ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ: Η «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ» ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ, ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΞΕΝΟ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ: Η «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ» ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ, ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΞΕΝΟ"

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ, ΟIΚΟΝΟΜIΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΚAI ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΜΣ: ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΚΟΥΖΕΛΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗΣ ΔΟΜΗΣΗΣ: Η «ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ» ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ, ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΝ ΞΕΝΟ ΜΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΣΤΟΝ ΟΙΚΙΣΜΟ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΑΓΙΑΣ ΑΝΝΑΣ ΤΟΥ ΡΕΝΤΗ ΕΛΕΝΗ ΠΟΥΛΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... 4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ... 5 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ... 6 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ... 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Αρχικό ενδιαφέρον Οι πρώτες εντυπώσεις από τον χώρο Η συλλογή των πρώτων στοιχείων μέσα από ελεύθερες συζητήσεις με δυο πληροφοριοδότες κλειδιά και επιτόπια παρατήρηση ΜΕΡΟΣ Α ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΡΕΝΤΗΣ: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ, ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ 1. ΤΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ 1.1. Η ανακήρυξη της περιοχής σε Δήμο Περιγραφή της γεωγραφίας και του φυσικού εδάφους της περιοχής H εκβιομηχάνιση και o Ρέντης Η πολεοδομική διάρθρωση του Ρέντη την εποχή της εκβιομηχάνισης Ο ΡΕΝΤΗΣ ΣΗΜΕΡΑ 2.1. Ο Ρέντης στην εποχή της αποβιομηχάνισης Ο νέος καλλικρατικός Δήμος Νίκαιας-Αγίου Ιωάννη Ρέντη Η ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟ ΡΕΝΤΗ 3.1. Η ανάπτυξη της εργατικής κατοικίας στο Ρέντη Γενικά χαρακτηριστικά των οικισμών εργατικών κατοικιών του Ρέντη

3 ΜΕΡΟΣ Β ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ ΑΓΙΑΣ ΑΝΝΑΣ: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ 1. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΆΝΝΑΣ Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΡΟΦΙΛ ΤΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ Α, ο πρόεδρος του συλλόγου οικιστών Π. και η οικογένεια εργατών Θ Κ., η 4 η γενιά Ν., η αρχιτεκτόνισσα υπάλληλος του Δήμου Τ., οι νεότεροι αγοραστές Χ., ο δικηγόρος και πολιτευόμενος Μ., η οικογένεια του τέως ταμία του συλλόγου Π.Τ., η παλαιότερη αγοράστρια Γ., η 1 η γενιά Α.Σ., ο καφετζής «ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΖΟΝΤΑΣ» ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΙΚΙΣΤΩΝ Συμμετοχή σε επίσημα και άτυπα κοινωνικά δίκτυα Ο Σύλλογος α. Ο σύλλογος τα πρώτα χρόνια β. Ο σύλλογος σήμερα Το Καφενείο Το ΚΑΠΗ Ο πρωινός καφές στα σπίτια των γυναικών Οι πλατείες και τα παγκάκια Τα γήπεδα μπάσκετ και 5Χ Το δημοτικό γυμναστήριο Ο χορευτικός σύλλογος

4 Το Πάρκο Ειρήνης Σχέσεις αλληλοβοήθειας, εμπιστοσύνης και ανοχής Κοινωνικός έλεγχος, συλλογική αποτελεσματικότητα και αίσθηση ασφάλειας Η τοποθέτηση μπαρών ως πρακτική διατήρησης της ασφάλειας Στεγαστική κινητικότητα και ανάπτυξη συγγενικών δικτύων ΣΤΑΣΕΙΣ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟΥΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ Η παρουσία των μεταναστών στον οικισμό Μετανάστες μόνιμης διαμονής Η 2 η γενιά μεταναστών Μετανάστες προσωρινής διαμονής ΠΡΟΣΔΟΚΙΕΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΚΑΙ ΕΝ ΓΕΝΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΔΗΓΟΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗΣ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ (παραλείπονται στο παρον τεύχος) ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

5 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Αρχικά, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους κατοίκους των εργατικών κατοικιών Αγίας Άννας, για τον ευγενικό τρόπο με τον οποίο με υποδέχτηκαν στα σπίτια τους και που χωρίς την βοήθεια και τη συνεργασία των οποίων, δεν θα ήταν δυνατή η πραγματοποίηση αυτής της μελέτης. Επίσης, ευχαριστώ θερμά τους υπαλλήλους της τεχνικής υπηρεσίας του Δήμου Αγίου Ιωάννη Ρέντη καθώς και του Οργανισμού Εργατικής Κατοικίας για την πολύ μεγάλη τους συνεισφορά σε έντυπο υλικό καθώς και για τον χρόνο που μου αφιέρωσαν συζητώντας μαζί μου πάνω στη μελέτη αυτή και βοηθώντας με να αντιληφθώ ακόμα καλύτερα σημαντικές πτυχές του Δήμου και των συγκροτημάτων οργανωμένης δόμησης. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή αυτής της έρευνας, Γεράσιμο Κουζέλη, για την καθοδήγηση που μου παρείχε. 4

6 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ Στηριζόμενη στην θεωρία του Anthony P. Cohen για την κοινότητα ως σχεσιακή «κατασκευή νοήματος», θα εξετάσω τον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες οικιστές του οικισμού εργατικών κατοικιών Αγίας Άννας του Ρέντη, νοηματοδοτούν την έννοια της κοινότητας και ταυτίζονται με αυτή ενώ ταυτόχρονα την οριοθετούν αντιτιθέμενοι σε μία άλλη ομάδα. Θα προσπαθήσω να διερευνήσω τις υποκατηγορίες κοινοτήτων που μπορεί να υφίστανται στο εσωτερικό της χωρικά εντοπισμένης τοπικής κοινότητας και στη συνέχεια θα εξετάσω τον τρόπο που αυτές επιδρούν στη παραγωγή κοινωνικού κεφαλαίου. Αντλώντας κυρίως από τη θεωρητική προσέγγιση του κοινωνικού κεφαλαίου του Robert D. Putnam θα επικεντρωθώ στη μελέτη ορισμένων εκφάνσεων του όπως αυτές εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια της έρευνας. Τέλος θα εξετάσω τις στάσεις και τις πεποιθήσεις των Ελλήνων οικιστών απέναντι στους μετανάστες συνοικιστές τους καθώς και τις προσδοκίες τους σε σχέση με την κατοικία και εν γένει με την περιοχή τους. 5

7 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Η μέθοδος που επέλεξα να ακολουθήσω για την έρευνα είναι η ποιοτική, μέσω της επιτόπιας παρατήρησης και της διεξαγωγής 10 ημι-δομημένων συνεντεύξεων σε κατοίκους της περιοχής. Η επιλογή των ατόμων έγινε με την μέθοδο της χιονοστιβάδας. Αν και οι συνεντεύξεις βασίστηκαν σε έναν σχετικά μακρύ οδηγό συνέντευξης 9 θεματικών ενοτήτων με συγκεκριμένες ερωτήσεις, στη πράξη αυτές τέθηκαν ως ημι-ανοιχτές και αναδιαμορφώνονταν ανάλογα με τον συνεντευξιαζόμενο, έτσι ώστε να μπορέσει να εκφράσει ελεύθερα τις σκέψεις του. Σε γενικές γραμμές, οι 4 πρώτες θεματικές ενότητες του οδηγού θα μπορούσαν να κατηγοριοποιηθούν σε μία που αφορά το κοινωνικο-οικονομικό προφίλ του νοικοκυριού, δηλαδή: σύνθεση και γενικά χαρακτηριστικά, εκπαίδευση, απασχόληση και καθεστώς ενοίκησης. Οι άλλες θεματικές ενότητες περιλαμβάνουν ερωτήσεις που προσπαθούν να ανασύρουν επιθυμίες και απόψεις σχετικά με τον οικισμό, εμπειρίες από την κοινοτική ζωή, σχέσεις με τους γείτονες, στάσεις και αντιλήψεις απέναντι στο «ξένο» και προσδοκίες σε σχέση με την περιοχή κατοικίας. Σε ορισμένες περιπτώσεις η συνέντευξη δεν πραγματοποιήθηκε με ένα μόνο άτομο αλλά με περισσότερα μέλη του νοικοκυριού ή και με μέλη της διευρυμένης οικογένειας, ακόμα δε και με τη παρουσία φίλων. Οι συνεντεύξεις μαγνητοφωνήθηκαν και στη συνέχεια ακολούθησε απομαγνητοφώνηση και επεξεργασία των απαντήσεων με την μέθοδο της ανάλυσης περιεχομένου. 6

8 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 1. Κοινότητα: αίσθηση του ανήκειν και όρια Η έννοια της κοινότητας στην βιβλιογραφία προσεγγίζεται με τρεις διαφορετικούς τρόπους και υπάρχει η πιθανότητα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις αυτές οι προσεγγίσεις να αλληλεπικαλύπτονται. Έτσι, κατά κύριο λόγο, οι μελετητές (όπως Willmott 1986, Lee & Newby 1983, και Crow & Allen 1995) αναφέρονται σε αυτή, βάσει: α) Του τόπου. Η εδαφική ή τοπική κοινότητα μπορεί να ειδωθεί ως το μέρος όπου κάποιοι άνθρωποι έχουν κάτι κοινό και αυτό το κοινό στοιχείο γίνεται κατανοητό γεωγραφικά. Ένας άλλος τρόπος ονομασίας αυτού είναι η «τοπικότητα» (Smith, 2001). β) Του ενδιαφέροντος ή συμφέροντος. Στις κοινότητες ενδιαφέροντος ή «επιλογής» οι άνθρωποι μοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό διαφορετικό του τόπου. Συνδέονται μεταξύ τους με παράγοντες όπως οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η εργασία ή η εθνοτική καταγωγή. Η ανάπτυξη των κοινωνιολογικών θεωριών της ταυτότητας έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στο άνοιγμα του εννοιολογικού χώρου εντός του οποίου οι μητόπικές μορφές κοινότητας μπορούν να γίνουν κατανοητές (Hoggett 1997:7). γ) Της κοινωνίας. Στη πιο αδύναμη της μορφή η προσέγγιση αυτή αφορά την αίσθηση προσκόλλησης σε έναν τόπο, μια ομάδα ή μια ιδέα (με άλλα λόγια, ερευνάται αυτό που ονομάζεται «κοινοτικό πνεύμα»). Στην πιο σκληρή της μορφή ωστόσο, έχει θρησκευτικό προσανατολισμό και προϋποθέτει την εις βάθος συνάντηση και επαφή όχι απλά με άλλα άτομα αλλά και με τον Θεό (Smith, 2001). Υπάρχει βέβαια όπως αναφέρθηκε, μεγάλη πιθανότητα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις αυτοί οι διαφορετικοί τρόποι προσέγγισης της κοινότητας να αλληλεπικαλύπτονται. Οι κοινότητες τοπικότητας και αυτές του ενδιαφέροντος μπορεί κάλλιστα να συμπίπτουν όπως για παράδειγμα στην περίπτωση των τόπων, όπου οι άνθρωποι που τους κατοικούν εργάζονται στον ίδιο τομέα, όπως δηλαδή συμβαίνει στην περίπτωση των οικισμών εργατικής κατοικίας. Ωστόσο, ο Willmott (1989) υποστηρίζει ότι είναι θεμιτό να προσθέσουμε και μια τρίτη κατανόηση της κοινότητας, αυτή της προσκόλλησης, καθώς οι κοινότητες τοπικότητας ή ενδιαφέροντος δεν εμπεριέχουν πάντα μια αίσθηση κοινής ταυτότητας. Η δουλειά του Anthony P. Cohen (1982, 1985) γύρω από το αίσθημα του ανήκειν και της προσκόλλησης βοήθησε αρκετά προς αυτή την κατεύθυνση. Ο Cohen υποστηρίζει ότι οι κοινότητες προσεγγίζονται καλύτερα ως «κοινότητες νοήματος». Η πραγματικότητα της 7

9 κοινότητας, σύμφωνα με τον Cohen, έγκειται στην αντίληψη των μελών της για τη ζωτικότητα του πολιτισμού της. Οι άνθρωποι κατασκευάζουν την κοινότητα συμβολικά, καθιστώντας την πόρο και αποθετήριο νοήματος, καθώς και αντικείμενο αναφοράς της ταυτότητάς τους (Cohen 1985:118). Με άλλα λόγια, όπως θα διατυπώσουν αργότερα οι Crow & Allan η «κοινότητα» διαδραματίζει σημαντικό συμβολικό ρόλο στη δημιουργία της αίσθησης του ανήκειν στους ανθρώπους (Crow & Allan 1994:6). Ο Cohen υποστηρίζει ότι η «κοινότητα» περιλαμβάνει δύο συναφείς προτάσεις: ότι τα μέλη μιας ομάδας έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους και ότι αυτό το κοινό τους διαφοροποιεί σε σημαντικό βαθμό από τα μέλη των άλλων ομάδων (Cohen 1985:12). Η κοινότητα, ως εκ τούτου, συνεπάγεται τόσο ομοιότητα όσο και διαφορά. Είναι δηλαδή μια σχεσιακή ιδέα και αφορά την εναντίωση της μίας κοινότητας σε τρίτους ή σε άλλες κοινωνικές οντότητες (Cohen 1985:12). Η οπτική αυτή γεννά το ερώτημα του καθορισμού των ορίων μεταξύ των διαφορετικών κοινοτήτων. Το επιχείρημα του Cohen είναι ότι τα όρια μπορούν να καθοριστούν είτε σημειώνοντάς τα σε ένα χάρτη (π.χ διοικητικές περιφέρειες), είτε βάσει νόμου, είτε βάσει φυσικών χαρακτηριστικών, όπως ενός ποταμού ή δρόμου. Άλλα μπορεί να είναι θρησκευτικά ή γλωσσικά. Ωστόσο, δεν είναι όλα τα όρια τόσο προφανή. Μπορούν να εκληφθούν, καλύτερα, όπως αυτά υφίστανται και γίνονται κατανοητά στη σκέψη των ατόμων (Cohen 1985:12). Ως τέτοια, μπορούν να ειδωθούν με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους τόσο από τα άτομα που βρίσκονται σε αντίπερα όχθες όσο και από τους ομοίους. Αυτή είναι η συμβολική διάσταση των ορίων της κοινότητας και είναι θεμελιώδης κατά τον Cohen για την αξιολόγηση του τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν τις κοινότητες. Κάθε κοινότητα στηρίζεται σε ορισμένους κανόνες, οι οποίοι με τη σειρά τους δημιουργούν τα ιδιαίτερα σύμβολα και σημεία οριοθέτησης της κοινότητας που καθορίζουν το ποιος είναι στη κοινότητα και ποιος όχι. Ο καθορισμός ενός ορίου τοποθετεί κάποια άτομα εντός και κάποια άλλα πέρα από τη νοητή γραμμή που το όριο δημιουργεί. Κατά συνέπεια, ο ορισμός της «κοινότητας» μπορεί να αποτελέσει πράξη αποκλεισμού. Τα οφέλη του ανήκειν σε μία συγκεκριμένη ομάδα τα στερούνται τα μη-μέλη. Ένα παράδειγμα αυτού αποτελεί η αύξηση των «περιφραγμένων κοινοτήτων» σε διάφορες μεγάλες πόλεις ανά τον κόσμο. Στην περίπτωση αυτή, ένα φυσικό εμπόδιο ορθώνεται προκειμένου να κρατηθούν μακριά, εκείνοι που είναι φτωχοί ή που θεωρούνται ως απειλή (βλ. σχετ.: Blakely & Snyder 1997, Davis 1999, 2006: , Le Goix & Webster 2008, Atkinson & Blandy 2005). Πολλοί μελετητές θεωρούν ότι με την πρακτική αυτή 8

10 επιτείνεται ο χωρικός και κοινωνικός διαχωρισμός και τμήματα του πληθυσμού αποκόβονται από την ετερογενή, ανοιχτή κοινωνία, η οποία είναι απαραίτητη για ένα δημοκρατικό πολιτικό σύστημα (Tucker 1998:1). Ακόμα, ειδικά στις ΗΠΑ, πολλές μελέτες εστιάζονται στην επαναφορά των φυλετικών διακρίσεων που οι περιφράξεις μπορούν να προκαλέσουν. Σύμφωνα με μια μελέτη που διεξήχθη από την πόλη του San Antonio ένας τέτοιος οικονομικός διαχωρισμός θα μπορούσε να διαιρέσει την κοινότητα κατά τρόπο παρόμοιο με τους φυλετικούς διαχωρισμούς του παρελθόντος (Diamond 1997:4). 2. Κοινωνικό κεφάλαιο Υπάρχουν πολλοί ορισμοί αναφορικά με την έννοια του κοινωνικού κεφαλαίου οι οποίοι αναπόφευκτα έχουν οδηγήσει σε μία θεωρητική σύγχυση. Αυτό είναι φανερό από την πληθώρα των συμφραζόμενων εννοιών-φράσεων που οι διάφοροι μελετητές του κοινωνικού κεφαλαίου χρησιμοποιούν κάθε φορά στη προσπάθειά τους να το περιγράψουν. Έτσι για παράδειγμα, στη βιβλιογραφία, συχνά το συναντάμε ως: κοινοτικό πνεύμα, κοινοτική ζωή, καλή γειτονία, κοινωνική κόλλα, κοινωνικοί δεσμοί, κοινωνικά δίκτυα, άτυπα και επίσημα δίκτυα, κοινωνικοί πόροι, και αρετή του πολίτη. Ωστόσο, αυτό δεν στάθηκε εμπόδιο στην διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών γύρω από το κοινωνικό κεφάλαιο και μάλιστα ολοένα και περισσότερων. Παρόλη την θεωρητική σύγχυση, μοιάζει να υπάρχει μια κοινή συναίνεση μεταξύ των μελετητών, η οποία έγκειται στην έμφαση που πρέπει κάθε φορά να δίνεται στον ρόλο των κοινωνικών δικτύων και των επίσημων και άτυπων κανόνων που τα μέλη τους θεσπίζουν. Στις περισσότερες μελέτες, το κοινωνικό κεφάλαιο αντιμετωπίζεται ως ιδιοκτησία των ομάδων παρά ως ένα ατομικός πόρος. Στους βασικούς δείκτες του κοινωνικού κεφαλαίου περιλαμβάνονται: οι κοινωνικές σχέσεις, τα τυπικά και άτυπα κοινωνικά δίκτυα, η συμμετοχή σε ομάδες, η εμπιστοσύνη, η αμοιβαιότητα και η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά. Αυτό που μοιάζει να παίζει σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση του ενδιαφέροντος περί του κοινωνικού κεφαλαίου είναι η διεξαγωγή χρήσιμων εμπειρικών συμπερασμάτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη χάραξη ενός ευρέως φάσματος αναπτυξιακών πολιτικών, όπως η οικονομική ανάπτυξη, η κοινωνική ένταξη, η καλύτερη υγεία και η πιο αποτελεσματική διακυβέρνηση 1. Είναι χαρακτηριστικό, ότι από το 1999, η Παγκόσμια Τράπεζα έχει εισάγει 1 Από τις μελέτες που έχουν διεξαχθεί σε σχέση με την ύπαρξη υψηλού ποσοστού κοινωνικού κεφαλαίου και την θετική επίδραση αυτού σε διάφορους τομείς, αναφέρουμε ενδεικτικά τις έρευνες των Sampson, Raudenbush & Earls 1997, Halpern 1999 και Putnam 2000 για την μείωση της εγκληματικότητας, του Putnam, 2000 για την μακροβιότητα, του Putnam, 1995 για τον περιορισμό της διαφθοράς και την αποτελεσματική διακυβέρνηση, του 9

11 στην ατζέντα της τον όρο, παρομοιάζοντας το με ένα είδος συνδετικής κόλλας που κρατάει τη κοινωνία ενωμένη και που αποτελεί ένα κρίσιμο παράγοντα για την οικονομική ευημερία και τη βιώσιμη ανάπτυξη των κοινωνιών (The World Bank 1999). Κατά τον Portes (1998) η ιδέα που κρύβεται πίσω από το κοινωνικό κεφάλαιο δεν είναι κάτι το καινούργιο στις κοινωνικές επιστήμες καθώς, όπως αναφέρει, ο Durkheim δίνει ιδιαίτερη σημασία στην προσκόλλησης του ατόμου σε μια κοινότητα ως αντίδοτο της ανομίας και της αυτοκαταστροφής. Όπως παρατηρεί ο Woolcock, βάσει των περισσότερων σύγχρονων ερευνών, σε ένα γενικό πλαίσιο τα άτομα που έχουν καλές συνδέσεις, είναι πιο πιθανό να ανήκουν στην κατηγορία των 4H, που σημαίνει «housed, healthy, hired and happy», δηλαδή: στεγασμένοι, υγιείς, προσληφθέντες και χαρούμενοι. (Woolcock 2001:12) 2.1. Θεωρητικές προσεγγίσεις του κοινωνικού κεφαλαίου Οι βασικοί θεωρητικοί του κοινωνικού κεφαλαίου, βάσει των αναφορών που συναντάμε σε αυτούς από τους μελετητές, φαίνεται να είναι τρείς: ο Putnam, ο Coleman και ο Bourdieu. Ωστόσο, οι δύο πρώτοι θα μπορούσαν να υπαχθούν στην ίδια θεωρητική κατεύθυνση. Σε ένα γενικότερο πλαίσιο, οι προσεγγίσεις του Putnam και του Coleman γίνονται από την πλευρά της συλλογικής δράσης ολοκλήρωσης, με τον Coleman να αντλεί από την θεωρία ορθολογικής επιλογής και τον Putnam να δίνει έμφαση στις συλλογικότητες και την κοινότητα ενώ στην αντίπερα όχθη βρίσκεται η θεωρητική προσέγγιση του Bourdieu η οποία εκκινά από την μαρξιστική παράδοση των κοινωνικών ανισοτήτων. Βάσει, λοιπόν, της πρώτης θεωρητικής προσέγγισης, το Κοινωνικό Κεφάλαιο τείνει να οριστεί ως κανόνες αμοιβαιότητας, εμπιστοσύνης και συν-εργατικότητας, ένα είδος κοινωνικής κόλλας, που συγκρατεί τις κοινωνίες ενωμένες, δημιουργώντας ένα συλλογικό «εμείς» και δημόσια αγαθά στις σύγχρονες κοινωνίες. Βάσει της δεύτερης θεωρητικής προσέγγισης, το Κοινωνικό Κεφάλαιο νοείται να λειτουργεί σχεσιακά ως μια κοινωνική σχέση. Για τον Bourdieu το κοινωνικό κεφάλαιο περιλαμβάνει σύνολα σχεσιακών δικτύων που μπορούν να κινητοποιηθούν ως πόροι στη διαδικασία της ταξικής διάκρισης (Adkins 2009). Πιο ειδικά, σύμφωνα με τον Bourdieu, τρία είναι τα είδη κεφαλαίου που τοποθετούν ένα άτομο σε μια δεδομένη κοινωνική κατηγορία. Πρόκειται για το οικονομικό κεφάλαιο, με αναφορά στους οικονομικούς πόρους όπως το χρήμα και η ακίνητη περιουσία, το πολιτισμικό κεφάλαιο με αναφορά σε οποιοδήποτε πλεονέκτημα των ατόμων που τους εξασφαλίζει Coleman, 1988 για τις σχολικές επιδόσεις, του Wilkinson, 1996 για την υγεία, των Wilkinson 1996, Kawachi & συνεργάτες 1997 για την εισοδηματική ισότητα, των Cote & Healy, 2001 για την παιδική ανάπτυξη, και του Fukuyama, 1995 για την οικονομία. 10

12 υψηλότερη θέση στην κοινωνία, όπως η εκπαίδευση, οι δεξιότητες και κάθε άλλη μορφή γνώσης και τέλος το κοινωνικό κεφάλαιο, που το ορίζει ως το άθροισμα των πόρων, πραγματικών ή πλασματικών, που συσσωρεύονται σε ένα άτομο ή μία ομάδα, χάριν της κατοχής ενός ανθεκτικού δικτύου, περισσότερο ή λιγότερο θεσμοποιημένων σχέσεων αμοιβαίας γνωριμίας και αναγνώρισης (Bourdieu 1983:249). Για τον Bourdieu, το κοινωνικό κεφαλαίο αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της ανώτερης αστικής τάξης. Η συμβολή του James Coleman στην ανάπτυξη της έννοιας του κοινωνικού κεφαλαίου ήταν να τη διευρύνει και προς τις μη προνομιούχες ομάδες. Με άλλα λόγια, υποστήριξε ότι τα άτομα που ζουν σε περιθωριοποιημένες κοινότητες ή αυτά που ανήκουν στην εργατική τάξη θα μπορούσαν επίσης να επωφεληθούν από την κατοχή του. Συγκεκριμένα, ως κοινωνιολόγος της εκπαίδευσης, θέλησε να δει πως ορισμένες πληθυσμιακές ομάδες των ΗΠΑ που βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση, όπως οι μετανάστες, αποκτούν πολιτισμικό κεφάλαιο, δηλαδή μορφώνονται, και υπό αυτή την έννοια η 2 η γενιά μπορεί να βελτιώσει την κοινωνική της θέση. Αυτό που συμπέρανε ότι έχει πολύ μεγάλη σημασία είναι η υποστήριξη της οικογένειας, την οποία και ονόμασε κοινωνικό κεφάλαιο (Coleman 1988). Αντλώντας από τη θεωρία της ορθολογικής επιλογής ο Coleman θα θεωρήσει ότι το κοινωνικό κεφάλαιο είναι παραγωγικό καθώς επιτρέπει στους δρώντες να επιτύχουν στόχους που διαφορετικά δεν θα πραγματοποιούσαν ή που θα μπορούσαν να επιτευχθούν μόνο σε ένα πολύ υψηλότερο κόστος (Coleman 1990). Υποστήριξε ότι το κοινωνικό κεφάλαιο ορίζεται από τη λειτουργία του. Δεν είναι μια ενιαία οντότητα, αλλά μια ποικιλία διαφορετικών οντοτήτων, που έχουν δύο κοινά χαρακτηριστικά: αποτελούνται όλα από κάποια πτυχή μιας κοινωνικής δομής, και διευκολύνουν ορισμένες δράσεις των ατόμων που βρίσκονται εντός της δομής (Coleman 1994:302). Σύμφωνα με τον Coleman, το κοινωνικό κεφάλαιο χαρακτηρίζεται από τρία πράγματα. Αρχικά, από υποχρεώσεις και προσδοκίες οι οποίες εξαρτώνται από την αξιοπιστία του κοινωνικού περιβάλλοντος. Κατά δεύτερο λόγο, από την δυνατότητα της πληροφορίας να μεταφέρεται εντός της κοινωνικής δομής προκειμένου να παρέχει μια βάση για δράση και τέλος από την παρουσία κανόνων που συνοδεύονται από αποτελεσματικές κυρώσεις. Ο John Field κάνοντας μια σύγκριση των δύο θεωρητικοποιήσεων, του Bourdieu και του Coleman, αναδεικνύει κάποιες ενδιαφέρουσες πτυχές τους: Η αντιμετώπιση από τον Bourdieu του κοινωνικού κεφαλαίου είναι κάπως κυκλική. Ουσιαστικά η άποψη του είναι ότι τα προνομιούχα άτομα διατηρούν τη θέση τους χρησιμοποιώντας τις διασυνδέσεις τους με άλλα επίσης προνομιούχα άτομα. Η άποψη του Coleman από την άλλη διαφοροποιείται στο 11

13 ότι διακρίνει ότι οι διασυνδέσεις έχουν αξία για όλους τους φορείς, ατομικούς και συλλογικούς, προνομιούχους και μειονεκτούντες. Επιπλέον θεωρεί ότι το κοινωνικό κεφάλαιο ως δημόσιο αγαθό, έχει σχεδόν εξ ολοκλήρου θετικά αποτελέσματα, προβλέποντας ένα σύνολο κανόνων και κυρώσεων που επιτρέπουν στα άτομα να συνεργάζονται για αμοιβαίο όφελος. Σε αντίθεση όμως με τον Coleman που δεν εντοπίζει σχεδόν καμία «σκοτεινή πλευρά» στο κοινωνικό κεφάλαιο ο Bourdieu θεωρεί ότι ουσιαστικά δεν επιτρέπει παρά μόνο μια σκοτεινή πλευρά για τους καταπιεσμένους και μια φωτεινή πλευρά για τους προνομιούχους. (Field 2003:28) Το κοινωνικό κεφάλαιο δεν αποτελεί απλά ή μόνο μια ιδιότητα ή ωφέλεια του μεμονωμένου ατόμου-δημιουργού του αλλά και άλλων ατόμων, όσο και της κοινότητας. Αυτό το στοιχείο έχει σημασία στην θεωρητική μετάβαση της έννοιας αναφορικά με τις απόψεις του Robert Putnam. Ο Putnam στο έργο του Making Democracy Work (1993) χρησιμοποιεί το κοινωνικό κεφάλαιο ως κεντρική έννοια για να ερμηνεύσει τις διαφοροποιήσεις ανάμεσα στη Βόρεια και Νότια Ιταλία. Θα υποστηρίξει ότι βασικά αυτό που ευνοεί ή όχι μια περιοχή είναι η συμμετοχικότητα σε διάφορες δικτυώσεις. Πιο ειδικά, θέλησε να κάνει τη σύνδεση μεταξύ της καλής δικτύωσης των πολιτών μέσω της συμμετοχής τους σε διάφορές ομάδες με την αποτελεσματική τοπική διακυβέρνηση. Έτσι, στα αποτελέσματα της έρευνάς του αναφέρει ότι οι περιοχές με χαμηλό ποσοστό κοινωνικού κεφαλαίου (μετρούμενο βάσει της συμμετοχικότητας και της εμπιστοσύνης) διοικούνταν από τις πιο αποτυχημένες τοπικές αρχές και παρουσίαζαν μεγαλύτερη αναποτελεσματικότητα και διαφθορά, σε σχέση με τις περιοχές εκείνες που παρουσίαζαν μεγάλα ποσοστά κοινωνικής εμπιστοσύνης. Στη συνέχεια το ενδιαφέρον του θα στραφεί στις ΗΠΑ, με τις οποίες και θα ασχοληθεί στο βιβλίο του Bowling Alone: The collapse and revival of American community το Σε αυτή του την μελέτη ισχυρίζεται ότι το κοινωνικό κεφάλαιο των ΗΠΑ έχει μειωθεί καθώς παρατηρεί ότι τις τρεις τελευταίες δεκαετίες του 20 ου αι, έγινε μια ραγδαία πτωτική μεταβολή στο θέμα της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά, των άτυπων κοινωνικών δεσμών και των αισθημάτων ανοχής και εμπιστοσύνης που δείχνουν τα άτομα. Τα αίτια αυτής της μείωσης υποδεικνύει ότι σχετίζονται με τις μεταβολές στην οικογενειακή δομή, την εξάπλωση των προαστίων και την ηλεκτρονική ψυχαγωγία. Στο βιβλίο αυτό θα προσεγγίσει την έννοια του κοινωνικού κεφαλαίου ως εξής: Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν αξία. Ακριβώς όπως ένα κατσαβίδι (φυσικό κεφάλαιο) ή μια πανεπιστημιακή μόρφωση (ανθρώπινο κεφάλαιο) μπορούν να αυξήσουν την αποδοτικότητα 12

14 (τόσο την ατομική, όσο και την συλλογική), έτσι και οι κοινωνικές επαφές επηρεάζουν την αποδοτικότητα των ατόμων και των ομάδων. Ενώ το φυσικό κεφάλαιο αναφέρεται στα υλικά αντικείμενα και το ανθρώπινο κεφάλαιο αναφέρεται σε ιδιότητες του ατόμου, το κοινωνικό κεφάλαιο αναφέρεται σε συνδέσεις μεταξύ ατόμων- κοινωνικά δίκτυα και κανόνες αμοιβαιότητας και εμπιστοσύνης που αναδύονται εξ αυτών. Κατά αυτή την έννοια, το κοινωνικό κεφάλαιο είναι στενά συνδεδεμένο με αυτό που κάποιοι ονομάζουν «αρετή του πολίτη». Η διαφορά έγκειται στο ότι το «κοινωνικό κεφάλαιο» επικεντρώνεται στο γεγονός ότι η αρετή του πολίτη έχει περισσότερη δύναμη όταν εντάσσεται σε ένα πυκνό δίκτυο αμοιβαίων κοινωνικών σχέσεων. Με κοινωνία με πολλά ενάρετα αλλά απομονωμένα άτομα δεν είναι απαραίτητα πλούσια σε κοινωνικό κεφάλαιο (Putnam 2000:18-19). Η έννοια της εμπιστοσύνης κατέχει πολύ σημαντική θέση στη διαμάχη για το κοινωνικό κεφάλαιο. Κάποιοι την θεωρούν παράγωγο του κοινωνικού κεφαλαίου (Woolcock, 2001), άλλοι την αντιμετωπίζουν ως συστατικό των κοινών αξιών που απαρτίζουν το κοινωνικό κεφάλαιο, ενώ κάποιοι τρίτοι θεωρούν ότι είναι και τα δύο (Cote & Healy, 2001). Οι Pretty & Ward (2001) θεωρούν ότι η εμπιστοσύνη ενδυναμώνεται από τις κυρώσεις που μπορεί να εφαρμόζονται σε αυτούς που αποκλίνουν από τους κοινωνικούς κανόνες ή αποτυγχάνουν στις κοινωνικές τους ευθύνες. Επίσης, σύμφωνα με τον Beem η αλληλεπίδραση επιτρέπει στους ανθρώπους να δομήσουν κοινότητες, να δεσμευθούν ο ένας απέναντι στον άλλο και να πλέξουν τον κοινωνικό ιστό Η εμπιστοσύνη μεταξύ των ατόμων γίνεται εμπιστοσύνη μεταξύ αγνώστων και εμπιστοσύνη σε ένα ευρύ ιστό κοινωνικών θεσμών. Τελικά, γίνεται ένα κοινό σύνολο αξιών, αρετών και προσδοκιών εντός της κοινωνίας στο σύνολό της. Χωρίς αυτή την αλληλεπίδραση, από την άλλη πλευρά, η εμπιστοσύνη διασπάται. Σε ένα ορισμένο σημείο, αυτή η διάσπαση αρχίζει να εκδηλώνεται σε σοβαρά κοινωνικά προβλήματα... Η έννοια του κοινωνικού κεφαλαίου υποστηρίζει ότι η οικοδόμηση ή η ανοικοδόμηση της κοινότητας και της εμπιστοσύνης απαιτούν πρόσωπο με πρόσωπο συναντήσεις (Beem 1999:20) Τα είδη του κοινωνικού κεφαλαίου Το κοινωνικό κεφάλαιο, βάσει του Michael Woolcock, (Woolcock 2001:13-4) κατηγοριοποιείται σε 3 είδη τα οποία έχουν να κάνουν με την πυκνότητα των κοινωνικών δικτύων των ατόμων, το βαθμό στον οποίο έρχονται σε επαφή με άλλα άτομα σε ανεπίσημες κοινωνικές δραστηριότητες και την ένταξή τους σε ομάδες και ενώσεις. Συγκεκριμένα: 13

15 α. Το συνενωτικό κοινωνικό κεφάλαιο αναφέρεται στους δεσμούς μεταξύ των ατόμων που βρίσκονται σε παρεμφερείς καταστάσεις, όπως η άμεση οικογένεια, οι στενοί φίλοι και οι γείτονες β. Το γεφυρωτικό κοινωνικό κεφάλαιο, αφορά πιο απομακρυσμένους δεσμούς μεταξύ όμοιων ατόμων όπως: μακρινές φιλίες, συνάδελφοι, συνεργάτες και συμμαθητές και τέλος γ. Το συνδετικό κοινωνικό κεφάλαιο αφορά τους δεσμούς μεταξύ διαφορετικών ατόμων που βρίσκονται σε ανόμοιες καταστάσεις, όπως τα άτομα εκείνα που βρίσκονται εντελώς εκτός της κοινότητας, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στα μέλη αυτού του δικτύου να κινητοποιήσουν ένα πολύ ευρύτερο φάσμα πόρων από αυτούς που είναι διαθέσιμοι στην κοινότητα. Ο Putnam από την άλλη περιορίστηκε στο διαχωρισμό του κοινωνικό κεφάλαιο στις δύο πρώτες κατηγορίες, δηλαδή στο συνενωτικό που θεωρεί ότι έχει χαρακτήρα αποκλεισμού και στο γεφυρωτικό που έχει χαρακτήρα συμπερίληψης. Το συνενωτικό κοινωνικό κεφάλαιο αναπτύσσεται μεταξύ των μελών μιας ομάδας, χαρακτηρίζεται από ισχυρούς δεσμούς και τείνει να ενισχύει ταυτότητες ομοιογένειας αποκλείοντας ετερογενή στοιχεία. Το γεφυρωτικό Κοινωνικό Κεφάλαιο συνδέει ανθρώπους από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, λειτουργεί με στόχο τη διάδοση της πληροφόρησης, χαρακτηρίζεται από ασθενείς δεσμούς και παρουσιάζει χαρακτήρα συμπερίληψης. Χαρακτηριστικά όπως ο Putnam λέει: το συνενωτικό κοινωνικό κεφάλαιο συνιστά ένα είδος κοινωνιολογικής σούπερ-κόλλας σε αντίθεση με το γεφυρωτικό κοινωνικό κεφαλαίο που μοιάζει περισσότερο με ένα κοινωνιολογικό λιπαντικό (Putnam 2000:22-23). Ωστόσο η ιδέα του Putnam για το γεφυρωτικό κεφάλαιο και τη σημασία του δεν ήταν καινούργια. Ο Granovetter (1973) στο έργο του The Strength of Weak Ties είχε επισημάνει ήδη ότι οι ασθενείς δεσμοί αποτελούνε σημαντική πηγή στο να καταστούν δυνατές ευκαιρίες κινητικότητας. Συγκεκριμένα, ισχυρίστηκε ότι η ισχύς των ασθενών δεσμών, αυτών δηλαδή που κατά τον Putnam δημιουργούνται μεταξύ των μελών μιας ομάδας με γεφυρωτικό κεφάλαιο, είναι μεγαλύτερη από αυτή των ισχυρών δεσμών στο θέμα των επαγγελματικών ευκαιριών, καθώς η διάδοση της πληροφορίας διευρύνεται σε έναν πολύ μεγαλύτερο αριθμό ατόμων, αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες καλύτερης επαγγελματικής σταδιοδρομίας άρα και ανοδικής κοινωνικής κινητικότητας. 14

16 2.3. Τα οφέλη του κοινωνικού κεφαλαίου Βάσει ερευνών που έχουν διεξαχθεί σχετικά με το κοινωνικό κεφαλαίο, φαίνεται ότι η κατοχή του από μια κοινωνική ομάδα επιδρά θετικά σε μια πληθώρα τομέων όπως στην ανάπτυξη των παιδιών, στις σχολικές επιδόσεις, στην υγεία, στην οικονομία αλλά και στην ασφάλεια των γειτονιών η οποία θα μας απασχολήσει περισσότερο στη παρούσα μελέτη. Κάνοντας μια σύντομη αναφορά στους πρώτους τομείς στεκόμαστε στα αποτελέσματα της έρευνας του Putnam στο Bowling Alone για το θέμα της ανάπτυξης των παιδιών η οποία μοιάζει να διαμορφώνεται έντονα από το κοινωνικό κεφάλαιο. Η εμπιστοσύνη, τα δίκτυα, και οι κανόνες αμοιβαιότητας εντός της οικογένειας, του σχολείο, της ομάδας των συνομηλίκων και της ευρύτερης κοινότητας, έχει σημαντικότατες συνέπειες για τις ευκαιρίες και τις επιλογές τους, και ως εκ τούτου για τη συμπεριφορά και την εξέλιξή τους (Putnam 2000: ). Επίσης, στο θέμα της εκπαίδευση, τόσο ο Putnam (2000) όσο και ο Halpern (1999) την θεωρούν ως ένα παράγοντα-κλειδί για τη δημιουργία κοινωνικού κεφαλαίου το οποίο όμως με τη σειρά του έχει ως αποτέλεσμα τη ακόμα μεγαλύτερη εκπαιδευτική επιτυχία. Στο θέμα της υγείας και της θετικής επιρροής που έχει σε αυτή το κοινωνικό κεφάλαιο υπάρχει ένας μακρύς κατάλογος ερευνών που έχουνε διεξαχθεί σχετικά (βλ. Coulthard κ.α. 2001, Sixsmith κ.α. 2001, Campbell 2000). Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Putnam βάσει στοιχείων της έρευνάς τους, η τακτική παρουσία σε συλλόγους, ο εθελοντισμός, η ψυχαγωγία ή και ο εκκλησιασμός ισοδυναμούν με τη χαρά του να πάρεις πτυχίο κολεγίου ή να υπερδιπλασιαστεί το εισόδημά σου. Επίσης, οι διασυνδέσεις μεταξύ των πολιτών ανταγωνίζονται τον γάμο και τον πλούτο ως προάγγελους μιας ευτυχισμένης ζωής (Putnam 2000:331). Ομοίως, ο Halpern (1999:22) υποστηρίζει ότι το κοινωνικό κεφάλαιο μπορεί να ενεργήσει για να μετριαστούν οι συνέπειες της κοινωνικής πίεσης και ότι η παρουσία του θα μπορούσε να δημιουργήσει μια αίσθηση ευημερίας και ανήκειν. Επίσης, ένας αυξανόμενος όγκος ερευνών δείχνει ότι όπου η εμπιστοσύνη και τα κοινωνικά δίκτυα ακμάζουν, τα άτομα, οι επιχειρήσεις, οι γειτονιές και ακόμη και τα έθνη ευημερούν οικονομικά (Fukuyama 1995). Το κοινωνικό κεφάλαιο μπορεί να βοηθήσει στην άμβλυνση των ύπουλων επιπτώσεων των κοινωνικοοικονομικών μειονεκτημάτων, όπως ισχυρίζεται ο Putnam (2000: ). Συγκεκριμένα, οι δημόσιοι χώροι σε περιοχές με υψηλό κοινωνικό κεφαλαίο είναι πιο καθαροί, οι άνθρωποι είναι πιο φιλικοί και οι δρόμοι είναι πιο ασφαλείς. Οι παραδοσιακοί «παράγοντες κινδύνου» μιας γειτονιάς όπως οι υψηλοί αριθμοί φτώχειας και η στεγαστική κινητικότητα δεν είναι τόσο σημαντικοί κατά τον Putnam. Κάποιες περιοχές έχουν υψηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας, σε μεγάλο βαθμό 15

17 επειδή οι άνθρωποι δεν συμμετέχουν σε κοινοτικές οργανώσεις, δεν εποπτεύουν τα νεότερα άτομα, και δεν συνδέονται με τα δίκτυα φίλων (Putnam 2000: ). Στο θέμα του κοινωνικού κεφαλαίου και της σχέσης του με την εγκληματικότητα στις γειτονιές θα σταθούμε παρακάτω εξετάζοντας το βάσει των ερευνών του Sampson και των συνεργατών του Κοινωνικό κεφάλαιο, κοινωνικός έλεγχος και συλλογική αποτελεσματικότητα Ορισμένοι μελετητές έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στην επίδραση του κοινωνικού κεφαλαίου στην εγκληματικότητα των αστικών γειτονιών. Σύμφωνα με τα στοιχεία που οι έρευνες αυτές παρουσιάζουν φαίνεται ότι υπάρχει άμεση συσχέτιση μεταξύ των δύο. Συγκεκριμένα, όσο υψηλότερο το ποσό του κοινωνικού κεφαλαίου τόσο χαμηλότερα τα ποσοστά της εγκληματικότητας. Οι Robert Sampson και W. Byron Groves θεωρητικοί της κοινωνικής οργάνωσηςαποδιοργάνωσης άντλησαν στοιχεία από την θεωρία των δικτύων εισάγοντας στην θεώρησή τους την ορολογία αυτών ως πιο κατάλληλο εργαλείο μέτρησης της κοινωνικής (αποδι)οργάνωσης. Μάλιστα όρισαν την κοινωνική οργάνωση και αποδιοργάνωση ως τα δύο άκρα του ίδιου συνεχούς σε σχέση με τα συστημικά δίκτυα του κοινωνικού ελέγχου (Sampson & Groves 1989:777). Πιο ειδικά, για μια κοινότητα, κατά τους Sampson & Bean (2005) η κοινωνική αποδιοργάνωση αφορά την ανικανότητα της κοινοτικής δομής να πραγματοποιήσει της κοινές αξίες των κατοίκων της και να διατηρήσει τον αποτελεσματικό κοινωνικό έλεγχο. Οι δομικές διαστάσεις λοιπόν της κοινωνικής αποδιοργάνωσης μιας κοινότητας αφορούν τον βαθμό επικράτησης και αλληλεξάρτησης των κοινωνικών δικτύων της τόσο των άτυπων (π.χ. πυκνότητα των σχέσεων γνωριμίας, διαγενεακοί συγγενικοί δεσμοί, επίπεδα ανωνυμίας) όσο και των επίσημων (π.χ. συμμετοχή σε οργανώσεις, θεσμική σταθερότητα) αλλά και το εύρος της συλλογικής εποπτείας των τοπικών προβλημάτων. Στην έρευνα των Sampson & Groves (1989) Community Structure and Crime, χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία από το Βρετανικό Παρατηρητήριο Εγκληματικότητας για 200 κοινότητες σχετικά με τα κρούσματα βίας και τον βαθμό κοινωνικής αποδιοργάνωσης που αυτές παρουσίαζαν. Οι ερευνητές έδειξαν ότι οι βασικοί αιτιώδης μηχανισμοί της κοινωνικής αποδιοργάνωσης ήταν τα αραιά τοπικά φιλικά δίκτυα, οι ανεπιτήρητες παρέες εφήβων και η χαμηλή συμμετοχή σε οργανώσεις, οι οποίοι με τη σειρά τους φάνηκε να σχετίζονταν σημαντικά με τα ποσά εγκληματικότητας σε κάθε περιοχή. Επιπλέον, παρατήρησαν ότι τα αίτια της κοινωνικής αποδιοργάνωσης σε μεγάλο βαθμό σχετίζονταν με παράγοντες όπως το 16

18 χαμηλό οικονομικό επίπεδο, η εθνοτική ανομοιογένεια, η στεγαστική κινητικότητα, η οικογενειακή αποδιοργάνωση και η αστικοποίηση (Sampson & Groves 1989: ). Σε άλλη έρευνα των Sampson, Raudenbush & Earls (1997) σε 343 γειτονιές του Σικάγο, οι μελετητές έδειξαν ότι αυτό που ονόμασαν «συλλογική αποτελεσματικότητα» σχετίζεται άμεσα με τα κρούσματα βίας σε κάθε γειτονιά. Στην μελέτη αυτή όρισαν ως «συλλογική αποτελεσματικότητα» μιας γειτονιάς, την κοινωνική συνοχή των γειτόνων σε συνδυασμό με την προθυμία τους να παρέμβουν σε κάποιο συμβάν εις το όνομα του κοινού καλού. Αντλώντας από τη θεωρητική προσέγγιση των Coleman και Putnam για το κοινωνικό κεφαλαίο, οι ερευνητές υποστήριξαν ότι η προθυμία των οικιστών να επέμβουνε σε κάποιο συμβάν για το κοινό καλό εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ύπαρξη αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αλληλοβοήθειας μεταξύ των γειτόνων. Είναι απίθανο, όπως ισχυρίζονται, ένα άτομο να θελήσει να επέμβει στο πλαίσιο μιας γειτονιάς όπου οι κανόνες δεν είναι αποσαφηνισμένοι και τα άτομα δεν εμπιστεύονται ή φοβούνται το ένα το άλλο. Ως εκ τούτου, οι κοινωνικά συνεκτικές γειτονιές αποτελούν το πιο πρόσφορο έδαφος για την πραγματοποίηση του άτυπου κοινωνικού ελέγχου και άρα προσφέρουν το κατάλληλο πλαίσιο για την συλλογική αποτελεσματικότητα και την καταπολέμηση της βίας. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, το υψηλό ποσοστό στεγαστικής κινητικότητας, ειδικά σε περιοχές με πτωτικές πληθυσμιακές τάσεις, συμβάλλει στην θεσμική αποδιοργάνωση και στην αποδυνάμωση του κοινωνικού ελέγχου επί της συλλογικής κοινοτικής ζωής. Βασική αιτία αυτού είναι ότι ο σχηματισμός των κοινωνικών δεσμών είναι μια διαδικασία που χρειάζεται χρόνο. Αντιθέτως, σε περιοχές που εμφανίζουν στεγαστική σταθερότητα οι κάτοικοι έχουν αναπτύξει πιο ισχυρούς δεσμούς. Επιπλέον, το γεγονός ότι οι κάτοικοι επενδύουν οικονομικά στα σπίτια τους, τους προσδίδει ένα δικαιολογημένο συμφέρον στο να υποστηρίξουν το κοινό όφελος της κοινοτικής τους ζωής. Ως εκ τούτου, κατά τους ερευνητές, η κατοχή κατοικίας και η ιδιοκατοίκηση ευνοούν τις συλλογικές προσπάθειες διατήρησης του κοινωνικού ελέγχου. Επίσης, παρατηρούν ότι σε περιοχές με συγκεντρωμένο μειονέκτημα, η αποξένωση, η εκμετάλλευση και η εξάρτηση που προκαλεί η στέρηση πόρων, ενεργούν ως φυγόκεντρος δύναμη για τη συλλογική αποτελεσματικότητα. Στις περιοχές αυτές, ακόμα κι αν οι προσωπικοί δεσμοί είναι ισχυροί, στο σύνολό τους οι κάτοικοι μοιάζει να είναι ασθενώς συνδεδεμένοι σε συλλογικές δράσεις. Συνοπτικά, καταλήγουν ότι το συγκεντρωμένο μειονέκτημα των περιοχών μειώνει τη συλλογική αποτελεσματικότητα και οτι η οικιστική σταθερότητα την αυξάνει. (Sampson, Raudenbush & Earls 1997) 17

19 Τέλος, οι Green κ.α. (2000) στην μελέτη τους για το κοινωνικό κεφάλαιο και την υγεία στο South Yorkshire επιβεβαίωσαν ότι η κοινοτική ασφάλεια είναι πολύ σημαντικό θέμα για τους ερωτηθέντες. Ένας παραδοσιακός τρόπος αντιμετώπισης αυτών των φόβων είναι η λήψη των απαραίτητων μέτρων φύλαξης, πράγμα που συνεπάγεται την αύξηση στα λουκέτα, στις μπάρες και στα τείχη. Όπως και να έχει, μια συμπληρωματική στρατηγική, ισχυρίζονται ότι θα ήταν η αύξηση των επιπέδων του κοινωνικού κεφαλαίου και ειδικά της εμπιστοσύνης γιατί σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνά τους, τα υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης σχετίζονται με μικρότερους φόβους περί της ασφάλειας. 18

20 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Αρχικό ενδιαφέρον Οι πρώτες εντυπώσεις από τον χώρο Το ενδιαφέρον μου για την κοινωνική κατοικία και συγκεκριμένα για την εργατική κατοικία στην Ελλάδα που κατά κύριο λόγο υλοποιεί ο Οργανισμός Εργατικής Κατοικίας 2 οφείλεται στο γενικότερο ενδιαφέρον μου για ζητήματα σχετικά με τη κατοικία και τη κατοίκηση του χώρου από ευρείες πληθυσμιακές χαμηλο-εισοδηματικές ομάδες, καθώς έχω επανειλημμένα ασχοληθεί με αυτά στην μέχρι σήμερα σπουδαστική μου πορεία 3. Ερέθισμα ωστόσο, για την επιλογή της συγκεκριμένης περιοχής, υπήρξε μια σπουδαστική εργασία που πραγματοποιήθηκε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του ΕΜΠ, με θέμα την κοινωνική κατοικία στο Ρέντη 4 και η οποία έπεσε στα χέρια μου καθώς έψαχνα την ελληνική σχετική βιβλιογραφία. Οι επισκέψεις μου στη περιοχή ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του Πρώτη φορά έφτασα στο Δήμο πρωινή ώρα, με τον προαστιακό σιδηρόδρομο που πρόσφατα είχε ολοκληρωθεί. Κατέβηκα στο σταθμό, όπου και βρίσκεται το μηχανοστάσιο του ΟΣΕ, και κατευθύνθηκα περπατώντας προς την κεντρική πλατεία. Το σκηνικό από βιομηχανικό μετατρεπόταν σταδιακά σε οικιστικό ώστε φτάνοντας κανείς στη πλατεία να νιώθει ότι βρίσκεται στο κέντρο μιας μικρής επαρχιακής πόλης. Άλλωστε, ο Ρέντης αναπτύχθηκε στη περιφέρεια του κλεινού άστεως, ως δορυφόρος του Πειραιά και της Αθήνας, επιβαρυμένος με τις χρήσεις που δεν είχαν πια θέση σε αυτό, αλλά επίσης, κατοικήθηκε από χαμηλοεισοδηματικά νοικοκυριά, κατά κύριο λόγο εργάτες των βιομηχανιών και βιοτεχνιών 2 Ο ΟΕΚ είναι ο επίσημος φορέας κοινωνικής κατοικίας στην Ελλάδα. Αποτελεί το κύριο όργανο άσκησης κοινωνικής στεγαστικής πολιτικής και ταυτόχρονα τον μεγαλύτερο κατασκευαστικό φορέα κατοικίας, αφού οι οικισμοί οργανωμένης δόμησης που σχεδιάζει και ανεγείρει ο Οργανισμός σε όλη την ελληνική επικράτεια αντιπροσωπεύουν το 95% περίπου της συνολικής ετήσιας οικοδομικής δραστηριότητας του δημόσιου τομέα (ΟΕΚ, ενημερωτικό φυλλάδιο). Πέρα του ΟΕΚ, δημόσιος φορέας στεγαστικής πολιτικής είναι η ΔΕΠΟΣ, που έχει πολύ πιο περιορισμένη δράση, ενώ παλαιότερα -μέχρι και λίγο μετά τον πόλεμο- υπήρχε και η ΑΕΠ που φρόντισε για την αποκατάσταση των προσφύγων 3 Πούλου, Ε. (2007) Οι παραγκουπόλεις της Λίμα: Πολιτικές κοινωνικής στέγασης και η εξέλιξη της Villa El Salvador. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία, Αρχιτεκτονική Σχολή ΕΜΠ, περίοδος Σεπτεμβρίου 2007 Πούλου, Ε. (2003) Οι Ρομά μέσα από διαδικασίες περιθωριοποίησης και ένταξης στον αστικό και κοινωνικό ιστό. Η περίπτωση της Αγίας Βαρβάρας. Σπουδαστική εργασία, σε συνεργασία με τους Καμόντου, Ε. & Ζουριδάκη, Ε., στα πλαίσια του μαθήματος Διάλεξη της Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ, περίοδος Σεπτεμβρίου Αναλυτή, Β. (2006) Πολεοδομική εξέλιξη και κοινωνική κατοικία στον Αγ. Ιωάννη Ρέντη. Σπουδαστική εργασία στα πλαίσια του μαθήματος Διάλεξη της Αρχιτεκτονικής Σχολής ΕΜΠ, περίοδος Φεβρουαρίου

21 της περιοχής, που με την παρουσία τους έδωσαν ζωή και κατά κάποιο τρόπο «χρωμάτισαν» κοινωνικά την κατά τα άλλα «γκρίζα» βιομηχανική ζώνη. Στη πλατεία στάθηκα για αρκετή ώρα παρατηρώντας το κτισμένο περιβάλλον σε συνδυασμό με το κόσμο και τις δράσεις που λάμβαναν χώρα σε αυτό. Περιμετρικά αυτής βλέπει κανείς από ισόγεια έως τετραώροφα κτίρια που κατά κύριο λόγο στεγάζουν στο ισόγειο εμπόριο, ψυχαγωγία και υπηρεσίες (συνοικιακά μαγαζιά, καφετέριες, και τράπεζες) και στους ορόφους γραφεία και κατοικία. Στη μια πλευρά της πλατείας το βλέμμα στέκεται στο συγκρότημα προσφυγικών κατοικιών της δεκαετίας του 20 που σήμερα μοιάζει να κατοικείται κυρίως από μετανάστες. Ο περιμετρικός δρόμος της πλατείας έχει μια ελαφριά αλλά σχετικά συνεχή κίνηση από λεωφορεία, τρόλεϊ και ταξί αλλά και από Ι.Χ. τα οποία, σε αρκετές περιπτώσεις, οι ιδιοκτήτες τους μοιάζουν να τα «φιγουράρουν». Σε περιπτώσεις, το βλέμμα «πιάνει» συναντήσεις ατόμων που δείχνουν να γνωρίζονται μεταξύ τους αλλά φαίνεται να συναντιούνται τυχαία τη στιγμή εκείνη στη πλατεία, στο κέντρο, στο δρόμο. Κόσμος στα καφενεία και στις καφετέριες, άνδρες ηλικιωμένοι, παρέες φιλών και συγγενών με τις οικογένειες τους, τα παιδιά με τα ποδήλατα και οι νεότεροι, οι έφηβοι, στα παγκάκια της πλατείας να κουβεντιάζουν. Παρέες ανδρών, που αυξομειώνονται σε σύντομα χρονικά διαστήματα καθώς κάποιοι από αυτούς περνώντας με το αυτοκίνητό τους, κάνουν μια μικρή στάση, πίνουν στα γρήγορα με την παρέα ένα καφέ μια μπύρα ή ένα ούζο και συνεχίζουν στην πορεία τους Ο δημόσιος χώρος ως χώρος συνάντησης, επαφής και διάδρασης. Στο κέντρο αυτής της πολύ φροντισμένης πλατείας, με τα πολλά δέντρα, το γλυπτό του Βαρώτσου, την διαμόρφωση παρτεριών και καθισμάτων, το γρασίδι και την παιδική χαρά, στέκεται περίοπτα ο ναός του Αγ. Ιωάννη. Αυτή, λοιπόν, είναι η «καρδιά» του Δήμου. Εδώ κοντά είναι και το Δημαρχείο. Στην επόμενη επίσκεψη θα περάσω από την Τεχνική Υπηρεσία να πάρω ό,τι πληροφορίες μπορέσω σχετικά με την εργατική κατοικία στο δήμο και προφανώς χάρτες της περιοχής. Σε αυτή όμως την πρώτη επίσκεψη επέλεξα να πάρω τη δημοτική συγκοινωνία που εκτελούσε μια κυκλική διαδρομή στο δήμο, την οποία ολοκλήρωνε σε 30 περίπου λεπτά. Είχα ήδη μαζί μου ένα πρόχειρο χάρτη της διαδρομής του λεωφορείου και κάποιους άλλους με σημειωμένα τα συγκροτήματα κοινωνικής κατοικίας του δήμου, εργατικές πολυκατοικίες και προσφυγικά. Κάποια από αυτά, το λεωφορείο δεν θα τα προσέγγιζε, αλλά από τα περισσότερα περνούσε τουλάχιστον κοντά. Καθώς δεν έχω αυτοκίνητο, το λεωφορείο αυτό ήταν ο καλύτερος τρόπος που μου προσφερόταν για μια πρώτη ξενάγηση στο δήμο. Ολοκλήρωσα έναν γύρο και στον δεύτερο είχα ήδη αποφασίσει 20

22 να κατέβω και να περιπλανηθώ στο συγκρότημα εργατικών πολυκατοικιών στη συμβολή των οδών Πέτρου Ράλλη και Αγίας Άννης. Είναι το μεγαλύτερο συγκρότημα του δήμου. Ήδη, λοιπόν, από την πρώτη διαδρομή είχα κάπως σχηματίσει μια εικόνα του Ρέντη. Από το κέντρο του δήμου, οπού και το πιο πυκνοκατοικημένο τμήμα, βρισκόσουνα στην Πειραιώς, στην λεωφόρο των εργοστασίων, κάποιων ενεργών και άλλων κενών εγκαταλελειμμένων κουφαριών, των μεγάλων εμπορικών πολυκαταστημάτων τύπου Jumbo, Leroy Merlin, ENA, των αποθηκών αλλά και μικρότερων επιχειρήσεων που μοιάζουν να έχουν ξεμείνει χρόνια, όπως φαναρτζίδικα και συνεργεία. Από την Πειραιώς η διαδρομή συνεχίζεται στρίβοντας πάλι προς το Ρέντη και συγκεκριμένα στο τμήμα εκείνο της Λαχαναγοράς. Το σκηνικό δεν αλλάζει και εδώ αν εξαιρέσουμε τον οικισμό Σταματάκη, τον πρώτο προσφυγικό συνοικισμό του Δήμου, ο οποίος σχηματίστηκε το Στη συνέχεια, ακολουθώντας την λεωφόρου Κηφισού και το ποτάμι, που χωρίζει στα δύο τον Δήμο, φτάνουμε στην περιοχή της Αγίας Άννας, όπου και βρίσκεται ο ομώνυμος οικισμός εργατικών κατοικιών. Στην πορεία θα μάθω ότι στην Αγία Άννα βρίσκονται επίσης και τρεις μικρότεροι συνοικισμοί, οι οποίοι ξεκίνησαν ως αυθαίρετοι αλλά στην πορεία νομιμοποιήθηκαν με προεδρικό διάταγμα ως «πυκνοδομημένοι οικισμοί». Πρόκειται για τον συνοικισμό του Σχολείου, τον συνοικισμό Ξηρουχάκη και τέλος αυτόν που βρίσκεται πίσω από το προπονητικό γήπεδο του Ολυμπιακού. Η περιοχή μέχρι τώρα δεν παρουσιάζει οικιστική ανάπτυξη και είναι αποκομμένη από τον οικιστικό ιστό του υπόλοιπου Ρέντη καθώς μεσολαβούν: α) η λεωφόρος Κηφισού με το ποτάμι, που εμποδίζει την επικοινωνία με τον Άνω Ρέντη (ή αλλιώς Παλιά Κοκκινιά) τον άλλο οικιστικό πυρήνα του δήμου που παλαιότερα άνηκε στον Πειραιά και β) η Κωνσταντινουπόλεως με τις γραμμές του ΟΣΕ, που την αποκόπτει από την περιοχή της Λαχαναγοράς στην οποία και βρίσκεται ο οικισμός Σταματάκη. Έτσι, ουσιαστικά, η Αγία Άννα εξυπηρετείται από τα διάφορα μεγάλα εμπορικά πολυκαταστήματα που έχουν ανοίξει στο μέτωπο της Κηφισού, όπως το Makro και το Carrefour, και πολύ λιγότερο από τις μικρότερες επιχειρήσεις στο κέντρο του δήμου. Επιπλέον, στην Αγία Άννα λειτουργεί ένας δημόσιος παιδικός σταθμός και το 3 ο Δημοτικό Σχολείο, το οποίο στεγάζεται σε παλιές εγκαταστάσεις βουστασίων και σε προσθήκες λυόμενων κτισμάτων. Κατά τα άλλα το σκηνικό εδώ χαρακτηρίζεται από αποθήκες και μεταφορικές εταιρείες, οι οποίες επιβαρύνουν ιδιαίτερα το περιβάλλον με τις μετακινήσεις των φορτηγών, βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, κάποιες από τις οποίες είναι ακόμα ενεργές όπως η Rolco-ΒΙΑΝΙΛ σε άμεση γειτνίαση με τις εργατικές πολυκατοικίες της Αγίας Άννας 21

23 και τα μπισκότα Παπαδοπούλου στη Πέτρου Ράλλη, απέναντι από αυτές. Εδώ συναντάμε επίσης μεγάλες εκτάσεις ανεκμετάλλευτες που έχουν καταντήσει χωματερές και 22

24 σκουπιδότοποι, το προπονητικό γήπεδο του Ολυμπιακού και γενικά εκτάσεις ιδιοκτησίας του Ομίλου Κόκκαλη, δυο παλαιά μικρά εκκλησάκια, την Αγία Άννα και την Αγία Μαρίνα, την μεγάλη πιο σύγχρονη εκκλησία της Αγίας Άννας επί της Πέτρου Ράλλη καθώς και το Πάρκο Ειρήνης, μία έκταση περί των 25 στρεμμάτων, που τα τελευταία χρόνια έχει εγκαταλειφθεί η προστασία και η συντήρησή του. Σε αυτό, το 2010, έλαβε μέρος το 14 ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ που σύμφωνα με τους οργανωτές ήταν μια ευκαιρία να περάσουν το μήνυμα της αποδοχής του Άλλου 5, δεδομένου ότι στη περιοχή έχουν εγκατασταθεί πλέον αρκετοί μετανάστες, ειδικά μετά από τη μεταφορά, σε πολύ κοντινή απόσταση, της Διεύθυνσης Μεταγωγών Αλλοδαπών, στη Πέτρου Ράλλη. 2. Η συλλογή των πρώτων στοιχείων μέσα από ελεύθερες συζητήσεις με δυο πληροφοριοδότες κλειδιά και επιτόπια παρατήρηση Η πρώτη επαφή μου με τις εργατικές πολυκατοικίες της Αγίας Άννας έγινε μέσω της κας Ν., δημόσια υπαλλήλου του Δήμου Ρέντη, αρχιτεκτόνισσα, την οποία συνάντησα στη τεχνική υπηρεσία του Δήμου, οπού και κατέφυγα για την συλλογή των πρώτων στοιχείων. Η κα Ν., όντας κάτοικος των πολυκατοικιών της Αγίας Άννας, αποτέλεσε τον αρχικό μου σύνδεσμο με την περιοχή. Αυτή μου πρωτομίλησε για τον οικισμό και εν γένει για τα συγκροτήματα εργατικών κατοικιών του Ρέντη. Στην πρώτη μας απρογραμμάτιστη συνάντηση, κάποια από τα θέματα που μου έθιξε σε σχέση με τον οικισμό αφορούσαν την ύπαρξη πολλών ελεύθερων χώρων πρασίνου στο εσωτερικό του και γενικά τον καλό σχεδιασμό του εννοώντας την αραιή και με χαμηλό συντελεστή δόμηση ως προς: α) την ευχάριστη διαμονή των κατοίκων και ειδικά των μικρών παιδιών αν και ενταγμένη σε παθογόνα ζώνη όσον αφορά το ευρύτερο πολεοδομικό της περιβάλλον, β) την κοινωνικοποίηση των κατοίκων, γ) την αίσθηση ασφάλειας και κοινωνικού ελέγχου παρά την παρουσία πολλών αλλοδαπών, δ) την τάση των ιδιοκτητών να βελτιώσουν το εσωτερικό των διαμερισμάτων τους σύμφωνα με τις ανάγκες και τις προτιμήσεις τους καθώς και ε) την κοινωνική άνοδο κάποιων εξ αυτών. Χαρακτηριστικά μου ανέφερε ότι τα περισσότερα διαμερίσματα οι κάτοικοι τα έχουν ανακαινίσει και έχουν όλες τις ανέσεις, για παράδειγμα τζάκι, όπως τα διαμερίσματα του 5 (τελευταία επίσκεψη: 5/4/2011) 23

25 Κολωνακίου. Ως ενδεικτικό επίσης της κοινωνικής ανόδου των κατοίκων μου ανέφερε το μεγάλο ποσοστό κατοχής κατοικίδιων ζώων και ειδικά σκύλων που εύκολα παρατηρεί κάποιος περπατώντας στους ελεύθερους χώρους του συγκροτήματος. Για το θέμα της ασφάλειας και του κοινωνικού ελέγχου και του συσχετισμού αυτών με το δομημένο περιβάλλον, μου έφερε το παράδειγμα ενός συγκροτήματος κατοικιών στο κέντρο του Ρέντη, στην οδό Περικλέους, που έχει παραχθεί με ιδιωτική πρωτοβουλία και που λόγω της πολύ πυκνής και με υψηλό συντελεστή δόμησης, θεωρείται ότι έχει χαρακτηριστικά γκέτο και αποτελεί θύλακα κοινωνικά αποκλινουσών συμπεριφορών. Συγκεκριμένα εκείνη την περίοδο είχε γίνει η δολοφονία δύο αστυνομικών της ομάδας Δίας στο Ρέντη και όπως μου ανέφερε εικαζόταν ότι οι θύτες ήταν Ρωσοπόντιοι οι οποίοι διέμεναν στο συγκρότημα αυτό. Εν συνεχεία, μετά την εισαγωγική αυτή κουβέντα, η κα Ν. με έφερε σε επαφή με τον νεοεκλεγμένο πρόεδρο του συλλόγου οικιστών Αγίας Άννας, τον Α. με τον οποίο και συναντηθήκαμε αρχικά αναγνωριστικά στον οικισμό και κατόπιν θα ξαναβρισκόμασταν για να πραγματοποιήσω την πρώτη συνέντευξη. Στην πρώτη συνάντηση δώσαμε ραντεβού απόγευμα στο δημοτικό γυμναστήριο που πρόσφατα λειτούργησε στον οικισμό και το οποίο έπρεπε να ανοίξει καθώς αυτός κράταγε τα κλειδιά. Με την ευκαιρία, μου είπε ότι θα με γνώριζε και σε κάποιες γυναίκες από τον οικισμό που θα πήγαιναν για να ασκηθούν. Φτάνοντας νωρίτερα στο ραντεβού και περιμένοντας τον Α. στην είσοδο του γυμναστηρίου, συναντήθηκα με μια παρέα από τρεις γυναίκες, που περίμεναν επίσης να ανοίξει το γυμναστήριο, και με τα παιδιά τους, τα οποία έπαιζαν και έκαναν ποδήλατο στον προαύλιο χώρο. Η μία από αυτές, στην οποία και προσπάθησα να εξηγήσω τον λόγο της επίσκεψής μου στον οικισμό, μου έδειξε κάποια δυσπιστία στη στάση της και από την ομιλία της κατάλαβα ότι δεν ήταν Ελληνίδα. Στη πορεία ο Α. μου ανέφερε ότι στον οικισμό έχουν γίνει κάποιοι μεικτοί γάμοι μεταξύ Ελλήνων και ξένων αλλά και ξένων μεταξύ τους. Οι άλλες γυναίκες μου έκαναν κάποιες ερωτήσεις σχετικά με το αντικείμενο της έρευνάς μου αλλά με το που εμφανίστηκε ο Α. μπήκαν στην αίθουσα και δεν ξανασχολήθηκαν μαζί μου. Στη συνέχεια, με τον Α., περπατήσαμε μέχρι το καφενείο/ζαχαροπλαστείο της γειτονιάς για να συζητήσουμε και να μου γνωρίσει κάποιους άντρες του οικισμού που πιθανόν θα συναντούσαμε καθώς και τον ιδιοκτήτη ο οποίος θα είχε πολλά να διηγηθεί κατά τα λεγόμενα του. Στη διαδρομή τον προσέγγισαν δυο μικρά αγόρια που έπαιζαν σε μια πλατεία και του ζήτησαν να τα βάλει και αυτά στην ομάδα που θα συμμετάσχει στο πρωτάθλημα. Ο Α. μου εξήγησε ότι οργανώνει τα παιδιά σε αθλητικούς συλλόγους και λαμβάνουν μέρος στα 24

26 σχολικά πρωταθλήματα. Γενικά, δείχνει να ενδιαφέρεται πολύ για τα παιδιά του οικισμού και διατηρεί καλές σχέσεις μαζί τους. Παράλληλα, όπως με πληροφορεί, επειδή κυκλοφορεί πολλές ώρες μέσα στον οικισμό, παίρνει τον ρόλο του «προστάτη» των νέων από τις «κακές παρέες» και εν γένει τις «κακές επιρροές» αναφέροντας στους γονείς οτιδήποτε πέσει στην αντίληψή του και κρίνει ότι χρίζει προσοχής. Στην πρώτη μας κουβέντα με τον Α. τα θέματα που συζητήσαμε και που αφορούσαν τον οικισμό, περιστράφηκαν γύρω α) από τον σύλλογο και το καφενείο ως χώρους κοινωνικοποίησης, β) την αύξηση των ξένων μεταναστών στην περιοχή και τα προβλήματα που βλέπει να δημιουργούνται αλλά και γ) το θέμα των μπαρών ελεγχόμενης διέλευσης οχημάτων στις εισόδους του συγκροτήματος που πρόσφατα αποφάσισαν να τοποθετήσουν. Πρόκειται για μια πρακτική που συνάντησα και σε άλλα συγκροτήματα του ΟΕΚ στο Ρέντη και γίνεται με την σύμφωνη γνώμη και χρηματοδότηση του δήμου. Ο κύριος λόγος αυτού του εγχειρήματος είναι η απομάκρυνση των διερχόμενων αυτοκινήτων από τον οικισμό και η απελευθέρωση των θέσεων στάθμευσης προς όφελος των οικιστών. Επιπλέον, ο Α. προσθέτει στα πλεονεκτήματα τη διατήρηση της ασφάλειας των πεζών και ειδικά των παιδιών, όσον αφορά την αποφυγή ατυχημάτων αλλά και τον περιορισμό και τον έλεγχο του χώρου από ανεπιθύμητα άτομα. Σε αυτό το σημείο ο Α. αναφέρει ότι εάν και ο οικισμός ακόμα κατοικείται στη πλειοψηφία του από Έλληνες οικιστές, παρόλα αυτά έχει συγκεντρωθεί και ένας πολύ μεγάλος αριθμός ξένων μεταναστών για τους οποίους εκφράζει κάποιες ανησυχίες. Χαρακτηριστικά αναφέρει ότι ο ίδιος διατηρεί επαφή με την αστυνομία της περιοχής η οποία επιβεβαιώνει την παρατήρησή του ότι έχουν αυξηθεί τα κρούσματα εγκληματικότητας, ειδικά στο θέμα των ληστειών και των ναρκωτικών με θύτες πολλές φορές μετανάστες και ειδικά Πακιστανούς. Για το θέμα της κοινωνικοποίησης στο χώρο του καφενείου, παρατήρησα ότι αφορά μόνο τον αντρικό πληθυσμό της περιοχής. Όπως μου είπε ο Α. δεδομένου ότι η περιοχή τους είναι απομονωμένη από το κέντρο του δήμου και στερείται χώρων όπως σύγχρονες καφετέριες και μαγαζιά, το καφενείο είναι το μέρος που συναντιούνται οι άντρες της γειτονιάς. Μάλιστα έχει πάρει το ρόλο της καφετέριας και του μπαρ δεδομένου ότι μαζεύονται και κάποιοι νέοι άντρες πέρα από τους κύριους πελάτες που είναι συνταξιούχοι. Κάποιοι μάλιστα όπως με ενημερώνει ο Α. που έχουν μετακομίσει σε άλλες περιοχές έρχονται εδώ τα σαββατοκύριακα προκειμένου να συναντηθούν με τους παλιούς τους γείτονες και φίλους και να ανταλλάξουν νέα. Βέβαια, όπως πληροφορήθηκα από τον Α. η πελατεία του έχει πέσει κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια και ειδικά σήμερα λόγω της 25

αντιπροσωπεύουν περίπου το τέσσερα τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού διαμορφώνονται νέες συνθήκες και δεδομένα που απαιτούν νέους τρόπους

αντιπροσωπεύουν περίπου το τέσσερα τοις εκατό του συνολικού πληθυσμού διαμορφώνονται νέες συνθήκες και δεδομένα που απαιτούν νέους τρόπους Χαιρετισμός της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων στο Εργαστήριο με θέμα «Παιδική φτώχεια και ευημερία : 'Έμφαση στην κατάσταση των παιδιών μεταναστών στην Κύπρο και την Ευρωπαϊκή Ένωση» 17 Οκτωβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Δρ. Γεώργιος Κ. Ζάχος Διευθυντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Δρ. Γεώργιος Κ. Ζάχος Διευθυντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Ο ρόλος των Δημοσίων Βιβλιοθηκών στην ενίσχυση της Κοινωνικής Συνοχής Δρ. Γεώργιος Κ. Ζάχος Διευθυντής Βιβλιοθήκης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 1 Κύρια σημεία της παρουσίασης Ρόλοι των Δημοσίων Βιβλιοθηκών

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΟΙΚΟΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ «ΠΥΛΗΣ ΑΞΙΟΥ»

ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΟΙΚΟΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ «ΠΥΛΗΣ ΑΞΙΟΥ» Ομάδα Εργασίας: Κόντου Χριστίνα, Λαζαρίδης Χριστόφορος, Μπουλταδάκη Άννα, Πάσχου Μαρία, Παυλίδου Ιωάννα, Τσιολάκη Φανή ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΟΙΚΟΣΜΟΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΚΑΤΟΙΚΙΩΝ «ΠΥΛΗΣ ΑΞΙΟΥ» Η περιοχή μελέτης ανήκει

Διαβάστε περισσότερα

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών

Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Μεθοδολογία Έρευνας Κοινωνικών Επιστημών Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Ποιός είναι ο σκοπός του μαθήματος μας? Στο τέλος του σημερινού μαθήματος,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΑΓΕΣ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΠΑΤΗΣΙΩΝ

ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ, ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΛΛΑΓΕΣ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗΣ ΠΑΤΗΣΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΑΝΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Ο φόβος του εγκλήματος Η εγκληματικότητα στην Ελλάδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΩΝ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΩΝ ΠΑΤΗΣΙΩΝ (ΠΛΑΤΕΙΑ ΑΜΕΡΙΚΗΣ) Πολεοδομική

Διαβάστε περισσότερα

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες

Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Στάσεις και αντιλήψεις της ελληνικής κοινωνίας απέναντι στους μετανάστες Θεωρητικό πλαίσιο και ανάλυση αποτελεσμάτων της πανελλαδικής ποσοτικής έρευνας VPRC Φεβρουάριος 2007 13106 / Διάγραμμα 1 Γενικοί

Διαβάστε περισσότερα

Η πόλη και οι λειτουργίες της.

Η πόλη και οι λειτουργίες της. Η πόλη και οι λειτουργίες της. Η έννοια του οικισµού. Τον αστικό χώρο χαρακτηρίζουν τα εξής δύο κύρια στοιχεία: 1. Το «κέλυφος», το οποίο αποτελείται από οικοδομικούς όγκους και τεχνικό εξοπλισμό συσσωρευμένους

Διαβάστε περισσότερα

«γεωγραφικές δυναμικές και σύγχρονοι μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου» σ. αυγερινού- κολώνια, ε. κλαμπατσέα, ε.χανιώτου ακαδημαϊκό έτος

«γεωγραφικές δυναμικές και σύγχρονοι μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου» σ. αυγερινού- κολώνια, ε. κλαμπατσέα, ε.χανιώτου ακαδημαϊκό έτος «γεωγραφικές δυναμικές και σύγχρονοι μετασχηματισμοί του ελληνικού χώρου» σ. αυγερινού- κολώνια, ε. κλαμπατσέα, ε.χανιώτου ακαδημαϊκό έτος 2009-2010 «ηοργανωμένηδόμησηστοελληνικόαστικότοπίο» φοιτήτρια:

Διαβάστε περισσότερα

European Year of Citizens 2013 Alliance

European Year of Citizens 2013 Alliance European Year of Citizens 2013 Alliance MANIFESTO Η ενεργός συμμετοχή του ευρωπαίου πολίτη είναι άμεσα συνδεδεμένη με την επιδίωξη των Ευρωπαϊκών συλλογικών στόχων και αξιών που προβλέπονται στις Συνθήκες

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Ο ΔΗΜΟΣ ΝΟΤΙΑΣ ΚΥΝΟΥΡΙΑΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ 1 Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΩΣ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Σχέδιο Δράσης Φτώχεια και Εργασία: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διερεύνησης και άμβλυνσης του φαινομένου

Σχέδιο Δράσης Φτώχεια και Εργασία: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διερεύνησης και άμβλυνσης του φαινομένου Σχέδιο Δράσης Φτώχεια και Εργασία: Μια ολοκληρωμένη προσέγγιση διερεύνησης και άμβλυνσης του φαινομένου Ένα πρόβλημα που μας αφορά όλους Το φαινόμενο της φτώχειας παραμένει κυρίαρχο στις σύγχρονες κοινωνίες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΙΑ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ Ενότητα: ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ 2 ΧΑΛΙΚΙΑΣ ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Άδειες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ ( ) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ. ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος. ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΟ Γ1 ΤΟΥ 10 ΟΥ Δ.Σ. ΤΣΕΣΜΕ (10.11.2010) ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: Μελέτη Περιβάλλοντος ( Ενότητα 3: Μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς Κεφάλαιο 3: Κυκλοφορούμε με ασφάλεια) ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Διαβάστε περισσότερα

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1

Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 Σημειώσεις Κοινωνιολογίας Κεφάλαιο 1 1 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Γέννηση της κοινωνιολογίας Εφαρμογή της κοινωνιολογικής φαντασίας Θεμελιωτές της κοινωνιολογίας (Κοντ, Μαρξ, Ντυρκέμ, Βέμπερ) Κοινωνιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

1η Ελληνο - Γαλλική & Διεθνής Συνάντηση, SD-MED:

1η Ελληνο - Γαλλική & Διεθνής Συνάντηση, SD-MED: Ε ΘΝΙΚΟ Μ ΕΤΣΟΒΙΟ Π ΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ & ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑΣ & ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ 1η Ελληνο - Γαλλική & Διεθνής Συνάντηση, SD-MED: «Πολιτικές χωρικού σχεδιασμού και διευθέτησης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΠΕ Δραπετσώνας 25, 26-01-13 Ανθρωπογενές περιβάλλον και αειφόρος διαχείριση

ΚΠΕ Δραπετσώνας 25, 26-01-13 Ανθρωπογενές περιβάλλον και αειφόρος διαχείριση ΚΠΕ Δραπετσώνας 25, 26-01-13 Ανθρωπογενές περιβάλλον και αειφόρος διαχείριση ΠΕΖΟΔΡΟΜΙΑ Πετρίδου Βαρβάρα Υπ. Π.Ε. Δ.Δ.Ε Β Αθήνας Πεζοδρόμια στην πόλη μας Πεζοδρόμια στην πόλη μας Στα πεζοδρόμια συναντιόμαστε.

Διαβάστε περισσότερα

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας 1 2 Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας μας, διεξήγαγε έρευνα ανάμεσα στους συμμαθητές μας.

Διαβάστε περισσότερα

Δημιουργώ ένα αστικό περιβαλλοντικό μονοπάτι

Δημιουργώ ένα αστικό περιβαλλοντικό μονοπάτι Δημιουργώ ένα αστικό περιβαλλοντικό μονοπάτι Εισηγητές /συντονιστές εργαστηρίων: Χρυσούλα Αθανασίου, Γιώργος Σλαυκίδης, Γιώργος Υφαντής, Κώστας Στυλιάδης, Νικολέτα Ριφάκη Επιμορφωτικό σεμινάριο: 22/10/2016

Διαβάστε περισσότερα

Τα παιδιά βιώνουν παιχνίδια από το παρελθόν με τους παππούδες ΦΑΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΙΝΕ/ΓΣΕΕ

Τα παιδιά βιώνουν παιχνίδια από το παρελθόν με τους παππούδες ΦΑΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΙΝΕ/ΓΣΕΕ Τα παιδιά βιώνουν παιχνίδια από το παρελθόν με τους παππούδες ΦΑΝΗ ΧΡΗΣΤΟΥ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΙΝΕ/ΓΣΕΕ Τα παιχνίδια είναι δημιουργήματα του Ελληνικού πολιτισμού με ρίζες που φτάνουν στην

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στο ίκαιο των Πληροφοριακών Συστημάτων, των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του ιαδικτύου Α.Μ 30437. Χριστίνα Θεοδωρίδου 2

Εισαγωγή στο ίκαιο των Πληροφοριακών Συστημάτων, των Ηλεκτρονικών Επικοινωνιών και του ιαδικτύου Α.Μ 30437. Χριστίνα Θεοδωρίδου 2 Α.Μ 30437 Χριστίνα Θεοδωρίδου 2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 3 1. Εισαγωγή... 7 2. Θέματα νομικής ορολογίας... 9 2.1. Η νομική έννοια του διαδικτύου και του κυβερνοχώρου... 9 2.2. Το πρόβλημα της νομικής

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Πεδίου ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012

Μελέτη Πεδίου ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012 Μελέτη Πεδίου ΟΜΑΔΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2012 Μελέτη Πεδίου-Ορισμός Οι μελέτες πεδίου αναφέρονται σε προσχεδιασμένες δραστηριότητες των μαθητών/τριών που πραγματοποιούνται

Διαβάστε περισσότερα

Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή

Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή Αντιλήψεις-Στάσεις των μαθητών του γυμνασίου και των Λ.Τ. τάξεων σχετικά με την σχολική ζωή 2016-2017 Βαβαρούτα Κατερίνα Σπυρόπουλος Βασίλης Ψηλοπαναγιώτη Άννα Ψυχομάνη Γεωργία Ριόλος 2016-17 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος

Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος Μελέτη Περιβάλλοντος και Συνεργατική οργάνωση του μαθήματος ΗΜελέτη Περιβάλλοντος Είναι κατ εξοχήν διαθεματικό αντικείμενο, διότι αποτελεί ενιαίο και ενοποιημένο τομέα μάθησης, στον οποίο συνυφαίνονται

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης

Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης Κοινωνιολογία της Αγροτικής Ανάπτυξης ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «Ολοκληρωμένη Ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου» Ενότητα 2: Αγροτική Κοινότητα και Αγροτικός Μετασχηματισμός (1/2) 2ΔΩ Διδάσκων:

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ

ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΑΡΩΓΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟΧΟΣ ΤΟΥ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ 1) ΚΟΙΝΟΝΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ 2) ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Ο ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ Ο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη

Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΑΤΟ Η Κοινωνική ιάρθρωση: ιαστρωµάτωση, Κινητικότητα, Μετάταξη 1. Κοινωνική ιάρθρωση, διαστρωµάτωση, ταξική σύνθεση Ερώτηση ανάπτυξης Nα προσδιορίσετε τους λόγους για τους οποίους οι συγγραφείς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

H Υφιστάμενη Κατάσταση των Νέων στην Κύπρο. Νοέμβριος 2015

H Υφιστάμενη Κατάσταση των Νέων στην Κύπρο. Νοέμβριος 2015 H Υφιστάμενη Κατάσταση των Νέων στην Κύπρο Νοέμβριος 2015 Ατζέντα 1. Εισαγωγή 2. Γενικά Στοιχεία Ερωτηθέντων 3. Εκπαίδευση και Κατάρτιση 4. Νεανική Απασχόληση και Επιχειρηματικότητα 5. Κοινωνική Ένταξη

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ 29-6-2011 ΠΛΟΥΜΙΔΟΥ ΠΕΛΑΓΙΑ Σχολική Σύμβουλος ΠΕ12 MSc Αρχιτέκτων ΕΜΠ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΣΧΟΛΕΙΩΝ Σημερινή μεταβιομηχανική κοινωνία Κοινωνία της πληροφορίας H τεράστια

Διαβάστε περισσότερα

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Η Έννοια της Εταιρικής Σχέσης & τα νέα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Δρ. Ράλλης Γκέκας Επιστημονικός Συνεργάτης ΚΕΔΕ Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Δημάρχων & Δημοτικών Συμβούλων Πρόγραμμα Επιμόρφωσης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ο Υπουργός Απασχόλησης και Κοινωνικής Προστασίας κ. Βασίλης Μαγγίνας μίλησε σήμερα Δευτέρα 16 Ιουλίου στο Όγδοο Διακυβερνητικό Συμβούλιο

Διαβάστε περισσότερα

Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών

Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο Πατρών ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΣΠΟΡΑ Γ έτος: 2. Μορφές Ελληνικής Διασποράς: Ορισμοί, αίτια, οι διαδικασίες/πολιτικές μετανάστευσης, το ταξίδι, η εγκατάσταση Αρβανίτη Ευγενία, ΤΕΕΑΠΗ, Πανεπιστήμιο

Διαβάστε περισσότερα

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη

κατεύθυνση της εξάλειψης εθνοκεντρικών και άλλων αρνητικών στοιχείων που υπάρχουν στην ελληνική εκπαίδευση έτσι ώστε η εκπαίδευση να λαμβάνει υπόψη ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι γνωστό ότι, παραδοσιακά, όπως άλλα εκπαιδευτικά συστήματα έτσι και το ελληνικό στόχευαν στην καλλιέργεια και ενδυνάμωση της εθνοπολιτιστικής ταυτότητας. Αυτό κρίνεται θετικό, στο βαθμό που

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία

Εισαγωγή. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία The project Εισαγωγή ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και Διδασκαλία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Κουλτούρα και διδασκαλία Στόχοι Να κατανοήσετε τις έννοιες της κοινωνικοπολιτισμικής ετερότητας και ένταξης στο χώρο της

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική πρόταση 2 1 : Οι μετακινήσεις ανθρώπων σε άλλες περιοχές της γης κατά την Αρχαϊκή Εποχή

Διδακτική πρόταση 2 1 : Οι μετακινήσεις ανθρώπων σε άλλες περιοχές της γης κατά την Αρχαϊκή Εποχή Διδακτική πρόταση 2 1 : Οι μετακινήσεις ανθρώπων σε άλλες περιοχές της γης κατά την Αρχαϊκή Εποχή Ερώτημα-κλειδί 2 Οι άνθρωποι της Αρχαϊκής Εποχής μετακινούνταν για τους ίδιους λόγους και με τον ίδιο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των ετών 2005 & 2006 Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Ιστορία-Αρχαιολογία Τμήμα Ιστορίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΩΡΟΥ

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΩΡΟΥ Τίτλος Μαθήματος ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΕ & ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΤΕ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΩΡΟΥ κ. Καριώτου

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ. Επιστημονικός Υπεύθυνος Έρευνας : Καθηγητής Επαμεινώνδας Πανάς

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ. Επιστημονικός Υπεύθυνος Έρευνας : Καθηγητής Επαμεινώνδας Πανάς ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ Επιστημονικός Υπεύθυνος Έρευνας : Καθηγητής Επαμεινώνδας Πανάς Θεσσαλονίκη, Σεπτέμβριος 2010 2 3 4 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΕΥΝΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Οι Νέοι/ες και η στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Οι Νέοι/ες και η στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση Οι Νέοι/ες και η στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση VPRC Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 1/2 Ανάθεση: ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σκοπός της έρευνας: Η διερεύνηση των απόψεων μαθητών Γυμνασίου και Λυκείου σχετικά

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοδος Δημάρχων και λοιπών τοπικών αρχών των κρατών. μελών της Ε.Ε. (11/02/2014 Βρυξέλλες)

Σύνοδος Δημάρχων και λοιπών τοπικών αρχών των κρατών. μελών της Ε.Ε. (11/02/2014 Βρυξέλλες) Σύνοδος Δημάρχων και λοιπών τοπικών αρχών των κρατών μελών της Ε.Ε. (11/02/2014 Βρυξέλλες) Κυρία Αντιπρόεδρε της Επιτροπής των Περιφερειών, Αγαπητή κα Γενική Διευθύντρια Le Bail, Αγαπητοί συνάδελφοι, Φίλοι

Διαβάστε περισσότερα

Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα!

Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα! 1 Η πόλη κινείται κάνουμε μαζί το επόμενο βήμα! Η Ευρώπη αλλάζει. Η Χώρα επαναπροσδιορίζεται. Ο Δήμος Κοζάνης σε μετάβαση. Επιλογή μας, αλλά και αναγκαιότητα, η αλλαγή. Αλλαγή που σημαίνει κίνηση! Η πόλη

Διαβάστε περισσότερα

Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας

Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Dr. Anthony Montgomery Επίκουρος Καθηγητής Εκπαιδευτικής & Κοινωνικής Πολιτικής antmont@uom.gr Θεμελιώδεις Αρχές Επιστήμης και Μέθοδοι Έρευνας Αυτό το μάθημα

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των ετών 2005 & 2006 Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Πολιτική Επιστήμη 1 Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ Ευρωβαρόμετρο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Τακτικό EB 69.2) - Άνοιξη 2008 Αναλυτική σύνθεση

ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ Ευρωβαρόμετρο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Τακτικό EB 69.2) - Άνοιξη 2008 Αναλυτική σύνθεση Γενική Διεύθυνση Επικοινωνίας Διεύθυνση Γ Σχέσεις με τους πολίτες ΜΟΝΑΔΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΓΝΩΜΗΣ 15/09/2008 ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2009 Ευρωβαρόμετρο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Τακτικό EB 69.2) - Άνοιξη

Διαβάστε περισσότερα

Σεμινάρια Κυκλοφοριακής Αγωγής για παιδιά Δημοτικού 9-12 ετών. Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας & Δικτύων Μεταφορών ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ

Σεμινάρια Κυκλοφοριακής Αγωγής για παιδιά Δημοτικού 9-12 ετών. Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας & Δικτύων Μεταφορών ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ Σεμινάρια Κυκλοφοριακής Αγωγής για παιδιά Δημοτικού 9-12 ετών Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας & Δικτύων Μεταφορών ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ 1 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ / ΓΝΩΡΙΜΙΑ Είναι χρήσιμο πριν την έναρξη του

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΛΟΓΩ ΤΟΥ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗΣ Νέες Πολιτείες ΙΙΙ : Λαχανόκηποι Μενεμένης Στα ενδιάμεσα όρια της πόλης Στην περιοχή Λαχανόκηποι, που ανήκει στα διοικητικά όρια του Δήμου Μενεμένης, εντοπίστηκε ένας τρίτος, εντελώς νέος για τα δεδομένα

Διαβάστε περισσότερα

Νότια Ευρώπη. Οικονομική Κρίση: Αγροτικές/αστικές ανισότητες, περιφερειακή σύγκλιση, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός. Ελληνικά

Νότια Ευρώπη. Οικονομική Κρίση: Αγροτικές/αστικές ανισότητες, περιφερειακή σύγκλιση, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός. Ελληνικά Νότια Ευρώπη Οικονομική Κρίση: Αγροτικές/αστικές ανισότητες, περιφερειακή σύγκλιση, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός Η πρόσφατη οικονομική κρίση επηρέασε εκατομμύρια Ευρωπαίων πολιτών με πολλούς να χάνουν

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Μπατζελή Πρόεδρος Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας

Κατερίνα Μπατζελή Πρόεδρος Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας Κατερίνα Μπατζελή Πρόεδρος Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας «ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΕΡΙΣΜΑ: Προκλήσεις και Ευκαιρίες στη Νέα Ψηφιακή Εποχή» Ημερίδα Εθνικής Επιτροπής Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων Αθήνα, 24 Φεβρουαρίου

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Θετικών Επιστημών 1 Ιδρυματικά Υπεύθυνη Γραφείου Διασύνδεσης Α.Π.Θ.: Νόρμα Βαβάτση - Χριστάκη, καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Ερευνητής:

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Μηχανολόγοι Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών 1 2 Ιδρυματικά Υπεύθυνη Γραφείου Διασύνδεσης Α.Π.Θ.: Νόρμα Βαβάτση Χριστάκη, καθηγήτρια Ιατρικής

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Επιστήμη Τμήμα ς 1 2 Ιδρυματικά Υπεύθυνη Γραφείου Διασύνδεσης Α.Π.Θ.: Νόρμα Βαβάτση Χριστάκη, καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Ερευνητής:

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Θετικών Επιστημών 1 Ιδρυματικά Υπεύθυνη Γραφείου Διασύνδεσης Α.Π.Θ.: Νόρμα Βαβάτση - Χριστάκη, καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής Ερευνητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ ΕΞΑΜΗΝΟΥ «Το φαινόμενο της αστικοποίησης στο Δήμο Ζωγράφου»

ΘΕΜΑ ΕΞΑΜΗΝΟΥ «Το φαινόμενο της αστικοποίησης στο Δήμο Ζωγράφου» ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Δ.Π.Μ.Σ. «ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ» ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: «ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ-ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ» ΜΑΘΗΜΑ: «ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη. Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την. Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Μ.Π. για ένα. Αθήνας Αττικής (δεκαετία 2000)

Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη. Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την. Ερευνητικό πρόγραμμα Ε.Μ.Π. για ένα. Αθήνας Αττικής (δεκαετία 2000) Ημερίδα Τ.Ε.Ε. / 11 Φεβρουαρίου 2010 Λουδοβίκος Κ. Βασενχόβεν Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ.Π. Συνεργασίες με τον Λευτέρη Παπαγιαννάκη Ερευνητικά προγράμματα Ε.Μ.Π. για την περιοχή του Ελαιώνα (δεκαετία του 1990)

Διαβάστε περισσότερα

Αγροτική Κοινωνιολογία

Αγροτική Κοινωνιολογία Αγροτική Κοινωνιολογία Θεματική ενότητα 3: Η αγροτική κοινότητα 2/3 Όνομα καθηγητή: Χαράλαμπος Κασίμης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Εκπαιδευτικοί στόχοι Στόχος εδώ είναι να παρουσιαστεί το

Διαβάστε περισσότερα

Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική. 2 η έκδοση. Chapter 1

Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική. 2 η έκδοση. Chapter 1 Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική 2 η έκδοση Chapter 1 Κεφάλαιο 10 Σύγχρονη ανάλυση της αστικής και περιφερειακής οικονομικής πολιτικής Περιεχόμενα διάλεξης Το σύγχρονο πλαίσιο της αστικής

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί

ΑΡΧΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ (σελ.84-97) Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί 1. Να αντιστοιχήσετε τις λέξεις της στήλης Α με αυτές της στήλης Β. Α Β Α. Βασιλεία α. Δικαίωμα να ψηφίζουν για ζητήματα της πόλης είχαν όλοι οι πολίτες, ακόμα και οι πιο φτωχοί Β. Αριστοκρατία β. Κριτήριο

Διαβάστε περισσότερα

Υπηρεσίες Βιβλιοθηκών για την Κοινότητα Διεθνής Διάσκεψη με θέμα τις Δημόσιες Βιβλιοθήκες στην Ελλάδα. Αθήνα, Ιούνιος 2003

Υπηρεσίες Βιβλιοθηκών για την Κοινότητα Διεθνής Διάσκεψη με θέμα τις Δημόσιες Βιβλιοθήκες στην Ελλάδα. Αθήνα, Ιούνιος 2003 Υπηρεσίες Βιβλιοθηκών για την Κοινότητα Διεθνής Διάσκεψη με θέμα τις Δημόσιες Βιβλιοθήκες στην Ελλάδα Αθήνα, Ιούνιος 2003 ΝΕΕΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΕΣ, ΝΕΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Οι νέοι ρόλοι των δημόσιων βιβλιοθηκών στην

Διαβάστε περισσότερα

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας

Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Μάριος Βρυωνίδης Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου Εθνικός Συντονιστής Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Έρευνας Χριστίνα Παπασολομώντος Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου Μέλος Ομάδας Συντονισμού για Ευρωπαϊκή Κοινωνική Έρευνα

Διαβάστε περισσότερα

Στόχος του Τμήματος: Οικονομικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης (152)

Στόχος του Τμήματος: Οικονομικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης (152) Οικονομικής & Περιφερειακής Ανάπτυξης (152) Το Τμήμα: Το Τμήμα Οικονομικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης ιδρύθηκε το 1989 με αρχική ονομασία «Τμήμα Αστικής και Περιφερειακής Ανάπτυξης». Ανήκει στην ομάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Δ. ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ-ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ Απρίλιος 2012 Ανάλυση της Τοπικής Αγοράς Εργασίας 1. Περιγραφή των βασικών χαρακτηριστικών της περιοχής παρέμβασης στην οποία θα εφαρμοστεί

Διαβάστε περισσότερα

ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΗΠΑΛΙΑΠΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ

ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΗΠΑΛΙΑΠΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ ΝΑΥΠΛΙΟ Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ ΑΝΑΠΛΑΣΗΣ ΗΠΑΛΙΑΠΟΛΗ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑ 1 Η ΝΕΩΤΕΡΗ ΕΠΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ 2 Τα εργαλεία ανάγνωσης της ταυτότητας της πόλης. Τα εργαλεία

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι ομάδας. Σωστή οργάνωση Καλή συνεργασία Επιμέλεια Συγκέντρωση υλικού Επιτυχία της εργασίας Καλύτερη γνωριμία με τους συμμαθητές μας

Στόχοι ομάδας. Σωστή οργάνωση Καλή συνεργασία Επιμέλεια Συγκέντρωση υλικού Επιτυχία της εργασίας Καλύτερη γνωριμία με τους συμμαθητές μας PROJECT ΟΜΑΔΑ 2 Στόχοι ομάδας Σωστή οργάνωση Καλή συνεργασία Επιμέλεια Συγκέντρωση υλικού Επιτυχία της εργασίας Καλύτερη γνωριμία με τους συμμαθητές μας Σκοπός της ομάδας Με την εργασία αυτή θέλουμε να

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ

ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΠΑΛΙΝΝΟΣΤΟΥΝΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ Τερψιχόρη Γκιόκα Μέλος ΠΟΔ Αττικής Η «Συμβουλευτική Ψυχολογία» είναι ο εφαρμοσμένος κλάδος της Ψυχολογίας, ο οποίος διευκολύνει την δια βίου προσωπική

Διαβάστε περισσότερα

κοινοποιούνται επιτεύγματα ώστε να προάγεται η κοινωνική πρόοδος και η ολόπλευρη και καθολική ανάπτυξη της ανθρωπότητας.

κοινοποιούνται επιτεύγματα ώστε να προάγεται η κοινωνική πρόοδος και η ολόπλευρη και καθολική ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Ιστορικό Στις 27 και 28 Νοεμβρίου 2017, διοργανώθηκε στο Πεκίνο και τη Σαγκάη το Πρώτο Διεθνές Συμπόσιο για την Ανάπτυξη των Μουσείων Επιστημών, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Belt and Road». Στόχος της

Διαβάστε περισσότερα

1. Πρακτικές για κάθε Στάδιο της ιαδικασίας Εθελοντισµού 1.1 Προσέλκυση και Επιλογή Εθελοντών

1. Πρακτικές για κάθε Στάδιο της ιαδικασίας Εθελοντισµού 1.1 Προσέλκυση και Επιλογή Εθελοντών 1. Πρακτικές για κάθε Στάδιο της ιαδικασίας Εθελοντισµού 1.1 Προσέλκυση και Επιλογή Εθελοντών Το στάδιο αυτό ορίζεται ως η συγκέντρωση ενός ικανοποιητικού αριθµού κατάλληλων υποψήφιων εθελοντών για την

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙ ΘΕΩΡΙΕΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΥΠΑΝΑΠΤΥΞΗΣ : ανέπτυξε τη θεωρία περί «άνισης ανταλλαγής». Η θεωρία του αποτελεί μέρος μιας πιο λεπτομερούς ερμηνείας της μεταπολεμικής

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Επιστήμες Επικοινωνίας Τμήμα Δημοσιογραφίας & Μ.Μ.Ε. 1 2 Ιδρυματικά Υπεύθυνη Γραφείου Διασύνδεσης Α.Π.Θ.: Νόρμα Βαβάτση - Χριστάκη,

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των ετών 2005 & 2006 Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Οικονομική Επιστήμη Τμήμα Οικονομικών

Διαβάστε περισσότερα

στον αστικό ιστό Το παράδειγμα του Δήμου Αρτέμιδος Αττικής» ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ι. ΠΟΛΥΖΟΣ, Τζ. ΚΟΣΜΑΚΗ, Σ. ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ Αθήνα, Μάρτιος 2009

στον αστικό ιστό Το παράδειγμα του Δήμου Αρτέμιδος Αττικής» ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: Ι. ΠΟΛΥΖΟΣ, Τζ. ΚΟΣΜΑΚΗ, Σ. ΜΑΥΡΟΜΜΑΤΗ Αθήνα, Μάρτιος 2009 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΠΜΣ: Αρχιτεκτονική - Σχεδιασμός του Χώρου Κατεύθυνση: Πολεοδομία Χωροταξία Μάθημα:Περιβαλλοντικές συνιστώσες του σχεδιασμού και της οικιστικής

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής. Αγαπητέ συνάδελφε, ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση. Κατ αρχάς θα πρέπει

ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής. Αγαπητέ συνάδελφε, ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση. Κατ αρχάς θα πρέπει ΜΑΡΚΟΣ ΜΠΟΛΑΡΗΣ (Υπουργός Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης): Ευχαριστώ πολύ, κύριε Πρόεδρε. Αγαπητέ συνάδελφε, ευχαριστώ πολύ για την ερώτηση. Κατ αρχάς θα πρέπει να σας πω ότι στο αρχείο μου έχω έγγραφη

Διαβάστε περισσότερα

«ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ»

«ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ» «ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ» Σίμος Δανιηλίδης Δήμαρχος Συκεών, Μέλος Δ.Σ. ΚΕΔΚΕ Με ιδιαίτερη χαρά συμμετέχω στη 4 η Γενική Συνέλευση αποδήμων Αιρετών της Αυτοδιοίκησης. Γνωρίζετε

Διαβάστε περισσότερα

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο

Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο Ε Θ Ν Ι Κ Ο Μ Ε Τ Σ Ο Β Ι Ο Π Ο Λ Υ Τ Ε Χ Ν Ε Ι Ο ΣΧ ΟΛΗ Α Ρ Χ ΙΤ Ε Κ Τ Ο Ν ΩΝ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ ΩΝ Τ Ο Μ Ε Α Σ Ι Ι Ι Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ι Κ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α - Ε Π Ι Κ Ο Ι Ν Ω Ν Ι Α Κ Α Ι Σ Χ Ε Δ Ι Α Σ Μ Ο Σ

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΟΙΚΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ, ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ, ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΛΕΝΗ ΜΑΙΣΤΡΟΥ ΤΡΙΠΟΛΗ - ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2016 1ο ερώτημα Γιατί και με ποιους όρους η προστασία της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς ενός

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις για το μέλλον

Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις για το μέλλον Προγράμματα αστικής αναγέννησης και βιώσιμη ανάπτυξη. Ελληνικές και Βρετανικές εμπειρίες ΤΕΕ / ΤΚΜ ΣΕΜΠΧΠΑ Εισαγωγή στη διεθνή και ελληνική εμπειρία από την εφαρμογή προγραμμάτων αστικής αναγέννησης. Προτάσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΤΗΤΑ & ΑΝΑΠΤΥΣΣΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ Διαστάσεις της διαφορετικότητας Τα παιδιά προέρχονται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ

ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ είναι η γνώμη που αναπτύσσεται με σύνδεσμο συγκεκριμένα γνωρίσματα όπως : εθνικά, πολιτιστικά, θρησκευτικά κ.ά. προκειμένου να δημιουργεί μια ομάδα ως ανώτερη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΜΠ / ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ / ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ΕΜΠ / ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ / ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΕΜΠ / ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ / ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ / ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2008 ΠΑΛΟΓΟΥ ΣΟΦΙΑ / ΧΑΛΚΙΔΑ _ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΣΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΜΕΤΩΠΟ / ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΕΣ : ΒΑΪΟΥ ΝΤΙΝΑ _ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΤΟΥ ΑΛΕΚΑ «...Οι σημαντικότερες

Διαβάστε περισσότερα

Μέρος A: Γενικές πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα Erasmus+

Μέρος A: Γενικές πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα Erasmus+ Μέρος A: Γενικές πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα Erasmus+ Το Erasmus+ είναι το πρόγραμμα της ΕΕ που αφορά τους τομείς της εκπαίδευσης, της κατάρτισης, της νεολαίας και του αθλητισμού για την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού

Θεωρίες Πολεοδομικού Σχεδιασμού ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΧΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική ομάδα: Ελένη Ανδρικοπούλου, Γρηγόρης Καυκαλάς 8 ο Μάθημα Αστικές παρεμβάσεις στο πλαίσιο της πολιτικής συνοχής της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ &

ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΤΕΙ ΑΘΗΝΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΟΝΟΜΙΑΣ & ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Τι είναι αρχείο; Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να χαρακτηρίσουμε μια πληροφορία ως αρχειακή; Τι είναι αρχειονομία; Ποιος είναι ο αρχειονόμος;

Διαβάστε περισσότερα

Δίνοντας ζωή στην Πόλη της Ορεστιάδας

Δίνοντας ζωή στην Πόλη της Ορεστιάδας ΟΣΑΑ Ορεστιάδας 2007-2013 Δίνοντας ζωή στην Πόλη της Ορεστιάδας Δήμος Ορεστιάδας Σκοπός Η ανάπλαση, χωρική και κοινωνική ανασυγκρότηση, βιώσιμη οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση στοχευμένου θύλακα

Διαβάστε περισσότερα

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων]

Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος. Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη. [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] Αξιολόγηση του Εκπαιδευτικού Προγράμματος Εκπαίδευση μέσα από την Τέχνη [Αξιολόγηση των 5 πιλοτικών τμημάτων] 1. Είστε ικανοποιημένος/η από το Πρόγραμμα; Μ. Ο. απαντήσεων: 4,7 Ικανοποιήθηκαν σε απόλυτο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ

ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΟΜΙΛΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Κύριε Πρόεδρε, εκλεκτά μέλη της ακαδημαϊκής και της επιχειρηματικής κοινότητας, αγαπητοί απόφοιτοι, κυρίες και κύριοι. Βρίσκομαι απόψε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016

ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΠΡΟΩΡΗ ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ ΣΧΟΛΕΙΟΥ (Π.Ε.Σ.) ΠΡΑΓΑ 25-29/1/2016 ΣΚΟΠΟΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Βασικός σκοπός ήταν η απόκτηση νέων και εμβάθυνση ήδη γνωστών τεχνικών για την πρόληψη της μαθητικής διαρροής.

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των ετών 2005 & 2006 Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Ψυχολογία 1 Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των

Διαβάστε περισσότερα

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων

Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ο Ρόλος του Κριτικού Στοχασμού στη Μάθηση και Εκπαίδευση Ενηλίκων Ενότητα 10: Ο Κριτικός Στοχασμός στον Εργασιακό Χώρο Γιώργος Κ. Ζαρίφης

Διαβάστε περισσότερα

Αθλητικός Τουρισμός και Ευρωπαϊκή Αθλητική Πολιτική Σήμερα!

Αθλητικός Τουρισμός και Ευρωπαϊκή Αθλητική Πολιτική Σήμερα! Αθλητικός Τουρισμός και Ευρωπαϊκή Αθλητική Πολιτική Σήμερα! Του Δημήτρη Τερζάκη (22-11-08) Ο αθλητικός τουρισμός μπορεί να θεωρηθεί ως μια κοινωνική και οικονομική δραστηριότητα με σημαντική συμβολή στους

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας

Μελέτη απορρόφησης αποφοίτων του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας των ετών 2005 & 2006 Μελέτη απορρόφησης του Α.Π.Θ. στην αγορά εργασίας Επιστημονικός Κλάδος: Θετικών Επιστημών 1 Μελέτη απορρόφησης του ΑΠΘ στην αγορά εργασίας

Διαβάστε περισσότερα

Γιούλη Βαϊοπούλου Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου

Γιούλη Βαϊοπούλου Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου Γιούλη Βαϊοπούλου Ανδρονίκη Χατζηαποστόλου 1 Διάρκεια: 14 διδακτικές ώρες Μέθοδος: Διαθεματικό σχέδιο εργασίας (project) Τάξη: ΣΤ Δημοτικού 2 Project: Ένας τρόπος ομαδικής διδασκαλίας, στην οποία συμμετέχουν

Διαβάστε περισσότερα

Διαδικασίες Κοινωνικού Αποκλεισμού στο σύγχρονο αστικό ιστό. Η Ελληνική εμπειρία

Διαδικασίες Κοινωνικού Αποκλεισμού στο σύγχρονο αστικό ιστό. Η Ελληνική εμπειρία ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΜΠ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ- ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΧΩΡΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ : ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ : 2007-2008 Μάθημα : Χωρικές, Κοινωνικές, Οικονομικές και Περιβαλλοντικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Εισαγωγή Το μάθημα εισάγει τους μαθητές και τις μαθήτριες στην σύγχρονη οικονομική επιστήμη, τόσο σε επίπεδο μικροοικονομίας αλλά και σε επίπεδο μακροοικονομίας. Ο προσανατολισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 74. Φθινόπωρο 2010 ΚΥΠΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Μαρτίου 2011 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΥΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 74. Φθινόπωρο 2010 ΚΥΠΡΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Μαρτίου 2011 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΥΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 74 ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ Φθινόπωρο 2010 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΥΡΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΥΠΡΟΣ (ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΛΕΓΧΟΜΕΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ) Μαρτίου 2011 Αντιπροσωπεία της

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτορική Διατριβή

Διδακτορική Διατριβή Διδακτορική Διατριβή Ένας μοναχικός δρόμος με διεξόδους; Τόνια Αράχωβα, Υποψήφια Διδάκτωρ, tonia@idkaramanlis.gr Γκέλη Μανούσου, Υποψήφια Διδάκτωρ manousou@eap.gr Τόνια Χαρτοφύλακα, Υποψήφια Διδάκτωρ tonia@eap.gr

Διαβάστε περισσότερα

ΦΟΡΟΥΜ III: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΧΗ (Οµάδα Εργασίας: Π. Ζέϊκου, Κ. Νάνου, Ν. Παπαµίχος, Χ. Χριστοδούλου)

ΦΟΡΟΥΜ III: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ ΚΑΙ ΣΥΝΟΧΗ (Οµάδα Εργασίας: Π. Ζέϊκου, Κ. Νάνου, Ν. Παπαµίχος, Χ. Χριστοδούλου) ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Στρατηγικό Σχέδιο για τη Βιώσιµη Ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης Υλοποίηση Σχεδίου ράσης Φόρουµ Κοινωνικού ιαλόγου ΦΟΡΟΥΜ III: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Η ΗΑΒΙΤΑΤ AGENDA ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τον Ιούνιο του 1996, στη Δεύτερη Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για τους Ανθρώπινους Οικισμούς (HABITAT II) που πραγματοποιήθηκε στην

Διαβάστε περισσότερα