ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΙΩΑΝΝΗ Σ. ΜΗΝΑ Πτυχιούχου Γεωπόνου ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΡΠΩΝ ΑΚΤΙΝΙΔΙΑΣ (Actinidi delicios, ποικ. Hywrd ) ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΕΦΡΑΣ ΣΗΨΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2010

2 ΙΩΑΝΝΗ Σ. ΜΗΝΑ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΡΠΩΝ ΑΚΤΙΝΙΔΙΑΣ (Actinidi delicios, ποικ. Hywrd ) ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΕΦΡΑΣ ΣΗΨΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ Υποβλήθηκε στη Γεωπονική Σχολή, Μεταπτυχιακή Ειδίκευση Αειφορική Γεωργική Ανάπτυξη Ημερομηνία Προφορικής Εξέτασης: 18 Ιανουαρίου 2010 Εξεταστική Επιτροπή: Καθηγητής Μ. Βασιλακάκης, Επιβλέπων Λέκτορας Γ. Καραογλανίδης, Εξεταστής Λέκτορας Γ. Μαγγανάρης, Εξεταστής

3

4 Ιωάννης Σ. Μηνάς Α.Π.Θ. ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΟΖΟΝΤΟΣ ΣΤΗ ΜΕΤΑΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΡΠΩΝ ΑΚΤΙΝΙΔΙΑΣ (Actinidi delicios, ποικ. Hywrd ) ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΤΕΦΡΑΣ ΣΗΨΗΣ ISBN «Η έγκριση της παρούσης Μεταπτυχιακής Διατριβής από τη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης δεν υποδηλώνει την αποδοχή των γνωμών του συγγραφέως» (Ν. 5343/1932, άρθρο 202, παρ. 2)

5 I Ευχαριστίες Η παρούσα μεταπτυχιακή διατριβή εκπονήθηκε στο Εργαστήριο Δενδροκομίας της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κατά τα έτη 2007 έως Ολοκληρώνοντας τη συγγραφή και τη δημόσια υποστήριξη της διατριβής, έχω υποχρέωση να ευχαριστήσω θερμά όλους όσοι συνέβαλλαν στην πραγματοποίηση της. Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω με τα θερμότερα λόγια τον καθηγητή μου κ. Μιλτιάδη Βασιλακάκη, Καθηγητή Δενδροκομίας της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, για την ανάθεση του θέματος, την εμπιστοσύνη που έδειξε στο πρόσωπό μου όλα αυτά τα χρόνια, τις πολύτιμες συμβουλές και τις ερευνητικές κατευθύνσεις κατά τη διάρκεια αυτής της εργασίας. Οποιαδήποτε δημόσια αναγνώριση της συνεισφοράς του στην παρούσα διατριβή, αλλά και στην πορεία μου εν γένει, είναι ανεπαρκής για να περιγράψει την εκτίμηση και τον σεβασμό που τρέφω στο πρόσωπο του. Κατά τη διάρκεια της διατριβής αυτής είχα την τύχη να έχω αρωγούς στην ερευνητική μου προσπάθεια, πέραν του επιβλέποντος, δύο νέους και πολλά υποσχόμενους επιστήμονες οι οποίοι, ο καθένας στο γνωστικό του αντικείμενο, συνέβαλλαν τα μέγιστα με τις συμβουλές τους στη καλύτερη προσέγγιση του θέματος. Αναφέρομαι στους κ.κ. Γεώργιο Καραογλανίδη (Λέκτορα Φυτοπαθολογίας της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης) και Γεώργιο Μαγγανάρη (Λέκτορα Οπωροκηπευτικών του Τμήματος Γεωπονικών Επιστημών, Βιοτεχνολογίας και Επιστήμης Τροφίμων του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου) για τους οποίους η ευγνωμοσύνη και οι ευχαριστίες μου είναι η ελάχιστη ανταπόδοση τόσο για την άψογη συνεργασία όσο για την κριτική ανάγνωση του κειμένου. Για την συνεισφορά τους στην τεχνική καθοδήγηση σε μεγάλο μέρος των εργαστηριακών αναλύσεων θα ήθελα να ευχαριστήσω τους υποψήφιους διδάκτορες Δενδροκομίας κ.κ. Κωνσταντίνο Γιαννούση και Γεώργιο Παντελίδη. Ευχαριστώ επίσης θερμά τον κ. Αθανάσιο Μολασιώτη (Λέκτορα Δενδροκομίας της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης) για την μύηση στις θεωρητικές προσεγγίσεις στα της επιστήμης. Θερμές ευχαριστίες εκφράζονται στον Α.Σ. Μελίκης και στον πρόεδρο του Δ.Σ. κ. Κωνσταντίνο Παπαγιαννόπουλο για την παραχώρηση του φυτικού υλικού και μέρους των εγκαταστάσεων του. Δεν θα μπορούσα όμως να παραλείψω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον κ. Αντώνη Θεοδωρακόπουλο και τον I

6 II συνάδελφο κ. Δημήτρη Κωστόπουλο οι οποίοι δημιούργησαν τις καλύτερες προϋποθέσεις και διευκόλυναν την παρουσία μου στις εγκαταστάσεις του Α.Σ.. Τέλος θερμά ευχαριστώ στους φίλους μου, Ιωάννη Ηλιάδη, Παναγιώτη Κούτρα, Χαράλαμπο Μυρεσιώτη, Μαργαρίτα Χρυσανθοπούλου, για την υποστήριξη και την υπομονή που έδειξαν κατά την περίοδο αυτή. Η παρούσα διατριβή αφιερώνεται στην οικογένειά μου ως ελάχιστο δείγμα ευγνωμοσύνης για όλες τις θυσίες που έχουν κάνει για μένα μέχρι σήμερα. Στους γονείς μου Σωκράτη και Ζωή και στον αδερφό μου Νίκο II

7 III Επίδραση του όζοντος στη μετασυλλεκτική συμπεριφορά καρπών ακτινιδιάς (Actinidi delicios, ποικ. Hywrd ) και στην ανάπτυξη της τεφράς σήψης Περίληψη Στην παρούσα εργασία διερευνήθηκε η επίδραση του όζοντος (Ο 3 ) στη συντηρησιμότητα καρπών ακτινιδιάς (Actinidi delicios, ποικ. Hywrd ) και στην in vitro και in vivo ανάπτυξη του μύκητα Botrytis cinere. Οι καρποί συγκομίστηκαν όταν είχαν συνεκτικότητα σάρκας 6,2 0,2 kg, διαλυτά στερεά συστατικά (Δ.Σ.Σ.) 7,9 0,1 % και συντηρήθηκαν (0 ο C, Σ.Υ. 95%) α) σε θάλαμο με καταλυτική οξείδωση αιθυλενίου και β) σε θάλαμο με Ο 3 σε συγκέντρωση 0,3 μl l -1. Η συγκέντρωση του αιθυλενίου και του διοξειδίου του άνθρακα (CO 2 ) εντός των ψυκτικών θαλάμων προσδιορίζονταν κατά τους 3 πρώτους μήνες της συντήρησης. Μετά από 1, 3 ή 5 μήνες συντήρησης πραγματοποιήθηκαν έξοδοι καρπών, οι οποίοι διατηρούνταν στους 20 ο C (shelf life) επί 12 ημέρες. Κατά την έξοδο από την ψυχρή συντήρηση προσδιορίζονταν η απώλεια βάρους των καρπών, ενώ κατά τη διάρκεια του shelf life προσδιορίζονταν το εξωτερικό χρώμα, το χρώμα της σάρκας, η συνεκτικότητα της σάρκας, τα Δ.Σ.Σ., η ολική οξύτητα (Ο.Ο.), η παραγωγή αιθυλενίου, η αναπνευστική δραστηριότητα, η ολική χλωροφύλλη, τα ολικά καροτενοειδή, το ασκορβικό οξύ, οι ολικές φαινόλες, τα ολικά φλαβονοειδή και η αντιοξειδωτική ικανότητα με τη δοκιμή FRAP και τη μέθοδο της ελεύθερης ρίζας DPPH. Η επίδραση του Ο 3 στη μυκηλιακή ανάπτυξη και βιωσιμότητα των κονιδίων του μύκητα B. cinere διερευνήθηκε μετά από έκθεση στο Ο 3 (0,3 μl l -1 ) για 0, 2, 8, 24, 72, 144 h. Η ανάπτυξη της τεφράς σήψης υπό την επίδραση της καταλυτικής οξείδωσης αιθυλενίου ή της χρήσης του Ο 3 (0,3 μl l -1 ) για περίοδο 4 μηνών (0 ο C, Σ.Υ. 95%), διερευνήθηκε σε τεχνητά μολυσμένους καρπούς ακτινιδιάς. Η καταγραφή των καρπών που εμφάνισαν συμπτώματα (συχνότητα εμφάνισης ασθένειας) πραγματοποιούνταν κάθε μήνα και στο τέλος της συντήρησης καταγράφηκε το βάθος της σήψης (ένταση ασθένειας) και η παραγωγή σπορίων του μύκητα. Επιπλέον, σε τεχνητά μολυσμένους καρπούς διερευνήθηκε η επίδραση της προ-έκθεσης στο Ο 3 για 0, 2, 8, 24, 72, 144 h στην ανάπτυξη της τεφράς σήψης. Στους ίδιους καρπούς προσδιορίστηκαν τα ολικά καροτενοειδή, φλαβονοειδή, φαινόλες και η αντιοξειδωτική ικανότητα. Οι καρποί που συντηρήθηκαν στο θάλαμο με Ο 3 για 5 μήνες III

8 IV διατήρησαν το εξωτερικό τους χρώμα, παρουσίασαν 27% μικρότερη απώλεια βάρους, διατήρησαν την συνεκτικότητα σάρκας κατά 33% υψηλότερα και τα Δ.Σ.Σ. κατά 2,5% χαμηλότερα σε σχέση με τους καρπούς που συντηρήθηκαν σε θάλαμο καταλυτικής οξείδωσης αιθυλενίου. Η συγκέντρωση του CO 2 κατά τον πρώτο μήνα της συντήρησης αυξήθηκε έως 2,5 φορές στο θάλαμο του Ο 3 σε σχέση με την καταλυτική οξείδωση. Οι καρποί που συντηρήθηκαν στο Ο 3 για 5 μήνες δεν εμφάνισαν κλιμακτηρικό μέγιστο παραγωγής αιθυλενίου κατά τη διάρκεια του shelf life. Την πρώτη ημέρα του shelf life οι καρποί που συντηρήθηκαν στο θάλαμο με Ο 3 παρουσίαζαν αυξημένη συγκέντρωση ασκορβικού οξέος, ολικών φαινολών και αντιοξειδωτική ικανότητα σε σχέση με την καταλυτική οξείδωση. Όσον αφορά την in vitro επίδραση του Ο 3 τα αποτελέσματα έδειξαν μια καθαρά μυκοστατική δράση στην μυκηλιακή ανάπτυξη του B. cinere και μια μυκοτοξική δράση στη βιωσιμότητα των κονιδίων του μύκητα μετά από έκθεση 8 h. Η εφαρμογή του Ο 3 in vivo καθυστέρησε χρονικά και συγχρόνως μείωσε την συχνότητα εμφάνισης της ασθένειας κατά 56%, ενώ δεν επέδρασε στην ένταση της ασθένειας μετά από συντήρηση 4 μηνών. Οι προσβεβλημένοι καρποί, παρουσία Ο 3, δημιούργησαν εξωτερικά σκληρώτια και παρεμποδίστηκε η σποριοποίηση του μύκητα. Η παρατεταμένη (144 h) προ-έκθεση των καρπών στο Ο 3 αύξησε την αντοχή των καρπών στην τεφρά σήψη (μειωμένη συχνότητα εμφάνισής και ένταση της ασθένειας) καθώς και τη συγκέντρωση των ολικών φαινολών στους καρπούς που πιθανά να συσχετίζεται με την αυξημένη αντοχή των καρπών. Συμπερασματικά, τα αποτελέσματα της παρούσας διατριβής συνηγορούν υπέρ της εφαρμογής του Ο 3 σε εμπορική κλίμακα για τη συντήρηση των καρπών ακτινιδιάς, ως εναλλακτική της καταλυτικής οξείδωσης του αιθυλενίου και για την αντιμετώπιση της τεφράς σήψης μετασυλλεκτικά. Λέξεις κλειδιά: ψυχρή συντήρηση, shelf life, Botrytis cinere, αιθυλένιο, φαινόλες, αντιοξειδωτική ικανότητα IV

9 V Effect of ozone tretment in the posthrvest performnce of kiwifruit (Actinidi delicios, cv. Hywrd ) nd in the development of grey mold Astrct In the present study the effect of ozone (Ο 3 ) on storge performnce of kiwifruit (Actinidi delicios, cv. Hywrd ) nd the in vitro nd in vivo development of Botrytis cinere ws studied. Fruit were hrvested t mturity stge when they reched tissue firmness kg nd solule solids content (S.S.C.) %. Susequently fruit were cold stored (0 C, R.H. 95%) ) in chmer with ctlytic oxidtion of ethylene nd ) in chmer with continuous supply of O 3 (0.3 μl l -1 ). Ethylene nd cron dioxide (CO 2 ) content in the storge chmers ws determined during the first three storge months. Fruit were removed from cold storge fter 1, 3 or 5 months nd susequently mintined t room temperture (shelf life) for up to 12 dys. Fruit weight loss, skin color, flesh color, tissue firmness, S.S.C., titrtle cidity (T.A.), ethylene production, respirtion rte, scoric cid content, totl chlorophyll, totl crotenoids, totl flvonoids, totl phenols nd totl ntioxidnt ctivity y the FRAP nd the DPPH ssy, were determined. The effect of O 3 (0.3 μl l -1 ) for vrious durtions (0, 2, 8, 24, 72 or 144 h) on the in vitro mycelium growth nd conidi viility of B. cinere ws investigted. The development of grey mold under ctlytic ethylene oxidtion or O 3 (0.3 μl l -1 ) for storge period of 4 months (0 C, R.H. 95%), on rtificilly infected kiwifruit, ws monitored. At monthly intervls the disese incidence ws recorded nd t the end of the cold storge period the depth of decy (disese severity) nd the spore production ws monitored. The effect of pre inocultion exposure of fruit to O 3 for 0, 2, 8, 24, 72, 144 h on the development of grey mold, s well s on totl crotenoids, flvonoids, phenols nd ntioxidnt ctivity, ws investigted. Fruit stored in O 3 for 5 months mintined their skin color, presented 27% lower weight loss, 33% higher tissue firmness nd 2.5% lower S.S.C. compred to the fruit stored in the chmer with ctlytic oxidtion of ethylene. CO 2 concentrtion ws incresed up to 2.5 folds in the chmer with O 3 compred to ctlytic oxidtion, t the first month of cold storge. Fruit tht were stored in O 3 for 5 months did not show n ethylene climcteric pek during shelf life. At the first dy of shelf life ozone treted fruit presented incresed V

10 VI scoric cid content, totl phenols nd ntioxidnt ctivity, compred to ctlytic oxidtion. The in vitro studies showed cler fungisttic ction of O 3 in the mycelium growth of B. cinere nd fungicidl ction in the viility of spores fter n 8 h exposure. The in vivo studies showed tht O 3 tretment temporlly delyed nd simultneously decresed disese incidence y 56% while it did not ffect disese severity. In presence of O 3 t the infected fruit formtion of scleroti nd sence of sporultion of the pthogen, ws noticed. The extended (144 h) pre-inocultion exposure to O 3 incresed fruit resistnce to grey mold (reduction of disese incidence nd severity), s well s totl phenol content tht might explin the fruit resistnce. Overll, the dt of this study suggests tht ozone tretment cn e successfully pplied t commercil scle in kiwifruit storge, s n lterntive method to ctlytic oxidtion of ethylene nd to posthrvest control of grey mold. Key-words: cold storge, shelf life, Botrytis cinere, ethylene, phenols, ntioxidnt ctivity VI

11 VII Περιεχόμενα Σελίδα Ευχαριστίες Περίληψη Astrct Περιεχόμενα Ι ΙΙΙ V VIΙ 1 Γενική Εισαγωγή Καταγωγή Εξάπλωση της ακτινιδιάς Είδη και ποικιλίες Βοτανικά χαρακτηριστικά Γενικά στοιχεία για τη μετασυλλεκτική συμπεριφορά του καρπού ακτινιδιάς Αναπνοή Αιθυλένιο Συνεκτικότητα σάρκας Διαλυτά στερεά συστατικά (Δ.Σ.Σ.) & Ολική οξύτητα (Ο.Ο.) Διαπνοή Διατροφική αξία του καρπού ακτινιδιάς Αντιοξειδωτικές ουσίες Ενεργές μορφές οξυγόνου (ROS) Αντιοξειδωτική προστασία Κυρίες αντιοξειδωτικές ουσίες του καρπού ακτινιδιάς Ασκορβικό οξύ Χλωροφύλλη & καροτενοειδή Φαινολικές ουσίες Μετασυλλεκτική μεταχείριση καρπών ακτινιδιάς Όζον (Ο 3 ) Μετασυλλεκτικές απώλειες σήψεις Η ασθένεια της τεφράς σήψης Παθογόνο αίτιο & Βιολογία παθογόνου Σημασία της ασθένειας για την καλλιέργεια της ακτινιδιάς 20 VII

12 VIII Επιδημιολογία της ασθένειας στην καλλιέργεια της ακτινιδιάς Αντιμετώπιση τεφράς σήψης στην καλλιέργεια της ακτινιδιάς Σκοπός της διατριβής 26 2 Υλικά & Μέθοδοι Φυτικό υλικό Μεθοδολογίες πειραμάτων μετασυλλεκτικής συμπεριφοράς καρπών ακτινιδιάς Απώλεια βάρους Συγκέντρωση αιθυλενίου στους θαλάμους & εκλυόμενο αιθυλενίο από τους καρπούς Συγκέντρωση CO 2 στους θαλάμους ψυχρής συντήρησης & ρυθμός αναπνοής των καρπών Εξωτερικό χρώμα & χρώμα σάρκας καρπών Συνεκτικότητα σάρκας Διαλυτά Στερεά Συστατικά (Δ.Σ.Σ.) & Ολική Οξύτητα (Ο.Ο.) Ολική χλωροφύλλη Ολικά καροτενοειδή Ολικά φλαβονοειδή Ασκορβικό οξύ Ολικές φαινόλες Εκτίμηση αντιοξειδωτικής ικανότητας Η δοκιμή ικανότητας αναγωγής του σιδήρου στο πλάσμα (Ferric ion Reducing Antioxidnt Power, FRAP) Η μέθοδος της ελεύθερης ρίζας DPPH (1,1-DiPhenyl-2-Picryl Hydrzyl) Μεθοδολογίες πειραμάτων τεφράς σήψης in vitro Επίδραση του όζοντος στην in vitro μυκηλιακή ανάπτυξη του μύκητα Botrytis cinere Επίδραση του όζοντος στο θρεπτικό υπόστρωμα Επίδραση όζοντος στη βιωσιμότητα των κονιδίων του μύκητα Botrytis cinere 37 VIII

13 IX 2.4 Μεθοδολογίες πειραμάτων τεφράς σήψης in vivo Επίδραση του όζοντος στην ανάπτυξη της τεφράς σήψης σε καρπούς ακτινιδιάς κατά τη συντήρηση Επίδραση της προ-έκθεσης στο όζον καρπών ακτινιδιάς στην ανάπτυξη της τεφράς σήψης Επίδραση της προ-έκθεσης καρπών ακτινιδιάς στο όζον στη σύνθεση αντιοξειδωτικών ουσιών και στην αντιοξειδωτική τους ικανότητα Στατιστική ανάλυση 41 3 Επίδραση του όζοντος στη μετασυλλεκτική συμπεριφορά, ποιότητα και διατροφική αξία καρπών ακτινιδιάς Περίληψη Εισαγωγή Υλικά & Μέθοδοι Φυτικό υλικό & Μεταχειρίσεις συντήρησης Μεθοδολογία Αποτελέσματα Συγκέντρωση αιθυλενίου & CO 2 στους θαλάμους ψυχρής συντήρησης Απώλεια βάρους κατά τη ψυχρή συντήρηση Εξωτερικό χρώμα & χρώμα σάρκας Συνεκτικότητα σάρκας Διαλυτά στερεά στατικά (Δ.Σ.Σ.) & Ολική οξύτητα (Ο.Ο.) Παραγωγή αιθυλενίου Ρυθμός αναπνοής Ολική χλωροφύλλη Ολικά καροτενοειδή Ολικά φλαβονοειδή Ασκορβικό οξύ Ολικές φαινόλες Αντιοξειδωτική ικανότητα Δοκιμή FRAP Μέθοδος της ελεύθερης ρίζας DPPH 67 IX

14 X 3.5 Συζήτηση Συγκέντρωση αιθυλενίου & CO 2 στους θαλάμους ψυχρής συντήρησης Απώλεια βάρους Εξωτερικό χρώμα & χρώμα σάρκας Συνεκτικότητα σάρκας Διαλυτά στερεά συστατικά (Δ.Σ.Σ.) & ολική οξύτητα (Ο.Ο.) Παραγωγή αιθυλενίου Ρυθμός αναπνοής Ασκορβικό οξύ Ολικά καροτενοειδή, ολικές χλωροφύλλες & ολικά φλαβονοειδή Ολικές φαινόλες Αντιοξειδωτική ικανότητα Συμπεράσματα 79 4 Επίδραση του όζοντος στην ανάπτυξη της τεφράς σήψης κατά τη συντήρηση καρπών ακτινιδιάς Περίληψη Εισαγωγή Υλικά & Μέθοδοι Παθογόνο - Φυτικό υλικό Μεταχειρίσεις Αποτελέσματα Επίδραση του όζοντος στη μυκηλιακή ανάπτυξη του μύκητα Botrytis cinere in vitro Επίδραση του όζοντος στο θρεπτικό υπόστρωμα Επίδραση όζοντος στη βιωσιμότητα των κονιδίων του μύκητα Botrytis cinere Επίδραση του όζοντος στην ανάπτυξη της τεφράς σήψης σε καρπούς ακτινιδιάς κατά τη συντήρηση Επίδραση της προ-έκθεσης στο όζον καρπών ακτινιδιάς στην ανάπτυξη της τεφράς σήψης Επίδραση της προ-έκθεσης καρπών ακτινιδιάς στο όζον στη σύνθεση X

15 XI αντιοξειδωτικών ουσιών και στην αντιοξειδωτική τους ικανότητα Ολικά Καροτενοειδή Ολικά Φλαβονοειδή Ολικές Φαινόλες Αντιοξειδωτική ικανότητα Συζήτηση Επίδραση του όζοντος στη μυκηλιακή ανάπτυξη του μύκητα Botrytis cinere in vitro και στο θρεπτικό υπόστρωμα Επίδραση όζοντος στη βιωσιμότητα των κονιδίων του μύκητα Botrytis cinere Επίδραση του όζοντος στην ανάπτυξη της τεφράς σήψης σε καρπούς ακτινιδιάς κατά τη συντήρηση Επίδραση της προ-έκθεσης στο όζον καρπών ακτινιδιάς στην ανάπτυξη της τεφράς σήψης Επίδραση της προ-έκθεσης καρπών ακτινιδιάς στο όζον στη σύνθεση αντιοξειδωτικών ουσιών και στην αντιοξειδωτική τους ικανότητα Συμπεράσματα Γενικά συμπεράσματα Βιβλιογραφία Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία Ελληνική Βιβλιογραφία 121 Παράρτημα Ι 122 Παράρτημα ΙΙ 123 XI

16 1 1 Γενική Εισαγωγή 1.1 Καταγωγή Εξάπλωση της ακτινιδιάς Η ακτινιδιά [Actinidi delicios (A. Chev.) C.F. Ling και Α.R. Ferguson] κατάγεται από την Κίνα όπου η πρόγονός της ήταν γνωστή εδώ και 1200 χρόνια, ωστόσο τις δύο τελευταίες δεκαετίες έχει εξελιχθεί σε μια από τις κύριες καλλιέργειες παραγωγής καρπών σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην Κίνα, η ακτινιδιά απαντάται και σήμερα με την αυτοφυή μορφή της σε διάφορα εδαφοκλιματικά περιβάλλοντα και κυρίως στις παρυφές δασών και σε υψόμετρα μέχρι τα 2000 μέτρα (Li, 1987). Η ακτινιδιά έφτασε στη Νέα Ζηλανδία από την Κίνα με την εισαγωγή σπόρων στις αρχές του 20 ού αιώνα και από τα φυτά που αναπτύχθηκαν από τους σπόρους θεωρείται ότι προήλθαν όλες οι γνωστές ποικιλίες ακτινιδιάς στη Νέα Ζηλανδία. Η εμπορική εκμετάλλευση της καλλιέργειας άρχισε ουσιαστικά τη δεκαετία του 1930 στη Νέα Ζηλανδία. Ακολούθως, στην Καλιφόρνια (Η.Π.Α.), τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ιαπωνία και την Ελλάδα, στις αρχές του 1970 από φυτά που προέρχονταν από τη Ν. Ζηλανδία. Η καλλιέργεια της ακτινιδιάς στην Ελλάδα ξεκίνησε από την ευρύτερη περιοχή του Νομού Κατερίνης ακολούθως εξαπλώθηκε στους Νομούς Ημαθίας, Καβάλας, Πέλλας, Άρτας και Φθιώτιδας (Παλούκης & Ντινόπουλος, 1989) και τα τελευταία χρόνια καταγράφει σταθερά ανοδική πορεία (Σχήμα 1.1). 100 Παραγωγή ακτινιδίων (χιλ. τόνοι) Σχήμα 1.1 Η εξέλιξη της παραγωγής ακτινιδίων στην Ελλάδα από το 1989 ως το 2009 σε χιλιάδες τόνους (Πηγή: E.Σ.Υ.Ε.). 1

17 2 1.2 Είδη και ποικιλίες Η ακτινιδιά (Actinidi sp.) ανήκει στην οικογένεια Actinidicee και στην τάξη Theles. Το γένος Actinidi περιλαμβάνει πάνω από 50 είδη, ορισμένα από τα οποία είναι σημαντικά για τους εδώδιμους καρπούς τους (Α. delicios, A. chinensis, A. rgut, A. kolomikt, A. polygm και A. erinth) και τα υπόλοιπα είναι αυτοφυή. Το είδος A. delicios έχει βρεθεί ότι είναι το πιο αποδεκτό καρποφόρο είδος για εμπορική εκμετάλλευση και οι εμπορικές ποικιλίες ακτινιδιάς είναι μεγαλόκαρπες επιλογές του είδους αυτού (Hywrd, Monty, Bruno, Aott κ.ά.). Η Hywrd (πήρε το όνομά της από τον Hywrd Wright που την ανακάλυψε στα τέλη της δεκαετίας του 1930) αποτελεί την πλέον διαδεδομένη ποικιλία ακτινιδιάς παγκοσμίως και ο καρπός της θεωρείται ως πρότυπο φρούτο του είδους. Απαιτεί ώρες χαμηλών θερμοκρασιών κάτω των 7 C για τη διακοπή του ληθάργου (Βασιλακάκης & Θεριός, 1990). 1.3 Βοτανικά χαρακτηριστικά Η ακτινιδιά είναι πολυετές φυτό, αναρριχώμενο και δίοικο. Οι βλαστοί (κληματίδες) χαρακτηρίζονται από την ιδιότητα να περιελίσσονται σε στηρίγματα και από τη μεγάλη ταχύτητα αύξησης (ιδίως τον πρώτο μήνα μετά την έναρξη της βλάστησης). Η ημερήσια αύξηση σε μήκος μπορεί να φτάσει τα 10 cm και το μήκος της ετήσιας βλάστησης πολλές φορές ξεπερνά τα 3-4 m. Το ριζικό σύστημα είναι σαρκώδες και αβαθές. Τα φύλλα είναι οδοντωτά και καρδιόσχημα. Η πάνω επιφάνεια είναι πράσινη σκούρη, ενώ η κάτω σκεπάζεται με πυκνό χνούδι. Το μέγεθος και το σχήμα των φύλλων εξαρτάται από την ποικιλία. Οι οφθαλμοί διακρίνονται σε βλαστοφόρους και μικτούς. Οι μικτοί οφθαλμοί δίνουν βλαστούς που θα φέρουν τα άνθη και είναι ευδιάκριτοι μόνο την άνοιξη, μετά τη διόγκωση (Βασιλακάκης & Θεριός, 1990). Τα άνθη στα θηλυκά φυτά είναι μορφολογικά και φυσιολογικά θηλυκά και φέρονται σε ταξιανθία 3 ανθέων. Τα άνθη στα αρσενικά δέντρα στερούνται υπέρου και φέρονται συνήθως ανά 3-5 μαζί. Η ακτινιδιά ανθίζει το πρώτο 15ήμερο του Μαΐου και η άνθησή της διαρκεί περίπου 10 ημέρες (Βασιλακάκης, 2007). Ο καρπός είναι ράγα έχει σχήμα ωοειδές, κυλινδρικό ή σφαιρικό με φλοιό καφέ χρώματος και πολλά τριχίδια (Σχήμα 1.2). Η σάρκα έχει κατά κανόνα πράσινο χρώμα και μέσα σε αυτή είναι διατεταγμένα ακτινωτά τα σπέρματα (έως 1400). Το βάρος του καρπού αποτελεί χαρακτηριστικό της ποικιλίας και ανέρχεται κατά μέσο όρο στα 50 g 2

18 3 για τη Monty, g για την Aot και την Bruno και στα 100 g για τη Hywrd (Βασιλακάκης & Θεριός, 1990). ποδίσκος σκληροποιημένο αιχμηρό τμήμα κεντρικός κύλινδρος υπολείμματα σεπάλων δέσμη τριχοειδών αγγείων ακτινωτή διακλάδωση ανεφοδιασμού ωαρίου ίχνος ωαρίου Α πλακούντας ραχιαία δέσμη τριχοειδών αγγείων σπέρμα υπολείμματα στύλων εξωκάρπιο εξωτερικό περικάρπιο σπέρμα κεντρικός κύλινδρος πλακούντας διάφραγμα εσωτερικό περικάρπιο Β Σχήμα 1.2 A) Κατά μήκος τομή στο μέσο ώριμου καρπού ακτινιδιάς (ποικ. Hywrd). Με το βέλος σημειώνεται η θέση της εγκάρσιας τομής. Β) Εγκάρσια τομή στο μέσο ώριμου καρπού ακτινιδιάς (ποικ. Hywrd). Με το βέλος σημειώνεται η θέση της κατά μήκος τομής. (Πηγή: Ferguson, 1984). 3

19 4 1.4 Γενικά στοιχεία για τη μετασυλλεκτική συμπεριφορά του καρπού ακτινιδιάς Η ωρίμανση των καρπών ακτινιδιάς μετασυλλεκτικά σχετίζεται με αλλαγές στην αναπνοή, την υφή, τους υδατάνθρακες, τα οργανικά οξέα, την παραγωγή του αιθυλενίου και των αρωματικών ενώσεων, οι οποίες δίνουν το χαρακτηριστικό άρωμα του καρπού (Sfkiotkis κ.ά., 2001). Οι καρποί της ακτινιδιάς συγκομίζονται άωροι, εφόσον ικανοποιούν ένα ελάχιστο κατώφλι τιμής Διαλυτών Στερεών Συστατικών (Δ.Σ.Σ.), συνήθως μεγαλύτερο από 6,25% (Mitchell, 1990) και η ωρίμανσή τους μπορεί να ξεκινήσει άμεσα με έκθεση τους σε εξωγενές αιθυλένιο. Το αιθυλένιο αποτελεί έναν ενδογενή ρυθμιστή ενός μεγάλου εύρους αντιδράσεων σε καταπονήσεις και αναπτυξιακές διαδικασίες των φυτών (Aeles κ.ά., 1992), ενώ στον καρπό της ακτινιδιάς διεγείρει ταχύτατες και δραματικές αλλαγές στη συνεκτικότητα της σάρκας των καρπών και προάγει την ωρίμανση και τον επακόλουθο γηρασμό (Antunes κ.ά., 2000). Αρχικά το ακτινίδιο θεωρούνταν κλιμακτηρικός καρπός, του οποίου η ωρίμανση ελέγχεται από το αιθυλένιο (Arpi κ.ά., 1994α). Ωστόσο, σχετικά πρόσφατα ερευνητικά δεδομένα έδειξαν ότι το ακτινίδιο παρουσιάζει μια παράδοξη κλιμακτηρική συμπεριφορά, καθώς συμπεριφέρεται ως κλιμακτηρικός καρπός σε θερμοκρασίες περιβάλλοντος, ενώ ως μη κλιμακτηρικός καρπός σε θερμοκρασίες κάτω από 10 ο C, καθώς εκμηδενίζεται η παραγωγή του αιθυλενίου (ανασκόπηση από την Antunes, 2007) Αναπνοή Ο ρυθμός αναπνοής του καρπού μετά τη συγκομιδή εξαρτάται από το στάδιο ωριμότητάς του. Σε άωρους καρπούς ο ρυθμός αναπνοής είναι περίπου 40 ml CO 2 kg -1 h -1 κατά τη συγκομιδή και μειώνεται κάτω από 20 ml CO 2 kg -1 h -1 μετά από 2 εβδομάδες στους 20 ο C (Prtt & Reid, 1974). Είναι γνωστό ότι ο ρυθμός αναπνοής του ακτινιδίου εξαρτάται από τη θερμοκρασία, έτσι ο ρυθμός στους 2 ο C είναι ίσος με το 1 / 5 εκείνου στους 20 ο C (Wright & Hetherell, 1967). Ο ρυθμός αναπνοής και η εξέλιξη της ωρίμανσης επιβραδύνονται σε θερμοκρασίες κοντά στους 0 ο C. Αυτό αποτελεί τη βάση για τη συντήρηση του ακτινιδίου για μεγάλο χρονικό διάστημα στους ψυκτικούς θαλάμους (Ritenour, 1999). Αντίθετα, όταν οι καρποί μεταφέρονται στους 20 ο C ο ρυθμός αναπνοής και ωρίμανσης αυξάνονται. Αυτή η αύξηση του ρυθμού αναπνοής μειώνεται όσο παρατείνεται η αποθήκευση των καρπών σε χαμηλές θερμοκρασίες. Η 4

20 5 αναπνευστική δραστηριότητα του ακτινιδίου εξαρτάται επίσης από το εξωγενές αιθυλένιο (Arpi κ.ά., 1994α, Antunes & Sfkiotkis, 2002) και το στάδιο ωριμότητάς του Αιθυλένιο Το αιθυλένιο κατέχει σημαντικό ρόλο στην ωρίμανση και στη μετασυλλεκτική ποιότητα των καρπών ακτινιδιάς (ποικ. Hywrd), καθώς είναι ικανό να επιταχύνει το γηρασμό και να μειώσει τη ζωή στο ράφι (Kim κ.ά., 1999, Sfkiotkis κ.ά., 2001). Τα ακτινίδια δεν παρουσιάζουν καμία σημαντική αύξηση παραγωγής αιθυλενίου κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης των καρπών πάνω στο φυτό (Sfkiotkis κ.ά., 1997). Η αυτοκαταλυτική παραγωγή αιθυλενίου αρχίζει μόνο όταν ο καρπός είναι πλήρως ώριμος (Antunes & Sfkiotkis, 1997). Η αυτοκαταλυτική παραγωγή αιθυλενίου, η κλιμακτηρική αύξηση της αναπνοής και η ωρίμανση ξεκινούν σε 19 ημέρες μετά τη συγκομιδή όταν οι καρποί ακτινιδιάς διατηρηθούν στους 20 ο C (Antunes κ.ά., 2000), ενώ νωρίτερα είναι δυνατή η παραγωγή αιθυλενίου μόνο μετά από έκθεση των καρπών σε εξωγενές αιθυλένιο (Yno & Hsegw, 1993). Ο καρπός ακτινιδιάς είναι πολύ ευαίσθητος ακόμη και σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις εξωγενούς αιθυλενίου (0,01 μl l - 1 ) και παρουσιάζει σημαντική απώλεια της συνεκτικότητας της σάρκας ακόμη και στους 0 C με αποτέλεσμα να μειώνεται η διάρκεια εμπορικής ζωής του, όταν η διαχείριση του αιθυλενίου στους χώρους ψυχρής συντήρησης δεν είναι επαρκής (Arpi κ.ά., 1994β). Υψηλή συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα (5-10%) και χαμηλή συγκέντρωση οξυγόνου (<10%) στους 20 ο C αναστέλλουν την αυτοκαταλυτική παραγωγή αιθυλενίου και η αναστολή αυτή συσχετίζεται με μειωμένη συσσώρευση ACC στους ιστούς του καρπού και μειωμένη δραστικότητα σε μεγαλύτερο βαθμό της ACC συνθάσης και σε μικρότερο βαθμό της ACC οξειδάσης (Antunes & Sfkiotkis, 1997α). Οι Antunes & Sfkiotkis (1997β) ανέφεραν ότι η έκθεση των καρπών ακτινιδιάς στο ψύχος κατά τη συντήρηση επάγει την παραγωγή αιθυλενίου στον καρπό. Η πιο δραστική θερμοκρασία για την επαγωγή της σύνθεσης αιθυλενίου είναι οι 0 ο C και το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την επαγωγή της σύνθεσης αιθυλενίου είναι πάνω από 12 ημέρες έκθεση σε ψύχος. Επίσης, οι τραυματισμοί κατά τη συγκομιδή και τις μετασυλλεκτικές μεταχειρίσεις αλλά και οι προσβολές του μύκητα Botrytis cinere επάγουν τη βιοσύνθεση του αιθυλενίου στους καρπούς ακόμη και σε χαμηλές θερμοκρασίες συντήρησης. Οι προσβεβλημένοι καρποί από το μύκητα Β. cinere 5

21 6 παράγουν μεγάλες ποσότητες αιθυλενίου και προκαλούν την πρόωρη ωρίμανση των υγιών καρπών (Niklis κ.ά., 1997) Συνεκτικότητα σάρκας Η συνεκτικότητα της σάρκας μειώνεται πολύ γρήγορα μετά τη συγκομιδή και με την πάροδο του χρόνου ο καρπός ωριμάζει πλήρως κατά την ψυχρή συντήρηση. Το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την πλήρη ωρίμανση για κατανάλωση (ripening) εξαρτάται από τo στάδιο ωριμότητας του καρπού κατά τη συγκομιδή (Boquete κ.ά., 2004). Ο ρυθμός μαλακώματος επιβραδύνεται αλλά δεν διακόπτεται σε χαμηλές θερμοκρασίες, αυξάνεται με την αύξηση της συγκέντρωσης του αιθυλενίου στην ατμόσφαιρα (Mc Donld & Hrmn, 1981, Ben-Arie & Sonego, 1985, Lllu κ.ά., 1989), μειώνεται υπό συνθήκες ελεγχόμενης ατμόσφαιρας (Mnolopoulou κ.ά., 1997) και με την εφαρμογή 1-μεθυλ-κυκλοπροπένιο (1-Methyl-CycloPropene, 1-MCP) πριν την αποθήκευσή τους στους 0 ο C (Kim κ.ά., 2001, Koukounrs & Sfkiotkis, 2007), καθώς και μετά από αυτή (Boquete κ.ά., 2004). Η συνεκτικότητα της σάρκας μειώνεται πολύ γρήγορα κατά τους πρώτους μήνες της συντήρησης. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι περίπου το 1/3 με 1/2 της συνεκτικότητας της σάρκας χάνεται από τον πρώτο μήνα της ψυχρής συντήρησης, γεγονός που συμπίπτει με τη μετατροπή του αμύλου σε σάκχαρα (Αrpi κ.ά., 1994). Το μαλάκωμα των ακτινιδίων λαμβάνει χώρα σε 2 φάσεις (Lllu κ.ά., 1989). Στην πρώτη φάση, από τη συγκομιδή μέχρι τα 1,85 kg, η μείωση της αντίστασης της σάρκας στην πίεση είναι ταχεία ενώ στη δεύτερη, μέχρι τα 0,7 kg, είναι πιο βραδεία. Έχει αναφερθεί ότι κατά τη διαδικασία του μαλακώματος του καρπού αυξάνεται η διαλυτοποίηση των συστατικών του κυτταρικού τοιχώματος, κυρίως των πηκτινών χαμηλού μοριακού βάρους (Sod κ.ά., 1987). Ως όριο κατωφλιού για συσκευασία, μεταφορά και χονδρική πώληση των καρπών της ποικιλίας Hywrd έχουν καθοριστεί τα 2 kg συνεκτικότητα σάρκας ενώ αντίστοιχα για λιανική πώληση και κατανάλωση καθορίστηκε το 1 kg συνεκτικότητα σάρκας (Mitchell, 1990) Διαλυτά στερεά συστατικά (Δ.Σ.Σ.) και Ολική οξύτητα (Ο.Ο.) Τα διαλυτά στερεά συστατικά (Δ.Σ.Σ.) αποτελούν δείκτη ωριμότητας των καρπών ακτινιδιάς και σε αυτά βασίζεται η προτίμηση των καταναλωτών για τους καρπούς (Crisosto, 2001). Τα Δ.Σ.Σ. (κυρίως η φρουκτόζη και η γλυκόζη) συνεχίζουν να 6

22 7 αυξάνουν μετά τη συγκομιδή, ακόμα και όταν οι καρποί αποθηκεύονται στους 0 ο C, μέχρι τη στιγμή που ολοκληρώνεται η υδρόλυση του αμύλου (Mc Re κ.ά., 1990). Η ολική οξύτητα μειώνεται, ενώ το ph του χυμού αυξάνεται κατά την ωρίμανση στη διάρκεια της συντήρησης (Mtsumoto κ.ά., 1983). Η ολική οξύτητα κυμαίνεται μεταξύ 1-1.5% κιτρικού οξέος (Wildmn & Lu, 1981). Το κιτρικό οξύ που αποτελεί το κύριο οργανικό οξύ του καρπού της ακτινιδιάς μειώνεται στις χαμηλές θερμοκρασίες αποθήκευσης και στα μεγάλα χρονικά διαστήματα, ενώ το μηλικό οξύ αυξάνει (Nicols κ.ά., 1986) Διαπνοή Ο καρπός της ακτινιδιάς είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στην απώλεια υγρασίας κατά τη συντήρηση μέσω της διαδικασίας της διαπνοής. Η διαπνοή προξενεί τόσο ποσοτικές απώλειες και μαζί με την τεφρά σήψη αποτελούν τα κύρια αίτια ποσοτικών απωλειών κατά τις μετασυλλεκτικές μεταχειρίσεις των καρπών ακτινιδιάς (Michilides & Elmer, 2000) όσο και την ποιοτική υποβάθμιση του προϊόντος, με αλλοίωση της υφής και της θρεπτικής αξίας. Ο καρπός της ακτινιδιάς θα πρέπει να συντηρείται σε περιβάλλον με σχετική υγρασία 90-95% ώστε να μην υποβαθμίζεται η ποιότητά του. Οι καρποί της ακτινιδιάς συρρικνώνονται όταν συντηρούνται σε περιβάλλον με σχετική υγρασία κάτω από 92-95%, ενώ οι τραυματισμοί των καρπών κατά τη συγκομιδή και η μεγάλη ταχύτητα της κίνησης του αέρα στους θαλάμους συντήρησης αυξάνουν τις απώλειες υγρασίας (Arpi κ.ά., 1994β). Έχει βρεθεί ότι με απώλεια βάρους πάνω από 4% κατά τη διάρκεια της ψυχρής συντήρησης οι καρποί της ποικ. Hywrd εμφανίζουν συμπτώματα συρρίκνωσης και καθίστανται ακατάλληλοι για εμπορία, για το λόγο αυτό καθορίστηκε το 4% απώλεια βάρους ως όριο κατωφλιού για συσκευασία, μεταφορά και χονδρική πώληση καρπών της ποικιλίας Hywrd (Crisosto κ.ά., 1999). 1.5 Διατροφική αξία του καρπού ακτινιδιάς O καρπός ακτινιδιάς αποτελεί μια πλούσια πηγή βιταμίνων, πρωτεΐνών, φυτικών ινών και ανόργανων στοιχείων (Πιν. 1.1). Ο καρπός της ποικιλίας Hywrd έχει πολύ λίγες θερμίδες και πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C), ενώ περιέχει σημαντικές ποσότητες χρωστικών όπως χλωροφύλλες, καροτενοειδή και αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως οι φαινόλες (Wills & Greenfield, 1981, Tvviri κ.ά., 2008). Επίσης, μεγάλες ποσότητες των βιταμινών Ε (α-τοκοφερόλη) και Κ έχουν 7

23 8 βρεθεί στους καρπούς της ποικιλίας Hywrd, όμως πιθανότατα να μην είναι διαθέσιμες για τον άνθρωπο λόγω του ότι οι συγκεκριμένες λιποδιαλυτές βιταμίνες βρίσκονται στους σπόρους. Ο καρπός της ακτινιδιάς είναι πολύ πλούσιος σε φολικό οξύ και κάλιο (Κ), καθώς επίσης περιέχει 2-3% φυτικές ίνες. Οι φυτικές ίνες σε συνδυασμό με τις πρωτεάσες που περιέχει ο καρπός είναι υπεύθυνες για τις ευεργετικές επιδράσεις που επιφέρει η κατανάλωσή του στο πεπτικό σύστημα του ανθρώπου (Ferguson & Ferguson, 2003). Όπως αναφέρεται παραπάνω, ο καρπός της ακτινιδιάς περιέχει μεγάλες ποσότητες πρωτεασών όπως της ακτινιδίνης (πρωτεολυτικό ένζυμο που ανήκει στην ίδια οικογένεια με την παπαΐνη που απαντάται στην παπάγια) η οποία χρησιμοποιείται για την τρυφεροποίηση των κρεάτων (Βασιλακάκης, 2007). Ο καρπός της ακτινιδιάς περιέχει σημαντικές ποσότητες οξαλικού ασβεστίου, υπό τη μορφή κρυστάλλων (ραφίδες), οι οποίες είναι υπεύθυνες για τον ερεθισμό των βλεννογόνων μεμβρανών Πίνακας 1.1 Χημική σύσταση καρπού ακτινιδιάς ποικιλίας Hywrd (Πηγή: Ferguson & Ferguson, 2003). g 100g -1 ν.β. % RDI 1 Ολικά διαλυτά Πρωτείνη 1 1,6 Λίπη 0,5 Υδατάνθρακες 15 Ενέργεια 60 kcl/250 kj 2 Φυτικές ίνες (%) Ανόργανα mg 100g -1 ν.β. C 40 4 Cl 35 4,7 Cu 0,16 18 Fe 0,4 5 Mg 25 6 P 30 4,3 K 300 8,5 Se 0,6 1,1 N 5 1 Zn 0,17 1,5 Βιταμίνες mg 100g -1 ν.β. Β1 (Θειαμίνη) 0,02 2 Β2 (Ριβοφλαβίνη) 0,05 5 Β3 (Νιασίνη) 0,5 3 C E 1,6 11 Φολικό οξύ (μg) Recommended Dily Intke: συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη 8

24 9 της στοματικής κοιλότητας και την πρόκληση κνησμού ή «μουδιάσματος» στο στόμα κατά την κατανάλωση των καρπών (Ferguson & Ferguson, 2003). 1.6 Αντιοξειδωτικές ουσίες Τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν σημαντικές ποσότητες βιολογικά ενεργών ενώσεων με φυσιολογικές και βιοχημικές λειτουργίες οι οποίες είναι ωφέλιμες για την ανθρώπινη υγεία (Vicente κ.ά., 2009). Τα τελευταία χρόνια στα τρόφιμα έχει αποδοθεί ο όρος λειτουργικά τρόφιμα γιατί στην πραγματικότητα η κατανάλωσή τους θα πρέπει να ικανοποιεί τις απαιτήσεις για θρεπτικά στοιχεία συγχρόνως με τη συμβολή σε διάφορες φυσιολογικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού όπως η προστασία από σοβαρές παθήσεις. Τα φρούτα και τα λαχανικά χαρακτηρίζονται από μικρή περιεκτικότητα σε θερμίδες και μεγάλη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικές ουσίες οι οποίες είναι ικανές να προστατεύουν από ένα ευρύ φάσμα παθολογικών ασθενειών του ανθρώπου, όπως ο καρκίνος, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και εκφυλιστικές ασθένειες που συνδέονται με το γηρασμό (Tvviri κ.ά., 2008) Οι αντιοξειδωτικές ουσίες είναι μέρος του μηχανισμού άμυνας του οργανισμού σε οξειδωτική καταπόνηση και μεταβάλλουν την εξέλιξη ορισμένων φυσιολογικών ανωμαλιών στους καρπούς, επιμηκύνουν τη μετασυλλεκτική τους ζωή και επιβραδύνουν ή καταστέλλουν τη μόλυνση από παθογόνα (Thomi, 1996). Επομένως, κάθε παράγοντας που οδηγεί σταδιακά σε οξειδωτική καταπόνηση, ωθεί τον κάθε οργανισμό στη σύνθεση επιπλέον αντιοξειδωτικών ουσιών για να αντεπεξέλθει όσο το δυνατόν καλύτερα σ αυτήν. Τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας επικεντρώνεται όλο και περισσότερο στις διάφορες ενεργές μορφές οξυγόνου (Rective Oxygen Species, ROS) και στις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν στον ανθρώπινο οργανισμό ή γενικότερα στους ανώτερους οργανισμούς (Κωνσταντινίδου, 2003) Ενεργές μορφές οξυγόνου (ROS) Οι ενεργές μορφές οξυγόνου είναι ισχυρότερα οξειδωτικά από το ίδιο το οξυγόνο και είναι ιδιαίτερα τοξικές για τα φυτά και τον άνθρωπο. Προκαλούν καταβύθιση των πρωτεϊνών, υπεροξείδωση των λιπιδίων, εκτεταμένες βλάβες στα νουκλεϊκά οξέα και 9

25 10 σε μικρότερα μόρια όπως φαινόλες και σάκχαρα, με συνέπεια τη μείωση της ρευστότητας των μεμβρανών, αλλαγές στη δομή των μεμβρανών, απενεργοποίηση των πρωτεϊνών στις μεμβράνες, απώλεια της δραστηριότητας των ενζύμων, των μεμβρανικών αντλιών και των υποδοχέων και τελικά την καταστροφή των κυτταρικών μεμβρανών, μεταλλάξεις DNA, διάσπαση χρωστικών, εξασθένηση της φωτοσυνθετικής και αναπνευστικής ικανότητας, γηρασμό και νέκρωση (Wisemn, 1996). Σε χαμηλές συγκεντρώσεις οι ενεργές μορφές οξυγόνου βρέθηκε ότι λειτουργούν ως δευτερεύοντες χημικοί αγγελιοφόροι, ενεργοποιώντας μηχανισμούς που σχετίζονται με το φαινόμενο της αντίδρασης υπερευαισθησίας (οξειδωτικός θάνατος των κυττάρων) και της άμυνας σε προσβολές από παθογόνους μικροοργανισμούς (βιοσύνθεση φυτοαλεξινών και σκλήρυνση κυτταρικού τοιχώματος) (Κωνσταντινίδου, 2003). Οι διάφορες ενεργές μορφές οξυγόνου που προέρχονται από την αναγωγή του μοριακού οξυγόνου Ο 2 είναι το μονήρες οξυγόνο ( 1 Ο 2 ), το υπεροξείδιο του οξυγόνου (Ο 2 - ), το υπεροξείδιο του υδρογόνου (Η 2 Ο 2 ), η ρίζα υδροξυλίου (ΟΗ - ), η υπερυδροξυλική ρίζα ( Ο 2 Η), το όζον (Ο 3 ) και το οξείδιο του αζώτου (ΝΟ) (Blokhin κ.ά., 2003). Ενδογενώς στα φυτά παράγονται ενεργές μορφές οξυγόνου στους χλωροπλάστες, στα μιτοχόνδρια, τα υπεροξεισωμάτια και στα φυμάτια στις ρίζες των αζωτοδεσμευτικών φυτών (Dt κ.ά., 2000). Εξωγενείς παράγοντες που οδηγούν στην παραγωγή ενεργών μορφών οξυγόνου στα φυτά είναι: η UV ακτινοβολία, τα βαρέα μέταλλα, οι ακραίες θερμοκρασίες, η ξηρασία, τα ζιζανιοκτόνα (prqut, diqut, trzine, simzine), η υψηλή ένταση φωτός, η ανοξία και η υποξία (πλήρης και μερική έλλειψη οξυγόνου αντίστοιχα), οι ατμοσφαιρικοί ρύποι (κυρίως O 3 και SO 2 ), οι προσβολές από παθογόνα (τα οποία εκλύουν και τα ίδια ROS) (Κωνσταντινίδου, 2003) Αντιοξειδωτική προστασία Ο κάθε οργανισμός έχει αναπτύξει ένα δικό του ενδογενές σύστημα αντιμετώπισης των ελεύθερων ριζών (αντιοξειδωτικός μηχανισμός) και των αρνητικών συνεπειών που αυτές επιφέρουν στα βιομόρια των κυττάρων του (DNA, λιπίδια, πρωτεΐνες, κλπ). Ο αντιοξειδωτικός μηχανισμός των φυτών διακρίνεται σε ενζυμικό (αντιοξειδωτικά ένζυμα) και σε μη ενζυμικό μηχανισμό (αντιοξειδωτικές ουσίες χαμηλού μοριακού βάρους). Παράλληλα, έχει αποδειχθεί ότι η λήψη εξωγενών αντιοξειδωτικών ουσιών 10

26 11 συνεισφέρει στο μηχανισμό άμυνας του κάθε οργανισμού και μειώνει το επίπεδο οξειδωτικής καταπόνησης που αυτός δέχεται (Κωνσταντινίδου, 2003). Ο ενζυμικός αντιοξειδωτικός μηχανισμός περιλαμβάνει ένζυμα τα οποία με τη δράση τους προστατεύουν το κύτταρο από τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου είτε χρησιμοποιώντας τις ROS ως υπόστρωμα στις αντιδράσεις που καταλύουν, είτε παράγοντας με τη δράση τους ουσίες που λειτουργούν ως αντιοξειδωτικά. Τα ένζυμα που περιλαμβάνονται σ αυτόν το μηχανισμό είναι: η υπεροξειδική δισμουτάση (SOD), η καταλάση (CAT), η αναγωγάση της γλουταθειόνης (GR), η ασκορβική υπεροξειδάση (APX), η αναγωγάση του αφυδρογωνομένου ασκορβικού οξέος (DHAR) και οι υπεροξειδάσες τύπου γουαϊακόλης (Wng κ.ά., 1996). Οι αντιοξειδωτικές ουσίες αδρανοποιούν τις ελεύθερες ρίζες προτού προκληθούν ζημιές στα κύτταρα, καθώς αυτές δέχονται τα μονήρη ηλεκτρόνια των ελευθέρων ριζών. Ως βιολογική αντιοξειδωτική ουσία ορίζεται κάθε ουσία που σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις σε σχέση με μια ουσία που οξειδώνεται, περιορίζει ή και μηδενίζει την οξείδωση αυτής της ουσίας (Hlliwell & Gutteridge, 1995). Το σύνολο των αντιοξειδωτικών ουσιών που περιέχει ένα είδος τροφής ή φυτικού προϊόντος ονομάζεται αντιοξειδωτική ικανότητα ή δύναμη. Οι κυριότερες αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει ο καρπός της ακτινιδιάς και ο ρόλος της καθεμιάς αναφέρεται παρακάτω Κύριες αντιοξειδωτικές ουσίες του καρπού ακτινιδιάς Ασκορβικό οξύ Το ασκορβικό οξύ (βιταμίνη C), είναι μια υδατοδιαλυτή ουσία ισχυρής αντιοξειδωτικής δράσης μέσα στα κύτταρα, αλλά κυρίως στους μεσοκυττάριους χώρους, η οποία εύκολα οξειδώνεται και μετατρέπεται σε αφυδρογωνομένο ασκορβικό οξύ (DHAA). Η μεγαλύτερη ποσότητα ασκορβικού οξέος βρίσκεται στον αποπλάστη των κυττάρων, προστατεύοντας τις κυτταρικές μεμβράνες από τις τοξικές επιδράσεις των ελευθέρων ριζών. Ως βιταμίνη C ορίζονται όλες οι ουσίες οι οποίες παρουσιάζουν παρόμοια βιολογική δράση με το L ασκορβικό οξύ (Lee & Kder, 2000). Η περιεκτικότητα του καρπού της ποικιλίας Hywrd σε βιταμίνη C έχει αναφερθεί από 37 ως 200 mg 100g -1 νωπού βάρους (Selmn, 1983, Lints κ.ά., 1991) και είναι υψηλότερη από αυτήν στη φράουλα, το λεμόνι, το σταφύλι, και 2-3 φορές υψηλότερη από το μήλο και το ροδάκινο (Beever & Hopkirik, 1990, Ferguson & Ferguson, 2003). Έχει διαπιστωθεί μια μικρή απώλεια της βιταμίνης C κατά τη μακρά 11

27 12 συντήρηση και κατά τη διατήρηση σε θερμοκρασία δωματίου, χωρίς να επηρεάζει την κατάταξη των καρπών της ποικ. Hywrd ως εξαιρετική πηγή βιταμίνης C (Ferguson & McRe, 1991). Σύμφωνα με τον οργανισμό τροφίμων και φαρμάκων των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, ο οποίος έχει προσδιορίσει την ημερήσια προτεινόμενη δόση πρόσληψης (Recommended Dily Intke, RDI) για κάθε συστατικό των τροφίμων. Η κατανάλωση ενός μέσου μεγέθους καρπού της ποικ. Hywrd μπορεί από μόνη της να καλύψει την ημερήσια RDI για το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού (Ferguson & Ferguson, 2003) Χλωροφύλλη & καροτενοειδή Το β-καροτένιο (βιταμίνη Α) και άλλα καροτενοειδή (λυκοπένιο, ξανθοφύλλες), είναι χρωστικές οι οποίες συνδεδεμένες με τη χλωροφύλλη συμμετέχουν στη δέσμευση του φωτός κατά τη φωτοσύνθεση και προστατεύουν τον φωτοσυνθετικό μηχανισμό από την φωτοοξείδωση. Είναι λιποδιαλυτές ουσίες και η αντιοξειδωτική τους δράση οφείλεται στην ικανότητα που έχουν να αντιδρούν και να εξουδετερώνουν τις ρίζες υδροξυλίου, να αναστέλλουν την υπεροξείδωση του λινολεϊκού οξέος και να προστατεύουν τις κυτταρικές μεμβράνες (El Agmey κ.ά., 2004). Ο καρπός της ακτινιδιάς (ποικ. Hywrd) περιέχει τις χλωροφύλλες και (ολική χλωροφύλλη 0,99 mg 100g -1 νωπού βάρους) και τα καροτενοειδή (ολικά καροτενοειδή 0,59 mg 100g -1 νωπού βάρους) β- καροτένιο, λουτεΐνη, βιολαξανθίνη και 9-cis-νεοξανθίνη. Έχει βρεθεί ότι οι χλωροπλάστες του καρπού της ακτινιδιάς δεν μετατρέπονται σε χρωμοπλάστες κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης (ripening) όπως συμβαίνει σε άλλα είδη, καθώς ο καρπός διατηρεί τις χλωροφύλλες του και δεν σχηματίζονται εστεροποιημένες ξανθοφύλλες (McGhie & Ainge, 2002) Φαινολικές ουσίες Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια για τις φαινόλες, εξαιτίας της σημαντικής συνεισφοράς τους στη συνολική αντιοξειδωτική ικανότητα των φυτικών προϊόντων. Οι ουσίες αυτές εμφανίζουν αντιοξειδωτική δράση και επιπλέον βρίσκονται σε σημαντικές ποσότητες στα φυτικά προϊόντα (Okud κ.ά., 1992, Lopes κ.ά., 1999, Ohtni κ.ά., 2000). Η σπουδαιότητα στην ανθρώπινη διατροφή των φαινολικών ουσιών που περιέχονται στα φρούτα και τα λαχανικά έχει διαπιστωθεί και επισημανθεί από διάφορες ερευνητικές ομάδες. Οι έρευνές τους απέδειξαν πως οι 12

28 13 φαινολικές ουσίες α) έχουν σημαντική αντιοξειδωτική δράση (Prior κ.ά., 1998), β) μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιοαγγειακών παθήσεων (Schrmm & Germn, 1998) και γ) έχουν μεγαλύτερη σταθερότητα από το ασκορβικό οξύ, το οποίο και προστατεύουν από οξείδωση σε χυμούς φρούτων (Miller & Rice-Evns, 1997). Η αντιοξειδωτική ικανότητα των φαινολικών ουσιών οφείλεται τόσο στην ικανότητά τους να χηλικοποιούν τα μέταλλα, όπως το Fe +2, προστατεύοντάς τα από την οξειδωτική επίδραση των ελευθέρων ριζών, όσο και στην ικανότητά τους να προστατεύουν διάφορα μακρομόρια, όπως DNA, σάκχαρα και λιπίδια, από τις τοξικές επιδράσεις των ελευθέρων μορφών οξυγόνου. Η σύνθεση των φαινολικών ουσιών από τα ίδια τα φυτά αυξάνεται σε καταστάσεις βιοτικής καταπόνησης, όπως οι προσβολές από παθογόνα και αβιοτικής καταπόνησης, υπεριώδεις ακτίνες, έντονος φωτισμός, χαμηλές ή υψηλές θερμοκρασίες, τραυματισμοί κ.α. (Dixon & Piv, 1995). Οι φαινολικές ουσίες παράγονται από το αμινοξύ φαινυλαλανίνη με τη δράση της λυάσης της αμμώνιο-φαινυλαλανίνης (Phenyllnine-Ammoni Lyse, PAL). Οι ουσίες αυτές χαρακτηρίζονται από ένα τουλάχιστον αρωματικό δακτύλιο (C6), ο οποίος φέρει ένα ή περισσότερα υδροξύλια (ΟΗ - ), και διακρίνονται σε φλαβονοειδή, φαινολικά οξέα, παράγωγα του υδροξυκινναμικού οξέος και λιγνίνες (Herrmn, 1995). Στον καρπό ακτινιδιάς οι ολικές φαινόλες υπολογίστηκαν ως ισοδύναμα γαλλικού οξέος στα mg 100g -1 ν.β. (Τvrini κ.ά., 2008) και mg 100g -1 ν.β. (Prk κ.ά., 2006). 1.7 Μετασυλλεκτική μεταχείριση καρπών ακτινιδιάς Η στρατηγική της μετασυλλεκτικής μεταχείρισης του ακτινιδίου έχει ως κύριο στόχο τον περιορισμό των ποσοτικών απωλειών και της ποιοτικής υποβάθμισης του προϊόντος κατά τη ψυχρή συντήρηση (0 ο C) και τη διατήρηση σε θερμοκρασία δωματίου (shelf life). Όπως προαναφέρθηκε ο καρπός της ακτινιδιάς είναι ευαίσθητος στην απώλεια υγρασίας και γι αυτό η διατήρηση υψηλής σχετικής υγρασίας (Σ.Υ %) στο θάλαμο ψυχρής συντήρησης είναι πρωταρχικής σημασίας παράγοντας για τη μείωση της απώλειας βάρους (Arpi κ.ά., 1994β). Ο καρπός της ακτινιδιάς είναι εξαιρετικά ευαίσθητος ακόμη και σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις εξωγενούς αιθυλενίου και θα πρέπει να λαμβάνονται μέτρα για την αποφυγή της έκθεσης των καρπών στο αιθυλένιο σε όλες τις φάσεις των μετασυλλεκτικών μεταχειρίσεων (Sfkiotkis κ.ά., 2001). Έτσι, για να επιτευχθεί ο μέγιστος δυνατός χρόνος 13

29 14 συντήρησης των καρπών της ακτινιδιάς, όλες οι πιθανές πηγές εξωγενούς αιθυλενίου θα πρέπει να περιορίζονται στους χώρους όπου εκτελούνται οι μετασυλλεκτικές μεταχειρίσεις (ψυκτικοί θάλαμοι, διαλογητήριο κ.ά.) σε επίπεδα κάτω από τα 10 nl l -1 (Crisosto & Kder, 1999). Για την αφαίρεση του αιθυλενίου από τους θαλάμους ψυχρής συντήρησης έχουν αναπτυχθεί εδώ και αρκετά χρόνια διάφορες τεχνικές που βασίζονται στον εξαερισμό των θαλάμων, τη προσρόφηση του αιθυλενίου με χρήση φίλτρων ενεργού άνθρακα και την οξείδωση του αιθυλενίου (ανασκόπηση από τον Mrtinez-Romero, 2007). Στην κατηγορία της οξείδωσης βρίσκονται και οι πιο αποτελεσματικές μέθοδοι αφαίρεσης του αιθυλενίου και ως στόχο έχουν τη διάσπαση του διπλού δεσμού μεταξύ των δύο ατόμων άνθρακα στο μόριο του αιθυλενίου (Βασιλακάκης, 2006), όπως τα φίλτρα υπερμαγγανικού καλίου (ΚΜnO 4 ), η φωτοκατάλυση με λάμπες υπεριώδους ακτινοβολίας (UV), η καταλυτική οξείδωση και το όζον. Το υπερμαγγανικό κάλιο προσροφημένο σε διάφορα αδρανή υλικά (εμπορικά σκευάσματα Ethysord, Purfil), έχοντας αρχικά ένα έντονο πορφυρό χρώμα, οξειδώνει το αιθυλένιο, είτε σε γλυκόζη του αιθυλενίου είτε σε οξικό οξύ τα οποία παρουσία επιπλέον υπερμαγγανικού καλίου οξειδώνονται σε διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) και νερό (Η 2 Ο) και το οξειδωτικό μέσο μετατρέπεται σε MnO 2 με ένα σκούρο καφέ χρώμα (Ozdemir & Floros, 2004). Η μέθοδος της φωτοκατάλυσης, για την επίσπευση της αντίδρασης της οξείδωσης του αιθυλενίου, βασίζεται στη χρήση καταλυτών όπως είναι το διοξείδιο του τιτανίου (TiO 2 ), το οποίο ενεργοποιείται από μια πηγή υπεριώδους ακτινοβολίας ( nm) είτε από φυσικό ή τεχνητό φως (Fujishim κ.ά., 2000). Μια εξέλιξη της μεθόδου είναι η χρήση του TiO 2 ως μέσο επικάλυψης γυάλινων πελετών οι οποίες φωτίζονται από λάμπες UV και με τον τρόπο αυτό πραγματοποιείται η ενεργοποίηση του ΤiO 2 (Reid, 2002). Η καταλυτική οξείδωση είναι η μέθοδος που χρησιμοποιείται σε ευρεία κλίμακα για την απομάκρυνση του αιθυλενίου σε χώρους όπου αποθηκεύονται ευαίσθητα στο εξωγενές αιθυλένιο προϊόντα (Σφακιωτάκης, 1995). Για πρώτη φορά αναφέρθηκε από τον Dover (1985) ο οποίος πρότεινε τη χρήση μιας ειδικής συσκευής (Swingtherm, Swingct) για την καταλυτική οξείδωση του αιθυλενίου σε εμπορική κλίμακα (Εικ. 1.1Β). Ο αέρας από το εσωτερικό του θαλάμου εισάγεται παλινδρομικά στη συσκευή όπου μέσω δύο κεραμικών υλικών θερμαίνεται σε υψηλή θερμοκρασία ( C). Κατόπιν, ο θερμός αέρας οδηγείται στον καταλύτη (πλατίνα) όπου το αιθυλένιο οξειδώνεται σε CO 2 και H 2 O. 14

30 Όζον (Ο 3 ) Η χρήση του όζοντος για τη διάσπαση του αιθυλενίου έχει καλά τεκμηριωθεί εδώ και αρκετά χρόνια (Dickson κ.ά., 1992). Το όζον είναι το προϊόν της αναδιοργάνωσης των ατόμων όταν τα μόρια του Ο 2 υποβάλλονται σε ηλεκτρικές εκκενώσεις υψηλής τάσης. Το τελικό προϊόν είναι ένα αέριο με ισχυρές οξειδωτικές ιδιότητες. Στη φύση το όζον σχηματίζεται από την υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου. Σε εμπορική κλίμακα υπάρχουν δύο τρόποι παραγωγής του όζοντος, ο πρώτος τρόπος είναι η παραγωγή του με βάση την UV ακτινοβολία, χρησιμοποιώντας ατμοσφαιρικό αέρα ή αέρα εμπλουτισμένο με Ο 2 και ο δεύτερος τρόπος (Εικ. 1.1Γ έως ΣΤ) αφορά τη διοχέτευση αέρα εμπλουτισμένου με Ο 2 ή Ο 2 υψηλής καθαρότητας σε υψηλή ηλεκτρική τάση η οποία είναι συνήθως γνωστή ως γεννήτρια εκκένωσης τύπου στεφάνης (ανασκόπηση από τον Mrtinez-Romero, 2007). Ο δεύτερος τρόπος έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα της παραγωγής υψηλότερων συγκεντρώσεων Ο 3 (Suslow, 2004). To όζον έχει χαρακτηριστεί ως GRAS (Generlly Recognized As Sfe) από τον οργανισμό τροφίμων και φαρμάκων των Η.Π.Α. (Food & Drug Administrtion, FDA) το 2001 και εγκρίθηκε για χρήση κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας των τροφίμων (νωπά και επεξεργασμένα φρούτα και λαχανικά) και για την εφαρμογή στους χώρους αποθήκευσης ως αέριο ή διαλυμένο στο νερό. Τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του Ο 3 από άποψη διαλυτότητας στο νερό και δραστικότητας το καθιστούν χρήσιμο στη βιομηχανία τροφίμων για τη συντήρηση τροφίμων και την αποστείρωση του εξοπλισμού (απολυμαντικό και αποστειρωτικό), καθώς και για την επίδρασή του στην επιμήκυνση της ζωής των φρούτων και λαχανικών στο ράφι, λόγω της επιβράδυνσης της ωρίμανσης μέσω της απομάκρυνσης του αιθυλενίου συγχρόνως με την προστασία από την εξάπλωση μυκήτων και βακτηρίων, μειώνοντας έτσι την εμφάνιση μετασυλλεκτικών σήψεων (Grhm, 1997, Smilnick κ.ά., 2003, Suslow, 2004). Ωστόσο, το Ο 3 είναι ιδιαίτερα ασταθές και διασπάται σε Ο 2 σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα (30 min) και τις περισσότερες φορές είναι δύσκολο να διατηρηθεί σε σταθερές συγκεντρώσεις στους θαλάμους συντήρησης ή στο νερό. Από την άλλη πλευρά η τοξικότητά του για τα προϊόντα και τον άνθρωπο είναι το πιο σημαντικό κριτήριο για τη χρήση του όζοντος στις εγκαταστάσεις τροφίμων (Artés κ.ά., 2009). Οι άνθρωποι που έχουν άμεση επαφή με το όζον πρέπει να λαμβάνουν μέτρα ατομικής προστασίας, από τη στιγμή που το αέριο επιδρά άμεσα στο αναπνευστικό σύστημα, προκαλώντας ζαλάδα και ερεθισμό στα μάτια και στον λάρυγγα (Hoof, 1982). Ωστόσο, σε χαμηλές συγκεντρώσεις το O 3 πιθανόν να μην είναι τοξικό για τον 15

31 16 άνθρωπο (Artés κ.ά., 2009). Με βάση αυτή την υπόθεση ο οργανισμός ασφαλείας και υγείας των εργαζομένων των ΗΠΑ (Occuptionl Sfety & Helth Administrtion, OSHA) έχει προτείνει ως ανώτατο όριο έκθεσης για τους εργαζομένους τα 15 min σε συγκέντρωση 0,3 μl l -1 (Mhptr κ.ά., 2005) και 8 h σε συγκέντρωση 0,1 μl l -1 (Smilnick, 2003). Πάνω από συγκέντρωση 0,2 μl l -1 μπορεί να προκαλέσει ζημιά στο αναπνευστικό σύστημα του ανθρώπου (Artés κ.ά., 2009), ενώ τα 5 μl l -1 θεωρούνται ως συγκέντρωση άμεσα επικίνδυνη για τη ζωή και την υγεία του ανθρώπου (Immeditely Dngerous to Helth & Life, IDHL). Αυτή είναι και η μέγιστη συγκέντρωση για την οποία υπάρχουν εγκεκριμένες αναπνευστικές μάσκες και υψηλότερα επίπεδα όζοντος από αυτή τη συγκέντρωση είναι επικίνδυνα και απαιτούν ειδικό ατομικό αναπνευστικό εξοπλισμό (Smilnick, 2003). Συνοψίζοντας, ο τρόπος εφαρμογής του Ο 3 (συνεχής ή κατά διαστήματα) και η επιλογή της δόσης εφαρμογής με βάση την ευαισθησία του προϊόντος και τις απαιτήσεις για την ασφάλεια των εργαζομένων είναι οι κύριες παράμετροι που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη, για την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος συγχρόνως με την αποφυγή των ανεπιθύμητων επιδράσεων του όζοντος στα προϊόντα και τους εργαζόμενους (ανασκόπηση από τον Mrtinez-Romero, 2007) 16

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κωνσταντίνος Π. (Β 2 ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Βιοενεργητική είναι ο κλάδος της Βιολογίας που μελετά τον τρόπο με τον οποίο οι οργανισμοί χρησιμοποιούν ενέργεια για να επιβιώσουν και να υλοποιήσουν τις

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας. Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Στο 3 ο κεφάλαιο του βιβλίου η συγγραφική ομάδα πραγματεύεται την ενέργεια και την σχέση που έχει αυτή με τους οργανισμούς

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧ0ΛΗ ΤΕΧΝ0Λ0ΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ

ΣΧ0ΛΗ ΤΕΧΝ0Λ0ΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΣΧ0ΛΗ ΤΕΧΝ0Λ0ΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ & ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΤΑΛΕΛΛΗ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΦΡΟΥΤΑ-ΛΑΧΑΝΙΚΑ Τα φρούτα-λαχανικά δεν είναι τροφές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΑΚΤΙΝΙΔΙΩΝ Το ακτινίδιο είναι θάμνος με άνθη χρώματος λευκού. Τα φύλλα του έχουν ωοειδές σχήμα και στο κάτω μέρος τους έχουν χνούδι. Ο καρπός του είναι εδώδιμος, με γλυκόξινη γεύση. Το εξωτερικό

Διαβάστε περισσότερα

3.2 ΕΝΖΥΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ

3.2 ΕΝΖΥΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΚΑΤΑΛΥΤΕΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΤΟ 3 Ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ: ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΚΥΡΙΑΚΟΣ Γ. Β1 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Κυτταρική αναπνοή: Ο διαχειριστής της ενέργειας και των σκελετών άνθρακα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Κυτταρική αναπνοή: Ο διαχειριστής της ενέργειας και των σκελετών άνθρακα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Κυτταρική αναπνοή: Ο διαχειριστής της ενέργειας και των σκελετών άνθρακα Η πορεία σχηματισμού του αμύλου στους χλωροπλάστες και της σακχαρόζης στο κυτταρόπλασμα Η πορεία σχηματισμού του αμύλου

Διαβάστε περισσότερα

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί οργανισμοί μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια με τη διαδικασία

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ ΤΩΝ ΣΠΕΡΜΑΤΩΝ Θερινό εξάμηνο 2011 ΣΠΕΡΜΑΤΟΦΥΤΑ Τα πιο διαδεδομένα είδη της γήινης βλάστησης βάση διατροφής

Διαβάστε περισσότερα

1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ)

1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ) Θάνος Α. Β1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται ενέργεια. Οι φυτικοί οργανισμοί μετατρέπουν

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

KΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Μεταβολισμός. Ενότητα 3.1: Ενέργεια και Οργανισμοί Ενότητα 3.2: Ένζυμα - Βιολογικοί Καταλύτες

KΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Μεταβολισμός. Ενότητα 3.1: Ενέργεια και Οργανισμοί Ενότητα 3.2: Ένζυμα - Βιολογικοί Καταλύτες KΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Μεταβολισμός Ενότητα 3.1: Ενέργεια και Οργανισμοί Ενότητα 3.2: Ένζυμα - Βιολογικοί Καταλύτες Να συμπληρώσετε με τους κατάλληλους όρους τα κενά στις παρακάτω προτάσεις: 1. Ο καταβολισμός περιλαμβάνει

Διαβάστε περισσότερα

AMINEMAX και ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

AMINEMAX και ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ AMINEMAX και ΤΡΟΠΟΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ Το AMINΕMAX παραλαμβάνεται από κανονική ενζυματική υδρόλυση με πρώτες ύλες από σπόρους σιτηρών και καλαμποκιού σε ισορροπία με μείγμα από ειδικά ένζυμα ( Έξω πρωτει πρωτεΐνάσες-

Διαβάστε περισσότερα

ενζυμική αμαύρωση. Η ενζυμική αμαύρωση είναι το μαύρισμα τις μελανίνες

ενζυμική αμαύρωση. Η ενζυμική αμαύρωση είναι το μαύρισμα τις μελανίνες Ενζυμική αμαύρωση Όταν καθαρίζουμε ή κόβουμε λαχανικά και φρούτα συμβαίνουν μια σειρά αντιδράσεων που μεταβάλουν το χρώμα της σάρκας τους σε σκούρο. Αυτές οι μεταβολές ονομάζονται ενζυμική αμαύρωση. Η

Διαβάστε περισσότερα

Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005

Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005 Πηγή: ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΟΣΙΜΟΥ ΝΕΡΟΥ : ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΤΟΥ ΧΛΩΡΙΟΥ, ΘΕΟΔΩΡΑΤΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ, ΜΥΤΙΛΗΝΗ 2005 ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΟΞΕΙΔΩΣΗΣ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προχωρημένες τεχνικές

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ» ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ. 1. Να ορίσετε την έννοια της Βιοενεργητικής.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ» ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ. 1. Να ορίσετε την έννοια της Βιοενεργητικής. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ» Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Να ορίσετε την έννοια της Βιοενεργητικής. 2. Πώς οι αυτότροφοι οργανισμοί εξασφαλίζουν την τροφή

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Κεφάλαιο 3 ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί, εκτός από αυτούς από αυτούς που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν, εξασφαλίζουν ενέργεια διασπώντας τις θρεπτικές ουσιές που περιέχονται

Διαβάστε περισσότερα

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων

Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Απώλειες των βιταμινών κατά την επεξεργασία των τροφίμων Αποφλοίωση και καθαρισμός Πολλά φυτικά προϊόντα π.χ, μήλα, πατάτες χρειάζονται αποφλοίωση ή καθαρισμό μερικών τμημάτων τους πριν από την κατεργασία.

Διαβάστε περισσότερα

Μέρη Δένδρου. Υπόγειο. Επίγειο

Μέρη Δένδρου. Υπόγειο. Επίγειο Μέρη Δένδρου Υπόγειο Επίγειο Μέρη καρπού Περικάρπιο: Εξωκάρπιο Μεσοκάρπιο Ενδοκάρπιο Σπόρος: Κάλυμμα σπερμάτων Έμβρυο Ενδοσπέρμιο Αντιστοιχία μερών άνθους με καρπού Είδη καρπών καρποφόρων δέντρων Γνήσιοι:

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 10 η Φρούτα και Λαχανικά Ι (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 10 η Φρούτα και Λαχανικά Ι (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 10 η Φρούτα και Λαχανικά Ι (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Στόχοι ενότητας Κατανόηση της σύστασης φρούτων και λαχανικών.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 3 Το θέμα που απασχολεί το κεφάλαιο σε όλη του την έκταση είναι ο μεταβολισμός και χωρίζεται σε τέσσερις υποκατηγορίες: 3.1)Ενέργεια και οργανισμοί,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΣΥΓΚΟΜΙ Η ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ

ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΣΥΓΚΟΜΙ Η ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΡΟΣ I ΓΕΝΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΩΝ ΟΠΩΡΟΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΣΥΓΚΟΜΙ Η ΚΑΙ ΤΗ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ Α) Γενικά...21 B) Βιολογικοί Παράγοντες οι οποίοι συντελούνστην Υποβάθμιση της Ποιότητας

Διαβάστε περισσότερα

Νίκος Χαριτωνίδης. Πρόλογος

Νίκος Χαριτωνίδης. Πρόλογος Πρόλογος Τα φρούτα και τα λαχανικά αποτελούν µια ξεχωριστή κατηγορία τροφίµων. Ο λόγος που ξεχωρίζουν είναι ότι τα προϊόντα αυτά είναι ζωντανά, δηλαδή αναπνέουν και µεταβολίζονται και µετά τη συγκοµιδή

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. Μαντώ Κυριακού 2015

ΓΕΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ. Μαντώ Κυριακού 2015 ΓΕΝΙΚΗ ΜΙΚΡΟΒΙΟΛΟΓΙΑ Μαντώ Κυριακού 2015 Ενεργειακό Στα βιολογικά συστήματα η διατήρηση της ενέργειας συμπεριλαμβάνει οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις παραγωγή ATP Οξείδωση: απομάκρυνση e από ένα υπόστρωμα

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή.

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική αναπνοή. 5ο ΓΕΛ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ Μ. ΚΡΥΣΤΑΛΛΙΑ 2/4/2014 Β 2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί..σελίδα 2 3.2 Ένζυμα βιολογικοί καταλύτες...σελίδα 4 3.3 Φωτοσύνθεση..σελίδα 5 3.4 Κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ

ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΩΝ ΦΥΤΩΝ Θερινό εξάμηνο 2011 Αύξηση Η μη αντιστρέψιμη μεγέθυνση ή διόγκωση, που συνοδεύεται από

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΝΑΠΝΟΗ Η τροφή αποτελείται και από ουσίες μεγάλου μοριακού βάρους (πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, λιπίδια, νουκλεϊνικά οξέα). Οι ουσίες αυτές διασπώνται (πέψη) σε απλούστερες (αμινοξέα, απλά σάκχαρα,

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 11 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙ. Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 11 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙ. Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 11 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙ Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Στόχοι ενότητας Κατανόηση της δομής, της βιοσύνθεσης και της αποικοδόμησης

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Θερινό εξάμηνο ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Θερινό εξάμηνο ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΔΠΘ - Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Θερινό εξάμηνο 2015 Αριστοτέλης Χ. Παπαγεωργίου Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων

Διαβάστε περισσότερα

Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3

Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3 Περίληψη Βιολογίας Κεφάλαιο 3 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Η σημασία της ενέργειας στους οργανισμούς. Η ενέργεια είναι ένας παράγοντας σημαντικός για τους οργανισμούς γιατί όλες οι λειτουργίες τους απαιτούν

Διαβάστε περισσότερα

Δ. Μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών 4. Να αντιστοιχίσετε τα συστατικά της στήλης Ι με το ρόλο τους στη στήλη ΙΙ

Δ. Μείωση του αριθμού των μικροοργανισμών 4. Να αντιστοιχίσετε τα συστατικά της στήλης Ι με το ρόλο τους στη στήλη ΙΙ Κεφάλαιο 7: Εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας 1. Η βιοτεχνολογία άρχισε να εφαρμόζεται α. μετά τη βιομηχανική επανάσταση (18ος αιώνας) β. μετά την ανακάλυψη της δομής του μορίου του DNA από τους Watson και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Συντήρηση τροφίμων με την εφαρμογή ακτινοβολιών ιονισμού Γενικά Επισήμανση ακτινοβολημένων τροφίμων (Radura) Η ακτινοβόληση των τροφίμων είναι μια φυσική μέθοδος συντήρησης η οποία

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Δημήτρης Η. Β 1 25.3.14 3 Ο Κεφάλαιο 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Η ενέργεια έχει κεντρική σημασία για έναν οργανισμό, γιατί ό,τι και να κάνουμε χρειαζόμαστε ενέργεια. Ο κλάδος της βιολογίας που ασχολείται

Διαβάστε περισσότερα

Κεφαλαίο 3 ο. Μεταβολισμός. Ενέργεια και οργανισμοί

Κεφαλαίο 3 ο. Μεταβολισμός. Ενέργεια και οργανισμοί Κεφαλαίο 3 ο Μεταβολισμός Ενέργεια και οργανισμοί Η ενέργεια είναι απαρέτητη σε όλους τους οργανισμούς και την εξασφαλίζουν από το περιβάλλον τους.παρόλα αυτά, συνήθως δεν μπορούν να την χρησιμοποιήσουν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕΡΔΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΟΣ (MSc) 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΕΛΙΔΑ Ενότητα 2 : Χημεία της ζωής 4 Ενότητα 3: Ενέργεια και οργανισμοί 13 Ενότητα 4: κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί με εξαίρεση τους φωτοσυνθετικούς εξασφαλίζουν την απαραίτητη ενέργεια διασπώντας θρεπτικές ουσίες που

3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί με εξαίρεση τους φωτοσυνθετικούς εξασφαλίζουν την απαραίτητη ενέργεια διασπώντας θρεπτικές ουσίες που 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί με εξαίρεση τους φωτοσυνθετικούς εξασφαλίζουν την απαραίτητη ενέργεια διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Αντίθετα οι φωτοσυνθετικοί,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Τάξη Β1 Δ. Λουκία Μεταβολισμός ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ενέργεια είναι κάτι απαραίτητο για όλες της διαδικασίες της ζωής, από την πιο απλή και ασήμαντη έως τη πιο πολύπλοκη και σημαντική. Έτσι σ ' αυτή την περίληψη

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΩΡΓΟΣ Μ. Β2 ΒΙΟΛΟΓΙΑ 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ Μ. Β2 ΒΙΟΛΟΓΙΑ 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Μ. Β2 ΒΙΟΛΟΓΙΑ 3ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν την απαραίτητα ενέργεια που τους χρειάζεται διασπώντας θρεπτικές ουσίες οι οποίες εμπεριέχονται στην

Διαβάστε περισσότερα

Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή

Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή ΧΗΜΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 1 Θρεπτικές ύλες Τι καλούµε θρεπτικές ύλες; Ποιες είναι; Τρόφιµα Τι καλούµε τρόφιµο; Χηµεία Τροφίµων Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή Προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένα προϊόν τρόφιµο; 2

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΜΑΤΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΤΟΜΑΤΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Μία αλεπού και ένα τσακάλι που ζουν σε ένα οικοσύστημα ανήκουν: Α. Στον ίδιο πληθυσμό Β. Στην

Διαβάστε περισσότερα

ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΑΥΞΗΣΕΩΣ

ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ ΑΥΞΗΣΕΩΣ ΟΡΜΟΝΕΣ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΤΕΣ Φυτική ορμόνη Κυτοκινίνες Αυξίνες Γιββερελλίνες Αμπσισικό οξύ Αιθυλένιο ΑΥΞΗΣΕΩΣ Η αποτελεσματικότητά τους Ουσία που σε πολύ μικρή συγκέντρωση προκαλεί κάποια φυσιολογική αντίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Μεταβολισμός και Βιοενεργητική. [Τίτλος εγγράφου] ΣΠΥΡΟΣ Ξ. Β 2

Μεταβολισμός και Βιοενεργητική. [Τίτλος εγγράφου] ΣΠΥΡΟΣ Ξ. Β 2 Μεταβολισμός και Βιοενεργητική [Τίτλος εγγράφου] ΣΠΥΡΟΣ Ξ. Β 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013 - Μεταβολισμός - Εισαγωγή Πολύ μεγάλο ρόλο στην λειτουργία ενός οργανισμού παίζει η ενέργεια και η κατάλληλη αξιοποίησή της.

Διαβάστε περισσότερα

Xημική σύσταση καρπών εσπεριδοειδών

Xημική σύσταση καρπών εσπεριδοειδών Xημική σύσταση καρπών εσπεριδοειδών Χημική σύσταση καρπού εσπεριδοειδών Εξαρτάται από τη γενετική του σύσταση αλλά επηρεάζεται (σε μεγάλο βαθμό) από τις εδαφοκλιματικές συνθήκες, το υποκείμενο, την άρδευση-λίπανση

Διαβάστε περισσότερα

Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά

Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά Ελεύθερες ρίζες και αντιοξειδωτικά Κατά τη διάρκεια των φυσιολογικών ανθρώπινων διεργασιών παραγωγή ενέργειας, αποτοξίνωση από τοξικές ουσίες και ανοσολογική απόκριση, παράγονται από τον οργανισµό ελεύθερες

Διαβάστε περισσότερα

Από τον Δρ. Φρ. Γαΐτη* για το foodbites.eu

Από τον Δρ. Φρ. Γαΐτη* για το foodbites.eu Από τον Δρ. Φρ. Γαΐτη* για το foodbites.eu Η μικροβιακή αύξηση μπορεί να επηρεάζεται από διάφορους ενδογενείς (εσωτερικούς) και εξωγενείς (εξωτερικούς) παράγοντες. Η αξιολόγηση αυτών των παραγόντων είναι

Διαβάστε περισσότερα

Συσκευασία Τροφίμων. Ενεργός (έξυπνη) συσκευασία. Εισαγωγή

Συσκευασία Τροφίμων. Ενεργός (έξυπνη) συσκευασία. Εισαγωγή Συσκευασία Τροφίμων Ενεργός (έξυπνη) συσκευασία Εισαγωγή Συστήματα ή τεχνικές που δρουν συμπληρωματικά προς την κύρια συσκευασία του τροφίμου ή που αλληλεπιδρούν συμπληρωματικά με το υλικό συσκευασίας

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων

Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Ενότητα 3: : Ασφάλεια Βιολογικών Τροφίμων Διάλεξη 3.4 : Συστήματα διασφάλισης ποιότητας βιολογικών προϊόντων Εργαστήριο Πληροφορικής Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών http://infolab.aua.gr Δομή παρουσίασης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Κ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΤΜΗΜΑ:Β 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Είναι γνωστό πως οποιοσδήποτε οργανισμός, για να λειτουργήσει χρειάζεται ενέργεια. Η ενέργεια αυτή βρίσκεται

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 10 η Φρούτα και Λαχανικά Ι. Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 10 η Φρούτα και Λαχανικά Ι. Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 10 η Φρούτα και Λαχανικά Ι Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Στόχοι ενότητας Κατανόηση της σύστασης φρούτων και λαχανικών Κατανόηση

Διαβάστε περισσότερα

26/5/2015. Φωτεινές αντιδράσεις - Σκοτεινές αντιδράσεις. Μήκος κύµατος φωτός (nm) φως. Σάκχαρα πρίσµα

26/5/2015. Φωτεινές αντιδράσεις - Σκοτεινές αντιδράσεις. Μήκος κύµατος φωτός (nm) φως. Σάκχαρα πρίσµα Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Τµήµα Αγροτικής Ανάπτυξης Φάσµα απορρόφησης της χρωστικής ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ «Φωτοσύνθεση» Ορεστιάδα 2015 Φωτοσύνθεση CO 2 +2H 2 S (CH 2 O) + H 2 O + 2S 6CO 2 +12H 2 O C 6

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. της Νικολέτας Ε. 1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ)

ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. της Νικολέτας Ε. 1. Να οξειδωθούν και να παράγουν ενέργεια. (ΚΑΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ) ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ της Νικολέτας Ε. 3ο Κεφάλαιο Περιληπτική Απόδοση 3.1. Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί προκειμένου να επιβιώσουν και να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους χρειάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας. Β. Γιώργος. Εισαγωγή 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ. Μεταφορά ενέργειας στα κύτταρα

Εργασία Βιολογίας. Β. Γιώργος. Εισαγωγή 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ. Μεταφορά ενέργειας στα κύτταρα Εργασία Βιολογίας Β. Γιώργος Εισαγωγή Η ενεργεια εχει πολυ μεγαλη σημασια για εναν οργανισμο, γιατι για να κανει οτιδηποτε ενας οργανισμος ειναι απαραιτητη. Ειναι απαραιτητη ακομη και οταν δεν κανουμε

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου

Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Εργασία για το μάθημα της Βιολογίας Περίληψη πάνω στο κεφάλαιο 3 του σχολικού βιβλίου Τ. ΘΕΟΔΩΡΑ ΤΜΗΜΑ Β3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Ο όρος ενέργεια σημαίνει δυνατότητα παραγωγής έργου.

Διαβάστε περισσότερα

Επιδραση της αλατισης και καπνισης στα θρεπτικα συστατικά των ζωικών προιοντων Εκτός από το χλωριούχο νάτριο, για συντηρηση για τα ψαρια και το

Επιδραση της αλατισης και καπνισης στα θρεπτικα συστατικά των ζωικών προιοντων Εκτός από το χλωριούχο νάτριο, για συντηρηση για τα ψαρια και το Επιδραση της αλατισης και καπνισης στα θρεπτικα συστατικά των ζωικών προιοντων Εκτός από το χλωριούχο νάτριο, για συντηρηση για τα ψαρια και το κρεας, γίνεται και χρήση άλλων αλατων όπως νιτρικών και νιτρωδών.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 3 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (μεταβολισμός)

ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 3 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (μεταβολισμός) ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 3 ου ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ (μεταβολισμός) ΜΑΘΗΤΗΣ: Ν. ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΜΗΜΑ: Β2 Ο όρος «ενέργεια» πρωτοχρησιμοποιήθηκε πριν από δύο περίπου αιώνες, με τη βιομηχανική επανάσταση, και έγινε οικείος στον

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνολογία Προϊόντων Φυτικής Προέλευσης

Τεχνολογία Προϊόντων Φυτικής Προέλευσης Τεχνολογία Προϊόντων Φυτικής Προέλευσης Τεχνολογία Χυµού Φρούτων Εισαγωγή Αναφερόµαστε κυρίως σε εσπεριδοειδή (πορτοκάλια, λεµόνια, κίτρο), σε πυρηνόκαρπα (βερίκοκα, ροδάκινα, δαµάσκηνα, αχλάδια) και µήλα.

Διαβάστε περισσότερα

Οξειδωτικό Stress, άσκηση και υπερπροπόνηση

Οξειδωτικό Stress, άσκηση και υπερπροπόνηση Οξειδωτικό Stress, άσκηση και υπερπροπόνηση Τζιαμούρτας Ζ. Αθανάσιος Επίκουρος Καθηγητής Βιοχημείας της Άσκησης, ΠΘ Ερευνητής, Ινστιτούτο Σωματικής Απόδοσης και Αποκατάστασης Οξειδωτικό στρες Γενικός όρος

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.1-ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.1-ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο 3.1-ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Ενέργεια υπάρχει παντού στο περιβάλλον και η παρουσία της γίνεται αισθητή με διαφόρους τρόπους.τα καιρικά φαινόμενα, οι κυτταρικές διεργασίες καθώς και όλες οι

Διαβάστε περισσότερα

Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό. Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του

Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό. Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του Το φωσφορικό ανιόν δεν ανάγεται µέσα στο φυτό Παραµένει στην υψηλότερη οξειδωτική µορφή του 1)ελεύθερο Pi (inorganic phosphate) 2)προσαρτηµένο ως φωσφορική οµάδα πάνω σε κάποιο µόριο το συµβολίζουµε ως

Διαβάστε περισσότερα

Αρχές Επεξεργασίας Τροφίμων

Αρχές Επεξεργασίας Τροφίμων Αρχές Επεξεργασίας Τροφίμων Ζεμάτισμα Τροφίμων Παράγοντες αλλοίωσης τροφίμων Βιολογικοί παράγοντες Βακτήρια, μύκητες, παράσιτα, έντομα, τρωκτικά κλπ Φυσικοί παράγοντες Θερμοκρασία, υγρασία, μηχανική καταπόνηση

Διαβάστε περισσότερα

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας

Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Η θρέψη και η λίπανση της βιομηχανικής τομάτας Αθανάσιος Κουκουνάρας Λέκτορας Εργαστήριο Λαχανοκομίας Τμήμα Γεωπονίας ΑΠΘ thankou@agro.auth.gr 9 Μαρτίου 2015, Λάρισα Κύρια σημεία Η ανάγκη για λίπανση Οργανική

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Δομή του Γονιδιώματος και Γονιδιακή Έκφραση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Ημιαυτόνομα Οργανίδια που Διαιρούνται Ανεξάρτητα από τη Διαίρεση του Πυρήνα

Περιεχόμενα. Δομή του Γονιδιώματος και Γονιδιακή Έκφραση ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Ημιαυτόνομα Οργανίδια που Διαιρούνται Ανεξάρτητα από τη Διαίρεση του Πυρήνα Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Φυτικά Κύτταρα Η Ζωή των Φυτών: Γενικές Αρχές Επισκόπηση της Δομής των Φυτών Φυτικά Κυτταρικά Οργανίδια Το Ενδομεμβρανώδες Σύστημα Οργανίδια που Προέρχονται από το Ενδομεμβρανώδες

Διαβάστε περισσότερα

ΦΑΙΝΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Οι φαινολικές ενώσεις αποτελούν μία από τις κύριες ομάδες δευτερογενών μεταβολιτών. Αποτελούνται από ενώσεις με μεγάλη ποικιλία

ΦΑΙΝΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Οι φαινολικές ενώσεις αποτελούν μία από τις κύριες ομάδες δευτερογενών μεταβολιτών. Αποτελούνται από ενώσεις με μεγάλη ποικιλία ΦΑΙΝΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Οι φαινολικές ενώσεις αποτελούν μία από τις κύριες ομάδες δευτερογενών μεταβολιτών. Αποτελούνται από ενώσεις με μεγάλη ποικιλία όσον αφορά τη δομή και λειτουργικότητά τους. Ο γενικός

Διαβάστε περισσότερα

Θρέψη Φυτών. Ενότητα 9 η Οι ενεργές μορφές οξυγόνου στα φυτά

Θρέψη Φυτών. Ενότητα 9 η Οι ενεργές μορφές οξυγόνου στα φυτά Θρέψη Φυτών Ενότητα 9 η Οι ενεργές μορφές οξυγόνου στα φυτά Όνομα καθηγητή: Δ. Μπουράνης Όνομα καθηγητή: Σ. Χωριανοπούλου Τμήμα: Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής Στόχοι ενότητας 1. Ποιες είναι οι ενεργές μορφές

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Συγκομιδή ελαιόκαρπου ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ

Ανάπτυξη Συγκομιδή ελαιόκαρπου ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ Ανάπτυξη Συγκομιδή ελαιόκαρπου Ανάπτυξη Συγκομιδή ελαιόκαρπου Η ανάπτυξη και η ωρίμανση του καρπού Χαρακτηριστικό της ποικιλίας Επηρεάζει το περιβάλλον Επηρεάζουν οι καλλιεργητικές πρακτικές Ανάπτυξη ελαιόκαρπου

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο τρίτο. 3.1: Ενέργεια και οργανισμοί

Κεφάλαιο τρίτο. 3.1: Ενέργεια και οργανισμοί Κεφάλαιο τρίτο 3.1: Ενέργεια και οργανισμοί Όλοι οι οργανισμοί εξασφαλίζουν την ενέργεια που χρειάζονται με την διάσπαση των θρεπτικών ουσιών της τροφής τους. Οι οργανισμοί που έχουν την ικανότητα να φωτοσυνθέτουν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΚΤΙΝΙ ΙΟ ΑΚΤΙΝΙ ΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Καταγωγή: Κίνα. Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Actinidiaceae Actinidia chinensis var. hispida τύπου hispida L.

ΑΚΤΙΝΙ ΙΟ ΑΚΤΙΝΙ ΙΑ - ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ. Καταγωγή: Κίνα. Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Actinidiaceae Actinidia chinensis var. hispida τύπου hispida L. Καταγωγή: Κίνα ΑΚΤΙΝΙ ΙΟ Βοτανική ταξινόµηση: Οικ.: Actinidiaceae Actinidia chinensis var. hispida τύπου hispida L. Καρπός πλούσιος σε βιταµίνη C ΒοτανικοίΧαρακτήρες ίοικο Φυλλοβόλο, αναρριχώµενο, πολυετές

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Βιολογίας 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ

Εργασία Βιολογίας 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Εργασία Βιολογίας Καθηγητής: Πιτσιλαδής Β. Μαθητής: Μ. Νεκτάριος Τάξη: Β'2 Υλικό: Κεφάλαιο 3 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Την ενέργεια και τα υλικά που οι οργανισμοί εξασφαλίζουν από το περιβάλλον

Διαβάστε περισσότερα

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010

CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 CAMPBELL REECE, ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Ι, ΠΕΚ 2010 Μεγεθυντική ικανότητα και διακριτική ικανότητα ή ανάλυση Μέγιστη ανάλυση

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου. Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2)

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου. Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2) Μάθημα/Τάξη: Κεφάλαιο: Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2) Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 13-02-2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100 ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιο σας τον

Διαβάστε περισσότερα

Ευάγγελος Ζήκος -Γεωπόνος M. Sc ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Ευάγγελος Ζήκος -Γεωπόνος M. Sc ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Ευάγγελος Ζήκος -Γεωπόνος M. Sc ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ Οι κύριες αλλοιώσεις του ελαιολάδου είναι : Η υδρόλυση Η οξείδωση Η υδρόλυση συμβαίνει κυρίως στο χρόνο πριν από την παραλαβή του ελαιολάδου

Διαβάστε περισσότερα

3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Μεταβολισμός του κυττάρου

3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ. Μεταβολισμός του κυττάρου 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Μεταβολισμός του κυττάρου ΤΥΠΟΙ ΧΗΜΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ Α. Εξώθερμη αντίδραση = απελευθέρωση ενέργειας Β. Ενδόθερμη αντίδραση = πρόσληψη ενέργειας 3ο λύκ. Ηλιούπολης επιμέλεια: Αργύρης Γιάννης

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12 O 6 + 6 O2

6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12 O 6 + 6 O2 78 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΦΥΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ (μακροφύκη φυτοπλαγκτόν) ΠΡΩΤΟΓΕΝΕΙΣ ΠAΡΑΓΩΓΟΙ ( μετατρέπουν ανόργανα συστατικά σε οργανικές ενώσεις ) φωτοσύνθεση 6 CO 2 + 6H 2 O C 6 Η 12

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΑΕΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ

ΕΝΑΕΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΕΝΑΕΡΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΕΝΑΕΡΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Συστατικά αέρα Ηλιακή ακτινοβολία Θερμοκρασία αέρα Υγρασία αέρα Συστατικά ατμοσφαιρικού αέρα Οξυγόνο Συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 11 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙ (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 11 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙ (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 11 η Φρούτα και Λαχανικά ΙΙ (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Στόχοι ενότητας Κατανόηση της δομής, της βιοσύνθεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙ ΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 3 ΣΕΛΙ ΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΝΕΟ ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΑΝΕΛΛΑ ΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ ΚΑΙ HMEΡΗΣΙΩΝ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΛΥΚΕΙΩΝ (ΟΜΑ Α A ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΕΙ ΙΚΟΤΗΤΑΣ ΟΜΑ Α Β ) ΤΡΙΤΗ 31

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή. Κεφάλαιο 2: Η Βιολογία των Ιών

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή. Κεφάλαιο 2: Η Βιολογία των Ιών Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1.1 Μικροοργανισμοί, Μικροβιολογία και Μικροβιολόγοι... 19 1.1.1 Μικροοργανισμοί... 19 1.1.2 Μικροβιολογία... 20 1.1.3 Μικροβιολόγοι... 21 1.2 Σύντομη Ιστορική Εξέλιξη της Μικροβιολογίας...

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας

Τίτλος Διάλεξης: Ο ρόλος του ανταγωνισμού των θρεπτικών στοιχείωνστηνανάπτυξηκαιτην. Χ. Λύκας ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ» Μάθημα: «Επίδραση του αβιοτικού και βιοτικού περιβάλλοντος στην παραγωγή των φυτών» Τίτλος

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ

ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ, ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ & ΧΡΗΣΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ Φωτεινή Ραζάκου, MSc Διαιτολόγος - Διατροφολόγος Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής Εργ. Συνεργάτης ΑΤΕΙΘ-Τμήμα Διατροφής & Διαιτολογίας Σωστή διατροφή Θρεπτικά συστατικά

Διαβάστε περισσότερα

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 10 η Φρούτα και Λαχανικά Ι (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου

Βιοχημεία Τροφίμων Ι. Ενότητα 10 η Φρούτα και Λαχανικά Ι (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου. Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Βιοχημεία Τροφίμων Ι Ενότητα 10 η Φρούτα και Λαχανικά Ι (μέρος β) Όνομα καθηγητή: Έφη Τσακαλίδου Τμήμα: Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής του Ανθρώπου Στόχοι ενότητας Κατανόηση της σύστασης φρούτων και λαχανικών.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05

ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ. Στοιχείο O C H N Ca P K S Na Mg περιεκτικότητα % ,5 1 0,35 0,25 0,15 0,05 ΒΙΟΧΗΜΕΙΑ Βιοχημεία: είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη των οργανικών ενώσεων που συναντώνται στον οργανισμό, καθώς και με τον μεταβολισμό τους. ΧΗΜΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΜΟΡΙΩΝ 108 στοιχεία

Διαβάστε περισσότερα

TERMS USED IN STANDARDIZAfiON OF CHEMICAL FOOD ANALYSIS SUMMARY

TERMS USED IN STANDARDIZAfiON OF CHEMICAL FOOD ANALYSIS SUMMARY ΑΠΟΔΟΣΗ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΩΝ ΟΡΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΡΟΛΟΓΙΑΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΑΝΑΛΥΣΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Τεχνική Επιτροπή ΕΛΟΤ 85 "Τρόφιμα", Κ. Τζιά, I. Σαριδάκης ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το αντικείμενο της εργασίας είναι η απόδοση των

Διαβάστε περισσότερα

Ομάδες φαινολικών ενώσεων

Ομάδες φαινολικών ενώσεων ΦΑΙΝΟΛΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ Οι φαινολικές ενώσεις αποτελούν μία από τις κύριες ομάδες δευτερογενών μεταβολιτών. Αποτελούνται από ενώσεις με μεγάλη ποικιλία όσον αφορά τη δομή και λειτουργικότητά τους. Ο γενικός

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Άσκηση: Αναπνοή

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Άσκηση: Αναπνοή ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Άσκηση: Αναπνοή Σύνοψη Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται λόγος για τη λειτουργία της αναπνοής και τον ρόλο της στους φυτικούς οργανισμούς. Πιο συγκεκριμένα μελετάται η αναπνοή σε αρτίβλαστα και διαβρεγμένα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ. 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 3.1 Ενέργεια και οργανισμοί Την ενέργεια και τα υλικά που οι οργανισμοί εξασφαλίζουν από το περιβάλλον τους συνήθως δεν μπορούν να τα αξιοποίησουν άμεσα. Η αξιοποίησή τους

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Ν. ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ ( Ε.Κ.Φ.Ε ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Θέμα: ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΑΜΥΛΟΥ - ΠΡΩΤΕΪΝΩΝ (άσκηση 8 του εργαστηριακού οδηγού) Μέσος χρόνος πειράματος: 45 λεπτά Α. ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

9/5/2015. Απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για τα φυτά

9/5/2015. Απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για τα φυτά Δηµοκρίτειο Πανεπιστήµιο Θράκης Τµήµα Αγροτικής Ανάπτυξης ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΑ ΦΥΤΩΝ «Θρεπτικά στοιχεία» Θρεπτικές ουσίες Απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία για την αύξηση των φυτών: Μακροστοιχεία: C, H, O, N, P, S, K,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. 9η Διάλεξη: «Άσκηση και ελεύθερες ρίζες»

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ. 9η Διάλεξη: «Άσκηση και ελεύθερες ρίζες» ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΕ 0918 «Βιοχημική Αξιολόγηση Αθλητών»

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα).

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). ΒΙΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). Είδη οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη οργανισμών: 1. Οι μονοκύτταροι, που ονομάζονται μικροοργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ (1). Τι είναι η φωτοσυνθετική φωσφορυλίωση και σε τι διακρίνεται; (2). Εξηγήστε το ρόλο των ουσιών (α) καρβοξυδισμουτάση (β) NADPH στη σκοτεινή φάση της

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

12 Kορυφαίες αλκαλικές τροφές που μπορούμε να τρώμε καθημερινά για απίστευτη υγεία!!

12 Kορυφαίες αλκαλικές τροφές που μπορούμε να τρώμε καθημερινά για απίστευτη υγεία!! 12 Kορυφαίες αλκαλικές τροφές που μπορούμε να τρώμε καθημερινά για απίστευτη υγεία!! Μελέτες έχουν αποδείξει ότι όσο πιο αλκαλικό είναι το PH τόσο περισσότερη είναι η ενέργεια, η ζωτικότητα και τα οφέλη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΤΌ:: Γλυστρίδα Είναι ένα φυτό με πολλές βιταμίνες, θεωρείται μια πολύ καλή πηγή Ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, καθώς και βιταμίνης C, D, E και σιδήρου.

ΦΥΤΌ:: Γλυστρίδα Είναι ένα φυτό με πολλές βιταμίνες, θεωρείται μια πολύ καλή πηγή Ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, καθώς και βιταμίνης C, D, E και σιδήρου. Τα βότανα της φύσης ΦΥΤΌ:: Πικραλίδα ή Αγριοράδικο ή Ταραξάκο Είναι αγριόχορτο πλούσιο σε κάλιο καθώς επίσης και ένα αποτελεσματικό τονωτικό του συκωτιού και του πεπτικού συστήματος. ΦΥΤΌ:: Βήχιο ή Χαμολεύκη

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων

Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων Προσδιορισμός φυσικοχημικών παραμέτρων υγρών αποβλήτων και υδάτων (DO - BOD - COD - TOC) Χ. Βασιλάτος Οργανική ύλη Αποξυγόνωση επιφανειακών και υπογείων υδάτων Οι οργανικές ύλες αποτελούν πολύ σοβαρό ρύπο,

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων

Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα (Τ.Ε.Ι.) Θεσσαλίας Επεξεργασία & Αξιοποίηση Αγρο-Διατροφικών Αποβλήτων Μέρος ΙΙ: Παραλαβή ουσιών υψηλής προστιθέμενης αξίας Ενότητα ΙΙ.3: Λιποδιαλυτές

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ

Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος Δ Ι Δ Α Σ Κ Ο Υ Σ Α Κ Ρ Ε Σ Τ Ο Υ Α Θ Η Ν Α Δ Ρ. Χ Η Μ Ι Κ Ο Σ Μ Η Χ Α Ν Ι Κ Ο Σ Εισαγωγή στην Επιστήμη του Μηχανικού Περιβάλλοντος 1 ΜΑΘΗΜΑ 2 Ο & 3 O

Διαβάστε περισσότερα

Νίκος Χαριτωνίδης Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΘΥΛΕΝΙΟ 1

Νίκος Χαριτωνίδης Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΘΥΛΕΝΙΟ 1 Νίκος Χαριτωνίδης Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΥΤΩΝ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΑΙΘΥΛΕΝΙΟ Τα φρούτα και λαχανικά υφίστανται µια φυσιολογική διεργασία, η οποία ονοµάζεται ωρίµανση. Η ωρίµανση συχνά είναι επιθυµητή για το

Διαβάστε περισσότερα