Mειάλσκα Κλινική εικόνα και Διάγνωση

Transcript

1 Mειάλσκα Κλινική εικόνα και Διάγνωση Αιέμαλδξνο Ι. Σηξαηεγόο Καζεγεηήο Γεξκαηνινγίαο Αθξνδηζηνινγίαο A Παλεπηζηεκηαθή Γεξκαηνινγηθή Κιηληθή Ννζνθνκείν Αλδξέαο Σπγγξόο

2 Γηαηί ελδηαθέξεη ην κειάλσκα; Παξνπζηάδεη κία ηαρέσο απμαλόκελε ζπρλόηεηα Δίλαη εύθνια αλαγλσξίζηκνο όγθνο Η έγθαηξε αθαίξεζε ζπλνδεύεηαη από θαιή πξόγλσζε Ο όγθνο είλαη αλζεθηηθόο ζε ρεκεην- θαη αθηηλν- ζεξαπεία Γλσζηέο νη κνξηαθέο αιιαγέο πνπ νδεγνύλ ζην κειάλσκα Νεώηεξεο «ζηνρεπκέλεο» (κνξηαθέο) ζεξαπείεο ππό εμέιημε

3 Γεληθά επηδεκηνινγηθά ζηνηρεία 5% ησλ θαξθίλσλ δέξκαηνο (αιιά 85% ησλ ζαλάησλ) Αύμεζε ηεο ζπρλόηεηαο 3-4% εηεζίσο (ιεπθνί πιεζπζκνί) Δπίπησζε ζηελ Διιάδα (3-4 αλά πιεζπζκό) Βειηησκέλε πεληαεηήο επηβίσζε (> 80%)

4 Δληόπηζε κειαλώκαηνο Σπρλώηεξε εληόπηζε ζε θσηνεθηεζεηκέλα ζεκεία (ξάρε, θάησ άθξα, θεθαιή/ηξάρεινο)

5 Eπιδημιολογικές ηάζεις μελανώμαηος (επίπηωζη) Age-standardized (world standard population) incidence rates from 17 countries worldwide for the year 2002 Garbe C, Leiter U; Clin Dermatol Jan-Feb;27(1):3-9

6 Eπίπησζε Πξόζθαηα δεδνκέλα Σηελ Δπξώπε ην 2012 θαηαγξάθεθαλ 11 άηνκα αλά πιεζπζκνύ Ferlay J Eur J Cancer 2013 Η επίπησζε ηνπ κειαλώκαηνο ζηελ Κεληξηθή θαη Αλαηνιηθή Δπξώπε είλαη κηθξόηεξε ηνπ 50% ηεο αληίζηνηρεο ηεο Γπηηθήο Δπξώπεο Forsea AM BJD 2012 Σηαζεξή αύμεζε ηεο επίπησζεο ηνπ κειαλώκαηνο παξαηεξείηαη ζε άνδρες αζθενείς άνω ηων 60 εηών Αλαθέξεηαη αύμεζε ηεο επίπησζεο ηνπ κειαλώκαηνο ζε νέες γσναίκες

7 Θνησιμότητα H θνηςιμότητα από το μελάνωμα φαίνεται να παραμένει ςταθερή από το 1980

8 Παζνγέλεηα Μειαλώκαηνο Αλνηρηόρξσκν δέξκα Φσην-επαηζζεζία Δθειίδεο Πνιιαπινί ζπίινη Γπζπιαζηηθνί ζπίινη Φαηλόηππνο Ηιηαθή Έθζεζε Γηαιείπνπζα έθζεζε Έθζεζε ζηελ παηδηθή ειηθία Γελεηηθή Πξνδηάζεζε Οηθνγελή κειαλώκαηα Γνλίδηα πςειήο δηείζδπζεο (CDKN2A, CDK4)

9 Οκάδεο πςεινύ θηλδύλνπ A Παξνπζία πολλαπλών ή δςζπλαζηικών μελανοκςηηαπικών ζπίλων B Ανοισηόσπωμο δέπμα, κε ή ρσξίο θαθίδεο, εππάζεηα ζηε ειηαθή αθηηλνβνιία («εύθνιν» έγθαπκα, «δύζθνιν» καύξηζκα) Γ Οικογενειακό ιζηοπικό μελανώμαηορ (2-10%, ζπρλά κε δπζπιαζηηθνύο ζπίινπο, κεξηθέο νηθνγέλεηεο κε κεηάιιαμε ηνπ γνληδίνπ CDKN2A/p16)

10 Παξάγνληεο θηλδύλνπ Έκθεζη ζηην UVR Μηα πξόζθαηε κειέηε 5700 αζζελώλ/ 7216 καξηύξσλ από 8 δηαθνξεηηθά γεσγξαθηθά κήθε έδεημε όηη δηαθνξεηηθόο ηξόπνο έθζεζεο ζηνλ ήιην έρεη δηαθνξεηηθή επίπησζε σο πξνο ηνλ θίλδπλν κειαλώκαηνο αλά αλαηνκηθή ζέζε: Γηαιείπνπζα ειηαθή έθζεζε θαη ειηαθά εγθαύκαηα ζηελ παηδηθή ειηθία απνδεηθλύνληαη ηζρπξνί πξνδηαζεζηθνί παξάγνληεο αλάπηπμεο κειαλώκαηνο ζηνλ θνξκό θαη ηα άθξα Η επαγγεικαηηθή έθζεζε ζηνλ ήιην θαίλεηαη λα ζρεηίδεηαη θαηεμνρήλ κε ην κειάλσκα θεθαιήο θαη ηξαρήινπ Chang YM Int J Epidemiol 2009

11 Ηιηθία εκθάληζεο κειαλώκαηνο Δερμαηολόγος Ογκολόγος

12 Κιηληθή εηθόλα Αsymmetry Color variegation Border irregularity Diameter > 6mm Elevation; Evolution

13 Κιηληθή εηθόλα Μειαγρξσκαηηθή βιάβε πνπ αιιάδεη ζε κέγεζνο, ρξώκα, ή ζρήκα (ζε δηάζηεκα εβδνκάδσλ - κελώλ) Σπίινο πνπ «δηαθέξεη» ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ από ηνπο άιινπο ζπίινπο, ρσξίο αλαθεξόκελν ηζηνξηθό αιιαγήο Νένο ζπίινο κε αλώκαιε όςε ή/θαη απμαλόκελν κέγεζνο

14 Bηνινγηθή αλάπηπμε κειαλώκαηνο Οπιζόνηια θάζη εξάπλωζηρ Δμάπισζε ζην ελδνεπηδεξκηδηθό ηκήκα θαη αλώηεξν ηκήκα ρνξίνπ (5εηήο επηβίσζε: >80%) Κάθεηη θάζη εξάπλωζηρ Κάζεηε δηείζδπζε ζηα βαζύηεξα ζηξώκαηα ρνξίνπ (5εηήο επηβίσζε: <50%)

15 Κιηληθή αλάπηπμεκειαλώκαηνο

16 Ύπνπηα ζεκεία/ζπκπηώκαηα Σςμπηώμαηα Σςσνόηηηα εμθάνιζηρ Αιιαγή κεγέζνπο 30% Αιιαγή ρξώκαηνο 25% Υπέγεξζε 15% Αηκνξξαγία 9% Κλεζκόο 4% Αόξηζηεο ελνριήζεηο 7%

17 Κιηληθν-ηζηνινγηθνί ηύπνη κειαλώκαηνο Δπηθαλεηαθώο επεθηεηλόκελν κειάλσκα Οδώδεο κειάλσκα Μειάλσκα επί θαθνήζνπο θαθήο Μειάλσκα ησλ άθξσλ/βιελλνγόλσλ

18 Δπηθαλεηαθώο επεθηεηλόκελν κειάλσκα (superficial spreading melanoma) Πηό ζπρλή κνξθή (70%) - γπλαίθεο Δκθάληζε: 4 ε -5 ε δεθαεηία δσήο Δληόπηζε ζε πεξηνρέο δηαιείπνπζαο έθζεζεο (ξάρε θλήκεο άθξα) Σπρλά αλαπηύζεηαη ζε πξνππάξρνληα ζπίιν Γηθαζηθή αλάπηπμε (νξηδόληηα-θάζεηε)

19 Σπρλόηεηα: 10-20% Οδώδεο κειάλσκα (nodular melanoma) Σπρλώηεξν ζε άλδξεο (θνξκόο) Καθέ, καύξν ή εξπζξό νδίδην Αηκνξξαγία, εμέιθσζε ζπρλέο Κάζεηε θάζε αλάπηπμεο (ρσξίο νξηδόληηα) Eπηζεηηθή βηνινγηθή ζπκπεξηθνξά, πησρή πξόγλσζε

20 Μειάλσκα ηύπνπ θαθνήζνπο θαθήο (lentigo maligna melanoma) Σπρλόηεηα: 5-10% Ηιηθία εκθάληζεο: έηε Θέζε εληόπηζεο: πξόζσπν, θεθαιή Πξνππάξρεη κία ρξόληα άηππα επεθηεηλόκελε θειίδα (θαθνήζεο θαθή) (>10-15 ρξόληα) Μειάλσκα: αλάπηπμε νδηδίνπ πάλσ ζηε θειίδα

21 Μειάλσκα άθξσλ (acral melanoma) Σπρλόηεηα: 5-10% Σπρλόηεξνο ηύπνο ζε άηνκα θίηξηλεο θαη καύξεο θπιήο Άλδξεο > γπλαίθεο Θέζε εληόπηζεο: παιάκεο/πέικαηα Δηεξόρξσκε θειίδα κε αλώκαιε πεξηθέξεηα γύξσ από επεξκέλν θέληξν

22 Υπνλύρην κειάλσκα Δκθαλίδεηαη σο κία επηκήθε κειαλνλπρία κε δηάκεηξν >3 ρηι, ρξσκαηηθή εηεξνγέλεηα Σπρλόηεξν ζηνλ αληίρεηξα ή ην κεγάια δάθηπια ησλ πνδηώλ Γηάρπζε ζην δέξκα γύξσ από ην λύρη (ζεκείν Hutchinson)

23 Μελάνωμα: κλινική και μοριακή εηερογένεια B-RAF Cyclin D1, KIT Intermittently exposed Chronically exposed ckit, CDK4 ckit, CCND1 Minimally exposed Never exposed Curtin et al, N Engl J Med 2006

24 Πώο δηαγηγλώζθνπκε ην κειάλσκα? Iζηνξηθό (αιιαγή, ζπκπηώκαηα, παξάγνληεο θηλδύλνπ, νηθνγελεηαθό ηζηνξηθό) Κιηληθή εμέηαζε θξηηήξηα ΑBCDE Three CCCs (Color, Contour, Change) Glascow seven point checklist Γεξκαηνζθόπεζε

25 Γεξκαηνζθόπεζε in-vivo κε-επεκβαηηθή ηερληθή πνπ κεγεζύλεη ην δέξκα κε ηέηνην ηξόπν ώζηε λα γίλνληαη νξαηέο νη κηθξνζθνπηθέο αιινηώζεηο ηνπ δέξκαηνο Απμάλεη δηαγλσζηηθή επαηζζεζία θαηά 20% (ζε ζρέζε κε απιή επηζθόπεζε) Χξήδεη αλάινγεο εκπεηξίαο θαη εθπαίδεπζεο

26 Γεξκαηνζθνπηθά ραξαθηεξηζηηθά ζπίισλ/μμ Σπίινο Γεξκαηνζθνπηθή εηθόλα Μειάλσκα Γεξκαηνζθνπηθή εηθόλα

27 Γηαγλσζηηθή πξνζέγγηζε ύπνπηεο βιάβεο Βαζκόο θιηληθήο ππνςίαο Χακειόο Μέηξηνο Ιζρπξόο Κακκία πεξαηηέξσ ελέξγεηα Σηελή παξαθνινύζεζε Φσηνγξάθεζε Γεξκαηνζθόπεζε Έπαλεμέηαζε ζε 3κελν Άκεζε αθαίξεζε

28 Πξόιεςε κειαλώκαηνο

29 Πξσηνγελήο πξόιεςε Απνθπγή έθζεζεο ζηνλ ήιην ηηο κεζεκβξηλέο ώξεο Φπζηθή πξνζηαζία- ξνπρηζκόο Δθαξκνγή αληηειηαθώλ ζθεπαζκάησλ κε SPF>15 ζε ζυνδυαζμό κε άιια κέηξα αληηειηαθήο πξνζηαζίαο Απνθπγή ηερλεηώλ πεγώλ ππεξηώδνπο αθηηλνβνιίαο (solarium)

30

31 The Slip!Slop!Slap! Campaign

32 Eκζηραηεία Mελανώμαηος (5-9 Μαίοσ, 2014)

33 Απνηειέζκαηα από ηηο εθζηξαηείεο ελεκέξσζεο γηά αληηειηαθή πξνζηαζία Σεκαληηθέο αιιαγέο ζην επίπεδν ηεο γλώζεο, κηθξέο αιιαγέο ζην επίπεδν ηεο ζπκεξηθνξάο Βξαρππξόζεζκνη ζηόρνη επηηπγράλνληαη (θαιύηεξε αληηειηαθή πξνζηαζία, κείσζε ειηαθώλ εγθαπκάησλ) αιιά νη καθξππξόζεζκνη (κείσζε ηεο ζπρλόηεηαο κειαλώκαηνο)...???

34 Ανηιηλιακά

35 Φάζμα κάλσυης ηφν ανηιηλιακών SPF 4-10 SPF > 15 Αληηειηαθά πξίλ ην 1990 Αληηειηαθά κεηά ην 1990 Diffey, Br J Dermatol 2005

36 Προβλήμαηα ζηη τρήζη ηφν ανηιηλιακών Δημιοσργούν αίζθημα αζθάλειας και ενθαρρύνοσν ηη παραηεηαμένη παραμονή ζηον ήλιο Οη πεξηζζόηεξνη έρνπλ ηε ηάζε λα ρξεζηκνπνηνύλ κηθξόηεξε πνζόηεηα αληηειηαθνύ Αλνκνηνγελήο επάιεηςε ηνπ αληηειηαθνύ

37 Solarium (ηετνηηές πηγές «Αζθαιέο καύξηζκα» μασρίζμαηος) Δθπέκπνπλ UVA αθηηλνβνιία ( nm) θαη κηθξά πνζά UVB αθηηλνβνιίαο

38 Solarium 5,4% ησλ λέσλ πεξηζηαηηθώλ κειαλώκαηνο ζηελ Δπξώπε νθείινληαη ζηελ ρξήζε solarium. Zhang M J Clin Oncol 2012 Πξόζθαηε κεηα-αλάιπζε έδεημε ζρεηηθό θίλδπλν 1,2 (95% CI ) αλάπηπμεο κειαλώκαηνο έζησ θαη απν κία κόλνλ ζπλεδξία θαη 1,8 επηπιένλ θίλδπλν γηα θάζε επόκελε ζπλεδξία, αλά έηνο.

39 Σπζηάζεηο γηά ρξήζε solarium Απζηεξνί θαλόλεο γηά ηελ εγθαηάζηαζε θαη ιεηηνπξγία θέληξσλ solarium Απαγόξεπζε ηεο ρξήζεο ζε λεαξά άηνκα (<18 έηε) Δλεκέξσζε ηνπ πιεζπζκνύ γηά ηνπο θηλδύλνπο θαη απαγόξεπζε δηαθεκηζηηθώλ κελπκάησλ «αζθαιέο κάπξηζκα», «ειεγρόκελν κάπξηζκα») Σπζηάζεηο γηά απνθπγή solarium ζε άηνκα πςεινύ θηλδύλνπ (ηζηνξηθό κειαλώκαηνο ζηελ νηθνγέλεηα, πνιινύο ζπίινπο, δπζπιαζηηθνύο ζπίινπο) European Commission 2006

40

41 Mειέηεο πιεζπζκηαθνύ πξνζπκπησκαηηθνύ ειέγρνπ Study Study population: type/size Methodology Aitken JF 2006, 2002 Community-based, Queensland, Australia Aggregate population of 560,000 persons) Communities randomized In 2 groups: screening program for 3 years (intervention) vs usual medical care (control) Schneider 2008 Katalinic 2012 Community-based, Lawrence Livermore National Laboratory (LLNL), California, USA Population ranged between 8,056 9,217 ( ) Population-based: Schleswig- Holstein, Germany Population of 360,288 individuals >10 years Screening program (education, SSE and PSE targeting high-risk individuals) 3 study periods Screening program with wholebody skin examination (7/2003 6/2004) Clara Curiel-Lewandrowski et al, Curr Oncol Rep (2012)

42 The SCREEN project Melanoma mortality trends, in Schleswig-Holstein compared with 4 adjacent regions and Germany (excluding Schleswig- Holstein) Katalinic et al. Cancer 2012 MM mortality* * Age-standardized mortality rate S-H (men) SH (women) 47% decline 49% decline Germany (men) No change Germany (women)

43 Έλεγτος αηόμφν συηλού κινδύνοσ Πνιιαπινί Σπίινη Σύλδξνκν Γπζπιαζηηθώλ Σπίισλ

44 Screening ομάδφν συηλού κινδύνοσ Κιηληθή εμέηαζε Γεξκαηνζθόπεζε Ψεθηαθή αλάιπζε εηθόλαο (αξρείν ζπίισλ) Δπαηζζεηνπνίεζε πιεζπζκνύ, εθπαίδεπζε ηαηξώλ Ιαηξεία ζπίισλ γηα άηνκα πςεινύ θηλδύλνπ

45 Η ζεκαζία ηεο απηνεμέηαζεο Οη αζζελείο πνπ απην-εμεηάδνληαη: Mεησκέλνο θίλδπλνο εκθάληζεο κειαλώκαηνο Μεησκέλνο θίλδπλνο δηάγλσζεο ζε πξνρσξεκέλν ζηάδην Μεησκέλε ζλεζηκόηεηα θαηά 67% Berwick et al, JNCI1996

46 Πνιπζπιιεθηηθή πξνζέγγηζε θαη αληηκεηώπηζε κειαλώκαηνο Δερμαηολόγος Παθολογοαναηόμος Χειροσργός Ογκολόγος Ακηινοθεραπεσηής