Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Τετάρτη, 6 Οκτωβρίου 2010

Transcript

1 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Τετάρτη, 6 Οκτωβρίου 2010 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία Το προσχέδιο του Π2011 προβλέπει μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στο 7,8% του ΑΕΠ το 2010 και στο 7,0% του ΑΕΠ το H μείωση του ελλείμματος στο 7,8% του ΑΕΠ επιτεύχθηκε κυρίως με τη σημαντική και διατηρήσιμη μείωση των πρωτογενών δαπανών του ΤΠ και με σχετικά μικρή συμβολή από την αύξηση των εισπράξεων από τους έμμεσους φόρους, παρά την πολύ μεγάλη αύξηση των συντελεστών αυτών των φόρων. Αντίθετα, η συμβολή στη μείωση του ελλείμματος από τη μείωση της φοροδιαφυγής και την διεύρυνση της φορολογικής βάσης δεν είναι διακριτή. Για τους ανωτέρω λόγους, η μείωση του ελλείμματος το 2011 μπορεί και πρέπει να είναι μεγαλύτερη από ότι προγραμματίζεται και να στηριχθεί κυρίως, όπως και στο Ην. Βασίλειο, στην περαιτέρω μείωση των πρωτογενών δημοσίων δαπανών με την εκλογίκευση της λειτουργίας των ΔΕΚΟ και με την πραγματική αναδιάρθρωση και την περαιτέρω μείωση της απασχόλησης στο δημόσιο τομέα. Παράλληλα, απαιτείται η μείωση της φοροδιαφυγής και η διεύρυνση της φορολογικής βάσης, έτσι ώστε, επιτέλους, να επιβαρύνεται το σύνολο των φορολογουμένων και όχι μόνο όσοι ήδη εκπληρώνουν με συνέπεια τις φορολογικές τους υποχρεώσεις. Η καθαρή ωφέλεια από την επιβολή νέων έκτακτων εισφορών στις ήδη υπέρμετρα φορολογημένες παραγωγικές και κερδοφόρες επιχειρήσεις θα έχει εξαιρετικά αρνδητικές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της οικονομίας και στην απασχόληση και το τελικό αποτέλεσμά της σε ουσιαστική δημοσιονομική προσαρμογή μπορεί να μην είναι καν θετικό. Στόχος της οικονομικής πολιτικής στη σημερινή συγκυρία θα πρέπει να είναι η προσέλκυση επιχειρήσεων και κερδοφόρων επενδύσεων στην Ελλάδα και όχι η θέσπιση νέων σημαντικών φορολογικών εμποδίων που περιορίζουν την ελκυστικότητα της χώρας ως τόπου εγκαταστάσεως σημαντικών επιχειρηματικών μονάδων. Παγκόσμια Οικονομία Στο προηγούμενο 7ήμερο ενισχύθηκαν οι προοπτικές για περαιτέρω εντατικοποίηση των πολιτικών ποσοτικής ενίσχυσης της ρευστότητας στις οικονομίες των ΗΠΑ, της Ιαπωνίας και του Ηνωμένου Βασιλείου με περαιτέρω υποτιμητικές επιπτώσεις στα νομίσματα αυτών των χωρών τα οποία υποτιμώνται σταδιακά κυρίως έναντι του Ευρώ και έναντι των νομισμάτων πολλών αναδυόμενων αγορών (Βραζιλία, Χώρες ΝΑ Ασίας, Αυστραλία, Ρωσία, κ.ά.). Ήδη η Ιαπωνία φαίνεται να ακολουθεί μια πολιτική σταθεροποίησης του Γιέν στα 83,2 JPY/USD, ενώ ΤτΙαπωνίας προχώρησε σε νέα μείωση του επιτοκίου χρηματοδότησης των Τραπεζών στο 0%-0,25%, από 0,25%. Επίσης, ανακοίνωσε τη διάθεση JPY 5,0 τρις για την αγορά κρατικών ομολόγων και άλλων χρηματοοικονομικών μέσων με στόχο τη διατήρηση σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα και των μακροπρόθεσμων επιτοκίων. Από την άλλη πλευρά, το Yuan της Κίνας παραμένει σταθερό σε εξαιρετικά υποτιμημένα επίπεδα έναντι του δολαρίου, παρά τις έντονες πιέσεις που υφίσταται η Κυβέρνηση της Κίνας για ανατίμηση του Yuan. Αντίθετα, η Κίνα αναλαμβάνει επενδυτικές δραστηριότητες στη Ζώνη του Ευρώ που, εκτός των άλλων, συμβάλλουν και στην ενίσχυση του Ευρώ. Ειδικότερα, προωθεί σημαντικές επενδύσεις και επενδύει σε ομόλογα των χωρών που βρίσκονται σε κρίση δημοσίου χρέους, όπως η Ελλάδα και οι άλλες χώρες του Νότου. Αντίθετα με τα ανωτέρω, στη ΖτΕ δεν φαίνεται να υπάρχει έως τώρα πολιτική αποτροπής της περαιτέρω ανατίμησης του Ευρώ. Παρά τις έντονες παρεμβάσεις της Γαλλίας, η οποία θεωρεί ότι θα πρέπει να τεθεί ευθέως το θέμα της αποτροπής της προστασίας της συναλλαγματικής ισοτιμίας των νομισμάτων από τις Κυβερνήσεις ορισμένων χωρών, η ανατίμηση του Ευρώ συνεχίζεται απρόσκοπτα. Το γεγονός ότι οι κίνδυνοι από την κρίση δημοσίου χρέους στις χώρες του Νότου της ΖτΕ και στην Ιρλανδία φαίνεται να υποχωρούν δίνει νέα ώθηση στο Ευρώ, το οποίο διαμορφωνόταν στα 1,385 USD/EUR την Όσον αφορά την οικονομική συγκυρία, στις ΗΠΑ αν και η αύξηση του ΑΕΠ το 2 ο 3μηνο. 10 ήταν τελικά ελαφρά υψηλότερη της αρχικής εκτίμησης, κατά 1,7% σε ετησιοποιημένη βάση, αναμένεται επιβράδυνση στα επόμενα 3μηνα, κυρίως στον τομέα των επενδύσεων αλλά και της κατανάλωσης, όπως δείχνει η πτώση του δείκτη ISM στη μεταποίηση στο 54,4 τον Σεπτ. 10 (56,3 τον Αύγ. 10), ενώ και ο δείκτης εμπιστοσύνης των καταναλωτών του Thomson Reuters/University of Michigan υποχώρησε οριακά στο 68,2 τον Σεπτ. 10 από 68,9 τον Αύγ. 10. Στη ΖτΕ, τα στοιχεία αποδεικνύουν την επιβράδυνση της αύξησης του ΑΕΠ το 2 ο 6μηνο. 10, αλλά και την απόκλιση των οικονομιών, καθώς ο δείκτης ΡΜΙ στην μεταποίηση και τις υπηρεσίες συνεχίζει να διαμορφώνεται σε υψηλό επίπεδο στη Γερμανία και τη Γαλλία τον Σεπτ. 10 (παρά την υποχώρηση έναντι του Αύγ. 10), ενώ αντίθετα στην Ισπανία και την Ιρλανδία το επίπεδο των δεικτών συμβαδίζει με ύφεση στους ανωτέρω τομείς. Επιπλέον, τα προβλήματα στην αγορά εργασίας εξακολουθούν να υφίστανται, με το ποσοστό ανεργίας να ανέρχεται στο 20,5% τον Αύγ. 10 στην Ισπανία και στο 13,9% στην Ιρλανδία, ενώ στη Γερμανία σημειώθηκε υποχώρηση στο 6,8%. Γενικά, οι ανωτέρω εξελίξεις σηματοδοτούν αύξηση του ΑΕΠ της ΖτΕ περί το 1,7% το 2010, ενώ αμφισβητείται η δυνατότητα περαιτέρω ενίσχυσης της ανάπτυξης το 2011 και τα προσεχή έτη, ιδιαίτερα καθώς οι περισσότερες κυβερνήσεις υιοθετούν έντονα μέτρα για την εξυγίανση των δημοσιονομικών προβλημάτων, ενώ ανασταλτικός παράγοντας ανάπτυξης είναι και η ανατίμηση του Ευρώ.

2 Ελληνική Οικονομία Προσχέδιο Προϋπολογισμού του 2011: Η Κυβέρνηση ανακοίνωσε το Προσχέδιο του Π2011 το οποίο περιλαμβάνει την εκτέλεση του Π2010 και τις εκτιμήσεις και στόχους για τον Π2011. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης το 2010 εκτιμάται τώρα στο 7,8% του ΑΕΠ, έναντι 13,8% του ΑΕΠ το Υπήρξε δηλαδή μείωση του ελλείμματος κατά 6,0 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ μέσα σε ένα έτος. Όσον αφορά το 2011 το έλλειμμα εκτιμάται ότι θα μειωθεί περαιτέρω στο 7,0% του ΑΕΠ. Οι εκτιμήσεις αυτές στηρίζονται στις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Μνημονίου για πτώση του πραγματικού ΑΕΠ κατά -4,0% το 2010, μετά την πτώση του κατά -3,0% του ΑΕΠ στο 1 ο 6μηνο. 10, και κατά -2,6% το Σχετικά με τις ανωτέρω εκτιμήσεις σημειώνονται τα ακόλουθα: Όσον αφορά την αύξηση του πραγματικού και του Ονομαστικού ΑΕΠ: Στο 1 ο 6μηνο. 10 η πτώση του πραγματικού ΑΕΠ κατά -3,0% οφείλεται κατά τα 2/3 στη μεγάλη πτώση των δαπανών του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων κατά -39,8% που συνέβαλε στην πτώση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 2,0 π.μ. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις για την εκτέλεση του Π2010, οι δαπάνες του ΠΔΕ θα ανέλθουν τελικά στα 9,0 δις και στο 2 ο 6μηνο. 10 στα 5,31 δις. Θα είναι δηλαδή αυξημένες κατά 54,0% έναντι των αντίστοιχων δαπανών στο 2 ο 6μηνο. 09 και θα έχουν θετική επίπτωση στην αύξηση του ΑΕΠ κατά 1,4 π.μ. Επίσης, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών που ήταν μειωμένες κατά -2,8% στο 1 ο 6μηνο. 10, θα είναι αυξημένες, σύμφωνα με το Προσχέδιο, κατά 1,3% το 2010 ως σύνολο. Αυτό σημάνει σημαντική αύξησή τους κατά τουλάχιστον 6,0% στο 2 ο 6μηνο. 10. Αντίθετα, η πτώση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών θα είναι μεγαλύτερη στο 2 ο 6μηνο. 10. Με βάση τα ανωτέρω, αν η πτώση της ιδιωτικής κατανάλωσης δεν ξεπεράσει το -4,5% σε ετήσια βάση στο 2 ο 6μηνο. 10, έναντι -1,3% στο 1 ο 6μηνο. 10, τότε η πτώση του ΑΕΠ το 2010 ως σύνολο δεν θα ξεπεράσει το -3,0%. Όσον αφορά το 2011, ο Π2011 προβλέπει εισπράξεις από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ-27 ύψους 3,72 δις, έναντι 2,85 δις το Επίσης, οι δαπάνες του ΠΔΕ θα είναι ελαφρά μόνο μειωμένες έναντι του 2010 κατά -3,3%. Από την άλλη πλευρά, η Κυβέρνηση έχει ήδη υπογράψει σημαντικές διεθνείς συμφωνίες (Κατάρ, Κίνα, κ.ά.) για επενδύσεις στην Ελλάδα, ενώ πολλά επενδυτικά προγράμματα παραμένουν απραγματοποίητα από το Τα δεδομένα αυτά δεν είναι συμβατά με την υπόθεση ότι οι επενδύσεις στην Ελλάδα θα μειωθούν και πάλι κατά -7,0% το 2011 (ή κατά -11,5% που προβλέπει το ΔΝΤ), μετά την τεράστια πτώση τους κατά -7,8% το 2008, κατά -13,9% το 2009 και κατά -16,5% στο 1 ο 6μηνο. 10. Αλλά αν υποθέσουμε ότι οι επενδύσεις θα μειωθούν πράγματι κατά -7,0% και εάν η τελική κατανάλωση μειωθεί κατά -5,1%, όπως προβλέπουν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Υπ. Οικονομικών, τότε η πτώση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών το 2011 θα είναι πολύ μεγαλύτερη από το -6,6%. Εκτέλεση του Προϋπολογισμού του 2010: Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις πραγματοποιήσεων του Π2010 που περιλαμβάνονται στο Προσχέδιο του Π2011, η πτώση του ελλείμματος της γενικής Κυβέρνησης στο 7,8% του ΑΕΠ το 2010 προσδιορίσθηκε από τις ακόλουθες εξελίξεις: Τα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού (ΤΠ) εκτιμώνται τώρα ότι θα ανέλθουν στα 52,7 δις και θα είναι αυξημένα κατά 8,7% σε ετήσια βάση έναντι προβλέψεων του Μνημονίου για αύξησή τους κατά 13,7%. Η υστέρηση των καθαρών εσόδων κατά 2,45 δις το 2010 οφείλεται σύμφωνα με το Προσχέδιο στα ακόλουθα: α) Στην υστέρηση των εσόδων από τον ΦΠΑ κατά 1,5 δις σε σχέση με τις προβλέψεις του Μνημονίου. Μάλιστα, τα έσοδα αυτά εκτιμάται τώρα ότι θα αυξηθούν μόνο κατά 5,8% έναντι του 2009, όπου είχαν μειωθεί κατά -9,1%. Δηλαδή, τα έσοδα από του ΦΠΑ θα είναι μειωμένα το 2010 κατά 700 εκατ. έναντι του 2008, παρά την αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ κατά 5 ποσοστιαίες μονάδες. Είναι εμφανές ότι η μεγάλη φοροδιαφυγή στον τομέα αυτό, η οποία έλαβε πολύ μεγάλες διαστάσεις το 2009, επεκτάθηκε περαιτέρω και το β) Οι απώλειες εσόδων σε σχέση με τις εκτιμήσεις του Μνημονίου από τον φόρο περιουσίας εκτιμώνται στα 200 εκατ. και από το φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων στα 500 εκατ. γ) Επίσης, από τους άμεσους φόρους ειδικών κατηγοριών θα εισπραχθούν τελικά 300 εκατ. λιγότερα από τα προϋπολογισθέντα. Τέλος, μειωμένα ήταν τα έσοδα και από το τέλος ταξινόμησης οχημάτων λόγω της μεγάλης πτώσης των πωλήσεων αυτοκινήτων. Αντίθετα, αναμένεται αύξηση των εισπράξεων από τους άμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών (ΠΟΕ) κατά 330 εκατ. περίπου (έναντι των εκτιμήσεων του Μνημονίου) έτσι ώστε να ανέλθουν στα ίδια με τα περυσινά επίπεδα. Στα έσοδα αυτά συμπεριλαμβάνονται τα έσοδα από την περαίωση ύψους 700 εκατ. το Μια αξιοσημείωτη εξέλιξη το 2010 είναι το γεγονός ότι οι επιστροφές φόρων διαμορφώνονται στα 5,1 δις, κατά 3,0% υψηλότερα από το 2009 και κατά 40% υψηλότερα από το 2008, παρότι τόσο οι εισπράξεις από τον ΦΠΑ και από τους άμεσους φόρους νομικών προσώπων και επίσης οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών και οι επιχειρηματικές επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ήταν σημαντικά μειωμένες το 2009 και το 2010 έναντι του Οι πρωτογενείς δαπάνες του ΤΠ εκτιμάται τώρα ότι θα διαμορφωθούν 52,98 δις το 2010, έναντι 59,49 δις το 2009, σημειώνοντας αξιοσημείωτη πτώση κατά -10,9%, έναντι τεράστιας αύξησής τους κατά 17,9% το 2009 και έναντι πρόβλεψης της Κυβέρνησης μετά τα μέτρα του Μαΐου 2010 για πτώση τους κατά -5,8%. Αυτή η πτώση των πρωτογενών δαπανών του ΤΠ οφείλεται κυρίως στη μεγάλη πτώση των δαπανών για μισθούς και συντάξεις του δημοσίου κατά 10%, και επίσης στην πτώση των επιχορηγήσεων των ασφαλιστικών Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 2

3 ταμείων κατά -14,7%. Επίσης, σημειώνεται η πτώση των δαπανών των νοσοκομείων κατά 9,6% και των καταναλωτικών δαπανών της κεντρικής κυβέρνησης κατά -18,4%. Η σημασία της δημοσιονομικής προσαρμογής που επιτυγχάνεται το 2010 αυξάνει από το γεγονός ότι αυτή οφείλεται κυρίως στη σημαντική μείωση των πρωτογενών δαπανών του ΤΠ, η εκρηκτική αύξηση των οποίων στα προηγούμενα έτη σε συνδυασμό με την έξαρση της φοροδιαφυγής οδήγησαν στη δημοσιονομική εκτροπή. Είναι δε αξιοσημείωτο ότι η εκ βάθρων μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος της χώρας και η αναδιάρθρωση του δημόσιου τομέα που είναι σε εξέλιξη συμβάλλουν στην αποτροπή των αποσταθεροποιητικών τάσεων των πρωτογενών δαπανών του ΤΠ και στα επόμενα έτη. Οι δαπάνες για τόκους εκτιμώνται, όπως αναμενόταν, στα 13,2 δις το 2010, έναντι 12,33 δις το Στον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) σημειώθηκε αύξηση των εσόδων στα 3,01 δις το 2010, από 2,04 δις το 2009, με υστέρηση κατά 200 εκατ. περίπου έναντι των εκτιμήσεων του Μνημονίου.. Όσον αφορά στις δαπάνες του ΠΔΕ εκτιμάται ότι θα ανέλθουν τελικά στα 9,0 δις το 2010 και με αυτή την υπόθεση το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης διαμορφώνεται στο 7,8% του ΑΕΠ κατά το τρέχον έτος. Ωστόσο, η χαμηλή απορρόφηση των πόρων του ΠΔΕ έως το τέλος Σεπτ. 10 μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση των δαπανών του ΠΔΕ στα 8,2 δις το 2010, πράγμα που θα συμβάλει σε μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης σε επίπεδα κάτω του 7,5% του ΑΕΠ. Τέλος, όσον αφορά τους λογαριασμούς προσαρμογής της κεντρικής κυβέρνησης στη γενική κυβέρνηση σημειώνονται τα ακόλουθα: Το 2010 οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα μειώθηκαν στα 1,1 δις, από 2,7 δις που προέβλεπε το Μνημόνιο, ενώ προστέθηκαν αναλήψεις χρέους (καταπτώσεις εγγυήσεων του δημοσίου) ύψους 1,46 δις που επιβαρύνουν το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης. Με αυτά τα δεδομένα, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης το 2010 διαμορφώθηκε στο 7,8% του ΑΕΠ έναντι 8,1% που προέβλεπε το Μνημόνιο. Ο Προϋπολογισμός του 2011: Καθαρά έσοδα του ΤΠ: Μετά τις εξελίξεις όσον αφορά την μη ικανοποιητική είσπραξη των καθαρών εσόδων του ΤΠ το 2010, η αύξηση αυτών των εσόδων το 2011 εκτιμάται στο 6,9%, ως ακολούθως: α) Τα έσοδα από τον ΦΠΑ εκτιμάται ότι θα αυξηθούν κατά 10,2% το 2011 (δηλαδή κατά 1,78 δις) με είσπραξη 1,0 δις επιπλέον λόγω της αύξησης των συντελεστών το 2010 και 1,0 δις επιπλέον λόγω της αύξησης των χαμηλών συντελεστών του ΦΠΑ από της αρχές του Ωστόσο, η αύξηση των εσόδων από το ΦΠΑ θα επιτευχθεί μόνο αν σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην προσπάθεια μείωσης της φοροδιαφυγής στον τομέα αυτό, πράγμα που δεν έγινε το β) Αύξηση των εσόδων από τους φόρους περιουσίας κατά 41,9% (στα 965 εκατ.), μετά την αποτυχία είσπραξης των ελάχιστων εσόδων που είχαν προγραμματισθεί από τον φόρο αυτό στα προηγούμενα 4-έτη. Η υπέρμετρα υψηλή φορολογική επιβάρυνση μόνο της μεγάλης ακίνητης περιουσίας καταλήγει να επιβαρύνει μόνο τους ελάχιστους συνεπείς φορολογούμενους (οι οποίοι ήδη έχουν επιβαρυνθεί πολλαπλά και από άλλες φορολογικές επιβαρύνσεις), ενώ οι υπόλοιποι κάτοχοι σημαντικής περιουσίας αποφεύγουν τον φόρο μέσω φοροαποφυγής ή φοροδιαφυγής. Αντί της εφαρμογής αποτελεσματικών και αποδοτικών συστημάτων φορολόγησης σε αυτόν τον τομέα, εξακολουθεί να κυριαρχεί η ιδεολογική προκατάληψη και ο άκρατος λαϊκισμός. γ) Πτώση των άμεσων φόρων ΠΟΕ το 2011 κατά -11.9%, στα 2,4 δις, παρά το ότι συμπεριλαμβάνουν έσοδα από την πρόσφατη περαίωση παλαιών φορολογικών υποθέσεων ύψους 600 εκατ. (λιγότερα κατά 100 εκατ. έναντι του 2010). Τα στοιχεία αυτά δείχνουν ότι δεν υπάρχει ουσιαστική πρόοδος στον τομέα της είσπραξης των βεβαιωμένων ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων του δημοσίου, που υπερέβαιναν τα 30 δις στο τέλος του 2009, ούτε στον τομέα της κανονικής εκκαθάρισης και επιβολής των αναλογούντων φόρων των εκατοντάδων χιλιάδων εκκρεμών φορολογικών υποθέσεων από το 2000 έως το δ) Νέα μεγάλη πτώση κατά -18,3% αναμένεται στην είσπραξη άμεσων φόρων νομικών προσώπων (λόγω και της μείωσης των φορολογικών συντελεστών), μετά την πτώση τους κατά -12,5% το ε) Αύξηση του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων κατά 6,6%, μετά τη μεγάλη πτώση του κατά -5,6% το Στον τομέα αυτό η Κυβέρνηση ευελπιστεί να εισπράξει επιπλέον το εκατ. από το λογιστικό προσδιορισμό των εισοδημάτων των ελεύθερων επαγγελματιών, 700 εκατ. από την απόδοση των αντικειμενικών κριτηρίων φορολόγησης, 150 εκατ. από την φορολόγηση των παροχών εις είδος, κ.ά. Τέλος, στ) στους λοιπούς άμεσους φόρους προβλέπεται πτώση κατά -4,7% το 2011, μετά τη μεγάλη αύξησή τους κατά 49% το Σε αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνεται η νέα έκτακτη εισφορά στις κερδοφόρες επιχειρήσεις το 2009, από την οποία η Κυβέρνηση ευελπιστεί να εισπράξει επιπλέον 1,0 δις. Το μέτρο αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα υπέρμετρης φορολογικής επιβάρυνσης των κατ εξοχήν παραγωγικών επιχειρήσεων της χώρας, η οποία τους επιβάλλεται παρά τις εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις που οι επιχειρήσεις αυτές υφίστανται από την ύφεση στην οικονομία και από την πιστωτική ασφυξία που τους επιβάλλει αυτή η ίδια η αφερεγγυότητα του Δημοσίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ τα ποσά που το κράτος επιδιώκει να εισπράξει από τη μείωση της τεράστιας φοροδιαφυγής είναι εξαιρετικά χαμηλά, η είσπραξη ενός επιπλέον δισεκατομμυρίου Ευρώ από τις πιο πολύτιμες, και ήδη υπερφορολογημένες, επιχειρήσεις στη χώρα δεν φαίνεται να θεωρείται από την Κυβέρνηση ως μεγάλο πρόβλημα. Συνολικά, τα μέτρα αύξησης των καθαρών εσόδων το 2011 έχουν εκτιμηθεί σε 6,7 δις, αλλά η αύξηση των καθαρών εσόδων στον Π2011 δεν ξεπερνά τα 3,67 δις. Γενικά, η αύξηση των εσόδων εξακολουθεί να πραγματοποιείται με την αύξηση των εμμέσων Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 3

4 φόρων και την υπερ-φορολόγηση των συνεπών φορολογουμένων και των κατ εξοχήν παραγωγικών επιχειρήσεων με εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις στην οικονομία. Η αναγκαία διεύρυνση της φορολογικής βάσης παραμένει το ζητούμενο ακόμη και σήμερα που η χώρα μας αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στην ιστορία της. Πρωτογενείς δαπάνες του ΤΠ: Εκτιμάται ότι θα μειωθούν περαιτέρω κατά -2,1% και το 2011, κυρίως λόγω των επιπτώσεων των μέτρων μείωσής τους που ελήφθησαν το Σημειώνεται η περαιτέρω πτώση των μισθών και των συντάξεων του δημοσίου κατά -1,4% και η νέα πτώση των επιχορηγήσεων στα ασφαλιστικά ταμεία κατά -4,2%. Επίσης, οι επιχορηγήσεις των διαφόρων (συγκοινωνιακών και άλλων) φορέων του δημοσίου αναμένεται να μειωθούν κατά -5,9% το 2011 και πολύ περισσότερο τα επόμενα έτη με την αναδιάρθρωση αυτών των φορέων και με την δραστική αλλαγή της επιχειρηματικής τους στρατηγικής. Τέλος, και οι καταναλωτικές δαπάνες του δημοσίου αναμένεται να σημειώσουν νέα πτώση κατά -10,7% το Δαπάνες για τόκους: Είναι αξιοσημείωτο ότι η μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στο 7,0% του ΑΕΠ το 2011 εκτιμάται παρά το ότι οι δαπάνες για τόκους προγραμματίζονται να είναι αυξημένες το 2011 στα 15,8 δις, δηλαδή υψηλότερες κατά 1,1% του ΑΕΠ σε σχέση με το Η υπόθεση αυτή προφανώς αντικατοπτρίζει την επιδίωξη για αυξημένη προσφυγή του δημοσίου στις αγορές το 2011 πιθανώς με σχετικά βραχυπρόθεσμους τίτλους και υψηλά επιτόκια. Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό ότι οι πληρωμές τόκων το 2011 θα διαμορφωθούν τελικά σε χαμηλότερα επίπεδα με πτωτικές επιπτώσεις στο έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης. ΠΔΕ: Η Κυβέρνηση εκτιμά ότι τα έσοδα του ΠΔΕ θα ανέλθουν στα 3,92 δις το 2011 και θα αποτελούν κυρίως εισπράξεις από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ-27. Σημειώνεται ότι η Κυβέρνηση έχει ως στόχο να αυξήσει το ποσοστό απορρόφησης των πόρων από τα διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο 15% στο τέλος του 2010, από 8,0% που ήταν στο τέλος Ιουλίου 10. Επίσης επιδιώκεται η αύξηση του ποσοστού απορρόφησης στο 35% στο τέλος του Όσον αφορά τις δαπάνες του ΠΔΕ, για το 2011 προγραμματίζονται στα 8,7 δις και με αυτή την υπόθεση το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης εκτιμάται στο 7,0% του ΑΕΠ. Λογαριασμοί Προσαρμογής στη Γενική Κυβέρνηση: Το 2011 οι δαπάνες για εξοπλιστικά προγράμματα ανέρχονται στα 1,4 δις, ενώ οι αναλήψεις χρεών κρατικών επιχειρήσεων από τη γενική κυβέρνηση (καταπτώσεις εγγυήσεων του δημοσίου) ανέρχονται στα 2,16 δις. Με αυτά τα δεδομένα το έλλειμμα του 2011 διαμορφώνεται στο 7,0% του ΑΕΠ. Θα πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι οι καταπτώσεις εγγυήσεων του δημοσίου σε τράπεζες και άλλους οργανισμούς των άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχονται σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από ότι στην Ελλάδα και αυξάνουν υπέρμετρα το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης. Αρκεί να σημειωθεί ότι το έλλειμμα της Ιρλανδίας το 2010 εκτιμάται τώρα στο 32% του ΑΕΠ, από 12% του ΑΕΠ περίπου που ήταν η προηγούμενη εκτίμηση, ακριβώς εξαιτίας της κατάπτωσης των εγγυήσεων του Ιρλανδικού δημοσίου προς τις τράπεζες της χώρας αυτής. Ανάλογες προσαρμογές σε μικρότερο βαθμό γίνονται και στις άλλες χώρες της ΕΕ-27. Τέλος, όπως προαναφέρθηκε οι ανωτέρω εκτιμήσεις για τα δημόσια οικονομικά της χώρας το 2010 και το 2011 γίνονται με την υπόθεση ότι το πραγματικό ΑΕΠ της Ελλάδος θα μειωθεί κατά -4,0% το 2010 και κατά -2,6% το Επίσης, το ονομαστικό ΑΕΠ εκτιμάται τώρα ότι θα μειωθεί κατά -0,5% το 2010 και κατά -1,3% το Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα μειωθεί ακόμη περισσότερο εάν η πτώση του πραγματικού ΑΕΠ είναι μικρότερη τόσο το 2010 όσο και το 2011 και εάν η αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ είναι θετική Λιανικές Πωλήσεις: Ο γενικός δείκτης όγκου των πωλήσεων στο λιανικό εμπόριο (εκτός των καυσίμων και των λιπαντικών αυτοκινήτων) παρουσίασε μείωση κατά -9,7% σε ετήσια βάση τον Ιούλ. 10, από -9,9% τον Ιούλ. 09. Κατά συνέπεια ο δείκτης όγκου λιανικών πωλήσεων (εκτός των καυσίμων και των λιπαντικών αυτοκινήτων) στο 7μηνο. 10 υποχώρησε κατά -1,6% σε ετήσια βάση, έναντι της μεγάλης πτώσης του στο 7μηνο. 09 κατά -11,2% σε ετήσια βάση. Ετήσιες Ποσοστιαίες Mεταβολές τoυ Mέσου Δείκτη Όγκου Λιανικών Πωλήσεων Κατηγορίες Καταστημάτων Ιαν.-Ιούλ.'10 Ιαν.-Ιούλ.'09 Μεγάλα Kαταστήματα Tροφίμων -0,7-7,4 Πολυκαταστήματα -11,4-8,3 Τρόφιμα-Ποτά-Καπνός 0,1-3,0 Φαρμακευτικά-Καλλυντικά 5,9-1,0 Ένδυση-Υπόδηση -7,1 4,1 Έπιπλα-Ηλεκτρ. Είδη -4,9-20,5 Βιβλία-Χαρτικά-Λοιπά είδη -1,5-28,3 Γενικός Δείκτης Όγκου -1,3-13,8 Γενικός Δείκτης Όγκου εκτός Καυσίμων και Λιπαντικών -1,6-11,2 Πηγή: ΕΛ. ΣΤΑΤ. Όσον αφορά τις κύριες κατηγορίες καταστημάτων, στο 7μηνο. 10, ο όγκος των πωλήσεων στα καταστήματα ειδών διατροφής μειώθηκε κατά 0,8% σε ετήσια βάση, έναντι πτώσης του κατά -7,1% στο 7μηνο. 09, ενώ ο όγκος των πωλήσεων των λοιπών καταστημάτων (εκτός των καταστημάτων ειδών διατροφής, καυσίμων και λιπαντικών αυτοκινήτων) σημείωσε μείωση κατά -2,5% σε ετήσια βάση, έναντι πτώσης του κατά -14,7% στο 7μηνο. 09. Όπως προκύπτει από τον Πίνακα, ο δείκτης όγκου των πωλήσεων παρουσίασε στο 7μηνο. 10 σημαντική μείωση στα πολυκαταστήματα (-11,4%) και στα καταστήματα ένδυσης-υπόδησης (-7,1%), ενώ ήταν μικρή η μείωση του όγκου των πωλήσεων στον κλάδο βιβλίων-χαρτικών (-1,5%). Δείκτες Εμπιστοσύνης Επιχειρήσεων (ΙΟΒΕ): Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ΙΟΒΕ) υποχώρησε οριακά τον Σεπτ. 10 στο 66,6 (1990- Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 4

5 2008=100) από 67,9 τον Αύγ. 10 και 75,7 τον Σεπτ. 09. Όσον αφορά τα συνθετικά στοιχεία του δείκτη, άνοδος του οικονομικού κλίματος σημειώθηκε στη Βιομηχανία και οριακή αύξηση στις Υπηρεσίες και το Λιανικό Εμπόριο, ενώ στις Κατασκευές σημειώθηκε πτώση των προσδοκιών όπως και στην Καταναλωτική Εμπιστοσύνη. Σημειώνεται ότι ο δείκτης του οικονομικού κλίματος στην ΕΕ-27 αυξήθηκε οριακά τον Σεπτ. 10 (Σεπτ. 10: 103,4, Αύγ. 10: 103,1) και περισσότερο στη ΖτΕ (Σεπτ. 10: 103,2, Αύγ. 10: 102,3) και διαμορφώνονται πλέον σε επίπεδο κατά πολύ υψηλότερο του 2009 (ΕΕ-27: Σεπτ. 09: 87,0, ΖτΕ: Σεπτ. 09: 86,7). Πιο αναλυτικά: α) Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη Βιομηχανία αυξήθηκε τον Σεπτ. 10 στο 78,4- για 4 ο διαδοχικά μήνα-(αυγ. 10: 76,9, Ιούν. 10: 75,8) και διαμορφώθηκε σε επιπέδου λίγο μικρότερο του Σεπτ. 09 (80,4) και πάνω από τον μέσο όρο του 2009 (72,1). Η βελτίωση του δείκτη τον Σεπτ. 10 οφείλεται κυρίως: 1) Στη βελτίωση των προσδοκιών αναφορικά με τις πωλήσεις στους προσεχείς 3-4 μήνες (Σεπτ. 10: -2, Αύγ. 10: -4). 2) Στη μείωση των αποθεμάτων έτοιμων προϊόντων (Σεπτ. 10: +12, Αύγ. 10: +14). 3) Στην άνοδο του δείκτη υπευθύνων προμηθειών (PMI) (Σεπτ. 10: 44,7, Αύγ. 10: 43,0) και 4) στη βελτίωση των προσδοκιών σχετικά με την ανταγωνιστική θέση των βιομηχανικών επιχειρήσεων. β) Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις Κατασκευές μειώθηκε σημαντικά στο 35,5 τον Σεπτ 10 από 48,0 τον Αύγ. 10 και 67,6 τον Σεπτ. 09. Η πτώση του δείκτη προήλθε από τη μείωση των προσδοκιών στο σύνολο των Ιδιωτικών Κατασκευών (Σεπτ. 10: 47,4, Αύγ. 10: 54,7) και ειδικότερα στην κατασκευή Κατοικιών (Σεπτ. 10: 26,7, Αύγ. 10: 35,9) και «Λοιπών Ιδιωτικών Κτιρίων» (Σεπτ. 10: 53,6, Αύγ. 10: 59,5). Σε πολύ χαμηλό επίπεδο σχηματίσθηκαν και οι προσδοκίες στην κατασκευή δημοσίων έργων (Σεπτ. 10: 30,8, Αύγ. 10: 45,5). γ) Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στο Λιανικό Εμπόριο, αυξήθηκε οριακά στο 53,4 τον Σεπτ. 10 από 53,2 τον Αύγ. 10 και 91,4 τον Σεπτ. 09. Ειδικότερα: Ο δείκτης προσδοκιών στα «Τρόφιμα-Ποτά-Καπνός», αυξήθηκε τον Σεπτ. 10 στο 77,4 από 72,3 τον Αύγ. 10, έναντι ωστόσο 87,3 τον Σεπτ. 09. Άνοδος σημειώθηκε και στις επιχειρηματικές προσδοκίες στον κλάδο «Οχήματα-Ανταλλακτικά» παραμένοντας, εντούτοις, σε πολύ χαμηλό επίπεδο (Σεπτ. 10: 39,8, Αύγ. 10: 36,2, Σεπτ. 09: 99,9). Στα «Πολυκαταστήματα», ο δείκτης εμπιστοσύνης σημείωσε νέα υποχώρηση (Σεπτ. 10: 69,0, Αύγ. 10: 74,0, Σεπτ. 09: 105,0). Μείωση του δείκτη εμπιστοσύνης καταγράφηκε και στον κλάδο «Υφάσματα-Ένδυση-Υπόδηση» (Σεπτ. 10: 64,8 Αύγ, 10: 71,5 Σεπτ. 09: 94,0). Πτώση επίσης παρουσίασαν και οι προσδοκίες στα είδη «Οικιακού Εξοπλισμού» (Σεπτ. 10: 40,6, Αύγ. 10: 59,4, Σεπτ. 09: 76,7). δ) Ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις Υπηρεσίες, παρουσίασε μικρή μείωση (Σεπτ. 10: 66,7, Αύγ. 10: 67,0, Σεπτ. 09: 68,4). Βελτιώθηκαν ωστόσο οι προοπτικές για το επόμενο 3μηνο του έτους (Σεπτ. 10: -11,7, Αυγ. 10: -13,5, Ιούλ. 10: - 16,9). Αναφορικά με τους τουριστικούς δείκτες εμπιστοσύνης, στα «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια» σημειώθηκε σημαντική άνοδος (Σεπτ. 10; 82,6, Αύγ. 10: 73,7). ε) Ο δείκτης εμπιστοσύνης καταναλωτών επιδεινώθηκε (Σεπτ. 10: -67, Αύγ. 10: -61, Σεπτ. 09: -39). Ειδικότερα πτώση σημείωσαν οι προσδοκίες των νοικοκυριών για την οικονομική τους κατάσταση, την προοπτική απασχόλησης και την πρόθεση σημαντικών αγορών στο προσεχές 12μηνο, ενώ αυξήθηκε το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνει ότι «μόλις τα βγάζει πέρα» (Σεπτ. 10: 27%, Αύγ. 10: 24%). Η Τουριστική Κίνηση το 2009 και 2010: Σύμφωνα με τα οριστικά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, οι αφίξεις των αλλοδαπών τουριστών (στα παντός τύπου ξενοδοχειακά καταλύματα και κάμπινγκ), διαμορφώθηκαν το 2009 σε 8.542,3 χιλ., έναντι 8.657,8 χιλ. το 2008 σημειώνοντας μικρή μείωση κατά -1,2% ποσοστό εμφανώς ποσοστό κατώτερο του αρχικώς αναμενομένου σε διψήφια έκταση. Περιορισμένη ήταν και η δαπάνη ανά διανυκτέρευση (2009: 9,5 ημέρες, 2008: 9,6 ημέρες, 2007: 10,0 ημέρες), όπως και η μέση διάρκεια παραμονής (2009: 9,5 ημέρες, 2008: 9,6 ημέρες, 2007: 10,0 ημέρες). Το κύριο ρεύμα των τουριστών προέρχεται από την ΕΕ-27 (2009: 72,9%, 2008: 72,0%) και ιδίως από τη Γερμάνια (2009: 13,6%, 2008: 13,7%), την Μ. Βρετανία (2009: 12,2%, 2008: 12,0%), την Ιταλία (2009: 7,3%, 2008: 7,4%), τις Σκανδιναβικές χώρες (2009: 8,1%, 2008: 7,8%), τη Γαλλία (2009: 9,0%, 2008: 8,1%), τις Κάτω Χώρες (2009: 7,0%, 2008: 7,3%) και τις ΗΠΑ (2009: 6,7%, 2008: 7,2%). Παρά τη μικρή υποχώρηση των αφίξεων του αλλοδαπού τουρισμού, ο εγχώριος τουρισμός παρουσίαζε σημαντική άνοδο κατά +5,6% (2009: χιλ., 2008: 7.127,2 χιλ.). Οι παραπάνω εξελίξεις δείχνουν ότι ο ελληνικός τουρισμός διαθέτει ικανοποιητικές βάσεις και δύναται να αντιμετωπίζει με σχετικά μικρές απώλειες ακόμη και μεγάλες κρίσεις όπως αυτή του Η εμπειρία του δύσκολου 2009 οφείλει να αποτελέσει οδηγό για την χάραξη της ενδεδειγμένης πολιτικής κυρίως από τις ίδιες τις τουριστικές επιχειρήσεις προς την κατεύθυνση της: α) περαιτέρω σημαντικής βελτίωσης της ποιότητας των προσφερόμενων τουριστικών υπηρεσιών από την Ελλάδα, β) καλύτερης οργάνωσης της προσφοράς τουριστικών υπηρεσιών στις τουριστικές περιοχές της χώρας, καθώς και γ) της περαιτέρω ενίσχυσης της Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 5

6 επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας των εγχώριων επιχειρήσεων του τουρισμού, για την αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση των σημαντικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας μας στον τομέα αυτό. Επισημαίνεται ότι η Ελλάδα το 2005 ως και το 2007 κατείχε την υψηλότερη τουριστική δαπάνη ανά άφιξη, με την Ισπανία και την Ιταλία να είναι κοντά και τις άλλες συγκρινόμενες χώρες σημαντικά να ακολουθούν. Αυτό, μεταξύ άλλων, εσήμαινε ότι καί μεγάλη ήταν η μέση διάρκεια παραμονής στη χώρα καί ότι οι τιμές των παρερχομένων υπηρεσιών ήσαν σχετικά υψηλές. Οι εξελίξεις το 2008 και το 2009 υποδεικνύουν ενδείξεις συγκράτησης της μέσης τουριστικής δαπάνης στην Ελλάδα (που είναι πλέον η τρίτη υψηλότερη) και υποδηλώνει συγκράτηση των τιμών ή/και αύξηση του τουριστικού τύπου all inclusive. Η τουριστική κίνηση εξελίσσεται το 2010 ευνοϊκότερα του αναμενομένου. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, οι αφίξεις αλλοδαπών τουριστών αυξήθηκαν τον Αύγ. 10 κατά +0,5% σε ετήσια βάση (Ιούλιος. 10: +2,4%), έναντι μείωσής τους κατά -6,3% τον Αύγ. 09. Συνολικά στο 8μηνο. 10 σημειώθηκε ελαφρά μείωση του αριθμού των αφίξεων κατά -0,1% σε ετήσια βάση (8μηνο. 10: 9.535,8 χιλ. άτομα), έναντι όμως πτώσης κατά -7,6% σε ετήσια βάση στο 8μηνο. 09. Σημειώνεται ότι ο παγκόσμιος τουρισμός παρουσίασε σημαντική αύξηση κατά 7,0% σε ετήσια βάση στο 1 ο 6μηνο. 10. Για το έτος ως σύνολο εκτιμάται ότι η διεθνής τουριστική κίνηση εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 4% περίπου, έπειτα από πτώση της κατά -4,2% που σημείωσε το 2009, ενώ στην Ελλάδα, αναμένεται αύξηση των αφίξεων ξένων τουριστών το 2010 κατά 2,0% περίπου. Θετικά για το τουριστικό ρεύμα του υπολοίπου του 2010 αλλά και για τους πρώτους μήνες του 2011 προϊδεάζει η ευνοϊκή εξέλιξη των επιχειρηματικών προσδοκιών στα «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια» (ΙΟΒΕ) που αυξήθηκαν τον Σεπτ. 10 στο 82,6 ( =100) από 73,7 τον Αύγ. 10. Πληρότητες Ξενοδοχείων Αττικής (Ιούλ. 10) Κατηγορία Πληρότητα 2010 Πληρότητα * 64,4% 70,2% 4* 65,0% 70,4% 3* 66,1% 73,4% 2* 50,7% 55,6% Πηγή: Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών - Αττικής Όσον αφορά τους δείκτες της ταξιδιωτικής δαπάνης, η μέση δαπάνη των ξένων τουριστών ανά ταξίδι διαμορφώθηκε στο 1 ο 6μηνο. 10 σε 612,5 από 642,0 στο 1 ο 6μηνο. 09 όπως και η μέση διάρκεια παραμονής αυξήθηκε που στο 1 ο 6μηνο. 10 σε 9,4 ημέρες από 8,9 ημέρες στο 1 ο 6μηνο. 09. Τέλος, σημειώνεται ότι στην περίοδο οι εισπράξεις από τον εξωτερικό τουρισμό ανήλθαν κατά μέσο όρο στο 4,3% του ΑΕΠ ετησίως. Τέλος, όσον αφορά τον βαθμό πληρότητας στα ξενοδοχεία της Αττικής βλ. Πίνακα. Εξέλιξη των Καταθέσεων στην Οικονομία: Οι καταθέσεις των κατοίκων Ελλάδος (επιχειρήσεων και νοικοκυριών) μειώθηκαν τον Αύγ. 10 κατά -9,9% (Ιούλ. 10:-9,5%) σε ετήσια βάση (μείωση κατά 23,3 δις από τον Αύγ. 09 και 24,9 δις από τον Δεκ. 09), έναντι αύξησης τους κατά +10,7% σε ετήσια βάση τον Αύγ. 09. Ωστόσο, εντός του Αύγ. 10 οι καταθέσεις ιδιωτών σημείωσαν άνοδο κατά 0,4%, έναντι μείωσης κατά -2,0% και -1,5% τον Ιούλιο και Ιούνιο 10 αντίστοιχα σε μηνιαία βάση. Σημειώνεται ότι οι ιδιωτικές καταθέσεις είχαν παρουσιάσει άνοδο κατά +4,6% το 2009 και σημαντική αύξηση κατά 15,2% το 2008 και κατά 13,8% το Ως προς τις επιμέρους κατηγορίες των ιδιωτικών καταθέσεων σημειώνεται ότι τον Αύγ. 10: 1) Οι καταθέσεις ταμιευτηρίου μειώθηκαν κατά -4,8% σε ετήσια βάση, έναντι αύξησής τους κατά 8,2% τον Αύγ. 09 και κατά +12,6% το 2009, μετά την πτώση τους κατά -8,5% το 2008 και -5,5% το Σε μηνιαία όμως βάση μειώθηκαν κατά -0,6% τον Αύγ. 10, έναντι μειώσεων -1,1% και -2,1% τον Ιούλιο και Ιούνιο 10 αντίστοιχα. Τα επιτόκια των καταθέσεων του ταμιευτηρίου διαμορφώνονται σε σχετικά χαμηλό επίπεδο ως προς του 2008 και 2009 (2008: 1,17%, 2009: 0,56%, Δεκ. 09: 0,37%, Ιούλ. 10: 0,38%, Αύγ. 10: 0,39% ). 2) Οι καταθέσεις όψεως μειώθηκαν κατά -9,0%, έναντι ανόδου κατά 14,4% τον Αύγ. 09 (2009:+20,6%, 2008:-12,8%, 2007:+6,3%), λόγω κυρίως της έλλειψης ρευστότητας των επιχειρήσεων. 3) Οι καταθέσεις προθεσμίας μειώθηκαν επίσης σημαντικά κατά -12,6%, έναντι μικρής ανόδου +0,5% τον Αύγ. 09 (2009:-1,8%, 2008:+40,0%, 2007:+37%). Τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων παρουσιάζουν από τον Δεκ. 09 αισθητή άνοδο (έως 1έτος: Δεκ. 09: 2,10%, Ιούλ. 10: 3,71% από 1-2 έτη: Δεκ. 09: 2,39%, Ιούλ. 10: 3,44%, Αύγ. 10: 3,55%). Η υποχώρηση των καταθέσεων στο 8μηνο. 10 εξηγείται σε μεγάλο βαθμό από την εξασθένιση της οικονομικής δραστηριότητας και τη μείωση του διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών το 2010, την επιβράδυνση της πιστωτικής επέκτασης (Δεκ. 08: +15,9%, Δεκ. 09: +4,2%, Ιούλ. 10: +2,3%, Αύγ. 10:+1,5%) και την ανάγκη των επιχειρήσεων για πρόσθετη ρευστότητα, καθώς και από τη μεγάλη μείωση των πραγματικών αποδόσεων των καταθέσεων (λόγω του υψηλού πληθωρισμού το 2010). Παρά τη μικρή υποχώρησή τους στο 8μηνο. 10, οι καταθέσεις όψεως, ταμιευτηρίου και προθεσμίας των κατοίκων συνιστούν το 97% της προσφοράς χρήματος Μ3. Σημειώνεται ότι το σύνολο των ρευστών χρηματοοικονομικών μέσων που συμπεριλαμβάνονται στην προσφορά χρήματος Μ3 Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 6

7 ανήλθε στο 101,9% του ΑΕΠ στο τέλος του 2009, από 98,3% του ΑΕΠ στο τέλος του 2008 και 90,8% του ΑΕΠ στο τέλος του Διεθνής Οικονομία ΗΠΑ: Η αύξηση του ΑΕΠ επιβραδύνθηκε σημαντικά στο 1,7% σε ετησιοποιημένη βάση στο 2 ο 3μηνο. 10, έναντι της αύξησής του κατά 3,7% στο 1 ο 3μηνο. 10 και 5,0% στο 4 ο 3μηνο. 09, επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες για επιβράδυνση της οικονομίας. Οι παράγοντες που προσδιορίζουν την επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ στο 2 ο 3μηνο. 10 συνοψίζονται στους εξής: ΗΠΑ: ΑΕΠ % μεταβολή σε ετησιοποιημένη βάση 2ο 3μηνο '10 τελική εκτίμηση 2ο 3μηνο '10 ενδιάμεση εκτίμηση 1ο 3μηνο '10 4ο 3μηνο '09 ΑΕΠ 1,7 1,6 3,7 5,6 Κατ.Δαπάνη 2,2 2,0 1,9 1,6 Διαρκή Αγαθά 6,8 6,9 8,8 0,4 Επιχ. Επενδύσεις 17,2 17,6 7,8 5,3 Επενδ. σε Κατοικίες 25,7 27,2-12,3 3,8 Εξαγωγές 9,1 9,1 11,4 22,8 Εισαγωγές 33,5 32,4 11,2 15,8 Πηγή: Bureau of Economic Analysis α) Στην πολύ ικανοποιητική αύξηση της ιδιωτικής καταναλωτικής δαπάνης στο 2,2%, από 1,9% στο 1 ο 3μηνο. 10, εξέλιξη σημαντική που αντικατοπτρίζει την τόνωση της εγχώριας ζήτησης. Συνεχίζεται επίσης ο υψηλός ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης διαρκών καταναλωτικών αγαθών κατά 6,8% στο 2 ο 3μηνο. 10, έναντι 8,8% στο 1 ο 3μηνο. 10, ενώ ο ρυθμός αύξησης της κατανάλωσης μη διαρκών καταναλωτικών αγαθών διαμορφώθηκε στο 1,9% στο 2 ο 3μηνο. 10, έναντι 4,2% στο 1 ο 3μηνο. 10. β) Στον τομέα των επενδύσεων, σημειώθηκε η εντυπωσιακή αύξηση των επιχειρηματικών επενδύσεων κατά 17,2% σε ετησιοποιημένη βάση στο 2 ο 3μηνο. 10, από 7,8% στο 1 ο 3μηνο. 10. Εντυπωσιακή επίσης ήταν η αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες κατά 25,7%, από -12,3% στο 1 ο 3μηνο. 10, ωστόσο από νεότερα στοιχεία για την αγορά κατοικίας προβλέπεται συγκρατημένος ρυθμός αύξησης των επενδύσεων το 2 ο 6μηνο. 10. γ) Ωστόσο, η πιο σημαντική εξέλιξη κατά το 2 ο 3μηνο. 10 ήταν η εντυπωσιακή αύξηση των εισαγωγών αγαθών και υπηρεσιών κατά 33,5%, έναντι 11,2% στο 1 ο 3μηνο. 10, ενώ ταυτόχρονα επιβραδύνθηκε ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών στο 9,1% στο 2 ο 3μηνο. 10 από 11,4% στο 1 ο 3μηνο. 10. Η εξέλιξη αυτή είχε ως συνέπεια την σημαντική αρνητική επίπτωση των καθαρών εξαγωγών στην αύξηση του ΑΕΠ στο 2 ο 3μηνο. 10 κατά -3,37 π.μ., έναντι -0,31 π.μ. στο 1 ο 3μηνο. 10, +1,90 π.μ. στο 4 ο 3μηνο. 09 και +1,47 π.μ. στο 2 ο 3μηνο. 09. Επομένως, η ανάπτυξη της οικονομίας των ΗΠΑ στο 1 ο 6μηνο. 10 στηρίχθηκε αποκλειστικά στην δυναμική αύξηση της εγχώριας ζήτησης στις ΗΠΑ, η οποία, ωστόσο, συνέβαλε στη νέα σημαντική άνοδο του ελλείμματος του ισοζυγίου αγαθών και υπηρεσιών των ΗΠΑ και στην εξίσου σημαντική αύξηση των αντίστοιχων πλεονασμάτων των πλεονασματικών χωρών και κυρίως της Γερμανίας, της Ιαπωνίας και άλλων αναπτυσσόμενων πλεονασματικών χωρών κυρίως στη ΝΑ Ασία. Όσον αφορά στις ΗΠΑ, στο 2 ο 6μηνο. 10 αναμένεται: α) επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των επενδύσεων (και ιδιαίτερα των επενδύσεων σε κατοικίες) μετά την εντυπωσιακή αύξησή τους στο 2 ο 3μηνο. 10, β) περαιτέρω επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης και γ) περαιτέρω επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των αποθεμάτων (2 ο 3μηνο. 10: +0,63 π.μ., 1 ο 3μηνο. 10: 2,64 π.μ., 4 ο 3μηνο. 10: 2,83 π.μ.). Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με μια σημαντικά μειωμένη αρνητική επίπτωση των καθαρών εξαγωγών στην αύξηση του ΑΕΠ, οδηγούν στην εκτίμηση ότι η αύξηση του ΑΕΠ θα διαμορφωθεί περίπου στο 1,5% σε ετησιοποιημένη βάση στο 3 ο 3μηνο. 10 και περίπου στο 1,3% σε ετησιοποιημένη βάση στο 4 ο 3μηνο. 10. Με αυτά τα δεδομένα, η αύξηση του ΑΕΠ το 2010 ως σύνολο αναμένεται τώρα στο 2,7%, έναντι της πτώσης του κατά -2,6% το 2009 και κατά -0,04% το Επίσης, χωρίς θετική επίδραση στην αύξηση του ΑΕΠ από τις καθαρές εξαγωγές, η ανάπτυξη στις ΗΠΑ το 2011 δεν αναμένεται να ξεπεράσει το 2,0%, έναντι του 3,5%-4,5% που προβλέπει η FED. Όσον αφορά την ιδιωτική κατανάλωση, ο δείκτης εμπιστοσύνης των καταναλωτών του Thomson Reuters/University of Michigan, υποχώρησε οριακά στο 68,2 τον Σεπτ. 10 από 68,9 τον Αύγ. 10, 67,8 τον Ιούλ. 10 και 76,0 τον Ιούν. 10. Το προσωπικό εισόδημα ενισχύθηκε ελαφρώς τον Αύγ. 10 κατά 0,5% σε μηνιαία βάση από 0,2% τον Ιούλ. 10, ενώ και η προσωπική κατανάλωση αυξήθηκε αντίστοιχα κατά 0,4% (0,2% σε πραγματικές τιμές), όπως και τον προηγούμενο μήνα. Το ποσοστό αποταμίευσης διαμορφώθηκε στο 5,8% τον Αύγ. 10 από 5,7% τον Ιούλ. 10 και 6,0% τον Ιούν. 10 και τον Μάϊο 10. Στον τομέα της παραγωγής, ο δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (ISM) στη μεταποίηση υποχώρησε στο 54,4 τον Σεπτ. 10 από 56,3 τον Αύγ. 10, 55,5 τον Ιούλ. 10 και 56,2 τον Ιούν. 10. Αντίθετα, ο αντίστοιχος δείκτης Chicago PMI ενισχύθηκε στο 60,4 τον Σεπτ. 10 από 56,7 τον Αύγ. 10, 62,3 τον Ιούλ. 10 και 59,1 τον Ιούν. 10. Στην αγορά ακινήτων ο δείκτης επικείμενων πωλήσεων κατοικιών (για τις οποίες υπογραφήκαν συμβόλαια πώλησης) ανήλθε στο 82,3 τον Αύγ. 10 (μηνιαία μτβ: 4,3%, ετήσια μτβ: -20,1%) από 78,9 τον Ιούλ. 10 και 103,0 τον Αύγ. 09. Η βελτίωση του Αυγούστου αντικατοπτρίζει σταθεροποίηση στην εν λόγω αγορά. Οι δαπάνες για κατασκευές σημείωσαν μικρή μη αναμενόμενη αύξηση κατά 0,4% σε μηνιαία βάση τον Αύγ. 10, έναντι μείωσης κατά -1,4% τον Ιούλ. 10. Σε ετήσια βάση, τον Αύγ. 10 οι εν λόγω δαπάνες μειώθηκαν κατά -10,0%. Οι εργοστασιακές παραγγελίες υποχώρησαν τον Αύγ. 10 κατά -0,5% σε μηνιαία βάση, έναντι αύξησης κατά 0,5% τον Ιούλ. 10 και -0,6% τον Ιούν. 10. Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 7

8 Στην αγορά εργασίας, ευνοϊκή εξέλιξη θα πρέπει να θεωρηθεί η μείωση των αιτήσεων για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας των ΗΠΑ, κατά 16 χιλ. άτομα την εβδομάδα που έκλεισε στις στις 453 χιλ., ενώ ο μέσος 4 εβδομάδων διαμορφώθηκε στις 458 χιλ. Ωστόσο, η διαμόρφωση ακόμη των εβδομαδιαίων νέων αιτήσεων για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας σε επίπεδα άνω των 450 χιλ. εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχίες για τη βιωσιμότητα της ανάκαμψης της οικονομίας, δεδομένου ότι η βιώσιμη ανάκαμψη συνδυάζεται με μείωση των εβδομαδιαίων αιτήσεων για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας σε επίπεδα κάτω των 400 χιλ. Ζώνη του Ευρώ: Συνεχίζονται οι ευνοϊκές προοπτικές για την ανάπτυξη της οικονομίας της ΖτΕ, η οποία, βέβαια αναμένεται να είναι περιορισμένη έναντι της υψηλής ανάπτυξης το 2 ο 3μηνο. 10. Ειδικότερα, ο δείκτης Οικονομικού Κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη ΖτΕ βελτιώθηκε περαιτέρω στο 103,2 τον Σεπτ. 10, από το αναθεωρημένο προς τα πάνω 102,3 τον Αύγ. 10, από 101,1 τον Ιούλ. 10 και 99,0 τον Ιούν. 10. Η εξέλιξη αυτή συμβαδίζει με ανάπτυξη κατά 0,5% σε 3μηνιαία βάση το 3 ο 3μηνο. 10. Ωστόσο, στασιμότητα παρουσιάζει ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης στη ΖτΕ που διαμορφώθηκε στο -11 και τον Σεπτ. 10, από -14 τον Ιούλ. 10, εξέλιξη που δείχνει τις ανησυχίες των καταναλωτών για τις μελλοντικές οικονομικές εξελίξεις, καθώς επανήλθαν έντονα τα δημοσιονομικά προβλήματα σχεδόν σε όλες τις χώρες μέλη της ΖτΕ. Επίσης, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στην βιομηχανία βελτιώθηκε περαιτέρω στο -2 τον Σεπτ. 10, από -3 τον Αύγ. 10, παρά τις ανησυχίες των επιχειρηματιών λόγω της ανατίμησης του Ευρώ που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα. Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών στην Μεταποίηση Σεπ. 10 Αύγ. 10 Ιούλιος.'10 Ιούνιος.'10 Μάιο.'10 ΖτΕ 53,7 55,1 56,7 55,6 55,8 Γερμανία 55,1 58,2 61,2 58,4 58,4 Γαλλία 56,0 55,1 53,9 54,8 55,8 Ιταλία 52,6 52,8 54,4 54,3 54,0 Ισπανία 49,6 51,2 51,6 51,2 51,5 Ιρλανδία 48,4 51,1 51,4 51,8 54,1 Πηγή: Reuters Αντίθετα, ο δείκτης PMI στη μεταποίηση της ΖτΕ μειώθηκε στο 53,7 τον Σεπτ. 10 (χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιαν. 10), από 55,2 τον Αύγ. 10, σηματοδοτώντας επιβράδυνση της αύξησης της βιομηχανικής παραγωγής, μετά από ικανοποιητική αύξησή της κατά 2,5% σε 3μηνιαία βάση το 2 ο 3μηνο. 10. Σημειώνεται η πτώση του δείκτη PMI στη μεταποιητική βιομηχανία στη Γερμανία στο 55,1, από 58,2 τον Αύγ. 10, ωστόσο το επίπεδο του δείκτη επιβεβαιώνει την ανάπτυξη στον βιομηχανικό τομέα της Γερμανίας και το 2 ο 6μηνο. 10. Αντίθετα, στη Γαλλία ο δείκτης PMI στη μεταποιητική βιομηχανία ανήλθε στο 56,0 τον Σεπτ. 10, από 55,1 τον Αύγ. 10, λόγω της βελτίωσης του υποδείκτη των νέων παραγγελιών στο 58,0 τον Σεπ. 10. Στην Ιταλία, ο δείκτης διαμορφώθηκε σχεδόν στο ίδιο επίπεδο με τον Αύγ. 10, ενώ πτώση σημειώθηκε στην Ισπανία και την Ιρλανδία σε επίπεδο που σηματοδοτεί πτώση της παραγωγής αλλά και της οικονομικής δραστηριότητας τα επόμενα 3μηνα. Ο δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) στις υπηρεσίες στη ΖτΕ χειροτέρευσε στο 54,1 τον Σεπτ. 10, από 55,9 τον Αύγ. 10, ωστόσο διαμορφώθηκε σε υψηλότερο επίπεδο από την αρχική εκτίμηση, εξέλιξη που δείχνει την ενίσχυση του τομέα των υπηρεσιών και το 2 ο 6μηνο. 10. Επίσης, ενθαρρυντική είναι η διατήρηση του υποδείκτη της απασχόλησης άνω του 50 για 5 ο συνεχή μήνα (Σεπτ. 10: 51,3). Πάντως, ο δείκτης δείχνει την έντονη απόκλιση που υπάρχει μεταξύ των οικονομιών στη ΖτΕ, καθώς ο δείκτης παραμένει αρκετά υψηλότερα του 50,0 στη Γερμανία, τη Γαλλία (όπου ο δείκτης παραμένει στο υψηλότερο επίπεδο της ΖτΕ), αλλά και την Ιταλία, ενώ ο δείκτης μειώθηκε σε επίπεδο που συμβαδίζει με ύφεση στον τομέα των υπηρεσιών στην Ισπανία και την Ιρλανδία. Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών στις Υπηρεσίες Σεπ. 10 Αύγ. 10 Ιούλιος. 10 Ιούνιος. 10 Μάιος. 10 ΖτΕ 54,1 55,9 55,8 55,5 56,2 Γερμανία 54,9 57,2 56,5 54,8 54,8 Γαλλία 58,2 60,4 61,1 60,8 61,4 Ιταλία 51,3 51,4 49,6 51,5 53,7 Ισπανία 47,9 49,2 51,3 51,8 52,3 Πηγή: Reuters Γενικά, οι ανωτέρω εξελίξεις σηματοδοτούν ότι η αύξηση του ΑΕΠ των οικονομιών της ΖτΕ θα είναι στο 1,7% το 2010, λόγω κυρίως της υψηλής ανάπτυξης της Γερμανίας. Ωστόσο, παραμένουν τα ερωτηματικά για τη δυνατότητα περαιτέρω ενίσχυσης της ανάπτυξης της ΖτΕ το 2011 και στα προσεχή έτη, ιδιαίτερα καθώς οι περισσότερες κυβερνήσεις υιοθετούν έντονα μέτρα για την εξυγίανση των δημοσιονομικών προβλημάτων, ενώ και η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας θα περιορίσει τον εξαγωγικό τομέα της Γερμανίας. Πάντως, και το ΔΝΤ αναφέρει στην νέα Έκθεση για την Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα τον Οκτ. 10, ότι τα έντονα προβλήματα που εξακολουθούν να υφίστανται στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν αποκλείεται να οδηγήσουν σε νέα κρίση το επόμενο έτος. Επιπλέον, η ανησυχία εντείνεται και από τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας των χωρών της ΖτΕ, οι οποίες εξακολουθούν να επιδεινώνονται, εκτός της Γερμανίας. Οι συνθήκες αυτές δεν επιτρέπουν μια πιο ουσιαστική ανάκαμψη της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και της καταναλωτικής δαπάνης στις χώρες της ΖτΕ. Πιο συγκεκριμένα, στην αγορά εργασίας της ΖτΕ, το ποσοστό ανεργίας παρέμεινε στο 10,1% για 4 ο συνεχή μήνα τον Αύγ. 10 (υψηλότερο επίπεδο από τον Ιούν. 98), ωστόσο διαφαίνεται κάποια σταδιακή βελτίωση καθώς και ο υποδείκτης της απασχόλησης του ενοποιημένου δείκτη ΡΜΙ διατηρείται άνω του 50 και τον Σεπ. 10. Στη Γερμανία το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε περαιτέρω στο 6,8% (μέτρηση της Eurostat), ενώ αντίθετα περαιτέρω άνοδος σημειώθηκε στην Ισπανία, στο 20,5% τον Αύγ. 10, αλλά και την Ιρλανδία, επιβεβαιώνοντας και πάλι την απόκλιση των οικονομιών της ΖτΕ. Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 8

9 Ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ και σε επιλεγμένες οικονομίες Αύγ. 10 Ιούλιος 10 Ιούνιος 10 Μάιος. 10 Ιαν. 10 ΖτΕ 10,1 10,1 10,1 10,1 9,9 Γερμανία 6,8 6,9 6,9 7,0 7,3 Γαλλία 10,1 10,0 9,9 9,9 9,5 Ιταλία 8,2 8,4 8,4 8,6 7,9 Ισπανία 20,5 20,3 20,2 20,0 18,4 Ιρλανδία 13,9 13,8 13,7 13,6 12,9 Ολλανδία 4,5 4,6 4,5 4,5 4,1 Πηγή: Eurostat Στη Γερμανία, από νεότερα στοιχεία προκύπτει ότι ο αριθμός των ανέργων μειώθηκε για 15 ο συνεχή μήνα κατά 40 χιλ. σε μηνιαία βάση τον Σεπτ. 10, από -20 χιλ. τον Αύγ. 10, ενώ και το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 7,5%, από 7,6% τον Αύγ.10. Ο αριθμός των ανέργων ανήλθε στα 3,146 εκατ. τον Σεπτ. 10 και αναμένεται να μειωθεί τους επόμενους μήνες, καθώς συνεχίζεται η ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης, αλλά και η αύξηση των εξαγωγών, παρά την ανατίμηση του Ευρώ. Ωστόσο ερωτηματικό παραμένει η περαιτέρω τόνωση της κατανάλωσης, καθώς και οι λιανικές πωλήσεις συνεχίζουν να μειώνονται κατά -0,2% σε μηνιαία βάση τον Αύγ. 10, από -0,4% τον Ιούλ. 10, ενώ σε ετήσια βάση οι πωλήσεις αυξήθηκαν κατά 2,2%. Ο πληθωρισμός στη ΖτΕ, εκτιμάται ότι ανήλθε στο 1,8% τον Σεπτ. 10, από 1,6% τον Αύγ. 10 και 1,7% τον Ιούλ. 10, άνοδος η οποία οφείλεται στην αύξηση της τιμής της ενέργειας και δεν ελλοχεύει κίνδυνος πληθωριστικών πιέσεων, καθώς δεν αναμένεται άνοδος του πληθωρισμού άνω του 1,4% το 2010 και 1,6% το Μ. Βρετανία: Ο δείκτης εμπιστοσύνης των καταναλωτών GFK/NOP υποχώρησε στο -20 τον Σεπτ. 10 από -18 τον Αύγ. 10 και -22 τον Ιούλ. 10, αντανακλώντας την ανησυχία των καταναλωτών για τις τρέχουσες οικονομικές συνθήκες και το προσωπικό τους εισόδημα. Ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών στις υπηρεσίες Markit/CIPS ενισχύθηκε στο 52,8 τον Σεπτ. 10 από 51,3 τον Αύγ. 10. Επίσης, ο δείκτης υπευθύνων προμηθειών στις κατασκευές Markit/CIPS ενισχύθηκε στο 53,8 τον Σεπτ. 10 από 52,1 τον Αύγ. 10. Ιρλανδία: Η οικονομική κρίση στην Ιρλανδία φαίνεται να περιορίζεται προς το παρόν, μετά την ανακοίνωση από τον Υπ. Οικονομικών της χώρας ότι το συνολικό κόστος για το κράτος από την διάσωση της Anglo Irish Bank (που είναι ήδη πλήρως κρατικοποιημένη) και των άλλων τραπεζών (π.χ., της Allied Irish Bank που πρέπει να αντλήσει 7,5 δις ίδια κεφάλαια από τις αγορές με συμμετοχή του κράτους κατά περίπου 3,0 δις) αναμένεται να ανέλθει στα 34 δις στην καλύτερη περίπτωση, έως και τα 50 δις στη χειρότερη περίπτωση. Ειδικότερα, στην τρέχουσα περίοδο η Κυβέρνηση αποφάσισε να μεταφέρει πρόσθετες επισφαλείς και μη εξυπηρετούμενες απαιτήσεις ύψους 25,9 δις της Anglo Irish Bank στον λεγόμενο Εθνικό Οργανισμό Διαχείρισης Χρέους (NAMA). Τα στοιχεία αυτά του ενεργητικού της Anglo Irish Bank ήταν κυρίως σε επισφαλή στεγαστικά δάνεια, η εκρηκτική αύξηση των οποίων στη δεκαετία του 2000 συνέβαλε σημαντικά στη εκπληκτική ανάπτυξη της οικονομίας της Ιρλανδίας στην περίοδο αυτή. Η εξαγορά τους από την ΝΑΜΑ πραγματοποιείται με μεγάλη έκπτωση (άνω του 50% της αξίας τους) και για να καλύψει την απώλεια ιδίων κεφαλαίων το Κράτος ενισχύει την κεφαλαιακή βάση της Anglo Irish κατά επιπλέον 11,4 δις. Επίσης, με ανάλογες διαδικασίες ενισχύονται τα κεφαλαία της Allied Irish Bank κατά 3 δις. Η εκτίμηση της Κυβέρνησης της Ιρλανδίας είναι ότι οι ζημιές του Κράτους από τη συνολική διάσωση του Τραπεζικού Συστήματος της χώρας θα ανέλθουν στα 34 δις περίπου επέβαλε την καταχώρηση αυτού του ποσού ως ελλείμματος και χρέος της γενικής κυβέρνησης της Ιρλανδίας το Αυτό σημαίνει ότι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης κατά το τρέχον έτος θα ξεπεράσει το 32% του ΑΕΠ και το χρέος της γενικής κυβέρνησης θα πλησιάσει το 100% του ΑΕΠ. Βέβαια, στο επόμενο έτος το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα μειωθεί κάτω του 10% του ΑΕ, παρά το ότι οι δαπάνες εξυπηρέτησης του χρέους της γενικής κυβέρνησης θα αυξηθούν σημαντικά. Οι αγορές αντέδρασαν ευνοϊκά στις ανωτέρω ανακοινώσεις και σημειώθηκε πτώση τόσο στα spreads όσο και στα CDSs της Ιρλανδίας. Βασικός παράγων που οδήγησε σε αυτό το αποτέλεσμα ήταν το γεγονός ότι η Ιρλανδία έχει ήδη καλύψει τις δανειακές της ανάγκες έως το τέλος του 1 ου 6μήνου του 2011 και δεν έχει υποχρέωση να προσφύγει στις αγορές για νέο δανεισμό έως τον Ιούλ. 11. Ιαπωνία: Το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου της Ιαπωνίας σημείωσε τον Αύγ. 10 πτώση κατά 23,5% σε μηνιαία βάση και -37,5% σε ετήσια βάση και διαμορφώθηκε στα 103,2 δις, εξέλιξη που δείχνει ότι η ανατίμηση του Γιέν από την αρχή του έτους κατά 10,7% έναντι του δολαρίου και 17,8% έναντι του Ευρώ επιδρά αρνητικά στον εξωτερικό τομέα. Τον Αύγ. 10 οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά -2,3% σε μηνιαία βάση ενώ σε ετήσια βάση αυξήθηκαν κατά 15,8%, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 17,9% σε ετήσια βάση. Οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ αυξήθηκαν κατά 8,8% σε ετήσια βάση τον Αύγ. 10, προς την Κίνα κατά 18,5% ενώ οι εξαγωγές προς την Ασία κατά 18,6%. Η περιορισμένη αύξηση των εξαγωγών σε ετήσια βάση για 6 ο συνεχή μήνα τον Αύγ. 10, η ανατίμηση του Γιέν και η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας το 2 ο 6μηνο. 10, πιθανότατα να οδηγήσουν σε αρνητική συμβολή του εξωτερικού τομέα της Ιαπωνίας στην αύξηση του ΑΕΠ τα επόμενα 3μηνα, μετά από +0,3 π.μ. το 2 ο 3μηνο. 10. Ωστόσο, ευνοϊκές εξελίξεις σημειώνονται στην Ιαπωνία στον τομέα της εγχώριας καταναλωτικής δαπάνης και στον τομέα των επενδύσεων σε κατοικίες. Ειδικότερα, η δαπάνη των νοικοκυριών σε πραγματικές τιμές αυξήθηκε κατά 0,7% σε μηνιαία βάση και κατά 1,7% σε ετήσια βάση τον Αυγ. 10, μετά την πτώση της κατά -0,4% σε μηνιαία βάση και την αύξησή της κατά 1,1% σε ετήσια βάση τον Ιούλ. 10. Η εξέλιξη αυτή ενισχύθηκε από την αύξηση του πραγματικού μέσο εισοδήματος των νοικοκυριών Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 9

10 μισθωτών κατά 1,8% τον Αύγ. 10, η οποία οδήγησε αυτήν την κατηγορία των νοικοκυριών σε αύξηση της πραγματικής τους δαπάνης κατά 2,7% τον Αύγ. 10. Τον Ιούλ. 10 το μέσο πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών μισθωτών είχε μειωθεί κατά -1,0%, ενώ η δαπάνη τους είχε και πάλι αυξηθεί κατά 1,1%. Επίσης, ο αριθμός των κατοικιών που εισήλθαν στο στάδιο της κατασκευής σημείωσε σημαντική αύξηση κατά 20,5% τον Αύγ. 10. Ωστόσο, ο πληθωρισμός με βάση τον ΔΤΚ παρέμεινε αρνητικός στο -0,9% τον Αύγ. 10 (δομικός: -1,5%), όπως και τον Ιούλ. 10. Στον τομέα της παραγωγής, η βιομηχανική παραγωγή σημείωσε νέα πτώση κατά -0,3% σε μηνιαία βάση τον Αύγ. 10, μετά από την πτώση της κατά -0,2% τον Ιούλ. 10 και κατά -1,1% τον Ιούν. 10. Ωστόσο, σε ετήσια βάση η βιομηχανική παραγωγή ήταν αυξημένη κατά 15,4% τον Αύγ ,4 1,3 1,2 1,1 1 0,9 0,8 0,7 29/09/2008 Διάγραμμα 1. Εξέλιξη της συναλλαγματικής ισοτιμίας του Γιέν και της Ρουπίας Ινδονησίας έναντι του δολαρίου 29/11/ /01/ /03/ /05/ /07/ /09/ /11/2009 RUPIHA Ινδονησίας YEN Ιαπωνίας Σύμφωνα με την έρευνα Tankan της Τραπέζης της Ιαπωνίας για το 3μηνο Ιούλ.-Σεπτ. 10, ο δείκτης οικονομικού κλίματος των μεγάλων βιομηχανιών βελτιώθηκε στο +8, από το +6 στο προηγούμενο 3μηνο, αλλά οι επιχειρήσεις (για πρώτη φορά από το 2008) εκτιμούν ότι ο δείκτης αυτός θα επιδεινωθεί και θα υποχωρήσει στο -1 τον Δεκ. 10. Η εξέλιξη αυτή ενισχύει την προοπτική ότι η ΤτΙαπωνίας στη διήμερη συνεδρίαση του Συμβουλίου Νομισματικής Πολιτικής την 4 η και 5 η Οκτωβρίου θα αποφασίσει για μια περαιτέρω ενίσχυση των ποσοτικών μέσων ενίσχυσης της ρευστότητας της εγχώριας οικονομίας και επίσης της αποτροπής μιας περαιτέρω ανατίμησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας του Γιέν. Το Γιέν εξακολουθεί να διατηρείται στα 83,19 JPY/USD, παρά το ότι το Ευρώ υπερέβη και πάλι τα 1,379 USD/EUR. Η Κυβέρνηση και η ΤτΙαπωνίας θέλουν να εξασφαλίσουν ότι η αδυναμία του δολαρίου δεν θα καταλήξει σε ανατίμηση του Γιέν και έως τώρα τα καταφέρνουν αποτελεσματικά. Οι αγορές εκτιμούν ότι οι παρεμβάσεις στην αγορά 29/01/ /03/ /05/ /07/ /09/2010 συναλλάγματος θα επαναληφθούν κάθε φορά που το Γιέν θα τείνει να ανατιμηθεί άνω των 83 JPY/USD. Σημειώνεται δε ότι παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή περαιτέρω ανατίμησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας του νομίσματός τους πραγματοποίησαν στο προηγούμενο 7ήμερο η Νότια Κορέα, η Σιγκαπούρη και η Ταϊλάνδη στη ΝΑ Ασία, αλλά και η Βραζιλία και η Χιλή στην Λατινική Αμερική. Μάλιστα, ο Υπουργός Οικονομικών της Βραζιλίας έχει θέσει ευθέως το θέμα του πολέμου «προστασίας της εγχώριας συναλλαγματικής ισοτιμίας» που έχε αναπτυχθεί τις τελευταίες εβδομάδες στον οποίο τόσο οι ανεπτυγμένες οικονομίες (ΗΠΑ, Ιαπωνία, Ελβετία, Κίνα) όσο και πολλές αναδυόμενες αγορές καταφεύγουν σε άμεσες και έμμεσες παρεμβάσεις στην αγορά συναλλάγματος για να επιτύχουν την υποτίμηση και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των νομισμάτων τους. Σε αυτή τη μάχη το Ρεάλ της Βραζιλίας έχει ανατιμηθεί κατά 25% έναντι του δολαρίου ΗΠΑ από τις αρχές του 2009 έως σήμερα. Ινδονησία: Σε κάθε περίπτωση, η οικονομία της Ιαπωνίας επωφελείται από την ταχεία ανάπτυξη των χωρών της ΝΑ Ασίας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ινδονησία, η οποία σημείωσε αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,5% το 2009 και κατά 5,7% και 6,2% στο 1 ο και στο 2 ο 3μηνο. 10. Όπως, φαίνεται στο Διάγραμμα 1, η χώρα αντιμετωπίζει ανατιμητικές τάσεις στο νόμισμά της μετά τους πρώτους μήνες του 2009, καθώς η ΤτΙνδονησίας διατηρεί το επιτόκιο παρέμβασης στο 6,5% για να αντιμετωπίσει τον πληθωρισμό στην εγχώρια οικονομία της. Τελευταία, η Ρουπία έχει ανατιμηθεί έναντι του δολαρίου κατά 3,4% από τον Ιούν. 10, αλλά τους τελευταίους δύο μήνες (Αύγ.-Σεπτ. 10) η ισοτιμία της φαίνεται να είναι προσδεμένη στο δολάριο. Ήδη εξετάζεται η ανάγκη νέας αύξησης του επιτοκίου παρέμβασης στις επόμενες εβδομάδες, χωρίς να είναι επιθυμητή μια περαιτέρω ανατίμηση της Ρουπίας έναντι του δολαρίου. Σημειώνεται ότι η Ινδονησία είναι μια χώρα πολύ πιο φτωχή από την Ελλάδα, αλλά το Ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της είναι σημαντικά πλεονασματικό τα τελευταία έτη. Είναι από τις χώρες που μετά την μεγάλη χρηματοοικονομική και συναλλαγματική κρίση του 1998 έμαθαν να επιτυγχάνουν πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης όχι με την εγχώρια ζήτηση και τις εισροές κεφαλαίων από το εξωτερικό (παρά το ότι η Ινδονησία είναι μια μεγάλη χώρα με 90 εκατ. Κατοίκους περίπου), αλλά με την εξασφάλιση της ανταγωνιστικότητας των εγχωρίως παραγομένων προϊόντων τους. Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων 10

11 Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Τετάρτη, 6 Οκτωβρίου 2010 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές ή όπως διαφορετικά ορίζεται) Ετήσια στοιχεία * ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) 4,9 2,9 4,5 4,5 2,0-2,0-3,0 Ιδιωτική Κατανάλωση 3,7 4,3 4,8 3,0 2,3-1,8-2,8 Δημόσια Κατανάλωση 2,9 1,2 0,0 7,7 0,6 9,6-10,5 Ακαθάριστες Επενδύσεις 0,1-3,6 8,1 4,9-7,4-13,9-11,5 - Κατοικίες -1,9 0,0 29,1-6,8-29,1-22,0-22,0 - Εξοπλισμός 12,7-1,0 14,2 9,1 6,3-15,9-9,5 Μεταποίηση 1,2-0,8 2,0 2,2-4,7-11,2-12,0 Ανεργία (%) 10,2 9,5 8,6 8,0 7,4 9,5 11,5 Συνολική Απασχόληση 0,9 1,5 2,5 1,3 1,2-1,1-2,6 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 2,9 3,5 3,2 2,9 4,2 1,2 4,5 Κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος 1,8 3,7 4,6 3,5 3,9 5,8 1,4 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τομέα) 19,5 21,8 19,7 20,0 15,9 3,3-1,5 Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -7,4-5,1-2,6-3,6-7,8-13,6-7,9 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (κεφαλαιακές μεταβιβάσεις, % ΑΕΠ) -4,5-6,3-9,6-12,4-12,6-9,9-8,0 *προβλέψεις ΔΟΜ Τριμηνιαία στοιχεία III IV 2010 διαθέσιμη περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων (εκτός καυσίμων και λιπαντικών αυτ/των) 2,3-1,4-9,3-8,6-6,0-1,6 (7μην 10) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 4,3-7,0-17,4 2,4-5,9-33,9 (9μην 10) Οικοδομική Δραστηριότητα -5,0-17,1-27,6-32,6-21,3-23,9 (6μην 10) Βιομηχανική Παραγωγή (μεταποίηση) 2,2-4,7-11,2-10,6-8,3-5,5 (7μην 10) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 53,7 50,4 45,3 49,0 48,0 44,7 (9ος 10) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 107,9 93,4 70,6 72,9 78,5 66,6 (9ος 10) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 102,8 91,9 72,1 76,6 75,0 78,4 (9ος 10) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -28,0-46,0-46,0-44,0-36,0-67,0 (9ος 10) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τομέας 21,5 15,9 4,2 5,4 4,2 1,5 (8ος 10) Επιχειρήσεις 20,6 18,7 5,1 6,9 5,1 2,3 (8ος 10) - Βιομηχανία 11,2 15,8-3,5-1,0-3,5 2,3 (8ος 10) - Κατασκευές 29,5 35,2 2,7 2,4 2,7 1,8 (8ος 10) - Τουρισμός 23,8 19,7 7,8 5,1 7,8 4,6 (8ος 10) Νοικοκυριά 22,4 12,8 3,1 3,9 3,1 0,6 (8ος 10) - Καταναλωτική Πίστη 22,4 16,0 2,0 3,3 2,0-1,3 (8ος 10) - Στεγαστικά Δάνεια 21,9 11,5 3,7 4,3 3,7 1,6 (8ος 10) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 2,9 4,2 1,2 0,7 2,0 5,5 (8ος 10) Δομικός Πληθωρισμός 2,9 3,4 2,4 2,1 2,0 3,6 (8ος 10) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων 5,1 1,7-3,4-3,4-3,5-3,7 (6μην 10) Επιτόκια Ταμιευτηρίου 1,14 1,17 0,56 0,45 0,37 0,39 (8ος 10) Χορηγήσεων Επιχειρήσεων (Βραχυχρόνια) 7,54 7,61 6,07 5,84 5,80 6,47 (8ος 10) Καταναλωτικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 10,39 11,03 11,53 11,44 11,32 12,11 (8ος 10) Στεγαστικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 4,93 5,31 4,08 3,81 3,63 4,02 (8ος 10) Euribor 3μηνών 4,28 2,89 0,70 0,72 0,70 0,89 (9ος 10) Απόδοση 10-ετούς Ομολόγου 4,50 4,80 5,17 4,66 4,97 10,45 (9ος 10) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές 4,5 2,0-2,0-1,7-2,5-3,7 (2 ο 3μην 10) Τελική Κατανάλωση 3,9 2,0 0,3 1,1 0,3-5,1 (2 ο 3μην 10) Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου 4,9-7,4-13,9-18,6-25,8-18,6 (2 ο 3μην 10) Εξαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 5,8 4,0-18,1-21,7-15,5-5,0 (2 ο 3μην 10) Εισαγωγές αγαθών & υπηρεσιών 7,1 0,2-14,1-16,5-18,0-13,5 (2 ο 3μην 10) Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 17,5 19,8 15,3 11,3 15,3 9,3 (7μην 10) Εισαγωγές Αγαθών 58,9 63,9 46,1 34,5 46,1 27,3 (7μην 10) Εμπορικό Ισοζύγιο -41,5-44,1-30,8-23,2-30,8-18,0 (7μην 10) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 13,5 13,2 6,1 6,4 6,1 2,8 (7μην 10) Aναλογία Αδήλων Πόρων προς Εμπορικό Έλλειμμα 32,5% 29,9% 19,8% 27,5% 19,8% 15,3% (7μην 10) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών (κεφαλ. μεταβιβ.) -28,1-30,9-24,7-16,8-24,7-15,2 (7μην 10) Άμεσες Επενδύσεις (καθ. μεταβολή ροής) -2,5 1,7 1,1 1,6 1,1 1,2 (7μην 10) Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (καθ. μεταβολή ροής) 17,4 16,4 27,1 23,1 27,1-6,2 (7μην 10) Χρηματιστήριο Γενικός Δείκτης Τιμών ΧΑ 5.123, , , , , ,0 (9ος 10) (% μεταβολή) 17,9-65,5 22,9-6,8 22,9-44,7 (9ος 10) Χρηματιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 85,7 27,7 34,6 40,0 34,6 24,4 (9ος 10) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος και ΕΛ. ΣΤΑΤ.