3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΥΜΗΤΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - PROJECT: ΤΟ ΝΕΡΟ, ΕΝΑ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΑΓΑΘΟ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΥΜΗΤΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - PROJECT: ΤΟ ΝΕΡΟ, ΕΝΑ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΑΓΑΘΟ"

Transcript

1 3 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΥΜΗΤΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ - PROJECT: ΤΟ ΝΕΡΟ, ΕΝΑ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΑΓΑΘΟ ΥΜΗΤΤΟΣ 2013

2

3 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΉ ΕΡΓΑΣΙΑ PROJECT ΤΟ ΝΕΡΟ, ΕΝΑ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΑΓΑΘΟ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ Υπεύθυνος καθηγητής: Δημήτρης Παπαδόπουλος Μαθητές που συμμετείχαν: Γαρουφάλης Θεόδωρος Γρίλλιας Γιώργος Καραμάνου Ελένη Λοΐζου Ελεάνα Μαγκινοπούλου Γεωργία Μανίκα Αριστέα Μιχαήλ Αργυρή Μουσελίμη Μαριάννα Μουσουράκη Μαρίνα Ξενόπουλος Αλέξανδρος Παπανδρέου Κώστας Σκομβούλης Ιωάννης Σχοινά Βενέτα Φούκας Στέφανος Χίλιος Ανδρέας

4

5 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η δομή του νερού....1 Ο χημικός τύπος του νερού....1 Οι φυσικές ιδιότητες του νερού....1 Οι χημικές ιδιότητες του νερού....2 Το νερό ως διαλύτης....2 Ο κύκλος του νερού στη φύση....2 Ποσότητες θαλασσινού και γλυκού νερού στη γη....3 Επίδραση του κύκλου του νερού στο κλίμα της γης....4 Παρεμβάσεις του ανθρώπου στον κύκλο του νερού....5 Τρόποι συγκέντρωσης πόσιμου νερού....8 Η επεξεργασία του πόσιμου νερού....8 Μονάδες επεξεργασίας νερού....8 Στάδια επεξεργασίας ύδατος....8 Ταμιευτήρες ύδρευσης νερού....9 Αποθέματα νερού Οι χρήσεις του πόσιμου νερού Πηγές παραγωγής εμφιαλωμένου νερού Φίλτρα πόσιμου νερού Η ποσότητα του νερού στους οργανισμούς τρόφιμα Η ρύπανση του νερού Λειψυδρία και πόλεμος Αίτια που οδηγούν στη λειψυδρία Το φαινόμενο του θερμοκηπίου Κατανομή του νερού σε διάφορες χώρες Η διαθεσιμότητα και η ζήτηση του νερού στην Ελλάδα Αντιμετώπιση της λειψυδρίας Πόλεμοι για το νερό Η σημασία του νερού στις θρησκείες Το νερό στο Χριστιανισμό Το νερό στις αρχαιοελληνικές θρησκείες Το νερό στον Ισλαμισμό Το νερό στον Ινδουισμό I

6 Περιεχόμενα Το νερό στις Αφρικανικές θρησκείες Το νερό στον Ιουδαϊσμό Νερό και φιλοσοφία Η σημασία του νερού για τον Αριστοτέλη Η σημασία του νερού για τον Θαλή Η σημασία του νερού για τον Μιλήσιο Η σημασία του νερού για τον Αναξιμένη Η σημασία του νερού για τον Αρχιμήδη Η σημασία του νερού για τον Εμπεδοκλή Η σημασία του νερού για τον Ηράκλειτο Το νερό στα όνειρα Το νερό στην ποίηση Το νερό σε διάφορες γλώσσες Εκφράσεις σχετικά με το νερό Παροιμίες οι οποίες αναφέρουν τη λέξη νερό Βιβλιογραφία II

7 ΤΟ ΝΕΡΟ, ΕΝΑ ΠΟΛΥΤΙΜΟ ΑΓΑΘΟ Η δομή του νερού. Το μόριο του νερού δεν είναι γραμμικό, δηλαδή οι δεσμοί Ο-Η δεν βρίσκονται πάνω στην ίδια ευθεία, αλλά σχηματίζουν γωνία 104,5. Το μήκος του δεσμού Ο-Η είναι 0,96 Å. Λόγω της γωνιακής διάταξης του δεσμού Ο-Η, το μόριο του νερού είναι ασύμμετρο και έχει υψηλή διπολική ροπή. Το κέντρο του θετικού φορτίου βρίσκεται προς την πλευρά του υδρογόνου και του αρνητικού προς την πλευρά του οξυγόνου. Ο υψηλός πολικός χαρακτήρας του μορίου εξηγεί τη μεγάλη του διηλεκτρική σταθερά και άλλες ιδιότητες αυτού, όπως είναι η διάλυση ιοντικών ενώσεων, ιδιότητα που το καθιστά το καλύτερο διαλυτικό μέσο. Το νερό παρουσιάζει έντονα το φαινόμενο της σύζευξης, με τη δημιουργία μεταξύ των μορίων του δεσμών υδρογόνου. Τα μόρια δηλαδή του νερού σχηματίζουν γέφυρες υδρογόνου μεταξύ του υδρογόνου ενός μορίου και του οξυγόνου γειτονικού μορίου. Δεσμοί υδρογόνου μεταξύ των μορίων του νερού εξακολουθούν να υπάρχουν και σε υψηλή σχετικά θερμοκρασία, όπως το μόλις λιωμένο νερό στο οποίο έχουν σπάσει το 15% των δεσμών υδρογόνου. Ο χημικός τύπος του νερού. Χημικός τύπος είναι η αναπαράσταση ενός μορίου χημικής ένωσης η οποία περιέχει πληροφορίες για τη σύσταση, δομή και τη σχέση των ατόμων στο μόριο της ουσίας. Οι πληροφορίες που όλοι οι χημικοί τύποι περιέχουν είναι ο προσδιορισμός των ατόμων που συμμετέχουν στο πλέγμα ή το μόριο και τις αναλογίες στις οποίες βρίσκονται, οι οποίες είναι ακριβείς και προσδιορίζονται με κλάσματα φυσικών αριθμών. Άλλες πληροφορίες που μπορεί να περιέχει ένας χημικός τύπος είναι ο ακριβής αριθμός ατόμων του κάθε στοιχείου συμμετοχής σε ένα μόριο, ποια άτομα συνδέονται με ενδομοριακό δεσμό στο μόριο, το είδος του ενδομοριακού δεσμού που αναπτύσσεται σε κάθε άτομο στο μόριο, την κατανομή των ηλεκτρονίων σε κάθε άτομο ή μέσα στο πλέγμα, τη διάταξη των ατόμων στο χώρο και τις δυνάμεις που αναπτύσσονται στο πλέγμα ( συνήθως τους δεσμούς υδρογόνου ). Ο χημικός τύπος του νερού είναι Η 2 Ο σχηματίζεται δηλαδή από την ένωση δύο ατόμων υδρογόνου με ένα άτομο οξυγόνου. Ανάμεσα στα άτομα οξυγόνου και υδρογόνου σχηματίζεται απλός ομοιοπολικός δεσμός ( κάθε άτομο προσφέρει ένα ηλεκτρόνιο, σχηματίζοντας ένα κοινό ζεύγος ηλεκτρονίων ). Το άτομο του οξυγόνου έλκει περισσότερο το ζεύγος ηλεκτρονίων από το άτομο υδρογόνου και έτσι ο δεσμός H-O και κατ' επέκταση τα μόρια του νερού σχηματίζουν ηλεκτρικά δίπολα. Οι φυσικές ιδιότητες του νερού. Το νερό είναι υγρό, άχρωμο σε λεπτά στρώματα. Η καθαρή ουσία είναι άγευστη, ενώ το καλό πόσιμο νερό έχει ευχάριστη γεύση, που οφείλεται στα διαλυμένα άλατα και αέρια. Η πυκνότητα του νερού είναι διαφορετική σε διάφορες θερμοκρασίες, με μέγιστη στους 4 C. Ο όγκος μιας συγκεκριμένης ποσότητας νερού αυξάνεται κατά την ψύξη, γιατί η μοριακή δομή του πάγου στηρίζεται στους δεσμούς υδρογόνου, οι οποίοι συγκρατούν τα μόρια σε θέσεις με αρκετά κενά μεταξύ τους Αυτό έχει μεγάλη σημασία για τη ζωή στον πλανήτη μας: Οι πάγοι επιπλέουν στο 1

8 νερό και δρουν ως μονωτικά, εμποδίζοντας το νερό που βρίσκεται από κάτω να παγώσει, με όλες τις ευεργετικές συνέπειες στη ζωή του υδρόβιου κόσμου. Η ιδιορρυθμία της πυκνότητας του νερού είναι επίσης και η αιτία της αποσάθρωσης των βράχων. Το νερό που εισέρχεται στις ρωγμές των βράχων στερεοποιείται κατά τη διάρκεια του χειμώνα και προκαλεί την αποσάθρωσή τους. Ακόμα, το σπάσιμο των σωλήνων διανομής του νερού κατά το χειμώνα οφείλεται στην αύξηση του όγκου του νερού κατά τη μετάβαση από την υγρή στη στερεή κατάσταση. Το νερό έχει πολύ μεγάλη ειδική θερμότητα και αυτός είναι ο λόγος που χρησιμοποιείται ευρύτατα ως ψυκτικό μέσο και ως φορέας θερμότητας στα καλοριφέρ. Οι χημικές ιδιότητες του νερού. Το νερό έχει ποικίλη χημική δράση. Σχηματίζει ενώσεις διά προσθήκης με πολλά άλατα, καθώς και με πολλά μόρια άλλων ουσιών. Οι ενώσεις αυτές ονομάζονται ένυδρες ενώσεις. Οι δυνάμεις που ενώνουν τα μόρια των ουσιών και του νερού μπορεί να είναι: 1. Ελκτικές δυνάμεις μεταξύ του θετικού ιόντος του μετάλλου και του αρνητικού οξυγόνου του πολωμένου μορίου του νερού. 2. Σχηματισμός ημιπολικού δεσμού μεταξύ του ατόμου του οξυγόνου και του ιόντος του μετάλλου με ένα ζεύγος ηλεκτρονίων. 3. Σχηματισμός γέφυρας υδρογόνου μεταξύ του μορίου του νερού και της ουσίας. Άλλος σημαντικός τύπος αντίδρασης του νερού είναι η διάσπαση ενώσεων με την βοήθεια του νερού. Το νερό επιτελεί αντιδράσεις οξειδοαναγωγής, όπου δρα άλλοτε ως οξειδωτικό και άλλοτε ως αναγωγικό μέσο. Το νερό ως διαλύτης. Κάθε διάλυμα αποτελείται από δύο ή περισσότερα συστατικά. Ένα από τα συστατικά αυτά ονομάζεται διαλύτης ενώ τα υπόλοιπα ονομάζονται διαλυμένες ουσίες. Διαλύτη θεωρούμε το συστατικό που έχει την ίδια φυσική κατάσταση με το διάλυμα. Στα υγρά διαλύματα ο διαλύτης βρίσκεται συνήθως σε μεγαλύτερη αναλογία. Σε μια ορισμένη ποσότητα διαλύτη δεν μπορούμε να διαλύσουμε απεριόριστη ποσότητα διαλυμένης ουσίας. Η μέγιστη ποσότητα της ουσίας που μπορεί να διαλυθεί σε ορισμένη ποσότητα διαλύτη εξαρτάται από το διαλύτη, από την ουσία και από τη θερμοκρασία. Το θαλασσινό νερό, αλλά και το νερό της βρύσης, το κρασί, ο ιδρώτας, τα δάκρυα είναι διαλύματα. Σε όλα αυτά διαλύτης είναι το νερό. Τα διαλύματα στα οποία διαλύτης είναι το νερό ονομάζονται υδατικά. Γενικά, μπορούμε να πούμε ότι το νερό είναι ένας πολύ καλός διαλύτης. Είναι ο πιο διαδεδομένος, διότι μπορεί να διαλύει πάρα πολλές ουσίες και είναι φτηνός. Για αυτό το λόγο χαρακτηρίζεται και ως παγκόσμιος διαλύτης. O κύκλος του νερού στη φύση. Το νερό κινείται σε ένα κύκλο μεταξύ της θάλασσας του αέρα και του εδάφους γνωστό ως κύκλος του νερού. Όταν ο ήλιος θερμαίνει τα ποτάμια, τις λίμνες και τους ωκεανούς κάποια ποσότητα νερού μετατρέπεται σε ατμό. Το φαινόμενο αυτό καλείται 2

9 εξάτμιση. Ο ατμός αυτός του νερού κρυώνει καθώς ανεβαίνει προς τα ανώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα ( φαινόμενο της συμπύκνωσης ) και σχηματίζει σταγόνες οι οποίες συνενώνονται και σχηματίζουν σύννεφα. Καθώς τα σύννεφα κρυώνουν περισσότερο οι σταγόνες του νερού γίνονται μεγάλες και βαριές και πέφτουν ως βροχή, χαλάζι, χιόνι. Το φαινόμενο αυτό καλείται κατακρήμνιση. Η βροχή πέφτει στο έδαφος και στα ποτάμια και καταλήγει στις λίμνες και στις θάλασσες. Στη συνέχεια ο κύκλος του νερού ξαναρχίζει. Στην πραγματικότητα το νερό που χρησιμοποιούμε και πίνουμε σήμερα είναι το ίδιο που χρησιμοποιούσαν και οι δεινόσαυροι. Σημαντικές διαφορές θερμοκρασίας παρατηρούνται στις αέριες μάζες στο τέλος της ημέρας, καθώς και στην αλλαγή των εποχών. Όταν η θερμοκρασία είναι υψηλή κατά την διάρκεια της ημέρας, το έδαφος ζεσταίνεται. Εκλύει ατμούς, που ανεβαίνουν και φτάνουν σε πιο ψυχρές περιοχές της ατμόσφαιρας, όπου και συμπυκνώνονται, σχηματίζοντας σύννεφα. Ένα σύννεφο έχει στη βάση του σταγονίδια πιο θερμά και πιο ελαφριά, τα οποία έχουν την τάση να ανεβαίνουν πιο ψηλά. Καθώς ο ήλιος πλησιάζει τον ορίζοντα, τα ανώτερα στρώματα του σύννεφου ψύχονται, ενώ το έδαφος συνεχίζει να εκλύει θερμότητα που έχει αποθηκεύσει κατά την διάρκεια της ημέρας. Το σύννεφο διογκώνεται μέχρι να γίνει τεράστιο που είναι ικανό να φτάσει σε ύψος 8 έως 15 Ο κύκλος του νερού χιλιόμετρα. Σε αυτό το ύψος τα σταγονίδια συσσωρεύονται και μερικές φορές παγώνουν. Τέλος, καθώς το βάρος τους αυξάνει, πέφτουν, διασχίζοντας την μάζα του σύννεφου. Ποσότητες θαλασσινού και γλυκού νερού στη γη. Ο πλανήτης μας διαθέτει τις θάλασσες οι οποίες είναι απέραντες δεξαμενές αλμυρού νερού. Όσο για το γλυκό νερό, αυτό υπάρχει σε πολύ μικρότερες ποσότητες: στην υδρόγειο. Το 97% w/w του νερού περιέχεται στις θάλασσες, το 2% w/w είναι στερεοποιημένο στους πάγους και μόλις το 1% w/w εμφανίζεται με τη μορφή γλυκού νερού. Από την ποσότητα του γλυκού νερού μόνο το 1/4 μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τον άνθρωπο. Το πόσιμο νερό μπορεί να είναι επιφανειακό ( ταμιευτήρες, λίμνες, ποτάμια ) ή υπόγειας προέλευσης. Το υπόγειο νερό προέρχεται από τους υδροφορείς που είναι υπόγειοι γεωλογικοί σχηματισμοί που έχουν τη δυνατότητα να κατακρατούν τα νερά της βροχής ( ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις ).Το νερό συχνά το αντιμετωπίζουμε σαν κάτι το δεδομένο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι κάθε φορά που χρησιμοποιούμε το νερό το ρυπαίνουμε. Η σωστή χρήση του νερού εξοικονομεί ενέργεια και βοηθάει στο να παραδώσουμε ένα καλό περιβάλλον στα παιδιά μας. Τα ποτάμια δεν είναι σημαντικά μόνο για τους ανθρώπους, αλλά και για τη ζωή παντού. Δεν είναι μόνο θαυμάσιοι τόποι αναψυχής, αλλά μπορούν να 3

10 χρησιμοποιηθούν επίσης ως πηγή πόσιμου νερού και νερού για άρδευση, για τη παραγωγή ηλεκτρισμού, τη μετακίνηση εμπορευμάτων αλλά και ως πηγή τροφής. Χρησιμοποιούνται μερικές φορές αναγκαστικά και για την απόρριψη λυμάτων, τα οποία θα πρέπει να είναι επεξεργασμένα για την αποφυγή ρύπανσης και καταστροφής των πολλών ειδών οργανισμών, φυτών και ζώων, που ζουν στα ποτάμια. Τα ποτάμια βοηθούν στην τροφοδοσία των υπόγειων υδροφορέων μέσω της διήθησης νερού από τη κοίτη τους προς τα κατώτερα υπεδάφια στρώματα. Και φυσικά επιστρέφουν στη θάλασσα το μεγαλύτερο τμήμα του νερό που εισέρχεται σε αυτά. Για την κατανόηση της λειτουργίας του υδρολογικού κύκλου είναι σημαντική η έννοια των λεκανών απορροής των ποταμιών. Η λεκάνη απορροής είναι εδαφική έκταση που φιλοξενεί το ποτάμι και όλους τους παραποτάμους του, ακόμη και τα μικρά ρυάκια που καταλήγουν σε αυτό. Ακριβέστερα, λεκάνη απορροής σε μια δεδομένη θέση ενός υδατορεύματος είναι η γεωγραφική περιοχή που τα νερά της συνεισφέρουν στην απορροή που περνά από τη θέση αυτή του υδατορεύματος. Οι λεκάνες απορροής μπορεί να είναι από τόσο μικρές όσο μια πατημασιά στη λάσπη, μέχρι τόσο μεγάλες όσο όλη η έκταση που στραγγίζει στον ποταμό Αμαζόνιο στο σημείο που εκβάλλει στον Ατλαντικό Ωκεανό. Η τελευταία, που είναι και η μεγαλύτερη από τις λεκάνες όλων των ποταμών της υφηλίου, φτάνει τα τετραγωνικά χιλιόμετρα. Κάθε μεγάλη λεκάνη απορροής μπορεί να χωριστεί σε μικρότερες επιμέρους υπο-λεκάνες (π.χ. μια για κάθε παραπόταμο). Οι λεκάνες απορροής είναι πολύ σημαντικές διότι η ποσότητα και η ποιότητα του νερού στα ποτάμια εξαρτώνται από ότι συμβαίνει μέσα στις λεκάνες, είτε το έχει προκαλέσει ο άνθρωπος είτε όχι. Ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της βαλκανικής χερσονήσου είναι και ο ποταμός Αξιός. Οι πηγές του είναι από το όρος Κάρδος ( στην πρώην Γιουγκοσλαβία ) έδαφος που βρίσκεται το μεγάλο τμήμα του. Το συνολικό μήκος του είναι 380 χιλιόμετρα από τα οποία τα 80 χιλιόμετρα διασχίζουν την Ελλάδα. Η λεκάνη απορροής του ποταμού Αξιού έχει συνολική έκταση 23,7 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το 91% της λεκάνης απορροής του ποταμού κατανέμεται στη ΠΓΔΜ, το 5% στη Θεσσαλονίκη και το 4% στο νομό Φλώρινας. Στη σύνθεση νερού συμμετέχει ένα αέριο που με τον παραμικρό σπινθήρα, αναφλέγεται και σχηματίζει ατμό νερού, το υδρογόνο. Από την αντίδραση δύο μορίων υδρογόνου (Η 2 ) και ενός μορίου οξυγόνου (Ο 2 ) παράγονται δύο μόρια νερού (Η 2 Ο). Άρα, το νερό δεν είναι, όπως εθεωρείτο παλιά μια αδιάσπαστη χημική ουσία. Η ποιότητα του νερού είναι, από χημική άποψη, ικανοποιητική, διαφαίνεται όμως κίνδυνος μόλυνσης των υπόγειων αποθεμάτων, που οφείλεται στην διείσδυση της θάλασσας λόγω υπεράντλησης. Η κατανάλωση εμφιαλωμένου πόσιμου νερού είναι γενικευμένη και παρατηρείται κυρίως σε νησιά που δεν υπάρχουν πηγές πόσιμου νερού. Επίδραση του κύκλου του νερού στο κλίμα της γης. Kλίμα ονομάζεται η μέση καιρική κατάσταση ή καλύτερα ο μέσος καιρός μιας περιοχής, που προκύπτει από τις μακροχρόνιες παρατηρήσεις των διάφορων μετεωρολογικών στοιχείων. Το κλίμα επομένως είναι κάτι διαφορετικό από τον καιρό, που χαρακτηρίζεται σαν μια φυσική κατάσταση της ατμόσφαιρας κατά τη διάρκεια μιας μικρής χρονικής περιόδου. Το κλίμα παίζει σπουδαιότατο ρόλο, τόσο στο φυτικό όσο και στο ζωικό βασίλειο. Από το κλίμα ορίζονται οι ζώνες της βλάστησης. Ένας παράγοντας που συντελεί στη μεταβολή του κλίματος από τόπο σε τόπο είναι η 4

11 απόσταση από την θάλασσα. Γενικά οι περιοχές που βρίσκονται κοντά στην θάλασσα έχουν πιο ήπιο κλίμα απ αυτές που βρίσκονται στο εσωτερικό των ηπείρων. Το μεσογειακό κλίμα χαρακτηρίζεται από υγρούς, ήπιους χειμώνες και μεγάλα, θερμά, ξηρά καλοκαίρια. Το μεγαλύτερο μέρος των ετήσιων βροχοπτώσεων σημειώνεται το χειμώνα και οι μήνες ξηρασίας μπορεί να είναι πολλοί, με την εξαίρεση θερινών καταιγίδων. Λόγω της παρατεταμένης καλοκαιρινής ξηρασίας οι πυρκαγιές είναι, επίσης, χαρακτηριστικό φαινόμενο του μεσογειακού κλίματος. Κύριοι παράγοντες που καθορίζουν τη διαμόρφωση των μεσογειακών κλιματικών συνθηκών, είναι η ατμοσφαιρική κυκλοφορία, το γεωγραφικό πλάτος, το ανάγλυφο και οι θερμοκρασίες επιφανειακών υδάτων των γύρω θαλάσσιων όγκων. Η συχνότητα των βροχοπτώσεων στα μεσογειακά κλίματα κατά τον καινοζωικό αιώνα, οδήγησε, παρ όλα αυτά, σε ανάλογες διαδικασίες διαμόρφωσης του εδάφους, οδηγώντας σε πολλές ομοιότητες μεταξύ των περιοχών αυτών. Η λεκάνη της Μεσογείου υπέστει έντονες αλλαγές σχετικά πρόσφατα, με αλλαγή του ανάγλυφου, τεκτονικές διαδικασίες και παγετώνες. Λόγω της επαναλαμβανόμενης μετανάστευσης της βλάστησης κατά τις Μεσογειακό κλίμα παγετώδεις και μεσοπαγετώδεις περιόδους, στη χλωρίδα των περιοχών περιλαμβάνονται: Είδη που ανέπτυξαν εξελικτικούς μηχανισμούς μετά τη διαμόρφωση του μεσογειακού κλίματος προκειμένου να αντεπεξέλθουν στις ιδιαιτερότητές του. Υφιστάμενα είδη που είχαν νωρίτερα εξελιχθεί κατά τέτοιο τρόπο που τους επέτρεψε να επιβιώσουν στις συνθήκες του νέου κλίματος. Είδη από γύρω περιοχές που μετανάστευσαν, λόγω της αλλαγής των κλιματικών συνθηκών που έκαναν το προηγούμενο σημείο όπου ζούσαν πολύ ψυχρό ή υπερβολικά ξηρό. Παρεμβάσεις του ανθρώπου στον κύκλο του νερού. Ύδρευση λέγεται η άντληση ή προμήθεια νερού. Επίσης με τον όρο αυτό εννοείται το σύνολο των υδρευτικών έργων και μέσων με τα οποία πετυχαίνεται η παροχή του απαραίτητου νερού σε πόλη ή συνοικισμό. Στις πρωτόγονες κοινωνίες πολύ μικρή προσοχή δινόταν στην ύδρευση κι αυτό γιατί οι άνθρωποι τότε ενδιαφέρονταν περισσότερο για την αφθονία του νερού και την εύκολη προμήθειά του, παρά για την ποιότητά του. Για αυτό το λόγο παρατηρούμε ότι οι μεγαλύτεροι συνοικισμοί ιδρύονταν κοντά σε λίμνες, στις όχθες μεγάλων ποταμών και γενικά όπου υπήρχε νερό που μπορούσαν να το χρησιμοποιούν με διάφορους τρόπους. Οι άνθρωποι αυτοί αγνοούσαν τους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς που αναπτύσσονται μέσα στα φυσικά νερά τη μόλυνση και τις αρρώστιες που μπορούσαν να προέλθουν από τέτοια νερά, όπως και τη δυνατότητα χρήσης του νερού σε ορισμένες ειδικές περιπτώσεις. Στη σύγχρονη εποχή τα μεγάλα συστήματα ύδρευσης αποτελούνται από σύνολο τεχνικών έργων που εξασφαλίζουν τη συλλογή του νερού από διάφορες 5

12 πηγές, (ποτάμια, λίμνες, υπόγεια νερά ), την επεξεργασία του νερού, τη μεταφορά και αποθήκευση του νερού και την παροχή και κατανομή του στους διάφορους καταναλωτές. Η συλλογή του νερού από τις διάφορες δεξαμενές πραγματοποιείται με ολόκληρο δίκτυο αγωγών και υδραγωγείων είτε επιφανειακών ή υπόγειων. Στις κεντρικές ειδικές εγκαταστάσεις θα γίνεται ο πλήρης και ολοκληρωτικός καθαρισμός του νερού. Σε αυτές, ανάμεσα σε άλλους χώρους, περιλαμβάνονται θάλαμοι χλωρίωσης, θάλαμοι προσθήκης αμμωνίας για τη σταθεροποίηση της χλωρίωσης και ειδικές εγκαταστάσεις για το μαλάκωμα του νερού. Για τη διοχέτευση του νερού στο υδρευτικό δίκτυο κάτω από την απαραίτητη πίεση, υπάρχουν τα τεχνικά έργα ρύθμισης της πίεσης. Το δίκτυο ύδρευσης χρησιμεύει για την κατανομή του νερού και την άμεση παροχή του στους τόπους κατανάλωσης. Μεγάλη διάδοση και ανάπτυξη της συγκεντρωτικής ύδρευσης παρουσιάστηκε όταν άρχισε η ανάπτυξη των πόλεων και της οικονομίας. Στη συνέχεια η ανάπτυξή της επιστήμης και της τεχνολογίας επέτρεψε τη δημιουργία των σύγχρονων, από κάθε άποψη, μεγάλων συστημάτων ύδρευσης. Άρδευση είναι η τεχνητή παροχή νερού σε καλλιεργούμενο έδαφος για να υποβοηθηθεί η ανάπτυξη των σπαρτών. Στην αγροτική παραγωγή συνήθως χρησιμοποιείται σε ξηρές περιοχές ή και σε περιόδους περιορισμένης βροχόπτωσης, αλλά επίσης και για την προστασία των φυτών από τον παγετό. Επιπλέον, το πλημμύρισμα των χωραφιών εμποδίζει την ανάπτυξη ζιζανίων σε ορυζώνες. Συχνά η άρδευση μελετάται σε συνάρτηση με την αποστράγγιση, που έχει τον αντίθετο σκοπό, δηλαδή την απομάκρυνση του πλεονάζοντος ύδατος από το καλλιεργούμενο έδαφος. Σχετικά με την κατασκευή υποδομών άρδευσης χρησιμοποιείται και ο όρος έγγειες βελτιώσεις, που σημαίνει βελτιώσεις του εδάφους. Σημαντικά έργα άρδευσης είναι η κατασκευή φραγμάτων, η κατασκευή Ύδρευση Άρδευση λιμνοδεξαμενών, η κατασκευή αρδευτικών δικτύων διανομής και οι γεωτρήσεις. Οι εγγειοβελτιωτικές δραστηριότητες περιλαμβάνουν, εκτός από τα έργα άρδευσης, τα αντιπλημμυρικά έργα, τα αποξηραντικά έργα, τις αναδασώσεις και τις ισοπεδώσεις εδαφών. Οι παράκτιες περιοχές αποτελούν ένα ιδιαίτερα ελκυστικό περιβάλλον, που προσφέρεται για την ανθρώπινη διαβίωση. Δεν αποτελεί επομένως παράδοξο το γεγονός, ότι συνήθως πρόκειται για πυκνοκατοικημένες περιοχές στις οποίες ο πληθυσμός ασχολείται με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, τη βιομηχανία, ενώ ακμάζει επίσης το εμπόριο και ο τουρισμός. Όλοι οι παραπάνω τομείς της παραγωγής καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες γλυκού νερού, το οποίο συνήθως 6

13 προέρχεται από τους υπόγειους υδροφορείς. Σημαντικός είναι και ο συνολικός όγκος του νερού που χρησιμοποιείται για την ύδρευση των κατοίκων, ένα μέγεθος που, ειδικά το καλοκαίρι εξαιτίας του τουρισμού, αυξάνεται δραματικά. Η κατανάλωση των υδατικών πόρων όταν γίνεται χωρίς ορθολογική διαχείριση των αποθεμάτων οδηγεί σε υπεράντληση του νερού και υποβάθμιση της ποιότητάς του. Η υπεράντληση των υδάτων στις παράκτιες περιοχές συνδέεται με τη διείσδυση της θάλασσας στους υπόγειους υδροφορείς, με αποτέλεσμα τη μετατροπή του γλυκού νερού σε υφάλμυρο. Η θαλάσσια αυτή διείσδυση αποτελεί ένα φυσικό φαινόμενο που ονομάζεται υφαλμύρωση και πρόκειται στην πραγματικότητα για μία μορφή ρύπανσης των υπόγειων νερών. Η υφαλμύρωση είναι ένα ιδιαίτερα σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα, καθώς το υφάλμυρο νερό δεν είναι δυνατό να χρησιμοποιηθεί από τον άνθρωπο. Ταυτόχρονα η απορρύπανσή του είναι μία διαδικασία εξαιρετικά χρονοβόρα, μιας και μπορεί να διαρκέσει ως και εκατοντάδες χρόνια. Το φαινόμενο αυτό έχει σοβαρό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των κατοίκων που ζουν σε παραθαλάσσιες περιοχές. Το πρόβλημα της υφαλμύρωσης είναι ιδιαίτερα έντονο στις περισσότερες ακτές της Ελλάδας, ηπειρωτικές και νησιωτικές, μιας και πρόκειται για μία χώρα με συνολικό μήκος ακτογραμμής που ξεπερνά τα χιλιόμετρα. Άλλοι παράγοντες που συντελούν στην αύξηση του φαινομένου είναι οι πυκνοκατοικημένες παράκτιες περιοχές, που το καλοκαίρι ειδικά αποτελούν πόλο έλξης χιλιάδων τουριστών με αποτέλεσμα την κατακόρυφη αύξηση του πληθυσμού και των υδατικών αναγκών του. Ταυτόχρονα οι υπόλοιπες ανθρωπογενείς δραστηριότητες, όπως η εντατική καλλιέργεια της γης και η ανάπτυξη των βιομηχανιών, όχι μόνο σχετίζονται με την υπεράντληση των υδάτων, αλλά αποτελούν και εστία μόλυνσης για τους υπάρχοντες υδατικούς πόρους. Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την άναρχη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Ελλάδα καθιστούν επιτακτική ανάγκη τη διαμόρφωση ενός σχεδίου δράσης για σωστή και ορθολογική διαχείριση των υδάτων, υπό το πρίσμα της αειφόρου ανάπτυξης. Ίσως με τον τρόπο αυτό να διαφυλαχθεί το μέλλον των επόμενων γενεών, ώστε να ζήσουν σε αρμονία με το φυσικό περιβάλλον. Τα φράγματα είναι ένα τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι επεμβαίνουν στον κύκλο του νερού. Το φράγμα είναι τεχνικό έργο που κατασκευάζεται κάθετα στην κοίτη ενός φυσικού ρεύματος ( π.χ. ποταμού ) για την αποκοπή της ροής, με σκοπό την αποθήκευση, παρωχέτευση ή ανάσχεση της πλημμυρικής παροχής του ρεύματος. Με την κατασκευή των φραγμάτων το νερό δεσμεύεται και χρησιμοποιείται για άρδευση, ύδρευση ή χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στα υδροηλεκτρικά εργοστάσια. Εκτός όμως από τις πιέσεις, οι μεγάλες ποσότητες του νερού δημιουργούν προβλήματα διαβρώσεων, διαρροών ή ακόμα και κατολισθήσεων στην περιοχή του φράγματος που αν δεν προβλεφθούν Πηγάδι 7 Κατασκευή φράγματος.

14 για να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα μπορεί να οδηγήσουν στην καταστροφή του. Τρόποι συγκέντρωσης πόσιμου νερού. Το πηγάδι είναι μια μεγάλη τρύπα σκαμμένη κάτω στη γη. Είναι στρογγυλό και πετρόχτιστο. Έχει μέσα ωραίο νερό και το χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να ποτίζουν τα περιβόλια τους, για να το πίνουμε και για ότι άλλο θέλουμε. Το πηγάδι είναι χρήσιμο για τον άνθρωπο. Στέρνα είναι ο τόπος όπου αποθηκεύουμε νερό αλλά δεν μπορεί να ανανεωθεί. Δηλαδή όταν το αρχικό νερό που υπάρχει ήδη στην στέρνα έχει τελειώσει, δεν υπάρχει δυνατότητα να αντληθεί καινούριο. Επομένως δεν πηγάζει νέο νερό από αυτήν. Το γέμισμα της στέρνας γίνεται με την συλλογή βρόχινου νερού, το οποίο χρησιμοποιείται στο πότισμα του κήπου (άρδευση), στο νερό για το καζανάκι της τουαλέτας ή ακόμα και στο πλύσιμο των ρούχων με κάποιες προϋποθέσεις. Η χρήση της στέρνας έχει ακόλουθα οφέλη για τον άνθρωπο: Εξοικονομείται σημαντική ποσότητα πόσιμου νερού. Επιβαρύνεται λιγότερο το αποχετευτικό σύστημα όμβριων υδάτων και μειώνονται οι πιθανότητες για πλημμύρες. Διαφορά στέρνας και πηγαδιού: Στο πηγάδι αντλείται συνεχώς νερό, δηλαδή ανανεώνεται και δεν τελειώνει ποτέ. Η μόνη ενέργεια που ασκείται από τον άνθρωπο στο πηγάδι είναι το να πάρει νερό και όχι να βάλει. Επιπλέον στην κατασκευή του πηγαδιού συμβάλλει και ο άνθρωπος αλλά και η φύση. Η στέρνα όμως είναι αποκλειστικά ανθρώπινη κατασκευή και χρειάζεται περιοδική ανανέωση νερού από τον άνθρωπο, καθώς δεν είναι ανεξάρτητο. Η επεξεργασία του πόσιμου νερού. Μονάδες επεξεργασίας νερού. Το νερό, αφού συλλεχθεί στους ταμιευτήρες φτάνει μέσω των υδραγωγείων στις μονάδες επεξεργασίας νερού. Εκεί υποβάλλεται σε επεξεργασία που το καθιστά πόσιμο. Οι μονάδες επεξεργασίας νερού (ΜΕΝ) στο λεκανοπέδιο της Αττικής είναι τέσσερις: 1) ΜΕΝ Γαλατσίου. 2) ΜΕΝ Αχαρνών. 3) ΜΕΝ Πολυδενδρίου. 4) ΜΕΝ Μάνδρας (Ασπροπύργου). Στέρνα Στάδια επεξεργασίας ύδατος. Το νερό που φτάνει στις ΜΕΝ είναι ακατέργαστο. Περιέχει διάφορα στερεά (κλαδιά, χώμα, λάσπη ) που έχει παρασύρει κατά το πέρασμά του, όπως επίσης μικρόβια και μικροοργανισμούς που δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι. Το νερό με την επεξεργασία στην οποία υποβάλλεται ( εσχάρωση, κροκίδωση, καθίζηση, διύλιση, απολύμανση ), απαλλάσσεται από τα παραπάνω στοιχεία. Οι τέσσερις ΜΕΝ έχουν αθροιστικά διυλιστική ικανότητα 1,9 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ημερησίως. Στις ΜΕΝ ακολουθείται η παρακάτω αλληλουχία σταδίων για την επεξεργασία του νερού: 8

15 1ο στάδιο: Προσθήκη χλωρίου ( απολύμανση ). Με την προχλωρίωση θανατώνονται τα μικρόβια που υπάρχουν στο νερό και διευκολύνεται η μετέπειτα επεξεργασία του. 2ο στάδιο: Προσθήκη θειικού αργιλίου ( κροκίδωση ).Το διάλυμα του θειικού αργιλίου βοηθάει τα στερεά σωματίδια που υπάρχουν μέσα στο νερό να συσσωματωθούν μεταξύ τους και, αφού αποκτήσουν μεγαλύτερο βάρος, να κατακαθίσουν. Η όλη διαδικασία ονομάζεται κροκίδωση. Η κροκίδωση συντελείται σε δύο στάδια που διαφέρουν μεταξύ τους στη σφοδρότητα της ανάμειξης του νερού που προκαλείται είτε με μηχανικά μέσα ( αναδευτήρες ) είτε με υδραυλικά μέσα ( με το στροβιλισμό του νερού από την πρόσκρουσή του στα τοιχώματα των ειδικών δεξαμενών ). 3ο στάδιο: Καθίζηση. Μετά την κροκίδωση τα συσσωματωμένα στερεά (κροκίδες ) καθιζάνουν στον πυθμένα της δεξαμενής καθίζησης. Με αυτόν τον τρόπο το νερό καθαρίζεται σε ποσοστό 80%. 4ο στάδιο: Φιλτράρισμα. Τα πολύ ελαφρά σωματίδια που δεν καθιζάνουν (20%), κατακρατούνται σε ειδικά αμμόφιλτρα από τα οποία το νερό βγαίνει πια καθαρό για να δοθεί στην κατανάλωση. 5ο στάδιο: Μεταχλωρίωση. Εφόσον η προχλωρίωση δεν είναι ικανοποιητική, προσθέτουμε συμπληρωματικά χλώριο κατά την είσοδο του νερού στις κλειστές δεξαμενές αποθήκευσης και πριν την είσοδό του στο δίκτυο ύδρευσης. Ταμιευτήρες ύδρευσης νερού. Η μεταφορά του ακατέργαστου νερού από τις πηγές του ( ταμιευτήρες, γεωτρήσεις ) στις μονάδες επεξεργασίας νερού (ΜΕΝ) της ΕΥΔΑΠ γίνεται μέσω ενός εκτενούς συστήματος εξωτερικών υδραγωγείων συνολικού μήκους 485 χιλιομέτρων. Τα υδραγωγεία αυτά διακρίνονται σε: 1) Κύρια υδραγωγεία ( Μόρνου, Υλίκης ), συνολικού μήκους 310 χιλιομέτρων. 2) Ενωτικά υδραγωγεία ( Μόρνου - Υλίκης, Μαραθώνα - Γαλατσίου, Διστόμου ), συνολικού μήκους 105 χιλιομέτρων. 3) Βοηθητικά υδραγωγεία, συνολικού μήκους 80 χιλιομέτρων. Τα υδραγωγεία του Μόρνου και της Υλίκης επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω των ενωτικών υδραγωγείων. Η ύπαρξη των ενωτικών υδραγωγείων επιτρέπει τον έλεγχο, τη συντήρηση και την επισκευή των δύο υδραγωγείων, με τη δυνατότητα παύσης της λειτουργίας του ενός από τα δύο. Επιπλέον παρέχουν τη δυνατότητα εναλλακτικών τρόπων εκμετάλλευσης των πηγών υδροληψίας, επιφανειακών και υπόγειων, ανάλογα με τις υδρολογικές συνθήκες και τις ανάγκες της κατανάλωσης. Τέλος, παρά τη μεγάλη απόσταση των κυρίων υδροδοτών ( Μόρνου, Υλίκης ) από την Αττική, η μεγαλύτερη ποσότητα του νερού μεταφέρεται μέσω των υδραγωγείων με βαρύτητα χωρίς την οικονομική αλλά και την περιβαλλοντική επιβάρυνση ενεργοβόρων αντλήσεων, που μόνο σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης 9

16 ενεργοποιούνται. Αυτό είχε συμβεί από τα τέλη του 2007 έως τα μέσα περίπου του 2009 με άντληση υδάτων από την Υλίκη. Με βάση τα σημερινά αποθέματα νερού και με εκτίμηση των μελλοντικών βροχοπτώσεων έστω και χαμηλών, εντός όμως των αναμενομένων στατιστικών ορίων, εκτιμάται ότι δεν θα χρειαστεί συστηματική άντληση από τη λίμνη της Υλίκης, παρά μόνο συγκυριακή, ως εναλλακτικό σενάριο λειτουργίας για λόγους συντήρησης ή και επισκευής του υδραγωγείου του Μόρνου. Αποθέματα νερού. Τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες της ΕΥΔΑΠ αυξομειώνονται ανάλογα με τις βροχοπτώσεις και την κατανάλωση νερού για τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Στους τέσσερις ταμιευτήρες της EYΔAΠ το 2008 υπήρχαν κυβικά μέτρα (m 3 ) νερό, ενώ το 2007 τα αποθέματα ήταν κυβικά μέτρα (m 3 ) νερό. Δηλαδή μέσα σε ένα χρόνο καταναλώθηκαν χωρίς ουσιαστική αναπλήρωση περίπου 310 εκατομμύρια m 3 νερό. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2006, τα αποθέματα ήταν m 3. Aπό τα τέλη του 2006 ξεκίνησε και η σταδιακή πτώση των αποθεμάτων και μέχρι σήμερα έχουν καταναλωθεί περίπου 700 εκατομμύρια m 3 νερό. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι καθημερινά τα αποθέματα μειώνονται κατά 1,4 εκατομμύρια m 3 νερό κατά μέσο όρο, δηλαδή περισσότερα από την μέση ημερήσια κατανάλωση, γεγονός που αποδεικνύει και τις σημαντικές διαρροές που υπάρχουν στο δίκτυο. Οι χρήσεις του πόσιμου νερού. Καθένας από εμάς χρησιμοποιεί το νερό στην καθημερινή του ζωή είτε άμεσα (μαγείρεμα, καθαριότητα ) είτε έμμεσα ( με την κατανάλωση τροφών και άλλων προϊόντων, για την παραγωγή των οποίων απαιτείται νερό ). Η χρήση του νερού διακρίνεται σε: Αστική χρήση, όταν το νερό καταναλώνετε στα σπίτια ( οικιακή χρήση ) ή στην πόλη ( πχ. πότισμα κήπων,πάρκων κτλ. ). Το 5 20 % του νερού που καταναλώνετε καθημερινά χρησιμοποιείτε από τα νοικοκυριά σε αντίθεση με παλαιότερες χρονικές περιόδους, όπου κάθε νοικοκυριό αναλάμβανε από μόνο του την εξασφάλιση νερού μέσο της μεταφοράς του από πηγές και πηγάδια. Τώρα το νερό προσφέρετε με ένα απλό άνοιγμα της βρύσης. Η εύκολη πρόσβαση και η αυξημένη χρήση του, κυρίως στον τομέα της προσωπικής υγιεινής έχει σαν αποτέλεσμα να αυξάνετε χρόνο με το χρόνο η κατανάλωση του. Το νερό, που τρέχει από την βρύση του σπιτιού μας είναι καθαρό και πόσιμο νερό, που όμως χρησιμοποιείτε και για χρήσεις που δεν απαιτείται η τροφοδότηση με καθαρό πόσιμο νερό. Το 40% του νερού απορρίπτεται στην τουαλέτα. Η υπόλοιπη ποσότητα χρησιμοποιείτε ως εξής: το 25% χρησιμοποιείτε στο ντους και στο μπάνιο, το 20% στο πλύσιμο ρούχων και πιάτων, το 10% στην κουζίνα και το 5% στο καθάρισμα. Στη σημερινή εποχή 10

17 πίνουμε ή χρησιμοποιούμε καθημερινά για μαγείρεμα δύο έως τρία λίτρα νερού, κατά άτομο. Περίπου 145 λίτρα καταναλώνονται καθημερινά στην τουαλέτα, το μπάνιο, την περιποίηση του σώματος, το πλύσιμο ρούχων ή πιάτων, την καθαριότητα του σπιτιού και το πότισμα των λουλουδιών. Βιομηχανική χρήση όταν το νερό χρησιμοποιείτε σε εργοστάσια και βιοτεχνίες. Μερικές από τις χρήσεις του νερού στα εργοστάσια είναι οι ακόλουθες: Α) Ως ψυκτικό υγρό ( σε βιομηχανίες παρασκευής τροφίμων, ποτών φαρμάκων ). Β) Για το πλύσιμο μηχανημάτων, σκευών, ( άδειων μπουκαλιών συσκευασίας ) και πρώτων υλών ( φρούτων και λαχανικών ). Γ) Ως συστατικό πολλών προϊόντων ( τροφίμων, καλλυντικών, χρωμάτων ). Δ) Για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Γεωργική χρήση, όταν το νερό χρησιμοποιείτε για άρδευση των καλλιεργειών, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες. Η ζήτηση του νερού από την ανθρωπότητα αυξάνεται συνεχώς. Εκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό κυρίως σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Πηγές παραγωγής εμφιαλωμένου νερού. Στην Ελλάδα κυκλοφορούν αρκετές μάρκες εμφιαλωμένων νερών για οικιακή χρήση. Μερικές ονομασίες εμφιαλωμένου νερού είναι οι ακόλουθες: Το νερό με την ονομασία «Ζαγόρι». Το νερό «Ζαγόρι» είναι επίσημα αναγνωρισμένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως φυσικό μεταλλικό νερό. Παράγεται στην παρθένα περιοχή των Ζαγοροχωριών. Χαρακτηρίζεται ως φυσικό μεταλλικό νερό χαμηλής περιεκτικότητας σε άλατα και είναι κατάλληλο για δίαιτα φτωχή σε νάτριο. Οι γεωλογικοί σχηματισμοί της περιοχής προσδίδουν τη συγκεκριμένη περιεκτικότητα του νερού σε μέταλλα και αμέταλλα στοιχεία και διαμορφώνουν την ισορροπημένη γεύση του, ενώ λειτουργώντας και σαν φυσικά φίλτρα το απαλλάσσουν από την παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών. Το νερό «Ζαγόρι» εμφιαλώνεται στην πηγή, στους πρόποδες του ορεινού όγκου Μιτσικέλι - Ζαγοροχωρίων και χωρίς καμία επεξεργασία, προσφέρεται στον καταναλωτή, μέσα από αυστηρά τηρούμενες διαδικασίες και ελέγχους. Η εμφιάλωση του νερού γίνεται με μηχανήματα υψηλής τεχνολογίας και δεν μεσολαβεί σε κανένα στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας ανθρώπινος παράγοντας. Το φυσικό μεταλλικό νερό με την ονομασία «Κορπή». Το νερό «Κορπή» είναι ονομαστό νερό από τις αρχές του 20ου αιώνα για τις ιαματικές και θεραπευτικές του ιδιότητες. Η περιοχή από την οποία πηγάζει το φυσικό μεταλλικό νερό «Κορπή» βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή Κορπή, στα Ακαρνανικά βουνά. Τα Ακαρνανικά βουνά είναι ένα περιβάλλον ολότελα φυσικό και προστατευμένο χωρίς ίχνη βιομηχανικής δραστηριότητας. Το φυσικό μεταλλικό νερό «Κορπή» εμφιαλώνεται στην πηγή του χωρίς την παρέμβαση ανθρώπινου χεριού. 11

18 Το φυσικό μεταλλικό νερό «Ήβη Λουτράκι». Το νερό «Ήβη Λουτράκι» είναι το φυσικό μεταλλικό νερό που φτάνει στους καταναλωτές αγνό, χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση, όπως το γέννησε η φύση. Κατά τη διαδρομή του από τα Γεράνια Όρη συναντά πετρώματα που το εμπλουτίζουν με πολύτιμα ιχνοστοιχεία και του δίνουν υψηλή περιεκτικότητα σε μαγνήσιο. Έτσι, αναζωογονεί τον ανθρώπινο οργανισμό και γίνεται πηγή ζωής. Το φυσικό μεταλλικό νερό «Ήβη Λουτράκι» υποβάλλεται σε όλα τα στάδια εμφιάλωσής του σε συνεχείς, αυστηρούς ελέγχους. Φίλτρα ποσίμου νερού. Τα φίλτρα νερού, ανάλογα με τον τύπο τους και τη διατομή τους, χρησιμοποιούνται αποτελεσματικά στην αφαίρεση πλήθους στερεών στοιχείων, οργανικών ενώσεων, τοξικών ουσιών, βακτηριδίων και μολυσματικών παραγόντων από το νερό. Υπάρχουν οι ακόλουθοι τύποι φίλτρων νερού: A) Φίλτρα στερεών. Τα φίλτρα στερεών (Sediment filters ) αποτελούν την απλούστερη, φθηνότερη και πιο διαδεδομένη διαδικασία φιλτραρίσματος του νερού. Χρησιμοποιούνται σε ένα μεγάλο φάσμα οικιακών επαγγελματικών βιομηχανικών εφαρμογών, αφαιρώντας αποτελεσματικά αιωρούμενα σωματίδια, λάσπη, άμμο, σκουριές, κύστες, βρωμιές και άλλα αδιάλυτα στοιχεία ανάλογα με τον τύπο τους και τη διαπερατότητά τους. B) Φίλτρα ενεργού άνθρακα. Τα φίλτρα ενεργού άνθρακα ( GAC filters ) είναι αποτελεσματικά στην αφαίρεση του χλωρίου, καθώς και πλήθους οργανικών ενώσεων και καρκινογόνων στοιχείων, όπως ΤΗΜ s, benzine, pesticides, herbicides, insecticides, VOC s, PCB s, MTB s. Αφαιρούν επίσης και διάφορες άλλες οργανικές ενώσεις οι οποίες συνδέονται με τη δυσάρεστη γεύση και οσμή. Χρησιμοποιούνται ευρέως σε οικιακές και βιομηχανικές εφαρμογές ανάλογα με τον τύπο και τη διαπερατότητά τους. Γ) Φίλτρα στερεού άνθρακα. Τα φίλτρα στερεού άνθρακα ( Carbon block filters ) αφαιρούν σειρά από επικίνδυνα βαρέα μέταλλα, όπως ο υδράργυρος και ο μόλυβδος. Επίσης, αφαιρούν πλήθος οργανικών ενώσεων, υπολείμματα εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων, ραδιενεργά στοιχεία όπως το ραδόνιο, καθώς και κύστες όπως το κρυπτοσπορίδιο και η Giardia. Αποτρέπουν την ανάπτυξη βακτηριδίων μέσα στο σύστημα και προσφέρουν καθαρό και διαυγές νερό. Δ) Φίλτρα ΚDF 55. Τα φίλτρα KDF-55 είναι κατασκευασμένα από στρώματα χαλκού και ψευδαργύρου και αφαιρούν το χλώριο σε ποσοστό 99%, και στη συνέχεια παρακρατούν τα βαρέα μέταλλα, όπως χρώμιο, σίδηρο, μόλυβδο, υδράργυρο, χαλκό, νικέλιο, κάδμιο, αλουμίνιο και άλλα. Μειώνουν αρκετά τη σκληρότητα του νερού, ενώ παράλληλα αποτρέπουν την ανάπτυξη των βακτηριδίων στα συστήματα φιλτραρίσματος νερού. Ε) Φίλτρα ρητίνης. Τα φίλτρα ρητίνης είναι σχεδιασμένα για αποσκλήρυνση και μερική απονίτρωση του νερού. Χρησιμοποιούνται κυρίως για αφαίρεση αλάτων ασβεστίου και μαγνησίου, καθώς και αφαίρεση νιτρικών. Στ) Φίλτρα ρύθμισης ph (alkaline filters). Τα φίλτρα ρύθμισης ph μετατρέπουν το όξινο πόσιμο νερό σε αλκαλικό, έχοντας όλα τα απαραίτητα μεταλλικά στοιχεία. Το αλκαλικό νερό μετά το αλκαλικό φίλτρο έχει ισορροπήσει τέλεια με τα ποσοστά των μεταλλευμάτων τα οποία είναι απαραίτητα για την υγιή ανάπτυξη του ανθρώπινου σώματος. Το αλκαλικό φίλτρο αλλάζει το όξινο νερό σε ένα τέλειο φυσικό αλκαλικό 12

19 νερό, μειώνοντας την οξύτητα στο σώμα μας, προσθέτοντας παράλληλα τα φυσικά ιόντα ασβεστίου, μαγνησίου, νατρίου και καλίου που μπορούν να απορροφηθούν 100% στο ανθρώπινο σώμα. Τοποθετούνται στο τελευταίο στάδιο των οσμώσεων, καθώς και σε πλήθος εφαρμογών, όπως ψυγεία, μηχανήματα καφέ, αυτόματοι πωλητές ροφημάτων, παγομηχανές κλπ. Ζ) Φίλτρα προσθήκης μεταλλικών στοιχείων ( mineral filters). Τα φίλτρα προσθήκης μεταλλικών στοιχείων βελτιώνουν τις ιδιότητες του καθαρού επεξεργασμένου νερού από την αντίστροφη όσμωση, με την προσθήκη των απαραίτητων για τη σωστή και υγιή ανάπτυξη του ανθρώπινου οργανισμού ανόργανων ουσιών, όπως το ασβέστιο, το μαγνήσιο, το νάτριο, το κάλιο και άλλα που υπάρχουν σε πολλά φυσικά μεταλλικά νερά. Τοποθετούνται κυρίως στο τελευταίο στάδιο των οσμώσεων, καθώς και σε πλήθος άλλων εφαρμογών. Η) Φίλτρα FIR ( Infra-red ). Τα FIR ( Infra-red ) φίλτρα ενεργοποιούν τα μόρια νερού στον οργανισμό μας, βελτιώνουν το επίπεδο οξυγόνου στο σώμα μας και προκαλούν θέρμανση και εξάλειψη των λιπών, των χημικών ουσιών και των τοξινών από το αίμα μας, με αποτέλεσμα την διευκόλυνση της ροής του αίματος. Τοποθετούνται κυρίως στο τελευταίο στάδιο των οσμώσεων, καθώς και σε πλήθος άλλων εφαρμογών. Θ) Φίλτρα απιονισμού. Τα φίλτρα απιονισμού (deionization (Di)) είναι ειδικά προηγμένα φίλτρα νερού εργαστηριακών κυρίως εφαρμογών, τα οποία ταξινομούνται και προσαρμόζονται στα συστήματα αντίστροφης ώσμωσης υψηλής απόδοσης. Είναι φίλτρα σχεδιασμένα για να επεξεργάζονται υψηλά επίπεδα συγκέντρωσης συνολικών διαλυμένων στερεών (TDS) στις παροχές του δικτύου ύδρευσης. Προσαρμόζονται στο τελικό στάδιο επεξεργασίας των συστημάτων αντίστροφης όσμωσης, εξασφαλίζοντας ακόμη μεγαλύτερη προστασία ( 99,99% αφαίρεση TDS ), και ακόμη καλύτερη ποιότητα πόσιμου νερού. Η ποσότητα του νερού στους οργανισμούς τρόφιμα. Οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν το νερό, «ύδωρ». Η λέξη νερό δεν απαντάται σε κανένα ελληνικό κείμενο μέχρι και το 17ο αιώνα. Από που προέρχεται λοιπόν η λέξη νερό; Μήπως ήταν λέξη της καθομιλουμένης, λαϊκής ελληνικής για αυτό και δεν υπάρχει σε κανένα κείμενο ή μήπως πρόκειται για λέξη άγνωστης ετυμολογίας, δανεισμένη από κάποια ξένη γλώσσα; «Νηρόν ύδωρ μη ειπής, αλλά πρόσφατον, ακραιφνές»,συμβούλευε ο Φρύνιχος ο Βιθύνιος ( 2 ο αιώνα μ.χ. ) στο έργο του Φρυνίχου «εκλογή». Η λέξη «νηρόν» εδώ είναι επιθετικός προσδιορισμός της λέξης «ύδωρ» και σημαίνει φρέσκο. Αν λάβουμε υπόψη ότι η αρχαία προφορά του «η» ήταν σαν μακρό «ε» τότε δικαιολογείται και ο τύπος «νερό». Μάλιστα τα ποντιακά έχουν διατηρήσει 13

20 αυτή την προφορά: «πεγάδι» αντί «πηγάδι». Επίσης στον Όμηρο και τον Ισίοδο ο Νηρέας είναι ο θεός της θάλασσας και οι κόρες του είναι οι Νηριήδες και οι Ναϊάδες, όλες λέξεις με ρίζα το ναιάω, κολυμπώ, (σανσκριτικά: snau ). Δηλαδή η ελληνική λέξη «νερό» από πολύ παλιά ξεκίνησε ως επίθετο το οποίο μετατράπηκε σε ουσιαστικό. Από τα έντομα αρκετά είδη είναι υδρόβια για ένα μόνο μέρος της ζωής τους ενώ λίγα είναι σχετικά εκείνα τα είδη που είναι υδρόβια σε όλη την ζωή τους. π.χ. ημίπτερα ( υδροβάτες, geris, notonecta, hydrometra κλπ.), κολεόπτερα ( pytiscidae hydrophilidae σκαθάρια νερού ), ανισόπτερα και ζυγόπτερα ( ελικοπτεράκια, λιβελούλες ), υδρόβιες νύμφες σαρκοφάγες. Όσο αφορά τα αμφίβια ( π.χ. λιμνοβάτραχος ( rana, ridibundha ), σβελτοβάτραχος ( rana delmatina ), βαλτοχελώνα ( emys orbicularis ), στο δέλτα του Έβρου ζουν 7 είδη αμφιβίων και 21 είδη ερπετών. Στο δέλτα Αξιού ζουν 7 είδη αμφιβίων και 15 είδη ερπετών. Η σημασία του βιολογικού ρόλου του νερού καθίσταται εμφανής αν υπολογίσει κανείς ότι στο εσωτερικό περιβάλλον των κυττάρων το νερό καταλαμβάνει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό της κατά βάρος σύστασής των, που μπορεί να μην είναι το ίδιο σε όλα τα κύτταρα και που κυμαίνεται μεταξύ 70% w/w και 90% w/w. Aκόμη το μεσοκυττάριο υγρό αποτελεί το υδατικό περιβάλλον που αναπτύσσονται τα κύτταρα των πολυκυττάρων οργανισμών. Οι περισσότερες χημικές ουσίες που παρατηρούνται στο εσωτερικό των κυττάρων είναι «ευδιάλυτες» στο νερό. Το γεγονός αυτό επιτρέπει στις διαλυμένες ουσίες την εύκολη μετακίνησή τους από το ένα σημείο του κυττάρου σε ένα άλλο και κατά συνέπεια την επαφή τους και την εξ αυτής πραγματοποίηση των χημικών αντιδράσεων μέσα στο κύτταρο. Χαρακτηριστικό τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η υδρόλυση των μακρομορίων κατά την οποία μάλιστα το νερό συμμετέχει ως αντιδρών σώμα. Σημαντικότεροι λόγοι που καθιστούν το νερό τόσο απαραίτητο στοιχείο της ζωής είναι ακριβώς οι φυσικοχημικές του ιδιότητες που αποτελούν απόρροια της πολικότητας και της ικανότητας των μορίων του να συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς υδρογόνου. Το νερό στον άνθρωπο όταν γεννιόμαστε είναι το 75% w/w του βάρους μας. Όσο μεγαλώνουμε ανάλογα με το φύλο και την ηλικία το νερό μειώνεται μέχρι περίπου στο 60% w/w. Αν και το ανθρώπινο σώμα παράγει καθημερινά ορισμένη ποσότητα νερού, αυτή δεν επαρκεί για να καλύψει τις ανάγκες του. Για αυτό είναι απαραίτητη η επιπλέον πρόσληψη υγρών μέσω της διατροφής. Οι καθημερινές ανάγκες ενός ατόμου σε νερό ποικίλουν και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες ζωής του, αλλά και από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του οργανισμού του. Σύμφωνα με τις διεθνείς συστάσεις, η πρόσληψη νερού πρέπει να κυμαίνεται περίπου στο 1 ml ανά θερμίδα ενεργειακής κατανάλωσης για άτομα που ζουν σε περιβάλλοντα με κανονική θερμοκρασία. Σε έναν άνδρα που καταναλώνει κατά μέσον όρο θερμίδες ( Kcal) την ημέρα, συνιστάται η καθημερινή πρόσληψη 3 λίτρων υγρών. Η περιεκτικότητα του αίματος σε νερό είναι 90%w/w. Η περιεκτικότητα του ανθρώπινου οργανισμού σε νερό και μεταλλικά άλατα εξαρτάται από την ηλικία, το φύλο και τη σωματική διάπλαση. Γενικά, ένα παχύσαρκο 14

21 άτομο έχει λιγότερο νερό στον οργανισμό του σε σύγκριση με ένα λιπόσαρκο άτομο. Για τον ίδιο λόγο οι άνδρες έχουν μεγαλύτερη ποσότητα νερού στο σώμα τους σε σύγκριση με τις γυναίκες, αφού έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε λίπος. Φυσιολογικά η ποσότητα του νερού που προσλαμβάνεται από τον οργανισμό πρέπει να είναι ίση με τη ποσότητα που αποβάλλεται. Η πρόσληψη νερού επιτυγχάνεται με τους εξής τρόπους: Με την πρόσληψη νερού στη φυσική του μορφή. Με την πρόσληψη τροφών ( το κρέας περιέχει κατά 70% w/w νερό, ενώ τα φρούτα και τα λαχανικά κατά 95% w/w ). Με τη «καύση» των θρεπτικών συστατικών των τροφών ( π.χ. από την διάσπαση ενός γραμμαρίου λίπους παράγεται 1 ml νερού ). Η έντονη εφίδρωση μετά από έντονη άσκηση, ο εμετός και η διάρροια αποτελούν συνήθεις αιτίες αφυδάτωσης. Η αφυδάτωση μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη, κυρίως για τα μωρά και τους ηλικιωμένους. Μερικά από τα συμπτώματα μπορεί να είναι: ήπια έως έντονη δίψα, κόπωση, πονοκέφαλος, ξερό στόμα, περιορισμένη ή ανύπαρκτη διούρηση, μυϊκή αδυναμία, ζάλη και ίλιγγος. Από τα θηλαστικά, η καμήλα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αντοχή στις συνθήκες που επικρατούν στις ερήμους. Το νερό που χρειάζεται το παίρνει από το λίπος που έχει αποθηκευμένο στις καμπούρες της. Το λίπος καίγεται μέσα στον οργανισμό της και της δίνει το νερό που έχει ανάγκη. Από την καύση 100 γραμμαρίων λίπους εξοικονομεί 107 γραμμάρια νερού. Υπάρχουν δύο είδη καμήλων: η Βακτριανή και η Δρομάς. Η Βακτριανή ( Ασιατική ) έχει δύο ύβους ( καμπούρες ), ενώ η Δρομάς ( Αραβική ) έχει έναν. Τα πόδια και ο λαιμός είναι μακριά. Οι βλεφαρίδες των ματιών είναι πυκνές. Τα αυτιά είναι κοντά και τριχωτά και τα ρουθούνια ανοιγοκλείνουν με ειδικούς μυς. Ο εξοπλισμός αυτός προστατεύει το ζώο από την άμμο της ερήμου. Για να τη φορτώσουν γονατίζει πρώτα. Επίσης οσμίζεται το νερό από μακριά ( πηγάδι - όαση ) και ολόκληρο το καραβάνι κατευθύνεται σε εκείνο το μέρος. Οι θηλυκές γεννούν ένα ή δύο μικρά ύστερα από κυοφορία ενός χρόνου περίπου. Οι άνθρωποι και τα ζώα έχουν στο σώμα τους 55-78% w/w νερό, ενώ φθάνει μέχρι και το 90% w/w μέσα στα κύτταρα. Το νερό στις περισσότερες τροφές υπάρχει σε μεγάλο ποσοστό. Για παράδειγμα το γάλα περιέχει 87% w/w, οι πατάτες 78% w/w, τα αβγά 74% w/w, τα λαχανικά και τα φρούτα μέχρι 93% w/w νερό. Παρακάτω δίνεται ένας πίνακας με τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε νερό. Μερικές φορές το νερό προσκολλάται σε διάφορες χημικές ουσίες και σχηματίζει με αυτές ένυδρες ενώσεις, συνήθως κρυσταλλικές, όπως είναι ο ένυδρος θειικός χαλκός, ο γύψος, το θειικό ασβέστιο κ.α. Άλλοτε πάλι το νερό ενώνεται σταθερά με τα μόρια των χημικών ενώσεων και σχηματίζεται νέα χημική ένωση. Έτσι π.χ. το τριοξείδιο του θείου ( SO 3 ) και το πεντοξείδιο του φωσφόρου ( P 2 O 5 ) ενώνονται με το νερό και δίνουν νέες χημικές ενώσεις, το θειικό οξύ ( H 2 SO 4 ) και το φωσφορικό οξύ ( H 3 PO 4 ), αντίστοιχα. Το νερό αυτό ονομάζεται «χημικό» και δεν είναι δυνατό να απομακρυνθεί με απλή θέρμανση όπως το κρυσταλλικό νερό. 15

22 Πίνακας: Περιεκτικότητα τροφίμων σε νερό. Τρόφιμο Περιεκτικότητα σε νερό % w/w Αγγούρι 95,0 Ντομάτα 93,5 Καρπούζι 92,6 Μελιτζάνες, πιπεριές 92,0 Μανιτάρια 91,4 Πεπόνι 90,5 Κολοκυθάκια, φράουλες 90,0 Φασολάκια, μπάμιες, ροδάκινα 89,0 Γιαούρτι ημίπαχο 89,0 Το ασφαλές πόσιμο νερό είναι ζωτικής σημασίας για τους ανθρώπους και τις άλλες μορφές ζωής. Η πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό έχει βελτιωθεί τις τελευταίες δεκαετίες σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, αλλά άνθρωποι ακόμη δεν έχουν πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό και πάνω από έχουν ανεπαρκή πρόσβαση σε αποχέτευση.. Υπάρχει μια καθαρή σχέση μεταξύ της πρόσβασης σε ασφαλές πόσιμο νερό και στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν ( ΑΕΠ ) ανά κάτοικο και ανά χώρας. Ωστόσο, κάποιοι παρατηρητές έχουν εκτιμήσει ότι ως το 2025 περισσότερο από το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού θα είναι αντιμέτωπο με προβλήματα που τους κάνουν ευάλωτους εξαιτίας της ποιότητας του νερού στο οποίο έχουν πρόσβαση. Το 70% του γλυκού νερού που χρησιμοποιείται από τους ανθρώπους πηγαίνει στην αγροτική παραγωγή. Η ρύπανση του νερού. Με τον όρο ρύπανση υδάτων εννοούμε την οποιαδήποτε ανεπιθύμητη αλλαγή στα φυσικά, χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του νερού των θαλασσών, λιμνών ή ποταμών, η οποία είναι ή μπορεί υπό προϋποθέσεις να γίνει ζημιογόνος για τον άνθρωπο, τους υπόλοιπους φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς αλλά και τις βιομηχανικές διαδικασίες και τις συνθήκες ζωής. Η ρύπανση των υδάτων δημιουργείται με την απελευθέρωση σε λίμνες, ποτάμια και θάλασσες ουσιών οι οποίες είτε διαλύονται, είτε κατακάθονται στον πυθμένα. Οι ρύποι αυτοί είναι πάρα πολύ και αυτό γιατί στον υδάτινο ορίζοντα καταλήγουν και οι ρύποι από την ρύπανση της ατμόσφαιρας και του εδάφους μέσω των βροχών και της απορροής. 16

23 Με την απελευθέρωση στο νερό ενέργειας υπό την μορφή θερμότητας δημιουργείται η θερμική ρύπανση των υδάτων η οποία προκαλεί άνοδο στην θερμοκρασία του νερού. Ρύπανση των υδάτων είναι δυνατόν να δημιουργηθεί από μικροοργανισμούς των οικιακών αποβλήτων, από οργανικές ουσίες όπως το πετρέλαιο και τα προϊόντα του και από τοξικά μέταλλα. Ο άνθρωπος χρειάζεται πόσιμο γλυκό νερό για να επιβιώσει, για αυτό και σε όλη την περίοδο της εξέλιξής του ζούσε κοντά σε ποταμούς και λίμνες. Το νερό σαν τροφή και σαν πρώτη ύλη είναι τόσο στενά συνδεδεμένο με τη ζωή, ώστε να μπορεί να περιγράψει την ανθρώπινη πολιτιστική εξέλιξη. Η βιομηχανική ανάπτυξη άρχισε με όλο και μεγαλύτερη απαίτηση για ενέργεια, πηγή της οποίας υπήρξε και το νερό. Βιομηχανικές διεργασίες, όπως η ψύξη και η πλύση, απαιτούσαν συνεχώς μεγαλύτερες ποσότητες νερού, ενώ ο αυξανόμενος πληθυσμός, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις, χρειαζόταν άφθονο, καθαρό και υγιεινό νερό. Η βιομηχανική χρήση του νερού για ψύξη καταλήγει στη θερμική ρύπανση του νερού. Κατά τη θερμική ρύπανση, μειώνεται το διαλυμένο οξυγόνο στο νερό, αυξάνεται η τοξικότητα των χημικών ρυπαντών, επιταχύνεται ο ρυθμός των φυσιολογικών λειτουργιών στους οργανισμούς και συχνά καταλήγουν στο θάνατο. Σοβαρότερη όμως υπήρξε η χημική ρύπανση του νερού από βιομηχανικά απόβλητα, αστικά λύματα και γεωργικές απορροές. Οι σπουδαιότερες πηγές ρύπανσης του νερού, οι οποίες επιβαρύνουν αρχικά τα επιφανειακά νερά και στη συνέχεια τους υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, μπορεί να ταξινομηθούν στις εξής κατηγορίες: Αστικά λύματα, τα οποία είναι τα ακάθαρτα νερά πόλεων και οικισμών που προέρχονται από τις κατοικίες και διάφορες άλλες δραστηριότητες και μεταφέρονται μέσω των υπονόμων και του δικτύου αποχέτευσης σε χώρους απόθεσης που είναι επιφανειακοί ή υπόγειοι. Βιομηχανικά υγρά απόβλητα, που μπορεί να είναι παρόμοια με τα αστικά λύματα ή να περιέχουν και επικίνδυνες - τοξικές ουσίες. Αέριοι ρύποι, οι οποίοι προσκολλώνται σε αιωρούμενα σωματίδια και μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις και καταλήγουν στην ατμόσφαιρα, στο έδαφος και στο νερό. Κτηνοτροφικά υγρά απόβλητα, τα υγρά απόβλητα που προέρχονται από μεγάλες ή μικρότερες μονάδες εκτροφής ζώων. Διείσδυση θαλασσινού νερού λόγω υπεράντλησης των υπόγειων νερών ή λόγω της ανόδου της στάθμης της θάλασσας εξαιτίας της αλλαγής του παγκόσμιου κλίματος. Όξινη βροχή εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ή κατακρήμνισης των αέριων ρύπων με τη βροχή, το χιόνι, τον άνεμο ή λόγω βαρύτητας. Μια άλλη μορφή επιβάρυνσης των επιφανειακών και των υπόγειων νερών είναι η μόλυνσή τους, δηλαδή η παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών στα νερά. Αυτή οφείλεται κατά κανόνα σε αστικά ή κτηνοτροφικά λύματα. Η ανίχνευση των παθογόνων μικροοργανισμών στο νερό μπορεί να γίνει και έμμεσα, μέσω της μέτρησης, για παράδειγμα, των κολοβακτηριδίων, τα οποία όταν βρίσκονται σε μεγαλύτερες ποσότητες αποτελούν ένδειξη της πιθανής μόλυνσης των νερών. Κάθε ουσία που εμποδίζει την κανονική χρήση του ύδατος θεωρείται ότι το 17

24 ρυπαίνει. Εδώ παρατηρούνται αντιφάσεις διότι μια ουσία που το εμποδίζει από μια χρήση μπορεί να είναι απαραίτητη από μια άλλη χρήση. Σαν παράδειγμα αναφέρεται το χλωριούχο νάτριο. Το νερό υπάρχει παντού γύρω μας στη θάλασσα, στην ατμόσφαιρα υπό μορφή υδρατμών, στο έδαφος, στις λίμνες, στα ποτάμια κ.α. Πλέον χαρακτηρίζεται αρκετά κρίσιμη η κατάσταση των θαλασσών. Η γεωργία με τα λιπάσματα, η βιομηχανία με τα απόβλητα και οι κατοικίες με τα λύματα, τα φυτοφάρμακα και τα ζιζανιοκτόνα έχουν μολύνει τα υπόγεια υδροφόρα κοιτάσματα, με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί η ποσότητα του πόσιμου νερού και να καθίστανται οι θάλασσες λιγότερο κατάλληλες για την υδρόβια ζωή. Το πρόβλημα επιδεινώνεται από την υπερεντατική αλιεία. Λέγεται πως ο όγκος των παραγόμενων στις ανθρώπινες κοινωνίες αποβλήτων θα μπορούσε να γεμίσει σήμερα 28 εκατομμύρια βαγόνια τρένου. Ο αριθμός αυτός ολοένα και αυξάνεται. Τριακόσιες περιοχές στην Ευρώπη και την Αμερική, όπου απορρίπτονται τοξικά και πυρηνικά απόβλητα εμφανίζουν δείκτες υψηλής επικινδυνότητας. Στις περισσότερες χωματερές δεν τηρούνται ούτε οι στοιχειώδεις προδιαγραφές υγειονομικής ταφής. Τα απόβλητα επομένως συνιστούν έναν πολύ σημαντικό παράγοντα της περιβαλλοντικής ρύπανσης. Τα χρησιμοποιημένα, βρώμικα νερά από τα σπίτια μας ονομάζονται λύματα. Είναι ένα βρώμικο μείγμα νερών από την τουαλέτα και την κουζίνα, καθώς και σαπουνόνερων από το μπάνιο. Τα λύματα πρέπει να καθαρίζονται πριν να διοχετευθούν στα ποτάμια ή τη θάλασσα. Όλο και περισσότερα λύματα στη Δυτική Ευρώπη καθαρίζονται. Έτσι το νερό μας είναι πιο καθαρό. Παρόλα αυτά, στην Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια λιγότερα λύματα καθαρίζονται και έτσι το πόσιμο νερό ακόμα είναι μολυσμένο. Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούν οι αγρότες για να σκοτώνουν τα έντομα που καταστρέφουν τις σοδειές τους, τα εντομοκτόνα, μπορούν επίσης να περάσουν στο πόσιμο νερό. Αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να μεταδώσουν ασθένειες στα παιδιά. Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή / και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα ζωής και την υγεία των ανθρώπων και των άλλων ειδών του πλανήτη. Η ρύπανση μπορεί να επηρεάζει, επίσης, την υλική και πολιτιστική βάση της ζωής, τους φυσικούς πόρους, τις ανθρώπινες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης και της αναψυχής. Η ρύπανση μπορεί να είναι χημική, με την εισαγωγή επικίνδυνων, βλαβερών ή και τοξικών ουσιών, ενεργειακή ( θερμική, ραδιενεργή ), βιολογική, αισθητική, ηχητική, γενετική (με την εισαγωγή π.χ. γενετικά μεταλλαγμένων ειδών). Άμεση ρύπανση είναι αυτή που μπορεί να αντιληφθούμε άμεσα. Ένα παράδειγμα άμεσης ρύπανσης είναι η περίπτωση ενός ποταμού ή μιας λίμνης, όπου καταλήγουν τοξικά απόβλητα και προκαλείται άμεσος και αιφνίδιος θάνατος ψαριών. Έμμεση ρύπανση είναι η μορφή ρύπανσης, που δεν αντιλαμβανόμαστε εύκολα, επειδή δεν είναι ορατή. Για παράδειγμα, όταν καταλήγουν σε ένα ποτάμι ή σε μια λίμνη ή στη θάλασσα λύματα ή απόβλητα, σε ποσότητες που δεν μπορούν τα υδατικά οικοσυστήματα να καθαρίσουν, είναι πολύ πιθανό να προκληθούν σταδιακά αλλαγές στα είδη που υπάρχουν σε αυτό. Ορισμένα είδη αναπτύσσονται υπερβολικά, ενώ άλλα περιορίζονται ή εξαφανίζονται ( ευτροφισμός ). Σε πιο προχωρημένο επίπεδο ρύπανσης, μπορεί το διαλυμένο στο νερό οξυγόνο να μειωθεί και να αρχίσει η παραγωγή άλλων αερίων, επικίνδυνων για τις μορφές ζωής ( υδρόθειο, αμμωνία ). Συχνά αέριοι ρύποι προσκολλώνται στη σκόνη και σε αιωρούμενα σωματίδια και μεταφέρονται σε μεγάλες αποστάσεις και καταλήγουν στην ατμόσφαιρα, το έδαφος ή στα νερά μακρινών περιοχών. Εξάλλου, τα πλαστικά και άλλα 18

25 απορρίμματα στη θάλασσα φαίνεται να απορροφούν διάφορες τοξικές ουσίες από άλλες πηγές ρύπανσης και γίνονται ακόμα πιο επικίνδυνα για το περιβάλλον και την υγεία των διαφόρων ειδών της θάλασσας, αλλά και για τον άνθρωπο. Η εντατική άντληση των υπόγειων νερών με ρυθμό, που δεν επιτρέπει την ανανέωση τους, προκαλεί την εισβολή αλμυρού νερού από τη θάλασσα στον υδροφόρο ορίζοντα. Οταν η στάθμη του υπόγειου νερού υποχωρήσει κάτω από την στάθμη του θαλάσσιου νερού με το οποίο συνδέεται, τότε αντί να έχουμε ροή από τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα στη θάλασσα, έχουμε αντιστροφή του φαινομένου και νερό από την θάλασσα εισέρχεται στο υπόγειο πόσιμο νερό. Αλμυρό νερό αναμένεται να εισβάλλει σε μεγαλύτερη έκταση σε παράκτιες περιοχές, εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας ( έως και 70 cm μέσα στις επόμενες δεκαετίες ) λόγω της κλιματικής αλλαγής ή της μείωσης των βροχοπτώσεων. Το πόσιμο νερό είναι και θα έπρεπε να είναι το καλύτερα ελεγχόμενο μέσο διατροφής. Η νομοθεσία προσδιορίζει τις συγκεντρώσεις διαφόρων ουσιών, που επιτρέπεται να υπάρχουν μέσα στο πόσιμο νερό, ώστε να ανταποκρίνεται στις υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές, που απαιτούνται σε σχέση με το σημαντικό για τη ζωή μας αγαθό. Η τεχνολογία που διατίθεται σε αρκετές χώρες είναι σε θέση να ανιχνεύει στο νερό ιχνοστοιχεία, που βρίσκονται σε συγκεντρώσεις του δισεκατομμυριοστού του γραμμαρίου ανά λίτρο. Αν και τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες, περίπου 1200 χημικά σκευάσματα, που περιέχουν 230 δραστικές ουσίες κυκλοφορούν στο εμπόριο και χρησιμοποιούνται στις καλλιέργειες ως φυτοφάρμακα, λιπάσματα ή ζιζανιοκτόνα. Πολλά από τα φυτοφάρμακα είναι ιδιαίτερα ανθεκτικά στο χρόνο και για αυτό εξαιρετικά επικίνδυνα, όταν καταλήγουν στο νερό. Το όριο που έχει υιοθετηθεί για την περιεκτικότητα σε φυτοφάρμακα είναι 0,5 μικρογραμμάρια (εκατομμυριοστό του γραμμαρίου ) ανά λίτρο συνολικά, και ειδικά για ορισμένα οργανο-χημικά ( τα ίδια ή τα προϊόντα αποικοδόμησής τους είναι ιδιαίτερα τοξικά ) το όριο είναι το 0,1 μικρογραμμάριο ανά λίτρο. Η νομοθεσία ορίζει, επίσης ότι το πόσιμο νερό δεν πρέπει να περιέχει περισσότερα από 50 mg ( χιλιοστά του γραμμαρίου ) ανά λίτρο νιτρικών. Οι νιτρικές ενώσεις στα νερά προέρχονται, συνήθως, από τη χρήση λιπασμάτων και την απόρριψη λυμάτων και ιλύος. Οι νιτρικές ενώσεις είναι ουσίες, που υπάρχουν στη φύση, αλλά αυτό που προκαλεί ανησυχία είναι οι ουσίες, στις οποίες μετασχηματίζονται: τα νιτρώδη και οι νιτροζαμίνες. Η μακροχρόνια κατανάλωση αυτών των ουσιών μέσω της τροφικής αλυσίδας μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στην ανθρώπινη υγεία. Πλέον χαρακτηρίζεται αρκετά κρίσιμη η κατάσταση των θαλασσών. Η γεωργία με τα λιπάσματα, η βιομηχανία με τα απόβλητα και οι κατοικίες με τα λύματα, τα φυτοφάρμακα και τα ζιζανιοκτόνα έχουν μολύνει τα υπόγεια υδροφόρα κοιτάσματα, με αποτέλεσμα να έχει μειωθεί η ποσότητα του πόσιμου νερού και να καθίστανται οι 19

26 θάλασσες λιγότερο κατάλληλες για την υδρόβια ζωή. Το πρόβλημα επιδεινώνεται από την υπερεντατική αλιεία. Σημασία δεν έχει μόνο η ποιότητα του νερού αλλά και η ποσότητα που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι. Όλο και πιο συχνά υπάρχουν προβλήματα από την έλλειψη νερού στις μεγάλες πόλεις και στη Νότια Ευρώπη. Αν δεν υπάρχει αρκετό νερό, είναι δύσκολο να τηρηθούν οι κανόνες υγιεινής με αποτέλεσμα να υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να αρρωστήσουν οι άνθρωποι από μικρόβια. Επίσης, το κολύμπι σε μολυσμένα νερά μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας. Το καθαρό γλυκό νερό είναι πάρα πολύ σημαντικό για όλες τις μορφές ζωής. Δυστυχώς, από τότε που αρχίσαμε να κατασκευάζουμε μηχανές και εμφανίστηκαν τα μεγάλα εργοστάσια, τα περισσότερα ποτάμια, λίμνες και θάλασσες της Ευρώπης έχουν γίνει ένας εύκολος τρόπος να ξεφορτωνόμαστε τα σκουπίδια μας. Αυτό έχει βλάψει πολλά φυτά και ζώα σε χιλιάδες χιλιόμετρα ποταμών, απειλώντας την υγεία του ανθρώπου και ρυπαίνοντας τα νερά κοντά στις ακτές. Στην τηλεόραση κατά καιρούς παρουσιάζονται ντοκιμαντέρ όπου βρώμικα, μολυσμένα νερά πέφτουν μέσα σε καθαρό γλυκό νερό και το καθιστούν ακατάλληλο προς χρήση. Λειψυδρία και πόλεμος. Η λειψυδρία στις μέρες μας είναι ένα μεγάλο πρόβλημα από το οποίο υποφέρουν πολλές χώρες, όπως για παράδειγμα κάποιες περιοχές της Αφρικής. Το νερό και όχι το πετρέλαιο θα σπανίζει τις επόμενες δεκαετίες στη Γη, καθώς η αύξηση του πληθυσμού, η επέκταση των πόλεων και η κλιματική αλλαγή θα επηρεάσουν τη διαθεσιμότητα των υδάτινων πόρων και την επάρκεια των αποθεμάτων πόσιμου νερού. Η λειψυδρία θα γίνει το πλέον επιτακτικό πρόβλημα για την ανθρωπότητα την επόμενη δεκαετία και θα διογκώνεται συνεχώς, προέβλεψε ο κορυφαίος επιστημονικός σύμβουλος της βρετανικής κυβέρνησης σερ Τζον Μπέντινγκτον. Μεταξύ άλλων ανέφερε ότι: «Η διαθεσιμότητα γλυκού νερού θα είναι πιθανόν το πρώτο πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε. Η γεωργική δραστηριότητα συνδέεται στενά με το νερό, για αυτό η λειψυδρία θα είναι η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας τα επόμενα δέκα χρόνια». Ειδικός στα οικονομικά της διαχείρισης φυσικών πόρων, ο Μπέντιγκτον είπε ότι ο συνδυασμός μιας σειράς παραγόντων κάνει άμεσα ορατό τον κίνδυνο της λειψυδρίας στον πλανήτη, όπως η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού, η αύξηση του πλούτου, η αστικοποίηση και η κλιματική αλλαγή. Ο 20

27 πληθυσμός του πλανήτη, που ανέρχεται σήμερα σε 7 δισεκατομμύρια, αναμένεται να αυξηθεί κατά 2,5 δισεκατομμύρια μέχρι το 2050, ενώ η αύξηση του πλούτου και η αστικοποίηση θα ενισχύουν μεσοπρόθεσμα τη ζήτηση για νερό. Η διακυβερνητική επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή εκτιμά ότι 90 έως 220 εκατομμύρια άνθρωποι στην Αφρική κινδυνεύουν να βρεθούν έως το 2020 αντιμέτωποι με τη λειψυδρία λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ο Μπέντινγκτον προειδοποίησε ότι η επιστημονική έρευνα πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην άνοδο της παγκόσμιας θερμοκρασίας που πυροδοτεί την αντίδραση της φύσης, η οποία με τη σειρά της ενισχύει την κλιματική αλλαγή ( όπως η άνοδος της θερμοκρασίας στον Αρκτικό Κύκλο προκαλεί την τήξη και σήψη της παγωμένης βλάστησης, απελευθερώνοντας μεθάνιο και επιταχύνοντας με αυτό τον τρόπο την αλλαγή του κλίματος). Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι οι φόβοι για την επάρκεια των υδάτινων αποθεμάτων, η αυξανόμενη ζήτηση για τρόφιμα και η προσπάθεια για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου δημιουργούν «επιχειρηματικές ευκαιρίες». Αναφορικά με τις τεχνολογίες χαμηλών εκπομπών άνθρακα, οι χώρες πρέπει να εστιάσουν τη δραστηριότητά τους στα ιδιαίτερα πλεονεκτήματά τους, τόσο στις φυσικούς πόρους τους όσο και στον μεταποιητικό τομέα, είπε ο Βρετανός επιστήμονας. Αίτια που οδηγούν στην λειψυδρία. Ας μην ξεχνάμε ότι το νερό δεν είναι μόνο απαραίτητο για τη συντήρηση της ίδιας της ζωής, αλλά και πρωταρχικής σημασίας για πλήθος εξόχως σημαντικών δραστηριοτήτων του ανθρώπου, ξεκινώντας από τη γεωργία και φθάνοντας στη βιομηχανική ανάπτυξη, στον τουρισμό και την παραγωγή ενέργειας. Η αύξηση λοιπόν του πληθυσμού της Γης, η αλλαγή των συνηθειών διαβίωσης και η τεχνολογική ανάπτυξη, σε συνδυασμό με την παραδοχή της έστω σταθερής στο χρόνο, αν όχι φθίνουσας εν τέλει, διαθέσιμης ποσότητας νερού, δημιουργούν δύο αντιφατικές τάσεις: Συνεχή μείωση των κατά κεφαλήν διαθεσίμων υδατικών πόρων εξαιτίας της αύξησης του πληθυσμού. Διαρκή αύξηση των κατά κεφαλήν απαιτήσεων, από την άλλη, αποτέλεσμα της αλλαγής των συνθηκών διαβίωσης, της εντατικοποίησης των ρυθμών της ανάπτυξης αλλά και της εφαρμογής σύγχρονων υδροβόρων τεχνολογικών μέσων και μεθόδων. Η επέκταση και η εντατικοποίηση των αρδεύσεων στην διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, με την εισαγωγή των σύγχρονων υδροβόρων καλλιεργειών και την εφαρμογή σπάταλων σε νερό αρδευτικών μεθόδων στον αγροτικό τομέα έχει αυξήσει τις ανάγκες σε πόσιμο νερό. Επίσης παρατηρούνται αυξημένες σε νερό απαιτήσεις επεξεργασίας των προϊόντων στο βιομηχανικό τομέα, ο οποίος αν και δεν συμμετέχει σημαντικά στην κατανάλωση, εν τούτοις συμβάλλει καθοριστικά στην ρύπανση του νερού. Άλλωστε η ρύπανση είναι και αυτή μια μορφή υποβάθμισης και άρα καταστροφής των υδατικών αποθεμάτων. Εκτιμάται ότι οι απαιτήσεις σε νερό κατά μέσον όρο περίπου δεκαπλασιάστηκαν τα τελευταία χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι η αύξηση της ζήτησης νερού ήταν κατά μέσον όρο τρείς φορές πιο γρήγορη από την αντίστοιχη αύξηση του πληθυσμού. Συνοπτικά τα αίτια της λειψυδρίας είναι τα ακόλουθα: Το φαινόμενο του θερμοκηπίου. 21

28 Οι κλιματικές αλλαγές. Η τρόπος χρήσης του νερού στη γεωργία. Η ανυπαρξία έργων για την εξοικονόμηση και τη διασφάλιση της ποιότητας του νερού. Τα νησιά και ο τουρισμός. Τα παλαιά δίκτυα ύδρευσης με τις σημαντικές απώλειες νερού που έχουν. Οι πυρκαγιές των δασών. Η έλλειψη σχεδιασμού για την αντιμετώπιση του φαινομένου της λειψυδρίας. Όσο και αν εξοικονομούμε νερό στο σπίτι, αν δεν ληφθούν μέτρα για τη σπατάλη νερού στη γεωργία, η διαφορά θα είναι ασήμαντη. Η αστική χρήση του νερού απορροφά μόλις το 11% των διαθέσιμων πόρων και η βιομηχανία το 3%. Η γεωργία κυριολεκτικά «ρουφάει νερό» χρησιμοποιώντας το 86% των διαθέσιμων πόρων όταν το αντίστοιχο ποσοστό παγκοσμίως είναι 70%. Είναι φανερό ότι πρέπει να γίνουν σημαντικές παρεμβάσεις στη γεωργία. Τα νησιά στην Ελλάδα κατακλύζονται από εκατομμύρια τουρίστες κάθε καλοκαίρι. Η κατανάλωση νερού είναι τεράστια και δεν αφήνει περιθώρια για ορθολογική διαχείριση, και μάλιστα σε νησιά με φτωχά υδατικά αποθέματα υπόγειων υδάτων μολυσμένα από φυτοφάρμακα. Οι γεωτρήσεις έχουν εξαντλήσει τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα και αντλείται πλέον υφάλμυρο νερό. Όσο συνεχίζεται η αλόγιστη ανάπτυξη, η έλλειψη νερού δύσκολα θα αντιμετωπισθεί. Η παλαιότητα των αστικών δικτύων είναι μία από τις βασικές αιτίες απώλειας μεγάλων ποιοτήτων νερού. Σύμφωνα με μετρήσεις οργανισμών ύδρευσης μεγάλων αστικών κέντρων χάνεται λόγω παλαιότητας των δικτύων και ελλιπούς συντήρησης το 40% - 60% της ποσότητας του διακινούμενου νερού. Σε πολλές πόλεις η ποιότητα επίσης των αγωγών είναι ακατάλληλη ( αμίαντος ) και χρήζουν άμεσης αντικατάστασης. Κατά τη διάρκεια μιας πυρκαγιάς, ανάλογα με τις θερμοκρασίες που αναπτύσσονται, τα δέντρα και τα φυτά καίγονται και μετατρέπονται σε τέφρα και απανθρακωμένα υλικά. Το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο που παράγουν συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας λόγω του φαινομένου του θερμοκηπίου, τα οξείδια του αζώτου και το διοξείδιο του θείου στην οξύτητα της βροχής, ενώ τα σωματίδια καπνού και οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες επηρεάζουν δυσμενώς την ανθρώπινη υγεία. Επίσης, οι φωτοχημικές αντιδράσεις των αρχικών εκπομπών από την καύση της βιομάζας μπορούν να οδηγήσουν στην παραγωγή δευτερογενών ρύπων, όπως το όζον. Αν η φωτιά επεκταθεί σε χώρο υγειονομικής ταφής απορριμμάτων ( ΧΥΤΑ ) ή χώρο ανεξέλεγκτης ταφής απορριμμάτων ( ΧΑΤΑ ), τότε από την καύση πλαστικών παράγονται διοξίνες χημικές ουσίες που βιοσυσσωρεύονται στον οργανισμό ζώων, στις ελιές, στο λάδι και στον ανθρώπινο οργανισμό. Ελάχιστα έργα γίνονται προκειμένου να αξιοποιηθούν με σύστημα οι υδάτινοι πόροι της χώρας και να λυθούν τα προβλήματα της ανισομερούς κατανομής των υδάτινων πόρων. Τα επιφανειακά νερά δεν αξιοποιούνται, γιατί τα υπόγεια νερά αξιοποιούνται πιο εύκολα μέσω νόμιμων ή παράνομων γεωτρήσεων. Για την εκμετάλλευση των επιφανειακών υδάτων χρειάζονται να γίνουν μεγάλα έργα υποδομής με σχεδιασμό, ώστε να συγκρατείται μέρος του νερού που χύνεται στην θάλασσα. To φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η γήινη ατμόσφαιρα λειτουργεί όπως το γυαλί σε ένα θερμοκήπιο, που επιτρέπει στις ηλιακές ακτίνες να θερμάνουν το εσωτερικό του. Η υψηλή 22

29 συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα, που παράγεται κυρίως από την καύση των ορυκτών καυσίμων, παγιδεύει περίπου το 70% της θερμότητας που εκπέμπεται από την επιφάνεια της Γης. Μερικά από τα αέρια που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα, όπως το νερό ( Η 2 Ο ), το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ), το μεθάνιο (CH 4 ), το μονοξείδιο του αζώτου (NO) και οι χλωροφθοράνθρακες (CFCς), είναι διαφανή στην προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία. Απορροφούν όμως μέρος της ανακλούμενης ακτινοβολίας από τη Γη και την επιστρέφουν, θερμαίνοντας έτσι το σύστημα Γη κατώτερη ατμόσφαιρα. Αν δεν υπήρχε αυτό το προστατευτικό κάλυμμα των αερίων της ατμόσφαιρας, που λειτουργεί όπως η κάλυψη από το γυαλί του θερμοκηπίου, η ανακλούμενη από τη Γη ακτινοβολία θα διέφευγε στο διάστημα και η μέση επιφανειακή θερμοκρασία του πλανήτη μας θα ήταν 15 ο C. Βλέπουμε δηλαδή, ότι το αποτέλεσμα αυτής της δράσης κάτω από αυτές τις συνθήκες και χωρίς την έκλυση των αερίων ανθρώπινης προέλευσης είναι πολύ ευεργετικό. Σήμερα όμως, με την αύξηση των συγκεντρώσεων διαφόρων αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, το φαινόμενο του θερμοκηπίου έχει ενισχυθεί και δημιουργεί πολλά προβλήματα. Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων στη ατμόσφαιρα προέρχεται από την καύση διαφόρων ορυκτών καυσίμων και άλλες ανθρώπινες δραστηριότητες και προκαλεί τη δέσμευση περισσότερης θερμότητας, ανεβάζοντας τη θερμοκρασία στη γήινη επιφάνεια. Αν είναι αλήθεια, αυτό μπορεί να έχει τεράστιο αντίκτυπο στον πλανήτη, προκαλώντας άνοδο της επιφάνειας της θάλασσας, αλλαγή του κλίματος και διατάραξη της γεωργικής παραγωγής. Οι επιπτώσεις από την αύξηση του φαινομένου του θερμοκηπίου είναι οι ακόλουθες : Μείωση στα αποθέματα νερού. Απότομες μεταβολές στη θερμοκρασία του αέρα. Υψηλές θερμοκρασίες στη θερινή περίοδο. Είσοδος των θαλάσσιων υδάτων στον παράκτιο υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα και η υποβάθμισή του. Σημαντικές μετακινήσεις πληθυσμού και αγαθών. Ο κόσμος δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον καιρό, κάτι που μάλλον δεν πρέπει να μας προκαλεί έκπληξη, αν αναλογιστούμε την επίδραση που έχει ο καιρός στη διάθεσή μας, στον τρόπο που ντυνόμαστε και στο τι τρώμε. Με τη λέξη «κλίμα», δεν εννοούμε τον καιρό. Πρόκειται για το μέσο όρο των καιρικών συνθηκών που επικρατούν σε μια ορισμένη περιοχή μια μεγάλη χρονική περίοδο. Το κλίμα παρουσίαζε, και θα παρουσιάζει για πάντα, αποκλίσεις που οφείλονται σε φυσικά αίτια. Οι φυσικές αυτές αιτίες συμπεριλαμβάνουν τις ανεπαίσθητες μεταβολές της ηλιακής ακτινοβολίας, τις ηφαιστειακές εκρήξεις, οι οποίες μπορούν να καλύψουν τη γη με σκόνη που αντανακλά την ηλιακή θερμότητα στο διάστημα, καθώς και τις φυσικές αποκλίσεις του ίδιου του κλιματικού συστήματος. 23

30 Κατανομή του νερού σε διάφορες χώρες. Χάρτης 1: Επίπεδο κάλυψης των αναγκών σε πόσιμο νερό των χωρών του πλανήτη. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ( WHO ) και η UNICEF υπολογίζουν ότι 1,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν χωρίς πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό, 1,8 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ασθένειες που συνδέονται με τη διάρροια, ενώ παιδιά πεθαίνουν καθημερινά από ασθένειες που προέρχονται από το νερό. Στη Βόρεια Αμερική και στην Ιαπωνία ο μέσος κάτοικος των αστικών περιοχών χρησιμοποιεί 350 λίτρα νερού σε καθημερινή βάση, ο μέσος κάτοικος των χωρών της υποσαχάριας Αφρικής χρησιμοποιεί μόλις λίτρα. Να σημειώσουμε όμως ότι έχει υπολογιστεί πως ένας άνθρωπος χρειάζεται περίπου λίτρα καθαρού νερού κάθε μέρα. Στο χάρτη 1 παρουσιάζεται το επίπεδο κάλυψης των αναγκών σε πόσιμο νερό των χωρών του πλανήτη. Είναι φανερό ότι οι χώρες της υποσαχάριας Αφρικής καθώς και μερικές ασιατικές χώρες ( όπως το Αφγανιστάν, η Μογγολία και η Παπούα Νέα Γουινέα ) μαστίζονται από το έλλειμμα πόσιμου νερού, καθώς το επίπεδο κάλυψης των αναγκών σε ορισμένες περιπτώσεις είναι χαμηλότερο και του 50%. Το νερό που αντιστοιχεί στο μέσο άνθρωπο μιας γεωργικής κοινωνίας π.χ. στο Ιράν, είναι 900 κυβικά μέτρα (m 3 ) το χρόνο. Σε μία πολύ αναπτυγμένη βιομηχανική κοινωνία όπως οι Η.Π.Α, είναι κυβικά μέτρα (m 3 ) το χρόνο. Από τα m 3 τα 0,5 m 3 χρησιμοποιούνται, κατά το άτομο το χρόνο, για πόση, τα 200 m 3 για τις ανάγκες του σπιτιού και τα υπόλοιπα κατευθύνονται στη βιομηχανία και τη γεωργία. Στην Αφρική, λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας, οι περισσότερες υπόγειες δεξαμενές νερού γεμίζουν όλο και πιο σπάνια. 14 χώρες βιώνουν ήδη παντελή έλλειψη νερού. Στην Αυστραλία αρκετές λίμνες έχουν αποξηρανθεί, περιοχές έχουν μετατραπεί σε αλυκές, ενώ οι κυβερνήσεις λαμβάνουν αυστηρά μέτρα, ακόμα και για το πότισμα οικιακών φυτών. Στην Ευρώπη το πρόβλημα παρουσιάζεται εντονότερο στο Δούναβη. Τα τελευταία χρόνια, οι ελλείψεις νερού και η ξηρασία αυξάνονται και στις ευρωπαϊκές χώρες και έχει σημάνει συναγερμός σε πολλές περιοχές. Η Ρουμανία υπέφερε πρόσφατα τη χειρότερη ξηρασία των τελευταίων εξήντα χρόνων. Η Ελλάδα πλήγηκε το 2007 από τον πιο θερμό καύσωνα των 110 τελευταίων χρόνων, ενώ η μείωση των βροχοπτώσεων σε πολλές περιοχές της χώρας έφτασε το 60%. Η τεράστια καταστροφή των δασών από τις πυρκαγιές του καλοκαιριού του 2007 αναμένεται να επιδεινώσει το πρόβλημα τα επόμενα χρόνια. Στην Ολλανδία τον Απρίλη του 2007 οι βροχοπτώσεις έφτασαν μετά βίας το 1 χιλιοστό, όταν ο μέσος όρος βροχοπτώσεων 24

Τι είναι άμεση ρύπανση?

Τι είναι άμεση ρύπανση? ΡΥΠΑΝΣΗ ΝΕΡΟΥ Τι είναι ρύπανση; Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ

ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ ΥΔΑΤΙΝΗ ΡΥΠΑΝΣΗ-ΟΡΙΣΜΟΣ Τι είναι ρύπανση: Ρύπανση μπορεί να θεωρηθεί η δυσμενής μεταβολή των φυσικοχημικών ή βιολογικών συνθηκών ενός συγκεκριμένου περιβάλλοντος ή/και η βραχυπρόθεσμη ή μακροπρόθεσμη βλάβη στην ευζωία, την ποιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Μέλη Ομάδας: Κοντόπουλος Φάνης Λούβης Γιάννης Λυμπεροπούλου Ηλιάννα Παπαζώτος Βασίλης Φωστιέρης Νικόλας

Μέλη Ομάδας: Κοντόπουλος Φάνης Λούβης Γιάννης Λυμπεροπούλου Ηλιάννα Παπαζώτος Βασίλης Φωστιέρης Νικόλας Α Αρσάκειο Γενικό Λύκειο Ψυχικού Ερευνητική εργασία Β τετραμήνου Θέμα: Το νερό στη φύση-εξοικονόμηση νερού-προστασία υδάτινων πόρων Μέλη Ομάδας: Κοντόπουλος Φάνης Λούβης Γιάννης Λυμπεροπούλου Ηλιάννα Παπαζώτος

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΘΕΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΟΥ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ: ΑΣΚΟΡΔΑΛΑΚΗ ΜΑΝΟΥ ΕΤΟΣ 2013-2014 ΤΑΞΗ:B ΤΜΗΜΑ: Β1 ΡΥΠΑΝΣΗ- ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Η καθαριότητα και η λειτουργικότητα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΣΚΑΡΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΔΟΥΔΟΥΜΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΙΑΚΩΒΙΔΟΥ ΕΛΛΗ-ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΡΗΝΗ ΟΣΜΑΝΤΖΙΚΙΔΟΥ. ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Το. νερό πηγή ζωής» ΤΑΞΗ: Ά

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΣΚΑΡΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΔΟΥΔΟΥΜΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΙΑΚΩΒΙΔΟΥ ΕΛΛΗ-ΕΙΡΗΝΗ ΕΙΡΗΝΗ ΟΣΜΑΝΤΖΙΚΙΔΟΥ. ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Το. νερό πηγή ζωής» ΤΑΞΗ: Ά ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Το νερό πηγή ζωής» ΤΑΞΗ: Ά ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΕΣ: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΝΑΛΜΠΑΝΤΗΣ, ΕΛΕΝΗ ΧΕΙΜΑΡΙΟΥ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΣΤΑΔΙΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΜΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΑΣΚΑΡΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών

Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Τα Αίτια Των Κλιματικών Αλλαγών Το Φαινόμενο του θερμοκηπίου Η τρύπα του όζοντος Η μόλυνση της ατμόσφαιρας Η μόλυνση του νερού Η μόλυνση του εδάφους Όξινη βροχή Ρύπανση του περιβάλλοντος Ραδιενεργός ρύπανση

Διαβάστε περισσότερα

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης

Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Σοφοκλής Λογιάδης Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Σοφοκλής Λογιάδης Τι ειναι ρυπανση του νερου -ορισμος Το νερό είναι η πηγή ζωής στον πλανήτη μας. Περίπου το 70% της επιφάνειας του σκεπάζεται με νερό. Από το συνολικό διαθέσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

1. Πώς υδρευόταν η Αθήνα στην αρχαιότητα; 2. Πότε έγινε το πρώτο μεγάλο υδροδοτικό έργο για την πόλη της Αθήνας στην αρχαιότητα;

1. Πώς υδρευόταν η Αθήνα στην αρχαιότητα; 2. Πότε έγινε το πρώτο μεγάλο υδροδοτικό έργο για την πόλη της Αθήνας στην αρχαιότητα; 1. Πώς υδρευόταν η Αθήνα στην αρχαιότητα; Από την εποχή της αρχαιότητας το υδροδοτικό πρόβλημα της Αθήνας ήταν τεράστιο. Η Αθήνα υπέφερε από το μαρτύριο της λειψυδρίας. Μεγάλα ποτάμια και λίμνες δεν υπήρχαν

Διαβάστε περισσότερα

Σύσταση. Ιδιότητες H 2 O. Γενικές. (non-si) Φυσικές

Σύσταση. Ιδιότητες H 2 O. Γενικές. (non-si) Φυσικές Νερό Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Το νερό σε στερεά (παγόβουνο), υγρή (θάλασσα) και αέρια (σύννεφα) µορφή Το νερό (ή στη καθαρεύουσα ύδωρ, λέξη από την οποία και πολλοί οι παράγωγοι

Διαβάστε περισσότερα

2.4 Ρύπανση του νερού

2.4 Ρύπανση του νερού 1 Η θεωρία του μαθήματος με ερωτήσεις 2.4 Ρύπανση του νερού 4-1. Ποια ονομάζονται λύματα; Έτσι ονομάζονται τα υγρά απόβλητα από τις κατοικίες, τις βιομηχανίες, τις βιοτεχνίες και τους αγρούς. 4-2. Ποιοι

Διαβάστε περισσότερα

Ρύπανση Νερού. Η ρύπανση μπορεί να είναι : χημική με την εισαγωγή επικίνδυνων τοξικών ουσιών ενεργειακή, βιολογική κτλ.

Ρύπανση Νερού. Η ρύπανση μπορεί να είναι : χημική με την εισαγωγή επικίνδυνων τοξικών ουσιών ενεργειακή, βιολογική κτλ. Ρύπανση Νερού Ρύπανση του νερού είναι οποιαδήποτε ανεπιθύμητη αλλαγή στα φυσικά, χημικά και βιολογικά χαρακτηριστικά του νερού, η οποία είναι ή μπορεί να γίνει,ζημιογόνος για τον άνθρωπο και τους υπόλοιπους

Διαβάστε περισσότερα

Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν

Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν 7. Επαναχρησιμοποίηση νερού στο δήμο μας! Όσα υγρά απόβλητα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν, πρέπει να υποστούν επεξεργασία πριν την επανάχρησή τους. Ο βαθμός επεξεργασίας εξαρτάται από την χρήση για την

Διαβάστε περισσότερα

Φοιτητες: Σαμακός Φώτιος Παναγιώτης 7442 Ζάπρης Αδαμάντης 7458

Φοιτητες: Σαμακός Φώτιος Παναγιώτης 7442 Ζάπρης Αδαμάντης 7458 Φοιτητες: Σαμακός Φώτιος Παναγιώτης 7442 Ζάπρης Αδαμάντης 7458 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.ΣΤΟΙΧΕΙΑΡΥΠΑΝΣΗΣ 2.1 ΠΑΘΟΦΟΝΟΙ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 2.1.1 ΒΑΚΤΗΡΙΑ 2.1.2 ΙΟΙ 2.1.3 ΠΡΩΤΟΖΩΑ 2.2 ΑΝΟΡΓΑΝΕΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΚΕΣ ΔΙΑΛΥΤΕΣ ΣΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

Λυμένες ασκήσεις: 36. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες;

Λυμένες ασκήσεις: 36. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; ΧΗΜΕΙΑ: Εισαγωγή στην Χημεία - από το νερό στο άτομο- από το μακρόκοσμο στον μικρόκοσμο 41 Λυμένες ασκήσεις: 36. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές και ποιες λανθασμένες; α. Το νερό χαρακτηρίζεται

Διαβάστε περισσότερα

Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού

Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού 1. Το νερό στη φύση και τη ζωή των ανθρώπων Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού αυτού βρίσκεται στους ωκεανούς, είναι δηλαδή αλμυρό. Μόλις το 2% βρίσκεται στους πόλους

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων

Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Εργασία Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων Αλμπάνη Βάλια Καραμήτρου Ασημίνα Π.Π.Σ.Π.Α. Υπεύθυνος Καθηγητής: Δημήτριος Μανωλάς Αθήνα 2013 1 Πίνακας περιεχομένων ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ...2 Εξαντλούμενοι φυσικοί

Διαβάστε περισσότερα

Σε αντίθεση με τις θάλασσες, το νερό των ποταμών δεν περιέχει σχεδόν καθόλου αλάτι - γι' αυτό το λέμε γλυκό νερό.

Σε αντίθεση με τις θάλασσες, το νερό των ποταμών δεν περιέχει σχεδόν καθόλου αλάτι - γι' αυτό το λέμε γλυκό νερό. Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Καστρίου 2013 Tι είναι τα ποτάμια; Τα ποτάμια είναι φυσικά ρεύματα νερού. Δημιουργούνται από το νερό των βροχών και των λιωμένων πάγων, που κατεβαίνει από πιο ψηλές περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση

Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Υδατικοί Πόροι -Ρύπανση Γήινη επιφάνεια Κατανομή υδάτων Υδάτινο στοιχείο 71% Ωκεανοί αλμυρό νερό 97% Γλυκό νερό 3% Εκμεταλλεύσιμο νερό 0,01% Γλυκό νερό 3% Παγόβουνα Υπόγεια ύδατα 2,99% Εκμεταλλεύσιμο νερό

Διαβάστε περισσότερα

4. Τελειώνει το νερό στον πλανήτη μας;

4. Τελειώνει το νερό στον πλανήτη μας; 4. Τελειώνει το νερό στον πλανήτη μας; Όπως είναι γνωστό, το νερό κάνει ένα κύκλο στη φύση και για εκατομμύρια χρόνια καλύπτει τις ανάγκες όλων των οργανισμών στον πλανήτη μας. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση. Λειψυδρία, ένα παγκόσμιο πρόβλημα

Μάθημα 8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση. Λειψυδρία, ένα παγκόσμιο πρόβλημα Μάθημα 8 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ Υπερκατανάλωση, λειψυδρία, ρύπανση Δύο από τα σημαντικότερα προβλήματα παγκοσμίως είναι η λειψυδρία και η ρύπανση του νερού. Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε τις αιτίες που

Διαβάστε περισσότερα

Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων

Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Εκμετάλλευση και Προστασία των Υπόγειων Υδατικών Πόρων Ενότητα 5: Πηγές και Τύποι Ρύπανσης Αναπληρωτής Καθηγητής Νικόλαος Θεοδοσίου ΑΠΘ

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα.

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. 1 Είναι η σταθερή και αδιάκοπη κίνηση του νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της Γης, στο υπέδαφος

Διαβάστε περισσότερα

Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός

Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας. Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός Τα ποτάμια και οι λίμνες της Ελλάδας Λάγιος Βασίλειος, Εκπαιδευτικός Ποτάμι είναι το ρεύμα γλυκού νερού που κινείται από τα ψηλότερα (πηγές) προς τα χαμηλότερα μέρη της επιφάνειας της Γης (πεδινά) και

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΦΥΣΙΚΟΧΗΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η ΡΟΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Η ροή του νερού μεταξύ των άλλων καθορίζει τη ζωή και τις λειτουργίες των έμβιων οργανισμών στο ποτάμι. Διαμορφώνει το σχήμα του σώματός τους, τους

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας. Περιβαλλοντικές Αρχές Σχεδιασμού του Χώρου. Νερό Υδατικοί πόροι. Δημήτρης Μπότσης 1

Τμήμα Γεωπληροφορικής και Τοπογραφίας. Περιβαλλοντικές Αρχές Σχεδιασμού του Χώρου. Νερό Υδατικοί πόροι. Δημήτρης Μπότσης 1 Νερό Υδατικοί πόροι Δημήτρης Μπότσης 1 Γαλάζιος Πλανήτης Για τον Θαλή, η πρώτη απόλυτη αρχή των πάντων ήταν το Ύδωρ, από το οποίο είναι δημιουργημένα τα πάντα, σε διάφορους σχηματισμούς Η μεγαλύτερη επιφάνεια

Διαβάστε περισσότερα

Όπως όλοι γνωρίζουμε, το νερό είναι ένας φυσικός πόρος που έχει μεγάλη σημασία γιατί είναι από τους βασικούς παράγοντες για τη ζωή και την ανάπτυξη.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, το νερό είναι ένας φυσικός πόρος που έχει μεγάλη σημασία γιατί είναι από τους βασικούς παράγοντες για τη ζωή και την ανάπτυξη. Όπως όλοι γνωρίζουμε, το νερό είναι ένας φυσικός πόρος που έχει μεγάλη σημασία γιατί είναι από τους βασικούς παράγοντες για τη ζωή και την ανάπτυξη. Τα τελευταία χρόνια όμως, το αγαθό αυτό βρίσκεται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα

ΝΕΡΟ. Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού. Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα ΝΕΡΟ Η Σημασία του Υδάτινοι Πόροι Ο πόλεμος του Νερού Αυγέρη Βασιλική Ανδριώτη Μαρινα Βλάχου Ελίνα Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ καλύπτει το 70,9% του πλανήτη μας είναι απαραιτητο για την διατήρηση της ζώης στη γη και

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμια Ημέρα Νερού

Παγκόσμια Ημέρα Νερού ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΤΑΙΡΙΩΝ ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΜΕΤΑΛΛΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ Παγκόσμια Ημέρα Νερού Ενημερωτική Εκδήλωση «Οι ευεργετικές ιδιότητες του νερού στη διατήρηση της καλής υγείας και ενυδάτωσης» HILTON ATHENS

Διαβάστε περισσότερα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα

Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα Κατανάλωση νερού σε παγκόσμια κλίμακα ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ - ΜΟΡΦΗ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΝΕΡΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Προέλευση Μορφή έργων Χρήση Επιφανειακό νερό Φράγματα (ταμιευτήρες) Λιμνοδεξαμενές (ομβροδεξαμενές) Κύρια για

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΗΡΩ ΓΚΑΝΤΑ ΕΛΣΑ ΜΕΜΜΟΥ

ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΗΡΩ ΓΚΑΝΤΑ ΕΛΣΑ ΜΕΜΜΟΥ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΝΕΡΟΥ ΗΡΩ ΓΚΑΝΤΑ ΕΛΣΑ ΜΕΜΜΟΥ Μέχρι πριν από 100 χρόνια ή και µέχρι πριν από λίγα χρόνια, σε ορισµένες περιοχές το πόσιµο νερό προερχόταν από πηγάδια και πηγές. Σήµερα,

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΝΕΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ

ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΝΕΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ ΥΔΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ ΝΕΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ ΑΤΤΙΚΗΣ Εισήγηση ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΥΜΑΝΤΑΚΗ Ομότιμος Καθηγητής Ε.Μ.Πολυτεχνείου ΕΙΣΑΓΩΓΗ ``Πηγή `` Ζωής, ΝΕΡΟ Κανένα έμβιο ον δεν επιβιώνει χωρίς αυτό Δεν νοείται ανάπτυξη χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

Ορισμός το. φλψ Στάδια επεξεργασίας λυμάτων ΘΕΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ?

Ορισμός το. φλψ Στάδια επεξεργασίας λυμάτων ΘΕΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ? ΘΕΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΚΩ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΣ? Ο βιολογικος καθαρισμος αφορα την επεξεργασια λυματων, δηλαδη τη διαδικασια μεσω της οποιας διαχωριζονται οι μολυσματικες ουσιες από

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2

ΧΗΜΕΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2 ΕΝΟΤΗΤΑ: 1.2 Η ύλη συναντάται σε τρεις φυσικές καταστάσεις: Στερεή: έχει καθορισμένη μάζα, σχήμα και όγκο. Υγρή: έχει καθορισμένη μάζα και όγκο, ενώ σχήμα κάθε φορά παίρνει το σχήμα του δοχείου που το

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΦΥΣΗ

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 2.ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΗ ΦΥΣΗ Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Τα μέλη της ομάδας μας:παπαδόπουλος Σάββας Σταθάτος Γιάννης Τσαπάρας Χρήστος Τριανταφύλλου Δημήτρης Χάλαρης Στέλιος ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή 2. Το νερό στη φύση 3. Νερό και άνθρωπος 4.

Διαβάστε περισσότερα

Ιστοεξερεύνηση: Νεαρόν ύδωρ

Ιστοεξερεύνηση: Νεαρόν ύδωρ Πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα το νερό 9 ο ΓΕΛ Καρδαμιτσίων Τάξη Α Μαθητές 14 Συμβατά μαθήματα χημεία, γεωλογία και διαχείριση φυσικών πόρων Εκπαιδευτικός: Μαρία Μάντζιου χημικός Η ιστοεξερεύνηση

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια.

ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια. ΦΥΣΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Οι φυσικές καταστάσεις της ύλης είναι η στερεή, η υγρή και η αέρια. Οι μεταξύ τους μεταβολές εξαρτώνται από τη θερμοκρασία και την πίεση και είναι οι παρακάτω: ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΞΗΣ ΚΑΙ ΣΗΜΕΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ- ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ- ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΠ.

ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ- ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ- ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΠ. Χ. ΑΠ. ΛΑΔΙΑΣ ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ- ΤΜΗΜΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΜΑΘΗΜΑ: ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ- Το νερό μπορεί να θεωρηθεί ως φυσικός πόρος, ως οικονομικό αγαθό και

Διαβάστε περισσότερα

Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους

Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους ΡΥΠΑΝΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ Η ρύπανση του εδάφους αφορά στη συγκέντρωση σ αυτό ρυπογόνων ουσιών σε ποσότητες που αλλοιώνουν τη σύσταση του και συνεπώς προκαλούν βλάβες στους οργανισμούς και διαταραχές στα οικοσυστήματα.

Διαβάστε περισσότερα

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο /Ελληνικός χώρος Τα ελληνικά βουνά (και γενικότερα οι ορεινοί όγκοι της

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος Το περιβάλλον Περιβάλλον και οικολογική ισορροπία Η ροή της ενέργειας στο περιβάλλον... 20

Πρόλογος Το περιβάλλον Περιβάλλον και οικολογική ισορροπία Η ροή της ενέργειας στο περιβάλλον... 20 Πίνακας περιεχομένων Πρόλογος... 7 1. Το περιβάλλον... 19 1.1 Περιβάλλον και οικολογική ισορροπία... 19 1.2 Η ροή της ενέργειας στο περιβάλλον... 20 2. Οι μικροοργανισμοί... 22 2.1 Γενικά... 22 2.2 Ταξινόμηση

Διαβάστε περισσότερα

Εξοικονόμηση νερού και διαφήμιση

Εξοικονόμηση νερού και διαφήμιση Α Αρσάκειο Γενικό Λύκειο Ψυχικού Ερευνητική εργασία Β τετραμήνου Το Νερό στη Φύση Υπεύθυνες Καθηγήτριες: Γλέζου Κατερίνα - Δρίλλια Αθανασία Εξοικονόμηση νερού και διαφήμιση Ομάδα «Σταγόνα ζωής» ΜΕΛΗ: ΔΑΝΑΗ

Διαβάστε περισσότερα

Ερευνητική Εργασία. Κριτήρια Επιλογής Θεμάτων: Ενδιαφέρον Γνώση Ομαδική Ενημέρωση Πληροφόρηση. Τίτλος Έρευνας:

Ερευνητική Εργασία. Κριτήρια Επιλογής Θεμάτων: Ενδιαφέρον Γνώση Ομαδική Ενημέρωση Πληροφόρηση. Τίτλος Έρευνας: Ερευνητική Εργασία Κριτήρια Επιλογής Θεμάτων: Ενδιαφέρον Γνώση Ομαδική Ενημέρωση Πληροφόρηση Τίτλος Έρευνας: Μια σταγόνα κύλησε. Εσύ γνωρίζεις (Χημεία του νερού); Παρουσίαση του προβλήματος: Η σύνδεση

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά Ε ΑΦΟΣ Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Έδαφος Το έδαφος σχηµατίζεται από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωµάτων του υποβάθρου (µητρικό πέτρωµα) ή των πετρωµάτων τω γειτονικών

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΠΜΣ «Περιβάλλον και Ανάπτυξη των Ορεινών Περιοχών» Υδατικό Περιβάλλον και Ανάπτυξη

ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΠΜΣ «Περιβάλλον και Ανάπτυξη των Ορεινών Περιοχών» Υδατικό Περιβάλλον και Ανάπτυξη http://www.circleofblue.org/waternews/2010/world/water-scarcity-prompts-different-plans-to-reckon-with-energy-choke-point-in-the-u-s/ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΔΠΜΣ «Περιβάλλον και Ανάπτυξη των Ορεινών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ.

ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ. ΒΑΡΙΑ ΜΕΤΑΛΛΑ ΚΑΙ ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ (Λύσεις και αντιμετώπιση της ρύπανσης από βαριά μέταλλα) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ σ. 2 ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΤΩΝ ΒΑΡΕΩΝ ΜΕΤΑΛΛΩΝ.σ.3 Η ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΑΠΟ ΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ.

ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ. 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. 1 ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Ποια από τις παρακάτω ενώσεις αποτελεί πρωτογενή ρύπο; α. το DDT β. το νιτρικό υπεροξυακετύλιο γ. το όζον δ. το βενζοπυρένιο 2. Τα οξείδια του αζώτου: α. αντιδρούν με το οξυγόνο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως:

ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ. Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: ΚΥΚΛΟΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα είναι περιορισμένη. Ενώσεις και στοιχεία όπως: Το νερό (Η 2 Ο) Το οξυγόνο (Ο 2 ) Ο άνθρακας (C) Το άζωτο (N 2 ) Το θείο (S) Οφώσφορος(P) κυκλοφορούν

Διαβάστε περισσότερα

Κροκίδωση - Συσσωµάτωση

Κροκίδωση - Συσσωµάτωση ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Αχαρνών 364 & Γλαράκι 10Β, Αθήνα, 11145 Τηλ: 211 1820 163-4-5 Φαξ: 211 1820 166 e-mail: enerchem@enerchem.gr web site: www.enerchem.gr Κροκίδωση - Συσσωµάτωση Πηγή:

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοψη και Ερωτήσεις 5ου Μαθήματος

Σύνοψη και Ερωτήσεις 5ου Μαθήματος Σύνοψη και Ερωτήσεις 5ου Μαθήματος - ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΝΕΡΟΥ Ιδιότητα Θερμοχωρητικότητα Θερμική Αγωγιμότητα Λανθάνουσα Θερμότητα εξάτμισης Λανθάνουσα Θερμότητα Τήξης Διαλυτική Ικανότητα Επιφανειακή Τάση Φυσική

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ

ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ Η ΣΧΕΣΗ ΜΑΣ ΜΕ ΤΗ ΓΗ Δ. ΑΡΖΟΥΜΑΝΙΔΟΥ είναι οι παραγωγικές δυνάμεις ή το αποτέλεσμα των παραγωγικών δυνάμεων που υπάρχουν και δρουν στο φυσικό περιβάλλον και που για τον σημερινό άνθρωπο μπορούν,

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ. Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Το σύνολο των μετασχηματισμών βιολογικής ή χημικής φύσης που λαμβάνουν χώρα κατά την ανακύκλωση ορισμένων στοιχείων Επιβίωση οργανισμών Ύλη o Η ύλη που υπάρχει διαθέσιμη στη βιόσφαιρα

Διαβάστε περισσότερα

Τύποι εμφιαλωμένων νερών. Επιτραπέζιο νερό Μεταλλικό νερό Ανθρακούχο νερό

Τύποι εμφιαλωμένων νερών. Επιτραπέζιο νερό Μεταλλικό νερό Ανθρακούχο νερό Εμφιαλωμένο νερό Τι είναι; Εμφιαλωμένο νερό καλείται το νερό που πωλείται στο εμπόριο συσκευασμένο αεροστεγώς εντός γυάλινων ή πλαστικών φιαλών ή δοχείων και προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση. Τύποι

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη

ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ. Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Το νερό καλύπτει τα 4/5 του πλανήτη Βασικός-αναντικατάστατος παράγοντας της ζωής κάθε μορφής και κάθε επιπέδου Συνδέεται άμεσα με τη διαμόρφωση των κλιματολογικών συνθηκών Η σύγχρονη

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Click to edit Master subtitle style. Τιμπαλέξης Βασίλης 23/11/10

Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ. Click to edit Master subtitle style. Τιμπαλέξης Βασίλης 23/11/10 Ο ΚΥΚΛΟΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Click to edit Master subtitle style Τιμπαλέξης Βασίλης ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΦΟΡΜΗΣΗΣ Αρχικά, επιδιώκουμε να ερευνήσουμε τις γνώσεις των παιδιών γύρω από το νερό, τον όγκο που καταλαμβάνει στη

Διαβάστε περισσότερα

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον;

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον; 3. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ένα ανοικτό ηλεκτρικό κύκλωμα μετατρέπεται σε κλειστό, οπότε διέρχεται από αυτό ηλεκτρικό ρεύμα που μεταφέρει ενέργεια. Τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής ενέργειας είναι

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό βρίσκεται παντού. Αλλού φαίνεται...

Το νερό βρίσκεται παντού. Αλλού φαίνεται... Υδατικοί Πόροι Το νερό βρίσκεται παντού. Αλλού φαίνεται... και αλλού όχι Οι ανάγκες όλων των οργανισμών σε νερό, καθώς και οι ιδιότητές του, το καθιστούν απαραίτητο για τη ζωή Οι ιδιότητες του νερού Πυκνότητα

Διαβάστε περισσότερα

Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005

Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005 Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005 ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προχωρημένες τεχνικές

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΙΘΕΜΕΝΕΣ ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΕΚΚΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΕ 17(01) 24 ΝΑΙ 2 ΠΕΚ ΑΘΗΝΩΝ

ΔΙΑΤΙΘΕΜΕΝΕΣ ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΕΚΚΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΕ 17(01) 24 ΝΑΙ 2 ΠΕΚ ΑΘΗΝΩΝ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΑ (ΠΕ) ΔΙΑΤΙΘΕΜΕΝΕΣ ΩΡΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΕ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΕΤΗ (ΝΑΙ/ΟΧΙ) ΣΧΕΤΙΚΗ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ (ΦΟΡΕΑΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΛΕΚΚΑΣ ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΠΕ 17(01) 24 ΝΑΙ 2 ΠΕΚ

Διαβάστε περισσότερα

Χημεία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: vyridis.weebly.com

Χημεία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ. Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: vyridis.weebly.com Χημεία Β Γυμνασίου ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Τ μαθητ : Σχολικό Έτος: vyridis.weebly.com 1 1.2 Καταστάσεις των υλικών 1. Συμπληρώστε το παρακάτω σχεδιάγραμμα 2. Πώς ονομάζονται οι παρακάτω μετατροπές της φυσικής

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος 1 ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο & 3 O

Διαβάστε περισσότερα

19ο Μάθημα ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ

19ο Μάθημα ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ 19ο Μάθημα ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ Μια σπουδαία ικανότητα του νερού, η διαλυτική Ξέρουμε ότι το νερό κάνει έναν κύκλο στη φύση. Εξατμίζεται, γίνεται σύννεφο και πέφτει στη γη ως βροχή. Ένα μεγάλο μέρος από το βρόχινο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΙΑΘΕΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ ΚΑΙ ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ενότητα 9: Υγρά αστικά απόβλητα Διάθεση λυμάτων στο έδαφος (φυσικά συστήματα επεξεργασίας) (Μέρος 1 ο ) Ζαγγανά Ελένη Σχολή : Θετικών Επιστημών

Διαβάστε περισσότερα

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας

ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας ΔΑΣΙΚΑ & ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 13/06/2013 Δήμος Βισαλτίας Τί είναι ένα Οικοσύστημα; Ένα οικοσύστημα είναι μια αυτο-συντηρούμενη και αυτορυθμιζόμενη κοινότητα ζώντων

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων

Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων (DO - BOD - COD - TOC) Χ. Βασιλάτος Οργανική ύλη Αποξυγόνωση επιφανειακών και υπογείων υδάτων Οι οργανικές ύλες αποτελούν πολύ σοβαρό ρύπο,

Διαβάστε περισσότερα

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση

Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση ΑΙΩΡΟΥΜΕΝΑ ΣΩΜΑΤΙΔΙΑ Μείγμα διαφόρων σωματιδίων σε αιώρηση Τα σωματίδια στην ατμόσφαιρα διαφέρουν από τα αέρια. 1. Ένα αέριο αποτελείται από ξεχωριστά άτομα ή μόρια τα οποία είναι διαχωρισμένα ενώ ένα

Διαβάστε περισσότερα

2ο ΕΠΑΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ PROJECT ΘΕΜΑ: ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ

2ο ΕΠΑΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ PROJECT ΘΕΜΑ: ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ 2ο ΕΠΑΛ ΚΑΡΔΙΤΣΑΣ PROJECT 2014-15 ΘΕΜΑ: ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΣΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ Κατανομή του νερού στη φύση Το μεγαλύτερο μέρος της γης αποτελείται από νερό. Το 97,2% του νερού βρίσκεται στους ωκεανούς, είναι δηλαδή αλμυρό.

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύποι. Αντίδραση βιολογικών συστημάτων σε παράγοντες αύξησης ΡΥΠΑΝΣΗ 91 είναι η άμεση ή έμμεση διοχέτευση από τον άνθρωπο στο υδάτινο περιβάλλον ύλης ή ενέργειας με επιβλαβή αποτελέσματα για τους οργανισμούς ( ο ορισμός της ρύπανσης από τον ΟΗΕ ) Ρύποι Φυσικοί (εκρήξεις

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στα εγγειοβελτιωτικά έργα

Εισαγωγή στα εγγειοβελτιωτικά έργα Εισαγωγή στα εγγειοβελτιωτικά έργα Εγγειοβελτιωτικά Έργα Εγγειοβελτιωτικά έργα Συμβαδίζουν με την εξέλιξη του πολιτισμού π.χ. Μεσοποταμία, Αίγυπτος, Ινδία, Κίνα, Περσία Εγγειοβελτιωτικά έργα Εμπειρικές

Διαβάστε περισσότερα

Σώστε τη γη. Κρεσφόντης Χρυσοσπάθης

Σώστε τη γη. Κρεσφόντης Χρυσοσπάθης Επειδή ο πληθυσμός της γης και οι ανθρώπινες δραστηριότητες αυξάνοντας συνεχώς, χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο γλυκό νερό. Με τον τρόπο αυτό, όπως υποστηρίζουν οι επιστήμονες, το γλυκό νερό ρυπαίνεται

Διαβάστε περισσότερα

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων

Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων Ποιοτικά Χαρακτηριστικά Λυµάτων µπορούν να καταταχθούν σε τρεις κατηγορίες: Φυσικά Χηµικά Βιολογικά. Πολλές από τις παραµέτρους που ανήκουν στις κατηγορίες αυτές αλληλεξαρτώνται π.χ. η θερµοκρασία που

Διαβάστε περισσότερα

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΡΑΔΙΟΧΗΜΕΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΙΣΟΤΟΠΩΝ Τμήμα Χημικών Μηχανικών Ιωάννα Δ. Αναστασοπούλου Βασιλική Δρίτσα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ 2. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ

Διαβάστε περισσότερα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα

Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Διαλύματα - Περιεκτικότητες διαλυμάτων Γενικά για διαλύματα Μάθημα 6 6.1. SOS: Τι ονομάζεται διάλυμα, Διάλυμα είναι ένα ομογενές μίγμα δύο ή περισσοτέρων καθαρών ουσιών. Παράδειγμα: Ο ατμοσφαιρικός αέρας

Διαβάστε περισσότερα

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Λειτουργίες και αξίες των υγροτόπω. Εαρινό

Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η Λειτουργίες και αξίες των υγροτόπω. Εαρινό ΥΔΑΤΙΝΑ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Κ. Ποϊραζίδης Εισήγηση 4 η και αξίες των υγροτόπω 03/12/10 Εαρινό 2010 2011 Εμπλουτισμός των υπόγειων υδροφόρων στρωμάτων Ρόλο παίζουν οι φυσικές ιδιότητες του εδάφους και του γεωλογικού

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων

ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ βιολογικά τρόφιμα Ως προς τη θρεπτική αξία των τροφίμων ΒΙΟΛΟΓΙΚΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Ως βιολογικά τρόφιμα χαρακτηρίζονται τα τρόφιμα που προκύπτουν από ένα ειδικό είδος παραγωγής, τη βιολογική παραγωγή. Η βιολογική παραγωγή αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II)

Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Περιβαλλοντικά Συστήματα Ενότητα 8: Οικοσυστήματα (II) Χαραλαμπίδης Γεώργιος Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος και Μηχανικών Αντιρρύπανσης Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντική Επιστήμη

Περιβαλλοντική Επιστήμη Περιβαλλοντική Επιστήμη ΥΔΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Μέρος 1ο Αικατερίνη Ι. Χαραλάμπους, Καθηγήτρια ΕΜΠ Άδεια Χρήσης Το παρόν υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons και δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του Έργου

Διαβάστε περισσότερα

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. + SO 4 Βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλύονται σε νερό δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). NaOH Na

ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. + SO 4 Βάσεις είναι οι ενώσεις που όταν διαλύονται σε νερό δίνουν ανιόντα υδροξειδίου (ΟΗ - ). NaOH Na ΧΗΜΕΙΑ Γ' ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΟΞΕΩΝ Αλλάζουν το χρώμα των δεικτών. Αντιδρούν με μέταλλα και παράγουν αέριο υδρογόνο (δες απλή αντικατάσταση) Αντιδρούν με ανθρακικά άλατα και παράγουν αέριο CO2. Έχουν όξινη

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ

Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ. Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εργασία στο μάθημα: ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥΣ Θέμα: ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ 1 Ονομ/μο φοιτήτριας: Κουκουλιάντα Στυλιανή Αριθμός μητρώου: 7533 Υπεύθυνος καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μέσω του σχεδιασμού διαχείρισης υδάτων στην Κύπρο 4/9/2014

Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μέσω του σχεδιασμού διαχείρισης υδάτων στην Κύπρο 4/9/2014 Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή μέσω του σχεδιασμού διαχείρισης υδάτων στην Κύπρο 4/9/2014 1. Υφιστάμενη Κατάσταση Οι υδάτινοι πόροι συνδέονται άμεσα με το κλίμα καθώς ο υδρολογικός κύκλος εξαρτάται σημαντικά

Διαβάστε περισσότερα

γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες

γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες Το γλυκό νερό που υπάρχει στον κόσμο θα μπορούσε να καλύψει τις ανάγκες των ανθρώπων και στο μέλλον, εάν οι βροχοπτώσεις ήταν ομοιόμορφα κατανεμημένες στην επιφάνεια του πλανήτη και αν όλες οι περιοχές

Διαβάστε περισσότερα

Κατανοώντας την επιχειρηματική ευκαιρία

Κατανοώντας την επιχειρηματική ευκαιρία Η Επιχειρηματική Ευκαιρία Κατανοώντας την επιχειρηματική ευκαιρία Υπάρχουν έρευνες οι οποίες δείχνουν ότι στους περισσότερους επιχειρηματίες που ξεκινούν για πρώτη φορά μια επιχείρηση, τελειώνουν τα χρήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. ιαχείριση Αποβλήτων

ΕΚΑΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ. ιαχείριση Αποβλήτων ΕΚΤΟ ΚΕΦΛΙΟ ιαχείριση ποβλήτων ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής σωστό-λάθος Σηµειώστε αν είναι σωστή ή λάθος καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις περιβάλλοντας µε ένα κύκλο το αντίστοιχο γράµµα.

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση και Τεχνολογίες Επεξεργασίας Αποβλήτων

Διαχείριση και Τεχνολογίες Επεξεργασίας Αποβλήτων Διαχείριση και Τεχνολογίες Επεξεργασίας Αποβλήτων Απόβλητα Ν. 1650/1986 Απόβλητο θεωρείται κάθε ποσότητα ουσιών, θορύβου, αντικειμένων ή άλλων μορφών ενέργειας σε οποιαδήποτε φυσική κατάσταση από τις οποίες

Διαβάστε περισσότερα

Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας:.. Δημοτικό Σχολείο:.. Τάξη/Τμήμα:.. Εξεταστικό Κέντρο:...

Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας:.. Δημοτικό Σχολείο:.. Τάξη/Τμήμα:.. Εξεταστικό Κέντρο:... Όνομα και Επώνυμο:.. Όνομα Πατέρα: Όνομα Μητέρας:.. Δημοτικό Σχολείο:.. Τάξη/Τμήμα:.. Εξεταστικό Κέντρο:.... Παρατήρησε τα διάφορα φαινόμενα αλλαγής της φυσικής κατάστασης του νερού που σημειώνονται με

Διαβάστε περισσότερα

Γεωλογία & Διαχείριση Φυσικών Πόρων

Γεωλογία & Διαχείριση Φυσικών Πόρων Γεωλογία & Διαχείριση Φυσικών Πόρων Α Λυκείου : Υδατικοί πόροι Παράγραφος 5.7: Ρύπανση υδάτων (σελίδες 119-125) Ρύπανση μπορεί να χαρακτηρισθεί κάθε απόκλιση από τη φυσική σύσταση του νερού, του αέρα και

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσµια Ηµέρα για το Νερό. 22 Μαρτίου «Νερό για τις Πόλεις: Ανταποκρινόµενοι στην Αστική Πρόκληση»

Παγκόσµια Ηµέρα για το Νερό. 22 Μαρτίου «Νερό για τις Πόλεις: Ανταποκρινόµενοι στην Αστική Πρόκληση» Παγκόσµια Ηµέρα για το Νερό 22 Μαρτίου 2011 «Νερό για τις Πόλεις: Ανταποκρινόµενοι στην Αστική Πρόκληση» Σήµερα, 22 Μαρτίου 2011, γιορτάζουµε την Παγκόσµια Ηµέρα για το Νερό, ένα θεσµό που, για 18 η χρονιά,

Διαβάστε περισσότερα

Έμμεση ρύπανση είναι η μορφή ρύπανσης, που δεν αντιλαμβανόμαστε

Έμμεση ρύπανση είναι η μορφή ρύπανσης, που δεν αντιλαμβανόμαστε 11 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ ΤΗΣ ΝΟΤΙΑΣ ΕΥΡΩΠΗΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗ ΝΕΡΟΥ Στόχοι φύλλο εκπαιδευτικών Να εξοικειωθούν οι μαθητές με την έννοια της ρύπανσης του νερού και να κατανοήσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΧΗΜΕΙΑ / Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: 1 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 01 03 2015 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ: Θεοδοσία Τσαβλίδου, Μαρίνος Ιωάννου ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 1.1 Τι ονομάζουμε χημική αντίδραση; Πότε μια χημική αντίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Αποβλήτων

Διαχείριση Αποβλήτων ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Διαχείριση Αποβλήτων Ενότητα 11 : Βιομηχανικά Στερεά και Υγρά Απόβλητα Δρ. Σταυρούλα Τσιτσιφλή Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ. Μαρία Δημητρίου Δ τάξη

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ. Μαρία Δημητρίου Δ τάξη ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΑΡΤΙΟΥ Μαρία Δημητρίου Δ τάξη Τι είναι η ανακύκλωση; Τι είναι ανακύκλωση Τι είναι ανακύκλωση Ανακύκλωση; Είναι η διαδικασία μέσα από την οποία επιτυγχάνεται η εκ νέου χρήση των υλικών συσκευασίας

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Οικιακή Οικονομία Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Κουτσάκη Μαρία Χρυσή Β 4 Η ρύπανση του περιβάλλοντος: το σύγχρονο πρόβλημα του 21ου αιώνα Η ρύπανση του περιβάλλοντος είναι μια ευρεία έννοια,

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές εξετάσεις 2015. Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β

Γενικές εξετάσεις 2015. Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β Φροντιστήρια δυαδικό 1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ δυαδικό Γενικές εξετάσεις 2015 Υγιεινή και Ασφάλεια Τροφίμων Γ ΕΠΑ.Λ ΟΜΑΔΑ Α & Β Τα θέματα επεξεργάστηκαν οι καθηγητές των Φροντιστηρίων «δυαδικό» Μπουρδούνη Κ. ΘΕΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Είδη εμφιαλωμένου νερού. Φυσικό μεταλλικό νερό Νερό φυσικής πηγής Καθαρισμένο νερό Αρτεσιανό νερό Νερό με ανθρακικό Νερό γεώτρησης

Είδη εμφιαλωμένου νερού. Φυσικό μεταλλικό νερό Νερό φυσικής πηγής Καθαρισμένο νερό Αρτεσιανό νερό Νερό με ανθρακικό Νερό γεώτρησης ΕΜΦΙΑΛΩΜΕΝΟ ΝΕΡΟ Εισαγωγή Ο όρος «εμφιαλωμένο νερό» αφορά το νερό το οποίο προσφέρεται αεροστεγώς συσκευασμένο σε γυάλινη ή πλαστική συσκευασία και προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση. Η κατανάλωση εμφιαλωμένου

Διαβάστε περισσότερα

90711400-8. Σελίδα 2 από 5

90711400-8. Σελίδα 2 από 5 CPV κωδικοί «Υπηρεσίες λυμάτων, απορριμμάτων, καθαρισμού και περιβαλλοντικές υπηρεσίες» 90XXXXXX CODE EL 90000000-7 Υπηρεσίες λυμάτων, απορριμμάτων, καθαρισμού και περιβαλλοντικές υπηρεσίες 90400000-1

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14 ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Μπορεί να λειτουργήσει ένα οικοσύστημα α) με παραγωγούς και καταναλωτές; β) με παραγωγούς και αποικοδομητές; γ)με καταναλωτές και αποικοδομητές; Η διατήρηση των οικοσυστημάτων προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Αναστασία Ματαλιωτάκη Β'3

Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Αναστασία Ματαλιωτάκη Β'3 εργασία Οικιακής Οικονομίας Περιβαλλοντικά Προβλήματα της πόλης μου Αναστασία Ματαλιωτάκη Β'3 Η ρύπανση του περιβάλλοντος Εισαγωγή Η ρύπανση του περιβάλλοντος είναι μια ευρεία έννοια, η οποία περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ

ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΙΣ ΠΟΛΕΙΣ Ο πλανήτης μας είναι καλυμμένος με νερό σε ποσοστό 75%. Το 97,5% αυτού του νερού είναι αλμυρό (θάλασσες). Το 2,5% είναι γλυκό νερό και πάγοι. Λιγότερο από 1% είναι διαθέσιμο

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές Αρχές Οικολογίας

Γενικές Αρχές Οικολογίας Γενικές Αρχές Οικολογίας Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Ειδικής Αγωγής, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Στο προηγούμενο μάθημα Τροφική αλυσίδα Τροφικό πλέγμα Τροφικό επίπεδο Πυραμίδα

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση Δασική Εδαφολογία Εδαφογένεση Σχηματισμός της στερεάς φάσης του εδάφους Η στερεά φάση του εδάφους σχηματίζεται από τα προϊόντα της αποσύνθεσης των φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων μαζί με τα προϊόντα της

Διαβάστε περισσότερα