Εφαρμογή της δισδιάστατης ηχοκαρδιογραφίας στην Κύπρο*

Transcript

1 Εφαρμογή της δισδιάστατης ηχοκαρδιογραφίας στην Κύπρο* Η δισδιάστατη ηχοκαρδιουραφία (two dimensional echocardiography ή 2-Ω echo) σαν ατραvματική διαυνωστική μέθοδος έχει σvμβάλει πάρα πολύ στην πληρέστερη αξιολόυηση κλινικών καρδιολουικών προβλημάτων. Στην Κύπρο, όποv δεν vπάρχει ακόμα ερυαστήριο καθετηριασμών καρδιάς Υια αιμοδvναμική και αυυειουραφική έρεvνα των ασθενών, ο ρόλος της 2-D echo στην καρδιολουική διάυνωση είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Το 1977 είχαμε παροvσιάσει τα πρώτα κλινικά παραδείυματα της μονοδιάστατης ηχοκαρδιουραφίας (M-mode echocardiography) στην Κύπρο.! Σ' αvτή τη μελέτη παροvσιάζοvμε τη ν πείρα μας στη δισδιάστατη ηχοκαρδιουραφία ποv μπόρεσε να σvμβάλει στη διάυνωση, θεραπεία και παρακολούθηση διαφόρων καρδιοπαθειών. Πε Ρ ί π τ ω σ η 2η: Λάκης Κ. Αναστασιάδης, Μ. Ω., Ανδρέας Α. Πsτσας, M.'D., ΆΥις Γ. Αντωνόποvλος, Μ. D. Νέος 25 χρόνων (ΚΔΚ * ), παραπέμθηκε στο κέντρο μας Υια αξιολόυηση φvσήματος. Στη φvσική εξέταση η πίεση ήταν 120/70 mmhg και ακοvόταν ελαφρό διαστολικό φύσημα ποv δεν εκτεινόταν πέραν Tov μέσοv της διαστολής. Το ηλεκτροκαρδιουράφημα ήταν φvσιολουικό, η δε ακτινουραφία θώρακος έδειχνε ελαφρά διόυκωση της αριστερής κοιλίας. ΜΕΘΟΔΟΣ Στο ερυαστήριο μας Tov ΚαρδιολΟΥικού Δια Υνωστικού Κέντροv στη Λεvκωσία, χρησιμοποιήθηκε η σvσκεvή ALOKA Sect Scan SSD-720 με μηχανικό σύστημα κινήσεως Tov πιεζοηλεκτρικού κρvστάλλοv στον μεταλλάκτη. Με crvx νότητα vπερήχων 3ΜΗΖ η ηχοκαρδιουραφική εξέταση έυινε σύμφωνα με την περιυραφή ποv ήδη έχει Υίνει 2 Στατικές φωτουραφίες πάρθηκαν με φωτο Υραφικό σύστημα Polaroid, η όλη δε εξέταση Tov κάθε ασθενούς καταυράφηκε σε μαυνητοταινία χρησιμοποιώντας σvσκεvή v.ideo. ΠΕριπτωΣΕIΣ Περίπτωση Ιη: Ασθενής 58 χρόνων (ΚΔΚ * ), άρχισε να παροvσιάζει τελεvταία δύσπνοια μετά από κόπωση και διαλείψεις. Στη φvσική εξέταση ο παλμός Tov ήταν ± 80/λεπτό, η ΒΡ 120/80 mmhg, ο πρώτος καρδιακός τόνος ήταν αvξημένος σε ένταση, ακοvόταν κλαυγή διανοίξεως και vπήρχε διαστολικός ροίζος. Στο ηλεκτροκαρδιουράφημα ο ρvθμός ήταν κολπική μαρμαρvυή και vπήρχαν μη ειδικές αλλοιώσεις ST-T. Η ακτινουραφία θώρακος παροvσίαζε διόυκωση Tov αριστερού κόλποv. Η δισδιάστατη ηχοκαρδιουραφία παροvσιάζει σε τομή κατά τον επιμήκη άξονα ( 1) την περιορισμένη κίνηση των μιτροειδικών πετάλων ποv σχηματίζοvν τον χαρακτηριστικό θόλο (doming) κατά τη διαστολή. Ο θόλος αvτός είναι χαρακτηριστικό εύρημα και στη στένωση των άλλων βαλβίδων. 3 Στην τομή αvτή καθώς και στην τομή των τεσσάρων κοιλοτήτων μπορεί να μετρηθεί με μευάλη ακρίβεια η διάμετρος Tov ανοίυματος της βαλβίδας.4 Ακόμα και στον καθετηριασμό της καρδιάς τέτοια λεπτομέρεια δεν μπορεί να απεικονισθεί. * Η μελέτη αvτή παροvσιάσθηκε κατά τις εργασίες Tov Β' Παγκvπρίοv IαTPIKOV Σvνεδρίοv ποv έγινε στις 7 και 8 Tov Απρίλη 1984 στη Λεvκωσία. 1. Στένωση της μιτροειδοvς βαλβίδας. Το χαρακτηριστικό domiηg, D, ποv παροvσιάζεl το πρόσθιο πέταλο της βαλβίδας κατά τη διαστολή είναι διαγνωστικό γι' αvτή την πάθηση. [ECG, ηλεκτροκαρδιογράφημα' LA, αριστερός κόλπος ΑΟ, αορτή LV, αριστερή κοιλία' IVS, μεσοκοιλιακό διάφραγμα' PLMV, οπίσθιο πέταλο μιτροειδοvς βαλβίδας]. Η μονοδιάστατη ηχοκαρδιουραφία (M-mo) δείχνει ( 2Α) φvσιολουική κίνηση της αορτικής βαλβίδας ποv κλείνει κατά τη διαστολή στο κέντρο Tov αορτικού αvλού' η μιτροειδής βαλβίδα παροvσιάζει κατά τη διαστολή το χαρακτηριστικό fluttering ( 28) ποv προέρχεται από την παλινδρόμηση Tov αίματος σαν αποτέλεσμα της ανεπάρκειας της αορτικής βαλβίδας. Έτσι η Mode μας δείχνει ότι vπάρχει ανεπάρκεια της αορτικής βαλβίδας, δέν μας δείχνει όμως την αιτία. Με την δισδιάστατη ηχοκαρδιουραφία σε τομή κατά τον επιμήκη άξονα της καρδιάς ( 2C) η αορτική βαλβίδα φαίνεται να κλείνει πράυματι στο κέντρο Tov αvλού. Στην ευκάρσια όμως τομή ( 2D) φαίνεται η χαρακτηριστική εικόνα διυλώχινος βαλβίδας με την οριζόντια Υραμμή vπερήχων στο κέντρο Tov αvλού.5 Με αvτή την περίπτωση αποδεικνύεται η σvμβολή της 2-Ω echo. 5

2 στην ακριβή διαυνωση ή στην ακριβή αιτιολουία της αορτικής ανεπάρκειας, εκεί ποv η M-mod( vστερεί. κόπωση λίυοvς μήνες μετά το δεύτερο TOV έφραυμα. Στη φvσlκή εξέταση οι καρδιακοί τόνοι ήταν φvσιολουlκοί και δεν vπήρχε φύσημα. Η πίεση ήταν 2 Α 2 Β 2 C 2 D 2. Διγλώχιν βαλβίδα τηι αορτήι. Στην M-mode η κίνηση τηι αορτικήι βαλβίδαι μέσα στον αυλό τηι αορτήι (Α) είναι φυσιολογική. ενώ η μιτροειδήι βαλβίδα (Β) παρουσιάζει Auttering κατά τη διαστολή, ένδειξη ανεπάρκειαι τηι αορτικήι βαλβίδαι. Στην 2-D echo κατά τον επιμήκη άξονα (C) η βαλβίδα κλείνει στο κέντρο του αυλού τηι αορτήι φυσιολογικά, στην εγκάρσια όμωι τομή (D) φαίνεται καθαρά η παρουσία μόνο δυο πετάλων που κλείνουν οριζόντια, χαρακτηριστική εικόνα συγγενούι διγλώχινοι βαλβίδαι. [C\V, θωρακικό τοίχωμα' ΑΟ, αορτή' LA, αριστερή κοιλίο' 1YS, μεσοκοιλιακό διάφραγμα' LY, αριστερή κοιλία' Μν, μιτροειδήι βαλβίδα' ECG, ηλεκτροκαρδιογράφημα' Αν. αορτική βαλβίδα' RY, δεξιά κοιλία]. Π ε Ρ ί π τ ω σ η 3η: Ασθενής 46 χρόνων (ΚΔΚ '*' ) ποv είχε το πρώτο TOV έμφραυμα (διαφραυματικό) σε ηλικία 35 χρόνων και το δεύτερο (πρόσθιο) δέκα χρόνια αρυότερα, παροvσίαζε δύσπνοια μετά από 120/80 mmhg ενώ η πίεση στις τραχηλικές φλέβες (JVP) δεν φαινόταν αvξημένη. Η καρδιακή ώση δεν μπορούσε να ψηλαφηθεί. Το ηλεκτροκαρδlουράφημα έδειχνε το παλιό διαφραυματικό και πρόσθιο έμφραυμα και αραιές έκτακτες κοιλιακές. Στην ακτινουραφία θώρακος η αριστερή κοιλία φαινόταν ελαφρά διουκωμένη. Η δοκιμασία κοπώσεως με treadmill έδειξε ανύψωση TOV επάρματος ST με μέυιστη σvχνότητα TOV παλμού 138/λεπτό και ΒΡ 160/90 mmhg' ο ασθενής σταμάτησε στα 7'04" (πρωτόκολλο Bruce) από δύσπνοια 2 ±. Στη δισδιάστατη ηχοκαρδlουραφία σε τομή κατά τον επιμήκη άξονα ( 3) στη σvστολή φαίνεται καθαρά η ακινησία TOV δlαφραυματικού τοιχώματος της αριστερής κοιλίας (αποτέλεσμα TOV πρώτοv εμφράυματος) καθώς και της κορvφής της καρδιάς (αποτέλεσμα TOV δεvτέροv εμφράυματος). Πολύ ελαττωμένη φαίνεται και η κίνηση TOV μεσοκοιλιακού διαφράυματος, ενώ το μέυεθος της 6

3 αριστερής κοιλίας στην ολότητα TOV είναι αvξημένο. ΕΙΚ.3 ανωμαλία στη σvμπεριφορά, εμφάνιση ή εξέλιξη Tov παιδιού. Στη φvσική εξέταση vπήρχε crvcrtoλικό φίισημα βαθμοίι 2/6 σε όλο τον προκάρδιο χώρο. Το ηλεκτροκαρδιουράφημα είχε φvσιολο Υικό άξονα QRS και η ακτινουραφία θώρακος έδειχ νε κοίλωμα Tov πάνω αριστεροίι opiov της καρδιαυυειακής σκιάς ενώ η κορvφή ήταν αvvψωμένη. Η πvεvμοvική αιμάτωση ήταν ελαττωμένη. Στην εικόνα 4 με τομή κατά τον επιμήκη άξονα της καρδιάς φαίνεται καθαρά η μεσοκοιλιακή επικοινωνία - διακοπή της σvvέχειας Tov μεσοκοιλια KOV διαφράυματος με το πρόσθιο τοίχωμα της αορτής' σε σvvδvασμό με την εφίππεvση αορτής ποv εύκολα διακρίνεται η ηχοκαρδιουραφική εικόνα είναι διαυνωστική ΤετραλΟΥίας Tov Fallot.6 ΕΙΚ.4 3. Πάθηση τωv στεφαvιαίωv αρτηριώv. Κατά τη σvστολή σε ευκάρσια τομή φαίvεται η vποκιvητικότητα Tov διαφραυματικοv τμήματοs τηs αριστφήs κοιλίαs, τηs KOpVφήs τηs καρδιάs και TOV μεσοκοιλιακοv διαφράυματοs. [LA, αριστερόs κόλπος Αα. αορτή' MV, μιτροειδήs βαλβίδα' L V, αριστερή κοιλία]. ΠράΥματι στην αυυειουραφία ποv ακολούθηκε στο νοσοκομείο Καρμέλ στη Χάϊφα, lσραήλ και οι τρείς σταφανιαίες αρτηρίες έδειχναν σοβαρές αποφράξεις. Το κλάσμα εξωθήσεως (ejection fracιίοη) vπολουίσθηκε σε 13%. Η αυυειουραφία της αριστερής κοιλίας έδειξε τέλεια ακινησία TOV διαφραυματικού τμήματος κοντά στη βάση της καρδιάς καθώς και στην κορvφή. Η κίνηση Tov μεσοκοιλιακού διαφράυματος ήταν επίσης πολύ περιορισμένη. Έτσι, ο καθετηριασμός έδωσε ακριβή αντιυραφή της δισδιάστατης ηχοκαρδιουραφίας όσον αφορά τις διάφορες περιοχές TOV μvοκαρδίοv ποv επηρεάζονται από τη στεφανιαία νόσο. Η M-mode χαρακτηριζόταν πάντοτε Υια την ανεπάρκεια της στη μελέτη της παθήσεως των στεφανιαίων αρτηριών μια και αvτή η πάθηση χαρακτηρίζεται από τμηματικές ανωμαλίες.3 Η δισδιάστατη ηχοκαρδιουραφία, όμως, με τη δvvατότητα καταυραφής ολόκληρης της αριστερής κοιλίας ήρθε να σvμβάλει πολύ στη μελέτη αvτής της ασθένειας. Μπορεί να λεχθεί ότι έχει επισκιάσει σε ένα βαθμό και τη ραδιοϊσοτοπική σπινθηρουραφία ποv θεωρείτο ως τώρα η πιο πρακτική ατραvματική μέθοδος διαυνώσεως στις παθήσεις των στεφανιαίων αρτηριών. Πολλές φορές με τη μέθοδο αvτή ένα μευάλο αvεύρvσμα επεσκίαζε περιοχές Tov μvο KapoiOV με φvσιολουική σvσταλτικότητα. Π ε Ρ ί π τ ω σ η 4η: Σε αυοράκι 4 μηνών (ΚΔΚ * ) ακούσθηκε σvστολικό φύσημα από την πρώτη μέρα της Υεννήσεως του. Σε μια βδομάδα παροvσιάστηκε κvάvωση των άκρων και των χειλιών χωρίς άλλη 4. ΤετραλΟΥία Tov Fallot. Τομή επιμήκη άξοvα τηs καρδιάs δείχvει καθαρά τη διακοπή Tov μεσοκοιλιακοv διαφράυματοs στη βάση τηs καρδιάs (μεσοκοιλιακή επικοιvωvία) με εφίππεvση αορτήs. [R V, δεξιά κοιλία' IVS, μεσοκοιλιακό διάφραυμα' L Υ, αριστερή κοιλία' LA, αριστερόs κόλποs' Α ΑΟ και Ρ ΑΟ, πρόσθιο και οπίσθιο τοίχωμα τηs αορτήs]. Π ε Ρ ί π τ ω σ η 5η: 65χρονος Υέροντας (ΚΔΚ * ) ποv σ' όλη Tov τη ζωή ήταν VΥιέστατος, μόλις πρόσφατα άρχισε να προσέχει κάποια κούραση στη σκληρή καθημερινή Tov ερυασία. Στη φvσική εξέταση η κορvφή της καρδιάς ήταν παρεκτοπισμένη αριστερά της μεσοκλειδικής Υραμμής, ο ρvθμός ήταν ΥρήΥορος και ακατάστατος vπήρχε δε evpvs διχασμός TOV δεvτέροv τόvοv ποv δεν μπορούσε είικολα να αξιολουηθεί αν ήταν μόνιμος στην παpovcria της αρρvθμίας. Υπήρχε σvστολικό φύσημα, βαθμού 2/6 κατά μήκος TOV αριστερού στερνικού opiov. Αρτηριακή πίεση 130/85 mmhg. Το ηλεκτροκαρδιουράφημα έδειξε κολπική μαρμαρvυή με κοιλιακή σvχvότητα ± 120/λεπτό. Στην ακτινο Υραφία θώρακος vπήρχε καρδιομευαλία με πvεvμονική πληθώρα. Το M-mode ηχοκαρδιουράφημα έδειξε αvξημένη σε μέυεθος τη δεξιά κοιλία και παράδοξη 7

4 κίνηση TO,V μεσ~koιλιαkoύ διαφρ,άυματος - χαρακτηριστικα ΕVρημαTα διαστολικης vπερφορτίσεως της δεξιάς κοιλίας. Στη 2-D ecl10 σε τομή κατά τον επιμήκη άξονα φαίνεται η αvξημένη σε μέυεθος δεξιά κοιλία κ<:θως και ο ~εyάλoς αριστερός κόλπος. Στην τομή των 4 κοιλοτητων ( 5) η ανωμαλια εντοπιιεται στο μεσοκολπικό διάφραυμα με την αποvσία' TOV οπισθιοv τμήματος TOV μεσοκολπικού διαφραυματος - χαρακτηριστική εικόνα τύποv οstiuπί secul1- duπί μεσοκολπικής επικοινωνίας.- νήροvς κολποκοιλιακής βαλβίδας όπως καταυρόφετc:;ι εμφανώς στο ηχοκαρδιουράφημα καθιστ6: αvτη την περίπτωση πολύ σπάνια σύμφωνα με τις διεθνεις στατιστικές.' 6 5 Ε,κ. 6. Μονήρης κοιλία, μονήρης κόλπος, μονήρης κολποκοιλιακή βαλβίδα. Τομή τεσσαρων κοιλοτήτων κατα τη διαστολή. Τα πέταλα της βαλβίδας ανοίυοvν μέσα στην κοιλία. [ν, κοιλία Α, κόλπος]. Ε,κ. 5. Μεσοκολπική επικοινωνία. Σε τομη των τεσσαρων κοιλοτήτων το οπίσθιο μέρος TOV μεσοκολπικού διαφραυμοτος αποvσιαζεl. ostium secunduill;. [LA, αριστερός κόλπος RA, δεξιός κόλπος L ν, αριστερή κοιλία R ν, δεξια κοιλία IAS, μεσοκολπικό διαφραυμα]. Π ε Ρ ί π τ ω σ η 6η: Νεαρός 18 χρόνων (ΚΔΚ * ΟΙ 03 84) με KVaνωση εκ Υενετής vπέστη επέμβαση δεξιού Blalock Taussing shunt Υια ατρησία της πνεvμονικής βαλβίδας σε ηλικία 4 χρόνων. Κατά τον καθετηριασμό διαπιστώθηκε μονήρης κοιλία (single νentricle). Χωρίς πολλά προβλήματα, την ανάπτvξη TOV ζει σήμερα μια φvσιολουική ζωή παρά την κvάνωση TOV. Στη φvσική εξέταση παρατηρήθηκε αισθητή κvάνωση των άκρων, TOV στόματος και της Υλώσσας. Ο δεύτερος τόνος ήταν μονήρης και vπήρχε σvστολικό φύσημα εξωθήσεως στην αριστερή παραστερνική περιοχή. 'Αλλο σvνεχές φύσημα OKOVaTOV στο δεξιό ημιθωράκιο, αποτέλεσμα TOV χειροvρυικού Sllunt. Στο ηλεκτροκαρδιουράφημα ο ρvθμός ήταν φλεβοκομβικός και vπήρχε vπερτροφία της δεξιάς κοιλίας. Η ακτινουραφια θώρακος έδειχνε καρδιομευαλια, αλλά φvσιολουική πνεvμονική αυυείωση. Στην εικόνα 6 σε τομή των τεσσάρων κοιλοτήτων (four Cl1amber νiew) η δισδιάστατη ηχοκαρδιουραφία δείχνει όχι μόνο τέλεια αποvσία TOV μεσοκοιλιακού διαφρ6:υματος με αποτέλεσμα μονήρη κοιλία αλλά και αποvσία TOV μεσοκολπικού διαφράυματος (μονήρη κόλπο). Η παροvσία μο- Π ε Ρ Ι π τ ω σ η 7η: Στο 13χρονο αvτό αυοράκι (ΚΔΚ * ) παρατηρήθηκε Υια πρώτη φορά σε ηλικία 6 χρόνων φύσημα στην καρδιά. Σε καρδιολουικό έλευχ C τότε ετέθη σαν πιθανή διάυνωση μεσοκοιλιακή επικοινωνία. Το φύσημα ήταν σvστολικό βαθμού 3/6 με φvσιολουικούς TOVS δvο τόνοvς της καρδιάς και αρτηριακή πίεση 110(85 ΠΊΠΊΗg ΤΟ ηλεκτροκαρδιουράφημα έδειχνε ψηλά δvναμικά και φλεβοκομβικό ρvθμό. Η ακτινουραφία θώρακος ήταν φvσιολουική. Η μονοδιάστατη ηχοκαρδιουραφία δεν έδειξε καμμιά ανωμαλια. Σημειώνοvμε ότι η κίνηση της αορτικής βαλβίδας δεν ήταν τεχνικά δvνατό να καταυραφεί. Μετά πάροδο πέντε χρόνων και κατά τη διάρκεια ετήσιας επίσκεψης ροvτίνας παρατηρήθηκε Υια πρώτη φορά ελαφρότατο διαστολικό φύσημα ανεπάρκειας της αορτικής βαλβίδας. Το σvστολικό φύσημα εξωθήσεως παρέμενε βαθμού 3(6 με επέκταση στον ovxiξvo. Με τα νέα OVTO: δεδομένα της φvσικής εξετάσεως έυινε νέα ηχοκαρδιουραφική μελέτη η οποία έδειξε στη μεν μονοδιάστατη (Μ ΠΊοde) τη ν αορτική βαλβίδα να μισοκλεί νει κατά τη σvστολή - ένα εύρημα με διάφορες αιτιολουίες.3 Η δισδιάστατη ηχοκαρδιουραφία στην τομή κατά τον επιμήκη άξονα ( 7) δίνει τη διάυνωση ποv είναι vποαορτική στένωση από μεμβρανώδες δι6: φραυμα (σημείο χ). Η μόνιμη παροvσία vπερήχων κάτω από την αορτική βαλβίδα σε όλες τις φάσεις TOV καρδιακού κύκλοv είναι διαυνωστική της σvυυενούς αvτής καρδιοπάθειας.3 Στον καθετηριασμό ποv ακολούθησε (Ν.Ι.Η., 8

5 7 7. Μεμβρανώδης υποαορτική στένωση. Τομή επιμήκη άξονα της καρδιάς κατά τη διαστολή. Η μεμβράνη χ, είναι εμφανής στον αορτικό υποβαλβιδικό χώρο. [Ι V, αριστερή κοιλία' R V, δεξιά κοιλία' ΑΜνι, πρόσθιο μιτροειδικό πέταλο' LA, αρισ-ιερός κόλπος ΑΟ, αορτή]. Bethesda, Mary!and U.S.A.) επιβεβαιώθηκε η παρουσία του μεμβρανώδους διαφράυματος. Η διαφορά πιέσεως στον υποβαλβιδικό χώρο ήταν 52 mmhg και το ποσοστό του παλινδρομούντος αίματος από την αορτή ήταν μόνο 10%. Με χειρουρυική επέμβαση αφαιρέθηκε η μεμβράνη αυτή και στην εικόνα 8, φαίνεται ο υποβαλβιδικός χώρος =λεύθερος αντηχήσεων. Σε περίληψη περιυράψαμε διάφορα κλινικά παραδείυματα όπου η δισδιάστατη ηχοκαρδιο Υραφία χρησιμοποιήθηκε σαν μέσο στην καθημερινή καρδιολουική κλινική πράξη. Αποδείξαμε ότι η vπεροχή της δισδιάστατης ηχοκαρδιουραφίας δεν μειώνει με κανένα τρόπο το ρόλο της μονοδιάστατης ηχοκαρδιουραφίας στην καρδιολουική διά Υνωση. Αντίθετα με την σvνδvασμένη χρήση των δύο αvτών μεθόδων επιτvυχάνεται η μευιστοποίη Μετεγχειρητική εικόνα μεμβρανώδοvς vποαορτικήs στένωσης. Ο αορτικός υποβαλβιδικός χώρος είναι ελεύθερος αντηχήσεων. ση των διαυνωστικών δvνατοτήτων της. Πρέπει όμως να τονισθεί ότι επειδή ακριβώς πρόκειται Υια νέα διαυνωστική μέθοδο στην Κύπρο απαιτείται rτρoσoxή στην αξιολόυηση των εvρημάτων. Ο vπερβολικός Ενθοvσιασμός και η ΕπιφανΕιακή αξιολόυηση των Εvρημάτων της ηχοκαρδιουραφίας μπορούν καμμιά φορά νά αποδειχθούν βλαπτικά Υια τον άρρωστο. ::3UlVIlVIARY.\PPLICA TIONS OF TWO-DIMENSIONAL ECHOCARDIOGRAPHY ΙΝ CYPRUS. * lakis Anastasiades Μ.Ο. "'ndreas Α. Petsas, Μ. Ο., ",,,is G. Antonopoulos, Μ. Ο. The introduction οί' rea!-time two-dimensiona! echocardiography has been a major advance ίη non-invasive imaging οί' the heart and.great vesseis. Ιη Cyprus where we still!ack the presence οί' an invasive cardiac!aboratory, the importance 01' this method ίη the day to day c!inica! pactice οί' cardio!ogy is stressed. Ιη this study exampies are given οί' congenita! heart diseases e.g. tetra!ogy οί' Fallot, membranous sub-aortic stenosis, atria!,eptal defect and bicuspid aortic va!ve, coronary ~ιrtery disease,.yith its segmenta! invo!vement οί' the myocal'diuιn and rheuιnatic heart disease. * This study was pi'esented at the scientific sessions of the 2nd Cyprus Medical Meetin" held ίη Nicosia οη ΑΡΓίl 7 :ιnd ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ι. Α n a s t a s s ί a d e 5, L. C., Ρ e t s a s, Α. Α., and λ η t ο η ο Ρ ο u Ι ο s, Α. G.: First clinical applications of echocardio"raphy ίη Cyprus, Med. Surgical Cyprus 3:349, Ρ e t s a s, Α. Α., Α n a s t a s s ί a d e s, L. C., and λ η t ο η ο Ρ ο u 1 ο s, Α. G.: Two-dimensional echocardiugraphy - basic principles, Med. Sur"ica! Cyprus - previous issue. 1. F e ί g e η b a u m, Η.: Echocardio"raphy, 3rd edition, Philadelphia Ι Ν ί c h ο Ι, Ρ. Μ., G ί Ι b e r t, Β. W., and Κ ί s s Ι ο.j. Α.: Two-dilnensional echocardiographic assessmen ο!' mitral stenosis, Circulation, 55: 120, ~. Ν a u d a, Ν. C., and G r a m ί a k, R.: Evaluation ofbicuspid aortic values by two-dimensional echocardiography, Amer.. J. Cardίοι., 41:372, 1978 (Abstruct). 5. C a Ι d we 11, R. ι., We Υ m a η, Α. Ε., Η u r w ί t Ζ, R. Α., G ί r ο d, Ο. Α., and F e ί g e n b a u m, Η.: Ri"ht Ventricular ouιflow tract assessment by crossiectional echocardio"l'aphy ίη tetralogy of Fallot, Circulation, 59: Ο ί 11 ο η, J. C., We Υ m a Ω, Α. Ε., F c ί g e η b a u m, Η., Ε." g 1 e t ο η, R. C., and J ο h η s t ο Ω, Κ.: Cross-sectional echocardio"raphic examination of the intel'atrial septum, Circulation, 55: 115, Ρ e r 1 ο f f, J. Κ.: The clinical reco"nition of con"eni tal heart disease, 2nd edition, Philadelphia,