Δπηκέιεηα θεηκέλσλ Πξάηζαο Νηθόιανο. Δπηκέιεηα ζρεδηαζκνύ Παηεξάθεο Φίιηππαο

Transcript

1

2 Με όζνπο αλζξώπνπο έρσ σο ηώξα κηιήζεη πάληα κνπ ιέλε όηη ηα Φξηζηνύγελλα είλαη κηα γηνξηή πνπ ηνπο θάλεη λα λνηώζνπλ κειαγρνιία θαη πάληα κε βξίζθνπλ ζύκθσλν. Τν δέληξν, νη κπξσδηέο, νη παιηέο ζπληαγέο, παιηέο ζύκεζεο. ΚΟΙΝΟΣΗΣΑ ΝΕΦΡΟΠΑΘΩΝ ΚΑΙ ΜΕΣΑΜΟΥΕΤΜΕΝΩΝ website: blog: Αριθμός υύλλοσ.019 σντονιστική σντακτική Ομάδα Δπηκέιεηα θεηκέλσλ Πξάηζαο Νηθόιανο Δπηκέιεηα ζρεδηαζκνύ Παηεξάθεο Φίιηππαο Βαζηθνί αξζξνγξάθνη Εέππνπ Γηαζεκή Drenkó Szabina Φξύζα Φισξνπνύινπ Ησζεθίδνπ Μαξγαξίηα Καηζνγξηδάθε Γεσξγία Γεκεηξηάδεο Γεώξγηνο (Γηαηξνθνιόγνο - Γηαηηνιόγνο) Κνξαθηαλίηεο Γεώξγηνο (Ηαηξόο) Ίδξπζε Κνηλόηεηαο 15 Ηαλνπαξίνπ 2009 Έθδνζε 1νπ θύιινπ 12 Φεβξνπαξίνπ 2009 Φύιιν Γεθεκβξίνπ 2012 Γηα πόζνπο από εκάο είλαη κηα απιή, θαζεκεξηλή, ζπλεζηζκέλε κέξα θαη γηα πόζνπο από εκάο κηα μερσξηζηή κέξα, έηνηκνη λα θάλνπκε αιιαγέο ζηε δσή θαη ηε ζπκπεξηθνξά καο; Πνιινί ιέλε όηη ηα Φξηζηνύγελλα δελ είλαη ηίπνηα, παξά από κηα απιή κέξα, όπσο όιεο νη άιιεο, πνπ απιά ην κόλν πνπ απμάλεηαη είλαη ε αληαιιαγή ησλ δώξσλ θαη ηα θέξδε ησλ θαηαζηεκάησλ. Δίκαη όκσο ζίγνπξνο κέζα κνπ πώο όινη απηνί πνπ ιέλε απηά ηα ιόγηα, θάηη λνηώζνπλ κέζα ηνπο. Μπνξεί όινη καο λα ιέκε όηαλ αθνύκε ην Last Christmas λα παίδεη ζε όια ηα καγαδηά θαη δξόκνπο εθαηό θνξέο ηε κέξα, αιιά ην ζηγνηξαγνπδάκε, πξνζζέηνληαο δηθά καο ιόγηα επεηδή πνηέ δελ θαηαιάβακε ηη αθξηβώο ιέεη. Υπάξρνπλ πνιιά πξάγκαηα πνπ δελ άιιαμαλ θαη δελ πξόθεηηαη λα αιιάμνπλ. Έηζη ήηαλ πάληα θαη έηζη ζα είλαη μαλά. Τν κόλν πνπ αιιάδεη θάζε θνξά είλαη ν ηειεπηαίνο αξηζκόο ηεο ρξνληάο. Μα ηελ γιπθηά κειαγρνιία πνπ ζνπ αθήλεη ε κπξσδηά ηνπ αέξα από ηηο θακηλάδεο θαη ηα ηδάθηα δελ κπνξείο λα ηελ απνθύγεηο, όζν θη αλ πξνζπνηείζαη. Μπνξεί λα αξγήζακε, θαη ζέισ λα απνινγεζώ, εμ αηηίαο κνπ λα δεκνζηεπζεί απηό ην Δνξηαζηηθό Φύιιν, αιιά ειπίδνπκε ην κήλπκα πνπ ζέινπκε λα πεξάζνπκε γηα ελόηεηα θαη αγάπε λα θαξπνθνξήζεη. Οη αξζξνγξάθνη καο, γηα αθόκε κηα θνξά, θάλαλε εμαηξεηηθή δνπιεηά, κε κεξάθη, αθηεξώλνληαο ώξεο θαη κέξεο γηα λα γξάςνπλ ηα πνιπζέιηδα άξζξα ηνπο. Ζ Διπίδα, ε Αγάπε θαη ε Αιιειεγγύε πεζαίλνπλ πάληα ηειεπηαίεο, ή, θαιιίηεξα, δελ πεζαίλνπλ πνηέ. Μέζα από ην λέν καο θύιιν, κε θαηλνύξην, νινθαίλνπξην εμώθπιιν, ζαο επρόκαζηε νιόςπρα Φξόληα πνιιά, θαιά Φξηζηνύγελλα θαη κηα όκνξθε, δεκηνπξγηθή Νέα Φξνληά. Σαο επραξηζηώ όινπο γηα ηελ ζπκκεηνρή ζαο ζηελ ζπγγξαθή, ζηελ δεκηνπξγία θαη ζηελ ππνζηήξημε. Να είζηε όινη θαιά. Τα άξζξα δελ εθθξάδνπλ ππνρξεσηηθά ηηο απόςεηο ηεο Κνηλόηεηαο Νεθξνπαζώλ θαη Μεηακνζρεπκέλσλ epnm. Σαο αγαπώ. Όινπο. Ο εθδόηεο Νηθόιανο Πξάηζαο

3 Άνθρωποι πάνε κι έρχονται, περπατάνε πλάι μου, σταματάνε δίπλα μου, με αποφεύγουν, γελάνε, λοξοκοιτάνε, με λυπούνται, μου φωνάζουν, με περιγελούν, με εμπαίζουν, μ αγαπούν, με νοιάζονται, με εμπιστεύονται, με καταλαβαίνουν, με στηρίζουν, στέκονται πλάι μου... Πόσοι από εσάς έχετε παρατηρήσει κάτι από όλα αυτά; Ή διαισθανθεί μία από όλες αυτές τις αντιδράσεις; Ή Στάσου πλάι μου... και όλες μαζί ταυτόχρονα; Θυμάστε πότε νιώσατε να σας αποφεύγουν, να το σκάνε από εσάς; Πότε σας λυπήθηκαν; Πότε σας αγάπησαν για πρώτη φορά πραγματικά; Πότε σας κατανόησαν; Πότε αφουγκράστηκαν τους φόβους σας και τους προβληματισμούς σας; Πότε στάθηκαν πλάι σας; Σε χαρούμενες ή σε άσχημες στιγμές...; Γιατί όλες αυτές οι αντιδράσεις και τα συναισθήματα κυριαρχούν παντού, είτε σε χαρούμενες είτε σε δύσκολες στιγμές. Είτε από εμάς τους ίδιους είτε από τους άλλους. Στη ζωή συνήθως ότι δίνεις, παίρνεις... έτσι δε λένε; Η ζωή είναι σαν ένας κύκλος, σαν ένας λαβύρινθος. Στο δρόμο της θα βρεις πολλά εμπόδια, ανηφοριές, κατηφοριές αλλά θα βρεις και εύκολες διαβάσεις. Εξαρτάται από εσένα τον ίδιο ποιο μονοπάτι θα ακολουθήσεις. Μερικές φορές μπορεί να στραβοπατήσεις και να ξανασηκωθείς, είτε μόνος σου είτε με ένα χέρι βοηθείας από έναν δικό σου άνθρωπο ή κι από έναν άγνωστο. Δεν έχει σημασία. Ή μήπως έχει; Όταν κάποιες δύσκολες διαδρομές είναι τόσο απροσπέλαστες που δε μπορείς να τις διασχίσεις από μόνος σου αλλά χρειάζεσαι κάποιον δίπλα σου, κάποιον να σε βοηθήσει, να σε σπρώξει, να σε τραβήξει για να ανεβείτε μαζί τις ανηφοριές της ζωής... αν είχες κάποιον πλάι σου δε θα ταν άραγε ότι πιο εύκολο και όμορφο σου έχει συμβεί ποτέ; Να έχεις μια συντροφιά, έναν άνθρωπο δίπλα σου ακόμη κι αν θεωρείς τον εαυτό σου τόσο δυνατό κι άφθαρτο σε οποιαδήποτε απειλή της ζωής; Η ζωή είναι μικρή και τόσο πολύτιμη... Όμως πόσο την εκτιμάμε άραγε; Τι κάνουμε για να μην περάσει έτσι ξυστά από Γράφει η Μαργαρίτα Ιωσηφίδου δίπλα μας; Τι μηνύματα κρατάμε και τι μηνύματα περνάμε στους άλλους; Η ζωή μας... η ζωή σας... δεν είναι μόνο μικρή και πολύτιμη αλλά είναι ταυτόχρονα και ένας τεράστιος κύκλος σαν τον πλανήτη μας, όπου τον κρατούν γερά αλλά και τον διαμορφώνουν όλοι εμείς που ζούμε, που κατοικούμε πάνω σε αυτόν, μέσα σε αυτόν τον ζωντανό, ανθρώπινο κύκλο της Ζωής. Εμείς είμαστε τα θεμέλια της ζωής μας. Εμείς είμαστε οι βάσεις που κρατούν αυτόν τον πλανήτη ζωντανό και σταθερό. Αν κάποιος νομίζει ότι ζει μόνος του μέσα σε αυτόν τον κύκλο, ότι τρέφεται και κινείται μόνος του μέσα στον κύκλο της ζωής, είναι γελασμένος... Μερικές φορές όμως τα θεμέλια παρουσιάζουν κάποιες αδυναμίες με τα χρόνια. Ιδιαίτερα όταν κάποιοι από αυτούς που βρίσκονται μέσα σε αυτόν τον κύκλο έρχονται αντιμέτωποι με δύσκολες καταστάσεις στη ζωή τους και χάνουν την ισορροπία τους με κίνδυνο να σπάσει ο κύκλος. Τότε χρειάζεται τα υπόλοιπα μέλη να τους στηρίξουν τόσο δυνατά, τόσο γερά ώστε να μη πέσουν, να μη σπάσουν, να μη λυγίσουν. Πολύ περισσότερο δε όταν αφορά θέματα υγείας, από τις πιο δύσκολες καταστάσεις στην ζωή ενός ανθρώπου. Γιατί όταν απειλείται η σωματική ακόμη και η ψυχική υγεία αν θέλετε κάποιου αγαπημένου μας, τότε βρίσκεται στην πιο

4 αδύναμη φάση της ζωής του, στην πιο ευάλωτη στιγμή του. Εκεί είναι που χρειάζεται και τη μεγαλύτερη στήριξη, αρχικά από τους δικούς του ανθρώπους όπως την οικογένεια, τον/την σύντροφο, τους φίλους... ακόμη κι από τον προσωπικό του γιατρό μιας και επικοινωνούν για θέματα υγείας του σχεδόν σε καθημερινή βάση. Έπειτα ακολουθεί η στήριξη και η συμπαράσταση τρίτων προσώπων όπως κάποιοι γνωστοί ή νέες γνωριμίες που μπορεί να κάνει κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του ή της εκάστοτε θεραπείας του στα διάφορα νοσηλευτικά ιδρύματα. Δυστυχώς πολλοί από εκείνους που χάνουν την ισορροπία τους στον κύκλο της ζωής λόγω των διαφόρων προβλημάτων υγείας τους, πολλές φορές πέφτουν, πέφτουν βαθειά μέσα στο πηγάδι της μοναξιάς, της απομόνωσης, χωρίς να έχουν κάποιον δίπλα τους να τους σηκώσει, να τους ανεβάσει στην επιφάνεια για να δουν λίγο φώς, για να πάρουν λίγο οξυγόνο, λίγη χαρά κι ελπίδα... Για παράδειγμα, υπάρχουν πολλοί ασθενείς των οποίων οι οικογένειες τους, τους έχουν αποξενώσει, είτε είναι η μητέρα είτε ο πατέρας είτε και τα αδέλφια αν υπάρχουν, εκτός από τους λοιπούς συγγενείς. Αν η ίδια σου η οικογένεια δε μπορεί να σε στηρίξει κι αδυνατεί να σταθεί πλάι σου στον πιο δύσκολο αγώνα της ζωής σου τότε από που να πιαστείς για να κρατηθείς σε αυτήν ζωντανός/ζωντανή; Ίσως να κρατηθείς από την αγάπη ενός καλού φίλου ή του συντρόφου σου αν είσαι τυχερός. Διότι αρκετοί δεν έχουν ούτε καν αυτή την πολυτέλεια, αυτή την ευκαιρία για συμπαράσταση και συντροφιά από τα πολύ κοντινά κι αγαπημένα τους πρόσωπα. Έχω ακούσει και μου έχουν αφηγηθεί κυρίως πολλές αντίστοιχες περιπτώσεις αδιαφορίας και απομόνωσης ασθενών από τα οικεία τους πρόσωπα κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή της νοσηλείας τους σε νοσοκομεία και κλινικές. Με συγχωρείτε για την αγανάκτησή μου αλλά πραγματικά δε μπορώ να κατανοήσω αυτήν την αδιαφορία και την απαξίωση μερικών ανθρώπων ως προς έναν δικό τους άνθρωπο ο οποίος αντιμετωπίζει ένα σοβαρό ή μη πρόβλημα υγείας. Ίσως να φταίει η άγνοια που δυστυχώς υφίσταται ακόμη και στις μέρες μας λόγω της μη έγκυρης ενημέρωσης; Ίσως να φταίει ο φόβος για το άγνωστο; Για μια άγνωστη μέχρι χθες ασθένεια για εκείνους; Ή ακόμη και η αίσθηση ενοχής που καταβάλλει κάποιους και έτσι αδυνατούν να αντέξουν μια τέτοια χρονοβόρα πολλές φορές κατάσταση μένοντας δίπλα στον άνθρωπό τους; Δε ξέρω τι να πρωτοδιαλέξω... Ο καθένας ας αναλογιστεί τη δική του περίπτωση ή κάποιου που γνωρίζει ότι αντιμετωπίζει μια ανάλογη συμπεριφορά για ν αποφασίσει τη δικαιολογία που του ταιριάζει. Αν γυρνούσα τον χρόνο πίσω... πριν από πολλά χρόνια, ίσως να δικαιολογούσα κάποιες συμπεριφορές λόγω άγνοιας κυρίως και μη δυνατότητα της ενημέρωσης, της μη ύπαρξης ποικίλων μέσων ενημέρωσης. Αλλά πλέον, εν έτη 2012, στον αιώνα της πλήρους ενημέρωσης και της τεχνολογίας που συνεπάγεται αυτής, δύσκολα κατανοώ αυτήν την αδιαφορία και φοβία ως προς εκείνους που πάσχουν από κάποια σοβαρή πάθηση. Προφανώς και η ίδια η πολιτεία δε μεριμνά όσο θα πρεπε ώστε να ενημερώνει σωστά κι εγκαίρως τους πολίτες σε τέτοια ευαίσθητα ζητήματα. Μπορεί η συγκεκριμένη εφημερίδα να απευθύνεται κυρίως σε νεφροπαθείς και συγγενείς νεφροπαθών αλλά φαντάζομαι ότι όλες αυτές οι αντιδράσεις και οι συμπεριφορές συγγενών, φίλων, γνωστών κι αγνώστων αφορούν όλες τις βαριές περιπτώσεις ασθενών, χρόνιων και ανίατων παθήσεων. Οι χρόνιες κι ανίατες παθήσεις είναι οι πιο ψυχοφθόρες κι οι πιο ευάλωτες περιπτώσεις. Οι ασθενείς αυτών των κατηγοριών μένουν δέσμιοι μέσα σε αυτές τις παθήσεις εφόρου ζωής. Εισβάλλουν σε μια νέα πραγματικότητα και μαθαίνουν να ζουν και να λειτουργούν σύμφωνα με τους κανόνες αυτής της νέας πραγματικότητας, θέλουν δε θέλουν.

5 Τουλάχιστον αν θέλουν να κρατηθούν στη ζωή και να έχουν μια όσο τον δυνατόν καλύτερη ποιότητα ζωής, θα πρέπει να συμβιβαστούν με τα νέα δεδομένα. Να ακολουθούν πιστά τις υποδείξεις και τις θεραπείες των γιατρών τους, να θυσιάσουν κάποια πράγματα κι απολαύσεις από τη ζωή τους, να ξεχάσουν ότι γνώριζαν για τη ζωή μέχρι εκείνη τη στιγμή... τη στιγμή που τους ανακοινώθηκε ότι πάσχουν από μία σοβαρή πάθηση και ότι έχουν το πολύ 2-3 επιλογές. Διάλεξε... Αυτό όμως δε σημαίνει ότι από ένα σημείο κι έπειτα δε μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή όπως όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι. Θα σας αναφέρω μερικές χαρακτηριστικές περιπτώσεις διαφόρων αντιδράσεων από συγγενείς και φίλους που άκουσα μέσω της επικοινωνίας μου με κάποιους νεφροπαθείς ή μέσω των συγγενών τους. Οι εμπειρίες τους είναι συγκλονιστικές. Μια αρκετά επώδυνη περίπτωση αποξένωσης είναι από τους ίδιους τους φίλους, πολλές φορές κι από φίλους μιας ζωής, κολλητούς, με τους οποίους έχεις τόσες αναμνήσεις και έχεις μοιραστεί τόσα πολλά μαζί τους από την παιδική σας ηλικία ακόμη... Πολλές φορές οι φίλοι είναι πιο σημαντικοί κι από την ίδια την οικογένεια γιατί οι στιγμές που περνάς μαζί τους φαντάζουν ατελείωτες, αποτελούν αναμνήσεις μιας ζωής. Κι όμως... αυτοί οι φίλοι σε πολλές περιπτώσεις, χάνονται σιγά-σιγά εκεί που δεν το περιμένεις, χωρίς να το καταλάβεις. Παρατάνε τους ασθενείς φίλους τους με το πρόσχημα ότι η εν λόγω θεραπεία τους (είτε είναι αιμοκάθαρση είτε περιτοναϊκή είτε κάποια άλλη θεραπεία) δεν τους επιτρέπει βόλτες, εκδρομές μαζί τους κτλ. Πολλές φορές φοβούνται ή νιώθουν ανασφαλείς και έτσι αποκόβονται σιγά-σιγά από τη ζωή του ασθενή φίλου τους ή της φίλης τους. Μερικοί ίσως και να ντρέπονται να βγουν παρέα με κάποιον φίλο/φίλη που έχει κάποιο πρόβλημα υγείας και να μη ξέρουν πως να τον/την αντιμετωπίσουν, πως να του/της συμπαρασταθούν. Έτσι, ο πάσχων και παθών παράλληλα μένει ξαφνικά μόνος/μόνη χωρίς φίλους... χωρίς να το καταλάβει. Όταν μάλιστα κάποιος περνά τον περισσότερο χρόνο του μέσα σε νοσοκομεία και σε ραντεβού με γιατρούς πολλές φορές δεν αντιλαμβάνεται ότι κάποια πολύ σημαντικά πρόσωπα της ζωής του αρχίζουν να εξαφανίζονται με τον καιρό. Όταν το καταλάβει, είναι πια πολύ αργά... Η μοναξιά και η απογοήτευση που νιώθει τον κυριεύουν για πολύ καιρό μέχρι να συναντήσει ξανά και να γνωρίσει νέους φίλους, νέα πρόσωπα στη ζωή του που θα τον κάνουν να νιώσει πως δεν είναι τελικά μόνος/μόνη σε όλο αυτό που βιώνει. Όμως δε συμβαίνει σε όλους το ίδιο, δυστυχώς... Πολλοί κλείνονται στον εαυτό τους και δεν αφήνουν να μπει κανείς στη ζωή τους, δεν αφήνουν να εισχωρήσει κανείς στον κόσμο τους με το φόβο μιας νέας προδοσίας, μην απογοητευτούν και πονέσουν και πάλι από τους άλλους. Ο ψυχικός πόνος πολλές φορές είναι πιο δυσβάσταχτος από τον σωματικό πόνο. Τουλάχιστον όσον αφορά τον σωματικό πόνο υπάρχουν τα κατάλληλα φάρμακα για να τον ελαττώσεις ή να τον σταματήσεις ενώ για την ψυχή δύσκολα βρίσκεις θεραπεία. Τίποτα δε μπορεί να την απαλύνει πλήρως. Θέλει πολλή δουλειά και αυτοσυγκέντρωση και κάποιον που να σε στηρίζει πραγματικά. Όσον αφορά την τελική θεραπεία, την πορεία προς αποκατάσταση της υγείας ενός ασθενούς όπως για παράδειγμα ενός νεφροπαθή, όταν έρχεται η στιγμή του προμεταμοσχευτικού ελέγχου και μετέπειτα της μεταμόσχευσης, υπάρχουν περιπτώσεις γονέων οι οποίοι φοβούνται μήπως είναι συμβατοί δότες. Αποξενώνονται από το ίδιο τους το παιδί το οποίο έχει το πρόβλημα υγείας σκεπτόμενοι μόνο τον εαυτό τους και την υπόλοιπη κατ' εκείνους υγιή οικογένεια. Δεν τους ενδιαφέρει η τύχη και η υγεία του παιδιού τους κι ούτε έχουν σκοπό να θυσιαστούν για εκείνο. Και μάλιστα να θυσιαστούν χωρίς να κινδυνεύσει στην ουσία η ζωή

6 τους. Γιατί ένας εν ζωή δότης μοσχεύματος, για όσους δεν το γνωρίζουν, μπορεί να σώσει έναν δικό του άνθρωπο χωρίς να αλλάξει στην ουσία η δική του καθημερινότητα. Αυτές οι περιπτώσεις των γονέων είναι ίσως από τις πιο επώδυνες και πιο δύσκολες περιπτώσεις αποξένωσης. Η αδιαφορία της ίδιας σου της οικογένειας... Με τον καιρό, αυτοί οι νεφροπαθείς χωρίς τη συμπαράσταση της οικογένειας, συνήθως παραιτούνται από τη ζωή, αφήνονται στη μοίρα τους ή καταλήγουν στο άλλο άκρο, γίνονται κακοί από αντίδραση και έχουν πολλές απαιτήσεις από την κοινωνία και τους άλλους γενικότερα. Στην ουσία δεν καταλαβαίνουν ότι βγάζουν κακία ή μίσος μέσα από τις αντιδράσεις τους απέναντι σε άλλους που μπορεί μάλιστα να έχουν και το ίδιο πρόβλημα υγείας με εκείνους. Αντίστοιχες αντιδράσεις αποξένωσης κι εγκατάλειψης συναντάμε επίσης και σε ζευγάρια, παντρεμένα και μη. Όταν εμφανίζεται κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας σε έναν από τους 2 συντρόφους πολλές φορές ο άλλος δεν αντέχει όλη αυτήν τη διαδικασία της ασθένειας, της θεραπείας, των επισκέψεων σε νοσοκομεία, όλης αυτής της αγωνίας για το αύριο. Ίσως κι από άγνοια, από φόβο... μόνο εκείνος/εκείνη ξέρουν γιατί. Το αποτέλεσμα είναι να εγκαταλείπουν τον/την σύντροφό τους και να εξαφανίζονται από τη ζωή τους χωρίς ίχνη πολλές φορές. Απ ό,τι φαίνεται η αγάπη δε μπορεί να υπερνικήσει τα πάντα σε αυτή τη ζωή. Όχι για όλους τουλάχιστον. Αυτοί οι χωρισμοί είναι ίσως κι οι πιο επώδυνοι. Γιατί ο έρωτας και η αγάπη είναι από τα πιο δυνατά συναισθήματα που υπάρχουν, από τις πιο δυνατές εμπειρίες στη ζωή ενός ανθρώπου. Στην πιο δύσκολη περιπέτεια της ζωής σου ο άλλος, ο αγαπημένος/η αγαπημένη σου, σε εγκαταλείπει, και κάποιες φορές χωρίς ούτε ένα αντίο. Απλά εξαφανίζεται, έτσι ξαφνικά. Όπως έτσι ξαφνικά ήρθε στη ζωή σου κάποτε... Κι είναι πολύ δύσκολο να εμπιστευτείς ξανά κάποιον μετά από όλο αυτό... να αγαπήσεις, να ερωτευτείς και πάλι από την αρχή. Θα πρέπει ο επόμενος/η επόμενη που θα ρθουν στη ζωή σου να στο αποδεικνύουν με πράξεις, μέρα με την ημέρα. Όχι μόνο με λόγια αλλά και με πράξεις αγάπης, πράξεις καρδιάς, πράξεις αφοσίωσης. Επίσης υπάρχουν ασθενείς (νεφροπαθείς, καρκινοπαθείς κ.α.) οι οποίοι αποξενώνονται κι απομονώνονται οι ίδιοι από μόνοι τους, είτε από την οικογένειά τους είτε από τους φίλους τους είτε γενικά από το ευρύτερο περιβάλλον τους. Κι αυτό συμβαίνει επειδή πιστεύουν ότι φταίνε εκείνοι για την αρρώστια που τους βρήκε. Νιώθουν ένοχοι για τα πάντα, για την συμπεριφορά τους, για τις συμπεριφορές των άλλων απέναντί τους, για τα προβλήματα και την αγωνία που πιστεύουν ότι προκαλούν στους δικούς τους ανθρώπους και για πολλά άλλα. Με συνέπεια να παλεύουν μόνοι με την ασθένειά τους, να μη δίνουν αναφορά σε κανέναν για το πως πάει η υγεία τους, να αποφεύγουν εν τέλει κάθε επαφή με τρίτους. Οφείλω να ομολογήσω πως σε κάποια φάση της ζωής μου, κυρίως κατά την διάρκεια των σπουδών μου, ανήκα κι εγώ σε αυτή την κατηγορία των ασθενών. Εκείνο το διάστημα, ένα διάστημα όπου έμενα μόνη μου για αρκετό καιρό, χωρίς συγκάτοικο, άρχισα να σκέφτομαι πάρα πολύ... για το θέμα της υγείας μου, πως κατέληξα εκεί, αν όντως με νοιάζονται οι δικοί μου άνθρωποι ή απλά με λυπούνται και νιώθουν υπόχρεοι απέναντί μου και για πολλά άλλα θέματα... Προσπαθούσα κατά κάποιον τρόπο να εξαφανιστώ, να περιορίσω την επικοινωνία μου με τους άλλους. Στην ουσία, από ένα σημείο και μετά ένιωθα ότι επιβαρύνω την οικογένειά μου κι ότι έπρεπε να κάνω κάτι γι αυτό. Υπήρξαν στιγμές που ένιωθα τόσες ενοχές που για μεγάλο χρονικό διάστημα απέφευγα την οικογένειά μου σε σημείο που τους έκανα να ανησυχούν και να αγωνιούν ακόμη περισσότερο για εμένα. Σκεφτόμουν πως έπρεπε να τα βγάλω πέρα μόνη μου πια, να ανεξαρτητοποιηθώ και να τους απαλλάξω από όλο αυτό το βάρος, από εμένα...

7 Ήταν μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδος τότε για εμένα. Μαζί με τις απανωτές εξεταστικές του Πανεπιστημίου ήταν συνάμα και μια περίοδος αυτοκριτικής, αυτογνωσίας κι επαναπροσδιορισμού των στόχων μου για τη ζωή. Μέχρι που κατάλαβα κάποια στιγμή, ότι δεν έφταιγα εγώ για αυτό που μου συνέβη, για την περιπέτεια στην οποία μπήκα, στην οποία έβαλα, άθελά μου, και την οικογένειά μου... Μια περιπέτεια, η οποία στην πορεία τελικά μου έδωσε πολλά μαθήματα ζωής και νέους, πολύτιμους φίλους. Η οικογένειά μου ήταν και είναι ακόμη δίπλα μου, επειδή απλά με αγαπάει, σαν κόρη τους, σαν αδελφή τους, σαν ξαδέλφη τους, σαν φίλη τους... Γιατί και οι φίλοι μου είναι οικογένειά μου. Κι είμαι τυχερή που τους έχω δίπλα μου, όλους αυτούς τους αξιολάτρευτους ανθρώπους, που στέκονται πάντα στο πλάι μου σε χαρούμενες και δύσκολες στιγμές. Το να συνειδητοποιείς ότι δεν ευθύνεσαι εσύ για κάτι τόσο σοβαρό, όπως μια χρόνια πάθηση, είναι μεγάλο κατόρθωμα, πιστέψτε με. Και ειδικά όταν το συνειδητοποιείς από μόνος σου χωρίς τη βοήθεια κάποιου ειδικού ψυχολόγου ή κάποιου άλλου τρίτου προσώπου, όπως φίλου, γνωστού, γιατρού κτλ. Όσοι έχουν βιώσει κάτι παρόμοιο καταλαβαίνουν πολύ καλά τι εννοώ... Πέρα από όλες αυτές τις δύσκολες περιπτώσεις όμως, περιπτώσεις αποξένωσης κι εγκατάλειψης υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις που αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση. Κάποιες όμορφες περιπτώσεις ασθενών οι οποίοι μέσα στην ατυχία τους στάθηκαν τυχεροί και γνώρισαν το εύρος της αληθινής αγάπης. Ιστορίες που δείχνουν την ανιδιοτελή αγάπη ενός ανθρώπου προς τον άλλον. Είτε είναι φίλος είτε είναι συγγενής. Αυτές οι περιπτώσεις είναι ίσως από τις ελάχιστες που αποδεικνύουν πως όλα είναι δυνατά και πως όλα ξεπερνιούνται σε αυτή τη ζωή, όσο δύσκολα κι αν είναι, αρκεί να έχεις δίπλα σου ανθρώπους που σ αγαπούν γι αυτό που είσαι, γι αυτό που πρεσβεύεις και γι αυτό που αντανακλάς σαν άνθρωπος στην δική τους προσωπικότητα. Γιατί μέσω εσένα και του αγώνα που δίνεις για την επιβίωσή σου αρχίζουν και αντιλαμβάνονται τα πραγματικά ωραία, μικρά θαύματα της ζωής. Τις λεπτομέρειες εκείνες που κάνουν τη ζωή τόσο όμορφη, τόσο ξεχωριστή. Ότι πρέπει να ζουν και να απολαμβάνουν την κάθε στιγμή αφήνοντας πίσω μικρότητες κι εγωισμούς. Μια όμορφη και συγκινητική παράλληλα ιστορία αφορά ένα ζευγάρι, παντρεμένοι για πολλά χρόνια με μεγάλα παιδιά και εγγόνια. Κάποια στιγμή ο σύζυγος αρρωσταίνει σοβαρά και μπαίνει σε θεραπεία αιμοκάθαρσης. Έκανε αιμοκάθαρση για πάνω από 15 χρόνια επί 3 φορές την εβδομάδα. Τα παιδιά του ήταν ήδη μεγάλα, πάνω από 20 χρονών. Για να υποβληθεί σε αιμοκάθαρση έπρεπε να διανύουν μαζί 3 φορές την εβδομάδα πήγαινε-έλα 140 χιλιόμετρα μιας και το ιατρικό κέντρο ήταν κάπως μακριά. Στη διαδρομή προς το ιατρικό κέντρο οδηγούσε πάντα εκείνος. Όμως όταν τελείωνε η θεραπεία του ήταν αρκετά καταβεβλημένος, κάτι που συναντάται συνήθως έπειτα από μία αιμοκάθαρση... ο ασθενής να νιώθει εξαντλημένος εξ'αιτίας της συγκεκριμένης, μεγάλης σε διάρκεια θεραπείας. Εκτός αυτού είχε κι άλλα προβλήματα υγείας τα οποία δυσκόλευαν ακόμη περισσότερο την κατάστασή του. Κατά τη διάρκεια της αιμοκάθαρσης η σύζυγος του τον περίμενε για 4 ώρες έξω στην αίθουσα αναμονής. Και επιπλέον άλλη μια ώρα ώστε να συνέλθει ο άντρας της από την θεραπεία για να μπορέσουν να γυρίσουν έπειτα στο σπίτι τους. Θα με ρωτήσετε γιατί να μην οδηγεί εκείνη εφόσον ο σύζυγός της ήταν τόσο καταβεβλημένος από την θεραπεία κι από ότι τον κούραζε σωματικά. Μα γιατί η οδήγηση είναι η μόνη του χαρά. Δε μπορεί να του στερήσει αυτήν την μοναδική χαρά. Κι αν ποτέ πάθουν κάτι στη διαδρομή; Η απάντησή της είναι: Αν πάθουν ποτέ κάτι θα το πάθουν μαζί κι αυτό της αρκεί... Τόσο μεγάλη

8 είναι η αγάπη της και η αφοσίωσή της σε αυτόν τον άνθρωπο. Τόσο ανιδιοτελής κι άφθαρτη, από οτιδήποτε που προσπαθεί να τους χωρίσει. Μια δυνατή οικογένεια που ξεπερνά κάθε εγωισμό και μισαλλοδοξίες, φοβίες, αδυναμίες και στέκεται πλάι στον άνθρωπό της κρατώντας γερά ενωμένο τον κύκλο της ζωής, τον δικό τους κύκλο ζωής κι αγάπης. Χαρίζοντάς του ελπίδα και χαμόγελο, δύναμη κι αγάπη για τη ζωή ώστε να μην τα παρατήσει ποτέ και να απολαμβάνει όσο μπορεί το κάθε λεπτό, την κάθε στιγμή της ζωής του... Μια άλλη επίσης δυνατή περίπτωση είναι εκείνη μιας κοπέλας και η δυνατή σχέση της με τους αδελφούς της, που γεννήθηκε και γιγαντώθηκε ακόμη περισσότερο μέσω της ασθένειάς της, μέσω της χρόνιας νεφροπάθειας που εμφάνισε και όχι μόνο. Χρειάστηκε κι εκείνη να μπει στην αιμοκάθαρση. Κάποια στιγμή κόλλησε ηπατίτιδα Β. Οι γιατροί τότε ενημέρωσαν την οικογένεια της ότι οι αιμοκαθαρόμενοι ασθενείς με ηπατίτιδα βγαίνουν από την λίστα αναμονής για μόσχευμα. Μετά από αυτό το συμβάν, οι γονείς της την εγκατέλειψαν στην τύχη της, αδιαφορώντας πλήρως για την υγεία της. Παρ όλα αυτά δίπλα της στάθηκαν οι αδελφοί της οι οποίοι ξέγραψαν και οι ίδιοι τους γονείς τους εξαιτίας της συμπεριφοράς τους και της αδιαφορίας τους ως προς την αδελφή τους. Οι γονείς προσπάθησαν να δικαιολογήσουν αυτή τους τη στάση λέγοντας ότι η ζωή συνεχίζεται κι ότι αυτοί οι δύο πρέπει να φτιάξουν τη ζωή τους. Τα αδέλφια της κοπέλας έδωσαν τότε τη δική τους αποστομωτική απάντηση... Ότι η αδελφή τους δεν αποτελεί εμπόδιο για εκείνους, στη δική τους ευτυχία και πως αν παντρευτούν κάποτε και φτιάξουν τη δική τους οικογένεια, οι γυναίκες τους απλά θα ξέρουν ότι έχουν μια άρρωστη αδελφή την οποία υπεραγαπούν και στέκονται πλάι της. Από τότε και τα τρία αδέλφια ξέγραψαν τους γονείς τους και δε ξαναμίλησαν ποτέ μαζί τους. Και συνεχίζουν να στηρίζουν ο ένας τον άλλον. Ξέρετε, η ζωή δε κάνει διακρίσεις. Ούτε στα δώρα της ούτε στις δοκιμασίες που μοιράζει κατά καιρούς στους ανθρώπους. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μη παίρνει ένα δώρο ή να μη περνά μια δοκιμασία στη ζωή του. Ίσως κάποιοι να είναι πιο τυχεροί... να είναι ευλογημένοι κυρίως με δώρα, δώρα ζωής κι ευδαιμονίας περισσότερο από κάποιους άλλους. Κι αντίστροφα κάποιοι άλλοι να δοκιμάζονται πολύ περισσότερο από όσο αντέχουν στην πραγματικότητα. Και γι αυτόν τον λόγο να χρειάζονται κάποιον πλάι τους... Για να μπορέσουν να σταθούν όρθιοι και δυνατοί, κυρίως δυνατοί στην ψυχή ώστε να ξεπεράσουν όλα τα εμπόδια που τους βάζει η ζωή και να βγουν νικητές από αυτόν τον τεράστιο λαβύρινθο των δοκιμασιών. Κάποιοι από τους ασθενείς, ακόμη και μη ασθενείς, ίσως πουν ότι δεν έχουν ανάγκη κανέναν, ότι η ζωή εξαρτάται από τους ίδιους κι όχι από τους άλλους, ότι είναι υπεύθυνοι των πράξεων τους και της μοίρας τους, ότι ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή ετούτη μόνος του και μόνος του φεύγει από αυτήν, ότι είναι αυτόνομοι και δυνατοί... Λυπάμαι αλλά θα διαφωνήσω μαζί τους. Κατανοώ ότι κάποιοι είναι μοναχικοί και εσωστρεφείς ή πιο δυναμικοί σαν χαρακτήρες όπως θέλουν να πιστεύουν ή οι περιστάσεις της ζωής να τους οδήγησαν εν τέλει σε αυτή τη μοναχικότητα και την ανεξαρτησία, όμως το ανθρώπινο γένος είναι μοναδικό και λειτουργεί συλλογικά. Και μόνο μέσω της αλληλεγγύης, της αγάπης, της επικοινωνίας και της κατανόησης ως προς τον διπλανό μας εξελισσόμαστε σαν άνθρωποι, μαθαίνουμε και γινόμαστε πλουσιότεροι σε γνώση, σε αισθήματα, σε εμπειρίες ζωής... Η άγνοια, ο φόβος, η ντροπή, η αδυναμία, η ανευθυνότητα, η εσωστρέφεια, ο εγωκεντρισμός... είναι ίσως τα κυριότερα αίτια αδιαφορίας και (από)φυγής συγγενών, φίλων, γνωστών κι αγνώστων από άτομα που πάσχουν από μια χρόνια ή ανίατη πάθηση. Μια σοβαρή πάθηση που έρχεται ξαφνικά στη ζωή τους, από κει που δεν το περίμεναν και που ανατρέπει για πάντα την καθημερι-

9 νότητά τους. Όχι μόνο την ίδια την υγεία τους αλλά και τον εσωτερικό, ψυχικό τους κόσμο. Ακόμη περισσότερο όταν βλέπουν να τους εγκαταλείπουν σιγά-σιγά οι δικοί τους άνθρωποι, το ίδιο τους το αίμα πολλές φορές... Με αυτό μου το άρθρο θα ήθελα να απευθυνθώ κυρίως σε όσους έχουν κάποιον δικό τους ή και γνώριζαν στο παρελθόν κάποιον δικό τους άνθρωπο ο οποίος να βιώνει μία αντίστοιχη χρόνια ή ανίατη πάθηση, είτε είναι νεφροπάθεια, είτε είναι καρκίνος, είτε είναι καρδιοπάθεια, είτε είναι ηπατίτιδα, είτε είναι ο ιός του HIV AIDS, είτε είναι σκλήρυνση κατά πλάκας, είτε είναι διαβήτης, είτε οποιοδήποτε άλλο σοβαρό πρόβλημα υγείας. Θα μπορούσα να παραθέσω ολόκληρη λίστα... αλλά δε θα ήθελα να σας κουράσω άλλο. Ίσως η υπογράφων αυτού του άρθρου να μην έχει βιώσει τόσο σκληρές αντιδράσεις από τα οικεία της πρόσωπα. Παρ' όλα αυτά, έχω συναντήσει ανθρώπους στην μέχρι τώρα πορεία της ζωής μου, περαστικούς, οι οποίοι λόγω διαφόρων ταμπού και προκαταλήψεων μόλις μάθαιναν κάποια παραπάνω πράγματα για εμένα, την ιστορία μου, την περιπέτεια της υγείας μου, την έκαναν με ελαφρά βήματα προς άλλη κατεύθυνση. Καμία πάθηση δεν είναι κολλητική, εκτός από ελάχιστες περιπτώσεις, όπως είναι το AIDS και η Ηπατίτιδα όπου και εκεί αν τηρεί κανείς τις στοιχειώδεις συνθήκες υγιεινής όπως όλοι οι άνθρωποι οφείλουμε να τηρούμε, δεν πρόκειται να κολλήσει τον ιό τόσο εύκολα, μέσω μιας χειραψίας, μιας αγκαλιάς, ενός φιλιού... Εκτός από κάποιες περιπτώσεις κληρονομικότητας, καμία χρόνια πάθηση δεν είναι μεταδοτική. Γιατί έτυχε να το ακούσω κι αυτό στη ζωή μου... Να αποφεύγουν νεφροπαθείς ή καρκινοπαθείς επειδή φοβόντουσαν μην κολλήσουν από εκείνους την ασθένεια! Αντί να μπει κάποιος στον κόπο να ενημερωθεί, να ενδιαφερθεί να μάθει για το τι σημαίνει να νοσεί κάποιος από μια τάδε ασθένεια, όποια κι αν είναι αυτή, βγάζει αντιθέτως βιαστικά συμπεράσματα και αποκλείει κάθε επαφή κι επικοινωνία με τον άνθρωπο που πάσχει από μια χρόνια ή ανίατη ασθένεια. Αυτό που θέλω να τονίσω κυρίως είναι, πως είτε είναι σοβαρό είτε όχι τόσο σοβαρό ένα πρόβλημα υγείας, οι δικοί μας άνθρωποι οι οποίοι πάσχουν από κάποιο πρόβλημα υγείας, μας έχουν ανάγκη, μας χρειάζονται πλάι τους κι ας μη το παραδέχονται πολλές φορές λόγω της αξιοπρέπειάς τους και του εγωισμού τους. Το φωνάζουν όμως από μέσα τους. Σας καλούν μέσα από την καρδιά τους, μέσα από τα βάθη της ψυχή τους. Ανοίξτε λίγο πιο διάπλατα τα μάτια σας και τα αυτιά σας κι ακούστε τους... Σας καλούν... Στάσου πλάι μου... Μη φεύγεις... Σε χρειάζομαι. Και μιας και πλησιάζουν μέρες χαράς, μέρες γιορτινές... τελειώνω την αφήγηση των προβληματισμών μου με μία παράκληση κι ευχή. Ποτέ δεν είναι αργά να περάσετε αυτές τις άγιες, χαρούμενες, γιορτινές μέρες με εκείνους που αγαπάτε. Ποτέ δεν είναι αργά να ζητήσετε μια συγνώμη... ποτέ δεν είναι αργά να παραδεχτείτε ότι κάνατε λάθος. Ποτέ δεν είναι αργά να νιώσετε άνθρωποι, να νιώσετε ότι αγαπάτε, ότι μπορείτε να προσφέρετε σε όλους όσους σας έχουν ανάγκη, όσο μπορείτε και με όποιον τρόπο μπορείτε. Τα πιο ωραία πράγματα άλλωστε στη ζωή μη ξεχνάτε πως είναι δωρεάν. Η οικογένεια, οι φίλοι μας, μια όμορφη βόλτα, ένας καλός ύπνος, μια γλυκιά κουβέντα, μια τρυφερή αγκαλιά, ένα σ αγαπώ... είμαι δίπλα σου και θα είμαι για όσο με χρειάζεσαι, για μια ζωή... Υ.Σ.: Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά όσους μοιράστηκαν τις εμπειρίες τους μαζί μου. Χωρίς τη βοήθειά τους δε θα μπορούσα να συντάξω αυτό το άρθρο ούτε να αντιληφθώ πως υπάρχει και μια άλλη, πιο σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων. Σας ευχαριστώ για τον χρόνο σας. Εύχομαι Καλές Γιορτές σε όλους. Καλή Χρονιά με υγεία, χαμόγελο & πολλή αγάπη.

10 Χριστουγεννιάτικο δώρο Μια φορά και έναν καιρό, ήταν μία ευτυχισμένη οικογένεια, ο κ. Αντώνης, η κα. Μαρία και δύο όμορφα και γλυκά παιδάκια, η μικρή Αναστασία και ο Κωστάκης. Η Αναστασία Γράφει η Στέλλα Πράτσα μόλις είχε κλείσει τον πρώτο της χρόνο, ενώ ο Κωστάκης κόντευε τα επτά. Είχαν όσα χρειαζόντουσαν για να ζουν μια ομαλή και ήρεμη ζωή. Όμως που να φανταστούν ότι η κρίση θα τους «χτύπαγε» την πόρτα στα ξαφνικά. Με αποτέλεσμα η κα. Μαρία να απολυθεί, χωρίς να της δώσουν τα λεφτά που της χρωστούσαν ή έστω το δώρο που δικαιούταν κάθε χρόνο. Από την άλλη, ο κ. Αντώνης είχε ακόμα την δουλεία του, αλλά του είχαν μειώσει σημαντικά τον μισθό. Μία μέρα, λοιπόν, μία βδομάδα πριν την λαμπρή μέρα τον Χριστουγέννων, ο Κωστάκης πήρε την απόφαση να γράψει το καθιερωμένο γράμμα στον Άγιο Βασίλη. Και έτσι έκανε. Όπως κάθε χρόνο, έγραψε για το φετινό του δώρο, που ήταν απλά ένα μηχανικό αυτοκινητάκι, αλλά αυτή τη φορά, του ζήτησε και ένα δωράκι για την μικρή του αδερφούλα, που τόσο αγαπούσε. Έλεγε το γράμμα: Αγαπητέ μου Άγιε Βασίλη, Φέτος, πιστεύω ότι ήμουν φρόνιμος. Δεν αντιμίλησα ούτε στην μαμά ούτε στον μπαμπά. Και στο σχολείο μου είχα πολύ καλούς βαθμούς. Επομένως, φέτος θα ήθελα να μου φέρεις ένα μηχανικό αυτοκινητάκι. Αλλά δεν θέλω μόνο αυτό. Θα ήθελα να φέρεις και ένα δωράκι για την μικρή μου αδερφή. Μία όμορφη κουκλίτσα να μπορεί να παίζει. Να μην νιώθει μόνη της. Σε αγαπώ πολύ, Κωστάκης. Αφού τελείωσε με το γράμμα του και το έβαλε στον κατάλληλο φάκελο, το κόλλησε και το έδωσε στην μαμά του, την κα. Μαρία, να πάει να το στείλει (αλλά όπως ξέρουμε οι γονείς μας μας δίνουν τα δώρα). Την ίδια μέρα, λοιπόν, η κα. Μαρία ήθελε

11 να δει τι ζητούσε φέτος το γλυκό της αγοράκι. Αφού διάβασε το γράμμα, άρχισε να κλαίει με λυγμούς γιατί ήξερε σε τι κατάσταση βρισκόντουσαν και τους ήταν πολύ δύσκολο να ανταπεξέλθουν στην όμορφη ευχή του γιού τους. Εκείνο το βράδυ, όταν γύρισε ο κ. Αντώνης από την δουλεία, είδε τον πιο σημαντικό άνθρωπο της ζωής του να κλαίει. Τα κόκκινα και πρησμένα μάτια της τον κοιτούσαν και του ζήτησε να την πάρει μία μεγάλη αγκαλιά, ενώ εκείνος συνέχεια την ρωτούσε «τι έχει». Του μίλησε για το γράμμα με τα όμορφα λόγια που έγραψε ο γιος τους και εκείνος προσπαθούσε να την παρηγορήσει. Παράλληλα, ο Κωστάκης δεν μπορούσε να κοιμηθεί και έτσι αποφάσισε να το πει στην μαμά μου, ώσπου άκουσε ομιλίες από το σαλόνι και έκατσε να ακούσει, δεν ήθελε κιόλας να διακόψει. Είδε την γλυκιά μανούλα του να κλαίει στην αγκαλιά του πατέρα του και να του λέει: Πώς θα τα καταφέρουμε; Εγώ δεν έχω δουλεία, εσύ δεν βγάζεις πολλά λεφτά... Πώς θα τα βγάλουμε πέρα με τόσα έξοδα; Δεν θέλω να λείψει τίποτα στα παιδιά μας, κι ας μείνω νηστική... Δεν με νοιάζει, αρκεί τα παιδιά μου να είναι ευτυχισμένα και τα Χριστούγεννα να είναι όπως είναι κάθε χρόνο!... Τι θα κάνουμε; Ρωτούσε και ξαναρωτούσε με φωνή ταραγμένη. Ο Κωστάκης, αν και μικρός, κατάλαβε ότι η μάμα του και ο μπαμπάς του ήταν πολύ στενοχωρημένοι. Βέβαια, είχε καταλάβει ξεκάθαρα και τον λόγο που ήταν και οι δύο σε σύγχυση. Έτσι, πήρε μια πολύ μεγάλη απόφαση που θα την πραγματοποιούσε την επόμενη μέρα μόλις ξυπνούσε. Το επόμενο πρωί, λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα, ο Κωστάκης αφού έφαγε το πρωινό του, πήρε μία κόλλα χαρτί και ένα μολυβάκι και άρχισε να γράφει: Αγαπητέ μου Άγιε Βασίλη, Σου είχα στείλει γράμμα εχθές, αλλά θα ήθελα παρακαλώ πολύ να σου ζητήσω κάτι άλλο. Εχθές άκουσα την μαμά και τον μπαμπά να μιλάνε στο σαλόνι για κάτι πολύ στενάχωρο. Η μαμά ήταν πολύ λυπημένη και ο μπαμπάς το ίδιο. Επομένως, θα ήθελα πάρα πολύ να σου ζητήσω, να κάνεις τους γονείς μου ευτυχισμένους. Εντάξει, εγώ και η αδερφούλα μου είμαστε ήδη ευτυχισμένοι γιατί είναι πάντα κοντά μας η μαμά και ο μπαμπάς. Όμως, εκεί-

12 νοι έχουν πρόβλημα. Σε παρακαλώ πάρα πολύ, κάνε δώρο στην μαμά μου μια ωραία και ευχάριστη δουλειά και για τον μπαμπά μου να ξαναπάρει ότι του στερήσανε από την δουλειά του! Σε παρακαλώώώώώ!! Εύχομαι να μην μυ φέρεις το δώρο που σου ζήτησα στο προηγούμενο γράμμα αλλά αυτό που σου ζητάω τώρα και σου υπόσχομαι ότι για πάντα θα είμαι το καλύτερο παιδί! Σε αγαπώ πολύ, Κωστάκης. Κάνοντας το ίδιο και με αυτό το γράμμα, το βάζει στον φάκελο, έκανε την προσευχή του για να γίνει η επιθυμία του πραγματικότητα και το έδωσε στην μητέρα του. Της λέει λοιπόν «να το στείλεις στον Άγιο Βασίλη, άλλαξα γνώμη» και εκείνη συμφώνησε. Όμως, πήρε την απόφαση να το ανοίξει το βράδυ που θα ήταν με τον άντρα της για να μπορέσει να αντέξει ακόμη ένα γράμμα. Αφού η ώρα πήγε δέκα και έβαλε τα παιδιά για ύπνο, πήγε στο σαλόνι όπου την περίμενε ο σύζυγός της, και άνοιξε το γράμμα... Αφού διάβασαν προσεκτικά με μάτια δακρυσμένα και το στόμα ορθάνοικτο, κοιταχτήκαν για μια στιγμή και αγκαλιαστήκανε. Δεν περίμεναν ότι ο γιος τους θα ήταν παρόν στην χθεσινοβραδινή τους κουβέντα. Βέβαια συγκινηθήκανε από τα όμορφα λόγια του Κωστάκη και έτσι η κα. Μαρία είπε ότι από την επομένη θα ξεκινήσει να ψάχνει για νέα δουλειά για να μην απογοητεύσει το γλυκό της αγοράκι και να μην χάσει την πίστη του και ο πατέρας θα επιχειρούσε να ζητήσει μια μικρή αύξηση, ίσα ίσα να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις. Οι μέρες περνούσαν, αλλά τίποτα. Στην περίπτωση της κα. Μαρίας της έλεγαν ότι δεν ήθελαν ακόμα υπάλληλο και θα την ενημέρωναν μετά της γιορτές ενώ στον κ. Αντώνη του είπαν κάτι παρόμοιο... «Μετά τις γιορτές, ίσως» 24 Δεκεμβρίου. Όπως όλα τα παιδιά, έτσι και ο Κωστάκης, άρχισε να ετοιμάζεται για να πάει να πει τα κάλαντα με δύο ακόμα φίλους του. Κατά το μεσημέρι, όταν γύρισε στο σπίτι για μεσημεριανό, πήγε πρώτα στο δωμάτιο του και ετοίμασε κάτι πολύ όμορφο για τους γονείς του. Έπειτα έκατσαν να φάνε. 25 Δεκεμβρίου. Παντού είχαν στολίσει, υπήρχαν γέλια, χαρές, έτσι και αυτή η οικογένεια ήταν ευτυχισμένη, ξεχνώντας για λίγο τα προβλήματα τους. Πέρασε και αυτή η μέρα αλλά αλλαγή στην ζωή τους δεν είδαν και η Πρωτοχρονιά έφτανε μέρα με την μέρα, όπου ο Άγιος Βασίλης έκανε ευτυχισμένα τα παιδάκια με τα δώρα του. Οι γονείς του Κωστάκη όμως εξακολουθούσαν να είναι λυπημένοι που δεν μπόρεσαν ακόμα να εκπληρώσουν την επιθυμία του γιου τους. Την ημέρα της Πρωτοχρονιάς, ο Κωστάκης ετοιμάστηκε να πάει να πει τα Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα. Αφού γύρισε στο σπίτι, πήγε πάλι στο δωμάτιό του βιαστικά και έπειτα στους γονείς του και την μικρή του αδερφή. Το βράδυ όλοι περιμένανε την ευχάριστη ώρα, την αλλαγή του χρόνου. Ο Κωστάκης όμως την περίμενε πως και πως για να γίνει αυτό που ευχήθηκε πραγματικότητα. Αφού μέτρησαν αντί-

13 στροφα και ευχήθηκαν καλή χρονιά κοίταξαν όλοι κάτω απ το δέντρο. Όλοι παραξενεύτηκαν και κυρίως ο κ. Αντώνης και η κα. Μαρία γιατί ναι μεν είχαν πάρει τα παιχνίδια που ζήτησε ο γιος τους, υπήρχε και ένα μικρό κουτάκι, που έγραφε «για την μαμά και τον μπαμπά που τους αγαπώ πολύ, Άγιος Βασίλης». Το πήραν στα χέρια τους και το άνοιξαν. Είδαν κάτι χρήματα μέσα, όχι πολλά. Κοίταξαν το αγοράκι τους και τον πήραν μία μεγάλη αγκαλιά. Τον ευχαρίστησαν και τον ρώτησαν γιατί το έκανε, και τους απάντησε ότι ήθελε να τους βοηθήσει. Ένιωσαν πολύ όμορφα γι αυτήν την κίνηση του και συγκινήθηκαν. Ο Κωστάκης, απ την άλλη είδε και εκείνος άλλα κουτιά και βάλθηκε να τα ανοίξει. Είδε τα παιχνίδια που είχε ζητήσει στο πρώτο του γράμμα και στενοχωρήθηκε πολύ. Τον ρώτησε η μητέρα του γιατί ήταν στενοχωρημένος και της απάντησε «Αυτά είναι από το πρώτο γράμμα που είχα στείλει» και του ανταποκρίθηκε «Μπορεί να μην έλαβε το δεύτερο σου γράμμα». Όμως αυτό δεν το άφησε να του χαλάσει την βραδιά και έτσι γιόρτασαν και κοιμήθηκαν ήσυχοι. Το επόμενο πρωί, αφού ξύπνησαν όλοι και έφαγαν το καθορισμένο πρωινό τους, χτύπησε το κινητό της κα. Μαρίας. Ήταν ένας αριθμός που δεν αναγνώριζε, το σήκωσε και άκουσε μια χαρούμενη φωνή να της λέει: «Καλημέρα σας, κα. Μαρία σας τηλεφωνούμε από την «τάδε» εταιρία. Αν θυμάστε καλά, είχατε περάσει πριν λίγες μέρες για να ζητήσετε δουλειά. Αν δεν έχετε κάτι άλλο στο νου σας, σας περιμένουμε να περάσετε από εδώ να πάρετε την θέση. Καλή σας μέρα». Η χαρά που ένιωσε στα βάθη της ψυχής της, κανείς δεν μπορεί να το περιγράψει και πριν προλάβει να μοιραστεί με όλους την χαρά της, ξαναχτυπά το τηλέφωνο και αυτή τη φορά ζητούσαν τον κ. Αντώνη. Έδωσε το τηλέφωνο στον άντρα της και από την άλλη άκρη του τηλεφώνου ακούστηκε η φωνή του αφεντικού του να του λέει: «Συγχαρητήρια! Είμαι πολύ υπερήφανος για εσάς. Καταφέρατε να αυξήσετε τα κέρδη της εταιρίας μας στα ύψη. Επομένως από αύριο, όχι μόνο θα ξανά έχετε τον παλιό σας μισθό αλλά θα πάρετε και αύξηση! Καλές δουλειές να έχουμε και καλή χρονιά» και η γραμμή έκλεισε. Άφωνος ο κ. Αντώνης κοίταξε την γυναίκα του και άρχισαν να διηγούνται όλα όσα τους είπαν! Ο Κωστάκης άκουσε τα ευχάριστα νέα και αμέσως έτρεξε στο δωμάτιό του και έκανε την προσευχή του. Στο τέλος αυτής, ευχαρίστησε με μεγάλη χαρά και ευτυχία τον Άγιο Βασίλη που τόσο αγαπούσε για τα όμορφα δώρα που του χάρισε φέτος και έτσι κράτησε την υπόσχεσή του... Ήταν το καλύτερο παιδί. Και έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα. Ποιο είναι το νόημα του παραπάνω παραμυθιού; Μην χάνουμε ποτέ την Πίστη μας και την Ελπίδα μας για το αύριο. Η κάθε μέρα είναι ξεχωριστή με νέες εκπλήξεις. Μην σταματάμε ΠΟΤΕ να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο μέλλον, είτε για εμάς είτε για τα παιδιά μας. Τίποτα δεν είναι σίγουρο, αλλά και τίποτα δεν είναι αδύνατο να συμβεί. Επίσης, αν παρατηρήσατε, στο δεύτερο γράμμα ο Κωστάκης έκανε την προσευχή του για κάτι που πραγματικά ήθελε και εκεί που οι γονείς του είχαν ξεχάσει κάθε ελπίδα, ξαφνικά όλα έγιναν όπως το είχε ζητήσει ο μικρός μας ήρωας από τον Άγιο Βασίλη, ασχέτως το που κατέληξε το γράμμα! Συμπερασματικά, μην χάνουμε την Πίστη μας για τα Χριστούγεννα, γιατί όπως γεννήθηκε ο μικρός μας Χριστούλης, έτσι γεννιέται και ένα καλύτερο αύριο! Σας εύχομαι καλά Χριστούγεννα με υγεία και χαρά, και ότι σας στέρησε το 2012 να σας το συμπληρώσει ο νέος χρόνος! 2013, καλή χρονιά σας εύχομαι!

14 La vie est belle Nα μαι και γώ! Μπορεί να έλλειπα στο προηγούμενο φύλλο αλλά δεν γλιτώνει κανείς τόσο εύκολα από εμένα Από την στιγμή που διαβάζεις το αυτό το άρθρο σημαίνει ότι σωθήκαμε! Φαντάζομαι ότι όλοι βγήκαμε και πανηγυρίσαμε έξαλλα για την σωτηρία της γης μας από τους μετεωρίτες και τα λοιπά ουράνια σώματα που είπαν Γράφει η Χρύσα Φλωροπούλου να κάνουν τις χριστουγεννιάτικες διακοπές τους εδώ. Ας μην αγχωθούμε όμως ακόμα Μπορεί να γλιτώσαμε από το να μας έρθει ο ουρανός σφοντύλι τώρα, αλλά η κεραμίδα θα έρθει με το που τραγουδήσουμε τις πρώτες γλυκές νότες απ το «πάει ο παλιός ο χρόνος». Το 13 μας έρχεται γκαζωμένο και γεμάτο προ(σ)κλήσεις για την Ελλάδα των στοιχημάτων της WashingtonPost, της λαϊκίστικης αναρχοκομμουνιστικοεθνιστικής φυλλάδας, όπου γράφοντας για το πάρτι του ΔΝΤ το περασμένο Σαββατοκύριακο, που κόστισε 500 χιλιάδες δολάρια, σχολίασε "Σιγά το ποσό! Μόνο από την Ελλάδα το ΔΝΤ θα εισπράξει κοντά στα 900 εκατομμύρια δολάρια από πληρωμές τόκων. Φτάνουν και περισσεύουν". Και κερασάκι στην τούρτα της επιτυχίας μας, μετά την νέα αποταμίευση της δόσης μας, είναι η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας κατά 6 ολόκληρες θέσεις. Παρ όλα αυτά κάπου οι μισοί συνάνθρωποι μας είναι σε κατάσταση φτώχιας ή κάπου γύρω από αυτή. Τρομακτικό! Παρόλα αυτά, ένα και μόνο στον τοίχο γραμμένο μήνυμα, νομίζω πως λέει όλη την αλήθεια για την κίνηση και την πορεία της αγοράς που όλοι λένε ότι έχει τονωθεί: Οκ. Τέλος η μαυρίλα. Νομίζω πως είναι τα πρώτα Χριστούγεννα που παρά την μαυρίλα της εποχής, τις οικ ο γ ε ν ε ι α κ έ ς αναποδιές και την ανωριμότητα μερικών γύρω-τριγύρω, έχω αποτινάξει από πάνω μου την διάθεση του καλικάντζαρου.γελάω, χαζεύω, στόλισα και προσπαθώ να φτιάξω κεράσματα για να Χριστούγεννα χωρίς να ξεκάνω τους υποψήφιους δοκιμαστές-θύματα. La vie est belle, όπως και να το κάνουμε. Θα γυρίσει και ο τροχός είτε από μόνος του είτε με λίγη βοήθεια και από εμάς. Η απελπισία δεν βοηθά, αλλά αν δεν απελπιστείς δεν πρόκειται να πάρεις μπρος ώστε να συνεχίσεις. Ότι και να γίνει βρε, όλοι εδώ θα είμαστε.

15 856 Αθήνα, Νοέμβρης Μεσημέρι παίρνω το λεωφορείο μετά τη δουλειά να πάω στο σπίτι. Κάθομαι σε κενή θέση και το όχημα ξεκινά. Μετά από λίγα δευτερόλεπτα βλέπω κάποιο αρκετά μελαχρινό νεαρό που προσπαθεί απεγνωσμένα και ταυτόχρονα μάταια ν ανοίξει το παράθυρο που είναι ακριβώς πίσω απ τη θέση του οδηγού, το οποίο συνήθως είναι σφραγισμένο. Του λέω ότι δεν ανοίγει. Δεν με καταλαβαίνει και συνεχίζει, του το ξαναλέω πιο δυνατά και αμέσως έρχεται λίγο πιο πίσω και ανοίγει το αμέσως διπλανό Που να ξερε ότι δεν άνοιγε μόνο το παράθυρο -για να μπει αέρας γιατί δεν μπορούσε να αναπνεύσει καλά ένας ασθματικός ηλικιωμένος κύριος που καθόταν στο μπροστινό κάθισμα, όπως προσπάθησε να εξηγήσει μετά- αλλά τους ασκούς του Αιόλου. Πριν καλά καλά βγάλει το χέρι του απ το παράθυρο η ξενοφοβία και ο ρατσισμός πλημμυρίζουν το λεωφορείο: - «ΕΕΕΕ τι κάνεις ρε εκεί;» μια καλοβαλμένη κυριούλα απ το βάθος - «Τα κάνεις και στην πατρίδα σου αυτά;» μια λιγότερο καλοβαλμένη πιο κοντά - «Μα τι έκανα;» ψελλίζει! Με αρκετά καλά ελληνικά - «Να σηκωθείς να φύγεις να πας στην πατρίδα σου», «εκεί θα τα κανες αυτά», «να φύγετε από δω» φωνές διαφόρων απ το βάθος του λεωφορείου - «Μα ο κύριος δεν μπορεί ν αναπνεύσει». Προσπαθεί να πει αλλά είναι λίγο σκουρόχρωμος και για αρκετούς εκεί δεν έχουν καμιά σημασία τα λεγόμενά του - «Κατέβα ρε κάτω απ το λεωφορείο αλλιώς θα σε κατεβάσω εγώ». Πετάγεται και φωνάζει ένας 60ρης γεροδεμένος Η επίθεση και το ρατσιστικό παραλήρημα εντείνεται περισσότερο όταν λέει ότι δεν θα πρεπε να του μιλάνε έτσι γιατί δεν πείραξε κανένα αλλά αντιθέτως προσπαθούσε να βοηθήσει τον (Έλληνα) παππού που δεν μπορούσε ν αναπνεύσει. Μέσα στην ένταση μπερδεύει τα λόγια του και γίνεται αμέσως «πρεζάκι», «μεθύστακας», και διάφορα που δεν θα ήθελα να σας μεταφέρω. Ανοίγω διάλογο με κάποιους και προσπαθώ να τους εξηγήσω ότι αυτός δεν είναι τρόπος συμπεριφοράς, ότι υπάρχουν Έλληνες μετανάστες σ όλο τον κόσμο και ότι δεν θα θέλαμε να τους φέρονται έτσι, ότι δεν φταίνε οι μετανάστες που βρίσκονται εδώ, ότι δεν φταίνε αυτοί για την ανέχεια που κατακλύζει και τους Έλληνες πλέον, ότι δεν είναι λύση να τρωγόμαστε μεταξύ μας και όλα τ άλλα λογικά κι ανθρώπινα επιχειρήματα. Αλλά εκτός από κάποιους που γνέφουν συγκαταβατικά στα λεγόμενά μου, οι περισσότεροι έχουν αφήσει την λογική τους και την ανθρωπιά τους κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 90. Από κει και πέρα γίναμε «πολιτισμένοι Ευρωπαίοι»

16 Mανταμάδος, Αύγουστος, μεσημέρι στην πλατεία του χωριού Μια παρέα δεκαοχτάρηδων πίνει μπύρες και συζητά ανέμελα περί ανέμων και υδάτων. Στο καφενείο κάθονται άλλες δύο παρέες χωριανών και σ ένα τραπέζι ο καφετζής. Μέσα στο λιοπύρι ανεβαίνουν προς την πλατεία σπρώχνοντας μια βέσπα ένα ζευγάρι ξένων Δύο μαύροι (αξιοπερίεργο για την εποχή και για το μέρος) τουρίστες σταματάνε μπροστά στο καφενείο αλαφιασμένοι. Με μεγάλη προσπάθεια καταφέρνουν να εξηγήσουν στον καφετζή, που χε κάνει και στα καράβια και μίλαγε τρεις λέξεις Αγγλικά, ότι είναι Άγγλοι τουρίστες και μείνανε από βενζίνη. Τους είχαν πει ότι θα βρίσκανε στο χωριό μας. Όμως ήταν μεσημέρι και ο βενζινάς είχε κλείσει, όπως κάθε μεσημέρι, και είχε πάει στο εξοχικό του, 6 χιλιόμετρα απ το χωριό. Χωρίς πολλά λόγια, μέσα σε 5 λεπτά οι τουρίστες βρίσκονται να κάθονται σ ένα τραπέζι γεμάτο μπύρες που τους κέρασαν οι χωριανοί (καμιά 10ρια αν θυμάμαι καλά) και ο καφετζής καβάλα στο παπάκι του στο δρόμο για το εξοχικό του βενζινοπώλη. Μετά από μισή ώρα επιστρέφει μ ένα μπιτόνι βενζίνα και γεμίζει το ντεπόζιτο της βέσπας. Γίναμε όλοι μια παρέα και μαζεύτηκαν κι άλλοι που γύριζαν απ τις δουλειές τους και μέχρι το απόγευμα μόνο τα βιολιά δεν παίξανε. Μια παρέα από ντόπιους και από δυο ξένους που χωρίς να καταλαβαίνουν τη διάλεκτό μας έγιναν ένα με μας και καταλάβαιναν τα πάντα. Στις 7 το απόγευμα ξεκίνησαν να φύγουνε ψιλομεθυσμένοι και δακρυσμένοι που μας αφήναν. Βγάλανε λεφτά για να πληρώσουν και είδαν ν αγριεύουν και το «ξανασκέφτηκαν». Μετά από 10 λεπτά αποχαιρετισμών χάθηκαν στην στροφή καβάλα στη βέσπα τους με τους χωριανούς όλους να τους χαζεύουν χαρούμενα λυπημένοι για τον αποχωρισμό. Ήταν το 1992 όταν ακόμα ήμασταν Έλληνες «χωριάτες». Δυο πραγματικά περιστατικά στην ίδια Χώρα αλλά σε δυο διαφορετικές εποχές, πριν και μετά τον «πολιτισμό». Προσωπικά αυτό που με τρομάζει πιο πολύ, φέρνοντας στο μυαλό μου αυτά τα γεγονότα, είναι ότι αισθάνομαι ότι έχω «εκπολιτιστεί», και ότι είναι πιθανότερο να φερθώ σαν «πολιτισμένος» παρά σαν χωριάτης! *Το 856 στον τίτλο είναι ο αριθμός της γραμμής του Λεωφορείου. Γεώργιος Χατζηνικολάου

17 Δύο άντρες πολύ σοβαρά άρρωστοι, ήταν ίδιο δωμάτιο ενός νοσοκομείου. Στον έναν επιτρέπονταν να μένει καθιστός μία ώρα το απόγευμα γιατί τον βοηθούσε να φύγουν τα υγρά από τους πνεύμονες. Το κρεβάτι που βρισκότανε ακριβώς δίπλα στο παράθυρο του δωματίου. Ο άλλος άντρας έπρεπε να βρίσκεται συνέχεια ξαπλωμένος σε ακινησία και ένας μεσότοιχος που βρισκόταν μεταξύ των κρεβατιών δεν του επέτρεπε να κοιτάει έξω από το παράθυρο. Οι άντρες κατέληξαν να μιλάνε ατελείωτα. Μιλούσαν για τις συζύγους τους, τις οικογένειες τους, τα σπίτια τους,τις δουλειές τους, την θητεία τους στον στρατό, ακόμα και για το που είχαν πάει διακοπές. Κάθε απόγευμα ο άντρας που του επιτρεπόταν να μένει καθιστός περιέγραφε στον συγκάτοικο του όλα όσα έβλεπε από το παράθυρο του δωματίου. Ο άντρας που βρισκόταν σε αναγκαστική ακινησία άρχιζε να καταλαβαίνει πως ζει για αυτές τις μοναδικές απογευματινές ώρες, που η άποψη του μεγάλωνε και ζωντάνευε από όλη την δραστηριότητα και τα χρώματα του έξω κόσμου.το παράθυρο έβλεπε σε ένα πάρκο με μια θαυμάσια λίμνη. Πάπιες και κύκνοι κολυμπούσαν εκεί, και τα παιδιά έπαιζαν με μικρά μοντέλα ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ σκαφών στο νερό. Νεαρά ζευγάρια περπατούσαν πιασμένα χέρι χέρι μέσα στα υπέροχα λουλούδια που είχαν τα χρώματα του ουράνιου τόξου. Τεράστια παλιά δέντρα στέκονταν με χάρη επάνω στο έδαφος και μια υπέροχη θέα του ουρανοξύστη της πόλης φαινόταν από μακριά. Kαθώς ο άντρας δίπλα στο παράθυρο εξηγούσε όλες αυτές τις όμορφες λεπτομέρειες, ο άντρας στο διπλανό κρεβάτι φαντάζονταν όλα αυτά που άκουγε. Ένα απόγευμα ο άντρας που ήταν δίπλα στο παράθυρο, περίγραφε μια παρέλαση που περνούσε. Παρόλο που ο άντρας στο δίπλα κρεβάτι δεν μπορούσε να ακούσει τον ήχο της μπάντας, μπορούσε και μόνο με τα μάτια του μυαλού του να δει τους κλόουν που χόρευαν, τα πολύχρωμα άρματα και τα όμορφα διακοσμημένα αυτοκίνητα και άλογα. Οι μέρες πέρασαν. Ο άντρας που δεν μπορούσε να δει από το παράθυρο άρχισε να επιτρέπει σπόρους έχθρας να αναπτύσσονται μέσα του. Όσο και να εκτιμούσε τις περιγραφές του συγκατοίκου του, εύχονταν μέσα το να ήταν αυτός ο οποίος θα μπορούσε να δει την θέα από το παράθυρο. Άρχισε να αποστρέφεται στον συγκάτοικο του και στο τέλος ο πόθος του να είναι δίπλα στο παράθυρο τον έφερε σε απόγνωση. Ένα πρωινό σε μια επίσκεψη της νοσοκόμας στο δωμάτιο βρήκε τον άντρα δίπλα στο παράθυρο νεκρό. Είχε πεθάνει ειρηνικά μέσα στον ύπνο του. Λυπημένα κάλεσε τους νοσοκόμους και απομάκρυνε το πτώμα του.μετά από ένα χρονικό διάστημα για να μην θεωρηθεί και απρέπεια ο άντρας ζήτησε να μετακινηθεί στο κρεβάτι που βρίσκονταν δίπλα στο παράθυρο. Εκείνη με πολύ προθυμία τον μετακίνησε και φρόντισε να είναι άνετος. Σιγά-σιγά στηρίχθηκε με πόνο στον αγκώνα του να σηκωθεί να ρίξει μια ματιά στον έξω κόσμο. Επιτέλους θα μπορούσε να δει τον έξω κόσμο και όλες τις δραστηριότητες του Αυτό που είδε ήταν ένας κενός τοίχος! Κάλεσε την νοσοκόμα και την ρώτησε: Πώς μπορούσε ο συγκάτοικος μου να βλέπει όλα αυτά που μου περίγραψε; Πώς μπορούσε να μου μιλάει για τόσο ομορφιά και με τόσες λεπτομέρειες, όταν αυτό που φαίνεται από αυτό εδώ το παράθυρο είναι ένας παλιός και βρώμικος τοίχος; Και η νοσοκόμα του απάντησε: "Ω Θεέ μου... Δεν το ξέρατε πως ο πρώην συγκάτοικος σας ήταν τυφλός; Δεν μπορούσε να δει καν τον τοίχο, ίσως ήθελε να σας ενθαρρύνει." Εάν ζείτε μια ζωή βασανίζοντας τον εαυτό σας για το τι έχουν οι άλλοι, πιθανότατα να χάσετε την χαρά του να γίνετε αποδέκτες αυτών που οι άλλοι θέλουν να σας δώσουν Τζίνα Μετσίνη

18 Αβεβαιότητα Πόσες και πόσες φορές πιάνουμε τον εαυτό μας να είναι φοβισμένος για αυτό που θα επακολουθήσει, είτε πρόκειται για μια πολύ σημαντική είτε μια λιγότερο σημαντική απόφαση/στιγμή/κατάσταση; Πόσο τρομακτική μοιάζει να είναι η αβεβαιότητα και πόσο μας αναστατώνει όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι μαζί της; Kάποιος μπορεί εύκολα να υποστηρίξει ότι ο άνθρωπος χρειάζεται την σιγουριά στη ζωή του, χρειάζεται να ξέρει πού βαδίζει, να έχει ένα σκοπό. Παρόλα αυτά οι περισσότεροι άνθρωποι αντιμετωπίζουν καθημερινά την αβεβαιότητα, σχετικά με την καριέρα τους, τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, τον σύντροφό τους, τα οικονομικά τους διερωτώνται «Τι πρέπει να κάνω; Πώς να το αντιμετωπίσω;». Σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσουμε την αβεβαιότητα χρησιμοποιούμε διάφορες στρατηγικές, για παράδειγμα φτιάχνουμε με το μυαλό μας ολόκληρα σενάρια σχετικά με το τι μπορεί να πάει στραβά και μετά οδηγούμαστε σε καινούρια αβεβαιότητα που αφορά στο πώς θα αντιμετωπίσουμε αυτό το καινούριο πρόβλημα-το οποίο ουσιαστικά δεν έχει ακόμα προκύψει! Στην πραγματικότητα, έρευνες έχουν δείξει ότι κάποιοι άνθρωποι αντιδρούν πολύ χειρότερα όταν πρόκειται να αντιμετωπίσουν την αρνητική έκβαση μιας κατάστασης παρά όταν παραμένουν αβέβαιοι για την έκβασή της. Κ αυτό συμβαίνει πιθανότατα επειδή η αβεβαιότητα περιέχει αρνητικά συναισθήματα, για παράδειγμα άγχος και φόβο, αλλά και θετικά, για παράδειγμα ελπίδα και προσμονή για το αποτέλεσμα. Tι μπορούμε να κάνουμε για να ελαττώσουμε την αβεβαιότητα που αισθανόμαστε στις διάφορες περιστάσεις τις ζωής μας; Ουσιαστικά λίγα μπορούμε να κάνουμε. Όπως το να σκεφτούμε την «πιθανότητα» που υπάρχει μέσα στην αβεβαιότητα. Την πιθανότητα για κάτι καλύτερο, διαφορετικό, πιο ενδιαφέρον για κάτι που δεν έχει έρθει ακόμα. Άλλωστε, δεν θα ήταν απίστευτα βαρετό να ξέρουμε τα πάντα για τη ζωή μας; Ίσως τελικά να είναι μεγαλύτερη πρόκληση για εμάς να μην ξέρουμε πώς θα είμαστε σε 10 χρόνια γιατί είναι στο χέρι μας να το διαμορφώσουμε! Τζένη Κοντοσθένους MSc Ψυχολόγος Υγείας

19 Μια φορά κι έναν καιρό ήταν η αγνή δύναμη του Τύπου. (Τι να λέμε τώρα) Μια φορά κι έναν καιρό, υπήρχε ένας κλάδος εργαζομένων, οι τεχνικοί τύπου. Πριν την επιδρομή της τηλεόρασης, η δύναμη του Τύπου, ημερήσιου και περιοδικού, ήταν μεγάλη. Οι εκδότες τότε ήταν εκδότες, όχι εργολάβοι που χρησιμοποιούσαν τα έντυπά τους για να πάρουν μεγάλα έργα του δημοσίου. Οι περισσότεροι το έκαναν από... βίτσιο, από ρομαντισμό, αλλά και οι περισσότεροι έβγαλαν λεφτά από τις εφημερίδες τους, συνδυάζοντας το τερπνόν μετά του ωφελίμου... Η δουλειά των τεχνικών τύπου άρχιζε από τη στιγμή που έπαιρναν το χειρόγραφο -τότε- από το δημοσιογράφο. Η τεχνολογία περίπου η ίδια από τις αρχές του 20ού αιώνα, τα κείμενα έβγαιναν σε αράδες από τις λινοτυπικές μηχανές. Αυτές είχαν ένα καζάνι με λιωμένο μολύβι, πληκτρολόγιο, το οποίο όταν χτυπούσες έπεφταν από πάνω ένα ένα τα γράμματα χαραγμένα ανάποδα σε μήτρες, όταν γέμιζε μία σειρά, η μηχανή πρεσάριζε το μολύβι φτιάχνοντας μια μολυβένια αράδα. Μία μία γέμιζαν τις στήλες της εφημερίδας. Τα γράμματα των τίτλων ήταν σε συρτάρια μεγάλα, ρηχά, γύρω στους 8 πόντους, με χωρίσματα, κάσες τα έλεγαν, τα μάζευες ένα ένα σε ειδικά συνθετήρια, τα έσφιγγες και μετά, τίτλοι και κείμενα μοντάρονταν, διαβάζοντας ανάποδα πάντα, σε μεταλλικά πλαίσια, τους σελιδοθέτες στο σχήμα της μεγάλης σελίδας και γινόταν η σελιδοποίηση, πάνω σε μεγάλα μάρμαρα 6-7 μέτρα μήκος επί 2 πλάτος. Στο κάτω μέρος των πάγκων αυτών ήταν τα συρτάρια με τις κάσες και δεξιά αριστερά διάφορα μολυβένια διάστιχα, γραμμές κ.λπ., που βοηθούσαν στο κλεισιμο και σφίξιμο της σελίδας. Ο κάθε σελιδοθέτης, όταν τελείωνε η σελιδοποίηση, έμπαινε σε μια ειδική πρέσα που πίεζε πάνω του μια μεμβράνη-μήτρα, στην οποία αποτυπώνονταν τα περιεχόμενα της σελίδας, και η οποία μετά πήγαινε στο πιεστήριο, για να βγουν οι τσίγκοι και να γίνει η εκτύπωση. Αυτά, χοντρά χοντρά... Δουλειά άκρως ανθυγιεινή, φανταστείτε να δουλεύετε σε ένα χώρο όπου δέκα δεκαπέντε καζάνια να λιώνουν μολύβι, να αναπνέεις κάθε μέρα αντιμόνιο. Φοβερό το άγχος, κάθε μέρα να προλάβεις αεροπλάνα, πρακτορεία, για να πάει παντού η εφημερίδα. Αυτοί οι τεχνικοί τύπου λοιπόν, μετά από αγώνες, πάντα με ενότητα, κατάφεραν κάποια στιγμή να γίνουν από εργάτες υπάλληλοι, με ό,τι σημαίνει (μάλλον... σήμαινε) αυτό για απολαβές, αποζημιώσεις κ.λπ. Είχαν καταφέρει να παίρνουν πολύ καλούς μισθούς, με νυχτερινά, κυριακάτικα, εορτές, γιατί πάντα δούλευαν ανήμερα στις γιορτές για να έχει εφημερίδες την επομένη. Τα έπαιρναν χοντρά από αφεντικά που κάθε βράδυ ήταν στο καζίνο και έπαιζαν τα εκατομμύριά τους... Κλειστό επάγγελμα; Ναι, ποιό δεν είναι (ήταν...) άλλωστε; Δύο χρόνια ξενύχτι χωρίς να πληρώνεσαι, δεν το βρίσκεις σε πολλά επαγγέλματα, ούτε είναι εύκολο... Άξιζε όμως τον κόπο, για τα τότε δεδομένα. Ξέρετε ας πούμε τι ήταν ο... τιμάριθμος που παίρναμε; Όχι, δεν θα το βρείτε. Τότε (τέλη '70) ο πληθωρισμός έτρεχε περίπου 20-25% το χρόνο... Ξεκινώντας από τον Ιανουάριο, αν τον Ιανουάριο ας πούμε ήταν 3%, από τα 100 παίρναμε 103 για τον Ιανουάριο. Αν το Φεβρουάριο ήταν 2,5, το Φεβρουάριο παίρναμε ,5% κ.ο.κ., μέχρι να συμπληρωθεί το μαγικό 25%, να ενσωματωθεί ο τιμάριθμος στο μισθό, να γίνει αυτός 125, και τον επόμενο μήνα να ξεκινήσουμε πάλι το ίδιο ! Η πληρωμή του μισθού πάντα στην ώρα της, αλλιώς... κατέβαιναν οι διακόπτες (πού είσαι... ΚΚΕ!!).