ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ «ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ» Κασιμάτη Κατερίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ

Transcript

1 ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑΣ «ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΜΑΘΗΣΗ» Κασιμάτη Κατερίνα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια ΑΣΠΑΙΤΕ

2

3 David Kolb*: Η διαδικασία της βιωματικής μάθησης Κύκλος τεσσάρων σταδίων βιωματικής μάθησης: Στάδιο συγκεκριμένης εμπειρίας βιώματος (τι παρατηρούμε;, πώς μας κάνει να νιώθουμε;) Στάδιο αναστοχαστικής παρατήρησης επεξεργασίας, κατανόησης (γιατί συνέβη αυτό που παρατηρήσαμε;, πώς ερμηνεύεται το βίωμά μας;) Στάδιο αφηρημένης εννοιοποίησης σύνδεση με παλαιότερες εμπειρίες, γενίκευση (τι σημαίνει το βίωμά μας, τι προσθέτει στη γνώση μας και πώς αξιολογείται;) Στάδιο ενεργού πειραματισμού εφαρμογή (πώς μπορούμε να ενσωματώσουμε τη γνώση που αποκτήθηκε από το βίωμα στη ζωή μας και να την αξιοποιήσουμε στην επόμενη εμπειρία μας;) *(1939-) Αμερικανός θεωρητικός της εκπαίδευσης

4 Φάσεις της Βιωματικής Μεθόδου Πρώτη Φάση: Εμπειρία Ο εκπαιδευτικός επιλέγει δραστηριότητες που οδηγούν τους εκπαιδευόμενους στην ανάκληση και ανταλλαγή προηγούμενων εμπειριών. Δεύτερη Φάση: Στοχαστική παρατήρηση-αντανάκλαση Οι εκπαιδευόμενοι στοχάζονται πάνω στις δικές τους εμπειρίες και στις εμπειρίες των άλλων και παράλληλα τις συνδέουν με το υπό διερεύνηση αντικείμενο. Τρίτη Φάση: Αφηρημένη ενοποίηση/ταξινόμηση Ενοποιούνται και ταξινομούνται τα στοιχεία της ενότητας με άξονα τα βιώματα των εκπαιδευόμενων. Τέταρτη Φάση: Πειραματισμός/Επαλήθευση/Γενίκευση Τα στοιχεία ενότητας δοκιμάζονται/εφαρμόζονται σε νέες καταστάσεις και γενικεύονται. Πέμπτη Φάση: Αξιολόγηση Οι εκπαιδευόμενοι αναστοχάζονται και ενσωματώνουν το νέο αντικείμενο στα προσωπικά τους νοήματα καθώς και αξιολογούν τη μαθησιακή διαδικασία. Έκτη Φάση: Ανακεφαλαίωση

5 Στάδια της βιωματικής-επικοινωνιακής μάθησης Στάδιο 1: Ενεργώ/βιώνω: δραστηριότητες (παιχνίδια, συζητήσεις, παιχνίδια ρόλων, παρουσιάσεις, αναπαραστάσεις κτλ). Η πληροφορία βγαίνει μέσα από την εμπειρία Στάδιο 2: Ανταλλάσσω εμπειρίες: οι μαθητές συγκρίνουν τις εμπειρίες τους συζητώντας μεταξύ τους, σε μικρές ομάδες Στάδιο 3: Κατανοώ και ερμηνεύω: οι μαθητές κατανοούν τα συναισθήματα και τις εμπειρίες των 2 προηγούμενων σταδίων Στάδιο 4: Γενικεύω: γενικεύονται οι αρχές και τα συμπεράσματα των δύο πρώτων σταδίων Στάδιο 5: Εφαρμόζω: σχεδιασμός για την εφαρμογή της γνώσης που αποκτήθηκε και έλεγχος για το τι έχει πραγματικά εμπεδωθεί

6 KOLB Σύμφωνα με τον Kolb(1974) η μάθηση: εκλαμβάνεται ως συνεχής διαδικασία που βασίζεται στην εμπειρία, δημιουργεί γνώση και δεν προσδιορίζεται από το αποτέλεσμα προϋποθέτει αλληλεπίδραση μεταξύ του ατόμου και του περιβάλλοντος απαιτεί την επίλυση των συγκρούσεων μεταξύ των αντίθετων τρόπων προσαρμογής στον κόσμο

7 Η βιωματική μάθηση δίνει έμφαση στο σημαντικό ρόλο που παίζει η εμπειρία στη διαδικασία της μάθησης στους δεσμούς μεταξύ της σχολικής τάξης, της καθημερινής ζωής των μαθητών και της κοινωνικής πραγματικότητας

8 Βιωματική Προσέγγιση η θεωρία βγαίνει μέσα από την πράξη η γνώση αποκτάται μέσα από την διερευνητική μέθοδο δίνονται ευκαιρίες στο μαθητή να αναλύσει και να πειραματιστεί, να αναζητήσει λύσεις με στόχο την κατάκτηση της γνώσης.

9 Το να «γνωρίζεις» δεν είναι ίδιο με το να «πράττεις» απαιτείται ενεργητική εμπλοκή στη διαδικασία της μάθησης εξερευνώ συναισθήματα απόψεις προβληματισμού ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ-ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ

10 Βιωματική Μάθηση ΜΑΘΗΤΗΣ από παθητικός δέκτης γίνεται ενεργός συμμέτοχος ΓΝΩΣΗ συνδέεται με εμπειρίες-βιώματα, ενδιαφέροντα των μαθητών & έτσι αποτελεί κίνητρο για μάθηση ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ

11 Εκπαιδευτικός Διευκολυντής Καθοδηγητής Ο εκπαιδευτικός λειτουργεί κυρίως ως εμψυχωτής και συντονιστής της ομάδας Ακούω Προτείνω - Συνοδεύω

12 Τι ενδιαφέρει τον εκπαιδευτικό Η σημασία μιας θεματικής ενότητας για τη δική του ομάδα Η αξία των αποτελεσμάτων της δράσης για τη βελτίωση του επιπέδου των μαθητών Η δυνατότητα ανταπόκρισης του συνόλου των μαθητών

13 13 Θεωρητικές προσεγγίσεις John Dewey*: Η εμπειρία ως ακρογωνιαίος λίθος της εκπαίδευσης «Θα πρέπει να μετατρέψουμε τα σχολεία μας σε μικρές πρότυπες κοινότητες με δραστηριότητες που αντανακλούν τη ζωή στην ευρύτερη κοινωνία και διαπνέονται από το πνεύμα της τέχνης, της ιστορίας και της επιστήμης». *( ) Αμερικανός φιλόσοφος, ψυχολόγος και εκπαιδευτικός μεταρρυθμιστής

14 J. DEWEY «Μόνο ότι δέχτηκες με την ψυχή σου, αυτό μόνο μαθαίνεις και αυτό ενσωματώνεις στη ζωή σου και το χαρακτήρα σου»

15 J. DEWEY ΜΑΘΑΙΝΩ: βιωματικά έμπρακτα μέσω αναπαράστασης Learning by doing

16 J. DEWEY O J.Dewey οριοθέτησε πρώτος τα εξής στάδια: 1. Γνωριμία με το πρόβλημα 2. Σαφής προσδιορισμός του ειδικού προβλήματος 3. Συλλογή Στοιχείων 4. Διατύπωση υποθέσεων 5. Έλεγχος της υπόθεσης

17 Honey & Mumford( 1982): Οι τέσσερις τύποι ανθρώπων που αντιστοιχούν στα τέσσερα στάδια βιωματικής μάθησης του Kolb Οι ακτιβιστές (Στάδιο συγκεκριμένης εμπειρίας): Ξεκινούν μια δραστηριότητα και κατόπιν αναλογίζονται τις συνέπειες των ενεργειών τους. Οι αναστοχαστές (Στάδιο αναστοχαστικής παρατήρησης): Συλλέγουν πληροφορίες και μετά από προσεκτική επεξεργασία των πληροφοριών καταλήγουν σε ένα συμπέρασμα. Οι θεωρητικοί (Στάδιο αφηρημένης εννοιοποίησης): Συλλέγουν πληροφορίες και προσπαθούν να δημιουργήσουν μια ενιαία θεωρία για την εμπειρία. Οι πραγματιστές (Στάδιο ενεργού πειραματισμού): Πειραματίζονται με θεωρίες και τεχνικές για να διαπιστώσουν αν ισχύουν στην πράξη.

18

19 Carl Rogers*: Η αποδοχή του μαθητή *( ): Αμερικανός ψυχολόγος Οι συνθήκες που ευνοούν τη βιωματική μάθηση: Η αποδοχή και η με σεβασμό αντιμετώπιση των συναισθημάτων και των απόψεων των μαθητών. Η αυθεντικότητα του εκπαιδευτικού και η οικοδόμηση ειλικρινούς σχέσης με τους μαθητές του. Η ενσυναισθητική κατανόηση του εκπαιδευτικού απέναντι στις ανάγκες των μαθητών του και στον τρόπο που τους επηρεάζει η εμπλοκή τους στην εκπαιδευτική διαδικασία.

20 C. Rogers ( ) παιδοκεντρική προσέγγιση και αντιλαμβάνεται τη μάθηση ως εσωτερική διαδικασία υποστηρίζει ότι η πιο χρήσιμη κοινωνική μάθηση είναι «η μάθηση της διαδικασίας της μάθησης» περιλαμβάνει τον άνθρωπο ως ολότητα θεωρεί απαραίτητη την ελευθερία του ατόμου

21 C. Rogers η σχολική μάθηση πρέπει να συντελείται σε ατμόσφαιρα γνήσιων σχέσεων & ελευθερίας βασικά στοιχεία είναι η επικοινωνία, οι διαπροσωπικές σχέσεις, η ικανότητα να «ακούς» και να εκτιμάς τον άλλο, να δέχεσαι και να δίνεις αγάπη, να παρέχεις περιθώρια ελευθερίας έκφρασης η αυτοπραγμάτωση περιλαμβάνει την συνεχή προσπάθεια του ατόμου να επιτύχει την ανάπτυξη των δυνατοτήτων του στο έπακρο ο ρόλος του δασκάλου είναι να διευκολύνει την μάθηση

22 Laura Joplin: Τα πέντε διαδοχικά στάδια του κύκλου της «καταιγιστικής δράσης» Ο εστιασμός: Καθορισμός του αντικειμένου και των στόχων της δραστηριότητας και προετοιμασία των μαθητών για συμμετοχή στη δράση που θα ακολουθήσει Η δράση: Άμεση επαφή με τη γνώση μέσα από την εμπειρία, η οποία μπορεί να είναι σωματική, νοητική, συναισθηματική ή διαπροσωπική. Η υποστήριξη: Παροχή αίσθησης ασφάλειας και υποστήριξης στον μαθητή, προκειμένου να καταστεί σωματικά, νοητικά και ψυχικά ικανός να ασκήσει την αυτοκριτική του και να συνεχίσει να πειραματίζεται και να προσπαθεί. Η ανατροφοδότηση: Παροχή πληροφοριών στον μαθητή για τον τρόπο δράσης του και την αποτελεσματικότητα της προσπάθειάς του. Η ανασκόπηση της διαδικασίας: Διαχωρισμός και ταξινόμηση των πληροφοριών και εμπλουτισμός τους με προσωπικές αντιλήψεις και πεποιθήσεις.

23 Ned Herrmann: Η θεωρία των μαθησιακών προτιμήσεων *το αριστερό εγκεφαλικό ημισφαίριο αντιπροσωπεύει την αναλυτική μάθηση και τη λογική σκέψη. *το δεξιό εγκεφαλικό ημισφαίριο αντιπροσωπεύει τη φαντασιακή μάθηση. *το αριστερό στεφανοειδές ημισφαίριο αντιπροσωπεύει τη διαδοχική μάθηση, μέσω της καθοδήγησης με σαφείς οδηγίες, τη διαχείριση του χρόνου και τον προγραμματισμό. *το δεξιό στεφανοειδές ημισφαίριο αντιπροσωπεύει τη διαπροσωπική μάθηση, μέσω της ανταλλαγής ιδεών, των αισθητηριακών ερεθισμάτων και της ομαδικής μελέτης.

24 Howard Gardner*(1983) : Η επίδραση της πολλαπλής νοημοσύνης στην εκπαίδευση Γλωσσική Νοημοσύνη Λογικομαθηματική Νοημοσύνη Χωροταξική νοημοσύνη Μουσική Νοημοσύνη Σωματοκινητική Νοημοσύνη Διαπροσωπική Νοημοσύνη Ενδοπροσωπική Νοημοσύνη *(1943-) Αμερικανός ψυχολόγος

25 Paulo Freire : ( ). Το κοινωνικό πλαίσιο ως πρωταρχικός συντελεστής της αποτελεσματικής εκπαίδευσης Όλες οι εκπαιδευτικές ενέργειες θα πρέπει να οδηγούν στην πράξη, η οποία ορίζεται ως η συνειδητή και πολιτικοποιημένη δράση με στόχο την κοινωνική αλλαγή. Τα άτομα μαθαίνουν καθώς συμμετέχουν και αλληλεπιδρούν με την κοινότητα (την ιστορία, τις πεποιθήσεις, τις πολιτισμικές αξίες, τους νόμους, τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις) μέσα από τα διαθέσιμα εργαλεία (τεχνολογία, γλώσσα, εικόνες) και τη συμμετοχή σε δραστηριότητες.

26 Ποια είναι τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της βιωματικής μάθησης; * Βραχυπρόθεσμα, οι μαθητές κατανοούν σε βάθος το διδακτέο αντικείμενο. Μεσοπρόθεσμα, οι μαθητές μαθαίνουν πώς να ανακαλύπτουν μόνοι τους τη γνώση και να την εφαρμόζουν στην καθημερινή τους ζωή ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΠΩΣ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ. Μακροπρόθεσμα, οι μαθητές ευαισθητοποιούνται για σύγχρονα προβλήματα, απαλλάσσονται από προκαταλήψεις και εμπλέκονται στη μαθησιακή διαδικασία.. *Μαθητική διαδήλωση για τη βία στο Βέλγιο.