοράσεις ανήκουν στα:

3. Τα αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης, τα βιβλία, τα ψυγεία και οι τηλεοράσεις ανήκουν στα: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ 1. Η χρησιµότητα της Πολιτικής Οικονοµίας είναι κυρίως: α) Η δυνατότητα που µας παρέχει να επεµβαίνουµε στο οικονοµικό σύστηµα για να βελτιώνουµε τους όρους ζωής του ανθρώπου

Διαβάστε περισσότερα

1. Χρήμα είναι οτιδήποτε γίνεται γενικά αποδεκτό ως μέσο συναλλαγής από τα άτομα μιας κοινωνίας.

1. Χρήμα είναι οτιδήποτε γίνεται γενικά αποδεκτό ως μέσο συναλλαγής από τα άτομα μιας κοινωνίας. ΑΘ. ΧΑΡΙΤΩΝΙΔΗΣ : ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΕΠΑΛ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8Ο : ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 8.1. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΩΣΤΟΥ ΛΑΘΟΥΣ Για τις παρακάτω προτάσεις, να γράψετε στην κόλλα σας τον αριθμό της καθεμιάς και δίπλα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Δημοσιονομική πολιτική Η επέμβαση του κράτους γίνεται με τη μεταβολή

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΖΗΤΗΣΗ O Υπουργός Οικονομικών ανακοίνωσε στην

Διαβάστε περισσότερα

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ

1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ 1. ΑΝΟΙΚΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ Το διάγραμμα κυκλικής ροής της οικονομίας (κεφ. 3, σελ. 100 Mankiw) Εισόδημα Υ Ιδιωτική αποταμίευση S Αγορά συντελεστών Αγορά χρήματος Πληρωμές συντελεστών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 4 ΣΕΛΙ ΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ HMEΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΠΕΜΠΤΗ 26 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΕΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙ ΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΘΕΜΑ Α 1

Διαβάστε περισσότερα

Αποτίμηση Επιχειρήσεων

Αποτίμηση Επιχειρήσεων Αποτίμηση Επιχειρήσεων 08.04.2019 Μέθοδος Προεξόφλησης Ταμειακών Ροών Παραδοχές Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όχι μόνο τα πάγια περιουσιακά στοιχεία αλλά και οι παραγωγικοί συντελεστές Η επιχείρηση αξίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2006

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2006 1 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΝΩΤΕΡΗΣ ΚΑΙ ΑΝΩΤΑΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΠΑΓΚΥΠΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2006 Μάθημα: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Ημερομηνία και ώρα εξέτασης: Τετάρτη, 31 Μαΐου 2006

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πρόγραμμα Σπουδών: ιοίκηση Επιχειρήσεων & Οργανισμών Θεματική Ενότητα: ΕΟ 34 - Οικονομική Ανάλυση & Πολιτική ΘΕΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Ακαδ. Έτος: 2010-11 ΟΝΟΜΑ - ΕΠΩΝΥΜΟ:.

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Οικονομίας. Ύλη:

Αρχές Οικονομίας. Ύλη: Αρχές Οικονομίας Ύλη: Κεφάλαιο 2: 2.2 Κεφάλαιο 3: 3.3-3.6 Κεφάλαιο 4: 4.2.α, 4.2.γ, 4.3, 4.4 Κεφάλαιο 5: 5.3, 5.4 Κεφάλαιο 6: 6.1, 6.2, 6.4, 6.6, 6.8 Κεφάλαιο 9: 9.2 Κεφάλαιο 10: 10.2 (όχι πορτοκαλί και

Διαβάστε περισσότερα

[Υπόδειξη: Τα αγαθά που χάνουν την υλική τους υπόσταση και τις ιδιότητες τους μετά την πρώτη χρήση τους ονομάζονται καταναλωτά.]

[Υπόδειξη: Τα αγαθά που χάνουν την υλική τους υπόσταση και τις ιδιότητες τους μετά την πρώτη χρήση τους ονομάζονται καταναλωτά.] ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 1 η Ομάδα: Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής 1. Η χρησιμότητα της Πολιτικής Οικονομίας είναι κυρίως: α) Η δυνατότητα που μας παρέχει να επεμβαίνουμε στο οικονομικό σύστημα για να βελτιώνουμε

Διαβάστε περισσότερα

Τράπεζες- Χρηματοδοτήσεις. Συντάκτης : Σιώπη, Γκρος

Τράπεζες- Χρηματοδοτήσεις. Συντάκτης : Σιώπη, Γκρος Τράπεζες- Χρηματοδοτήσεις Συντάκτης : Σιώπη, Γκρος Μέρος 1 Εισαγωγή στην Τραπεζική Κεφάλαιο 1 Ποια είναι η Ιδιαιτερότητα των Τραπεζών Στόχοι Μάθησης Η κατανόηση του ρόλου των φορέων χρηματοοικονομικής

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΤΩΝ ΑΝΟΙΧΤΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΩΝ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΟΙ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΡΟΕΣ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Μια ανοιχτή οικονομία δημιουργεί δύο ειδών αλληλεπιδράσεις με τις άλλες οικονομίες: Πρώτον, αγοράζει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΩΝ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ 2. ΟΡΙΣΜΟΣ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ Ορισμός: Οι στατιστικοί αριθμοδείκτες είναι στατιστικά μέτρα με τα οποία συγκρίνουμε την τιμή μιας μεταβλητής, ή μιας

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Μικροοικονοµική. Εισαγωγή. Ο ρόλος των υποθέσεων (assumptions) 2. Η ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

Εισαγωγή. Μικροοικονοµική. Εισαγωγή. Ο ρόλος των υποθέσεων (assumptions) 2. Η ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Εισαγωγή Μικροοικονοµική 2η Εισήγηση 2. Η ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Η επιστηµονική µέθοδος που ακολουθείται στην Οικονοµική βασίζεται στην αλληλεπίδραση µεταξύ θεωρίας και παρατήρησης.

Διαβάστε περισσότερα

Να απαντήσετε τα παρακάτω θέματα σύμφωνα με τις οδηγίες των εκφωνήσεων. Η διάρκεια της εξέτασης είναι 3 (τρεις) ώρες.

Να απαντήσετε τα παρακάτω θέματα σύμφωνα με τις οδηγίες των εκφωνήσεων. Η διάρκεια της εξέτασης είναι 3 (τρεις) ώρες. Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ΜΠΣ Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής για Στελέχη Μάθημα: Οικονομική για Στελέχη Επιχειρήσεων Εξέταση Δεκεμβρίου 2007 Ονοματεπώνυμο: Να απαντήσετε τα παρακάτω θέματα σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ

Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ Δ ι α φ ά ν ε ι ε ς β ι β λ ί ο υ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ο ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ Τι θα δούμε σε αυτό το κεφάλαιο Τι είναι απαίτηση Ποια είναι τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία Πως διακρίνονται οι απαιτήσεις Πιστωτικοί

Διαβάστε περισσότερα

Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος)

Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος) Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος) 1 γ Ποιος είναι ο αριθμητικός μέσος όρος ενός δείγματος ετησίων αποδόσεων μιας μετοχής, της οποίας

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ. 1. Τι πρέπει να κατανοήσει o μαθητής

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ. 1. Τι πρέπει να κατανοήσει o μαθητής ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΟ ΕΓΧΩΡΙΟ ΠΡΟΙΟΝ 1. Τι πρέπει να κατανοήσει o μαθητής Είναι το πρώτο κεφάλαιο που εξετάζει τα οικονομικά φαινόμενα από μια διαφορετική οπτική, τη μακροοικονομική, και προσεγγίζει

Διαβάστε περισσότερα

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν

Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΕΒ ΟΜΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λανθασµένη καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις, περιβάλλοντας µε ένα κύκλο

Διαβάστε περισσότερα

Νομισματική και Συναλλαγματική Πολιτική σε μια Μικρή Ανοικτή Οικονομία. Σταθερές ή Κυμαινόμενες Ισοτιμίες;

Νομισματική και Συναλλαγματική Πολιτική σε μια Μικρή Ανοικτή Οικονομία. Σταθερές ή Κυμαινόμενες Ισοτιμίες; Νομισματική και Συναλλαγματική Πολιτική σε μια Μικρή Ανοικτή Οικονομία Σταθερές ή Κυμαινόμενες Ισοτιμίες; Καθ. Γ. Αλογοσκούφης, Διεθνής Οικονομική και Παγκόσμια Οικονομία, 2014 Ένα Βραχυχρόνιο Υπόδειγµα

Διαβάστε περισσότερα

Μακροοικονομική. Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική. Αναπτύχθηκε ως ξεχωριστός κλάδος: Γιατί μελετάμε ακόμη την. Μακροοικονομική Θεωρία και

Μακροοικονομική. Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική. Αναπτύχθηκε ως ξεχωριστός κλάδος: Γιατί μελετάμε ακόμη την. Μακροοικονομική Θεωρία και Μακροοικονομική Θεωρία και Πολιτική Εισαγωγή: με τι ασχολείται Ποια είναι η θέση της μακροοικονομικής σήμερα; Χρησιμότητα - γιατί μελετάμε την μακροοικονομική θεωρία; Εξέλιξη θεωρίας και σχέση με την πολιτική

Διαβάστε περισσότερα

Επεξεργασία Μεταποίηση. ΝτουµήΠ. Α.

Επεξεργασία Μεταποίηση. ΝτουµήΠ. Α. Επεξεργασία Μεταποίηση ΝτουµήΠ. Α. 1 Επεξεργασία Μεταποίηση Ως επεξεργασία ή µεταποίηση ενός πρωτογενούς γεωργικού προϊόντος χαρακτηρίζεται το σύνολο των χειρισµών και επεµβάσεων µετά τη συγκοµιδή του,

Διαβάστε περισσότερα

Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος)

Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος) Στατιστικές Έννοιες (Υπολογισμός Χρηματοοικονομικού κινδύνου και απόδοσης, διαχρονική αξία του Χρήματος) 1. Ποιος είναι ο αριθμητικός μέσος όρος ενός δείγματος ετησίων αποδόσεων μιας μετοχής, της οποίας

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΖΑΝΑΣ Οι δαπάνες απλώς σημαίνουν τη δαπάνη χρημάτων πρωταρχικά για περισσότερη

Διαβάστε περισσότερα