Α.Τ.Ε.Ι. ιαιτολογίας ιατροφολογίας Κρήτης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Α.Τ.Ε.Ι. ιαιτολογίας ιατροφολογίας Κρήτης"

Transcript

1 Α.Τ.Ε.Ι. ιαιτολογίας ιατροφολογίας Κρήτης ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: Μελέτη Παρέµβασης: «Σύγκριση του ρυθµού απώλειας βάρους ασθενών µε καρκίνο του µαστού σε σχέση µε φυσιολογικά άτοµα». ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κ. Γεώργιος Φραγκιαδάκης ΥΠΕΥ/.ΘΥΝΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Γιαννάκης Ιωάννης (Α.Μ 584) Νάτσο Ρολίνα (Α.Μ. 621) ΣΗΤΕΙΑ

2 Α.Τ.Ε.Ι. ιαιτολογίας ιατροφολογίας Κρήτης ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: Μελέτη Παρέµβασης: «Σύγκριση του ρυθµού απώλειας βάρους ασθενών µε καρκίνο του µαστού σε σχέση µε φυσιολογικά άτοµα». ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ κ. Γεώργιος Φραγκιαδάκης ΥΠΕΥ/.ΘΥΝΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Νάτσο Ρολίνα (Α.Μ. 621) Γιαννάκης Ιωάννης (Α.Μ 584) ΣΗΤΕΙΑ

3 ΠΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Σε µια εποχή που ο καρκίνος παρουσιάζει ανησυχητική αύξηση, είναι πολύ σηµαντικό να αναγνωρίζονται οι παράγοντες εκείνοι που µπορούν είτε να προωθούν τη γένεσή του είτε να είναι αποτελεσµατικοί στην πρόληψη και καταστολή του. Αναµφίβολα ο ρόλος της διατροφής είναι καθοριστικός. Είναι ήδη γνωστό και αποδεκτό ότι ορισµένες τροφές βοηθούν στην εκδήλωση του καρκίνου ενώ άλλες έχουν προστατευτική δράση εναντίον του καρκίνου. Σύµφωνα µε διεθνή δεδοµένα σχεδόν 1 στους 3 καρκίνους θα µπορούσε να προληφθεί δια µέσου µιας υγιεινούς διατροφής. Ο µεγαλύτερος αριθµός των καρκίνων µπορεί να προληφθεί. Και σκεφτείτε ότι ο σηµαντικότερος παράγοντας, για το βαρυσήµαντο αυτό γεγονός, δεν είναι µια εντυπωσιακή ή εκπληκτική ιατρική ανακάλυψη ούτε ένα νέο επαναστατικό φάρµακο. Ο καθοριστικός παράγοντας για µια τέτοια πολυπόθητη πρόοδο, όπως η πρόληψη του µεγαλύτερου αριθµού των καρκίνων, είναι οι δικές µας προσωπικές πράξεις και ο δικός µας τρόπος ζωής. Οι ειδικοί µας λέγουν, ότι το 30% έως 40% των καρκίνων έχουν άµεση µε τις διατροφικές µας συνήθειες, το βάρος µας (που τελικά έχουµε σχεδόν όλοι καταφέρει να γίνουµε υπέρβαροι) και την σωµατική µας δραστηριότητα. Έχει υπολογιστεί ότι 60% έως 70% των καρκίνων µπορούν να προληφθούν εάν επιτέλους αποφασίσουµε να έχουµε µια υγιεινή διατροφή, να εξασκούµαστε συστηµατικά, να έχουµε ένα κανονικό βάρος για το σώµα µας και να σταµατήσουµε να καπνίζουµε (National Cancer Institute). Στην προσπάθεια γυναικών µε καρκίνο του µαστού να αποκτήσουν το ιδανικό σωµατικό βάρος, σχεδιάσαµε µία µελέτη ασθενών-µαρτύρων (case-cntrol study), που έλαβε µέρος στο Κέντρο Μαστού του µαιευτηρίου ΙΑΣΩ (Β ΜΕΡΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ), ώστε να διαπιστώσουµε το ρυθµό απώλειας σωµατικού βάρους των ασθενών σε σχέση µε τα φυσιολογικά άτοµα. Για την ολοκλήρωση της µελέτης αυτής, ευχαριστίες ανήκουν στα µέλη του Κέντρου ιατροφικής Υποστήριξης του µαιευτηρίου ΙΑΣΩ, µε προϊσταµένη την κα Σκουρολιάκου Μαρία και κλινική διαιτολόγο την κα Κωστάρα Χριστίνα, καθώς και την Mcs, Phd ιαιτολόγο κα Σταθοπούλου Μαρία για την πολύτιµη συµβολή της. Περισσότερους από όλους, θερµές ευχαριστίες ανήκουν σε όλες τις συµµετέχουσες για την ακούσια συµβολή τους στην διεξαγωγή της συγκερκιµένης µελέτης. 3

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Εισαγωγή...7 Α ΜΕΡΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Το φαινόµενο του καρκίνου του µαστού σε παγκόσµιο επίπεδο Ο καρκίνος του µαστού στην Ελλάδα Προγνωστικοί ανθρωποµετρικοί παράγοντες του Καρκίνου του Μαστού Ανθρωποµετρικοί Παράγοντες Ύψος Βάρος-Σύσταση είκτης µάζας σώµατος ( ΜΣ) Λόγος της περιµέτρου µέσης προς ισχίο (WHR) Μέγεθος γέννησης Βάρους γέννησης Το µήκος γέννησης των νεογνών και το µήκος περιµέτρου του κρανίου τους Καρκίνος του µαστού και Αφρικανές Γυναίκες της Αµερικής Ηλικία Παράγοντες που επηρεάζουν τον Καρκίνο του Μαστού Θετικό ισοζύγιο και µειωµένη φυσική δραστηριότητα ιαιτητικό λίπος Αλκοόλ Κληρονοµικός καρκίνος Κάπνισµα Συναισθηµατική πίεση Ιονίζουσα ακτινοβολία Γεωγραφικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες Αναπαραγωγικοί παράγοντες Κύηση και θηλασµός Έµµηνος ρύση Εξωγενής λήξη ορµονών Αντισυλληπτικά χάπια... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ανατοµία του Μαστού Καλοήθεις Παθήσεις του Μαστού Ινοκυστικες αλλοιώσεις του Μαστού Φλεγµονώδεις αλλοιώσεις του Μαστού Καλοήθεις νεοπλάσµατα του Μαστού Γαλακοφορεκτασια Κακοήθεις όγκοι του Μαστού Κλινικά Στάδια του Καρκίνου του µαστού Εξέταση συµπτωµατικών γυναικών (screening Έγκαιρη ιάγνωση) Θεραπεία του καρκίνου του Μαστού Χειρουργική Θεραπεία Ακτινική Θεραπεία Συστηµατική Θεραπεία Ορµονοθεραπεία Χηµειοθεραπεία Φάρµακα που εµπλέκονται στη χηµειοθεραπεία του καρκίνου του µαστού Ταµοξιφαινη... 4

5 2.5.2 Ραλοξιφαινη Σισπλατινη... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Καρκίνος του µαστού και σύσταση σώµατος Θνησιµότητα και ΒΙΑ Σύσταση σώµατος Παχυσαρκία και καρκίνος του µαστού Τρόπος ζωής... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Τροφές και πρόληψη του καρκίνου του µαστού Φυτοοιστρογόνα Φλαβονοειδη Σόγια Λιγνάνες Βιταµίνες και ιχνοστοιχεία Βιταµίνες Α,C,Ε και Β Βιταµίνη D και Ασβέστιο Φυλλικό οξύ ( Β9 ) Σελήνιο Υδατάνθρακες και ίνες Πράσινο τσάι ιατροφή και καρκίνος του µαστού σε διαφορετικά στάδια... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ο ρόλος των οιστρογόνων Η δράση των οιστρογόνων Υπερβολική ποσότητα Οιστρογόνων Ισχυρά Οιστρογόνα Χηµικά Οιστρογόνα Βλαβερά Οιστρογόνα Ανακυκλωµένα Οιστρογόνα Ελευθέρα οιστρογόνα <<Αντι-οιστρογόνα>> Παρατεταµένη Έκθεση σε Οιστρογόνα... ΚΕΦΑΛΑΙΟ Μελετες µε οµαδα Ελεγχου (case-control study)... Β ΜΕΡΟΣ - Πειραµατικό 1. Βιβλιογραφική Ανασκόπηση Σκοπός Μελέτης Υλικά και Μέθοδοι είγµα ιατροφική Αξιολόγηση ιατροφικό και Κοινωνικό Ιστορικό Ιατρικό Ιστορικό και Ιστορικό Φαρµάκων Ανθρωποµετρία και Σύσταση Σώµατος είκτης Μάζας Σώµατος Περιφέρεια Μέσης (Μεζούρα) Σύσταση Σώµατος Ενηµερωτικά Έντυπα ιατροφικό Πρόγραµµα για Απώλεια Βάρους Σχεδιασµός Μελέτης... 5

6 4.1 Χαρακτηριστικά είγµατος Αποτελέσµατα Συζήτηση... ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Β ΜΕΡΟΥΣ... ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Α ΜΕΡΟΥΣ... ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Β ΜΕΡΟΥΣ... 6

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο καρκίνος του µαστού αποτελεί το περισσότερο από το ένα τρίτο των περιπτώσεων καρκίνου στις γυναίκες. Η έγκαιρη ανίχνευση και οι βελτιωµένες θεραπείες έχουν οδηγήσει σε αυξηµένο αριθµό γυναικών που έχουν ολοκληρώσει τις απαιτούµενες θεραπείες, αλλά που παραµένουν σε κίνδυνο για την επανεµφάνιση καρκίνου του µαστού ή τον πρόωρο θάνατο. Οι επιδηµιολογικές µελέτες έχουν συνδέσει τη σύνθεση της διατροφής µε την πρόγνωση, και πολλές γυναίκες προσπαθούν να τροποποιήσουν την διατροφή τους και να βελτιώσουν τη θρεπτική τους κατάσταση µετά από τη διάγνωση. Η υπόθεση ότι οι διαιτητικοί παράγοντες µπορούν να µειώσουν τον κίνδυνο επανεµφάνισης καρκίνου και την αύξηση της επιβίωσης σε αυτόν τον πληθυσµό είναι αυτήν την περίοδο κάτω από µελέτη σε δύο µεγάλες τυχαίες κλινικές δοκιµές. Τις α) Women's Intervention Nutrition Study WINS (επέµβαση στη διατροφή των γυναικών) και β) Women's Healthy Eating and Living Study WHEL. Η µελέτη WHEL εξετάζει την επίδραση διατροφής υψηλής σε λαχανικά, φρούτα και φυτικές ίνες και χαµηλή σε λίπος, στην υγιή επιβίωση γυναικών µε πρόωρο στάδιο καρκίνο του µαστού. Οι υποτιθέµενοι µηχανισµοί περιλαµβάνουν την επίδραση της τροποποίησης διατροφής στις γεννητικές ορµόνες, τα ρετινοειδή (παρόµοια δραστηριότητα µε τα καροτενοειδή), και άλλα προστατευτικά αποτελέσµατα από την βιολογική δράση διαιτητικών συστατικών. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Το φαινόµενο του καρκίνου του µαστού σε παγκόσµιο επίπεδο Ο καρκίνος του µαστού σε παγκόσµιο επίπεδο φαίνεται να είναι µια από τις πιο συχνές κακοήθεις παθήσεις στο γυναικείο πληθυσµό. Παρατηρείται µια σηµαντική αύξηση των κρουσµάτων κάθε χρόνο και είναι ο τρίτος σε συχνότητα καρκίνος και σε παγκόσµια κλίµακα το ποσοστό θανάτων από καρκίνο του µαστού είναι περίπου 60%. Σε πρόσφατες αναλύσεις που έκανε η Αµερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία υπολόγισε ότι ο καρκίνος του µαστού θα αποτελέσει το 29% όλων των νέων κακοηθών νεοπλασιών και το 16% των θανάτων από καρκίνο στις γυναίκες. Η ετήσια επίπτωση του καρκίνου του µαστού στις ΗΠΑ αυξάνεται µε πολύ γρήγορο ρυθµό µε την πάροδο της ηλικίας. Όσο αφορά τον καρκίνο του µαστού στους άνδρες είναι σπάνιος συγκριτικά µε στις γυναίκες, αυτό συµβαίνει διότι η µαστική µάζα είναι µικρότερη σε αυτούς µε αποτέλεσµα να γίνεται πιο εύκολα η διάγνωση του. Ο καρκίνος του µαστού είναι περίπου 100 φορές συχνότερος στις γυναίκες σε σχέση µε τους άνδρες και προσβάλλει περισσότερο γυναίκες ανώτερων οικονοµικών τάξεων. Το 2000 εµφανίστηκαν περίπου νεοδιαγνωσθείσες περιπτώσεις παγκοσµίως. Γενικά, ο καρκίνος του µαστού ευθύνεται για το ένα πέµπτο των περιπτώσεων καρκίνου στις γυναίκες.(1) Ο καρκίνος του µαστού αποτελεί πραγµατική µάστιγα και για τις αναπτυγµένες χώρες της ύσης. Κάθε χρόνο Ευρωπαίες γυναίκες προσβάλλονται από τον καρκίνο του µαστού. ηλαδή 1 στις 11 Ευρωπαίες θα αναπτύξουν καρκίνο του µαστού κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ο καρκίνος του µαστού ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους στην Ελλάδα µετά τον καρκίνο του πνεύµονα, γι αυτό και η εξέταση του µαστού µετά την ηλικία των 40 χρόνων πρέπει να γίνει σκοπός των γυναικών που θέλουν να προλάβουν τη νόσο. Είναι πλέον αποδεδειγµένο πως, εάν ο όγκος εντοπιστεί στο πρώτο στάδιο και το µέγεθός του δεν ξεπερνά σε διάµετρο του ενός εκατοστού, τότε έχουν 90% πιθανότητες να ζήσουν περισσότερο από µία εικοσαετία. Σύµφωνα µε τα επιδηµιολογικά δεδοµένα, µόλις για το 15% των περιπτώσεων καρκίνου του µαστού στην Ελλάδα επιτυγχάνεται διάγνωση στο πρώτο στάδιο, ενώ στις Ηνωµένες Πολιτείες Αµερικής το ποσοστό αυτό ξεπερνά το 50%. Πάντως, ο καρκίνος του µαστού θεωρείται ότι πλήττει λιγότερο τον ελληνικό γυναικείο πληθυσµό σε σχέση µε τους αντίστοιχους πληθυσµούς της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης. Ίδια χαµηλή συχνότητα συναντάται και στις άλλες µεσογειακές χώρες και οι ειδικοί την αποδίδουν στο οικολογικό περιβάλλον, τη διατροφή 8

9 και το µέτριο βιοτικό επίπεδο, καθώς ο καρκίνος του µαστού θεωρείται νόσος του πολιτισµού. Περίπου το 99% από όλα τα κακοήθη νεοπλάσµατα του µαστού είναι καρκινώµατα, και σχεδόν όλα τα καρκινώµατα είναι αδενοκαρκινώµατα. Ο καρκίνος του µαστού είναι ελαφρώς πιο κοινός στον αριστερό µαστό από ότι στον δεξί, ενώ η θέση του καρκινώµατος είναι ανώτερο / εξωτερικό τεταρτηµόριο - 50%, θηλή και γύρω περιοχή - 20%, ανώτερο / εσωτερικό τεταρτηµόριο - 10%, κατώτερο / εξωτερικό τεταρτηµόριο - 10% και κατώτερο / εσωτερικό τεταρτηµόριο - 10%.(2,3) Παρατηρώντας, τα ποσοστά της νόσου ανά περιοχή βλέπουµε πως υπάρχει τουλάχιστον κατά 10 φορές διακύµανση στα ποσοστά εµφάνισης καρκίνου του µαστού σε όλο τον κόσµο. Συνεπώς, καταλαβαίνουµε πως υπάρχουν βαθύτερα αίτια για την εµφάνιση καρκίνου του µαστού. Τα ποσοστά αυτά είναι υψηλά κυρίως σε οικονοµικά αναπτυγµένες χώρες (αν και ο έλεγχος µαστικής ανίχνευσης έχει επηρεάσει σηµαντικά τη διάγνωση του καρκίνου του µαστού, την καταχώριση και την θνησιµότητα). Έτσι οι µελέτες των µεταναστών που προβλέπουν ως πρώτο αδιάσειστο στοιχείο τους περιβαλλοντικούς (και όχι γενετικούς) παράγοντες ως υπεύθυνους για το µεγαλύτερο µέρος της παρατηρούµενης συχνότητα εµφάνισης καρκίνου του µαστού: συγκρίσεις καρκίνου του µαστού (χαµηλού κινδύνου), από Ασιατικούς πληθυσµούς που µετανάστευσαν προς την (υψηλού κινδύνου) ΗΠΑ και τους απογόνους τους, αποκάλυψε σηµαντικές αυξήσεις του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του µαστού µεταξύ διαδοχικών γενεών και αντίστοιχες αυξήσεις παρατηρούνται και σε πληθυσµούς από τις ευρωπαϊκές χώρες µε σχετικά χαµηλό ποσοστό (Ιταλία και Πολωνία), µετά τη µετανάστευση στην Αυστραλία, ιδιαίτερα αν η µετανάστευση έλαβε χώρα στη παιδική ηλικία (εικόνα 1).(4) 9

10 Εικόνα 1. Τα υψηλότερα ποσοστά επίπτωσης συµβαίνουν στη βόρεια και υτική Ευρώπη, Βόρεια Αµερική, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδίας, καθώς και στις νότιες χώρες της Νότιας Αµερικής, κυρίως Ουρουγουάη και την Αργεντινή. Σαφής γεωγραφικές διαφορές στον κίνδυνο είναι εµφανής στην Ευρώπη, µε αυξηµένα ποσοστά στη Βόρεια και υτική Ευρώπη, ενώ ποσοστά στις περισσότερες νότιες και ανατολικές χώρες της Ευρώπης είναι χαµηλά σε ενδιάµεσους.(4) 1.2 Ο καρκίνος του µαστού στην Ελλάδα Στη χώρα µας, τα τελευταία χρόνια, έχει αυξηθεί πάρα πολύ η συχνότητα του καρκίνου του µαστού και τείνουµε να πλησιάσουµε τη συχνότητα που υπάρχει και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Περίπου µία στις δέκα γυναίκες, κατά τη διάρκεια της ζωής της, θα αναπτύξει καρκίνο στο µαστό ή σε απόλυτους αριθµούς, έχουµε περίπου νέες περιπτώσεις καρκίνου του µαστού στην Ελλάδα ετησίως. Ο καρκίνος του µαστού, εξακολουθεί να αποτελεί τη πρώτη αιτία θανάτου γυναικών στην ηλικία µεταξύ ετών. Οι παράγοντες που σχετίζονται µε την εµφάνιση του καρκίνου του µαστού δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί, αν και πολλοί απ' αυτούς φαίνεται να σχετίζονται µε τα επίπεδα των οιστρογόνων που είναι οι βασικές γυναικείες ορµόνες. Σε µοριακό επίπεδο, η καρκινογένεση είναι αποτέλεσµα µεταλλάξεων σε ένα ή περισσότερα γονίδια. Μεταξύ άλλων, ο πιο σηµαντικός είναι η χρονική διάρκεια κατά την οποία ο µαστός της γυναίκας υφίσταται την επίδραση των οιστρογόνων, µε άλλα λόγια, όσο πιο νωρίς αρχίζει η έµµηνος ρήση στη ζωή µιας γυναίκας π.χ. στο 8-9 έτος της ηλικίας της ή όσο πιο αργά περάσει από 10

11 το στάδιο της κλιµακτηρίου/εµµηνόπαυσης (ή εµφανίσει σηµάδια εµµηνόπαυσης), στα αυξάνεται η πιθανότητα εµφάνισης της νόσου. Ένας άλλος, επίσης σηµαντικός παράγοντας, είναι η ηλικία της γυναίκας. Όσο µεγαλώνει µία γυναίκα, τόσο αυξάνεται και η πιθανότητα να πάθει καρκίνο. Ενδεικτικά, µία γυναίκα ετών, έχει σχεδόν τριπλάσια πιθανότητα από µία γυναίκα 55 ετών. Ένας επιπλέον παράγοντας, είναι οι κυήσεις σε µεγάλη ηλικία. Ξέρουµε ότι ενώ η πρώτη κύηση µίας γυναίκας σε ηλικία µικρότερη από τα 30 έτη της αποτελεί προστατευτικό παράγοντα, αντίθετα, η πρώτη κύηση σε ηλικία πάνω από τα 35 έτη, αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα. Σηµαντικός επίσης παράγοντας είναι οι διατροφικές συνήθειες και η έλλειψη σωµατικής άσκησης. Η παχυσαρκία αποτελεί γνωστό επιβαρυντικό παράγοντα για την ανάπτυξη καρκίνου του µαστού. Όσον αφορά την κληρονοµικότητα, θα πρέπει να διευκρινίσουµε ότι είναι άλλο αυτό που λέµε θετικό οικογενειακό ιστορικό, το να έχει δηλαδή µία γυναίκα συγγενή πρώτου βαθµού, παράδειγµα τη µητέρα της ή την αδελφή της, η οποία είχε καρκίνο του µαστού, κάτι που τριπλασιάζει περίπου το δικό της κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του µαστού και άλλο ο κληρονοµικός καρκίνος του µαστού. Ο οικογενειακός παράγοντας φαίνεται να παίζει ένα σηµαντικό ρόλο στην εµφάνιση του καρκίνου. ηλαδή στις γυναίκες που υπάρχει ένα ιστορικό καρκίνου, είτε στην µητέρα τους, είτε στην αδελφή της µητέρας τους, το ποσοστό να αναπτύξουν και οι ίδιες καρκίνο του µαστού είναι 8-10 φορές µεγαλύτερο από τον υπόλοιπο πληθυσµό. Επίσης εάν η µητέρα είχε εµφανίσει καρκίνο του µαστού προεµµηνοπαυσιακά, η κόρη κινδυνεύει να προσβληθεί 10 χρόνια νωρίτερα από τότε που προσβλήθηκε η µητέρα της. Η πρώιµη ανίχνευση και διάγνωση του καρκίνου του µαστού επιτυγχάνεται κυρίως µε την αυτοεξέταση των µαστών από την γυναίκα, την ψηλάφηση των µαστών από γιατρό ή άλλο επαγγελµατία υγείας και τη µαστογραφία. Η ψηλάφηση του µαστού πρέπει να γίνεται από τη γυναίκα σε µηνιαία βάση, στην 10η µέρα του κύκλου µε 1η την ηµέρα έναρξης της περιόδου. Με την ψηλάφηση µπορεί να εντοπιστούν πολύ µικροί όγκοι. Όσο πιο συχνά και σε σταθερή βάση κάνει µία γυναίκα την ψηλάφηση των µαστών της τόσο αυξάνει την πιθανότητα ανακάλυψης όγκων σε πρώιµο στάδιο Όµως σύµφωνα µε νεότερα δεδοµένα που αναφέρουν ότι µε την αυτοεξέταση εντοπίζουµε τον καρκίνο που είναι πάνω από 2 εκ., ενώ µε τη µαστογραφία περί το 1 εκ. και αρκετές φορές ανιχνεύονται ακόµη µικρότεροι καρκίνοι ή µη διηθητικοί καρκίνοι µε τη µορφή µικρο - ασβεστώσεων, στους οποίους επιτυγχάνεται πλήρης ίαση.(5) Η θνησιµότητα από τους καρκίνους που συνδέονται µε τη διατροφή παρουσιάζει διαχρονικά στην Ελλάδα τάσεις συνεχούς αύξησης. Σε ό,τι αφορά τον 11

12 καρκίνο του µαστού, η αύξηση που παρατηρήθηκε κατά την περίοδο ήταν 61,9%. Σε σύγκριση µε τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η θνησιµότητα από καρκίνο του µαστού στην Ελλάδα έχει φτάσει ήδη σε αντίστοιχα επίπεδα.(εθνικό Σχέδιο ράσης για τη ιατροφή και τις ιατροφικές ιαταραχές του υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης 2008) Επιδηµιολογία του καρκίνου του µαστού: Περίληψη παραγόντων κινδύνου Παράγοντας κινδύνου (µείζων προς Κατηγορία / αλλαγή Ισχύς σχέσης ελάσσονα κίνδυνο) Φύλο Γυναίκες προς άντρες ++++ Ηλικία Μεγαλύτερη ++++ Ύψος Μεγαλύτερο ++ Μετεµµηνοπαυσιακή παχυσαρκία Μεγαλύτερη ++ Βάρος γέννησης Μεγαλύτερο + Άτυπη υπερπλασία µαζικού αδένα Ναι προς όχι +++ Μαστογραφία υψηλού κινδύνου Υψηλής προς χαµηλής +++ (µεγάλη µάζα µαζικού αδένα) πυκνότητας κ.λπ. Ηλικία εµµηνάρχης Μικρότερη ++ Ηλικία εµµηνόπαυσης Μεγαλύτερη ++ Είδος εµµηνόπαυσης Φυσιολογική προς προκλητή ++ Ηλικία 1 ης εγκυµοσύνης Μεγαλύτερη +++ Ηλικία άλλων κυήσεων Μεγαλύτερη + Αριθµός παιδιών Μικρότερος ++ Εγκυµοσύνη Πολύ πρόσφατη προς + παλαιότερη Θηλασµός Όχι προς ναι + Εθνικότητα Καυκάσιες προς Ασιάτισσες +++ Χρήση αντισυλληπτικών δισκίων Μεγαλύτερη + Θεραπεία ορµονικής υποκατάστασης Μεγαλύτερη ++ Κατανάλωση οινοπνεύµατος Μεγαλύτερη + Φυτικά τρόφιµα και ελαιόλαδο Μειωµένη πρόσληψη + 12

13 Παράγοντας κινδύνου (µείζων προς Κατηγορία / αλλαγή Ισχύς σχέσης ελάσσονα κίνδυνο) Ιονίζουσα ακτινοβολία Μεγαλύτερη έκθεση + Φυσική δραστηριότητα Μικρότερη + Οικογενειακό ιστορικό Ναι προς όχι +++ Γονίδια Ναι προς όχι ++++ Νεόπλασµα στον άλλο µαστό Ναι προς όχι : Σχετικός κίνδυνος περί το 10 (και άνω) +++: Σχετικός κίνδυνος περί το 3 ++: Σχετικός κίνδυνος περί το 1,5 +: Μικρή αύξηση του σχετικού κινδύνου Πηγή: Με βάση στοιχεία που δίνονται σε δηµοσιεύσεις (1) 1.3 Προγνωστικοί ανθρωποµετρικοί παράγοντες του Καρκίνου του Μαστού Ανθρωποµετρικοί Παράγοντες Όλο και περισσότερες επιδηµιολογικές µελέτες µας παρουσιάζουν στοιχεία που εµπλέκουν τους ανθρωποµετρικούς παράγοντες κινδύνου στην αιτιολογία του καρκίνου του µαστού. Για τις προεµµηνοπαυσιακές γυναίκες, ο κίνδυνος εµφάνισης καρκίνου του µαστού αυξάνεται µε το αυξανόµενο ύψος, αλλά µειώνεται µε το αυξανόµενο σωµατικό βάρος και τον υψηλότερο δείκτη µάζας σώµατος, ενώ δεν υπάρχει καµία συσχέτιση µόνο µε το αυξανόµενο σωµατικό βάρος. Για τις µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες, ένας αυξανόµενος κίνδυνος καρκίνου του µαστού βρίσκεται µε τα αυξανόµενα επίπεδα όλων των ανθρωποµετρικών µεταβλητών συµπεριλαµβανοµένου του ύψους, του βάρους, του δείκτη µάζας σώµατος, της αναλογίας µέσης/περιφέρειας (WHR), της περιφέρειας µέσης και της αύξησης βάρους. Η απώλεια βάρους εµφανίζεται να µειώνει τον κίνδυνο, ιδιαίτερα όταν συµβαίνει αργότερα στη ζωή. Αρκετοί υπέθεσαν ότι βιολογικοί µηχανισµοί (ορµονικοί και µεταβολικοί µηχανισµοί) που αντιπροσωπεύουν αυτές οι σχέσεις µεταξύ του µεγέθους του σώµατος, του σχήµατος και τον κίνδυνο καρκίνου του µαστού υπάρχουν για να εξηγήσουν πώς οι ανθρωποµετρικοί παράγοντες επηρεάζουν τον κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου του µαστού. Η παχυσαρκία µπορεί να αυξήσει τα επίπεδα κυκλοφορίας των ενδογενών ορµονών, της 13

14 ινσουλίνης και του παράγοντα αύξησης της ινσουλίνης. Η γενετική προδιάθεση στην παχυσαρκία και η κατανοµή λίπους στο σώµα εµπλέκεται επίσης. Με την παχυσαρκία, υπάρχουν αυξανόµενα επίπεδα λιπώδους ιστού που µπορεί να αποθηκεύσει τις τοξίνες και µπορεί να χρησιµεύσει ως µια συνεχής πηγή καρκινογόνων ουσιών. Τα επαρκή στοιχεία υπάρχουν για να υποστηρίξουν την στρατηγική αποφυγής αύξησης του βάρους καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής ως µέσο µείωσης του µετεµµηνοπαυσιακού κινδύνου εµφάνισης καρκίνου του µαστού.(6) 1.3.2Υψος Όπως προαναφέραµε, το ύψος είναι ένας προγνωστικός δείκτης για καρκίνο του µαστού. Οι ψηλές γυναίκες φαίνεται να διατρέχουν αυξηµένο κίνδυνο καρκίνου του µαστού, ανεξάρτητα µε την έµµηνο ρύση τους. O κίνδυνος για καρκίνο του µαστού, όµως φαίνεται µεγαλύτερος στις προεµµηνοπαυσιακές γυναίκες, αν και δεν είναι σηµαντική η σχέση αυτή, κατά τα τρία τεταρτηµόρια πάνω του ύψους σε σχέση µε το χαµηλότερο. Η αύξηση του κινδύνου καρκίνου του µαστού µε την αύξηση του ύψους συµφωνία µε το σχετικό κίνδυνο (RR) που αναφέρεται σε µια µετά-ανάλυση από επτά προοπτικές µελέτες (cohort studies) και από τρείς µελέτες ασθενών µαρτύρων (cases-control studies) σε πληθυσµό της Ασίας έδειξαν αυξηµένο κίνδυνο καρκίνου του µαστού σε προεµµηνοπαυσιακές ψηλότερες γυναίκες (περίπου 160 cm). Για τις προεµµηνοπαυσιακές γυναίκες, µελέτες αναφέρουν ετερογενή αποτελέσµατα όσον αφορά το ύψος, µε σχετικό κίνδυνο (RR) µεταξύ 0,80 και 2,00 για τις γυναίκες υψηλού ύψους σε σύγκριση µε τις γυναίκες χαµηλότερου ύψους (περίπου 160 cm). Ενώ, για τις µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες, µελέτες αναφέρουν στοιχεία της θετικής σύνδεσης µεταξύ ύψους και του κινδύνου εµφάνισης καρκίνου του µαστού, µε σχετικό κίνδυνο (RR) µεταξύ 1,3 και 1,9 για ψηλότερες γυναίκες σε σύγκριση µε αυτές χαµηλότερου ύψους (περίπου 160 cm). (7) Σε δύο άλλες αναδροµικές µελέτες, που πραγµατοποιήθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στις Ηνωµένες Πολιτείες, κυρίως µεταξύ των λευκών γυναικών, παρατηρήθηκε αύξηση σχετικού κινδύνου (RR) 2-2,1 και 1,7 για αύξηση 13 cm και 18 cm, αντίστοιχα. 14

15 Πιο πρόσφατα, το δείγµα των γυναικών που εξετάστηκε στις ΗΠΑ National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES I) έδειξε ότι, οι γυναίκες που κινδυνεύουν από τον υποσιτισµό και τον κίνδυνο καρκίνου του µαστού κατά 90% περισσότερο, είναι εκείνες στο υψηλότερο τεταρτηµόριο του ύψους (µέσο ύψος, 169 cm) από ό,τι µεταξύ των γυναικών στο χαµηλότερο τεταρτηµόριο (µέσο ύψος, 153 cm) (P, για τάση = 0,03). Επίσης σε µια µελέτη που έγινε σε γυναίκες από την Ιαπωνία το ύψος της τάξης των 159 cm έδειξε έναν σηµαντικά αυξηµένο κίνδυνο από το ύψος της τάξης των 149 cm µεταξύ των προεµµηνοπαυσιακών γυναικών.(8) Σύµφωνα, µε τα λεγόµενα µιας άλλης µελέτης που προσπάθησε να εξετάσει την υπόθεση ότι τα κορίτσια που ήταν σχετικά ψηλά κατά τη διάρκεια της περιόδου πριν την εφηβεία (ενδεικτική της άφθονης διατροφής και της καλής γενικά υγείας) έχουν αυξηµένο κίνδυνο καρκίνου του µαστού. Έτσι παρατηρώντας την ανάπτυξη των κοριτσιών τα αποτελέσµατα της έρευνας αυτής έδειξαν πως δεν υπάρχει κάποια σχέση µεταξύ της εφηβικής σκελετικής ανάπτυξης και τον κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου του µαστού στην ενήλικη ζωή. Ωστόσο, οι πληροφορίες είναι περιορισµένες για την συσχέτιση αυτή µετά την έµµηνο ρύση διότι η ένταξη στην έρευνα αυτή από µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες ήταν ελάχιστη.(9) Βάρος Σύσταση Ανασκοπικές και προοπτικές µελέτες έχουν δείξει πως η αύξηση του σωµατικού βάρους των ενηλίκων, συνδέετε και µε την αύξηση του κινδύνου για εµφάνιση καρκίνο του µαστού στις ηλικιωµένες, µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες. Για παράδειγµα, στην µελέτη NHANES I (10), ένα καθαρό κέρδος των 20 kg, µεταξύ της ηλικίας 18 ετών και άνω φαίνετε να συσχετίστηκε µε αύξηση 40% του κινδύνου (RR=1,4,95% CI= 1,0 µε 2,0) σε µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες και κατά 40% µείωση του κινδύνου (RR = 0,6, 95% CI = 0,4 µε 0,9) σε προεµµηνοπαυσιακές γυναίκες, σε σχέση µε γυναίκες που δεν είχαν κάποια αλλαγή βάρους. Σε µια µελέτη που διεξήχθη στην Αµερική και περιλάµβανε γυναίκες από την Ασία, έδειξε πως η αύξηση του σωµατικού βάρους των ενηλίκων συσχετίστηκε µε αυξηµένο κίνδυνο καρκίνου του µαστού για τις γυναίκες στην δεκαετία των 40 και 50. Ωστόσο, µε περεταίρω αναλύσεις που έγιναν, φαίνετε πως καθοριστικό παράγοντα είχε η παχυσαρκία πριν από την διάγνωση του καρκίνου. Για τις γυναίκες στα 50 τους, µια πρόσφατη αύξηση βάρους πάνω από 10 pounds δηλαδή 4,5 kg συσχετίζεται µε 15

16 διπλασιασµό του κινδύνου (RR=2,3), σε σχέση µε αυτές που δεν είχαν καµία αλλαγή του βάρους (P=0,002). Ενώ, η πρόσφατη απώλεια βάρους συσχετίστηκε µε µειωµένο κίνδυνο καρκίνου του µαστού σε όλες τις ηλικιακές οµάδες (RR περίπου 0,7), σε σχέση µε αυτές που δεν είχαν καµία αλλαγή του βάρους. Η σηµασία της πρόσφατης αύξησης βάρους και της πρόσφατης παχυσαρκία σε αυτές τις γυναίκες δείχνει, ότι το υπερβολικό βάρος µπορεί να λειτουργήσει ως υποστηρικτής στο στάδιο της καρκινογένεσης του µαστού. (8) Ο δείκτης µάζας σώµατος ( ΜΣ) και το βάρος κατά την διάρκεια της ενήλικης ζωής όπως θα δούµε παρακάτω έχει αντίστροφη σχέση µε την επίπτωση του κινδύνου για καρκίνου του µαστού στις προεµµηνοπαυσιακές γυναίκες, αλλά ο ρόλος του σε νωρίτερα στάδια της ζωή τους είναι λιγότερο σαφής. Αναλύοντας, λοιπόν προοπτική µελέτη για την σχέση µεταξύ του αυξανόµενου λίπους σώµατος κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία και η συχνότητα εµφάνισης του στήθους καρκίνο σε προεµµηνοπαυσιακές γυναίκες στη Μελέτη Υγείας των Νοσοκόµων που έγινε και υπενθύµιση του σωµατικού πάχους στις ηλικίες 5, 10 και 20 ετών. Πάνω από 12 χρόνια παρακολούθησης, εντοπίστηκαν περιπτώσεις µε περιστατικό καρκίνου του µαστού. Το λίπος του σώµατος σε κάθε ηλικία είχε αντίστροφη σχέση µε την συχνότητα εµφάνισης καρκίνου του µαστού στις προεµµηνοπαυσιακές. Την πολυµεταβλητή RRS ήταν 0.48 (95%CI 0,35-0,55) και 0,57 (95% CI, ) για τις πιο υπέρβαρες σε σύγκριση µε τις πιο άπαχες κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, αντίστοιχα (P για τάση <0,0001). Η ένωση της λιπώδους µάζας στην παιδική ηλικία ήταν λίγο πιο εξασθενηµένη µετά την προσαρµογή του ΜΣ, µε πολυµεταβλητή RR του 0,52 (95% CI 0,38-0,71) για τις πιο υπέρβαρες σε σύγκριση µε αυτές που είχαν φυσιολογικό βάρος (P για την τάση = 0,001). Προσαρµογή των χαρακτηριστικών του κύκλου της εµµήνου είχαν µικρό αντίκτυπο για τη σύνδεση. Άρα, βλέπουµε πως το υψηλότερο λίπος σώµατος κατά την παιδική ηλικία και εφηβεία σχετίζεται µε µειωµένη συχνότητα εµφάνισης καρκίνου του µαστού σε προεµµηνοπαυσιακές, ανεξάρτητα από των ΜΣ κατά την ενήλικη ζωή και τα χαρακτηριστικά του κύκλου της εµµήνου ρύσης. (11,12) 16

17 1.3.4 είκτης µάζας σώµατος ( ΜΣ) Η παχυσαρκία όπως είναι γνωστό έχει συσχετισθεί µε την αυξηµένη θνησιµότητα, όπως διάφορες ασθένειες που συνδέονται µε την παχυσαρκία έτσι και ο καρκίνος είναι µια από αυτές. Σύµφωνα, µε µια µελέτη που έγινε σε 1 εκατοµµύριο γυναίκες στην Μεγάλη Βρετανία για την συσχέτιση του ΜΣ, την θνησιµότητα και τον καρκίνο, βρέθηκε πώς οι µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες που έχουν υψηλό ΜΣ έχουν αυξηµένο κίνδυνο για καρκίνου του µαστού (σχετικός κίνδυνος 10 ανά µονάδα αύξησης του ΜΣ=2,89, 95% διάστηµα εµπιστοσύνης). Κατά την εξέταση των σχέσεων µεταξύ του κινδύνου καρκίνου του µαστού και του βάρους ή του ΜΣ, βρήκαµε αντίθεση στα αποτελέσµατα σύµφωνα µε την περίοδο της έµµηνου ρύσης. Μεταξύ των προεµµηνοπαυσιακών γυναικών, φαίνεται µια αρνητική σχέση µεταξύ βάρους, ΜΣ και καρκίνου του µαστού. Όπου έχουµε µε την αύξηση του βάρους, ΜΣ έχουµε και µείωση του κινδύνου. Ενώ, στις µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες, τα αποτελέσµατά µας είναι αντίθετα µε την αύξηση του βάρους έχουµε και αύξηση του κινδύνου, αυτό πιθανό να οφείλεται σε αυξηµένες συγκεντρώσεις των κυκλοφορούντων ορµονών, αλλά η αντίθετη σχέση µεταξύ των προεµµηνοπαυσικών γυναικών είναι λιγότερο καλά κατανοητή.(13) Με βάση τις πληροφορίες από µια µελέτη (case-control study) που έγινε στην Osaka της Ιαπωνίας ένας δείκτης µάζας σώµατος >25 συσχετίστηκε σηµαντικά µε τον κίνδυνο µεταξύ των µετεµµηνοπαυσιακών γυναικών σε σύγκριση µε τον κίνδυνο για ένα δείκτη µάζας σώµατος <20. (14) Στην παραπάνω µελέτη που είδαµε (9) όπου οι ερευνητές επιδίωξαν να εξετάσουν την υπόθεση ότι τα κορίτσια που ήταν σχετικά ψηλά κατά τη διάρκεια της προεφηβικής περιόδου διέτρεχαν αυξηµένο κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου του µαστού. Τελικά, παρατήρησαν ότι η αναµενώµενη ένωση του ύψους στην ενήλικο ζωή µε τον κίνδυνο καρκίνου του µαστού, δεν ήταν ισχυρότερη σε σχέση µε την αύξηση του ύψους νωρίτερα στη ζωή (ύψος στην ηλικία 9 11 έτη) Λόγος της περιµέτρου µέσης προς ισχίo (WHR) Το υπερβολικό βάρος όπως προαναφέραµε φαίνεται να σχετίζεται µε τον καρκίνο του µαστού στις µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες ενώ για τις προεµµηνοπαυσιακές έχουµε µια αντίστροφη σχέση. Φαίνεται, όµως πως το κοιλιακό λίπος το όποιο αξιολογείται από την περίµετρο της µέσης και της µέσης ως ποσοστό του ισχίου (WHR), συσχετίζεται για την καρκινογένεση του στήθους λόγο των µεταβολικών µηχανισµών της παχυσαρκίας. Κάνοντας µια ανασκόπηση βλέπουµε πως κάποιες µελέτες έχουν συσχετίσει 17

18 την περίµετρο µέσης προς ισχύο (WHR) µε τον κίνδυνο για καρκίνο του µαστού και στις προεµµηνοπαυσιακές γυναίκες, όµως αρκετές είναι και αυτές που φέρουν αντίθετα αποτελέσµατα. Οι προεµµηνοπαυσιακές γυναίκες φαίνεται να παρουσιάζουν αυξηµένο κίνδυνο µόνο όταν είναι στην κατηγορία της παχυσαρκίας. Σύµφωνα µε µια µελέτη, παρατηρήθηκε υψηλή αύξηση του κινδύνου εµφάνισης καρκίνου του µαστού µε σχετικό κίνδυνο (RR: 2,0-10,7) για τις γυναίκες µε περίµετρο µέσης προς ισχύο (WHR) µεγαλύτερη από 0,87 σε σύγκριση µε αυτούς που έχουν περίµετρο µέσης προς ισχύο (WHR) λιγότερο από 0,78. (15) Ωστόσο, υπάρχουν και µελέτες που έχουν συσχετίσει την αυξηµένη περίµετρο µέσης προς ισχύο (WHR) µε τις µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες. Σύµφωνα µε µια µελέτη, φαίνεται πως η περίµετρος µέσης προς ισχύο (WHR) δε συνδέεται µε την αύξηση του κινδύνου για καρκίνου του µαστού και πως αυτό που έχει σηµασία είναι το υπερβολικό βάρος και όχι τα σηµεία στα οποία είναι υποθηκευµένο το λίπος. (7) Σύµφωνα µε µια µελέτη, οι γυναίκες στο ανώτατο πεµπτηµόριο της περιµέτρου µέσης προς ισχύο (WHR) είχαν κίνδυνο 1,5 φορά µεγαλύτερο από αυτόν των γυναικών στο κατώτατο πεµπτηµόριο (P για την τάση =0,005), καθώς και η σχέση αυτή ήταν ιδιαίτερα έντονη µεταξύ των γυναικών µε οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του µαστού. Το κοιλιακό πρότυπο εναπόθεσης λίπους, το οποίο πιστεύεται ότι καθορίζεται γενετικά, έχει συνδεθεί µε σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση και καρδιαγγειακή νόσο. Η κοιλιακή παχυσαρκία έχει συνδεθεί µε περίσσεια ανδρογόνων καθώς και άλλα ορµονικά και µεταβολικά µοτίβα που υποδεικνύει ίσως και µια αιτία. Ο µηχανισµούς που µπορεί να ευθύνεται για τη σχέση των ενηλίκων µε την παχυσαρκία, την αύξηση του σωµατικού βάρους, την εναπόθεση λίπους στην κοιλιά και τον καρκίνου του µαστού στις ηλικιωµένες µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες αποτελεί µια σχέση που φαίνεται να συνδέετε σε πολλές επιδηµιολογικές µελέτες που έχουν προταθεί, αλλά δεν έχει αποδειχθεί. Η παραγωγή οιστρογόνων στο λιπώδη ιστό από ανδρογόνα που κυκλοφορούν είναι αυξηµένη σε υπέρβαρες γυναίκες, έτσι µπορούν να προωθήσουν την ανάπτυξη του όγκου, και αυτό γίνεται όλο και πιο ισχυρό µε την ωοθηκική παραγωγή οιστρογόνων που µειώνεται µε την ηλικία. Αυτό συνδέετε και µε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα οιστρογόνων κοντά στο λιπώδη ιστό του µαστού. Επιπλέον, η µειωµένη σεξουαλική ορµόνη - δεσµευτική µε τα επίπεδα σφαιρίνης σε συνδυασµό µε τα αυξηµένα επίπεδα τριγλυκεριδίων, έχουν συσχετισθεί µε το υπερβολικό βάρος και έτσι αυξάνει τη βιοδιαθεσιµότητα των οιστρογόνων. Εναλλακτικά, τα αυξηµένα επίπεδα της ινσουλίνης και αυξητικών παραγόντων που σχετίζονται µε την παχυσαρκία µπορούν να προωθήσουν 18

19 την ανάπτυξη του όγκου, είτε άµεσα είτε µέσω της διαφοροποίησης της δραστηριότητας των στεροειδών. (8) Μέγεθος γέννησης Βάρος γέννησης Σε πολλές µελέτες το βάρος γέννησης συσχετίστηκε θετικά µε τον κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου του µαστού. Οι µελέτες αυτές πήραν τα δεδοµένα τους βασιζόµενες σε αρχεία γεννήσεων, την γονική υπενθύµιση για το βάρος των ενηλίκων καθώς και από την αναφορά των ιδίων. Το βάρος γέννησης ήταν χωρισµένο σε κατηγορίες ανά 0,5kg όπως βλέπουµε παρακάτω.(<2,500, ,999, ,499, ,999 και >4,000 kg.) Μια αύξηση του βάρους κατά 0,5 kg κατά τη γέννηση συσχετίστηκε στατιστικά µε σηµαντική αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του µαστού σε µελέτες που βασίζονται σε µητρώα γεννήσεων ιδιαίτερα στην κατηγορία των kg., µια οριακή σηµαντική αύξηση του κινδύνου βασιζόταν σε γονική υπενθύµιση όταν οι γυναίκες ήταν παιδιά, ενώ δεν έδειξε ισχυρή συσχέτιση η αναφορά από τις ίδιες τις ενήλικες. Σε αντίθεση µε κάποιες άλλες µελέτες, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία ότι η επίδραση του µεγέθους γέννησης ήταν ισχυρότερη σε προεµµηνοπαυσιακές γυναίκες για εµφάνιση καρκίνου του µαστού. Η σχέση µεταξύ του µεγέθους γέννησης και του κινδύνου για καρκίνου του µαστού, παρατηρήθηκε σταθερά σε γυναίκες που γεννήθηκαν σε µια περίοδο πολλών δεκαετιών, και σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές. Όµως θα πρέπει να γίνουν περισσότερες έρευνες ώστε να καταλήξουµε σε ένα συµπέρασµα Το µήκος γέννησης των νεογνών και το µήκος περιµέτρου του κρανίου τους Στο επίκεντρο είναι το µήκος γέννησης και η περίµετρος του κρανίου του νεογνού. Σε µια έρευνα που έγινε και οι πληροφορίες βασίζονταν από τρία είδη πηγών αρχεία γεννήσεων, τη γονική υπενθύµιση όταν οι γυναίκες ήταν ηλικίας 6-7 ετών, αλλά και σε δεδοµένα από την αυτο-αναφορά ή της µητρικής υπενθύµισης όταν οι γυναίκες ήταν ενήλικες φαίνεται πως ο κίνδυνος καρκίνου του µαστού αυξάνεται µε το αυξανόµενο µήκος γέννησης. Γυναίκες µε µήκος γέννησης 51 εκατοστά κατά τη γέννηση είχαν υψηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του µαστού σε σχέση µε αυτές µε µήκος γέννησης < 51 εκατοστών. Το µήκος της περιµέτρου του κρανίου των νεογνών από τα αρχεία γεννήσεων σχετίστηκαν επίσης θετικά µε τον κίνδυνο εµφάνισης καρκίνου του µαστού. Οι γυναίκες 19

20 µε περίµετρο κεφαλής 35 εκατοστών είχαν 11% αύξηση του κινδύνου ενώ εκείνες µε περίµετρο κεφαλής 33 εκατοστά είχαν 10% µείωση. Ταυτόχρονη προσαρµογή για το µέγεθος αυτών των τριών παραγόντων (το βάρος, το µήκος και η περίµετρος κεφάλης κατά τη γέννηση) έδειξε ότι το µήκος ήταν ο ισχυρότερος ανεξάρτητος προγνωστικός δείκτης του κινδύνου όσο αφορά την έµµηνο ρύση και την ηλικία. Η ισχυρή θετική συσχέτιση του µεγέθους γέννησης µε τον κίνδυνο καρκίνου του µαστού βρίσκονται µόνο σε στοιχεία από τα αρχεία γεννήσεων και σε µικρότερο βαθµό, σε δεδοµένα από τη γονική υπενθύµιση όταν οι γυναίκες ήταν ηλικίας 6-7 ετών, αλλά και σε δεδοµένα από την αυτο-αναφορά ή της µητρικής υπενθύµισης όταν οι γυναίκες ήταν ενήλικες. Τα αποτελέσµατα αυτά δεν παρέχουν άµεσες αποδείξεις σχετικά µε πιθανούς µηχανισµούς που διέπουν το µέγεθος γέννησης και την σύνδεσης του καρκίνου του µαστού.(16) Καρκίνος του µαστού και Αφρικανές Γυναίκες της Αµερικής Σύµφωνα µε έρευνα οι λευκές γυναίκες είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν καρκίνο του µαστού σε σχέση µε τις Αφρο-αµερικάνες, ωστόσο, οι τελευταίες είναι πιο πιθανό να καταλήξουν από την ασθένεια. Αυτό οφείλεται στην καθυστερηµένη διάγνωση και συνεπώς στο εξελιγµένο στάδιο που βρίσκεται ο καρκίνος. Επίσης, υπάρχει και η υπόθεση ότι οι Αφρο-αµερικάνες ίσως να προσβάλλονται από πιο επιθετικής µορφής καρκίνους, αυτό όµως χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Έτσι, τα ποσοστά επιβίωσης του καρκίνου του µαστού είναι χαµηλότερα τις Αφρο-αµερικάνες γυναίκες από ότι στις λευκές. Η παχυσαρκία, η υψηλή σε λιπαρά διατροφή και η έλλειψη τακτικής σωµατικής δραστηριότητας αυξάνει τον κίνδυνο για την επανεµφάνιση του καρκίνου του µαστού και πρόωρο θάνατο. Το 82% των Αφροαµερικανικών γυναικών είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες (σε σύγκριση µε το 58% των λευκών γυναικών), εν µέρει λόγω των ανθυγιεινών διατροφικών συνηθειών και της χαµηλής φυσικής δραστηριότητας. Αρκετοί παράγοντες µπορεί να ευθύνονται για τις εθνικές διαφορές στα ποσοστά επιβίωσης από τον καρκίνο του µαστού, συµπεριλαµβάνοντας το µεταγενέστερο στάδιο παρουσίασης της νόσου, την έλλειψη ασφάλισης, και άλλα εµπόδια υγειονοµικής περίθαλψης. Η παχυσαρκία, η υψηλή σε λιπαρά διατροφή και τα χαµηλά επίπεδα σωµατικής δραστηριότητας συνδέονται µε µικρότερη επιβίωση και αυξηµένο κίνδυνο επανάληψης τόσο σε προεµµηνοπαυσιακές όσο και σε µετεµµηνοπαυσιακές γυναίκες. Επιπλέον, µελέτες δείχνουν ότι οι Αφρο-αµερικάνες γυναίκες κερδίζουν περισσότερο βάρος σε 20

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή;

Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Μεσογειακή Διατροφή Τι γνωρίζουμε για αυτή; Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ξεκίνησε μία μεγάλη έρευνα, γνωστή ως η μελέτη των 7 χωρών, όπου μελετήθηκαν οι διατροφικές συνήθειες ανθρώπων από τις εξής

Διαβάστε περισσότερα

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία.

Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Αρχικά θα πρέπει να προσδιορίσουμε τι είναι η παχυσαρκία. Παχυσαρκία είναι η παθολογική αύξηση του βάρους του σώματος, που οφείλεται σε υπερβολική συσσώρευση λίπους στον οργανισμό. Παρατηρείται γενικά

Διαβάστε περισσότερα

Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεις

Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεις Όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζεις Επιστημονική Επιμέλεια: Χρήστος Μαρκόπουλος, Αναπλ. Καθηγητής Χειρουργικής, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών για τον καρκίνο του μαστού Δεδομένα για τον καρκίνο του μαστού

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Κώστα κουραβανα

Από τον Κώστα κουραβανα Από τον Κώστα κουραβανα Περιεχόμενα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Ορμονικοί-Γονιδιακοί-παράγοντες Επιπτώσεις στην υγεία Θεραπεία-Δίαιτα Γενικός ορισμός παχυσαρκίας Παχυσαρκία είναι κλινική κατάσταση στην

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ Αντωνίου Χαρά Διευθύντρια Β Χειρουργικής Κλινικής Γενικού Νοσοκομείου Χανίων ΣΕ ΤΙ ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΘΟΥΜΕ??? Πόσο συχνός είναι ο καρκίνος του μαστού? Ποια αίτια τον προκαλούν?

Διαβάστε περισσότερα

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της Διεθνούς Ένωσης κατά του Καρκίνου και πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις

Διαβάστε περισσότερα

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του

Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του 1 Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, κάθε χρόνο υπάρχουν 1.38 εκατομμύρια καινούρια περιστατικά και περίπου 458 000 θάνατοι από τον καρκίνο του μαστού. Ο καρκίνος του μαστού είναι με μεγάλη διαφορά

Διαβάστε περισσότερα

Οι διατροφικές συνήθειες υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων με Σ τύπου 2

Οι διατροφικές συνήθειες υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων με Σ τύπου 2 Οι διατροφικές συνήθειες υπέρβαρων και παχύσαρκων ατόμων με Σ τύπου 2 Ελένη Αθανασιάδου, Κωνσταντίνος Παλέτας, Μαρία Σαρηγιάννη, Πασχάλης Πάσχος, Ελένη Μπεκιάρη, Απόστολος Τσάπας Β Παθολογική Κλινική,

Διαβάστε περισσότερα

Κυριακή, 3 Σεπτεµβρίου 2006

Κυριακή, 3 Σεπτεµβρίου 2006 Χρήστος Μαρκόπουλος Αν. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών /ντης Κλινικής Μαστού Ιατρικού Κέντρου Αθηνών Πρόεδρος Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού - Στατιστικά στοιχεία Στη χώρα µας,

Διαβάστε περισσότερα

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ

Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Στέργιος Ι. Τραπότσης Χειρουργός Ορθοπαιδικός Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ Διδάσκων ΤΕΦAΑ-ΠΘ Άσκηση, διατροφή & υγεία Μακροχρόνια επιστημονική έρευνα έχει αποδείξει ότι πολλά από

Διαβάστε περισσότερα

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3

Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Μειώστε τον κίνδυνο για πρόωρο θάνατο µε τα Ωµέγα-3 Για χρόνια, οι καταναλωτές µαθαίνουν για τα οφέλη της µείωσης των καρδιαγγειακών παθήσεων µε τη λήψη ωµέγα-3 λιπαρών οξέων. Αυτή η άποψη έχει επικρατήσει,

Διαβάστε περισσότερα

Αδραμερινά Άλκηστις Ειδικευόμενη Ιατρός Παιδιατρικής Κλινικής ΓΝ Δράμας

Αδραμερινά Άλκηστις Ειδικευόμενη Ιατρός Παιδιατρικής Κλινικής ΓΝ Δράμας Αδραμερινά Άλκηστις Ειδικευόμενη Ιατρός Παιδιατρικής Κλινικής ΓΝ Δράμας Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (Π.Ο.Υ) από το 1997 αναγνώρισε την παχυσαρκία ως μείζον πρόβλημα δημόσιας υγείας Παγκόσμιο πρόβλημα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΤΡΟΦΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΤΡΟΦΗΣ Νούς υγιής εν σώµατι υγιή ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΙΑΤΡΟΦΗΣ ιατροφή και Υγεία Η υγεία αλλά και η νόσος είναι καταστάσεις που δεν οφείλονται ποτέ σε ένα µόνο παράγοντα. Οι κύριες οµάδες παραγόντων

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ 13 ΓΕΛ ΠΕΙΡΑΙΑ ΜΑΘΗΜΑ:ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ-PROJECT ΘΕΜΑ:ΥΓΕΙΑ-ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-14 ΤΑΞΗ Α1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: 1)ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΗΤΡΑΣ- ΝΩΤΙΑΙΟΥ ΜΥΕΛΟΥ 2)AIDS 3)ΜΗΝΙΣΚΟΣ 4)ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑ ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο

ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ. Κέντρο Πρόληψης Γυναικείων Καρδιολογικών Νοσηµάτων Β Καρδιολογική Κλινική. Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Β Καρδιολογική Κλινική Ενηµερωτικό Έντυπο ΤΑ 10 ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡ ΙΑΣ Οι γυναίκες σήµερα πληρώνουν (όπως και οι άνδρες) το τίµηµα της σύγχρονης ζωής. Η παράταση

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος

Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος. Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του Παγκρέατος Στέργιος Δελακίδης Γαστρεντερολόγος Καρκίνος Παγκρέατος: πρόγνωση Κακή πρόγνωση Συνολική πενταετής επιβίωση 6%.

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ ΜΑΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ Τι είναι η μαστολογία? Μαστολογία είναι ο κλάδος της ιατρικής πού ασχολείται με τον μαστικό αδένα (μαστός) και τις παθήσεις αυτού. Τι είναι ο μαστός? Ο Μαστός αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση;

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση; Υπέρταση Τι Είναι η Υπέρταση; Η πίεση του αίματος είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν μεταφέρεται από την καρδιά στην κυκλοφορία. Η σταθερά αυξημένη πίεση, άνω των φυσιολογικών ορίων, αποκαλείται

Διαβάστε περισσότερα

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012 Σοφία Παυλίδου Ιατρός, Επιστημονική Συνεργάτης Ιατρείου Αθηροσκλήρωσης, Β Καρδιολογική Κλινική ΑΠΘ Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης

Διαβάστε περισσότερα

Παχυσαρκία και Σακχαρώδης Διαβήτης

Παχυσαρκία και Σακχαρώδης Διαβήτης Παχυσαρκία και Σακχαρώδης Διαβήτης Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ2) Ο Σακχαρώδης Διαβήτης γενικά είναι μια πάθηση κατά την οποία ο οργανισμός και συγκεκριμένα το πάγκρεας δεν παράγει ή δεν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Η ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟ ΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΙΑΤΡΙΚΗΣΧΟΛΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΛΕΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ Η ΥΓΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η αφορμή για την επιλογή του θέματος δόθηκε από δημοσίευση των αποτελεσμάτων έρευνας με θέμα «Η παχυσαρκία στην παιδική ηλικία». Έρευνα που έγινε σε όλη την Ε.Ε. κατέδειξε την Ελλάδα πρώτη σε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΠΙΔΗΜΙΑ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΑΠ ΑΥΤΟΝ ΑΤΟΜΩΝ ΝΕΑΡΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Σοφία Τούσα, Ειδικευόµενη Γενικής Ιατρικής στο Γενικό Νοσοκοµείο Έδεσσας, MSc, υποψήφια διδάκτωρ

Διαβάστε περισσότερα

Η παχυσαρκία ορίζεται ως η περίσσεια λιπώδους ιστού στον ανθρώπινο οργανισµό µε αποτέλεσµα τη συσσώρευση αυξηµένου λίπους κάτω από το δέρµα (υποδόριο) αλλά και σε διάφορα όργανα του σώµατος (σπλαχνικό)

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία

ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ. Πως να προλάβετε τον ΔΙΑΓΝΩΣΗ Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ. Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία Η ΕΓΚΑΙΡΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΩΖΕΙ ΖΩΕΣ Πως να προλάβετε τον ΚΑΡΚΙΝΟ του ΠΡΟΣΤΑΤΗ με ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ Χορηγία Επιστημονική Επιμέλεια Ελληνική Ουρολογική Εταιρία με ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ «Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ/ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

ΙΑΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ/ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΙΑΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ/ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Μαρία Μπασκίνη-Αρσένη, MSc, RD Κλινική ιαιτολόγος, Ειδική ιατροφολόγος Εσπερινό Λύκειο Αµπελοκήπων 11 εκεµβρίου 2014 ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Γενικό Λύκειο Ναυπάκτου Υπεύθυνος Καθηγητής: Σπυρίδων Σφήκας - ΠΕ12 (05)

2 ο Γενικό Λύκειο Ναυπάκτου Υπεύθυνος Καθηγητής: Σπυρίδων Σφήκας - ΠΕ12 (05) 2 ο Γενικό Λύκειο Ναυπάκτου 2014-2015 Υπεύθυνος Καθηγητής: Σπυρίδων Σφήκας - ΠΕ12 (05) Επιπτώσεις στην Υγεία Κοινωνική διάσταση Τεχνολογική διάσταση Έρευνα με Ερωτηματολόγιο ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ Θεοδωροπούλου

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλήτρια - Εισηγήτρια : Κουτσή Αγορίτσα ιατροφολόγος - ιαιτολόγος

Ομιλήτρια - Εισηγήτρια : Κουτσή Αγορίτσα ιατροφολόγος - ιαιτολόγος Ομιλήτρια - Εισηγήτρια : Κουτσή Αγορίτσα ιατροφολόγος - ιαιτολόγος Συχνότερο πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως Έχει πάρει χαρακτήρα «επιδημίας» Μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία (Manios Y. et al,

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22 Δημήτρης Ι. Χατζηδάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογίας - Ενδοκρινολογίας, Υπεύθυνος Ενδοκρινολογικής Mονάδας Β' Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής Πανεπιστημίου Αθηνών, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Προστάτεψε την καρδία σου Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου Καρδιοαγγειακές παθήσεις και γυναικείο φύλο Εισαγωγή Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν σε παγκόσμιο επίπεδο την κυριότερη αιτία θανάτου στο γυναικείο

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης

Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης Βασίλης Πουλάκης MD, PhD, FEBU Aν. Kαθηγητής Iατρικής Σχολής Παν/µίου Φρανκφούρτης, Γερµανίας Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής Metropolitan Νοσοκοµείο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΑΤΟΦΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ. Μαθητές: Τάτσιου Ελενη,ΖάχουΚατερίνα,Κοκκινίδου Αθανασία,Καρπόζηλος Κωνσταντίνος. Καθηγητής: κ. Παπαμήτσος

Η ΔΙΑΤΟΦΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ. Μαθητές: Τάτσιου Ελενη,ΖάχουΚατερίνα,Κοκκινίδου Αθανασία,Καρπόζηλος Κωνσταντίνος. Καθηγητής: κ. Παπαμήτσος Η ΔΙΑΤΟΦΗ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΑ Μαθητές: Τάτσιου Ελενη,ΖάχουΚατερίνα,Κοκκινίδου Αθανασία,Καρπόζηλος Κωνσταντίνος Καθηγητής: κ. Παπαμήτσος ΔΙΑΤΡΟΦH Η διατροφή στην ζωή του ανθρώπου παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο. Για

Διαβάστε περισσότερα

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ και ΚΑΡΚΙΝΟΣ: συνύπαρξη ή αιτιολογική σχέση;

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ και ΚΑΡΚΙΝΟΣ: συνύπαρξη ή αιτιολογική σχέση; ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ και ΚΑΡΚΙΝΟΣ: συνύπαρξη ή αιτιολογική σχέση; Δ. Καραγιάννη, Β. Κουρκούμπας, Δ. Μπαλτζής, Γ. Κοτρώνης, Ε. Κιντιράκη, Χ.Τρακατέλλη, Α. Παυλίδου, Μ. Σιών Γ Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, ΓΠΝΘ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 2011-2015 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 2011-2015 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 2011-2015 ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ 500.000 νέα κρούσµατα καρκίνου του τραχήλου διαγιγνώσκονται ετησίως. 250.000

Διαβάστε περισσότερα

Η πρώιμη διάγνωση σώζει. Ο ειδικός θεραπεύει

Η πρώιμη διάγνωση σώζει. Ο ειδικός θεραπεύει Κλείσε ένα ραντεβού ζωής Αφιέρωσε 10 λεπτά στον εαυτό σου για μια μαστογραφία Όσα θα θέλατε να μάθετε για τον καρκίνο του μαστού Η πρώιμη διάγνωση σώζει. Ο ειδικός θεραπεύει Τι είναι ο καρκίνος του μαστού;

Διαβάστε περισσότερα

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο.

Π Α Π Α Γ Ι Α Ν Ν Η Ο. ΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Παχυσαρκία σημαίνει υπέρμετρη αύξηση του σωματικού λίπους σε ποσοστό τέτοιο, ώστε να δυσχεραί- νει την υγεία του ανθρώπου. Η παιδική & εφηβική παχυσαρκία συνήθως διατηρείται και στην

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων

Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Γράφει: Δημήτριος Π. Χιώτης, Διευθυντής Ενδοκρινολογικού Τμήματος και Κέντρου Παιδικής Παχυσαρκίας Ευρωκλινικής Παίδων Η συχνότητα της παιδικής παχυσαρκίας έχει παγκοσμίως αυξηθεί και καθίσταται ολοένα

Διαβάστε περισσότερα

Τρίτη 7 Οκτωβρίου 2008

Τρίτη 7 Οκτωβρίου 2008 ΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ - ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΜΑΣΤΟΥ Τρίτη 7 Οκτωβρίου 2008 Ο καρκίνος του µαστού είναι ο συχνότερος καρκίνος στις γυναίκες. Οι Ελληνίδες φαίνεται να ανησυχούν αρκετά για το ενδεχόµενο να νοσήσουν οι ίδιες, χωρίς

Διαβάστε περισσότερα

24/1/ ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

24/1/ ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ 1 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΩΡΑΙΟΚΑΣΤΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 24 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2014 1 2 Σχετικά με την παχυσαρκία Η παχυσαρκία αναγνωρίστηκε παγκοσμίως μία από τις πιο επικίνδυνες και σοβαρές ασθένειες

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΑΣ ΚΑΡΔΙΑΣ Τα καρδιαγγειακά νοσήματα παραδοσιακά θεωρούνται νοσήματα των ανδρών. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου στις γυναίκες

Διαβάστε περισσότερα

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους

Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Ο Διαβήτης στα παιδιά και στους εφήβους Δρ Γεώργιος Ι Κούρτογλου Παθολόγος-Διαβητολόγος Διδάκτωρ Ιατρικής ΑΠΘ Εκρηκτικές διαστάσεις λαμβάνει πλέον ο σακχαρώδης διαβήτης και οι προβλέψεις για το μέλλον

Διαβάστε περισσότερα

Γενικά. Τί είναι ο κληρονομικός καρκίνος; κληρονομικός και σποραδικός καρκίνος. Κληρονομικός καρκίνος - Site Ε.Ο.Π.Ε. - Μ.Σ.

Γενικά. Τί είναι ο κληρονομικός καρκίνος; κληρονομικός και σποραδικός καρκίνος. Κληρονομικός καρκίνος - Site Ε.Ο.Π.Ε. - Μ.Σ. 1 Γενικά Ο καρκίνος προκαλείται από αλλαγές στα υλικά του σώματος μας που ονομάζονται «γονίδια». Πρόκειται για τις μονάδες πληροφοριών σε κάθε κύτταρο του σώματός μας. Τα γονίδια υπαγορεύουν στπν οργανισμό

Διαβάστε περισσότερα

Η σημασία της υγείας του μαστού

Η σημασία της υγείας του μαστού Η σημασία της υγείας του μαστού y Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο κοινός γυναικείος καρκίνος παγκοσμίως, με περίπου 1.1 εκατομμύρια νέα περιστατικά και 411,000 θανάτους κάθε χρόνο. y Η σωματική άσκηση,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 16 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015 ΑΜΦΙΘΕΑΤΡΟ ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΓΝΩΡΙΜΙΑ ΜΕ ΤΟ «ΓΕΜΑΤΟ ΔΙΑΤΡΟΦΗ» Δημοσθένης Β. Παναγιωτάκος, Καθηγητής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Οι διατροφικές

Διαβάστε περισσότερα

Καρκίνος του παχέος εντέρου

Καρκίνος του παχέος εντέρου Καρκίνος τι Πρ έπ ει να ''ξέρω... του Π. Πετρίδη* Παχύ έντερο Το παχύ έντερο είναι το τελευταίο τμήμα του πεπτικού συστήματος και αποτελεί τη συνέχεια του λεπτού εντέρου. Αποτελείται από 6 τμήματα που

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ ΠΟΥ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΟΥ ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ

ΑΛΛΑΓΗ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ ΠΟΥ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΟΥ ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΑΛΛΑΓΗ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ ΠΟΥ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΠΟΥ ΟΧΙ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΜΑΡΣΕΛΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ-ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΣΤΗΝ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΝΟΣΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν την οστεοπόρωση ;

ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Ποια είναι τα αίτια που προκαλούν την οστεοπόρωση ; ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Ο σ τ ε ο π ό ρ ω σ η καλείται η ελάττωση της οστικής μάζας, χωρίς όμως να έχουμε διαταραχή της χημικής σύστασης του οστού. Η φυσιολογική αποδόμηση του οστού δεν ακολουθείται από αντίστοιχη

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα www.pegkaspanagiotis.gr Τι εννοούμε με τον όρο πρόληψη καρδιαγγειακής νόσου; Εννοούμε τη συντονισμένη δέσμη ενεργειών, τόσο σε ατομικό, όσο και σε συλλογικό επίπεδο,

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα»

Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Γράφει: Ελένη Αναστασίου, Υπεύθυνη Διαβητολογικού Κέντρου Κύησης του Α' Ενδοκρινολογικού Τμήματος» του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» Παρακάτω θα αναφερθούμε χωριστά στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση (α) του

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΠΝΙΣΜΑ: Ιανουάριος ο Ενημερωτικό Σημείωμα

ΚΑΠΝΙΣΜΑ: Ιανουάριος ο Ενημερωτικό Σημείωμα Ιανουάριος 2018 14 ο Ενημερωτικό Σημείωμα Το 14 ο ενημερωτικό σημείωμα του Παρατηρητηρίου της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Ι.Φ.) εντάσσεται στο θεματικό πεδίο Γυναίκες και Υγεία. Συγκεκριμένα,

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ. Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ. Τμήμα Νοσηλευτικής

ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ. Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ. Τμήμα Νοσηλευτικής ΚΟΥΜΠΟΥΡΑ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ Συνεργάτης ΤΕΙ ΛΑΡΙΣΑΣ Τμήμα Νοσηλευτικής ΠΑΙΔΙΚΗ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Το παιδί από τη γέννησή του μέχρι την ηλικία των 19 έως 20 ετών παρουσιάζει μία αύξηση του βάρους αλλά και του ύψους. Αν

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της δίαιτας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της NAFLD.

Ο ρόλος της δίαιτας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της NAFLD. Μη Aλκοολική Λιπώδης Νόσος του Ήπατος. Μία ολιστική προσέγγιση. Ο ρόλος της δίαιτας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της NAFLD. Χάρης Δημοσθενόπουλος MMedSc.PhDc Κλινικός Διαιτολόγος-Βιολόγος Προϊστάμενος

Διαβάστε περισσότερα

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό

Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Ιδέες για ένα σωστό πρωινό Υγιεινή Διατροφή Ισορροπία Ποικιλία Μέτρο Ομάδες τροφίμων Γάλα-γαλακτοκομικά προϊόντα (γιαούρτι) Φρούτα-απλοί υδατάνθρακες Λαχανικά (κυρίως πράσινα φυλλώδη) Ψωμί-αμυλώδη τρόφιμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ: ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΤΡΟΠΟ ΖΩΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Τι είναι ο καρκίνος; Ο καρκίνος περιλαμβάνει μια ομάδα ασθενειών που χαρακτηρίζονται από ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό μη υγιών κυττάρων σε

Διαβάστε περισσότερα

«ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ»

«ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ» Εργαστήριο Υγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ «ΓΕΝΙΚΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ» Yποχρεωτική άσκηση επιλογής Διατροφική επιδημιολογία Σχετικά θεωρητικά θέματα

Διαβάστε περισσότερα

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗ ΘΗΛΑΣΜΟ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α Π/Δ ΓΝΞΑΝΘΗΣ

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗ ΘΗΛΑΣΜΟ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α Π/Δ ΓΝΞΑΝΘΗΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗ ΘΗΛΑΣΜΟ. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΣΤ. ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Α Π/Δ ΓΝΞΑΝΘΗΣ ΑΜΕΣΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΕΠΙΛΟΧΕΙΑ ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΜΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΕΠΑΝΑΦΟ- ΡΑ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΜΗ ΓΡΗΓΟΡΗ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ ΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΕΙΑ. Ασπίδα στον καρκίνο η μεσογειακή διατροφή

ΥΓΕΙΑ. Ασπίδα στον καρκίνο η μεσογειακή διατροφή ΥΓΕΙΑ Ασπίδα στον καρκίνο η μεσογειακή διατροφή Κυρ, 12 Μάιος 2013, p.1 24 ΥΓΕΙΑ Ο φιλελεύθερος ΤΗΙ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Με την Κίκα Κασινίδου I β Y Μεσογειακή διατροφή ασπίδα για καρκίνο μαστού Σημαντικό επίτευγμα

Διαβάστε περισσότερα

Οι σκοποί της Εταιρείας μας είναι επιστημονικοί και κοινωνικοί και αφορούν στην:

Οι σκοποί της Εταιρείας μας είναι επιστημονικοί και κοινωνικοί και αφορούν στην: Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη νεοπλασματική νόσο που προσβάλλει τις γυναίκες, με αρνητικές επιπτώσεις όχι μόνο για την ίδια την ασθενή, αλλά και για το οικογενειακό και φιλικό της περιβάλλον.

Διαβάστε περισσότερα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα

Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΦΥΛΟ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ Στυλιανή Ανή Χρόνη, Ph.D. Λέκτορας ΤΕΦΑΑ, ΠΘ, Τρίκαλα ΕΠΕΑΕΚ: ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΛΟΥ ΚΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων

Διατροφή και Υγεία. Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ. Σχ. έτος 2015-2016 Διατροφή και Υγεία Τμήμα Project 3 Α Τετραμήνου 1 ο ΕΠΑ.Λ. Άνω Λιοσίων Μαθητές Α Τάξης ΕΠΑ.Λ.

Διαβάστε περισσότερα

Χειρουργική αντιμετώπιση Καρκίνου Μαστού. Ξενοφών Ξενάκης MD PhD Χειρουργός Μαστού Ειδικός Μαστολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης ΙΑΣΩ General Hospital

Χειρουργική αντιμετώπιση Καρκίνου Μαστού. Ξενοφών Ξενάκης MD PhD Χειρουργός Μαστού Ειδικός Μαστολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης ΙΑΣΩ General Hospital Χειρουργική αντιμετώπιση Καρκίνου Μαστού Ξενοφών Ξενάκης MD PhD Χειρουργός Μαστού Ειδικός Μαστολόγος Επιστημονικός Συνεργάτης ΙΑΣΩ General Hospital Καρκίνος Μαστού Ο καρκίνος Πολυπαραγοντική Νόσος Δυτικός

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ

ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ ΜΕΓΑΛΩΝΟΝΤΑΣ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΩΣΤΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΘΡΕΠΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Τα παιδιά ρυθμίζουν τη λήψη τροφής έτσι ώστε να ταιριάζει με τις σωματικές ανάγκες σύμφωνα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Τσολάκης Κωνσταντίνος Φοιτητής νοσηλευτικής ΑΜ. ΝΣ. 7194

ΘΕΜΑ: ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ. Τσολάκης Κωνσταντίνος Φοιτητής νοσηλευτικής ΑΜ. ΝΣ. 7194 Τ.Ε.Ι. ΛΑΡΙΣΑΣ ΣΧΟΛΗ: Σ.Ε.Υ.Π. ΤΜΗΜΑ: ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ-Ι ΡΥΜΑΤΑ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ : Κυπαρίση Γεωργία ΘΕΜΑ: ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Τσολάκης Κωνσταντίνος Φοιτητής νοσηλευτικής ΑΜ. ΝΣ. 7194 ΛΑΡΙΣΑ

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της διατροφής στη διαμόρφωση μέγιστης οστικής μάζας

Ο ρόλος της διατροφής στη διαμόρφωση μέγιστης οστικής μάζας Σύμφωνα με τους ειδικούς, σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης παίζει η σωστή διατροφή σε συνδυασμό με άσκηση και υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Ο ρόλος της διατροφής στη

Διαβάστε περισσότερα

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες αντιμετώπιση Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Δυσλιπιδαιμίες LDL-C HDL-C < 40 mg/dl Τριγλυκερίδια 150-199 mg/dl : οριακά

Διαβάστε περισσότερα

Μέχρι σήµερα γνωρίζατε ότι η κατανάλωση ψωµιού είναι µία απολαυστική και θρεπτική συνήθεια. Από σήµερα η αγαπηµένη σας αυτή καθηµερινή συνήθεια µπορεί να παρέχει στον οργανισµό ακόµη περισσότερα θρεπτικά

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος (Το γραπτό αποτελείται από 5 σελίδες)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΑΓΩΓΗ Σειρά Α Ιούνιος (Το γραπτό αποτελείται από 5 σελίδες) (Το γραπτό αποτελείται από 5 σελίδες) ΜΕΡΟΣ Α (60 Μονάδες) Να απαντήσετε και στις ΕΚΑ ερωτήσεις. Η κάθε ερώτηση βαθμολογείται με έξι μονάδες. 1. Nα επεξηγήσετε τα πιο κάτω είδη τραπεζικών καρτών, δίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία; Γράφει: Χρήστος Μαρκόπουλος, Αν. Καθηγητής Χειρουργικής Ιατρικής Σχολής Αθηνών, Διευθυντής Κλινικής Μαστού Ιατρικού Κέντρου Αθηνών, Πρόεδρος Ελληνικής Χειρουργικής Εταιρείας Μαστού 1) Τι είναι η Ορμονοθεραπεία;

Διαβάστε περισσότερα

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ «Η μεγαλύτερη δύναμη της δημόσιας υγείας είναι η πρόληψη»

Διαβάστε περισσότερα

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΔΙΑΒΗΤΗΣ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.

MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΔΙΑΒΗΤΗΣ. ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C. MANAGING AUTHORITY OF THE OPERATIONAL PROGRAMME EDUCATION AND INITIAL VOCATIONAL TRAINING ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΤΖΙΑΜΟΥΡΤΑΣ, Ph.D., C.S.C.S Στόχοι για την αντιμετώπιση του Γνώση Δεξιότητες Πηγές Υποστήριξη

Διαβάστε περισσότερα

Εικόνες ζωής. Στάση πρόληψης.

Εικόνες ζωής. Στάση πρόληψης. Εικόνες ζωής. Στάση πρόληψης. Αν είστε 55-70 ετών ελάτε και εσείς για ΔΩΡΕΑΝ προληπτικές εξετάσεις για τον καρκίνο παχέος εντέρου, από 1-31 Μαρτίου σε Αθήνα-Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Πάτρα και Ηράκλειο. Πληροφορίες

Διαβάστε περισσότερα

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός

Οστεοπόρωση. Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Οστεοπόρωση Διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία Δρ. Χρήστος Κ. Γιαννακόπουλος Ορθοπαιδικός Χειρουργός Η οστεοπόρωση είναι πιο συχνή από τις παθήσεις της καρδιάς και των πνευμόνων Οστεοπόρωση: Η σιωπηλή επιδημία

Διαβάστε περισσότερα

Διακοπή Καπνίσματος. Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος

Διακοπή Καπνίσματος. Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος Διακοπή Καπνίσματος Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος TOB.g Tobacco Cessation Guidelines for High Risk Populations

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΙΑΓΝΩΣΗ & ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΩΝ ΙΑΤΑΡΑΧΩΝ Το Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center ακολουθώντας σύγχρονες διεθνείς πρακτικές στην παροχή υπηρεσιών υγείας προχώρησε στη δηµιουργία του Κέντρου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΤΗ ΝΕΑΡΗ ΗΛΙΚΙΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΡΙΑ ΤΕ, Β ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Α.Π.Θ. Γ.Ν.Θ. «ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΟ» ΜSc Εργαστήριο Ιατρικής της Άθλησης Α.Π.Θ. Πτυχιούχος

Διαβάστε περισσότερα

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού

Tα ιδιαίτερα οφέλη το καλοκαίρι. Μεσογειακή διατροφή: Ο γευστικός θησαυρός του καλοκαιριού Οι καλοκαιρινοί μήνες αποτελούν ιδανική περίοδο για την υιοθέτηση της αποκαλούμενης «μεσογειακής διατροφής». Η μεσογειακή διατροφή, η οποία πήρε το όνομά της από τον τρόπο διατροφής των λαών της Μεσογείου,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος»

ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ. Νικολούδη Μαρία. Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Νικολούδη Μαρία Ειδικ. Παθολόγος, Γ.Ν.Θ.Π. «Η Παμμακάριστος» Ο όρος δυσλιπιδαιμία εκφράζει τις ποσοτικές και ποιοτικές διαταραχές των λιπιδίων του αίματος. Τα λιπίδια όπως η χοληστερόλη και

Διαβάστε περισσότερα

Επιδηµιολογική Έρευνα για τη ιαπίστωση της Συχνότητας του Μεταβολικού Συνδρόµου και των Συνιστωσών του στον Ενήλικα Πληθυσµό της Ελεύθερης Κύπρου

Επιδηµιολογική Έρευνα για τη ιαπίστωση της Συχνότητας του Μεταβολικού Συνδρόµου και των Συνιστωσών του στον Ενήλικα Πληθυσµό της Ελεύθερης Κύπρου Επιδηµιολογική Έρευνα για τη ιαπίστωση της Συχνότητας του Μεταβολικού Συνδρόµου και των Συνιστωσών του στον Ενήλικα Πληθυσµό της Ελεύθερης Κύπρου Ταυτότητα Έρευνας Χρηµατοδότηση: Ίδρυµα Προώθησης Έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

ΜYΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ

ΜYΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΜYΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΑΜΠΕΛΙΔΟΥ ΒΑΡΒΑΡΑ ΕΙΔΙΚΕΥΜΟΝΕΝΗ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΟΣ-ΦΥΜΑΤΙΟΛΟΓΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΣΥ Γ.Ν.Θ Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟY Σκοπός Καταγραφή συχνών ερωτήσεων Εύλογων

Διαβάστε περισσότερα

Ο Βασικός μεταβολισμός εξαρτάται από ένα πλήθος παραγόντων όπως:

Ο Βασικός μεταβολισμός εξαρτάται από ένα πλήθος παραγόντων όπως: ΟΡΙΣΜΟΣ: η ελάχιστη ενέργεια που δαπανάται για τη διατήρηση των ζωτικών λειτουργιών σε κατάσταση ηρεμίας. Αντιπροσωπεύει την ενέργεια που απαιτείται για τη λειτουργία της αναπνοής, την κυκλοφορία του αίματος,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ευεργετική επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα είναι επίσης διαχρονικά αναγνωρισμένη.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Η ευεργετική επίδραση της φυσικής δραστηριότητας στην καρδιαγγειακή νοσηρότητα και θνητότητα είναι επίσης διαχρονικά αναγνωρισμένη. ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΩΝ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΣΤΟ ΚΛΕΙΣΤΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΕΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΝΗΣΙΟΥ- ΜΕΛΕΤΗ PERSEAS Ι. Κυριαζής, Ι. Ιωαννίδης, Χ. Δημοσθενόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ 1 ο. Οι διατροφικές ανάγκες των παιδιών ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. 1.1 Ανακαλύπτοντας τις διατροφικές ανάγκες

ΜΑΘΗΜΑ 1 ο. Οι διατροφικές ανάγκες των παιδιών ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ. 1.1 Ανακαλύπτοντας τις διατροφικές ανάγκες ΓΕΩΠΟΝΙΚΟΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΑΘΗΝΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πρόγραμμα ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΟΦΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΕ ΕΥΠΑΘΕΙΣ ΟΜΑ ΕΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΚΑΤΆ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΖΩΗΣ ΜΑΘΗΜΑ 1 ο Οι διατροφικές ανάγκες των

Διαβάστε περισσότερα

Η αποτοξίνωση είναι μια από τις δημοφιλέστερες λέξεις στο χώρο της διατροφής.

Η αποτοξίνωση είναι μια από τις δημοφιλέστερες λέξεις στο χώρο της διατροφής. Η αποτοξίνωση είναι μια από τις δημοφιλέστερες λέξεις στο χώρο της διατροφής Η ιδέα πίσω από αυτή είναι ότι σε τακτά χρονικά διαστήματα πρέπει να «καθαρίζουμε τα τοξικά απόβλητα» από το σώμα μας, ώστε

Διαβάστε περισσότερα

Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία

Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία Οφέλη από την σταφυλοθεραπεία 1.Μακροζωία-αντιγήρανση Ποιος δεν θέλει να φάει τρόφιμα που θα τον βοηθήσουν να ζήσει περισσότερα χρόνια με ποιότητα ζωής χωρίς πόνους και αρρώστιες

Διαβάστε περισσότερα

Βασικές ενεργειακές απώλειες κατά την εφηβεία Ανάπτυξη Τυπικές ηµερήσιες δραστηριότητες Ιδιαίτερες δραστηριότητες για το συγκεκριµένο άθληµα.

Βασικές ενεργειακές απώλειες κατά την εφηβεία Ανάπτυξη Τυπικές ηµερήσιες δραστηριότητες Ιδιαίτερες δραστηριότητες για το συγκεκριµένο άθληµα. ιατροφή στην εφηβεία και άθληση-ενεργειακή ισορροπία και πρόσληψη Ηµεροµηνία δηµοσίευσης: 17 Φεβρουαρίου 2003 Τα διαιτολόγιο ενός νεαρού αθλητή θα πρέπει αρχικά να είναι επαρκές σε θερµίδες αλλά και σε

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Ενδοκρινολογικό Ιατρείο Γεωργίου Μαστοράκου. Κανατά Μαρία-Χριστίνα (Α.Μ ) Εαρινό εξάμηνο 2017

ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Ενδοκρινολογικό Ιατρείο Γεωργίου Μαστοράκου. Κανατά Μαρία-Χριστίνα (Α.Μ ) Εαρινό εξάμηνο 2017 ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Ενδοκρινολογικό Ιατρείο Γεωργίου Μαστοράκου Κανατά Μαρία-Χριστίνα (Α.Μ. 213023) Εαρινό εξάμηνο 2017 Ιατρείο Γεωργίου Μαστοράκου Ο Ιατρός Αριστούχος απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ: Το 3%-5% των καρκίνων μαστού έχουν κληρονομική βάση.

ΓΕΝΕΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ: Το 3%-5% των καρκίνων μαστού έχουν κληρονομική βάση. Από: ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία Ρεπορτάζ: Μαίρη Κατσανοπούλου Η υγεία των γυναικών από ορισμένους καρκίνους έως την οστεοπόρωση και τη νόσο Αλτσχάιμερ συχνά κληρονομείται από τις μητέρες τους, είτε μέσω γονιδίων

Διαβάστε περισσότερα

Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία

Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία Διαταραχές Πρόσληψης Τροφής στην Εφηβεία Β. Α. Παπαγεωργίου MD, Med, Δρ. Α.Π.Θ. Παιδοψυχίατρος - TEACCH Consultant τ. Επίκουρος Καθηγήτρια Παιδοψυχιατρικής Οι Δ.Π.Τ. Δεν είναι απλώς αποκλίνουσες διατροφικές

Διαβάστε περισσότερα

ιαχρονική παρακολούθηση της υγείας των Ελληνοπαίδων από τη γέννηση ως τα 18 χρόνια Χρύσα Μπακούλα Καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών

ιαχρονική παρακολούθηση της υγείας των Ελληνοπαίδων από τη γέννηση ως τα 18 χρόνια Χρύσα Μπακούλα Καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών ιαχρονική παρακολούθηση της υγείας των Ελληνοπαίδων από τη γέννηση ως τα 18 χρόνια Χρύσα Μπακούλα Καθηγήτρια Παιδιατρικής Πανεπιστηµίου Αθηνών Η εκκίνηση... Α Πανελλήνια Περιγεννητική Έρευνα όλοι ανεξαιρέτως

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά

Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Συνέντευξη με τον Παθολόγο - Ογκολόγο, Στυλιανό Γιασσά Ο καρκίνος του παχέος εντέρου ορθού αποτελεί το δεύτερο πιο συχνό καρκίνο σε γυναίκες και άνδρες και αντιπροσωπεύει το 13% όλων των καρκίνων. Στην

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΕΦΗΒΕΙΑ ΕΦΗΒΕΙΑ- ΑΝΑΓΚΕΣ v Επιτάχυνση ρυθμού ανάπτυξης v Ωρίμανση και αύξηση ιστών v Αποκτά το 20% του ύψους και το 50% του βάρους του ενήλικα, ενώ οι μύες, ο όγκος του αίματος και γενικά

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ ΓΕΛ ΜΕΤΣΟΒΟΥ 2016/17 ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ Σχολείο: ΓΕΛ Μετσόβου Τάξη Β Υπεύθυνοι προγράμματος: Τρομπούκη Χαριτίνη Μυλωνάς Πέτρος Σκοπός Έρευνας Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των μαθητών σε ότι

Διαβάστε περισσότερα

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις:

Επιπλέον η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να οδηγήσει στις παρακάτω παθολογικές καταστάσεις: Γράφει: Φανή Πρεβέντη, MSc Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Το σώμα μας περιέχει μεγάλες ποσότητες ασβεστίου. Συγκεκριμένα, το ασβέστο είναι υπεύθυνο για το 1,5-2% του σωματικού μας βάρους. Είναι το

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής. Πρακτική Άσκηση στην Κοινότητα

ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής. Πρακτική Άσκηση στην Κοινότητα ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής Πρακτική Άσκηση στην Κοινότητα 2016 2017 ΦΟΡΕΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ: Διαιτολογικό Γραφείο κυρίου Κανελλάκη Σπυρίδωνα Αιμιλία Κουτρουλάκη (ds213036)

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών. Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας

Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών. Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας Μεταβολικό Σύνδρομο και Άσκηση στην παιδική ηλικία: Ο Ρόλος των Αδικοπινών Θανάσης Τζιαμούρτας ΤΕΦΑΑ Παν. Θεσσαλίας Μεταβολικό Σύνδρομο Δεν είναι ασθένεια αλλά ένα σύμπλεγμα από ιατρικές διαταραχές που

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος. Νεότερες απόψεις και θεραπείες

Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μαιευτήρας - Γυναικολόγος. Νεότερες απόψεις και θεραπείες Γράφει: Θάνος Παπαθανασίου, Μαιευτήρας Γυναικολόγος Νεότερες απόψεις και θεραπείες Το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ) είναι η συχνότερη ορμονική πάθηση της σύγχρονης γυναίκας. Υπολογίζεται ότι περίπου

Διαβάστε περισσότερα