Μυϊκή δυσμορφία: Διάγνωση, αιτιοπαθογένεια και αντιμετώπιση

Transcript

1 ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ, 19, Ε.Α.Ψ. Μυϊκή δυσμορφία: Διάγνωση, αιτιοπαθογένεια και αντιμετώπιση Ειρήνη Κοΐδου 1, Αθηνά Καρελάνη 2 και Γιώργος Γρούϊος 2 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 1 Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Σερρών 2 Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού Θεσσαλονίκης Περίληψη Ο όρος "μυϊκή δυσμορφία" (αλλιώς και "αντίστροφη ανορεξία", "αθλητική μεγαλορεξία ή "σύμπλεγμα του Άδωνη") περιγράφει μια μορφή σωματικής δυσμορφικής διαταραχής και, ειδικότερα, έναν καινούργιο τύπος διαταραχής της εικόνας του σώματος στους άνδρες. Αποτελεί ένα πολύπλοκο σύνδρομο που συνδέεται με διαταραχή της εικόνας του σώματος και χαρακτηρίζεται από την ανικανότητα ενός ατόμου να αξιολογεί επακριβώς το σωματικό του μέγεθος. Το άτομο που πάσχει από "μυϊκή δυσμορφία" πιστεύει, λανθασμένα, ότι το σώμα του δεν είναι επαρκώς μυώδες και γυμνασμένο και, ως εκ τούτου, εκφράζει έντονα μια σωματική δυσαρέσκεια για αυτό ή για συγκεκριμένα μέρη του. Για να καταπολεμήσει αυτή τη δυσαρέσκειά του δαπανά καθημερινά πολλές ώρες στο γυμναστήριο και εμπλέκεται σε καταναγκαστική άσκηση με αντιστάσεις. Αποφεύγει συστηματικά τους χώρους που απαιτούν την έκθεσή του σε δημόσια θέα και όταν αυτό δεν είναι εφικτό επιλέγει να φορά φαρδιά ρούχα για να είναι δυσδιάκριτο το σχήμα του σώματός του και η σύγκρισή του με εκείνο άλλων ατόμων. Η εργασία αυτή που, αναφέρεται στη φύση της μυϊκή δυσμορφίας ανασκοπεί κριτικά τη σχετική βιβλιογραφία, παρουσιάζει αναλυτικά τα κριτήρια διάγνωσής της, την αιτιοπαθογένεια της και τους διαθέσιμους τρόπους για την αντιμετώπισής της. Λέξεις κλειδιά: εικόνα του σώματος, μυϊκή δυσμορφία, αθλητισμός, κλινικά χαρακτηριστικά, αιτιολογία, διαχείριση Abstract Muscle dysmorphia (sometimes referred to as reverse anorexia or bigorexia) is a newlydescribed disorder and is a preoccupation with the idea that one s body is insufficiently lean and muscular. It is considered as a subtype of body dysmorphic disorder. The prevalence of muscle dysmorphia in the general population is unknown. Muscle dysmorphia can affect anyone, but it is more prevalent in males than in females. Muscle dysmorphia can have a profound effect on all aspects of life, often interfering with normal daily function. Muscle dysmorphia is socially and occupationally impairing with many of those affected avoiding activities, places and people because of their perceived body defect. The exercise dependence and rigorous training regimes put a burden on family and friendship relationships and occupational functioning with some giving up well-paying professional jobs to work at gymnasiums where they can train daily. This study considers the incidence of muscle dysmorphia, reviews the relevant literature, describes its clinical characteristics, outlines the underlying causes or etiology of its formation, provides an overview of the pathogenetic mechanism responsible for its development and addresses the therapeutic means available for its management. Key words: body image, muscle dysmorphia, sport, clinical characteristics, etiology, management Διεύθυνση επικοινωνίας: Ειρήνη Κοϊδου, ΤΕΦΑΑ Σερρών, Άγιος Ιωάννης, Σέρρες. rkoidou@phed-sr.auth.gr

2 ΜΥΪΚΗ ΔΥΣΜΟΡΦΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο όρος "εικόνα του σώματος" αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο ένα άτομο αντιλαμβάνεται τη σωματική του εμφάνιση (Howell, 1999). Ουσιαστικά, η εικόνα του σώματος αφορά στον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο κάποιος αντιλαμβάνεται την εξωτερική του εμφάνιση αλλά και στον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται η αντίληψη αυτή (Chung, 2001). Σε πολλές περιπτώσεις η υποκειμενική αντίληψη της εικόνας του σώματος είναι εντελώς διαφορετική από την αντικειμενική (Grogan, 1999). Ερευνητικά δεδομένα μαρτυρούν ότι αρνητικά συναισθήματα για την εικόνα του σώματος, σε μερικές περιπτώσεις, μπορούν να οδηγήσουν σε γνωστικές διαταραχές όπως η κατάθλιψη και οι διαταραχές πρόσληψης τροφής (Keel, Mitchell, Davis, & Crow, 2001 Levine & Piran, 2004 Rubin, Gluck, Knoll, Lorence, & Geliebter, 2008). Η διαταραχή της εικόνας του σώματος αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα και κριτήριο των διαταραχών πρόσληψης τροφής (όπως η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία) (Slade & Brondie 1994) και των σωματικών δυσμορφικών χαρακτηριστικών (όπως η μυϊκή δυσμορφία) (Cohane & Pope, 2001 Munro & Stewart, 1991 Olivardia, 2001 Olivardia et al., 2005 Pope, Pope, Menard, Fay, Olivardia et al., 2005). Οι γυναίκες, συγκριτικά με τους άνδρες, είναι πιο επιρρεπείς στη διαταραχή, καθώς κοινωνικοί, πολιτισμικοί, περιβαλλοντικοί και εθνολογικοί παράγοντες προάγουν το πρότυπο της αδύνατης γυναίκας, αλλά και των κοριτσιών της παιδικής και εφηβικής ηλικίας (Adams, Sargent, Thompson, Richter, Corwin et al., 2000 Akan & Grilo 1995 Humenikova & Gates, 2008 Vaughan, Sacco & Beckstead, 2008). Οι ίδιοι παράγοντες φαίνεται ότι επηρεάζουν και την εικόνα του σώματος στους άνδρες, και προάγουν, σε αντίθεση με τις γυναίκες, το πρότυπο του μυώδη και ογκώδη άνδρα (Pope, Gruber, Mangweth, Bureau, decol et al., 2000 Choi, Pope & Olivardia, 2002 Grogan, 1998 Perugi, Akiskal, Giannotti, Frare, Di Vaio et al., 1997). Ο χώρος του αθλητισμού εμφανίστηκε ιδιαίτερα ευάλωτος στα κοινωνικά και πολιτισμικά πρότυπα που απαιτούσαν καλλίγραμμες αδύνατες αθλήτριες και μυώδεις αθλητές (Pope, Katz, & Hudson, 1993 Sykora, Grilo, Wilfley, & Brownell, 1993). Αθλητές και αθλήτριες που συμμετείχαν σε αγωνίσματα που δίνουν έμφαση στην εικόνα του σώματος (π.χ., ρυθμική αγωνιστική γυμναστική, άρση βαρών, ενόργανη γυμναστική, καλλιτεχνικό πατινάζ, μυϊκή διάπλαση) ήταν αυτοί που παρουσίασαν μεγαλύτερα ποσοστά σωματικής δυσαρέσκειας (Klinkowski, Korte, Pfeiffer, Lehmkuhl, & Salbach-Andrae, 2008 Olivardia, Pope, & Hudson, 2000 Ravaldi, Vannacci, Zucchi, Mannucci, Cabras et al., 2003 West, 1998). Η εργασία αυτή που, αναφέρεται στη φύση των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών και ιδιαίτερα στην μυϊκή δυσμορφία - έναν καινούριος τύπος διαταραχής της εικόνας του σώματος στους άνδρες - ανασκοπεί κριτικά τη σχετική βιβλιογραφία, παρουσιάζει αναλυτικά τα κριτήρια διάγνωσής της, την αιτιοπαθογένεια της και τους διαθέσιμους τρόπους για την αντιμετώπισής της. Σωματικές Δυσμορφικές Διαταραχές και Μυϊκή Δυσμορφία Οι σωματικές δυσμορφικές διαταραχές αναγνωρίστηκαν για πρώτη φορά στα τέλη του 19ου αιώνα από τον Ιταλό ψυχίατρο Morselli (1891), ο οποίος χρησιμοποίησε τον όρο "δυσμορφοβία" για να περιγράψει μια φοβική υποκειμενική αίσθηση σωματικής παραμόρφωσης ή ασχήμιας σε άτομα με φυσιολογική εμφάνιση. Ο Philoppopoulos (1979) αναφέρει ότι τον όρο "δυσμορφοβία" τον χρησιμοποίησε πρώτος ο Ηρόδοτος τον 5ο αιώνα π.χ. αναφερόμενος στον φόβο για την ασχήμια, με κύριο εντοπισμό στο 31

3 Ε. ΚΟΪΔΟΥ, Α. ΚΑΡΕΛΑΝΗ & Γ. ΓΡΟΥΪΟΣ πρόσωπο. Στις αρχές του 20 ου αιώνα, διακεκριμένοι ερευνητές, προσπάθησαν να περιγράψουν και να μελετήσουν τη διαταραχή αυτή. Η Kraepellin ( ) επιχείρησε να ερμηνεύσει τη φύση της και την αναφέρει ως ένα είδος ψυχαναγκαστικής νεύρωσης. O Janet (1903) θεωρεί ότι η εμμονή ορισμένων ατόμων στη σωματική τους εμφάνιση και το σχήμα του σώματός τους και ο φόβος τους να χαρακτηριστούν άσχημοι παρουσιάζει κοινά χαρακτηριστικά με τα άτομα που πάσχουν από ψυχαναγκαστικές διαταραχές. Ο La dee (1966) αναφέρεται στη διαταραχή με τον όρο " υποχονδριακή ομορφιά", μια κρυφή ντροπή του να μην είσαι όμορφος. Περιγράφει δε την κατάσταση ως ακολούθως: "Το ενδιαφέρον του ατόμου συγκεντρώνεται αποκλειστικά στη σωματική εμφάνιση, την οποία αντιλαμβάνεται ως απαράδεκτη, γελοία, αποκρουστική και παραμορφωμένη". Σύμφωνα με τον συγγραφέα, τα μέρη του σώματος στα οποία εστιάζει το ενδιαφέρον του ο ασθενής είναι η μύτη, τα δόντια, το δέρμα και τα μαλλιά. Ο Stekel (1950), κάνει λόγο για μια ειδική ομάδα ψυχαναγκαστικών ασθενών που τους απασχολεί το σχήμα του σώματος τους. Τα άτομα αυτά επικεντρώνουν την προσοχή τους σε συγκεκριμένα σημεία του σώματός τους. Η μύτη, η απώλεια των μαλλιών, τα μάτια, τα αυτιά, οι μαστοί για τις γυναίκες και τα γενετικά όργανα για τους άνδρες αποτελούν σημεία διαρκούς ενασχόλησης. Ο όρος "μυϊκή δυσμορφία" περιγράφει μια μορφή σωματικής δυσμορφικής διαταραχής και ειδικότερα έναν καινούργιος τύπος διαταραχής της εικόνας του σώματος στους άνδρες (Pope, Gruber, Choi, Olivardia, & Phillps, 1997 Pope, Phillips, & Olivardia, 2000). Ο όρος συναντάτε διεθνώς και ως "αντίστροφη ανορεξία", "αθλητική μεγαλορεξία" ή "σύμπλεγμα του Άδωνη" (Pope, Katz & Hudson, 1993 Quinion, 2005 Wolke & Maria Sapouna, 2008). Η "μυϊκή δυσμορφία" αποτελεί ένα πολύπλοκο σύνδρομο που συνδέεται με διαταραχή της εικόνας του σώματος και χαρακτηρίζεται από την ανικανότητα ενός ατόμου να αξιολογεί επακριβώς το σωματικό του μέγεθος (Choi, Pope, & Olivardia, 2002 Olivardia, 2001). Το άτομο που πάσχει από "μυϊκή δυσμορφία" ανησυχεί έντονα για τη σωματική του εμφάνιση. Πιστεύει, λανθασμένα, ότι το σώμα του δεν είναι επαρκώς μυώδες και γυμνασμένο και, ως εκ τούτου, εκφράζει έντονα μια σωματική δυσαρέσκεια για αυτό ή για συγκεκριμένα μέρη του (Choi, Pope, & Olivardia, 2002 Maida & Armstrong, 2005). Για να καταπολεμήσει αυτή τη δυσαρέσκειά του δαπανά καθημερινά πολλές ώρες στο γυμναστήριο και εμπλέκεται σε καταναγκαστική άσκηση (μεγάλου όγκου και έντασης) με αντιστάσεις με αποτέλεσμα συχνά να καταπονεί το σώμα του και να φθείρει σημαντικά την υγεία του (Olivardia, 2001 Phillips, O Sullivan, & Pope, 1997). Αποφεύγει συστηματικά τους χώρους που απαιτούν την έκθεση του σώματός του σε δημόσια θέα και όταν αυτό δεν είναι εφικτό επιλέγει να φορά φαρδιά ρούχα για να είναι δυσδιάκριτο το σχήμα του σώματός του και η σύγκρισή του με εκείνο άλλων ατόμων (Pope, Katz, & Hudson, 1993 Pope et al., 1997 Olivardia, 2001). Η μυϊκή δυσμορφία εκδηλώνεται, συνήθως, με μεγαλύτερη συχνότητα στους άνδρες από ότι στις γυναίκες (Goodale, Watkins, & Cardinal, 2001 Gruber & Pope, 1999). Οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων, που αφορούν κυρίως στην συμπτωματολογία και την κλινική έκφραση του συνδρόμου και όχι στη συχνότητα εμφάνισής του (Latz, Rhea & Cornelius, 2004 Olivardia, 2001 Olivardia, Pope, & Hudson, 2001 Phillips, Menard, & Fay, 2007 Pope, Gruber, Choi, Olivardia, & Phillips, 1997), θεωρείται ότι αντανακλούν διαφορετικούς βιολογικούς και ψυχολογικούς παράγοντες, αλλά και διαφορετικές προσδοκίες που η κοινωνία και ο πολιτισμός κάθε χώρας επιβάλλει στον άνδρα και τη γυναίκα αντίστοιχα. 32

4 ΜΥΪΚΗ ΔΥΣΜΟΡΦΙΑ Ανασκόπηση της Βιβλιογραφίας Οι Pope, Katz και Hudson (1993) χρησιμοποίησαν για πρώτη φορά τον όρο "αντίστροφη ανορεξία", σε δείγμα αθλητών της σωματικής διάπλασης, για να περιγράψουν μια συγκεκριμένη μορφή σωματικής δυσμορφικής διαταραχής. Οι αθλητές του δείγματός τους ανέφεραν ιστορικό ψυχογενούς ανορεξίας σε ποσοστό 2.8%, πολύ υψηλότερο από εκείνο του 0.02%, που αναφέρεται σε μη αθλητές στη βιβλιογραφία. Το 8.3% των αθλητών της σωματικής διάπλασης παρουσίασε συμπτώματα "αντίστροφης ανορεξίας" και δήλωσαν ότι θεωρούσαν τον εαυτό τους μικρόσωμο και αδύναμο (ενώ στην πραγματικότητα ήταν μεγαλόσωμοι και μυώδεις), δεν επιθυμούσαν να συνευρίσκονται σε κοινωνικές συναθροίσεις, να εκθέτουν το σώμα τους στην παραλία, ή να φορούν εφαρμοστά ρούχα. Τέσσερα χρόνια αργότερα, οι Phillips, O Sullivan και Pope (1997) καθιέρωσαν τον όρο "μυϊκή δυσμορφία" σε μία μελέτη περίπτωσης ενός εικοσιτριάχρονου άνδρα για να αποδώσουν επαρκέστερα τη διαταραχή. Οι Phillips, McElroy, Keck, Pope και Hudson (1993) ασχολήθηκαν με τα αίτια, την ψυχοπαθολογία, το ιστορικό και την θεραπεία ατόμων που έπασχαν από μυϊκή δυσμορφία. Το 73% των ασθενών δήλωσε υπερβολική ενασχόληση με τον καθρέφτη και το 63% ανέφερε προσπάθεια συγκάλυψης την υποτιθέμενη παραμόρφωση. Ως αποτέλεσμα των συμπτωμάτων της διαταραχής, το 97% τόνισε ότι απέφευγε οποιαδήποτε μορφή κοινωνικής εκδήλωσης, το 30% ότι παρέμενε περιορισμένο στο σπίτι και το 17% είχε αποπειραθεί να αυτοκτονήσει. Το 93% των ερωτηθέντων έπασχε από διαταραχές της διάθεσης, το 33% από ψυχαναγκαστικές διαταραχές και το 73% από αγχώδεις διαταραχές. Οι συγγραφείς κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι αυτή η (συχνά κρυφή) χρόνια διαταραχή, μπορεί να προκαλέσει παθολογική στεναχώρια και να συνδεθεί με ψυχαναγκαστικές διαταραχές και διαταραχές της διάθεσης. Οι Blouin και Goldfield (1994) μελέτησαν τη σχέση μεταξύ της αυτοεκτίμησης και των παραγόντων κινδύνου που αφορούν στην χρήση αναβολικών στεροειδών σε αθλητές της σωματικής διάπλασης. Βρήκαν ότι η μυϊκή δυσμορφία σχετίζεται με τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, αλλά όχι περισσότερο τις άλλες διαταραχές της εικόνας του σώματος όπως, για παράδειγμα, στην ψυχογενή ανορεξία. Οι Phillips, McElroy, Hudson και Pope (1995) διερεύνησαν τα δημογραφικά χαρακτηριστικά και κλινικά χαρακτηριστικά ασθενών με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές, με ψυχαναγκαστικές διαταραχές και ασθενών με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές και ψυχαναγκαστικές διαταραχές. Επιπροσθέτως, μελέτησαν την ποσοστιαία αναλογία των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών σε ασθενών με ψυχαναγκαστικές διαταραχές. Τα αποτελέσματά τους κατέδειξαν ότι το 14,5% των ασθενών με ψυχαναγκαστικές διαταραχές έπασχε και από σωματικές δυσμορφικές διαταραχές. Τα ευρήματά τους δε διέφεραν σημαντικά μεταξύ των ομάδων του δείγματός τους. Οι ασθενείς, όμως, με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές, σε αντίθεση με τους υπόλοιπους, έπασχαν από κατάθλιψη, κοινωνική φοβία, ψύχωση, έκαναν χρήση αναβολικών στεροειδών, εμφάνισαν αυτοκτονικό ιδεασμό και δήλωσαν ότι δεν επιδίωκαν τη συμβίωση ή το γάμο. Οι Phillips και Diaz (1997) μελέτησαν τις διαφορές στην εκδήλωση της μυϊκής δυσμορφίας μεταξύ των δύο φύλων. Βρήκαν ότι τις γυναίκες τις απασχολεί περισσότερο το μέγεθος των γοφών και το σωματικό βάρος και τους άνδρες η δόμηση του σώματός τους και τα γεννητικά τους όργανα. Η Phillips (2000) διερεύνησε την ποιότητα ζωής των ατόμων που πάσχουν από σωματικές δυσμορφικές διαταραχές και βρήκε ότι η ποιότητα ζωής των ασθενών 33

5 Ε. ΚΟΪΔΟΥ, Α. ΚΑΡΕΛΑΝΗ & Γ. ΓΡΟΥΪΟΣ ήταν χαμηλότερη μεν από εκείνη του γενικού πληθυσμού, αλλά υψηλότερη από εκείνη ασθενών που έπασχαν από κατάθλιψη, σακχαρώδη διαβήτη ή καρδιαγγειακά νοσήματα. Οι Hitzeroth, Wessels, Zungu-Dirwayi, Oosthuizen και Stein (2001) διερεύνησαν τη συχνότητα εμφάνισης του συνδρόμου σε ερασιτέχνες αθλητές σωματικής διάπλασης. Τα αποτελέσματά τους κατέδειξαν ότι το 53,6% του δείγματός τους πληρούσε τα κριτήρια διάγνωσης του συνδρόμου και, ταυτόχρονα παρουσίασε συμπτώματα ψυχαναγκαστικών διαταραχών. Οι Phillips, Grant, Siniscalchi και Albertini (2001) διερεύνησαν τη χειρουργική και μη ψυχιατρική θεραπεία ατόμων με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές. Βρέθηκε ότι το 76% των ατόμων αναζήτησε και το 66% έλαβε τέτοιου είδους θεραπεία. Το 45.2% των ατόμων έλαβαν δερματολογική θεραπεία και στη συνέχεια το 23.2% εξ αυτών έλαβε χειρουργική θεραπεία. Οι Choi, Pope και Olivardia (2002), μελέτησαν τη συμπεριφορά ατόμων με και χωρίς μυϊκή δυσμορφία. Τα άτομα που έπασχαν από αυτή, σε σχέση με εκείνα που δεν έπασχαν, δήλωσαν λιγότερο ικανοποιημένοι από την εικόνα του σώματός τους και, σε αντίθεση με την επιθυμία τους για μεγαλύτερη μυϊκή μάζα, ανησυχούσαν ιδιαίτερα με το να ενδεχόμενο να αποκτήσουν πρόσθετο σωματικό βάρος. Οι Lantz, Rhea και Cornelius (2002) διερεύνησαν εάν τα χαρακτηριστικά της μυϊκής δυσμορφίας είναι διαφορετικά μεταξύ αθλητών υψηλού αγωνιστικού επιπέδου σωματικής διάπλασης και αθλητών της άρσης βαρών. Τα αποτελέσματά τους κατέδειξαν ότι οι αθλητές σωματικής διάπλασης, σε σχέση με εκείνους της άρσης βαρών, ασχολούνταν περισσότερο με το μέγεθος, τη συμμετρία και την εικόνα του σώματός τους, τη διαιτητική τους συμπεριφορά, και τη λήψη φαρμακευτικών ουσιών. Οι Gunstad και Phillips (2003) στην μελέτη τους επισήμαναν ότι οι περισσότεροι ασθενείς με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές πάσχουν από τουλάχιστον μία ακόμα διαταραχή, όπως κατάθλιψη, κοινωνική φοβία, ψυχαναγκαστική διαταραχή και διαταραχή χρήσης απαγορευμένων ουσιών. Οι Uzuna, Baoluc, Akarb, Cansevera, Özahina, Çetinc και Ebrinçc (2003) ασχολήθηκαν με τα άτομα που πάσχουν από σωματικές δυσμορφικές διαταραχές και ταυτόχρονα εμφανίζουν ακμή στο πρόσωπο, μια χρόνια φλεγμονώδη νόσο της τριχοσμηγματογόνου μονάδας. Βρέθηκε ότι το 8.8% των ασθενών με ακμή έπασχε από σωματικές δυσμορφικές διαταραχές και το 2,1% από σωματικές δυσμορφικές διαταραχές και ήπιες ψυχιατρικές νόσους Οι Frare, Perugi, Ruffolo και Toni (2004) συνέκριναν τα δημογραφικά, τα κλινικά και τα ψυχιατρικά χαρακτηριστικά ασθενών με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές, ψυχαναγκαστικές διαταραχές και ασθενών με συνοσηρότητα δυσμορφικών και ψυχαναγκαστικών διαταραχών. Οι ασθενείς με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές και ψυχαναγκαστικές διαταραχές εμφάνισαν διαταραχές πρόσληψης τροφής, κυρίως ψυχογενή βουλιμία, κοινωνική φοβία και αγχώδεις διαταραχές, έκαναν χρήση απαγορευμένων ουσιών και αλκοολούχων ποτών. Οι Grant, Menard, Pagano, Fay και Phillips (2005) διερεύνησαν τη χρήση απαγορευμένων ουσιών σε δείγμα ατόμων, με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι το 48,9% των ατόμων έκανε κατάχρηση απαγορευμένων ουσιών, το 29,5% έκανε υπερβολική χρήση και το 35,8% των ατόμων ήταν εξαρτημένο από αυτές. Το 17% των ατόμων δήλωσε ότι έκανε υπερβολική χρήση ουσιών ή ένιωθε ότι ήταν εξαρτημένο από αυτές περιστασιακά. Το 68% του συνολικού δείγματος απέδωσε στο σύνδρομο τη χρήση των απαγορευμένων ουσιών. 34

6 ΜΥΪΚΗ ΔΥΣΜΟΡΦΙΑ Οι Phillips, Menard, Fay και Pagano (2005) μελέτησαν την ποιότητα ζωής και την ψυχοκοινωνική λειτουργικότητα ατόμων με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές. Βρήκαν ότι η ποιότητα ζωής των ασθενών ήταν στατιστικά σημαντικά χαμηλότερη από εκείνη του φυσιολογικού πληθυσμού. Οι Pickett, Lewis και Cash (2005) μελέτησαν τη σωματική σύσταση, την εικόνα του σώματος, τη διατροφική συμπεριφορά και τη κοινωνική αυτοπεποίθηση σε ερασιτέχνες και επαγγελματίες αθλητές της σωματικής διάπλασης και σε συστηματικά ασκούμενους. Βρέθηκε ότι οι επαγγελματίες αθλητές της σωματικής διάπλασης, συγκριτικά με τα άτομα των άλλων ομάδων, διέθεταν μεγαλύτερη μυϊκή μάζα. Επιπροσθέτως, οι ίδιοι αθλητές δήλωναν ότι επιθυμούσαν μεγαλύτερο σωματικό βάρος από τους συστηματικά ασκούμενους. Οι τελευταίοι ανέφεραν μεγαλύτερη κοινωνική αυτοπεποίθηση αλλά και περισσότερες διατροφικές διαταραχές. Αν και οι ομάδες δεν διέφεραν σημαντικά μεταξύ τους στην εικόνα του σώματος, εντούτοις οι ερασιτέχνες και οι επαγγελματίες αθλητές της σωματικής διάπλασης διέθεταν πιο θετική άποψη για την συνολική τους εμφάνιση και δήλωναν πιο ικανοποιημένοι από το μυϊκό τους όγκο κα τη σωματική τους εμφάνιση. Οι Pope, Pope, Menard, Fay, Olivardia και Phillips (2005) ασχολήθηκαν με τα κλινικά χαρακτηριστικά της μυϊκής δυσμορφίας ανδρών που είχαν ιστορικό μυϊκής δυσμορφίας και ανδρών που έπασχαν από σωματικές δυσμορφικές διαταραχές αλλά δεν ανέφεραν ιστορικό μυϊκής δυσμορφίας. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι οι δύο ομάδες παρουσίασαν κοινά χαρακτηριστικά αναφορικά με τη σοβαρότητα των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών και των μερών του σώματος που τους απασχολούσαν. Τέλος, τα άτομα που έπασχαν από σωματικές δυσμορφικές διαταραχές, συγκριτικά με τα άτομα που είχαν ιστορικό μυϊκής δυσμορφίας ανέφεραν αυτοκτονικό ιδεασμό, έκαναν συχνότερη χρήσης αναβολικών στεροειδών και είχαν χαμηλότερη ποιότητα ζωής. Οι Hildebrandt, Schlundtb, Langenbucher και Chung (2006) διερεύνησαν τους τύπους των διαταραχών της εικόνας του σώματος σε μη κλινικό πληθυσμό αθλητών της άρσης βαρών. Μετά την ανάλυση των αποτελεσμάτων καταγράφηκαν πέντε ομάδες διαφορετικών τύπων συμπεριφορών. Η ομάδα που πληρούσε τα κριτήρια των ατόμων με μυική δυσμορφία έκανε χρήση αναβολικών στεροειδών, εκδήλωνε μεγάλο ενδιαφέρον για την εξωτερική εμφάνιση και είχε συγκεκριμένη ψυχοπαθολογία στο φάσμα των ψυχαναγκαστικών διαταραχών. Οι Rief, Buhlmann, Wilhelm, Borkenhagen και Brähler (2006) διαπίστωσαν ότι το 1,7% του δείγματος έπασχε από σωματικές δυσμορφικές διαταραχές. Το 19% του πληθυσμού αυτού, έναντι του 3% του υγιούς πληθυσμού, ανέφερε αυτοκτονικό ιδεασμό και 7% έναντι1 του 1%, αντίστοιχα, ότι είχε πραγματοποιήσει απόπειρα αυτοκτονίας. Τα άτομα με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές είχαν χαμηλότερο οικονομικό εισόδημα, δεν είχαν μόνιμη εργασία, δεν επιθυμούσαν μόνιμο σύντροφο και δεν ήταν παντρεμένοι. Οι Ruffolo, Phillips, Menard, Fay και Weisberg (2006) διερεύνησαν τη πιθανότητα συνύπαρξης διατροφικών διαταραχών σε ασθενείς με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές. Βρήκαν ότι το 32,5% των ασθενών εμφάνισε σε κάποια περίοδο της ζωής του διατροφικές διαταραχές, το 9% έπασχε από ψυχογενή ανορεξία, το 6,5% από ψυχογενή βουλιμία και το 17,5% από πολυφαγικά επεισόδια. Οι ασθενείς που έπασχαν από διατροφικές διαταραχές ήταν κυρίως γυναίκες, εμφάνιζαν διαταραχή της εικόνας του σώματος και έντονη σωματική δυσαρέσκεια. Οι Koran, Abujaoude και Large (2008) διερεύνησαν τη συχνότητα εμφάνισης των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών στο γενικό πληθυσμό. Τα αποτελέσματα κατέδειξαν ότι το 2,4% ( 2,5% γυναίκες και 2,2% άνδρες) των ατόμων πληρούσε τα 35

7 Ε. ΚΟΪΔΟΥ, Α. ΚΑΡΕΛΑΝΗ & Γ. ΓΡΟΥΪΟΣ κριτήρια του Διαγνωστικού και Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association, 2000) για τις σωματικές δυσμορφικές διαταραχές. Το ποσοστό των ασθενών που εμφάνιζε το σύνδρομο - και που πλειοψηφικά ήταν ανύπαντροι - μειώνονταν μετά την ηλικία των 44 ετών. Κριτήρια Διάγνωσης της Μυϊκής Δυσμορφίας Σαφή κριτήρια για τη διάγνωση της μυϊκής δυσμορφίας δεν έχουν θεσπιστεί, μέχρι σήμερα, στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association, 2000) και στη Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση των Ασθενειών και των Συναφών Προβλημάτων Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (World Health Organization, 2004). Εντούτοις, η μυϊκή δυσμορφία έχει αναγνωριστεί ως ένας τύπος σωματικών δυσμορφικών διαταραχών στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association, 2000) και υποχονδριακής διαταραχής στη Διεθνή Στατιστική Ταξινόμηση των Ασθενειών και των Συναφών Προβλημάτων Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (World Health Organization, 2004). Οι Phillips, McElroy, Hudson και Pope (1995) θεωρούν πιο σωστή την ταξινόμησή τους ως υποτύπο ψυχαναγκαστικών διαταραχών, καθώς εμφανίζουν μεταξύ τους μια σειρά από κοινά χαρακτηριστικά στην αιτιοπαθογένεια, στη συνοσηρότητα, στο οικογενειακό ιστορικό, στη συμπτωματολογία και στους τρόπους αντιμετώπισης. Ο Chung (2001) υποστήριξε, σε μια ανασκοπική κριτική των διαγνωστικών κριτηρίων της μυϊκής δυσμορφίας ότι τα ιστορικά και κλινικά δεδομένα συνηγορούν υπέρ της αναγνώριση του συνδρόμου ως μια μορφή ψυχαναγκαστικής διαταραχής. Οι Pope Gruber, Choi, Olivardia και Phillps (1997) πρότειναν, λαμβάνοντας υπόψη τους τα κριτήρια των δυσμορφικών διαταραχών στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association, 1994), τα ακόλουθα κριτήρια για τη διάγνωση της μυϊκής δυσμορφίας: 1. Υπερβολική ενασχόληση με μια φανταστική ατέλεια στην εμφάνιση 2. Παθολογική στεναχώρια, η μείωση της κοινωνικής και επαγγελματικής δραστηριότητας ή άλλων σημαντικών λειτουργιών ως αποτέλεσμα της συνεχούς ενασχόλησης με την εμφάνιση 3. Η εμμονή με το σώμα που δεν εξηγείται πληρέστερα με τα κριτήρια άλλων ψυχικών διαταραχών. Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association, 2000), τα διαγνωστικά κριτήρια των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών είναι τα κάτωθι: 1. Ενασχόληση με κάποια φανταστική ατέλεια στην εμφάνιση 2. Η ενασχόληση αυτή προκαλεί παθολογική στεναχώρια και εξασθένηση σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς και άλλους τομείς λειτουργικότητας 3. Η ενασχόληση αυτή δεν περιγράφεται επαρκέστερα από άλλη σωματική ή ψυχική διαταραχή, α. Το άτομο έχει μία εμμονή με την ιδέα ότι το σώμα του δεν είναι αρκετά μυώδες. 36

8 ΜΥΪΚΗ ΔΥΣΜΟΡΦΙΑ β. Η ενασχόληση αυτή προκαλεί σημαντική στεναχώρια ή εξασθένηση σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή άλλους σημαντικούς λειτουργικούς τομείς σε δύο από τα παρακάτω τέσσερα κριτήρια: i. Το άτομο συχνά δεν δίνει προτεραιότητα σε σημαντικές κοινωνικές, επαγγελματικές ή ψυχαγωγικές ασχολίες εξαιτίας μιας έμμονης ανάγκης να διατηρήσει το πρόγραμμα εκγύμνασης ή δίαιτας. ii. Το άτομο αποφεύγει καταστάσεις στις οποίες θα αναγκαστεί να εκθέσει το σώμα του σε άλλους ή υπομένει τις καταστάσεις αυτές μόνο κάτω από έντονη ανησυχία και στεναχώρια. iii. Η ενασχόληση με το ανεπαρκές σωματικό μέγεθος και μυϊκό όγκο προκαλεί παθολογική ανησυχία που επεκτείνεται σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς και άλλους σημαντικούς λειτουργικούς τομείς. iv. Το άτομο συνεχίζει να γυμνάζεται, να κάνει δίαιτα ή να κάνει χρήση εργογόνων ουσιών, έστω και αν γνωρίζει τις δυσμενείς σωματικές ή ψυχολογικές επιπτώσεις τους. γ. Πρωταρχική ανησυχία για τα άτομα με μυϊκή δυσμορφία είναι αν είναι μικρόσωμα ή μη επαρκώς μυώδη. Δεν τα ανησυχεί αν είναι παχύσαρκα, όπως στην νευρική ανορεξία, ή αν διαθέτουν άλλα χαρακτηριστικά στην εμφάνισή τους, όπως συμβαίνει σε άλλους τύπους των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών. Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (American Psychiatric Association, 2000), τα συμπτώματα των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών είναι τα εξής: 1. Το άτομο ελέγχει συνέχεια το είδωλό του στον καθρέφτη, σε πόρτες, σε παράθυρα και άλλες αντανακλαστικές επιφάνειες. 2. Αγγίζει συνέχεια το σώμα του, για να ψηλαφίσει κυρίως την υποτιθέμενη ατέλεια. 3. Το άτομο συχνά επιζητά δείγματα αγάπης και επιβεβαίωσης. 4. Έκδηλη κοινωνική απουσία και κατάθλιψη. 5. Εμμονή με αγαπημένα πρότυπα και διάσημα πρόσωπα και επιθυμία να τους ομοιάσει. 6. Το άτομο περιποιείται υπερβολικά τον εαυτό του (χτένισμα, ξύρισμα). 7. Εμμονή με τις χειρουργικές επεμβάσεις (πλαστικές εγχειρήσεις) με αποτέλεσμα την ελάχιστη ικανοποίηση του ασθενή. 8. Σε ελάχιστες περιπτώσεις ο ασθενής υφίσταται χειρουργικές παρεμβάσεις, συμπεριλαμβανομένης της λιποδιάλυσης και των πολλαπλών εμφυτευμάτων, με καταστροφικά αποτελέσματα. Η Phillips (2005) διαπίστωσε και επιβεβαίωσε τα προαναφερόμενα συμπτώματα των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών σε δείγμα 500 ασθενών. Ειδικότερα βρήκε ότι το 73% των ατόμων του δείγματός της εμφάνισαν έντονη ανησυχία για το δέρμα, το 56% τα μαλλιά, το 37% για τη μύτη, το 22% σωματικό βάρος, το 22% για τη περιοχή της κοιλιάς, το 21% για το στήθος, το 20% για τα μάτια, το 20% για τους μηρούς, το 20% για τα δόντια, το 18% για τα πόδια, το 16% για τη σωματική διάπλαση/δομή των οστών, το 14% για το πρόσωπο, το 12% για τα χείλια, το 12% για τους γλουτούς, το 11% για το πηγούνι και το 11% για τις βλεφαρίδες. Ο Chung (2001) διαπίστωσε, σε μια εκτενή ανασκοπική μελέτη, ότι τα άτομα που εκδηλώνουν συμπτώματα σωματικών δυσμορφικών διαταραχών φέρουν, συνήθως, σημάδια ή ουλές στο πρόσωπο. Το γεγονός αυτό τους δημιουργεί την εντύπωση ότι αυτά τα σημάδια ή οι ουλές παραμορφώνουν το πρόσωπό τους και, ως 37

9 Ε. ΚΟΪΔΟΥ, Α. ΚΑΡΕΛΑΝΗ & Γ. ΓΡΟΥΪΟΣ εκ τούτου, αναλώνουν σημαντικό χρόνο στην προσπάθεια τους να τα ή τις καλύψουν. Τούτη η ενασχόληση τους ωθεί σε μια παθολογική συμπεριφορά, με αποτέλεσμα να αποφεύγουν τις κοινωνικές εκδηλώσεις φοβούμενα μήπως γελοιοποιηθούν ή φανούν αποκρουστικά στους άλλους. Η διαταραχή της εικόνας του σώματος αφορά και σε άλλα σημεία καθώς το σχήμα και το μέγεθος του σώματος αποτελούν και έχουν συμβολικό χαρακτήρα. Η ιδέα ότι δεν είναι αρκετά μυώδη τα οδηγεί σε πολύωρες προπονήσεις με αντιστάσεις. Αποφεύγουν να φορέσουν στενά ρούχα, να κολυμπήσουν σε κολυμβητήριο και να παρευρεθούν σε κοινωνικού τύπου συναθροίσεις κατά τις οποίες είναι πιθανό να εκθέσουν το σώμα τους σε άλλους. Δεν πλησιάζουν άτομα από τα οποία έλκονται, από φόβο μήπως (εξαιτίας του υποτιθέμενου μικροσκοπικού σωματικού μεγέθους που διαθέτουν) δεχτούν την απόρριψή τους. Ταυτόχρονα, δαπανούν χρόνο στην προετοιμασία των γευμάτων τους και αποφεύγουν συχνά ένα μη σχεδιασμένο γεύμα με σκοπό να το καταναλώσουν σε συγκεκριμένη χρόνο. Επίσης, αποφεύγουν τη συμμετοχή σε κοινωνικές εκδηλώσεις όταν αυτές συμπίπτουν με τις προσχεδιασμένες ώρες προπόνησής τους. Οι Olivardia, Pope και Hudson (2001) διαπίστωσαν ότι οι αθλητές της σωματικής διάπλασης με μυϊκή δυσμορφία κοίταζαν τον εαυτό τους στον καθρέπτη 10 φορές περίπου, κατά μέσο όρο, την ημέρα, συχνότητα κατά πολύ μεγαλύτερη από εκείνη των 4 φορών περίπου, κατά μέσο όρο, που δήλωσαν οι αθλητές της άρσης βαρών με μυϊκή δυσμορφία του δείγματός τους. Επιπλέον, τόνισαν ότι οι άνδρες με μυϊκή δυσμορφία ελέγχουν συχνά τον εαυτό τους σε παράθυρα, σε καθρέφτες τσέπης ή ακόμα και στο πίσω μέρος των μαχαιροπίρουνων και εξετάζουν εξονυχιστικά και εναγωνίως την εμφάνιση των άλλων. Αυτή η έμμονη ενασχόλησή τους με τη σωματική τους εικόνα συνδέεται με την πρόκληση ατυχημάτων, με τις απολύσεις από την εργασία τους, με τη διακοπή των σπουδών τους και με τη μη συμμετοχή τους σε οικογενειακές εκδηλώσεις. Σύμφωνα με τους Pope, Phillips και Olivardia (2000), οι ανησυχίες για το μικροσκοπικά εκλαμβανόμενο μέγεθος του σώματός τους, είναι συνήθως καθοριστικές για τις συναισθηματικές/ερωτικές σχέσεις τους. Τόνισαν χαρακτηριστικά ότι ένας άνδρας του δείγματός τους απέφευγε να έχει σεξουαλική επαφή με τη γυναίκα του από φόβο μήπως ξοδέψει ενέργεια, η οποία θα του ήταν απαραίτητη για την προπόνησή του, ενώ κάποιος άλλος απέφευγε να φιλήσει την κοπέλα του από φόβο μήπως της μεταδώσει τις θερμίδες του μέσω του σάλιου του. Oι Olivardia, Pope και Hudson (2000) διαπίστωσαν ότι το 46% των ανδρών που ασχολούνταν με την προπόνηση με αντιστάσεις και έπασχαν από μυϊκή δυσμορφία ανέφεραν ιστορικό χρήσης στεροειδών αναβολικών. Η εμφάνιση της μυϊκής δυσμορφίας προηγούνταν της χρήσης των στεροειδών αναβολικών στο 73% δείγματός τους, γεγονός που τους οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η μυϊκή δυσμορφία ενδέχεται να αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την χρήση των στεροειδών αναβολικών. Το εύρημά τους αυτό έρχεται σε πλήρη συμφωνία με τα δεδομένα των Pope, Phillips και Olivardia (2000), Kanayama, Gruber, Pope, Borowiecki και Hudson (2001) Kanayama, Pope και Hudson (2001), Brower (2002), Pope, Pope, Μenard, Fay, Olivardia και συν. (2005). Οι Phillips και Menard (2006) ανέφεραν ότι τα άτομα με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές εμφάνισαν υψηλά ποσοστά αυτοκτονικού ιδεασμού. Ο μέσος ετήσιος αυτοκτονικός ιδεασμός τους υπολογίστηκε στο 57.8%, ποσοστό που είναι 10 έως 25 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο του ψυχικά υγιούς πληθυσμού των ΗΠΑ. Επίσης, τόνισαν ότι τα άτομα με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές εμφάνισαν υψηλά ποσοστά σε απόπειρες αυτοκτονίας. Συγκεκριμένα, το 2,6% των ασθενών του δείγματός τους πραγματοποίησε απόπειρα αυτοκτονίας. Ποσοστό 3 έως 38

10 ΜΥΪΚΗ ΔΥΣΜΟΡΦΙΑ 12 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο του ψυχικά υγιούς πληθυσμού των ΗΠΑ. Οι συγγραφείς, σε συμφωνία με την άποψη των Phillips, Coles, Menard, Yen, Fay και συν. (2005), εικάζουν ότι συνοσηρές καταστάσεις των ατόμων αυτών, όπως ψυχολογικά προβλήματα, δυσαρέσκεια, κατάθλιψη, χαμηλή αυτοεκτίμηση και κοινωνική απομόνωση στην οποία αυθυποβάλλονται συνηγορούν σε τέτοιου είδους συμπεριφορές. Αιτιοπαθογένεια της Μυϊκής Δυσμορφίας Η βιβλιογραφία που αφορά στην αιτιοπαθογένεια της μυϊκής δυσμορφίας είναι περιορισμένη (Leone, Sedory, & Gray, 2005 Wolke & Sapouna, 2008). Αντίθετα, η βιβλιογραφία που αφορά στην αιτιοπαθογένεια των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών είναι πλούσια και εστιάζεται στις περιόδους της παιδικής και εφηβικής ηλικίας, κατά τις οποίες τα άτομα παρουσιάζουν μεγαλύτερη ευαισθησία σχετικά με την εμφάνισή τους (Phillips, 1996 Didie, Tortolani, Pope, Menard, Fay και συν., 2006 Wolke & Sapouna, 2008). Ερευνητικά δεδομένα μαρτυρούν ότι τα πειράγματα και αρνητικά σχόλια από τους συνομηλίκους στην παιδική ηλικία αναφορικά με τη σωματική εμφάνιση αλλά και η συνύπαρξη χαμηλού σωματικού βάρους ή παιδικής παχυσαρκίας μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες που δρουν ενισχυτικά στην εμφάνιση της μυικής δυσμορφίας στην ενήλικη ζωή (Wolke & Stanford, 1999 Pope, Phillips, & Olivardia, 2000 Philips & Drummond, 2001 Didie, Tortolani, Pope, Menarda, Fay et al., 2006). Οι Hawker και Boulton (2000) και Wolke και Samara (2008) ισχυρίστηκαν ότι ψυχολογικά τραύματα στην παιδική και εφηβική ηλικία λειτουργούν ευωδοτικά στην εμφάνιση κατάθλιψης, ψυχικής έντασης και χαμηλής αυτοεκτίμησης, συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τα άτομα με δυσμορφικές διαταραχές. Σύμφωνα με τα ερευνητικά στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ασκούν σημαντική επίδραση στην παιδική και εφηβική ηλικία και προάγουν συγκεκριμένα ανδρικά πρότυπα (Cohane, & Pope, 2001 Pope, Phillips, & Olivardia, 2000 Pope, Olivardia, Borowiecki, & Cohane, 2001). Προτρέπουν τους άνδρες να αποκτήσουν μυϊκό όγκο και καλλίγραμμα σώματα, τονίζοντας τη σημαντικότητα της εμφάνισης για την προσωπική και επαγγελματικής τους επιτυχία. Τα πρότυπα του δυτικού πολιτισμού επικεντρώνονται στην αξία της σωματικής ομορφιάς την οποία ταυτίζουν με την σωματική τελειότητα και το χαμηλό σωματικό λίπος (Philips & Drummond, 2001). Κλινικές μελέτες διαπιστώνουν ότι η μυϊκή δυσμορφία εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα σε άτομα που είναι δυσαρεστημένα με το σώμα τους ή εμπλέκονται σε δραστηριότητες που σχετίζονται με τη μυϊκή ανάπτυξη, όπως τα αθλήματα της σωματικής διάπλασης, της γυμναστικής, της κολύμβησης και της άρσης βαρών (Lantz, Rhea, & Cornelius, 2002 Veale & Lambrou, 2002). Η Phillips (1991) τόνισε ότι αρκετοί ασθενείς με μυϊκή δυσμορφία νοσούν πολλά χρόνια πριν αναζητήσουν βοήθεια. Όταν τελικά εμπιστευτούν κάποιον ειδικό επιστήμονα, αναφέρουν άλλα συμπτώματα όπως κατάθλιψη, κοινωνική απομόνωση, ψυχαναγκαστικές διαταραχές και δεν αποκαλύπτουν το πραγματικό πρόβλημα με την διαταραγμένη εικόνα του σώματός τους. Οι Barlow και Durand (2006) ισχυρίστηκαν ότι οι περισσότεροι ασθενείς με μυϊκή δυσμορφία δεν μπορούν να αντιληφθούν την ύπαρξη μιας διαταραγμένης εικόνας που έχουν για το σώμα τους, διότι διαθέτουν περιορισμένες γνώσεις, στο σύνολό τους, για τις σωματικές δυσμορφικές διαταραχές. 39

11 Ε. ΚΟΪΔΟΥ, Α. ΚΑΡΕΛΑΝΗ & Γ. ΓΡΟΥΪΟΣ Τρόποι Αντιμετώπισης της Μυϊκής Δυσμορφίας Οι Pope Phillips και Olivardia (2000) υποστήριξαν ότι οι άνδρες με μυϊκή δυσμορφία δεν είναι δυνατό να θεραπευτούν με τις παραδοσιακές τεχνικές που υιοθετούν και στοχεύουν στο να κάνουν το σώμα τους να δείχνει τέλειο. Αύξηση του χρόνου προπόνησης, χρήση εργογόνων βοηθημάτων, πλαστικές επεμβάσεις, "εναλλακτικές" (π.χ., φυτικά φάρμακα, βελονισμός) και διατροφικές θεραπείες δεν αποδείχτηκαν αποτελεσματικές για τη θεραπεία της μυϊκής δυσμορφίας. Ούτε η παραδοσιακή ψυχαναλυτική θεραπείας, σύμφωνα με την άποψή τους, που αφορά στην ανάλυση των παιδικών βιωμάτων, της οικογενειακής δυσαρμονίας αλλά και των σχέσεων του παιδιού με τη μητέρα, δεν μπόρεσε να επιλύσει αποτελεσματικά τη διαταραχή αυτή, παρά το γεγονός ότι οι προαναφερόμενες συμπεριφορές μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη και εκδήλωσή του. Η μυϊκή δυσμορφία είναι μια χρόνια και πολυπαραγοντική διαταραχή. Προκειμένου να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπεία για την αντιμετώπιση της, κρίνεται σημαντικό να οριοθετηθεί και να προσδιοριστεί η φύση της. Πολλοί ασθενείς δεν υποβάλλονται σε θεραπεία λόγω μη έγκαιρης διάγνωσης της διαταραχή (Dawes & Mankin, 2004 Pope, Katz, & Hudson, 1993 Leone, Sedory, & Gray, 2005). Η μεγαλύτερη, ίσως, δυσκολία αφορά στο να πειστεί το άτομο ότι έχει τη διαταραχή, καθώς δεν εμφανίζει αναγνωρίσιμα συμπτώματα (π.χ., μεταβολή του βάρους, διαταραχή στο λιπιδικό προφίλ) που να συνάδουν με οργανική νόσο ή άλλου τύπου διατροφική διαταραχή (π.χ., ψυχογενής ανορεξία, ψυχογενής βουλιμία). Έτσι, οι θεραπευτικές προσεγγίσεις εναρμονίζονται με τη συμπτωματολογία και οι θεραπευτές, λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά κάθε περίπτωσης, προβαίνουν σε μια σειρά κατάλληλων ενεργειών. Τα κοινά χαρακτηριστικά που εμφανίζει η μυϊκή δυσμορφία με τις σωματικές δυσμορφικές διαταραχές ωθούν τους θεραπευτές σε κοινή γραμμή αντιμετώπισης. Οι τεχνικές που προτείνονται αφορούν σε πλαστικές χειρουργικές επεμβάσεις, ψυχοδυναμική θεραπεία, συμπεριφορική θεραπεία, γνωστική θεραπεία, συμπεριφορική γνωστική θεραπεία και φαρμακευτική αγωγή. Οι Phillips, McElroy, Keck, Hudson και Pope (1994) υποστήριξαν ότι όλοι οι τύποι των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών αντιδρούν με παρόμοιο τρόπο στην θεραπεία. Οι Phillips (1991), Pope, Phillips και Olivardia (2000) και Neziroglu και Khemlani-Patel (2003) ισχυρίστηκαν ότι οι τύποι των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών που περιλαμβάνουν ως χαρακτηριστικό τους την ψευδαίσθηση είναι πιο ανθεκτικοί στην θεραπεία. Η γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία, εκ των αποτελεσμάτων της, θεωρείται ως η πιο αποτελεσματική (Rosen, Reiter, & Orosan, 1995 Sabine, Otto, Lohr, & Deckersbach, 1999 Veale, 2002). Η θεραπεία αυτή, που γίνεται ατομικά ή ομάδικά, εστιάζει σε διδακτικές-ενημερωτικές παρεμβάσεις, έκθεση σε συγκεκριμένα ερεθίσματα, πρόληψη της ανεπιθύμητης αντίδρασης και γνωστική αναδόμηση (Marks & Mishan, 1988 Neziroglu & Yaryura-Tobias, 1993 Veale, Gournay, Dryden, Boocock, Shah et al., 1996 Wilhelm, Otto, Lohr, & Deckersbach, 1999). Η φαρμακοθεραπεία με χορήγηση αντικαταθλιπτικών ουσιών, όπως η σεροτονίνη, επέφερε θετικά αποτελέσματα σε άτομα που πληρούσαν όλα τα κριτήρια των σωματικών δυσμορφικών διαταραχών και ιδιαίτερα σε εκείνα που εμφανίζουν αυτοκτονικό ιδεασμό (Hollander, Allen Kown, Aronowitz, Schmeidler et al., 1999 Hollander, Liebowitz, Winchel, Klumker, & Klein, 1989). Επιπροσθέτως, η χορήγηση των αντικαταθλιπτικών ψυχοφαρμάκων, που δρουν στους σεροτονεργικούς υποδοχείς σε συγκεκριμένες δομές του εγκεφάλου, βελτίωσαν τα συμπτώματα τόσο σε 40

12 ΜΥΪΚΗ ΔΥΣΜΟΡΦΙΑ ψυχολογικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο (Phillips, 2005 Phillips & Hollander, 2008) Οι Phillips (1996) και Phillips και Hollander (2008) θεώρησαν ότι ένας συνδυασμός ψυχολογικής θεραπείας και φαρμακοθεραπείας είναι το πιο αποτελεσματικό θεραπευτικό σχήμα. Τέλος, οι Neziroglu, McKay, Todaro και Yaryuna-Tobias (1996) πρόσθεσαν ότι σε ορισμένες περιπτώσεις σωματικών δυσμορφικών διαταραχών εκτός από την ψυχολογική και φαρμακευτική θεραπεία απαιτείται δερματολογική θεραπεία ή/και χειρουργική παρέμβαση. Εν κατακλείδι, οι ασθενείς με σωματικές δυσμορφικές διαταραχές, ιδιαίτερα αυτοί με μυϊκή δυσμορφία, παρουσιάζουν μεγάλο επιστημονικό ενδιαφέρον για αθλητές, προπονητές, καθηγητές φυσικής αγωγής και αθλητισμού, διατροφολόγους, ψυχολόγους και ψυχίατρους και, αναφορικά με την θεραπεία τους, αποτελούν πρόκληση για το μεγάλο βαθμό συνοσηρότητας που παρουσιάζουν, ιδιαίτερα με τις διαταραχές της διάθεσης (Neziroglu, McKay, Todaro, & Yaryuna-Tobias, 1996 Phillips, 2002), τις αγχώδεις διαταραχές (Wilhelm, Otto, Zucker, & Pollack, 1997) και τις διαταραχές προσωπικότητας (Neziroglu, McKay, Todaro, & Yaryuna-Tobias, 1996 Phillips & McElroy, 2000). ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Adams, K., Sargent, R.G., Thompson, S.H., Richter, D., Corwin, S.J., & Rogan, T.J. (2000). A study of body weight concerns and weight control practices of 4th and 7th grade adolescents. Ethnicity & Health, 5, Akan, G.E., & Grilo, C.M. (1995). Socio-cultural influences on eating attitudes and behaviors, body image, and psychological functioning: a comparison of African- American, Asian-American, and Caucasian college women. International Journal of Eating Disorders, 18, American Psychiatric Association (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4 th ed., Revised Text). Washington, DC: American Psychiatric Association Press. American Psychiatric Association (2000). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4 th ed., Revised Text). Washington, DC: American Psychiatric Association Press. Andreasen, N.C., & Bardach, J. (1977). Dysmorphophobia: symptom or disease? American Journal of Psychiatry, 134, Becker, A.E., & Humburg, P. (1996). Culture, the media, and eating disorders. Harvard Review of Psychiatry, 4, Becker, A.E., Grinspoon, S.K., Klibanski, A., & Herzong, D.B. (1999). Eating Disorders. The New England Journal of Medicine, 340, Blouin, A.G., & Goldfield, G.S. (1994). Body image and steroid use in male body builders. International Journal of Eating Disorders, 18, Brewerton, T.D. (1995). Toward a unified theory of serotonin dysregulation in eating and related disorders. Psychoneuroendocrinology, 20, Brower, K.J. (2002). Anabolic steroid abuse and dependence. Current Psychiatry Reports, 4, Choi, P.Y.L., Pope, H.G., & Olivardia, R. (2002). Muscle dysmorphia: A new syndrome in weightlifters. British Journal of Sports Medicine, 36, Chung, B. (2001). Muscle dysmorphia: A critical review of the proposed criteria. Perspectives in Biology & Medicine, 44,

13 Ε. ΚΟΪΔΟΥ, Α. ΚΑΡΕΛΑΝΗ & Γ. ΓΡΟΥΪΟΣ Cohane, G.H., & Pope, H.G.Jr. (2001). Body image in boys: A review of the literature. International Journal of Eating Disorders, 29, Connolly, F.H., & Gipson, M. (1978). Dysmorphophobia: A long-term study. British Journal of Psychiatry, 132, Cotteril, J.A. (1996). Body dysmorphic disorder. International Journal of Dermatology, 14, Courtney, G., Pope, C.G., Pope, H.G., Menard, W., Fay, Ch., Olivardia, R., & Phillips, K.A. (2005). Clinical features of muscle dysmorphia among males with body dysmorphic disorder. Body Image, 2, Davis, C., & Katzman, M.A. (1998). Chinese men and women in the USA and Hong Kong: body and self esteem. Journal of Social & Clinical Psychology, 15, Dawes, J., & Mankin, T. (2004). Muscle dysmorphia. Strength & Conditioning Journal, 26, Didie, Ε., Tortolani, Ch., Pope, C., Menarda, W., Fay, Ch., & Phillips, K. (2006). Childhood abuse and neglect in body dysmorphic disorder. Child Abuse & Neglect, 30, Garner, D.M., Garfinkel, P.E., Schwartz, D., & Thompson, M. (1980). Cultural expectations of thinness in women. Psychological Reports, 47, Goodale, K.R., Watkins, P.L., & Cardinal, B.J. (2001). Muscle dysmorpia: a new form of eating disorder? American Journal of Health Education, 32, Grant, C.L. & Fodor, I.G. (1986). Adolescent attitudes toward body image and anorexic behavior. Adolescence, 21, Graves, B.S., & Raymond, L. (2004). Recognizing the signs of body dysmorphic disorder and muscle dysmorphia. American College of Sports Medicine s Health and Fitness Journal, 8, Grogan, S. (1999). Body image: understanding body dissatisfaction in men, women and children. London, UK: Routledge. Gruber, A.J., & Pope, H.G.Jr. (1999). Compulsive weight lifting and anabolic drug abuse among women rape victims, Comprehensive Psychiatry, 40, Gunstad, J. & Phillips, K. A. (2003). Axis I comorbidity in body dysmorphic disorder. Comprehensive Psychiatry, 44, Hawker, D.J.S., & Boulton, M.J. (2000). Twenty years research on peer victimization and psychosocial adjustment: a meta-analytic review of cross-sectional studies. Journal of Child Psychology & Psychiatry, 41, Hay, G.G. (1970). Dysmorphophobia. British Journal of Psychiatry, 116, Hildebrandt,T., Schlundt, D., Langenbucher, J., & Chung, T. (2006). Presence of muscle dysmorphia symptomology among male weightlifters. Comprehensive Psychiatry, 47, Hitzeroth, V., Wessels, Ch., Zungu-Dirwayi, N., Oosthuizen, P., & Stein, D.N. (2001). Muscle dysmorphia: a South African sample. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 55, Hollander, E., Allen A., Kown, J., Aronowitz, B., Schmeidler, J., Wong, C., & Simeon, D. (1999). Clomipramine vs desipramine crossover trial in body dysmorphic disorder: selective efficacy of a serotonin reuptake inhibitor in imagined ugliness. Archives of General Psychiatry, 56, Hollander, E., Liebowitz, M.R., Winchel, R., Klumker, A., & Klein, D.F. (1989). Treatment of body-dysmorphic disorder with serotonin reuptake blockers. American Journal of Psychiatry, 146,

14 ΜΥΪΚΗ ΔΥΣΜΟΡΦΙΑ Howell, P. (1999). Relationship between body image and eating behaviour. Melbourne, AUS: Body Image & Health. Hsu, L.K.G. (1997). Can dieting cause and eating disorder? Psychological Medicine, 27, Humenikova, L., & Gates, G.E. (2008). Body image perceptions in Western and postcommunist countries: a cross-cultural pilot study of children and parents. Maternal and Child Nutrition, 4, Janet, P. (1903). Les obsessions et Ia psychasthenie. Paris, FR: Felix Alcan. Kanayama, G., Barry, S., Hudson, J.I., & Pope, H.G. (2006). Body Image and attitudes towards male roles in anabolic-androgenic steroid users. American Journal of Psychiatry, 163, Kanayama, G., Gruber, A.J., Pope, H.G. Jr., Borowiecki, J.J., & Hudson, J.I. (2001). Over the-counter drug use in gymnasiums: An under recognized substance abuse problem? Psychotherapy & Psychosomatics, 70, Kanayama, G., Pope, H.G.Jr., & Hudson, J.I. (2001) "Body image" drugs: a growing psychosomatic problem. Psychotherapy and Psychosomatics, 70, Katz, J.L. (1990). Eating Disorders: A primer for the substance abuse specialist. Journal of Substance Abuse Treatment, 7, Kaye, W.H., & Weltzin, T.E. (1991). Serotonin activity in anorexia and bulimia nervosa: relationship to the modulation of feeding and mood. Journal of Clinical Psychiatry, 52, Kaye, W.H., Klump, K.L., Frank, G.K.W., & Strober, M. (2000). Anorexia and bulimia nervosa. Annual Review of Medicine, 51, Keel, P.K., Mitchell, J.E., Davis, T,L., & Crow, S.J. (2001). Relationship between depression and body dissatisfaction in women diagnosed with bulimia nervosa. International Journal of Eating Disorders, 30, Kendler, K.S., McLean, C., Neale, M., Kessler, R., Health, A., & Eaves, L. (1991). The genetic epidemiology of bulimia nervosa. American Journal of Psychiatry, 148, Klein, D.A., & Walsh, B.T. (2004). Eating disorders: Clinical features, and pathophysiology. Physiology and Behavior, 81, Klinkowski, N., Korte., A., Pfeiffer, E., Lehmkuhl, U., & Salbach-Andrae, H. (2008). Psychopathology in elite rhythmic gymnasts and anorexia nervosa patients. European Child & Adolescent Psychiatry, 17, Klump, K.L., Kaye, W.H., & Strober, M. (2001). The evolving genetic foundations of eating disorders. Psychiatric Clinics of North America, 24, Kraepelin, E. ( ). Psychiatric (8 th ed.), Vol Leipzig, GER: Barth Ladee. G.A. (1966). Hypochondriacal syndromes. New. York, NY: North-Holland. Lantz, C.D., Rhea, D.J., & Cornelius, A.E. (2002). Muscle dysmorphia in elite-level power lifters and bodybuilders: A test of differences within a conceptual model. The Journal of Strength and Conditioning Research, 16, Levine, M.P., & Piran, N. (2004). The role of body image in the prevention of eating disorders. Body Image, 1, Marks, I., & Mishan, J. (1988). Dysmorphic avoidance with disturbed bodily perception: A pilot study of exposure therapy. British Journal of Psychiatry, 152, McElroy, S.L., Phillips, K.A., & Keck, P.E. (1994). Obsessive-compulsive spectrum disorders. The Journal of Clinical Psychiatry, 55, Morselli, E. (1891). Sulla dismorfofobia e sulla tafefobia. Bolletinno della R accademia di Genova, 6,

15 Ε. ΚΟΪΔΟΥ, Α. ΚΑΡΕΛΑΝΗ & Γ. ΓΡΟΥΪΟΣ Munro, A., & Stewart, M. (1991). Body dysmorphic disorder and the DSM-IV: the demise of dysmorphophobia. Canadian Journal of Psychiatry, 36, Nasser, M., Katzman, M., & Gordon, R. (2000) Cultures in transition: eating disorders as a global marker. Hove, UK: Brunner/Routledge. Neziroglu, F., & Khemlani-Patel, S. (2003). Therapeutic approaches to body dysmorphic disorder. Brief Treatment and Crisis Intervention, 3, Neziroglu, F., Anderson, M.C., & Yaryana-Tobias, J.A. (1999). An in-depth review of obsessive-compulsive disorder, body dysmorphic disorder, hypochondriasis, and trichotillomania: therapeutic issues and current research. Crisis Intervention, 5, Neziroglu, F., McKay, D., Todaro, J., & Yaryuna-Tobias, J.A. (1996). Effect of cognitive behavior therapy on persons with body dysmorphic disorder and comorbid axis ii diagnoses. Behavior Therapy, 27, Neziroglu, F., Roberts, M., & Yayura-Tobias, J.A.A. (2004). Behavioral model for body dysmorphic disorder. Psychiatric Annals, 34, Neziroglu, F.A., & Yaryuna-Tobias, J.A. (1993). Exposure, response, prevention and cognitive therapy in the treatment of body dysmorphic disorder. Behavior Therapy, 24, Olivardia, R. (2001). Mirror, mirror on the wall, who s the largest of them all? The features and phenomenology of muscle dysmorphia. Harvard Review of Psychiatry, 9, Olivardia, R., Pope, H.G., & Hudson, J.I. (2000). Muscle dysmorpia in male weightlifters: a case controlled study. American Journal of Psychiatry, 157, Olley, P.C. (1974). Psychiatric aspects of referral. British Medicine Journal, 3, Perugi, G., Akiskal, H., Giannotti, D., Frare, F., Di Vaio, S., & Cassano, G. (1997). Gender related differences in body dysmorphic disorder (dysmorphophobia). Journal of Nervous & Mental Disease, 185, Philippopoulos, G.S. (1979). The analysis of a case of dysmorfophobia. Canadian Journal of Psychiatry, 24, Phillips, K.A. & Castle, D.J. (2001). Body dysmorpic disorder in men. The British Medical Journal, 323, Phillips, K.A., & Diaz, S.F. (1997). Gender differences in body dysmorphic disorder. Journal of Nervous Mental Disease, 185, Phillips, K.A., & Dufresne, R.G. (1997). Body Dysmorphic Disorder: a guide for dermatologists and cosmetic surgeons. Journal of the American Academy of Dermatology, 54, Phillips, K.A., & McElroy, S. (2000). Personality disorders and traits in patients with body dysmorphic disorder. Comprehensive Psychiatry, 41, Phillips, K.A. (1991). Body dysmorphic disorder: the distress of imagined ugliness. American Psychiatric Association, 148, Phillips, K.A. (1996). The broken mirror: understanding and treating body dysmorphic disorder. New York, NY: Oxford University Press. Phillips, K.A. (2000). Pharmacologic treatment of body dysmorhic disorder: a review of empirical data and a proposed treatment algorithm. The Psychiatric Clinics of North America, 7, Phillips, K.A. (2000). Quality of Life for patients with body dysmorphic disorder. Journal of Nervous and Mental Disease, 188,

16 ΜΥΪΚΗ ΔΥΣΜΟΡΦΙΑ Phillips, K.A. (2002). Pharmacological treatment of body dysmorphic disorder: review of the evidence and a recommended treatment approach. CNS Spectrums, 7, Phillips, K.A. (2005). The broken mirror: understanding and treating body dysmorphic disorder. New York, NY: Oxford University Press. Phillips, K.A., & Menard, W. (2006). Suicidality in body dysmorphic disorder: a prospective study. American Journal of Psychiatry, 163, Phillips, K.A., Coles, M.E., Menard, W., Yen, S., Fay, C., & Weisberg, R.B. (2005) Suicidal ideation and suicide attempts in body dysmorphic disorder. Journal of Clinical Psychiatry, 66, Phillips, K.A., Dwight, M.M., & McElroy, S. (1998). Efficacy and safety of fluvoxamine in body dysmorphic disorder. The Journal of Clinical Psychiatry, 59, Phillips, K.A., Grant, J., Siniscalchi, J., & Albertini, R.S. (2001). Surgical and Nonpsychiatric Medical treatment of patients with body dysmorphic disorder. Psychosomatics, 42, Phillips, K.A., McElroy, S.L., Hudson, J.I., & Pope, H.G. (1995). Body dysmorphic disorder: an obsessive-compulsive spectrum disorder, a form of affective spectrum disorder, or both? Journal of Clinical Psychiatry, 56, Phillips, K.A., O Sullivan, R.L., & Pope, H.G. (1997). Muscle dysmorphia. The Journal of Clinical Psychiatry, 58, 361. Pope, C.G., Pope, H.G., Menard, W., Fay, C., Olivardia, R., & Phillips, K.A. (2005). Clinical features of muscle dysmorphia among males with body dysmorphic disorder. Body Image, 2, Pope, H.G.Jr., Gruber, A.J., Mangweth, B., Bureau, B., decol, C., Jouvent, R., & Hudson, J.I. (2000). Body image perception among men in three countries. American Journal of Psychiatry, 157, Pope, H.G., Gruber, A.J., Choi, P., Olivardia, R., & Phillps, K.A. (1997). Muscle Dysmorphia, an under-recognized form of body dysmorphia. Psychosomatics, 38, Pope, H.G., Katz, D.L., & Hudson, J.I. (1993). Anorexia nervosa and reverse anorexia among 108 male body builders. Comprehensive Psychiatry, 34, Pope, H.G., Phillips, K.A., & Olivardia, R. (2000). The Adonis complex: The secret crisis of male body obsession. New York, NY: The Free Press. Pope, H.G.Jr., Olivardia, R., Borowiecki, J.J., & Cohane, G.H. (2001). The growing commercial value of the male body: A longitudinal survey of advertising in women s magazines. Psychotherapy & Psychosomatics, 70, Ravaldi, C., Vannacci, A., Zucchi, T., Mannucci, E., Cabras, P.L, Boldrini, M., Murciano, L., Rotella, C.M., & Ricca, V. (2003). Eating disorders and body image disturbances among ballet dancers, gymnasium users and body builders. Psychopathology, 36, Renshaw, D.C. (2003). Body dysmorphia, the plastic surgeon and the counselor. The Family Journal of Counseling & Therapy for Couples & Families, 11, Rief, W., Buhlmann U.L., Wilhelm, S., Borkenhagen, A., & Brähler, E. (2006). The prevalence of body dysmorphic disorder: A population-based survey. Psychological Medicine, 36, Rosen, J.C., Reiter, J., & Orosan, P. (1995). Cognitive-behavioral therapy for body dysmorphic disorder. Journal of Consulting & Clinical Psychology, 63,

17 Ε. ΚΟΪΔΟΥ, Α. ΚΑΡΕΛΑΝΗ & Γ. ΓΡΟΥΪΟΣ Rubin, B., Gluck, M.E., Knoll, C.M., Lorence, M., & Geliebter, A. (2008). Comparison of eating disorders and body image disturbances between Eastern and Western countries. Eating and Weight Disorders, 13, Ruderman, A.J. (1986). Dietary restraint: A theoretical and empirical review. Psychological Bulletin, 99, Russell, G.F.M. (1979). Bulimia nervosa: An ominous variant of anorexia nervosa. Psychological Medicine, 9, Sabine, W., Otto, Μ., Lohr, Β., & Deckersbach, Τ. (1999). Cognitive behavior group therapy for body dysmorphic disorder: A case series. Behavior Research & Therapy, 37, Shapiro, S., Newcomb M., & Loeb, T.B. (1997). Fear of fat, disregulated-restrained eating, and body-esteem: Prevalence and gender differences among eight- to ten-year-old children. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 26, Slade, P., & Brondie, D. (1994). Body image distortion and eating disorders: A reconceptualization based on the recent literature. Eating Disorders Review, 2, Solyom, L., DiNicola, V.F., Phil, M., Sookman, D., & Luchins, D. (1985). Is there an obsessive psychosis? Aetiological and prognostic factors of an atypical form of obsessive-compulsive neurosis. Canadian Journal of Psychiatry, 30, Strober, M. (1991). Family-genetic studies of eating disorders. Journal of Clinical Psychiatry, 52, Sullivan, K.A. (2001). The clinical features of binge eating disorder and bulimia nervosa: what are the differences? Canadian Journal of Counselling, 35, Sykora, C., Grilo, C.M., Wilfley, D.E., & Brownell, K.D. (1993). Eating, weight, and dieting disturbances in male and female lightweight and heavyweight rowers. International Journal of Eating Disorders, 14, Thomas, C.S. (1984). Dysmorphophobia: a question of definition. British Journal of Psychiatry 144, Thompson, J.K. (1996). Body image, eating disorders, and obesity. An emerging synthesis. In J. K Thompson (Ed.), Body image, eating disorders and obesity: an integrative guide for assessment and the treatment (pp.1-20). Washington, DC: American Psychological Association Press. Tracey, D., Wade, D., Cynthia, M., Bulik, D., Michael Neale, D., & Kendler, K.S. (2000). Anorexia nervosa and major depression: shared genetic and environmental risk factors. American Journal of Psychiatry, 157, Uzuna, O., Baoluc, C., Akarb, A., Cansevera, A., Özahina, A., Çetin, M., & Ebrinçc, S. (2003). Body dysmorphic disorder in patients with acne. Comprehensive Psychiatry, 44, Vaughan, Ch.A., Sacco, W.P., & Beckstead, J.W. (2008). Racial/ethnic differences in Body Mass Index: the roles of beliefs about thinness and dietary restriction. Body Image, (in press). Veale, D. (2002). Cognitive Behavior therapy for body dysmorphic disorder. In D.J. Castle & K.A. Phillips (Eds.), Disorders of body image (pp ). Petersfield, UK: Wrightson. Veale, D., Gournay, K., Dryden, W., Boocock, A., Shah, F., Willson, R., & Walburn, J. (1996). Body dysmorphic disorder: A cognitive behavioral model and pilot randomized controlled trial. Behaviour Therapy and Research, 34,

18 ΜΥΪΚΗ ΔΥΣΜΟΡΦΙΑ Veale, D.M., & Lambrou, C. (2002). The importance of aesthetics in body dysmorphic disorder. CNS Spectrums, 7, Vohs, K.D., Bardone, A.M., Joiner, R.E., Abramson, L.Y., & Heatherton, T.F. (1999). Perfectionism, perceived weight status, and self esteem interact to predict bulimic symptoms: A model of bulimic symptoms development. Journal of Abnormal Psychology, 108, Walker, P. (1999). Everything you need to know about body dysmorphic disorder. New York, NY: Rosen. Walsh, B.T., & Devlin, M.J. (1998). Eating disorders: Progress and problems. Science, 280, West, R.V. (1998). The female athlete. The triad of disordered eating, amenorrhoea and osteoporosis. Sports Medicine, 26, Wihelm, S., Otto, M. W., Zucker, B. G., & Pollack, M. H. (1997). Prevalence of body dysmorphic disorder in patients with anxiety disorders. Journal of Anxiety Disorders, 11, Wilhelm, S., Otto, M. W., Lohr, B., & Deckersbach, T. (1999). Cognitive behavior group therapy for body dysmorhic disorder: A case series. Behavior Research and Therapy, 37, Wolfe, M.E., Metzger, E.D., & Jimerson, D.C. (1997). Research update on serotonin function in bulimia and anorexia nervosa. Psychopharmacology Bulletin, 33, Wolke, D., & Samara, M.M. (2004). Bullied by siblings: association with peer victimization and behaviour problems in Israeli lower secondary school children. Journal of Child Psychology & Psychiatry, 45, Wolke, D., & Sapouna, M. (2008). Big men feeling small: childhood bullying experience, muscle dysmorphia and other mental health problems in bodybuilders. Psychology of Sports and Exercise, 9, Wolke, D., & Stanford, K. (1999). Bullying in school children. In D. Messer, & S. Millar (Eds.), Developmental psychology (pp ). London, UK: Arnold Publisher. World Health Organization (2004). International statistical classification of diseases and related health problems (2nd ed., 10th Revision). Geneva: World Health Organization. Yager, J. (1982). Family issues in the pathogenesis of anorexia nervosa. Psychosomatic Medicine, 44, Yesalis, C., Barsukiewicz, C., Kopstein, A., & Bahrke, M. (1997). Trends in Anabolic-Androgenic Steroid Use Among Adolescents. Archives of Pediatric & Adolescent Medicine, 151, Ziegler, A., & Gorg, G.T. (1999). 5-HT2A gene promoter polymorphism and anorexia nervosa. Lancet, 353,