ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ, ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΉΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Transcript

1 ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ, ΣΧΟΛΗ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΉΜΑ ΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Η Στρατηγική ανάλυση της εταιρίας Foodlink Ανώνυµη Εµπορική (ΑΕ) και Βιοµηχανική Εταιρεία τροφίµων αντιπροσωπειών και διανοµών (Logistics services).» Ονοµατεπώνυµο Φοιτητριών: Συνεφάκη Μαρία- Αγγελική Α/Μ: 5469 Τζαβάρα Στεφανία Α/Μ: 5561 Επόπτης Καθηγητής: Θερίου Γεώργιος Καθηγητής Τ.Ε.Ι Α.Μ.Θ. Οκτώβριος 2014, Καβάλα

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ... σελ. 5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ. σελ. 6-7 ΜΕΡΟΣ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Πρόβληµα προς διερεύνηση.. σελ Σκοπός της έρευνας και κίνητρα συγγραφέα. σελ Συνεισφορά και περιορισµοί της έρευνας σελ οµή της συγκεκριµένης εργασίας σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΝΝΟΙΕΣ & ΟΡΙΣΜΟΙ 2.1 Τι είναι η Στρατηγική. σελ Τα στάδια της Στρατηγικής σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 3.1 Στρατηγικό Μάνατζµεντ (Στρατηγική ιοίκηση) Εισαγωγικές Έννοιες.. σελ Τα στάδια του Στρατηγικού Μάνατζµεντ. σελ Ανάλυση του Εσωτερικού και του Εξωτερικού Περιβάλλοντος.σελ Ι. Ανάλυση στρατηγικών ικανοτήτων που µπορεί να αναπτύξει µια επιχείρηση στο εσωτερικό περιβάλλον: Η θεωρία των πόρων και των ικανοτήτων. σελ Σχήµα 3.1: Πόροι, Ικανότητες και ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα.. σελ Ανάλυση VRIO. σελ Ανάλυση S.W.O.T σελ ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 2

3 ΙΙ. Ανάλυση στρατηγικών ικανοτήτων που µπορεί να αναπτύξει µια επιχείρηση στο εξωτερικό περιβάλλον: PEST Analysis... σελ Porter Analysis σελ Αναλυτικά κάθε µια από τις πέντε υνάµεις. σελ TOWS Matrix... σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ 4.1. Πρωτογενής έρευνα (σχεδιασµός οδηγού συνέντευξης).. σελ Μέθοδοι Συλλογής Πρωτογενών Στοιχείων.. σελ ΜΕΡΟΣ Β ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΜΕΛΕΤΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΟΥ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ FOODLINK Α.Ε. LOGISTICS SERVICES 5.1 Γενικές Πληροφορίες για την επιχείρηση... σελ Ιστορικό της εταιρίας σελ Πελατολόγιο σελ Αποστολή της επιχείρησης.... σελ Στόχος της επιχείρησης.. σελ ραστηριότητες της εταιρίας.σελ 41. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ι. Στρατηγική ανάλυση του εσωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης. σελ Θεωρία των πόρων και ικανοτήτων σελ Υλικοί Πόροι σελ Άυλοι Πόροι. σελ. 44 ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 3

4 6.2 Μελέτη της επιχείρησης ως «Αλυσίδα Αξίας» σελ Κύριες δραστηριότητες σελ Υποστηρικτικές δραστηριότητες. σελ Χρηµατοοικονοµική ανάλυση. σελ VRIO ανάλυση της εταιρίας FOODLINK Α.Ε. σελ SWOT ανάλυση της εταιρίας FOODLINK Α.Ε. σελ. 50 ΙΙ. Στρατηγική ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης. σελ PEST Analysis. σελ Πολιτικό Νοµικό Περιβάλλον.. σελ Οικονοµικό Περιβάλλον σελ Πολιτιστικό Κοινωνικό Περιβάλλον σελ Τεχνολογικό Περιβάλλον... σελ PORTER Ανάλυση.. σελ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ 7.1 TOWS Matrix σελ Προτάσεις Στρατηγικής. σελ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. σελ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... σελ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι.. σελ. 74 ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 4

5 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα θέλαµε να απευθύνουµε τις ευχαριστίες µας στους γονείς µας οι οποίοι µας στήριξαν σ όλα τα µαθητικά φοιτητικά µας χρόνια και συνεχίζουν να µας στηρίζουν µε διάφορους τρόπους. Ιδιαίτερες ευχαριστίες εκφράζουµε στον κ. Κωνσταντίνο Γκυρτή, Financial Controller της εταιρίας FOODLINK Α.Ε Logistics, για το χρόνο που µας αφιέρωσε παραχωρώντας µας τη συνέντευξη και τις πληροφορίες που µας µετέδωσε καθ όλη τη διάρκεια της συγγραφής αυτής. Σε αυτό το σηµείο θα θέλαµε να ευχαριστήσουµε τον επιβλέποντα καθηγητή µας κ. Γεώργιο Θερίου για την πολύτιµη συνεργασία, καθοδήγηση και βοήθεια του για την επίλυση διάφορων θεµάτων. ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 5

6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η εργασία παρουσιάζει τη στρατηγική ανάλυση της Foodlink Ανώνυµη Εµπορική (ΑΕ) και Βιοµηχανική Εταιρεία τροφίµων αντιπροσωπειών και διανοµών (Logistics services), µε στόχο την επιλογή κατάλληλης στρατηγικής και του τρόπου µε τον οποίο αυτή θα πρέπει να εφαρµοστεί. Η εργασία χωρίζεται σε δύο µέρη. Στο πρώτο µέρος αναλύεται το θεωρητικό υπόβαθρο για τη στρατηγική διοίκηση µιας επιχείρησης και παρουσιάζεται θεωρητικά η ανίχνευση του περιβάλλοντος (εσωτερικού και εξωτερικού). Στο δεύτερο µέρος αναλύεται η εφαρµογή της στρατηγικής διοίκησης σε µια συγκεκριµένη επιχείρηση η οποία δραστηριοποιείται στον κλάδο των 3 rd Part Logistics. Η εταιρία που αναλύεται είναι η FOODLINK Α.Ε. Logistics Services µε στόχο την επιλογή κατάλληλης στρατηγικής. Ειδικότερα: Αρχικά αναλύεται η υπάρχουσα κατάσταση, δηλαδή παρουσιάζεται αναλυτικά η επιχείρηση και οι δραστηριότητες της. Η ανάλυση αυτή περιλαµβάνει την FOODLINK Ανώνυµη Εµπορική (ΑΕ) και Βιοµηχανική Εταιρεία τροφίµων αντιπροσωπειών και διανοµών (Logistics services) και περιγράφει όλα τα στοιχεία που την ορίζουν (ανταγωνισµός, χρηµατοοικονοµική ανάλυση κ.α.) Στη συνέχεια ανιχνεύεται το περιβάλλον της επιχείρησης. Η ανίχνευση αυτή περιλαµβάνει το εξωτερικό (PEST ανάλυση, PORTER ανάλυση, TOWS Matrix) και το εσωτερικό περιβάλλον (Θεωρία των πόρων και Ικανοτήτων,VRIO, SWOT) της επιχείρησης. Μέσα από την ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος κατανοούµε τις αλλαγές που συµβαίνουν, εκτιµούµε τις επιδράσεις αυτές στην ίδια την επιχείρηση και αναζητάµε τις ευκαιρίες και πιθανές απειλές για την FOODLINK Α.Ε. Logistics. Η ανάλυση του εσωτερικού περιβάλλοντος στοχεύει στον προσδιορισµό των δυνατών και αδύνατων σηµείων και διερευνώνται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της επιχείρησης (πόροι και ικανότητες). Ακολουθεί σύνοψη των στρατηγικών παραγόντων της επιχείρησης συνδυάζοντας τους εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες, εξετάζονται πιθανές εναλλακτικές στρατηγικές (ανάλυση S.W.O.T µήτρα T.O.W.S) και προτείνονται στη FOODLINK κάποιες εναλλακτικές στρατηγικές. Συγκεκριµένα προτείνονται στην εταιρία η στρατηγική ηγεσία κόστους, η εταιρική στρατηγική και οι λειτουργικές ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 6

7 στρατηγικές (Μάρκετινγκ: διείσδυση αγοράς, στρατηγική προώθησης (pull) προβολής, ανθρώπινο δυναµικό). Κλείνοντας συµπεραίνεται ότι η FOODLINK Α.Ε. συνεχίζει µε επιτυχία την προσπάθεια για την κατάκτηση ηγετικής θέσης µεταξύ των 3PL εταιριών. ραστηριοποιούµενη σ έναν κλάδο µε έντονο ανταγωνισµό και µεταβαλλόµενες συνθήκες έχει καταφέρει να αναπτύσσεται και θα συνεχίζει την αναπτυξιακή της πορεία αναζητώντας ευκαιρίες ανάπτυξης προκειµένου τα επόµενα χρόνια να κατέχει ηγετική θέση στο κλάδο των Logistics στην Ελλάδα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 7

8 ΜΕΡΟΣ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 Πρόβληµα προς διερεύνηση Η στρατηγική αποτελεί σηµαντικό µέσο διασύνδεσης της επιχείρησης µε το περιβάλλον της εφόσον προσφέρει την κατεύθυνση στην οποία θα κινηθεί οποιαδήποτε οργανωτική αλλαγή και πολλές φορές προκαλεί αυτή η ίδια αλλαγές στο περιβάλλον της. Μέσω της στρατηγικής, η επιχείρηση µεταβάλλεται επιτυχηµένα και ανάλογα µε τις εκάστοτε περιβαλλοντικές απαιτήσεις κατά τέτοιο τρόπο ώστε να παραµένει βιώσιµη, να είναι κερδοφόρα και να εκµεταλλεύεται διαρκώς τα ανταγωνιστικά της πλεονεκτήµατα µε σηµαντικά οφέλη γι' αυτήν (Γεωργόπουλος, 2006). Λέγοντας στρατηγική εννοούµε την κατεύθυνση και το εύρος των δραστηριοτήτων µιας επιχείρησης µακροπρόθεσµα, η οποία εξασφαλίζει ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα, µέσω της διάταξης των πόρων της µέσα σε ένα µεταβαλλόµενο περιβάλλον, µε στόχο να ανταποκριθεί στις ανάγκες των αγορών και να ικανοποιήσει τις προσδοκίες των βασικών οµάδων ενδιαφεροµένων (stakeholders) (Παπαδάκης, 2007). Συγκεκριµένα, για την διερεύνηση του άνω προβλήµατος, οι παράγοντες που χρησιµοποιήθηκαν θα προσπαθούν, να περιγράψουν, να παρουσιάσουν ή να αξιολογήσουν διάφορα ζητήµατα που απασχολούν την διοίκηση των επιχειρήσεων και να παράσχουν εφαρµοσµένη επιστηµονική πληροφόρηση που θα βοηθά στην επίλυση συγκεκριµένων επιχειρηµατικών προβληµάτων. Παραδείγµατα αποτελούν: (α) η διαµόρφωση ενός στρατηγικού σχεδίου για έναν επιχειρηµατικό οργανισµό της επιλογής του φοιτητή, (β) η δηµιουργία ενός επιχειρηµατικού σχεδίου για ένα καινοτόµο προϊόν, (γ) η αξιολόγηση νοµοθεσιών και των επιπτώσεων τους σε συγκεκριµένους τοµείς των επιχειρήσεων. 1.2 Σκοπός της έρευνας και κίνητρα συγγραφέα Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι να µελετηθεί η δοµή, η οργάνωση και η στρατηγική θέση της εταιρείας την οποία θα αναλύσουµε έχοντας ως στόχο την πρόταση µεθόδων για τη βελτίωση του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος της εταιρείας και στρατηγικών για την αναβάθµιση της θέσης της στον κλάδο. Η εργασία αυτή µπορεί, επίσης, να αποτελέσει υπόδειγµα και για άλλες επιχειρήσεις παρόµοιας δραστηριότητας µε αυτή της υπό µελέτη επιχείρησης, για την αξιολόγηση της δικής τους πορείας στον κλάδο. ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 8

9 Παράλληλα, µε την βιβλιογραφική ανασκόπηση, στόχος είναι να µέσα από την µελέτη περίπτωσης της εταιρείας Foodlink ΑΕ LLogistics Services, να διερευνηθούν και να ερµηνευθούν οι παράγοντες που επηρεάζουν τόσο το εσωτερικό όσο και το εξωτερικό περιβάλλον της εταιρείας, ώστε να προταθεί η κατάλληλη στρατηγική, για την απόκτηση στρατηγικού πλεονεκτήµατος έναντι των ανταγωνιστών του κλάδου. Στρατηγική είναι ο σκοπός και η κατεύθυνση των δραστηριοτήτων µίας επιχείρησης µακροπρόθεσµα, κατά τέτοιο τρόπο που να ταυτίζονται πάντα οι ικανότητες και οι πόροι της επιχείρησης µε το συνεχώς διαφοροποιούµενο περιβάλλον της και ειδικότερα µε τις αγορές και τους πελάτες της,έτσι ώστε να ικανοποιεί τις προσδοκίες όλων των ενδιαφεροµένων πλευρών (stakeholders). (Θερίου, 2005) Για τον Chandler (1962), είναι ο καθορισµός των βασικών µακροχρόνιων στόχων και σκοπών µιας επιχείρησης, η υιοθέτηση µιας σειράς πράξεων και ο προσδιορισµός των αναγκαίων µέσων για την πραγµατοποίηση των σκοπών αυτών. Σύµφωνα µε τον Andrews (1971), στρατηγική είναι µια διαµόρφωση αποστολής, στόχων ή σκοπών και πολιτικών και σχεδίων για την επίτευξή τους, που διατυπώνονται έτσι ώστε να καθορίζουν την έκταση της επιχειρηµατικής δραστηριότητας και την ταυτότητα της επιχείρησης. Σύµφωνα µε τους Ηofer και Schendel (1978), «στρατηγική είναι η αντιστοίχηση που κάνει ένας οργανισµός µεταξύ των εσωτερικών πόρων και ικανοτήτων και των ευκαιριών και κινδύνων που δηµιουργούνται στο εξωτερικό περιβάλλον». Επιπλέον ο Ansoff (1985), διατυπώνει τον εξής ορισµό: «στρατηγική είναι µια κοινή γραµµή µεταξύ των δραστηριοτήτων του οργανισµού και των προϊόντων ή των αγορών του, που καθορίζουν την βασική φύση της επιχειρηµατικής δραστηριότητας πριν, τώρα και στο µέλλον».(παπαδάκης, 2002) Το κίνητρο για την ανάληψη του συγκεκριµένου θέµατος, προήλθε από το γεγονός ότι η Στρατηγική ιοίκηση βρίσκεται το τελευταίο διάστηµα έντονα στο προσκήνιο της ακαδηµαϊκής κοινότητας και των επιχειρήσεων. 1.3 Συνεισφορά και περιορισµοί της έρευνας Η ύπαρξη στρατηγικής δεν συνεπάγεται αυτόµατα και την ασφαλή οδό προς την επιτυχία. Μετά βεβαιότητας συµβάλει σε καθοριστικό βαθµό στην επίτευξη των αντικειµενικών στόχων ωστόσο δεν αποτελεί η ύπαρξή της και µόνο, παράγοντα επιτυχίας. Η καταλληλότητα µίας στρατηγικής κρίνεται τελικά από το αποτέλεσµά της. Η στρατηγική είναι βασικό συστατικό της επιχειρησιακής επιτυχίας. Θα µπορούσαµε ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 9

10 να παραθέσουµε πλειάδα λόγων. Όµως ας σταθούµε στους πιο βασικούς και ας επιχειρήσουµε να τους αναλύσουµε: 1.Η στρατηγική θέτει κατευθύνσεις: Ένας από τους σηµαντικότερους ρόλους της στρατηγικής είναι να θέτει γραµµές πλεύσης. Αποτελεί θα έλεγε κανείς ένα είδος πυξίδας για κάθε είδος επιχείρησης. Αν ονοµάσουµε το ΠΟΥ θα ήθελε να βρεθεί η επιχείρηση στο µέλλον µε τη λέξη ΑΠΟΣΤΟΛΗ ή και ΟΡΑΜΑ, τότε η στρατηγική απαντάει στο ερώτηµα ΠΩΣ η επιχείρηση θα φθάσει να πραγµατώσει την αποστολή ή το όραµά της. Η στρατηγική στις επιχειρήσεις λειτουργεί κατά τρόπο ανάλογο µε αυτόν που λειτουργεί σε έναν πόλεµο. Με βάση τη στρατηγική µιας επιχείρησης καθορίζονται οι µακροπρόθεσµοι στόχοι της και τα προγράµµατα που απαιτούνται για την υλοποίησή τους (deliberate strategy). 2.Η στρατηγική υποστηρίζει τη λήψη οµοιόµορφων αποφάσεων: Η ύπαρξη και η εφαρµογή µιας στρατηγικής εξασφαλίζει την οµοιοµορφία των αποφάσεων που λαµβάνονται. Όταν υπάρχει µια ξεκάθαρη, κατανοητή και αποδεκτή από όλους στρατηγική, οι αποφάσεις που λαµβάνονται κινούνται προς την επίτευξη συγκεκριµένων στρατηγικών στόχων. Ο καθένας αντιλαµβάνεται πόσο σηµαντικό είναι αυτό σε ένα περιβάλλον ολοένα και πιο αβέβαιο, όπου η πλήρης πληροφόρηση είναι τελείως ουτοπική, όχι επειδή δεν υπάρχουν τα µέσα, αλλά επειδή οι πληροφορίες είναι πολλές και συχνά αλληλοσυγκρουόµενες. 3.Η στρατηγική συγκεντρώνει την προσπάθεια και συντονίζει δραστηριότητες: Ένας τρίτος ρόλος της στρατηγικής, ο οποίος και την καθιστά τόσο αναγκαία, είναι ότι συµβάλλει στη συγκέντρωση της προσπάθειας όλων, και προωθεί το συντονισµό δραστηριοτήτων. Χωρίς στρατηγική µια επιχείρηση δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα σύνολο ατόµων, κάθε ένα από τα οποία δρα όπως αυτό θέλει. Η πεµπτουσία όµως µιας επιχείρησης είναι η συλλογική δράση την οποία και προσπαθεί να διασφαλίσει η στρατηγική. Εάν παροµοιάζαµε τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται σε µια επιχείρηση µε ηθοποιούς που ερµηνεύουν διάφορους ρόλους σε ένα θεατρικό έργο, η στρατηγική θα ήταν το σενάριο που δίνει κατεύθυνση στη δράση όλων. 4.Η στρατηγική ορίζει την επιχείρηση και τη θέση της απέναντι στον ανταγωνισµό: Επιπροσθέτως, η στρατηγική είναι αναγκαία γιατί ορίζει τον οργανισµό, και είναι κατά κάποιον τρόπο η προσωπικότητά του. Η στρατηγική µιας εταιρείας είναι αυτή που ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 10

11 επιτρέπει στα άτοµα που βρίσκονται εκτός αυτής να σχηµατίσουν µια άποψη γι αυτή. Μια ξεκάθαρη στρατηγική πρέπει ακόµα να µπορεί να απαντάει στο βασικό ερώτηµα, σε τι είδους επιχειρηµατικές δραστηριότητες έχουµε παρουσία (what businesses are we in?) και να τοποθετεί έτσι την επιχείρηση απέναντι στους ανταγωνιστές της. 5.Η στρατηγική µειώνει την αβεβαιότητα: Ίσως ο πιο σηµαντικός λόγος για τον οποίο η στρατηγική είναι σηµαντική, είναι ότι λειτουργεί ως µια γενική κατευθυντήρια αρχή, που µειώνει την αβεβαιότητα του περιβάλλοντος. Μέσα από το πρίσµα µιας ξεκάθαρης στρατηγικής είναι πιο εύκολο να ξεχωρίσεις µια ευκαιρία και µια απειλή για την επιχείρηση. Χωρίς στρατηγική, το ίδιο ερέθισµα µπορεί να εκλαµβάνεται από κάποιους ως ευκαιρία και από άλλους ως απειλή 6.Τέλος η στρατηγική µπορεί να προσδώσει ένα διατηρήσιµο ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα: Ο τελικός στόχος κάθε επιχείρησης είναι να αποκτήσει ένα διατηρήσιµο ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα έναντι των άλλων επιχειρήσεων. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα είναι όµως, συνήθως, αποτέλεσµα πλήρους κατανόησης του εξωτερικού και εσωτερικού περιβάλλοντος. 1.4 οµή της συγκεκριµένης εργασίας Η συγκεκριµένη πτυχιακή εργασία είναι χωρισµένη σε επτά (7) κεφάλαια καθένα από τα οποία είναι χωρισµένα σε µικρότερες υπό ενότητες. Στο πρώτο κεφάλαιο περιλαµβάνει την εισαγωγή της εργασίας µιλώντας για το σκοπό της. Στην υπό ενότητα 1.1 δίδεται απάντηση στην ερώτηση ποιο είναι το συγκεκριµένο πρόβληµα που διερευνάται. Στην υπό ενότητα 1.2, εξηγούνται τα κίνητρα του συγγραφέα για την επιλογή του συγκεκριµένου θέµατος ως αντικειµένου έρευνας, καθώς και ο σκοπός και οι στόχοι της έρευνας. Στην υποενότητα 1.3, αναλύονται η συνεισφορά και οι περιορισµοί της έρευνας, ενώ στην τελευταία υπό ενότητα παρέχεται η περιγραφή της δοµής της εργασίας. Το δεύτερο κεφάλαιο αναλύει την έννοια και τη σηµασία της στρατηγικής στις σηµερινές επιχειρήσεις καθώς και τα στάδια της. Το τρίτο κεφάλαιο περιλαµβάνει τη βιβλιογραφική ανασκόπηση και παρουσιάζεται θεωρητικά το περιβάλλον (εξωτερικό και εσωτερικό) µιας επιχείρησης. Το τέταρτο κεφάλαιο της εργασίας αναφέρεται στη µεθοδολογία. Στο κεφάλαιο αυτό παρουσιάζεται το πρακτικό κοµµάτι της στρατηγικής ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 11

12 ανάλυσης. Η εταιρεία η οποία αναλύεται είναι η FOODLINK Α.Ε. Logistics Services. Αρχικά αναλύεται το εσωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης, χρησιµοποιώντας την θεωρία των πόρων, την VRIO ανάλυση, την S.W.O.T ανάλυση, καθώς και τη µήτρα TOWS Matrix. Στη συνέχεια γίνεται ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος χρησιµοποιώντας την PEST analysis και την ανάλυση PORTER. Καθώς επίσης και η ανάπτυξη ερωτηµατολογίου. Στη συνέχεια στο πέµπτο κεφάλαιο αναλύεται η περίπτωση της FOODLINK Α.Ε. Logistics Services. Χωρισµένο επίσης σε υποενότητες δίνονται γενικές πληροφορίες για την επιχείρηση. Στο έκτο κεφάλαιο αναλύεται το εξωτερικό και εσωτερικό περιβάλλον της εταιρείας µέσω των παραπάνω αναλύσεων. Τέλος στο κεφάλαιο επτά ακολουθεί η στρατηγική ανάλυση TOWS Matrix µέσα από την οποία προκύπτουν κάποιες προτάσεις στρατηγικής για την εταιρεία FOODLINK Α.Ε. Logistics Services. Ακολουθούν τα συµπεράσµατα, η βιβλιογραφία και το παράρτηµα µε τον οδηγό συνέντευξη. ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 12

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2:ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΝΝΟΙΕΣ & ΟΡΙΣΜΟΙ 2.1 Τι είναι η Στρατηγική Κατά πολλούς στρατηγική είναι προσαρµογή στο εξωτερικό περιβάλλον, για άλλους είναι η δηµιουργία ικανοτήτων µε βάση τις οποίες η επιχείρηση µπορεί να επιτύχει ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα στην αγορά της. Στη διεθνή βιβλιογραφία δεν φαίνεται να υπάρχει οµοφωνία ως προς το πώς ορίζεται η στρατηγική. Τα κύρια χαρακτηριστικά µιας στρατηγικής είναι : 1. Η προσαρµογή σε ένα µεταβαλλόµενο περιβάλλον 2. Η δηµιουργία ανταγωνιστικών πλεονεκτηµάτων µέσω της διάταξης των πόρων 3. Ο καθορισµός του εύρους δραστηριοτήτων αλλά και της κατεύθυνσης της επιχείρησης µακροπρόθεσµα. 4. Η ανταπόκριση στις ανάγκες των αγορών και η ικανοποίηση των προσδοκιών των ενδιαφερόµενων µερών. Η στρατηγική έχει να κάνει µε την «ταύτιση» των δραστηριοτήτων της επιχείρησης στο περιβάλλον στο όποιο λειτούργει. καθώς επίσης και µε τις ικανότητες και τα µέσα που διαθέτει. Κάθε Επιχείρηση θα πρέπει να µελετά της συνθήκες του εξωτερικού και του εσωτερικού περιβάλλοντος. Οι στρατηγικές της επιχείρησης επηρεάζονται όχι µόνο από τις διάφορες δυνάµεις του εξωτερικού περιβάλλοντος και από την διαθεσιµότητα πόρων,αλλά και από τις αξίες και προσδοκίες όλων αυτών που έχουν στα χέρια τους δύναµη (Power) -µέσα και γύρω από την επιχείρηση. Johnson G., K. Scholes and R. Whittington, 2008 Η στρατηγική ανάλυση αποσκοπεί στο να δηµιουργηθεί µία άποψη για τους βασικούς παράγοντες που έχουν επιπτώσεις στις παρούσες και στις µελλοντικές επιδόσεις της εταιρείας. Αν η ανάλυση της στρατηγικής πραγµατοποιείται µε ορθό τρόπο, τότε κάτι τέτοιο θα βοηθήσει στην επιλογή της σωστή στρατηγικής. Παρακάτω θα εξεταστούν ορισµένοι βασικοί παράγοντες. 1.To Περιβάλλον: Η επιχείρησή βρίσκεται αντιµέτωπη µε αλλαγές στο περιβάλλον και η σαφής κατανόηση των επιπτώσεών τους έχει µεγάλη σηµασία για τη διαµόρφωση του στρατηγικού σχεδίου. Αυτές οι εξωτερικές επιπτώσεις ονοµάζονται απειλές και ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 13

14 αδυναµίες και αποτελούν µέρος της ανάλυσης SWOT που θα παρουσιαστεί σε επόµενη ενότητα. 2.Οι επιχειρησιακοί σας πόροι: Πρόκειται για εσωτερικές επιρροές. Αυτή η στρατηγική ικανότητα της επιχείρησής θεωρείται ως πλεονέκτηµα και αδυναµία, και επίσης αποτελεί µέρος της ανάλυσης SWOT (που θα συζητηθεί στην ενότητα III). 3.Οι προσδοκίες των διαφόρων ενδιαφεροµένων µερών. Η ανάπτυξη της επιχείρησής εξαρτάται και από τις προσδοκίες των φορέων της επιχείρησής, καθώς οι πεποιθήσεις και οι αξιώσεις τους συνιστούν την κουλτούρα της. Ως εκ τούτου, πολλές επιρροές προέρχονται από τους εργαζοµένους και το µέγεθος του αντίκτυπου τους στην στρατηγική εξαρτάται από τη δυναµική που η κάθε οµάδα διαθέτει. Η ορθή στρατηγική διαχείριση είναι ένα θέµα µεγάλης σηµασίας για την επιχείρησή. Η Επιλογή Στρατηγικής απορρέει από την Στρατηγική Ανάλυση. Ως στρατηγική επιλογή ορίζεται η επιλογή της καλύτερης δυνατής πορείας δράσης µε βάση την αξιολόγηση των διαθέσιµων στρατηγικών επιλογών. Μόλις πραγµατοποιηθεί µια στρατηγική επιλογή, είναι δυνατό να προχωρήσουµε στο στάδιο της εφαρµογής της στρατηγικής. Η εφαρµογή της στρατηγικής αποτελεί το τελευταίο βήµα και ορίζεται ως ο τρόπος µε τον οποίο θα µετατρέπεται η στρατηγική σε δράσεις Τα στάδια της Στρατηγικής Σύµφωνα µε το ορθολογικό µοντέλο στρατηγικού µάνατζµεντ (Παπαδάκης, 2007),πέντε είναι τα διακριτά στάδια της στρατηγικής: 1. Ανάλυση εξωτερικού περιβάλλοντος 2. Ανάλυση εσωτερικού περιβάλλοντος 3. ιαµόρφωση στρατηγικής 4. Υλοποίηση 5. Αξιολόγηση και Έλεγχος Με βάση το µοντέλο που παρουσιάζεται στο παρακάτω σχήµα 2.1. αλλά και τους ορισµούς που στην αρχή παρουσιάσαµε, θεωρείται ότι η στρατηγική είναι το αποτέλεσµα µιας διαδικασίας ορθολογικού προγραµµατισµού κατά την οποία γίνονται ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 14

15 προσπάθειες καλύτερης «τοποθέτησης» (positioning) της επιχείρησης σε σχέση µε το περιβάλλον και διατήρησης της θέσης αυτής όσο το δυνατόν πιο αποτελεσµατικά. ηλαδή, η επιχείρηση λαµβάνει υπόψη τις συνθήκες που επικρατούν στο εξωτερικό και εσωτερικό της περιβάλλον πριν καθορίσει την αποστολή της, τους αντικειµενικούς της στόχους, τις στρατηγικές της επιλογές αλλά και τον τρόπο υλοποίησης και αξιολόγησης αυτών. Η άποψη αυτή προϋποθέτει σταθερότητα και προβλεψιµότητα του περιβάλλοντος και γενική αποδοχή των οραµάτων και λοιπών στόχων από όλους τους δρώντες µέσα στην επιχείρηση. Σχήµα 2: Μοντέλο Στρατηγικής ιοικητικής ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 15

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 3.1. Στρατηγικό Μάνατζµεντ (Στρατηγική ιοίκηση)- Εισαγωγικές Έννοιες Το στρατηγικό µάνατζµεντ (strategic management), αναφέρεται σε ένα γενικότερο πλαίσιο αρχών και µεθόδων που προσδιορίζουν τη διαδικασία λήψης στρατηγικών αποφάσεων, βρίσκεται το τελευταίο διάστηµα έντονα στο προσκήνιο της ακαδηµαϊκής κοινότητας και των επιχειρήσεων. (Θερίου, 2005) Ο τρόπος µε τον οποίο λαµβάνονται, υλοποιούνται και αξιολογούνται οι στρατηγικές αποφάσεις της διοίκησης µιας επιχείρησης, οι οποίες στο σύνολο τους οριοθετούνται από όλα τα ηγετικά στελέχη, τα οποία δραστηριοποιούνται σε διάφορα ιεραρχικά επίπεδα στην επιχείρηση, και οι αποφάσεις τους αυτές είναι καθοριστικής σηµασίας για την πορεία της ίδιας της επιχείρησης. Στην ουσία το στρατηγικό µάνατζµεντ βοηθάει την διοίκηση να αποσαφηνίσει την ασαφή κατάσταση που επικρατεί στο εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης, έτσι ώστε να διευκολύνει την υλοποίηση των στόχων της. (Ansoff 1979, Hofer & Schendel, 1978) Στο επίκεντρο του στρατηγικού µάνατζµεντ βρίσκεται η διαµάχη µεταξύ των απαιτήσεων του παρόντος και του µέλλοντος. Αυτό συµβαίνει γιατί κατά την διάρκεια του χρόνου οι επιχειρήσεις χρειάζεται να αναπροσαρµόσουν τη στρατηγική τους µέσα από ένα υπάρχον σύνολο δεσµεύσεων και περιορισµών, έτσι ώστε να µπορέσουν να ανταποκριθούν στις επιδόσεις της επιχείρησης ως προς το προβλεπόµενο µέλλον αλλά και ως απάντηση των επιδόσεων της ως προς το παρελθόν (Huff, Huff and Thomas, 1994). 3.2 Τα στάδια του Στρατηγικού Μάνατζµεντ Το στρατηγικό µάνατζµεντ αποτελείται από τρία βήµατα, τα οποία είναι πολύ σηµαντικά για την υλοποίηση της στρατηγικής που έχει επιλέξει η διοίκηση της επιχείρησης και τα οποία είναι αλληλένδετα µεταξύ τους, µιας και το ένα στάδιο προϋποθέτει την ύπαρξη του άλλου. Τα στάδια αυτά είναι τα ακόλουθα: α) της Στρατηγικής ανάλυσης, β) της Επιλογής στρατηγικής και γ) της Εφαρµογής της στρατηγικής. ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 16

17 Στρατηγική ανάλυση Η στρατηγική ανάλυση αποσκοπεί στο να δηµιουργηθεί µία άποψη για τους βασικούς παράγοντες που έχουν επιπτώσεις στις παρούσες και στις µελλοντικές επιδόσεις της εταιρείας. Αν η ανάλυση της στρατηγικής πραγµατοποιείται µε ορθό τρόπο, τότε κάτι τέτοιο θα βοηθήσει στην επιλογή της σωστή στρατηγικής. Παρακάτω θα εξεταστούν ορισµένοι βασικοί παράγοντες. 1. To Περιβάλλον: Η επιχείρηση βρίσκεται αντιµέτωπη µε αλλαγές στο περιβάλλον και η σαφής κατανόηση των επιπτώσεών τους έχει µεγάλη σηµασία για τη διαµόρφωση του στρατηγικού σχεδίου. Αυτές οι εξωτερικές επιπτώσεις ονοµάζονται απειλές και αδυναµίες και αποτελούν µέρος της ανάλυσης SWOT που θα παρουσιαστεί σε επόµενη ενότητα. 2. Οι επιχειρησιακοί πόροι: Πρόκειται για εσωτερικές επιρροές. Αυτή η στρατηγική ικανότητα της επιχείρησής θεωρείται ως πλεονέκτηµα και αδυναµία, και επίσης αποτελεί µέρος της ανάλυσης SWOT (που θα συζητηθεί στην ενότητα III). 3. Οι προσδοκίες των διαφόρων ενδιαφεροµένων µερών :Η ανάπτυξη της επιχείρησής εξαρτάται και από τις προσδοκίες των φορέων της επιχείρησής, καθώς οι πεποιθήσεις και οι αξιώσεις τους συνιστούν την κουλτούρα της. Ως εκ τούτου, πολλές επιρροές προέρχονται από τους εργαζοµένους και το µέγεθος του αντίκτυπου τους στην στρατηγική εξαρτάται από τη δυναµική που η κάθε οµάδα διαθέτει. 4. Η κουλτούρα: Αναφέρεται στα πιστεύω των στελεχών µιας επιχείρησης, για το πώς δηλαδή αυτά αντιλαµβάνονται τα πράγµατα και για το πώς οι πεποιθήσεις τους αυτές µπορούν να επηρεάσουν τις στρατηγικές τους επιλογές. Επιλογή στρατηγικής Η ορθή στρατηγική διαχείριση είναι ένα θέµα µεγάλης σηµασίας για την επιχείρησή. Η Επιλογή Στρατηγικής απορρέει από την Στρατηγική Ανάλυση. Ως στρατηγική επιλογή ορίζεται η επιλογή της καλύτερης δυνατής πορείας δράσης µε βάση την αξιολόγηση των διαθέσιµων στρατηγικών επιλογών. 1. Η δηµιουργία στρατηγικών επιλογών: Αποτελεί την πρώτη φάση για την επιλογή της στρατηγικής και αφορά τους στόχους οι οποίοι τίθενται και την στρατηγική ή τις στρατηγικές οι οποίες προτάσσονται να ακολουθήσει η επιχείρηση για την επίτευξη των στόχων της. ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 17

18 2. Αξιολόγηση των στρατηγικών προτάσεων: Μετά τις προτάσεις των στρατηγικών επιλογών ακολουθεί η αξιολόγηση αυτών, δηλαδή τα υπέρ και τα κατά των στρατηγικών αυτών και κατά πόσο αυτές θα συµβάλλουν στο επιθυµητό αποτέλεσµα το οποίο επιδιώκουν οι διοικούντες. Ένα µέτρο αξιολόγησης µιας στρατηγικής είναι η καταλληλότητα της στις νέες συνθήκες οι οποίες διαµορφώνονται στο εσωτερικό και στο εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης. Άλλο µέτρο αξιολόγησης αποτελεί η δυνατότητα εκµετάλλευσης κατά τον καλύτερο τρόπο των ευκαιριών που παρουσιάζονται στο εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης. Τέλος, ένα άλλο εξίσου σηµαντικό στοιχείο για την αξιολόγηση της στρατηγικής αποτελεί η δυνατότητα πραγµατοποίηση της από την επιχείρηση. Η επιλογή µπορεί να αφορά περισσότερες από µια στρατηγικές ανάλογα µε τους στόχους της επιχείρησης. Η στρατηγική αυτή ή οι στρατηγικές θα αποτελέσουν τη βάση για να πορευτεί η οικονοµική µονάδα για την επίτευξη των στόχων της. Μόλις πραγµατοποιηθεί µια στρατηγική επιλογή, είναι δυνατό να προχωρήσουµε στο στάδιο της εφαρµογής της στρατηγικής Εφαρµογή της στρατηγικής Η εφαρµογή της στρατηγικής αποτελεί το τελευταίο βήµα και ορίζεται ως ο τρόπος µε τον οποίο θα µετατρέψετε τη στρατηγική σας σε δράσεις. Η εφαρµογή της στρατηγικής απαιτεί προσεκτικό σχεδιασµό και την ορθή χρησιµοποίηση των επιχειρησιακών σας πόρων, την προσεκτική διαχείριση των πιθανών αλλαγών στην δοµή της επιχείρησής σας και την αποτελεσµατική διαχείριση των αλλαγών. Η εφαρµογή της στρατηγικής σας µπορεί να πραγµατοποιηθεί σε διάφορα στάδια. 1. Σχεδιασµός των συντελεστών παραγωγής: ηλαδή ποιοι συντελεστές παραγωγής είναι απαραίτητοι για την στρατηγική που έχει επιλεγεί. Σε περίπτωση που έχουµε επάρκεια συντελεστών, θα πρέπει να αποφασιστεί ποιοι θα χρησιµοποιηθούν στην παραγωγική διαδικασία, ενώ σε περίπτωση ανεπάρκειας, θα πρέπει να αναζητηθούν τρόποι απόκτησης τους. 1. Πιθανές αλλαγές στην οργανωτική δοµή της επιχείρησης: ηλαδή τις πιθανές αλλαγές οι οποίες πρέπει να γίνουν στο οργανόγραµµα της επιχείρησης µε βάση τη στρατηγική, όπως για παράδειγµα συγχωνεύσεις τµηµάτων, µετακινήσεις προσωπικού κλπ. 2. Προσαρµογή των υπαρχόντων συστηµάτων διοίκησης: Όπως δηλώνει και ο τίτλος, σχετίζεται µε την προσαρµογή των συστηµάτων διοίκησης της ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 18

19 παραγωγικής διαδικασίας, του ελέγχου του προσωπικού, των πληροφοριακών συστηµάτων της επιχείρησης και του συστήµατος ελέγχου της αποδοτικότητας του προσωπικού. 3. Επιβολή στρατηγικής αλλαγής: Αναφέρεται στην αναδυόµενη στρατηγική η οποία µπορεί να προκύψει κατά την διάρκεια της εφαρµογής της ήδη υπάρχουσας στρατηγικής και η οποία θα πρέπει να υιοθετηθεί προκειµένου να µην υπάρξει απόκλιση από τον στόχο. Αυτό βέβαια σηµαίνει ότι τα στελέχη της επιχείρησης θα πρέπει να βρουν τους µηχανισµούς που χρειάζονται για την επιβολή µιας νέας στρατηγικής. Στο διάγραµµα που ακολουθεί απεικονίζονται τα στάδια του στρατηγικού µάνατζµέντ τα οποία αναλύσαµε διεξοδικά παραπάνω: Σχήµα 3: Μοντέλο διαδικασίας του στρατηγικού µάνατζµεντ 3.3. Ανάλυση του Εσωτερικού & του Εξωτερικού Περιβάλλοντος Η ανάλυση του περιβάλλοντος αναφέρεται στην διαδικασία της παρακολούθησης, αξιολόγησης και διάθεσης πληροφοριών από το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον, ώστε να προτείνει την επιλογή της κατάλληλης στρατηγικής κατεύθυνσης, για την απόκτηση στρατηγικού πλεονεκτήµατος έναντι των ανταγωνιστών του κλάδου. Η διαδικασία αυτή είναι ζωτικής σηµασίας για κάθε οργανισµός ο οποίος ενδιαφέρεται να διατηρήσει τη θέση του στην αγορά, δεδοµένου του µεταβαλλόµενου περιβάλλοντος της σύγχρονης κοινωνίας, το οποίο από τη µια πλευρά δηµιουργεί νέες ευκαιρίες, ενώ από την άλλη την ίδια στιγµή µπορεί να καταστρέφει κάποιες άλλες. ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 19

20 Εποµένως κάθε επιχείρηση έχει να επιλέξει ανάµεσα σε: µια στρατηγική εναρµονισµένη µε το σύγχρονο περιβάλλον, η οποία θα της εξασφαλίσει µια επιτυχηµένη διαχρονικά πορεία ή διαφορετικά θα οδηγηθεί σε δυσχερή θέση, αναγκαζόµενη να οδηγηθεί ακόµη και σε παύση εργασιών, άσχετα µε το µερίδιο που κατείχε µέχρι πρότινος στην αγορά. Αυτό σηµαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχει στρατηγική εναρµόνιση ανάµεσα σε αυτό που θέλει το περιβάλλον και σ αυτό που µπορεί η επιχείρηση να προσφέρει καθώς επίσης ανάµεσα και σ αυτό που θέλει η επιχείρηση και µπορεί να προσφέρει το περιβάλλον. Ι. Ανάλυση στρατηγικών ικανοτήτων που µπορεί να αναπτύξει µια επιχείρηση στο εσωτερικό περιβάλλον: Η θεωρία των πόρων και των ικανοτήτων Με την θεωρία των πόρων και των ικανοτήτων µια επιχείρηση µπορεί να οδηγηθεί στην αναγνώριση των δεξιοτήτων της, της δίνεται η δυνατότητα να υποστηρίξει της στρατηγικές της όπως επίσης µπορεί να κατανοήσει τις στρατηγικές της ικανότητες. Σύµφωνα µε αυτήν την θεωρία κάθε εταιρία διαθέτει πόρους οι οποίοι µάλιστα χωρίζονται σε δύο µεγάλες κατηγορίες: Φυσικοί πόροι: Αναφέρεται στην καταγραφή των πόρων της επιχείρησης, όπως για παράδειγµα στον αριθµό και την ηλιακή δοµή των µηχανηµάτων, την δυναµικότητα της παραγωγής, τις δυνατότητες της παραγωγικής διαδικασίας. Ανθρώπινοι πόροι : Αναφέρεται στον αριθµό και την ειδίκευση του προσωπικού, στην άποψη τους για την επιχείρηση καθώς και στο βαθµό προσαρµογή τους στην κουλτούρα της εταιρείας. Χρηµατοοικονοµικοί πόροι : Αφορά τις πηγές άντλησης κεφαλαίου (τράπεζες, χρηµατιστήριο), τις χρήσεις των κεφαλαίων (επενδύσεις, πληρωµή προσωπικού, αγορά πρώτων υλών, κτλ.), τη σχέση της επιχείρησης µε αυτές τις πηγές χρήµατος καθώς επίσης τον έλεγχο των χρεωστών και των πιστωτών της. Άυλοι πόροι: Αναφέρεται στην απόκτηση της φήµης και της πελατείας, στην τεχνογνωσία που έχει αποκτήσει η επιχείρηση σε διάφορους τοµείς όπως επίσης και στα διάφορα επώνυµα προϊόντα της. Οργανωτικές ικανότητες-πόροι: Αναφέρεται στις δεξιότητες οι οποίες έχουν αποκτηθεί µέσα από την καθηµερινή λειτουργία της επιχείρησης, και αφορούν τους ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ & ΘΡΑΚΗΣ 20