ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ. ΗΖ Δθπαηδεπηηθή εηξά Κνηλσληθή Γηνίθεζε Σκήκα Γηνίθεζεο Τπεξεζηψλ Τγείαο. Θέκα δηπισκαηηθήο εξγαζίαο: Γσξεά νξγάλσλ:

Transcript

1 ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΖ Δθπαηδεπηηθή εηξά Κνηλσληθή Γηνίθεζε Σκήκα Γηνίθεζεο Τπεξεζηψλ Τγείαο Θέκα δηπισκαηηθήο εξγαζίαο: Γσξεά νξγάλσλ: Ννκηθφ Πιαίζην, Ζζηθά Γηιιήκαηα θαη Γηαδηθαζία Λήςεο Απνθάζεσλ Υφλδξνπ Παλαγηψηα Δπηβιέπνπζα θαζεγήηξηα: Μπαιαζνπνχινπ Αλαζηαζία ΑΘΖΝΑ Οθηψβξηνο 2007

2 Πξφινγνο Ζ δσξεά νξγάλσλ, σο απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ησλ κεηακνζρεχζεσλ ζηελ πιεηνςεθία ησλ ρσξψλ παγθνζκίσο, απνηειεί χςηζηε πξνζθνξά ζηνλ ζπλάλζξσπν πνπ ππνθέξεη θη έλα αλεθηίκεην δψξν δσήο. Οη απμαλφκελεο αλάγθεο πνπ εκθαλίδνληαη ζηνλ ηνκέα ησλ κεηακνζρεχζεσλ ηα ηειεπηαία ρξφληα, ζε ζπλάξηεζε κε ηνλ πεξηνξηζηηθφ παξάγνληα ηεο αλεπάξθεηαο δηαζέζηκσλ νξγάλσλ, δεκηνπξγνχλ ηελ αλάγθε πεξαηηέξσ δηεξεχλεζεο ηνπ ζέκαηνο ηεο δσξεάο νξγάλσλ. Μέζα απφ ηε δηεξεχλεζε απηή, αμηνινγνχληαη νη επηθξαηνχζεο πνιηηηθέο δηαρείξηζεο θη αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλεπάξθεηαο νξγάλσλ θη εληνπίδεηαη ην θιεηδί γηα ηελ απνηειεζκαηηθφηεξε επίιπζε ηνπ. Ζ ηδηαηηεξφηεηα πνπ εθ θχζεσο εκθαλίδεη ην δήηεκα ησλ κεηακνζρεχζεσλ, εθφζνλ ζην κεγαιχηεξν αξηζκφ ησλ πεξηπηψζεσλ, ε δηάζσζε ηεο δσήο θάπνησλ αλζξψπσλ, ζπκπίπηεη αλαγθαζηηθά ρξνληθά κε ηνλ ζάλαην θάπνηνπ άιινπ, εγείξεη πνιιά εζηθά δηιιήκαηα, πνπ θαλεξψλνπλ ην πνιπδηάζηαην ραξαθηήξα ηνπ δεηήκαηνο. Ζ θχζε ηνπ ζέκαηνο ηεο δσξεάο νξγάλσλ θαη ην εμέρνλ επηζηεκνληθφ ελδηαθέξνλ, κε ην νπνίν αληηκεησπίδεηαη ζηηο ζχγρξνλεο ζπδεηήζεηο, πνπ εληάζζνληαη ζην επξχηεξν πιαίζην ηνπ ηνκέα ηεο πγείαο, ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε δηεζλέο επίπεδν, είλαη θαη ν βαζηθφο ιφγνο γηα ηελ επηινγή ηνπ σο αληηθείκελν ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο. εκεηψλεηαη πσο θαηά ηελ αλαδήηεζε επηζηεκνληθψλ άξζξσλ-κειεηψλ ζην δηαδίθηπν, δηαπηζηψζεθε ε αλαγθαηφηεηα εηζαγσγήο θσδηθψλ πξφζβαζεο, πξνθεηκέλνπ λα είλαη δηαζέζηκν ην θείκελν ζην ζχλνιφ ηνπ. Θα βνεζνχζε πνιχ θάζε ζπνπδαζηή, θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηεο θνίηεζεο ζηε ζρνιή αιιά θπξίσο θαηά ην ρξνληθφ δηάζηεκα ελαζρφιεζεο κε ηε δηπισκαηηθή εξγαζία, ε εμαζθάιηζε θσδηθψλ πξφζβαζεο απφ ηελ Δζληθή ρνιή Γεκφζηαο Γηνίθεζεο, ζε εγθεθξηκέλνπο δηαδηθηπαθνχο ηφπνπο επηζηεκνληθνχ ελδηαθέξνληνο θαη βάζεηο δεδνκέλσλ φπσο πρ PubMed θαη JAMA (Σhe American Journal Association).

3 Δπραξηζηίεο Αξρηθά, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηελ θαζεγήηξηά κνπ θη επηβιέπνπζα ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο θ. Μπαιαζζνπνχινπ Αλαζηαζία, γηα ην ελδηαθέξνλ θαη ηελ θαζνδήγεζή ηεο θαηά ην δχζθνιν ζηάδην επηινγήο ηνπ ζέκαηνο ηεο δηπισκαηηθήο εξγαζίαο, γηα ηηο πνιχ ελδηαθέξνπζεο θη επνηθνδνκεηηθέο ζπδεηήζεηο, πνπ ζπλφδεπαλ αλειιηπψο ην ζρεδηαζκφ απηήο ηεο κειέηεο θαηά ηηο ζπλαληήζεηο καο, θαζψο θαη γηα ηηο πνιχ εχζηνρεο παξαηεξήζεηο θαη ζπζηάζεηο ηεο. Σελ επραξηζηψ εηιηθξηλά, γηα ηελ επγελή θαη δηαθξηηηθή ζηάζε πνπ θξάηεζε απέλαληί κνπ, ζαλ επηβιέπνπζα θαζεγήηξηα. Πάλσ απφ φια φκσο, ηελ επραξηζηψ γηα ηε ακέξηζηε θαηαλφεζε θαη επαηζζεζία, κε ηελ νπνία αληηκεηψπηζε έλα πξνζσπηθφ θη έθηαθην πξφβιεκα πγείαο πνπ κνπ παξνπζηάζηεθε, δεκηνπξγψληαο εκπφδηα ζηελ νκαιή δηεθπεξαίσζε ηεο εξγαζίαο. Δπραξηζηψ ηδηαηηέξσο ηνλ θαζεγεηή κνπ θη ππεχζπλν ζπνπδψλ ηνπ Σκήκαηνο Γηνίθεζεο θη Τπεξεζηψλ Τγείαο, θ. Μπνπξζαλίδε Υξήζην, ζε πξψηε θάζε γηα ην ελδηαθέξνλ πνπ ππέδεημε ζρεηηθά κε ηε θχζε ηνπ ζέκαηνο πνπ ζα κνπ ηαίξηαδε λα αλαιάβσ θαη κε ην πνηνο θαζεγεηήο ζα κπνξνχζε λα αληαπνθξηζεί θαιχηεξα ζηελ επίβιεςή ηνπ. ε δεχηεξε θάζε ηνλ επραξηζηψ γηα ηελ έγθξηζε ηνπ ζέκαηνο, θαζψο κνπ έδσζε ηε δπλαηφηεηα, λα αζρνιεζψ γηα έλα ζεκαληηθφ ρξνληθφ δηάζηεκα ηεο δσήο κνπ, κε έλα πνιχ ζνβαξφ, εμαηξεηηθά επίθαηξν θη ακθηιεγφκελν ζέκα, ηε Γσξεά Οξγάλσλ. Σέινο ηνλ επραξηζηψ, γηαηί κέζα απφ ηελ δηδαζθαιία ηνπ, ζηα καζήκαηα ζηα νπνία είρα ηελ ηχρε λα ηνλ έρσ θαζεγεηή, θαη κέζα απφ ηελ θαζνδήγεζή ηνπ ζηε ζεκηλαξηαθή εξγαζία ζηελ νπνία ήηαλ επηβιέπσλ, έζεζε ηηο απαξαίηεηεο βάζεηο, ρσξίο ηηο νπνίεο δελ ζα ήκνπλ ζε ζέζε λα θέξσ εηο πέξαο απηή ηε δηπισκαηηθή εξγαζία. Δπίζεο επραξηζηψ κέζα απφ ηελ θαξδηά κνπ ηνλ θ Υαηδεμεξφ Δπζηξάηην, Ννζειεπηή θαη Κεληξηθφ πληνληζηή Μεηακνζρεχζεσλ ηνπ Δζληθνχ Οξγαληζκνχ Μεηακνζρεχζεσλ, γηα ηελ ζεηηθή δηάζεζε θαη πξνζπκία κε ηελ νπνία αληαπνθξίζεθε ζε θάζε εξψηεκα πνπ ηνπ απεπζχλζεθε, θαζψο θαη γηα ηελ παξνρή επηθαηξνπνηεκέλσλ θαη έγθπξσλ ζηαηηζηηθψλ ζηνηρείσλ. Υσξίο ηηο πιεξνθνξίεο απηέο, ζα ήηαλ αδχλαηνλ λα επηηεπρζεί ν βαζηθφο ζηφρνο ηεο εξγαζίαο ή αθφκα θαη λα νινθιεξσζεί ε δηπισκαηηθή απηή. Σνλ επραξηζηψ ζεξκά γηα ηνλ πνιχηηκν ρξφλν πνπ κνπ δηέζεζε, γηα ην ελδηαθέξνλ πνπ ππέδεημε θαζ φιε ηε δηάξθεηα ησλ ηειεθσληθψλ καο ζπλνκηιηψλ, αιιά θαη γηα ηελ επαηζζεζία πνπ δηέθξηλα φηη ηνλ ραξαθηεξίδεη, πξνθεηκέλνπ λα θέξεη εηο πέξαο ην δχζθνιν θη αμηφινγν έξγν ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ κεηακνζρεχζεσλ.

4 Πεξίιεςε Ζ κεηακφζρεπζε, ζπλδέεηαη άξξεθηα κε ηελ ηδέα ηεο δσξεάο νξγάλσλ, ηζηψλ ή θπηηάξσλ, ζηε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία ησλ ρσξψλ ηνπ θφζκνπ. κσο δηαπηζηψλεηαη ζεκαληηθή έιιεηςε δηαζέζηκσλ νξγάλσλ γηα κεηακφζρεπζε, γεγνλφο πνπ επηθέξεη ζνβαξέο επηπηψζεηο ηφζν ζην επίπεδν πγείαο ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ φζν θαη ζε θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν. ηελ εξγαζία απηή, εμεηάδνληαη νη παξάγνληεο θαη ηα εζηθά δηιήκκαηα πνπ επηδξνχλ θαζνξηζηηθά ζηελ απφθαζε ηνπ αηφκνπ γηα ηε δσξεά νξγάλσλ, έηζη φπσο παξνπζηάδνληαη ζεσξεηηθά ζηελ πθηζηάκελε βηβιηνγξαθία θη φπσο αλαδείρηεθαλ κέζα απφ ηειεθσληθέο ζπλεληεχμεηο κε Κεληξηθφ πληνληζηή Μεηακνζρεχζεσλ ηνπ Δζληθνχ Οξγαληζκνχ Μεηακνζρεχζεσλ (Δ.Ο.Μ.). Οη πνιηηηθέο αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλεπάξθεηαο νξγάλσλ, θαίλεηαη πσο ήηαλ γηα πνιιά ρξφληα πξνζαλαηνιηζκέλεο ζε ιάζνο θαηεπζχλζεηο. ηελ παξνχζα εξγαζία ζπληζηάηαη λα εληζρπζνχλ πεξηζζφηεξν νη πησκαηηθέο θαη ιηγφηεξν νη δψζεο κεηακνζρεχζεηο. Πξνηείλεηαη, ζε αξκνλία κε ηηο ζέζεηο ηνπ Δ.Ο.Μ., ε αλαγλψξηζε ηνπ δπλακηθνχ (δπλεηηθψλ πησκαηηθψλ δνηψλ) ηεο ρψξαο θαη ε βειηίσζε ησλ πνζνζηψλ αμηνπνίεζεο ηνπο, θπξίσο κέζσ ηεο αχμεζεο ηεο νηθνγελεηαθήο ζπλαίλεζεο, θαζψο απηή θαιείηαη λα ιάβεη ζηελ πξάμε ηελ απφθαζε γηα ηε δσξεά. Γειαδή νη πνιηηηθέο, πξέπεη λα επηδηψθνπλ θπξίσο ηελ αχμεζε δνηψλ θαη δεπηεξεπφλησο ηελ αχμεζε δσξεηψλ νξγάλσλ. Έλαο ξηδηθφο κεηαζρεκαηηζκφο ζην θαζηεξσκέλν θαζεζηψο ζηελ Διιάδα, πξνυπνζέηεη πέξα απφ ηελ ηαηξηθή θαη ηερλνινγηθή πξφνδν, πνιηηηθή βνχιεζε θαη επαηζζεηνπνίεζε ηεο θνηλσλίαο. Λέμεηο-Κιεηδηά: Τγεία, Βηνεζηθή, Γσξεά νξγάλσλ, Μεηακνζρεχζεηο, παληφηεηα νξγάλσλ, Γφηεο νξγάλσλ, Γσξεηήο νξγάλσλ, Πησκαηηθέο κεηακνζρεχζεηο, Εψζεο κεηακνζρεχζεηο, Οηθνγελεηαθή ζπλαίλεζε Abstract Transplantation is strongly connected with the concept of tissue and organ donation, in the vast majority of the countries worldwide. In the mean time, the significant degree of organ shortage greatly affects the health conditions of certain population groups and has severe social and economic side effects as well. This study, which is based both on relevant literature and on personal interviews, aims at examining the determinants and moral issues that affect the decision making process for organ donation. It seems that for many years, the policies employed to deal with the problem of

5 organ shortage were heading in the wrong direction. In this study it is recommended to enforce cadaveric rather than living donations. In line with the National Transplantation Organization s position, it is recommended that the number of national potential donors should be identified and better utilized, mainly by increasing the family consent, since they are usually the ones that bear the burden of deciding to proceed with the donation. Therefore, transplantation policies should primarily aim at the increase of organ donors rather than organ donators. However, such a thing requires not only a significant degree of medical and technological advancement but also the need for Greece to proceed to a radical transformation of its mentality towards transplantations by showing the appropriate political will and by activating the society as a whole. Key-words: Health, Bioethics, Organ donation, Transplantations, Organ shortage, Organ donor, Organ donator, Cadaveric Transplantations, Living Transplantation, Family Consent.

6 Μεζνδνινγία Αξρηθά, ε πξνζέγγηζε ηνπ δεηήκαηνο ηεο δσξεάο νξγάλσλ θαη ησλ κεηακνζρεχζεσλ, έγηλε κέζσ ηεο θξηηηθήο αλαζθφπεζεο ηεο πθηζηάκελεο βηβιηνγξαθίαο, ηε κειέηε ηνπ ηζρχνληνο λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ θαη ηελ άληιεζε πιεξνθνξηψλ απφ εγθεθξηκέλνπο δηθηπαθνχο ηφπνπο θαη αμηφπηζηεο δεκνζηνγξαθηθέο ηειενπηηθέο εθπνκπέο, ζηηο νπνίεο ζπκκεηείραλ δηαθεθξηκέλνη θαιεζκέλνη πνπ απνηεινχλ αλαπφζπαζην θνκκάηη ηνπ ζπζηήκαηνο κεηακνζρεχζεσλ (γηαηξνί, πληνληζηέο Μεηακνζρεχζεσλ, αζζελείο πνπ έρνπλ ππνβιεζεί ζε κεηακφζρεπζε θαη εθπξφζσπνη Με Κπβεξλεηηθψλ Οξγαλψζεσλ). Μέζα απφ ηε κειέηε ησλ πιεξνθνξηψλ απηψλ, αλαδείρηεθαλ ηα πιένλ ζεκαληηθά αιιά θαη ακθηιεγφκελα δεηήκαηα ηνπ ηνκέα ησλ κεηακνζρεχζεσλ. ηε ζπλέρεηα, ιακβάλνληαο ππφςε απηέο ηηο πιεξνθνξίεο θη έρνληαο πιένλ κηα ζθαηξηθή εηθφλα γηα ην πνιπδηάζηαην ζέκα ηεο δσξεάο νξγάλσλ, ζπληάρζεθε έλα εξσηεκαηνιφγην, ην νπνίν ρξεζηκνπνηήζεθε ζαλ βάζε θαη επηθνπξηθά θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ ηειεθσληθψλ ζπλεληεχμεσλ κε ηνλ θ. Υαηδεμεξφ, λνζειεπηή θαη Κεληξηθφ πληνληζηή Μεηακνζρεχζεσλ ηνπ Δζληθνχ Οξγαληζκνχ Μεηακνζρεχζεσλ. Σν εξσηεκαηνιφγην πεξηείρε αλνηρηέο δηεπθξηληζηηθέο εξσηήζεηο γχξσ απφ ηαηξηθά ζέκαηα θαη αλνηρηέο δηεξεπλεηηθέο εξσηήζεηο πνπ αγγίδνπλ πνιιέο πηπρέο ηνπ δεηήκαηνο ηεο δσξεάο νξγάλσλ (ην εξσηεκαηνιφγην παξαηίζεηαη ελεκεξσηηθά ζην Παξάξηεκα). Μέζα απφ ηε δηαδηθαζία ηεο ζπλέληεπμεο, αληιήζεθαλ νπζηαζηηθέο πιεξνθνξίεο πάλσ ζε ζέκαηα πνπ ήδε ζίγνληαη απφ ηε βηβιηνγξαθία, αιιά δφζεθαλ επίζεο θαη πνιχ ζεκαληηθέο πξσηνγελείο πιεξνθνξίεο. Οη πιεξνθνξίεο απηέο, αθνξνχλ ζε κηθξφηεξν βαζκφ, αιιαγέο πνπ θξίλεηαη ζεκαληηθφ λα πξαγκαηνπνηεζνχλ ζην λνκηθφ πιαίζην, θαη ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ζηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ πνπ αθνινπζείηαη, απφ ηε ζηηγκή πνπ δηαγηγλψζθεηαη ε αλάγθε κεηακφζρεπζεο ζε έλαλ αζζελή, κέρξη ηελ πινπνίεζε ηεο. Σν βαζηθφ πιενλέθηεκα απφ ηηο πιεξνθνξίεο απηέο, έγθεηηαη ζην γεγνλφο, φηη δηαθσηίδεηαη ε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ κε ξεαιηζηηθνχο φξνπο, ρσξίο λα πεξηνξίδεηαη ζηηο λνκνζεηηθέο πξνβιέςεηο θαη ηηο βηβιηνγξαθηθέο αλαθνξέο. Βάζεη ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ αληιήζεθαλ απφ ηηο ζπλεληεχμεηο θαη ηελ βηβιηνγξαθία, θαλεξψζεθαλ νη πξαγκαηηθέο αηηίεο ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλεπάξθεηαο νξγάλσλ θαη πξνηάζεθαλ απνηειεζκαηηθέο ιχζεηο γηα ηελ επίιπζή ηνπ.

7 Πίλαθαο Πεξηερνκέλσλ 1. Δηζαγσγή Αλάπηπμε Αλαιπηηθνχ-Θεσξεηηθνχ πιαηζίνπ Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα Δηζαγσγή παληφηεηα νξγάλσλ Λφγνη παληφηεηαο Οξγάλσλ πκπεξάζκαηα Ννκηθφ Πιαίζην Δηζαγσγή Βαζηθέο αξρέο Οξγάλσζε Μεηακνζρεχζεσλ Αθαίξεζε ηζηψλ θαη νξγάλσλ απφ δψληα δφηε Αθαίξεζε ηζηψλ θαη νξγάλσλ απφ λεθξφ δφηε Κψδηθαο Ηαηξηθήο Γενληνινγίαο πκπεξάζκαηα Ζζηθά Γηιήκκαηα Δηζαγσγή Θξεζθεία Άπνςε γηα ην ζψκα Δγθεθαιηθφο ζάλαηνο Κισλνπνίεζε Ξελνκεηακφζρεπζε πλδπαζκφο Κισλνπνίεζεο θαη Ξελνκεηακφζρεπζεο Σερλεηά φξγαλα Δκπφξην νξγάλσλ Πνιηηηθά δεηήκαηα Μεηακφζρεπζε πξνζψπνπ Κπηηαξηθή κλήκε θαη κεηακνζρεχζεηο πκπεξάζκαηα... 64

8 6. Γηαδηθαζία Λήςεο Απνθάζεσλ Δηζαγσγή Εψζεο κεηακνζρεχζεηο Πησκαηηθέο Μεηακνζρεχζεηο πκπεξάζκαηα πκπεξάζκαηα-πξνηάζεηο Βηβιηνγξαθηθέο Αλαθνξέο Καηάινγνο Πηλάθσλ θαη ρεκάησλ πληνκνγξαθίεο Γισζζάξην φξσλ Παξάξηεκα

9 Δηζαγσγή 1. Δηζαγσγή Ζ δσξεά νξγάλσλ, είλαη έλα θιέγνλ θαη επίθαηξν δήηεκα, ην νπνίν ζπδεηείηαη, κε εμαηξεηηθφ ελδηαθέξνλ, ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν, απφ επηζηήκνλεο θαη αλζξψπνπο ηνπ πλεχκαηνο δηαθφξσλ ηνκέσλ (ηαηξηθφ, λνκηθφ, βηνεζηθήο, ζξεζθεπηηθφ θ.α.), θαζψο νη αλάγθεο γηα φξγαλα πξνο κεηακφζρεπζε δηαξθψο απμάλνληαη. Πξφζθαηα έρεη εληνπηζζεί ε αλάγθε εθζπγρξνληζκνχ ηεο ζρεηηθήο ειιεληθήο λνκνζεζίαο θη έρεη ζπδεηεζεί ζηελ νινκέιεηα ηεο Βνπιήο, πξνηεηλφκελε ηξνπνπνίεζε ηνπ ηζρχνληνο λφκνπ (Ν.2737/1999), ζε θαζνξηζηηθά ζεκεία. Σν βαζηθφηεξν ζχγρξνλν πξφβιεκα πνπ θαιείηαη λα αληηκεησπίζεη παγθνζκίσο ν ηνκέαο ησλ κεηακνζρεχζεσλ, είλαη ε πεξηνξηζκέλε πξνζθεξφκελε πνζφηεηα νξγάλσλ, ζε ζρέζε κε ηελ δηαξθψο απμαλφκελε δεηνχκελε πνζφηεηα. Μέζα απφ ηε παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία, επηδηψθεηαη κηα ζθαηξηθή ζπλζεηηθή παξνπζίαζε ηνπ δεηήκαηνο, έηζη ψζηε λα θσηηζηνχλ ηα βαζηθά πξνβιήκαηα πνπ αληηκεησπίδεη ην ζχζηεκα κεηακνζρεχζεσλ ζηελ Διιάδα θαη λα εληνπηζζνχλ νη νπζηαζηηθνί ιφγνη χπαξμήο ηνπο. Σν θεληξηθφ πξφβιεκα ην νπνίν δηεξεπλάηαη, είλαη θαηά πφζνλ νη πνιηηηθέο αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλεπάξθεηαο νξγάλσλ ζηελ Διιάδα, πξνζαλαηνιίδνληαη πξνο ηε ζσζηή θαηεχζπλζε, ψζηε λα απμεζεί ε πξνζθνξά νξγάλσλ, δεδνκέλνπ φηη ηα πεξηζψξηα κείσζεο ηεο δήηεζεο είλαη εθ ησλ πξαγκάησλ πεξηνξηζκέλα. Πξνθεηκέλνπ λα δνζεί απάληεζε ζε απηφ ην πξφβιεκα δηεξεπλψληαη ηα παξαθάησ βαζηθά εξσηήκαηα: 1. Πνηα είλαη ε πθηζηάκελε θαηάζηαζε ζην ηνκέα ησλ κεηακνζρεχζεσλ ζηελ Διιάδα ζε ζρέζε κε ηηο άιιεο ρψξεο; 2. Πνηνη είλαη νη πξαγκαηηθνί ιφγνη πνπ νδεγνχλ ζηε ζπαληφηεηα νξγάλσλ; 3. Πνην είλαη ην λνκηθφ πιαίζην πνπ δηέπεη ηελ αθαίξεζε ηζηψλ θαη νξγάλσλ ζηελ Διιάδα; 4. Υξεηάδεηαη ηξνπνπνίεζε θαη ζπκπιήξσζε ηνπ ειιεληθνχ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ θαη πξνο πνηα θαηεχζπλζε; 5. Πνηα είλαη ηα εζηθά δηιήκκαηα πνπ πξνθχπηνπλ ζρεηηθά κε ηηο κεηακνζρεχζεηο; 6. Πνηα δηαδηθαζία αθνινπζείηαη ζηελ Διιάδα γηα ηε ιήςε απνθάζεσλ ζρεηηθά κε ηε δσξεά νξγάλσλ θαη ηη απνθιίζεηο εκθαλίδεη απηή απφ ηηο λνκνζεηηθέο πξνβιέςεηο; 1

10 Δηζαγσγή Έρνληαο ζαλ άμνλα ηα εξσηήκαηα απηά, ε εξγαζία δνκείηαη ζηα εμήο ζεκεία: Αξρηθά παξαηίζεηαη ε πθηζηάκελε εζληθή θαη δηεζλήο θαηάζηαζε, ψζηε λα αμηνινγεζεί ε βαξχηεηα θαη λα παξνπζηαζηεί ε ξεαιηζηηθή εηθφλα ησλ κεηακνζρεχζεσλ (ελφηεηα 3). ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη νη βαζηθέο δηαηάμεηο ηνπ ηζρχνληνο λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ θαη ηνλίδνληαη ηα ζεκεία πνπ ππνδείρηεθαλ πξνο αλαζεψξεζε, βάζεη ηεο πξνζθάησο ζπδεηεζείζαο πξφηαζεο λφκνπ γηα ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο κεηακνζρεχζεσλ (ελφηεηα 4). Αθνινπζεί κηα ζεηξά ζενινγηθψλ, θνηλσληθψλ, πνιηηηθψλ θαη εζηθψλ δηιεκκάησλ, πνπ θαηαδεηθλχνπλ ηηο πνηθίιεο δηαζηάζεηο ηνπ πξνβιήκαηνο (ελφηεηα 5). Έπεηαη πεξηγξαθή ηεο δηαδηθαζίαο ιήςεο ησλ απνθάζεσλ, κε ξεαιηζηηθνχο φξνπο θαη ζε ζπζρέηηζε κε ηηο πξνβιεπφκελεο απφ ηε λνκνζεζία δηαηάμεηο (ελφηεηα 6). Σέινο, παξνπζηάδνληαη ζπλνπηηθά, νη βαζηθέο ζπκπεξαζκαηηθέο δηαπηζηψζεηο γχξσ απφ ην δήηεκα ηεο δσξεάο νξγάλσλ, θαη πξνηείλνληαη ζπγθεθξηκέλεο θαηεπζχλζεηο, γηα ηνλ ζσζηφ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ πνιηηηθψλ αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλεπάξθεηαο νξγάλσλ (ελφηεηα 7). 2

11 Θεσξεηηθφ Πιαίζην 2. Αλάπηπμε Αλαιπηηθνχ-Θεσξεηηθνχ πιαηζίνπ Σν πνιπδηάζηαην ζέκα ηεο δσξεάο ηζηψλ θαη νξγάλσλ θαη γεληθφηεξα ησλ κεηακνζρεχζεσλ, δηεξεπλάηαη ζε πνιιά επίπεδα, απφ πνηθίια επηζηεκνληθά πεδία θαη απφ δηάθνξνπο θνηλσληθν-πνιηηηθνχο θνξείο. Πξνζεγγίδεηαη απφ ηε κία πιεπξά ππφ ην πξίζκα ηεο Φπρνινγηθήο- Αιηξνπηζηηθήο ζεψξεζεο. χκθσλα κε απηή ηε ζεψξεζε, ε αγάπε γηα ηνλ ζπλάλζξσπν, πξέπεη λα νδεγεί ζηελ αθηινθεξδή πξνζθνξά νξγάλσλ γηα ηελ αλαθνχθηζε απηνχ πνπ ππνθέξεη θαη βαζαλίδεηαη. Κάζε πξάμε πξνζθνξάο νξγάλσλ, επηδξά ζηελ ςπρνινγία ηφζν ηνπ ιήπηε φζν θαη ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ δφηε. Σν λα αηζζάλεηαη θαλείο φηη ηα κάηηα ηνπ παηδηνχ ηνπ βξίζθνληαη ζε θάπνηνλ άιινλ άλζξσπν, θαη λα κπνξεί ζ απηφλ λα βιέπεη ηελ ζπλέρηζε ηεο δσήο ηνπ παηδηνχ ηνπ, είλαη ςπρνινγηθφ γεγνλφο, πνπ κπνξεί λα δηθαηνινγεί ηελ πξνζθνξά κνζρεπκάησλ ζε άιινπο αλζξψπνπο (εβ. Μεηξνπνιίηεο Ναππάθηνπ θαη Αγίνπ Βιαζίνπ, Ηεξφζενο, 2001). Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ππάξρεη ε λενθηιειεχζεξε νηθνλνκηθή πξνζέγγηζε, βάζεη ηεο νπνίαο ππνζηεξίδεηαη φηη δελ ζα έπξεπε λα ππάξρεη δσξεά αιιά αγνξά νξγάλσλ, έηζη ψζηε λα ηζνξξνπήζεη ε Πξνζθνξά θαη ε Εήηεζε. Σν βαζηθφ επηρείξεκα απηήο ηεο ζεψξεζεο έγθεηηαη ζην γεγνλφο, φηη ζε φζεο ρψξεο ππάξρεη ν ζεζκφο ηεο δσξεάο νξγάλσλ, εληνπίδεηαη ζεκαληηθφ έιιεηκκα πξνζθνξάο, κε απνηέιεζκα λα πεζαίλεη πνιχο θφζκνο, ελψ βξίζθεηαη ζε ιίζηα αλακνλήο. (Cathy Waldby θαη Robert Mitchell, 2006; Walter Block, Roy Whitehead, Clint Johnson et al, 2000). πσο είλαη πξφδειν, ππάξρεη ζχγθξνπζε κεηαμχ ησλ παξαπάλσ ζεσξεηηθψλ πξνζεγγίζεσλ. ε απηφ ην ζεκείν δίλνληαη απαληήζεηο απφ ην επηζηεκνληθφ πεδίν ηεο Βηνεζηθήο. Θεσξείηαη φηη πξέπεη λα ππάξρνπλ ζπγθεθξηκέλνη δενληνινγηθνί θαλφλεο κέζα απφ ηνπο νπνίνπο λα εμαζθαιίδεηαη ε ζσζηή ζπλεξγαζία κεηαμχ δφηε θαη ιήπηε κνζρεπκάησλ. Οη επηινγέο πνπ πξέπεη λα γίλνπλ, γηα ηελ βειηίσζε ησλ θνηλσληθψλ, νηθνγελεηαθψλ θαη αηνκηθψλ ζπλζεθψλ, νθείινπλ λα είλαη παξαδεθηέο απφ ηνπο γεληθνχο εζηθνχο θαη δενληνινγηθνχο θαλφλεο. Γηα παξάδεηγκα, ε βειηίσζε ησλ θνηλσληθψλ ζπλζεθψλ δελ κπνξεί λα γίλεηαη ζε βάξνο ησλ αηνκηθψλ δηθαησκάησλ. πσο είλαη ινγηθφ, ζην ζνβαξφ δήηεκα ηεο δσξεάο νξγάλσλ εηζέξρεηαη θη ε Ννκηθή επηζηήκε. Γελ ζα κπνξνχζε λα είλαη αιιηψο, θαζψο ε παξνπζία ηνπ αλζξψπνπ ζηελ θνηλσλία θαη ε επηθνηλσλία ηνπ κε ηνπο ζπλαλζξψπνπο ηνπ, ζρεηίδνληαη θαη κε ηνπο λφκνπο ηεο Πνιηηείαο. Με ηελ λνκνζεζία ινηπφλ, δηαζθαιίδεηαη ε δηθαηνπξαθηηθή 3

12 Θεσξεηηθφ Πιαίζην ηθαλφηεηα ηνπ δφηε, ε ειεχζεξε γξαπηή ζπγθαηάζεζή ηνπ, ν ηξφπνο ηεο αθαίξεζεο ησλ ηζηψλ θαη νξγάλσλ, ν θαζνξηζκφο ηνπ ζθνπνχ ηεο αθαίξεζήο ηνπο, ε επηβεβαίσζε φηη ν δφηεο έρεη ππνζηεί εγθεθαιηθφ ζάλαην θ.α. Κπξίαξρε ζέζε ζην δήηεκα ησλ κεηακνζρεχζεσλ θαηέρεη, φπσο είλαη ινγηθφ, ε Ηαηξηθή επηζηήκε. Οη κεηακνζρεχζεηο νξγάλσλ ζηελ Διιάδα, γίλνληαη απφ εγθεθαιηθά λεθξνχο δφηεο, πνπ βξίζθνληαη ζε κεραληθή ππνζηήξημε, πξνθεηκέλνπ λα ζπλερίδεη λα ρηππά ε θαξδηά ηνπο θαη λα δηαηεξνχληαη «δσληαλά» ηα φξγαλα. ε απηφ ην επίπεδν, ε ηαηξηθή επηζηήκε θαζνξίδεη ην πφηε επέξρεηαη ν ζάλαηνο. ηελ Διιάδα, ε ηαηξηθή επηζηήκε κπνξεί λα πξνρσξήζεη ζε αθαίξεζε ηζηψλ θαη νξγάλσλ, αλ έρεη δηαγλσζηεί ε λέθξσζε ηνπ "εγθεθαιηθνχ ζηειέρνπο" δειαδή ν εγθεθαιηθφο ζάλαηνο. Δπίζεο έλα άιιν επίπεδν ζεψξεζεο θαη αληηκεηψπηζεο ηνπ πξνβιήκαηνο ησλ κεηακνζρεχζεσλ είλαη ην Θενινγηθφ. Οη ζξεζθεπηηθέο αληηιήςεηο, δηακνξθψλνληαο νπζηαζηηθά έλα αμηαθφ ζχζηεκα πάλσ ζην νπνίν βαζίδνληαη νη επηινγέο ηνπ αηφκνπ, επηδξνχλ θαζνξηζηηθά ζηελ απφθαζε γηα ηε δσξεά νξγάλσλ. Ζ ζενινγηθή ζεψξεζε εμεηάδεη ηη είλαη ε δσή θαη ν ζάλαηνο, ηη είλαη ην πξφζσπν θαη νη ζρέζεηο ηνπ κε ηνλ Θεφ θαη ηνπο αλζξψπνπο, πνηά είλαη ε ζρέζε ηεο ςπρήο κε ην ζψκα, πνηέο είλαη νη δπλαηφηεηεο ηεο ειεπζεξίαο ηνπ αλζξψπνπ θ.α. Σέινο απφ Κνηλσληνινγηθήο άπνςεο, ε χπαξμε αζζελψλ κε λεθξηθή, θαξδηαθή, επαηηθή αλεπάξθεηα θαη άιιεο αζζέλεηεο πνπ θαηαπνλνχλ ηνλ νξγαληζκφ ηνπ αλζξψπνπ, δεκηνπξγνχλ πξνβιήκαηα ζε θνηλσληθφ επίπεδν (αδπλακία εξγαζίαο, νηθνλνκηθέο επηπηψζεηο, επηβάξπλζε ηνπ εγγχηεξνπ νηθνγελεηαθνχ πεξηβάιινληνο θ.α.). Ζ πξνζθνξά νξγάλσλ αζθαιψο θαη ιχλεη απηά ηα πξνβιήκαηα θη αληηκεησπίδεη δηάθνξεο θνηλσληθέο αλάγθεο, απφ πιεπξάο ιήπηε. ηαλ βξίζθεηαη έλαο δφηεο, πξνζθέξεηαη ε δπλαηφηεηα λα δήζεη ν αζζελήο, αιιά θαη λα εξεκήζνπλ ηα ππφινηπα κέιε ηεο νηθνγελείαο ηνπ (εβ. Μεηξνπνιίηεο Ναππάθηνπ θαη Αγίνπ Βιαζίνπ, Ηεξφζενο, 2001). ηε παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία, νη κεηακνζρεχζεηο πξνζεγγίδνληαη ππφ ην πξίζκα ηεο αιηξνπηζηηθήο ζεψξεζεο, ε νπνία βξηζθφκελε ζε αξκνλία κε ηηο δηδαρέο ηεο Διιεληθήο Οξζφδνμεο Δθθιεζίαο, απνηειεί ηε βάζε πάλσ ζηελ νπνία ζεκειηψλεηαη ν ζεζκφο ηεο δσξεάο νξγάλσλ. Ζ πξνζέγγηζε απηή, αληαλαθιάηαη θαη ζην πεξηερφκελν ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ πνπ δηέπεη ηελ αθαίξεζε ηζηψλ θαη νξγάλσλ, αιιά θαη ζηηο απφςεηο ηεο Δζληθήο Δπηηξνπήο Βηνεζηθήο πνπ παξνπζηάδνληαη ζε ζπγθεθξηκέλα ζεκεία ζηελ εξγαζία. Δπεηδή φκσο ην δήηεκα ηεο δσξεάο νξγάλσλ θαη ησλ κεηακνζρεχζεσλ, είλαη θχζεη πνιπδηάζηαην, κέζα απφ ηε κειέηε απηή, επηδηψθεηαη 4

13 Θεσξεηηθφ Πιαίζην κηα ζθαηξηθή θαη -ζην κέηξν ηνπ δπλαηνχ- νινθιεξσκέλε παξνπζίαζε. Ζ πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο δελ γίλεηαη ζε βάζνο, απνθιεηζηηθά θη απνζπαζκαηηθά, ππφ ην πξίζκα κηαο θαη κφλν επηζηεκνληθήο ζεψξεζεο, αιιά εθηίζεηαη ιακβάλνληαο ππφςε ην ζπλζεηηθφ ζχλνιν ησλ πξναλαθεξζέλησλ επηζηεκνληθψλ πεδίσλ. 5

14 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα 3. Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα 3.1 Δηζαγσγή χκθσλα κε ηνλ Δζληθφ Οξγαληζκφ Μεηακνζρεχζεσλ (Δ.Ο.Μ.), ε κεηακφζρεπζε, ε νπνία απνηειεί κία απφ ηηο κεγαιχηεξεο θαηαθηήζεηο ηεο ηαηξηθήο ηνπ 20νχ αηψλα θαη έρεη θαζηεξσζεί πιένλ ζήκεξα σο κία ζεξαπεπηηθή πξαθηηθή, επηηξέπεη ηελ απνθαηάζηαζε ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ ζψκαηνο, πνπ είραλ κέρξη εθείλε ηε ζηηγκή ραζεί θαη ζε κεξηθέο πεξηπηψζεηο είραλ κεξηθψο ππνθαηαζηαζεί, κε κία κεραληθνχ ηχπνπ κέζνδν. Πξνυπφζεζε φκσο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ κεηακνζρεχζεσλ, είλαη ε επαηζζεηνπνίεζε ηεο θνηλήο γλψκεο γχξσ απφ ηελ ηδέα ηεο δσξεάο νξγάλσλ, ηζηψλ ή θπηηάξσλ, έηζη ψζηε λα γίλεη ελ ηέιεη δπλαηή ε πξνζθνξά ηνπο. Μηα ηέηνηνπ είδνπο δσξεά κεηά ζάλαηνλ, είλαη έλα δψξν δσήο ζηνλ πάζρνληα ζπλάλζξσπν θαη έλα κήλπκα ειπίδαο, αλζξσπηάο θαη αιιειεγγχεο. Με ηνλ φξν «δσξεά νξγάλσλ» λνείηαη ε κεηαθίλεζε νξγάλσλ θαη ηζηψλ ηνπ αλζξσπίλνπ ζψκαηνο, γηα λα κεηακνζρεπζνχλ απφ έλα άηνκν πνπ έρεη πξφζθαηα πεζάλεη ή απφ δψληα δφηε, ζε άιια ρξνλίσο πάζρνληα άηνκα, κε απψηεξν ζθνπφ ηελ απνθαηάζηαζε ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ νξγάλσλ ηνπ ιήπηε. ε θάζε πεξίπησζε ε δσξεά πξαγκαηνπνηείηαη κφλν θαηφπηλ ζρεηηθήο απφθαζεο ηνπ δφηε ή ηεο νηθνγέλεηαο ηνπ ( id=20). Παξά ηηο αικαηψδεηο πξνφδνπο ηεο ηαηξηθήο θαη ηερλνινγηθήο επηζηήκεο ζην ρψξν ησλ κεηακνζρεχζεσλ, δελ έρεη ζηαζεί δπλαηή -κέρξη ζήκεξα- ε κεηακφζρεπζε ηνπ ζπλφινπ ησλ αλζξσπίλσλ νξγάλσλ. Σα φξγαλα ηα νπνία δχλαηαη λα κεηακνζρεπζνχλ απφ πησκαηηθφ δφηε είλαη: ε θαξδηά, ηκήκα ηνπ ιεπηνχ εληέξνπ, ην ήπαξ (ζπθψηη), νη πλεχκνλεο, νη λεθξνί θαη ην πάγθξεαο, ελψ νη ηζηνί πνπ κπνξεί λα κεηακνζρεπζνχλ είλαη: ηα νζηά, νη ηέλνληεο, ν θεξαηνεηδήο ρηηψλαο, νη βαιβίδεο ηεο θαξδηάο, κεξηαία θαη θεληξηθή θιέβα πνδηνχ, ην πεξηθάξδην, ην δέξκα, ε επηδεξκίδα θ.α. ε νξηζκέλεο ρψξεο (Αγγιία, Διιάδα), ν δφηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα, λα θαζνξίζεη επηιεθηηθά πνηα ζπγθεθξηκέλα φξγαλα επηζπκεί λα αθαηξεζνχλ απφ ην ζψκα ηνπ κεηά ζάλαηνλ ( _betransplanted?, serial= &e_ cat_id=7&e_article_id=20), ελψ ζε άιιεο ρψξεο (Ηζπαλία), νη γηαηξνί είλαη ειεχζεξνη λα πάξνπλ φια ηα φξγαλα πξνο κεηακφζρεπζε, ρσξίο λα απαηηείηαη πξνεγνχκελε άδεηα γηα απηφ ( / stm). Απφ δψληα 6

15 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα δφηε ηα φξγαλα θαη νη ηζηνί πνπ κπνξεί λα δηαηεζνχλ πξνο κεηακφζρεπζε πεξηιακβάλνπλ ηνλ πλεχκνλα, κέξνο ήπαηνο, παγθξέαηνο θαη εληέξνπ, ηνλ λεθξφ θαζψο θη αηκνπνηεηηθά θχηηαξα ή αιιηψο κπειφ ησλ νζηψλ (βι. ζρεηηθή εηθφλα ζην Παξάξηεκα) ( organs1.shtml, id=20). Παξαηίζεηαη ελεκεξσηηθά πίλαθαο, πνπ πεξηιακβάλεη ηα φξγαλα θαη ηνπο ηζηνχο πνπ κπνξεί λα κεηακνζρεπζνχλ, ην ρξνληθφ δηάζηεκα κέζα ζην νπνίν πξέπεη λα αμηνπνηεζνχλ, θαζψο επίζεο θαη ηα φξηα ειηθίαο πνπ ηπρφλ ππάξρνπλ γηα ηνλ δφηε θαη ηνλ ιήπηε αληίζηνηρα. Πίλαθαο 1. Όξγαλα θαη ηζηνί πξνο κεηακφζρεπζε Όξγαλα θαη Υξφλνο δσήο ηζηψλ θαη Όξην ειηθίαο γηα Όξην ειηθίαο Ηζηνί πξνο νξγάλσλ κεηά ηελ δφηεο (έηε) γηα ιήπηεο κεηακφζρεπζε αθαίξεζε Οζηά 24 ψξεο Γελ ππάξρεη Κεξαηνεηδήο ρηηψλαο 24 ψξεο Απνζήθεπζε 30 εκέξεο 3-δελ ππάξρεη Γελ ππάξρεη Δμαξηάηαη απφ ηελ Καξδηά 4-5 ψξεο πνηφηεηα ηεο θαξδηάο Γελ ππάξρεη Μέρξη 60,65 Βαιβίδεο θαξδηάο 72 ψξεο 0-60 Γελ ππάξρεη Νεθξφο 20 ψξεο κε κεησκέλεο πηζαλφηεηεο επηηπρίαο Πεξίπνπ 80 Πεξίπνπ 70 Ήπαξ ψξεο Πεξίπνπ 80 Γελ ππάξρεη Πλεχκνλεο 4-6 ψξεο Έσο 65 Γελ ππάξρεη Πάγθξεαο ψξεο 8-50 Έσο 50 Γέξκα 24 ψξεο Γελ ππάξρεη Λεπηφ έληεξν 8-10 ψξεο Γελ ππάξρεη Γελ ππάξρεη Πεγή: Ίδηα δηακφξθσζε βάζεη ζηνηρείσλ πνπ αληιήζεθαλ απφ ην site ηνπ BBC 7

16 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα Βάζεη ησλ δεδνκέλσλ ηνπ παξαπάλσ πίλαθα, ζρεηηθά κε ηα φξηα ειηθίαο ηνπ δφηε, είλαη πξφδειν πσο νπνηνζδήπνηε κπνξεί λα γίλεη δσξεηήο ηζηψλ ή νξγάλσλ. ηελ πξάμε, ζηελ Διιάδα, απνθιείνληαη δφηεο άλσ ησλ ελελήληα εηψλ (Υαηδεμεξφο, 2007). Τπνγξακκίδεηαη ζχκθσλα κε ηνλ Δ.Ο.Μ., πσο ε χπαξμε πξνβιήκαηνο πγείαο δελ απνηειεί κεηά βεβαηφηεηαο εκπφδην ζηε δσξεά νξγάλσλ. Σν θαηά πφζνλ ηα φξγαλα είλαη θαηάιιεια ή φρη γηα κεηακφζρεπζε, θξίλεηαη θαηά πεξίπησζε απφ ηνλ ζεξάπνληα ηαηξφ. ε θάζε πεξίπησζε, γηα ιφγνπο αζθαιείαο, νη δπλεηηθνί δφηεο εμεηάδνληαη γηα ηνλ εληνπηζκφ κεηαδηδφκελσλ αζζελεηψλ φπσο ην HIV (AIDS) θαη ε επαηίηηδα. Δίλαη ηδηαηηέξσο ζεκαληηθφ λα μεθαζαξηζηεί ζε απηφ ην ζεκείν, ε ρξνληθή ζηηγκή πνπ θξίλεηαη σο θαηάιιειε γηα ηε ιήςε νξγάλσλ απφ πησκαηηθφ δφηε. Γχξσ απφ ην δήηεκα απηφ επηθξαηεί κηα ζχγρπζε, ε νπνία επηρεηξείηαη λα δηαθσηηζηεί κε ηελ δηεπθξίληζε ηξηψλ δηαθξηηψλ ελλνηψλ, πνπ εκπιέθνληαη ζπλήζσο ζηε ζπδήηεζε γηα ηε δσξεά νξγάλσλ. Οη έλλνηεο απηέο είλαη ην θψκα, ε θπηηθή θαηάζηαζε θαη ν εγθεθαιηθφο ζάλαηνο. Σν θψκα είλαη κηα θαηάζηαζε παζνινγηθήο θχζεσο, θαηά ηελ νπνία παξαηεξείηαη παξαηεηακέλε, βαζηά απψιεηα ησλ αηζζήζεσλ. Ο αζζελήο ζε θψκα είλαη δσληαλφο αιιά δελ κπνξεί λα θηλεζεί ή λα αληαπνθξηζεί ζε εξεζηζκνχο απφ ην πεξηβάιινλ ηνπ. Ζ εμαθνινπζεηηθή θπηηθή θαηάζηαζε είλαη κηα θαηάζηαζε πνπ αθνινπζεί θακηά θνξά ην θψκα. Οη αζζελείο ράλνπλ ηηο ηθαλφηεηεο ζθέςεο θαη αληίιεςεο ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπο, αιιά δηαηεξνχλ ηηο κε γλσζηαθέο ιεηηνπξγίεο θαη έρνπλ θαλνληθφ ηχπν χπλνπ. Ζ εμαθνινπζεηηθή θπηηθή θαηάζηαζε ζπγρέεηαη πνιιέο θνξέο κε ηνλ εγθεθαιηθφ ζάλαην. Απηφ δελ είλαη αθξηβέο. Ο εγθέθαινο δελ ιεηηνπξγεί πιήξσο, ν αζζελήο ράλεη ηηο αλψηεξεο πλεπκαηηθέο ηνπ ιεηηνπξγίεο, φκσο ε αλαπλνή θαη ην θπθινθνξηθφ ηνπ ζχζηεκα (εγθεθαιηθφ ζηέιερνο 1 ) ιεηηνπξγνχλ θαλνληθά. Ο εγθεθαιηθφο ζάλαηνο δηαπηζηψλεηαη φηαλ πάςεη λα ιεηηνπξγεί ην εγθεθαιηθφ ζηέιερνο. Σφηε ε αλαπλνή θαη ην θπθινθνξηθφ ζχζηεκα δελ ιεηηνπξγνχλ. Σα φξγαλα δελ ηξνθνδνηνχληαη κε αίκα θαη νμπγφλν. Ο αζζελήο πνπ έρεη ππνζηεί λέθξσζε ηνπ εγθεθαιηθνχ ζηειέρνπο είλαη λεθξφο θαη δελ κπνξεί λα επαλέιζεη ζηε δσή. Τπάξρεη ε δπλαηφηεηα κε ηελ ρξεζηκνπνίεζε ηερλεηψλ κέζσλ (ρξήζε αλαπλεπζηήξα) λα ζπλερηζηεί ε ιεηηνπξγία ηεο θαξδηάο θαη ζπλεπψο θαη ησλ άιισλ νξγάλσλ γηα 1 Σν εγθεθαιηθφ ζηέιερνο είλαη ην ηκήκα εθείλν ηνπ θεληξηθνχ λεπξηθνχ ζπζηήκαηνο πνπ ζπλδέεη ηα εγθεθαιηθά εκηζθαίξηα κε ηνλ λσηηαίν κπειφ θαη ζην νπνίν εδξάδνπλ, κεηαμχ άιισλ, ηα θέληξα ηεο αλαπλνήο θαη ηεο θπθινθνξίαο ηνπ αίκαηνο. 8

17 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα πεξηνξηζκέλν φκσο ρξνληθφ δηάζηεκα (24-48 ψξεο). ε απηή ηε πεξίπησζε -θαη κφλνδίλεηαη ε δπλαηφηεηα δσξεάο νξγάλσλ. Ζ πιεηνςεθία ησλ δνηψλ αλήθεη ζε απηή ηε θαηεγνξία, φπνπ ε θαξδηά ρηππά κε ηερλεηά κέζα. Τπάξρνπλ φκσο θαη πεξηπηψζεηο αζζελψλ πνπ πεζαίλνπλ κέζα ζην λνζνθνκείν, παχεη λα ρηππά ε θαξδηά ηνπο θαη δχλαηαη λα κεηακνζρεπζνχλ νη λεθξνί ηνπο ή θαη θάπνηα άιια φξγαλα ηα νπνία είλαη αλζεθηηθά ζηελ ειάηησζε ηεο θπθινθνξίαο ηνπ αίκαηνο (ηζραηκία) ( /article_detail.asp?e_cat_id=5&e_ article_id=44, χκθσλα κε κία λέα ηερληθή, πνπ εληάζζεηαη ζηα πιαίζηα ηεο δσξεάο νξγάλσλ κεηά ηνλ θαξδηαθφ ζάλαην (Donation after Cardiac Death, DCD), αιιά δελ είλαη αθφκα εθαξκφζηκε ζηελ Διιάδα, ιακβάλνληαη φξγαλα απφ αζζελείο κε κε πάιινπζα θαξδηά. Θα κπνξνχζε λα ραξαθηεξηζηεί σο ζάλαηνο ππφ επηηήξεζε βάζεη καξηχξσλ (Υαηδεμεξφο, 2007). χκθσλα κε απηή ηε ηερληθή, κεηά ηελ παχζε ηεο θαξδηαθήο ιεηηνπξγίαο, εηζάγνληαη θάξκαθα ζην ζψκα ηνπ λεθξνχ ηα νπνία θαηαςχρνπλ ηα φξγαλα, γηα λα αλαζηαιεί ε δηαδηθαζία θαηαζηξνθήο ηνπο. ηε ζπλέρεηα δεηείηαη ε ζπλαίλεζε ηεο νηθνγέλεηαο, θη αλ απηή δνζεί, ηφηε νδεγείηαη ν λεθξφο ζην ρεηξνπξγείν θαη γίλεηαη ε αθαίξεζε ησλ νξγάλσλ (Υαηδεμεξφο, 2007; Ο ρξφλνο αλακνλήο απφ ηελ παχζε ηεο θαξδηαθήο ιεηηνπξγίαο κέρξη ηελ εηζαγσγή ησλ θαξκάθσλ ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ, δηαθέξεη απφ ρψξα ζε ρψξα, αλάινγα κε ηε λνκνζεζία θαη ην πξσηφθνιιν πνπ αθνινπζείηαη. Μπνξεί λα είλαη ηξηάληα ιεπηά (Υαηδεμεξφο, 2007) ή αθφκε θαη πέληε φπσο ζπκβαίλεη ζηηο ΖΠΑ. Ο αξηζκφο απηψλ ησλ δσξεψλ ζηηο ΖΠΑ (Rob Stein, 2007) θαη ην Ζλσκέλν Βαζίιεην απμάλεηαη δηαξθψο ( Σέινο αλαθέξεηαη φηη ζηελ Διιάδα, ζηηο πεξηπηψζεηο ησλ αζζελψλ πνπ πεζαίλνπλ εθηφο λνζνθνκείνπ (λεθξνί κε θπθινθνξηαθή αλαθνπή), είλαη εθηθηφ λα αθαηξεζεί κφλν ν θεξαηνεηδήο ρηηψλαο θη απηφ κέζα ζε ρξνληθφ δηάζηεκα 6 σξψλ (Υαηδεμεξφο, 2007). 3.2 παληφηεηα νξγάλσλ Πξνθεηκέλνπ λα εθπιεξσζεί ν απψηεξνο ζηφρνο ηεο δσξεάο νξγάλσλ θαη λα ζσζνχλ αλζξψπηλεο δσέο πνπ θηλδπλεχνπλ, πξέπεη λα ππάξρνπλ φξγαλα δηαζέζηκα γηα κεηακφζρεπζε. Γπζηπρψο, ε κεηακφζρεπζε είλαη ην ζχκα ηεο ίδηαο ηεο, ηεο επηηπρίαο. 9

18 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα Σα άξηζηα απνηειέζκαηα πνπ έρνπλ επηηεπρζεί κε ηε κεηακφζρεπζε ζπκπαγψλ νξγάλσλ, νδήγεζαλ ζε κηα απμεκέλε απνδνρή απηήο ηεο κνξθήο ζεξαπείαο απφ ηνπο αζζελείο θαη ηνπο επαγγεικαηίεο πγείαο (Υαηδεμεξφο, 2007). Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα, ηελ δηαξθή αχμεζε ηεο δήηεζεο ησλ νξγάλσλ, ( /health/donation/flashjourneyindex1.shtml) θαη ηελ φμπλζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο αλεπάξθεηάο ηνπο. Σα φξγαλα πξέπεη λα αθαηξεζνχλ γηα κεηακφζρεπζε ζε ζχληνκν ρξνληθφ δηάζηεκα κεηά ηελ επέιεπζε ηνπ ζαλάηνπ, ζπλεπψο κπνξεί λα δνζνχλ θπξίσο απφ θάπνηνλ πνπ πέζαλε κέζα ζην λνζνθνκείν. Ζ πιεηνςεθία ησλ νξγάλσλ πνπ δσξίδνληαη, πξνέξρεηαη απφ αλζξψπνπο πνπ έρνπλ ππνζηεί θάπνην ζεκαληηθφ αηχρεκα, εγθεθαιηθή αηκνξξαγία ή εγθεθαιηθφ ( θαη βξίζθνληαη εληφο ηεο κνλάδαο εληαηηθήο ζεξαπείαο (Μ.Δ.Θ.). Δθεί πηζηνπνηείηαη ν ζάλαηφο ηνπο θαη δηαηεξείηαη ν ρηχπνο ηεο θαξδηάο κε αλαπλεπζηήξα. κσο είλαη κηθξφ ην πνζνζηφ ησλ αλζξψπσλ πνπ πεζαίλνπλ ππφ απηέο ηηο ζπλζήθεο Δπηπιένλ έρεη παξαηεξεζεί φηη ε αλαβάζκηζε ηεο αζθάιεηαο ζηνπο δξφκνπο, ε βειηίσζε ηεο νδηθήο ζπκπεξηθνξάο θαη ε ξαγδαία πξφνδνο ζηελ ηαηξνθαξκαθεπηηθή πεξίζαιςε, αλ θαη θαινδερνχκελεο, επηδξνχλ αξλεηηθά σο πξνο ηε δηαζεζηκφηεηα ησλ νξγάλσλ πξνο κεηακφζρεπζε, θαζψο κεηψλνληαη ηα αηπρήκαηα θαη ζπλεπψο νη λεθξνί θαη δπλεηηθνί δφηεο. ( donate1.shtml). Δληνχηνηο ζηελ Διιάδα εκθαλίδεηαη ην εμήο παξάδνμν. Τπάξρεη ην πςειφηεξν πνζνζηφ ζαλάησλ απφ ηξνραία αηπρήκαηα, αιιά θαη ην ρακειφηεξν πνζνζηφ δνηψλ νξγάλσλ ζε ζρέζε κε ηελ ππφινηπε Δπξψπε ( κε απνηέιεζκα -αλ θαη παξαηεξείηαη εηεζίσο απμεηηθή ηάζε (Ρ. Κηνπιαθή,2004)- νη κεηακνζρεχζεηο λα βξίζθνληαη ζε νξηαθφ ζεκείν ( = &e_cat_id =12). Πξάγκαηη ε Διιάδα, δελ έρεη μεπεξάζεη πνηέ ην κέζν φξν δνηψλ αλά εθαηνκκχξην θαηνίθνπο ηεο Δπξψπεο (πάλσ απφ 10 δφηεο αλά εθαηνκκχξην θαηνίθνπο) θαη βξίζθεηαη πνιχ πίζσ ζπγθξηλφκελε κε ρψξεο φπσο ε Ηζπαλία, ε Απζηξία θαη ην Βέιγην ( Έρεη δηαηππσζεί ε αηζηφδνμε άπνςε φηη ελψ ε Διιάδα είλαη απφ ηηο ηειεπηαίεο ρψξεο ζηηο πησκαηηθέο δσξεέο ζε ζρέζε κε ηα άιια επξσπατθά θξάηε, είλαη ε πξψηε ζηελ Δπξψπε ζηηο δψζεο κεηακνζρεχζεηο, κε δφηεο θπξίσο γπλαίθεο κεηέξεο (Υαηδεμεξφο,, 2004). Ο Αξρηκαλδξίηεο Νηθφιανο Υαηδεληθνιάνπ, πξφεδξνο ηεο Δηδηθήο Δπηηξνπήο επί ηεο Βηνεζηθήο ηεο Ηεξάο πλφδνπ ηεο Δθθιεζίαο ηεο Διιάδνο 10

19 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα θαη κέινο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Δ.Ο.Μ., επηβεβαηψλνληαο ηελ παξαπάλσ δηαπίζησζε ζρνιηάδεη: «Απηή ε πξσηνηππία ηεο Διιάδαο νθείιεηαη ζηε λννηξνπία ηνπ Έιιελα. ε δηθφ καο άλζξσπν δίλνπκε, αιιά ζε μέλν φρη. Πξέπεη λα ζθεθηνχκε ηε δηθή καο αλάγθε λα πξνζθέξνπκε». Χζηφζν, ε πξσηηά ηεο Διιάδαο ζε δψζεο κεηακνζρεχζεηο, δελ θαίλεηαη λα επαιεζεχεηαη ιακβάλνληαο ππφςε ζρεηηθά ζηνηρεία γηα ην έηνο 2005, απφ ηνλ Δπξσπατθφ Οξγαληζκφ πληνληζηψλ Μεηακνζρεχζεσλ, ηα νπνία δηαηίζεληαη παξαθάησ (ζρήκα 2 θαη 3). πγθξίλνληαο ην πνζνζηφ δψλησλ δνηψλ αλά εθαηνκκχξην θαηνίθνπο ηεο Διιάδαο κε απηφ ησλ ππφινηπσλ επξσπατθψλ ρσξψλ, ηφηε ε Διιάδα έξρεηαη ζηελ έθηε ζέζε, κεηά απφ Κχπξν, νπεδία, Οιιαλδία, Ζλσκέλν Βαζίιεην θαη Γαλία. χκθσλα κε δηεπθξίληζε ηνπ θ. Υαηδεμεξνχ, ε Διιάδα θαηαηάζζεηαη ζηε πξψηε ζέζε ζε δψζεο κεηακνζρεχζεηο, αλάκεζα ζε θξάηε πνπ έρνπλ ζην ζχζηεκα ηνπο θαη δψζεο θαη πησκαηηθέο κεηακνζρεχζεηο. Σα πεξηζζφηεξα απφ ηα πξναλαθεξφκελα θξάηε, βαζίδνπλ ην δηθφ ηνπο ζχζηεκα κεηακνζρεχζεσλ θπξίσο ζε δψζεο κεηακνζρεχζεηο. Δίλαη εχινγν, φηαλ κία ρψξα επελδχεη πνιχ πεξηζζφηεξν ζε έλα ηχπν κεηακνζρεχζεσλ, λα εκθαλίδεη κεγαιχηεξα πνζνζηά ζε απηφλ. Απηή ε ινγηθή θαίλεηαη λα επαιεζεχεηαη, παξαηεξψληαο ηα πνζνζηά δψλησλ δνηψλ ηεο Ηζπαλίαο. Ζ Ηζπαλία βαζίδεη ην ζχζηεκά ηεο θπξίσο ζηηο πησκαηηθέο κεηακνζρεχζεηο. Δίλαη εκθαλέο φηη έρεη ην πςειφηεξν πνζνζηφ πησκαηηθψλ δνηψλ αλά εθαηνκκχξην θαηνίθνπο, αιιά έλα απφ ηα ρακειφηεξα πνζνζηά δψλησλ δνηψλ. εκεηψλεηαη φηη ζηελ Διιάδα, απφ ην 2000 θαη κεηά, ππάξρεη κηα ηάζε κείσζεο ησλ δσζψλ (βι. ζρήκα 4) θαη αχμεζεο ησλ πησκαηηθψλ κεηακνζρεχζεσλ (Υαηδεμεξφο, 2007). Γηα λα αληηκεησπηζηνχλ νη εζληθέο αλάγθεο ηεο Διιάδαο, πξέπεη λα πξαγκαηνπνηνχληαη θάζε ρξφλν 300 κεηακνζρεχζεηο λεθξνχ, απφ πησκαηηθνχο δφηεο. Ζ πξνζθνξά, φκσο, είλαη πνιχ πεξηνξηζκέλε, κε απνηέιεζκα λα γίλνληαη ζε εηήζηα βάζε πεξίπνπ 150 κεηακνζρεχζεηο. Σν 2005 πξαγκαηνπνηήζεθαλ 167 πησκαηηθέο κεηακνζρεχζεηο λεθξνχ θαη 34 ήπαηνο, ην 2006, 144 θαη 37 αληίζηνηρα, ελψ θέηνο (2007) έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί κέρξη ηνλ Ηνχλην 28 θαη 11 αληηζηνίρσο. Χο απνηέιεζκα απηψλ, κεγαιψλεη ε ιίζηα αλακνλήο θαη ζήκεξα βξίζθνληαη θαηαγεγξακκέλνη ζε απηή, 890 Έιιελεο πεξηκέλνληαο λα βξεζεί λεθξηθφ κφζρεπκα (Υαηδεμεξφο, 2007), 150 λα βξεζεί επαηηθφ κφζρεπκα θαη 8-10 λα βξεζεί κφζρεπκα θαξδηάο. (Νέηα., 2007). Σν ρξνληθφ δηάζηεκα παξακνλήο ησλ αζζελψλ ζε ιίζηα αλακνλήο είλαη κεγάιν, θαη πνιιέο θνξέο ν αζζελήο δελ αληέρεη θη ππνθχπηεη ζε ζάλαην ( Ο κέζνο φξνο αλακνλήο ησλ ππφ κεηακφζρεπζε 11

20 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα λεθξνπαζψλ είλαη 5-6 ρξφληα, εθεί πνπ ζηελ Ηζπαλία ν κέζνο ρξφλνο αλακνλήο είλαη 9 κήλεο έσο 1 έηνο (Υαηδεμεξφο, 2007). χκθσλα κε ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηνπ Δ.Ο.Μ., θαηά ην πξψην πεληάκελν ηνπ 2005, θαηαγξάθεθε αχμεζε 12% ζηηο κεηακνζρεχζεηο λεθξψλ ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν δηάζηεκα ηνπ Χζηφζν, φπσο επηζεκαίλνπλ ππεχζπλνη ηνπ Δ.Ο.Μ., «ην ράζκα αλάκεζα ζε απηνχο πνπ πεξηκέλνπλ έλα κφζρεπκα θαη ζε φζνπο ηειηθά ην ιακβάλνπλ παξακέλεη κεγάιν» (Καξαγηάλλεο Ν., 2005). ην ζρήκα πνπ αθνινπζεί, είλαη εκθαλέο ην κέγεζνο ηνπ κεηακνζρεπκαηηθνχ ράζκαηνο ζηελ Διιάδα. Οη κεηακνζρεχζεηο (νη νπνίεο ζεκεηψλνληαη κε ηε καχξε γξακκή) είλαη πνιχ ιηγφηεξεο, απφ απηέο πνπ ρξεηάδνληαη, γηα λα θαιπθζνχλ νη αλάγθεο φισλ ησλ ππνςήθησλ ιεπηψλ. ρήκα 1: Μεηακνζρεπκαηηθφ ράζκα, Διιάδα, ΜΔΣΑΜΟΥΔΤΣΗΚΟ ΥΑΜΑ ΤΠΟΦΖΦΗΟΗ ΜΔΣΑΜΟΥΔΤΔΗ Πεγή: Δζληθφο Οξγαληζκφο Μεηακνζρεχζεσλ Δίλαη θαλεξφ φηη ε δήηεζε ππεξηεξεί ζαθψο ηεο πξνζθνξάο κνζρεπκάησλ. Απηφ πνπ πξνθαιεί κεγαιχηεξε εληχπσζε φκσο είλαη φηη ζηελ πξαγκαηηθφηεηα ε ππάξρνπζα δήηεζε είλαη ππνεθηηκεκέλε. ε ζρέζε κε ηνπο εγγεγξακκέλνπο λεθξνπαζείο ζηε ιίζηα ηνπ Δ.Ο.Μ. απηνί πνπ ρξεηάδνληαη κεηακφζρεπζε είλαη πνιχ 12

21 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα πεξηζζφηεξνη. Απηφ νθείιεηαη ζε έλα βαζκφ ζην γεγνλφο φηη νη ίδηνη νη ζεξάπνληεο ηαηξνί, δελ παξαπέκπνπλ ηνπο αζζελείο ζε κεηακνζρεπηηθά θέληξα. Έρνπλ εληνπηζζεί πεξηπηψζεηο, φπνπ νξηζκέλνη γηαηξνί παξαπιεξνθνξνχλ ηνπο αζζελείο, ιέγνληάο ηνπο πρ. φηη δελ γίλνληαη ηέηνηεο κεηακνζρεχζεηο ζηελ Διιάδα, φηη είλαη πνιχ αθξηβέο ή αθφκε θη φηη ππάξρεη πςειφ ξίζθν ζην ρεηξνπξγείν. Ίζσο πίζσ απφ απηή ηε πξαθηηθή, λα θξχβεηαη ην πξνζσπηθφ ζπκθέξνλ θάπνησλ γηαηξψλ, θαζψο θξαηψληαο ηνπο αζζελείο κε θάξκαθα, παίξλνπλ πνζνζηά απφ ηηο θαξκαθεπηηθέο εηαηξίεο. Μηα Μνλάδα Σερλεηνχ Νεθξνχ, γηα λα κπνξέζεη λα ιάβεη κηα ρξεκαηνδφηεζε, ζα πξέπεη λα έρεη θη αηκνθαζαηξφκελνπο πξνθεηκέλνπ λα ηελ δηθαηνινγήζεη (Υαηδεμεξφο, 2007). Έρνπλ θαηαγξαθεί πάλησο θη επηζήκσο θαηαγγειίεο απφ θνξπθαίνπο γηαηξνχο, γηα«ζακπνηάδ» ζηηο κεηακνζρεχζεηο νξγάλσλ, θαζψο αζζελείο πνπ ρξεηάδνληαη κεηακφζρεπζε, δελ παξαπέκπνληαη απφ ηα κεγάια λνζνθνκεία ηεο πξσηεχνπζαο ζηα αξκφδηα κεηακνζρεπηηθά θέληξα ( ηνλ πίλαθα 2 πνπ αθνινπζεί, παξνπζηάδεηαη ε δηεζλήο δξαζηεξηφηεηα δσξεάο νξγάλσλ γηα ην έηνο 2005 ηεξαξρψληαο ηηο ρψξεο κε θζίλνπζα ηαμηλφκεζε, βάζεη ηνπ αξηζκνχ ησλ πησκαηηθψλ δνηψλ αλά εθαηνκκχξην θαηνίθνπο. Αθνινπζνχλ δχν ξαβδνγξάκκαηα (ζρήκα 2 θαη 3) κε ηνλ αξηζκφ ησλ πησκαηηθψλ θαη δψλησλ δνηψλ. Δπηζεκαίλεηαη φηη κε ηηο ξάβδνπο απεηθνλίδεηαη ν απφιπηνο αξηζκφο ησλ δνηψλ ελψ κε ηνπο ξφκβνπο ηα πνζνζηά δνηψλ αλά εθαηνκκχξην θαηνίθνπο. 13

22 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα Πίλαθαο 2: Γηεζλήο δξαζηεξηφηεηα δσξεάο νξγάλσλ γηα ην έηνο 2005 Υψξεο Πησκαηηθνί Γφηεο Αλα εθαη Αξηζκ Πησκαηηθψλ κεηακνζρεχζεσλ Νεθξν Καξδηά Πλεχκνλα πθψηη Εψληεο Γφηεο Νεθξνχ Αλα Αξηζκ εθαη Ηζπαλία 35, ,5 113 Δζζνλία 26, ,5 2 Βέιγην 22, ,7 59 Ζ.Π.Α. 21, , Ηηαιία 20, ,2 183 Οπξνπγνπάε 20, ,3 4 Λεηνλία 20, ,0 0 Πνξηνγαιία 19, ,2 42 Οπγγαξία 18, ,5 15 Ηξιαλδία 17, ,5 2 Ννξβεγία 16, ,9 87 Φηιαλδία 16, ,0 5 Πνισλία 14, ,0 40 νπεδία 14, ,4 175 Οιιαλδία 13, ,1 279 Διβεηία 12, ,9 82 ινβαθία 11, ,3 18 Γαλία 11, ,7 48 Ληζνπαλία 11, ,8 4 Αξγεληηλή 10, ,7 254 Ζλσκέλν Βαζίιεην 10, ,3 547 Απζηξαιία 10, ,1 246 Κφζηα Ρίθα 10, ,0 47 Μάιηα 10, ,5 3 14

23 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα Κφπβα 9, ,0 23 Υηιή 8, Διιάδα 8, ,2 68 Κχπξνο 7, ,4 43 Νέα Εειαλδία 7, ,7 53 Ηζιαλδία 6, Υνλγθ Κνλγθ 4, ,6 46 Παλακάο 3, ,7 5 Μεμηθφ 3, , Δθνπαδφξ 2, ,4 42 Βελεδνπέια 1, ,5 144 Ηξάλ 1, , Πεγή: Δπξσπατθφο Οξγαληζκφο πληνληζηψλ Μεηακνζρεχζεσλ 15

24 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα ρήκα 2:Πησκαηηθνί δφηεο, Γηεζλψο, 2005 Πεγή: Δπξσπατθφο Οξγαληζκφο πληνληζηψλ Μεηακνζρεχζεσλ 16

25 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα ρήκα 3: Εψληεο Γφηεο, Γηεζλψο, 2005 Πεγή: Δπξσπατθφο Οξγαληζκφο πληνληζηψλ Μεηακνζρεχζεσλ 17

26 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα Δίλαη εκθαλέο ην γεγνλφο φηη ε Διιάδα θαηαιακβάλεη αξθεηά ρακειή ζέζε φζνλ αθνξά ηνπο πησκαηηθνχο δφηεο αλά εθαηνκκχξην θαηνίθνπο (8,1 δφηεο) ζε ζρέζε κε ηελ Ηζπαλία (35,1 δφηεο), ηελ Δζζνλία (26,5 δφηεο) θαη ην Βέιγην (22,8 δφηεο). χκθσλα κε ηνλ θ. Υαηδεμεξφ, ην έηνο 2005, ε Διιάδα άγγημε ην πςειφηεξν πνζνζηφ πησκαηηθψλ δνηψλ αλά εθαηνκκχξην θαηνίθνπο, αιιά απφ ηφηε ην πνζνζηφ έρεη κεησζεί ζηνπο 7,6 δφηεο ην 2006 θη αλακέλεηαη λα πέζεη αθφκα πεξηζζφηεξν ην ηξέρνλ έηνο (2007). Οη ηάζεηο απηέο είλαη εκθαλείο ζην παξαθάησ ζρήκα. ρήκα 4: Μεηακνζρεχζεηο ζπκπαγψλ νξγάλσλ, Διιάδα, ΜΕΣΑΜΟΥΕΤΕΙ ΤΜΠΑΓΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΠΣΩΜΑΣΙΚΕ ΝΕΦΡΟΤ ΤΓΓΕΝΙΚΕ ΝΕΦΡΟΤ ΗΠΑΣΟ ΚΑΡΔΙΑ Πεγή: Δζληθφο Οξγαληζκφο Μεηακνζρεχζεσλ Αμίδεη λα αλαθεξζεί, πσο ζε κηα πξνζπάζεηα αλάδεημεο ηνπ κείδνλνο πξνβιήκαηνο ηεο αλεπάξθεηαο νξγάλσλ, ε ηειενπηηθή νκάδα ηνπ BNN, ηνπ Οιιαλδηθνχ ηειενπηηθνχ ζηαζκνχ, πξνέβαιιε έλα ππνηηζέκελν reality show, ζην νπνίν κία εηνηκνζάλαηε γπλαίθα ζα θαινχληαλ λα επηιέμεη αλάκεζα ζε ηξεηο λεθξνπαζείο γηα ην πνηνο ζα ιάβεη ηνλ λεθξφ ηεο. Ζ εθπνκπή δηήξθεζε 80 ιεπηά θαη νη ηειεζεαηέο θιήζεθαλ ζην ηέινο απηήο λα ζηείινπλ SMS ζηελ ππνηηζέκελε αζζελή γηα ην πνηνλ λεθξνπαζή πξέπεη λα δηαιέμεη ( &lngdtrid=245). Ζ νιιαλδηθή θπβέξλεζε ραξαθηήξηζε αλήζηθε θη αθαηάιιειε ηελ εθπνκπή θαη ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή αληηηάρζεθε ζηελ πξνβνιή ηεο. Ο επίηξνπνο πγείαο θαη δηαηξνθηθήο αζθάιεηαο ηεο Δ.Δ., Μάξθνο Κππξηαλνχ, δήισζε 18

27 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα ζπγθεθξηκέλα, πσο δελ ζα έπξεπε λα ρξεζηκνπνηείηαη έλα ηφζν επαίζζεην ζέκα πγείαο γηα εκπνξηθνχο ζθνπνχο ( / T212554Z-V-TNS-RCON-C462-NVO-EUROPEDONORTV_700.flv). Δλζηάζεηο εθδειψζεθαλ θαη σο πξνο ηε ζχγρπζε πνπ κπνξεί λα πξνθιεζεί ζρεηηθά κε ηα θξηηήξηα επηινγήο ελφο αζζελή γηα κεηακφζρεπζε. Ζ ππνηηζέκελε δσξήηξηα νξγάλσλ, θιήζεθε λα επηιέμεη κε βάζε ην ηζηνξηθφ ησλ δηαγσληδφκελσλ, ηελ πξνζσπηθφηεηά ηνπο θαζψο θαη ζπδεηήζεηο κε ηελ νηθνγέλεηα θαη ηνπο θίινπο ηνπο ( κσο ηα θξηηήξηα επηινγήο ελφο αζζελνχο θαηαγεγξακκέλνπ ζηε ιίζηα αλακνλήο, είλαη άθξσο αληηθεηκεληθά θη νπδεκία ζρέζε έρνπλ κε ηα πξναλαθεξζέληα. Οη ίδηνη νη ζπληειεζηέο ηεο εθπνκπήο, ππνζηήξημαλ φηη ν απψηεξνο ζθνπφο ηεο πξνβνιήο ηεο, ήηαλ λα ηεζεί ζε πξνηεξαηφηεηα ην ζεκαληηθφ πξφβιεκα ηεο αλεπάξθεηαο νξγάλσλ. Γήισζαλ εχζηνρα, πσο ζθνπίκσο επέιεμαλ έλα εζηθά πξνθιεηηθφ reality show, γηαηί αλ έθαλαλ απιά έλα φκνξθν ληνθηκαληέξ γηα ηε δσξεά νξγάλσλ, θαλείο δελ ζα είρε αζρνιεζεί ζε ηέηνην βαζκφ κε ην ζέκα απηφ. ( 31T212554Z-V-TNS-RCON-C462-NVO-EUROPEDONORTV_700.flv). Δπίζεο δελ δηαθψλεζαλ κε ηελ θξηηηθή φηη ε εθπνκπή ήηαλ θαθφγνπζηε, αιιά παηψληαο πάλσ ζε απηφ ην ζρφιην ηφληζαλ πσο ε πξαγκαηηθφηεηα είλαη αθφκα πην θαθφγνπζηε ( Αθνχ απνθαιχθζεθε πσο ην show δελ ήηαλ πξαγκαηηθφ, αιιά έλα θφιπν, γηα λα ηξαβήμεη ηελ πξνζνρή ηνπ θφζκνπ ζε έλα ηφζν πξαγκαηηθά επαίζζεην θαη ζνβαξφ ζέκα, ν Τπνπξγφο Παηδείαο ηεο Οιιαλδίαο, Ronald Plasterk, ραξαθηήξηζε ηελ εθπνκπή «έμππλν θαη ζαπκάζην ηέρλαζκα». Θεηηθή ήηαλ θαη ε ζηάζε ησλ ίδησλ ησλ λεθξνπαζψλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ εθπνκπή αθνχ θαηάθεξε λα ζέζεη ην πξφβιεκά ηνπο ζε πξνηεξαηφηεηα ( ελψ θάπνηνη άιινη λεθξνπαζείο ην ζεψξεζαλ σο εθκεηάιιεπζε ηεο θαηάζηαζήο ηνπο, γηα λα επσθειεζεί νηθνλνκηθά ην θαλάιη ( health/main shtml). ε θάζε πεξίπησζε, ήηαλ κηα πξνζπάζεηα επαηζζεηνπνίεζεο ηεο θνηλήο γλψκεο γχξσ απφ ην δήηεκα ηεο δσξεάο νξγάλσλ. Κη αλ απηή ε πξνζπάζεηα έρεη ζαλ απνηέιεζκα ηελ χπαξμε έζησ θαη ελφο δφηε, ηφηε αμίδεη, θαζψο θάζε δσξεά κπνξεί λα επηθέξεη πνιιαπιά νθέιε. Θεσξεηηθά, αλ θάζε φξγαλν θαη ηζηφο πνπ κπνξεί λα δσξηζεί, θξηζεί θαηάιιεινο θαη κεηακνζρεπζεί, ηφηε απφ έλα δφηε, είλαη πηζαλφ λα επσθειεζνχλ 50 ιήπηεο. Μεηά ηε δσξεά, κε ηε ιήςε αλνζνθαηαζηαιηηθψλ θαξκάθσλ 19

28 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα γηα ηελ απνθπγή απφξξηςεο ηνπ κνζρεχκαηνο θαη ζπλερή ηαηξηθή παξαθνινχζεζε, ε δσή ησλ ιεπηψλ βειηηψλεηαη αηζζεηά πνηνηηθά θαη παξαηείλεηαη ρξνληθά ( χκθσλα κε δήισζε ηεο θ. Μελνπδάθνπ Γηνχιεο, πληνλίζηξηαο ηνπ Δ.Ο.Μ., αμίδεη θαλείο λα γίλεη δσξεηήο νξγάλσλ. Άιισζηε είλαη πνιχ πην πηζαλφ λα ρξεηαζηεί θάπνηνο λα πάξεη κφζρεπκα παξά λα δψζεη. 3.3 Λφγνη παληφηεηαο Οξγάλσλ Σν πξφβιεκα ηεο αλεπάξθεηαο νξγάλσλ, απνηειεί κηα θνηλή ζπληζηψζα φισλ ησλ ρσξψλ παγθνζκίσο. πσο έγηλε φκσο αληηιεπηφ απφ ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία πνπ πξνεγήζεθαλ, ε Διιάδα θαηαηάζζεηαη ζε αλεζπρεηηθά ρακειή ζέζε. Απηφ νθείιεηαη ζε πνιινχο ιφγνπο. Ο θ. βάξλαο Υξήζηνο, πξφεδξνο ηνπ πιιφγνπ Μεηακνζρεπκέλσλ, θαηαγγέιιεη φηη νη Μ.Δ.Θ. κεγάισλ θέληξσλ δελ δίλνπλ κνζρεχκαηα. Τπνινγίδεηαη φηη κνζρεχκαηα εηεζίσο πάλε φπσο ραξαθηεξηζηηθά αλέθεξε ν ίδηνο «ζην ρψκα». Πξνζζέηεη επίζεο, φηη παξφιν πνπ ην 80% ησλ θιηλψλ Μ.Δ.Θ. βξίζθεηαη ζην ιεθαλνπέδην ηεο Αηηηθήο θαη κφιηο ην 20% ζηελ ππφινηπε Διιάδα, νη Μ.Δ.Θ. ηεο επαξρίαο ζηέιλνπλ αλαινγηθά πνιχ παξαπάλσ κνζρεχκαηα απφ φηη νη Μ.Δ.Θ. ηεο Αηηηθήο. Καηά ηνλ θ.υαηδεμεξφ, παξαηεξείηαη γεληθφηεξα φηη ε επαξρία εκθαλίδεηαη πην επαηζζεηνπνηεκέλε ζε ζρέζε κε ην θέληξν, απφ ηελ πιεπξά φρη κφλν ηεο θνηλσλίαο, αιιά θαη ησλ γηαηξψλ θαη ησλ λνζνθνκείσλ. Ζ επαξρία έρεη γχξσ ζηνπο 16 δφηεο αλά 100 θιίλεο, ελψ Αζήλα θαη Θεζζαινλίθε έρνπλ 10 σο 11 δφηεο. χκθσλα κε ηελ θ. Μελνπδάθνπ, ε δπζαλαινγία πνπ εκθαλίδεηαη κεηαμχ θέληξνπ θαη πεξηθέξεηαο δηθαηνινγείηαη απφ ην γεγνλφο φηη ζηηο Μ.Δ.Θ. ησλ κεγάισλ θέληξσλ ππάξρνπλ 3 γηαηξνί γηα 15 θιίλεο. ηαλ πεζάλεη έλαο αζζελήο απφ ηνπο 15, είλαη εθ ησλ πξαγκάησλ δχζθνιν λα θηλεζνχλ δηαδηθαζίεο κεηακφζρεπζεο, ελψ ζηελ πεξηθέξεηα ππάξρεη κεγαιχηεξε επρέξεηα ρξφλνπ. χκθσλα κε νδεγίεο δηεζλψλ επηζηεκνληθψλ θνξέσλ, ρξεηάδνληαη έμη λνζειεπηέο επί ηνλ αξηζκφ ησλ θξεβαηηψλ γηα λα θαιπθζνχλ νη ηξεηο νθηάσξεο βάξδηεο θαζεκεξηλά. Ζ αλαινγία απηή κεηψλεηαη ζε ηέζζεξηο εάλ ε βαξχηεηα ησλ πεξηζηαηηθψλ δελ είλαη ε κέγηζηε. ηελ Διιάδα, ν αξηζκφο ησλ λνζειεπηψλ είλαη κηθξφηεξνο ηνπ 2,5. Έηζη, ζε πνιιέο Μ.Δ.Θ., θπξίσο ηα βξάδηα, κπνξεί έλαο λνζειεπηήο λα έρεη ηελ επζχλε γηα ηε λνζειεία 4-5 αζζελψλ ζε θξίζηκε θαηάζηαζε, κε φηη απηφ ζπλεπάγεηαη (Γξεγνξάθνο, 2006). Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα, νη Μ.Δ.Θ. λα απνηπγράλνπλ: λα εμεηάζνπλ φινπο ηνπο δπλεηηθνχο δφηεο γηα εγθεθαιηθφ ζάλαην, λα ηνπο αλαθέξνπλ έγθαηξα ζηνλ Δ.Ο.Μ. κε απνηέιεζκα ηελ απψιεηα πνιχηηκνπ ρξφλνπ, ε νπνία επεξεάδεη αξλεηηθά ηε ιεηηνπξγία ησλ πξνζθεξφκελσλ νξγάλσλ 20

29 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα (Λαγγνπξάλεο, 1999), λα ελεκεξψζνπλ ηελ νηθνγέλεηα γηα ηε δπλαηφηεηα δσξεάο νξγάλσλ (Δ.Ο.Μ., 2007) θαη λα δηαηεξήζνπλ ηνπο δπλεηηθνχο δφηεο ζε ζηαζεξή αηκνδπλακηθή, αλαπλεπζηηθή, ειεθηξνιπηηθή, νξκνληθή θαη ζεξκνθξαζηαθή θαηάζηαζε (αλεπαξθήο «ζηήξημε» ηνπ δφηε), κε ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζηελ πνηφηεηα ησλ κνζρεπκάησλ (Λαγγνπξάλεο, 1999; Αξρηκαλδξίηεο Υαηδεληθνιάνπ, 2001). χκθσλα κε κηα κειέηε πνπ δηεμήρζε ζε κία Μ.Δ.Θ., ζηελ Διιάδα, ε αδπλακία εληφπηζεο δπλεηηθψλ δνηψλ αγγίδεη ην πνζνζηφ ηνπ 64 %. Δπίζεο φηαλ ζε άιιεο ρψξεο απφ ην δπλακηθφ απηφ αμηνπνηείηαη ην 90%, ζηελ Διιάδα δελ αμηνπνηείηαη νχηε ην 40% (Υαηδεμεξφο, 2007). Ζ απφθιηζε κεηαμχ ησλ αλαθεξζέλησλ θαη ησλ αμηνπνηεζέλησλ δνηψλ, είλαη εκθαλήο ζην παξαθάησ ζρήκα. ρήκα 5: Αλαθεξζέληεο θαη Αμηνπνηεζέληεο Γφηεο, Διιάδα, ΔΟΣΕ ΑΝΑΦΕΡΘΕΝΣΕ ΑΞΙΟΠΟΙΗΘΕΝΣΕ Πεγή: Δζληθφο Οξγαληζκφο Μεηακνζρεχζεσλ Ζ κε αμηνπνίεζε ησλ δπλεηηθψλ δνηψλ νθείιεηαη θπξίσο ζηελ άξλεζε ηεο νηθνγέλεηαο γηα δσξεά νξγάλσλ θαη ζηελ αθαηαιιειφηεηα ηνπ δφηε. πρλά φκσο, δηαπηζηψλνληαη θαζπζηεξήζεηο απφ ηελ πιεπξά ησλ κεηακνζρεπκαηηθψλ θέληξσλ, σο πξνο ηελ απνδνρή ή φρη ησλ πξνζθεξνκέλσλ κνζρεπκάησλ, ιφγσ κε επαξθνχο εηνηκφηεηαο ηνπο. Ζ κε εηνηκφηεηα λα πξνρσξήζνπλ αλά πάζα ζηηγκή ζε αθαίξεζε κνζρεπκάησλ, δεκηνπξγεί πξνβιήκαηα ηφζν ζην πξνζσπηθφ ησλ Μ.Δ.Θ. φζν θαη ζηνπο ζπγγελείο ηνπ δφηε. Σα πξνβιήκαηα επηηείλνληαη φηαλ δηαθνξεηηθέο ηαηξηθέο κεηακνζρεπηηθέο νκάδεο (θαξδίαο, ήπαηνο θ.η.ι.) απαηηνχλ δηαθνξεηηθνχο ρξφλνπο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ψξαο ρεηξνπξγείνπ αθαίξεζεο κνζρεπκάησλ. ια ηα αλσηέξσ 21

30 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα πξνθαινχλ αιπζηδσηέο θαζπζηεξήζεηο, πνπ δπζρεξαίλνπλ ηε δηαηήξεζε ηνπ δφηε ζε θαιή θαηάζηαζε θαη κπνξνχλ, ελδερνκέλσο, λα νδεγήζνπλ ζε απψιεηα ησλ πξνζθεξφκελσλ κνζρεπκάησλ (Λαγγνπξάλεο, 1999). Ο θαζεγεηήο θαη πξφεδξνο ηνπ Δ.Ο.Μ. ην 2002, Η. Γ. Βιαρνγηάλλεο δειψλεη: «Γηα ηε ζηαζηκφηεηα ζηνλ ηνκέα ησλ κεηακνζρεχζεσλ, θπξίσο ζπκπαγψλ νξγάλσλ (λεθξψλ, ήπαηνο, θαξδηάο, πλεπκφλσλ θαη παγθξέαηνο), ε αηηία πξέπεη λα αλαδεηεζεί ζην φηη ε δηάδνζε ηεο ηδέαο ηεο δσξεάο νξγάλσλ δελ έρεη γίλεη πιήξσο απνδεθηή απφ ηνπο Έιιελεο πνιίηεο θαη ζην φηη ε νξγάλσζε ηνπ κεηακνζρεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο εκθαλίδεη ζεκαληηθέο ειιείςεηο». ( ). Καηά ηνλ θ. Σδάθε, δηαθεθξηκέλν Έιιελα θαζεγεηή ρεηξνπξγηθήο θαη κεηακνζρεχζεσλ ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηνπ Ματάκη: «Ζ Διιάδα, είλαη ε κφλε ρψξα ηεο Δπξψπεο, φπνπ δελ γίλνληαη κεηακνζρεχζεηο κε ζπζηεκαηηθφ ηξφπν». Ο θ. Λενληφπνπινο, κέινο ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ηνπ Παλειιήληνπ πιιφγνπ Νεθξνπαζψλ ην 2004, ππνγξακκίδεη φηη ην ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα είλαη ε έιιεηςε λνζνθνκεηαθήο ππνδνκήο, αθνχ «ηα κεηακνζρεπηηθά θέληξα ηεο Αζήλαο ηφζν ν Δπαγγειηζκφο φζν θαη ην Γεληθφ Λατθφ δελ ηεξνχλ θακηά πξνδηαγξαθή. Σα δσκάηηα είλαη ηεηξάθιηλα αληί γηα κνλφθιηλα ή δίθιηλα, δελ ππάξρνπλ απνζηεηξσκέλνη ζάιακνη, εηδηθά ρεηξνπξγεία θαη κεραλήκαηα αηκνθάζαξζεο γηα ηηο πξψηεο εκέξεο ηνπ κεηακνζρεπκέλνπ». Έλα άιιν ζεκαληηθφ ζηνηρείν πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ νξγάλσζε ησλ κεηακνζρεχζεσλ, είλαη ε έιιεηςε εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ θαη ζπγθεθξηκέλα πληνληζηψλ Μεηακνζρεχζεσλ, ζε θάζε λνζνθνκείν (εηδηθά ζε απηά πνπ έρνπλ Μ.Δ.Θ.), έηζη ψζηε λα γίλεηαη ζπληνληζκέλα θαη κε ηνλ ηξφπν πνπ ελδείθλπηαη, ε πξνζέγγηζε ησλ ζπγγελψλ θάζε αηφκνπ κε εγθεθαιηθφ ζάλαην, θαηά ην παξάδεηγκα ηεο Ηζπαλίαο. Τπάξρνπλ ηξία είδε πληνληζηψλ. Οη Κεληξηθνί πνπ απαζρνινχληαη κέζα ζηνλ Δ.Ο.Μ., νη Σνπηθνί πνπ είλαη ζηηο Μ.Δ.Θ. θαη νη Κιηληθνί πνπ εξγάδνληαη ζηα κεηακνζρεπκαηηθά θέληξα. Έρεη γίλεη πξφηαζε απφ ηνλ Δ.Ο.Μ. ζην Τπνπξγείν Τγείαο θαη Κνηλσληθήο Αιιειεγγχεο γηα ηελ πξνθήξπμε ζέζεσλ πληνληζηψλ Μεηακνζρεχζεσλ αιιά δελ θαίλεηαη λα ππάξρεη πνιηηηθή βνχιεζε. Οη Σνπηθνί πληνληζηέο πνπ ππάξρνπλ ηψξα δελ αλήθνπλ ζηνλ Δ.Ο.Μ. αιιά ζην λνζνθνκείν. Δίλαη γηαηξνί ή λνζειεπηέο πνπ έρνπλ εθπαηδεπηεί ζηνλ Δ.Ο.Μ., κε ζεκηλάξηα βαζηζκέλα ζην Ηζπαληθφ πξφηππν θαη κε ηελ ζπκκεηνρή Ηζπαλψλ εηζεγεηψλ. Απηνί νη πληνληζηέο ιακβάλνπλ κηα απνδεκίσζε γηα ηελ «extra» ππεξεζία πνπ πξνζθέξνπλ, ε νπνία ηνπο ρνξεγείηαη απφ ηνλ Δ.Ο.Μ. (Υαηδεμεξφο, 2007). 22

31 Διιεληθή θαη Γηεζλήο Πξαγκαηηθφηεηα Σν ζχζηεκα ησλ κεηακνζρεχζεσλ ζηελ Διιάδα έρεη λα αληηκεησπίζεη θαη πνιχ ζνβαξά νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα., θαζψο πνιιά πνζά δελ απνδίδνληαη ζηνλ Δ.Ο.Μ. απφ ηα αζθαιηζηηθά ηακεία, κε ηε δηθαηνινγία φηη δελ ππάξρνπλ ρξήκαηα. κσο νη απαηηήζεηο ησλ κεηακνζρεχζεσλ είλαη πνιχ κεγάιεο θαη δελ ππφθεηληαη ζε δηαπξαγκάηεπζε. ηαλ βξεζεί έλα κφζρεπκα ρξεηάδνληαη πηεηηθά θαη νδηθά κέζα γηα ηε κεηαθνξά ηνπ, πξέπεη λα αλνίμνπλ ηα αεξνδξφκηα, λα είλαη δηαζέζηκα νρήκαηα ηνπ Δ.Κ.Α.Β. (Δζληθνχ Κέληξνπ Άκεζεο Βνήζεηαο), λα θηάζνπλ έγθαηξα ζην ρεηξνπξγείν νη κεηακνζρεπηηθέο νκάδεο θ.α. (Υαηδεμεξφο, 2007). Γπζηπρψο πνιιέο θνξέο δελ θαιχπηνληαη επαξθψο νη αλάγθεο κεηαθνξάο ησλ ηαηξηθψλ νκάδσλ ζην λνζνθνκείν πνπ βξίζθεηαη ν δφηεο. ηηο πεξηπηψζεηο πνπ ε κεηάβαζε θαη επηζηξνθή ησλ ηαηξηθψλ νκάδσλ πξαγκαηνπνηείηαη αεξνπνξηθψο, κέζσ ησλ ηαθηηθψλ πηήζεσλ ηεο Οιπκπηαθήο Αεξνπνξίαο, ην αληίηηκν ησλ εηζηηεξίσλ θαηαβάιιεηαη απφ ηα ίδηα ηα κέιε ηεο ηαηξηθήο νκάδαο, γεγνλφο πνπ δελ είλαη πάληα εθηθηφ, αιιά νχηε θαη παξαδεθηφ, παξφηη εηεξνρξνληζκέλα ε δαπάλε, θαιχπηεηαη απφ ην λνζνθνκείν ζην νπνίν ππεξεηνχλ. Οη ηαηξηθέο νκάδεο πνιιέο θνξέο κεηαθέξνληαη ζε δηάθνξα ζεκεία ηεο Διιάδαο, νπνηαδήπνηε ψξα ηεο εκέξαο θαη λχρηαο, θάησ απφ πνιχ επηθίλδπλεο ζπλζήθεο, κε «παληφο θαηξνχ» αεξνπνξηθά κέζα ηνπ ζηξαηνχ θ.η.ι., δηαθηλδπλεχνληαο ηε δσή ηνπο, κε αζήκαληε ππεξσξηαθή απνδεκίσζε, ρσξίο νπζηαζηηθή θάιπςε ζε πεξίπησζε δπζηπρήκαηνο θαη κέλνληαο άππλνη, γηα ψξεο (Λαγγνπξάλεο, 1999). Ζ δσξεά νξγάλσλ βαζίδεηαη ζην ζεζκφ ηνπ εζεινληηζκνχ φζνλ αθνξά ην δφηε. κσο φινη νη ππφινηπνη εκπιεθφκελνη, πξέπεη λα απνδεκηψλνληαη γηα ηηο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξνπλ. Πνιιέο θνξέο ε αλεπαξθήο απνδεκίσζε ιεηηνπξγεί ζαλ αληηθίλεηξν. Γηα παξάδεηγκα, νη Μ.Δ.Θ. ησλ ηδησηηθψλ λνζνθνκείσλ, εθφζνλ δελ έρνπλ ηδηαίηεξν νηθνλνκηθφ φθεινο απφ ηελ αλαθνξά ελφο εγθεθαιηθνχ λεθξνχ, δελ πξνρσξάλε ζε απηή ηε θίλεζε. Λακπξή εμαίξεζε απηήο ηεο ηαθηηθήο, απνηειεί ην λνζνθνκείν Δξξίθνο Νηηλάλ (Υαηδεμεξφο, 2007). Πέξαλ απηψλ, ν ρακειφο αξηζκφο κεηακνζρεχζεσλ νθείιεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζηελ γεληθφηεξε θνπιηνχξα ηνπ Έιιελα πεξί ζαλάηνπ. Ο Έιιελαο θνβάηαη ηνλ ζάλαην θαη είλαη πην ζπλαηζζεκαηηθφο, δεη ηε δσή ηνπ θαη δελ κπνξεί λα αληηιεθζεί θάηη καθξηλφ (Υαηδεμεξφο,, 2004). Σν 70% ησλ Διιήλσλ δειψλεη φηη δελ έρεη θαλ ζπδεηήζεη κε ηελ νηθνγέλεηά ηνπ ην ζέκα ηεο δσξεάο νξγάλσλ (Καξαγηάλλεο Ν., 2005). ρεηηθά κε απηφ, έρεη εηπσζεί φηη ίζσο πην εχθνια δίλεη θαλείο δηθφ ηνπ κφζρεπκα, παξά ηνπ ζπγγελνχο ηνπ (Αξρηκαλδξίηεο Υαηδεληθνιάνπ, 2001). Απηφ απνηππψλεηαη θαη ζην πνζνζηφ άξλεζεο ζπγθαηάζεζεο ηεο νηθνγέλεηαο, ην νπνίν αλέξρεηαη ζην 50% 23