C4 10C?O. ia!io ii l/awwttfl ΘΕΜΑ: TO ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΡΟΥΣΤΛΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1999

Transcript

1 ΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ [ ΔΙΟΙΚΗΣΡΒΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ \ ΔΟΓΙΣΤΙΚΉΣ 'Ζ C C4 10C?O Γ' rkiikgj-f _ ia!io ii560-0 l/awwttfl ΘΕΜΑ: K ^ iu, TO ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΡΟΥΣΤΛΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ- -είσα στον Καθηγητή κ. ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗ DV )αστή ΛΑΖΟΠΟΥΛΟ ΣΤΑΥΡΟ )ΝΔΥΛΑΚΗ 80, ΤΚ 74100, ΡΕΘΥΜΝΟ, ΤΗΛ ) ξη : δόση:

2 - ] - TO ΧΡΗΙνί ΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞίΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ίιαρο\ Σ1ΑΣΗ ΤΗΣ ΕίΚΟΝΑΣ ΤΟ\ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1999 ΚΕΦΑΑΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1. ΤΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η εργασία αυτή έχει ος αιτικείμεΐό τη\' παρουσίαση του Χ.Α.Λ. στο Απαραίτητη, 'οα το\ σκοπό αυτό. εό αι η εισαγωγή στο\ Αεσιιό τω\' χρημαηστηρίωχ' διεθνώς και η κατανόηση του ρο/νου τους και της ιστορικής σημασίας τους. Εξίσου σημαντική είναι η αποτύπο^ση της λειτουργίας του χρηματιστηρίου Αθηνών ως θεσμού της Ελληνικής οικονομίας. Η κωριω^ έρευ\α εχει ύ^ς σκοπο την παρουσίαση της εικόνας του Ελληνικού χρηματιστηρίου. Η εμβάθυνση στο αντικείμενο προϋποθέτει την κλαδική αναλυση του Χ.Α,Α. Το σημαντικότερο σημείο της εργασίας είναι η εμφάνιση του αντικειμένου ενασχόλησης κάθε κ>ώδου του Χ..Α.Α Η κατάταξη μιας εισηγμένιγε σε ένα κλάδο δεν προϋποθέτει την ενασχόληση της επιχείρησης αυτής μόνο με το αντικείμενο του συγκεκριμένου κλάδου της οικονομίας. Για τον λόγο αυτό στ μαντικη είναι η απεικόνιση του πολ/χιπ/νου αντικείμεν ου των εισηγμένων κάθε κλάδου. Σκοπος της εργασίας ακόμη είναι η παρουσίαση των εξελιξεΐυν του 1999 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος ώστε να φανεί η κατάσταση του Χ.Α..Α στην σημερινή αγορά. Η αναφορά πρέπει να γίνει τόσο στις χρηματιστηριακές εξελίξεις όσο και στις επιχειρηματικές και να αναδειχθεί το κλίμα της Ελληνικής αγοράς, κατά το έτος Το χρηματιστήριο λειτουργεί αποτιμητικά αλλά και προεξοφλητικά για τον υπολογισμό της χρηματιστηριακής αξίας των εταιρειών. Για τον λόγο αυτό απαραίτητο στοιχείο της συνολικής εικόνας του Χ.Α.Α. είναι η αποτύπιυση των προβλέψεων και προσδοκιών για κάθε κλάδο όπως αυτή διαγράφεται με τα σημερινά δεδομένα. Η πρόβλεψη της κλαδικής πορείας του Χ.Α.Α. στηρίζεται στην παρουσίαση επιμέρους στοιχείων και εξελίξεων του 1999 τα οποία θα συνεχίσουν να επηρεάζουν το χρηματιστήριο στο επόμενο διάστημα ΜΕΘΟΔΟΑΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Το πρώτο βήμα για την συγγραφή της εργασίας ήταν η συγκέντρο3ση πληροφοριακού υλικού από βιβλία και εφημερίδες ώστε να υπάρχει η απαραίτητη ενημέρωσΐ] για το αντικείμενο της έρευνας. Στο επόμενο βήμα ακολούθησε η δόμηση των επιμέρους κεφαλαίων για την όσο το δυνατόν καλύτερη παρουσίαση του συγκεντρωθέντος υλικού. Η εργασία χωρίζεται σε 4 κεφά>ωαα. Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται η εισαγωγή στο κύριο αντικείμενο της εργασίας, Περιγράφεται το αντικείμενο, η μεθοδολογία καθώς και η χρησιμότητα της συγγραφής. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται μια θεωρητική παρουσίαση του χρηματιστηρίου οος έννοια και παρουσιάζονται τα είδη των χρηματιστηρίων. Επιχειρείται η εμβάθυνση στην παρουσίαση του Χ.Α.Α. Δίνεται ο ορισμός, η δομή, τα ελεγκτικά όργανα και το νομικό

3 πλαίσιο που διέπει το X Α..\. Στο ίδιο κεφάλαιο αναλύεται η έννοια της μετοχής, όπως ισχύει στΐ]ν Ελληνική αγορα, τα βασικά είδη και οι αξίες μιας μετοχής..αναπόσπαστο μέρος του κεφαλαίου είναι οι προϋποθέσεις εισαγυυγής των επιχειρήσεουν καθώς και η συχόπτικη έκθεση τιυν βασικώ\' δεικτιυν του Χ,.Λ,.λ..Απαραίτητη για την κατανόηση του κλίματος της αγοράς εή αι και η σύητομη ιστορική αναδρομή στις σημαχτικοτερες εςελίέεις από το έτος 1990 ως το Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται το αποτέλεσμα της ερευνητικής προσπάθειας με τΐ]\ παρουσίαση της επιχειρηματικί]ς και χρηματιστι^ριακής εικόνας των εισηγμένων, Η αΐ'αλυση γίνεται κατα κ/.άδο, σύμφωνα με το επίσγ μη κλαδικί] καταταξη των εισηγμένων. Παρουσιάζεται το αντικείμενο του κλάδου, οι συμμετοχές τοιν εισηγμένιον σε άλλους τομείς και τα χρηματιστηριακά και τα χρηματοοικονομικά αποτελέσματα των δυο τελευταίων ετών. Μετά την παρουσίαση της εικόνας του κλάδου, αναλύονται οι επιχειρηματικές κινιίσεις του 1999 ιοστε να καταδειχτει η δυναμικότητα της διοίκησης τωχ εισηγμένιυν καθιος και οι διιμιουργούμενες προσδοκίες για κινήσεις που έπονται. Σκοπός της εργασίας είναι η παρουσίαση της εικόνας και του κλίματος για το έτος το οποίο ήταν προ^τό-γνιορο jm τα δεδομένα της Ελληνικής αγοράς και όχι η εμβάθυνση στην μακροοικονομική αναλυση η οποία θα απαιτούσε εργασία ετών και εκατοντάδες σελίδες έρευνας. Στο τέταρτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα συμπεράσματα από το αποτέλεσμα του 1999 και οι προοπτικές θετικές και αρνητικές που παρουσιάζονται στην αγορά του Η ανάλυση των αποτελεσμάτων δημιουργεί την αναγκαιότητα πρότασης λύσεο3ν των βασικών προβλημάτων του Χ.Α.Α., οι οποίες παρουσιάζονται στο τέλος του κεφαλαίου. Σημαντική ήταν η δυσκολία εύρεσης των απαραίτητων στοιχείων για την έρευνα λόγω του επίκαιρου χαρακτήρα του αντικειμένου. Τα περισσότερα αριθμητικά στοιχεία εξήχθησαν μετά από επεξεργασία, σε λογιστικά φύλλα, καθώς αναλυμένα στοιχεία δεν είχαν εκδοθεί στην Ελληνική αγορά, κατά το διάστημα της συγγραφής ΣΥΜΒΟΛΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η συμβολή της εργασίας, στον μελετητή-επενδυτή του Χ.Α.Α., με δεδομένη την ανυπαρξία εκτεταμένων δημοσιεύσεων που να αναλύουν κλαδικά το χρηματιστήριο, κρίνεται σημαντική. Η κλαδική παρουσίαση εμφανίζει τα δυσεπίλυτα προβλήματα κάθε κλάδου και επιτρέπει την συγκριτική ανάλυση των εταιρειών. Ο μελετητής του Χ.Α.Α. μπορεί να αντλήσει στοιχεία για το αντικείμενο το^ν εταιρειών κάθε κλάδου. Τα στοιχεία αυτά κατατοπίζουν τον μελετητή αναλυτικά για την απασχόληση των εισηγμένων καθώς πολλές φορές είναι ασαφές το κριτήριο κατάταξης των εταιρειών στον ίδιο κλάδο. Επίσης επιτρέπει την πρακτική θεώρηση του κλάδου και την σύγκριση του αντικειμένου με κριτήρια της οικονομικής πραγματικότητας. Η με>χτη των συμμέτοχων των επιχειρυ,σεων του κ/ώιδου σε άλλους τομείς ωφελεί τον σχηματισμό ολοκληρωμένης εικόνας του αιτικειμένου τους. Πολλές εταιρείες έχουν πλήθος από συμμετοχές οι οποίες υπερβαίχ'ουν σε τζίρο το αχτικείμενο του κλάδου που συμμετέχουν ενώ πολ>.ές επιχειρήσεις ενδέχεται να προχωρήσουν σε μετασχηματισμό τους σε εταιρείες συμμέτοχων. Οι συμμετοχές ενός κλάδου αποτελούν δείγμα κινητικότητας της διοίκησης των επιχειρησειον και ενασχόλησης κεφαλαιοιν σε άλλους κλάδους, πιθανότατα περισσότερο προσοδοφόρους από το κλαδικό τους αντικείμενο. Η παρουσίαση της έρευνας των οικοχ'ομικιόν και χρηματιστηριακών στοιχείου ' των δύο τελευταίιον ετών βοηθά την συγκριτική ανάλυση τοιν σριθμητικώχ' στοιχείωχ' κάθε κλάδου. Ο αναγνώστης μπορεί να συγκρίνει την άνοδο του χρηματιστηρίου με την μεταβολή τιον οικονομικών όεδομέχ'οιν τω\ εταιρειο^ν του κλάδου και να. εξάγει χρήσιμα στοιχεία για τη\ μεταβολή της χρηματιστηριακής τιμής των εταιρειιον. Επίσης μπορεί να

4 - 3 - διαπιστώσει το κλίμα που επικράτησε τόσο στο χρηματιστήριο όσο και στις επιχειρηματικές κινήσεις και τα αποτελέσματα των εισΐ]γμένων κατά το 1999, Η παρουσίαση των σημαντικότερων κινήσεων και εξελίξεων των εισηγμένων ασφαλώς και εξάγει χρήσιμα συμπεράσματα. Η κινητικότητα των επιχειρήσεων του κλάδου κατά την διάρκεια του έτους προεξοφλεί τις μελ^^οντικές κινήσεις και αποτελεί την βάση για τγ ν διαμόρφωση των νέων αποτελεσμάτων που θα παρουσιάσουν οι εισηγμένες στους επόμενους ισολογισμούς. Η κινητικότητα αυτή είναι σημαιτική,'ΐα τιιΐ' βελτίωση των οικονομικών δεδομένων της επιχείρησης αλλά και την αντίστοιχη χρηματιστηριακή πορεία τους. Η προοπτικές και οι προσδοκίες για κάθε κλάδο διαφέρουν στην σύγχρονη αγορά. Η ένταξη της Ελλάδος στην ΟΝΕ και η τέλεση των Ολυμπιακών αγώνων στην χώρα μας δημιουργεί μεγάλες ωφέλειες σε κλάδους της Ελληνικής οικονομίας. Ο αναγνώστης, εκτός από την μελέτη των δεδομένων των κλάδων, μπορεί να ενημερωθεί για τις προοπτικές που δημιουργούνται στο αμέσως επόμενο βήμα της Ελληνικής αγοράς. Η σωστή πρόβλεψη οδηγεί τους επενδυτές σε σωστές επενδύσεις και τις επιχειρήσεις στις κατάλληλες κινήσεις ώστε να αντεπεξέλθουν με επιτυχία στις νέες απαιτήσεις της αγοράς. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 2.1. ΟΙ ΑΓΟΡΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΣ Η ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑ Η ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΑΓΟΡΑ Είναι η αγορά που πραγματοποιείται η μακροπρόθεσμη άντληση κεφαλαίο^ν από τις επιχειρήσεις με στόχο την πραγματοποίηση επενδύσεων. Η άντληση γίνεται με την πώληση μετοχών και ομολογιών από τις επιχειρήσεις (εκδότες) στους επενδυτές (αγοραστές) από τους αντιπροσώπους (αναδόχους) που αναλαμβάνουν και επιμελούνται την έκδοση. Η μεσολάβηση του αναδόχου είναι υποχρεοοτική. Οι υποχρεώσεις του αναδόχου είναι: α) Να καθορίσει την τιμή, την διασπορά και τον χρόνο έκδοσης, β) Να αγοράσει όλη την έκδοση ή μέρος αυτής, γ) Να την μεταπωλήσει έναντι προμήθειας. δ) Να διατηρήσει σταθερή τιμή στο χρηματιστήριο, κατά τις πρώτες συνεδριάσεις, σε συνεννόηση με την διοίκηση των εταιρειών Η ΧΡΗΜΑ ΓΙΣΤΗΡ1ΑΚΗ Η ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΑΓΟΡΑ Είναι η αγορά που διαπραγματεύονται τα χρεόγραφα τα οποία έχουν ήδη εκδοθεί μετά την ολοκλήρωση των διαδικασιών της πρωτογενούς αγοράς. Ο σκοπός της δευτερογενούς αγοράς είναι η μεταβίβαση μετοχών από επενδυτές, σε αντικειμενικές τιμές που καθορίζονται βάση του νόμου της αγοράς και της ζήτησης, με την μεσολάβηση εκπροσώπων από χρηματιστηριακές εταιρείες. Η εκδότρια εταιρεία δεν επηρεάζεται άμεσα καθώς δεν μεσολαβεί στις αγοραπωλησίες, ούτε οι μετοχές της αυξάνονται, απλώς αλλάζουν ιδιοκτήτη. Επηρεάζεται ωστόσο έμμεσα με τις μεταβολές στις τιμές των αξιόγραφων της. Αυτή είναι η σχέση

5 - 4 - πρωτογενούς-δευτερογενούς αγοράς και η υγιής λειτουργία της μίας συντελεί στην αποτελεσματικότητα της άλλης Η ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΑ Είναι η αγορά που διαπραγματεύεται το χρήμα και τα στενά υποκατάστατα του σε βραχυχρόνιο διάστημα. Στην αγορά αυτή πιστωτικά ιδρύματα (τράπεζες και χρηματιστηριακές εταιρείες) αγοράζουν και πωλούν χρεόγραφα και χρήμα. Τα χρεόγραφα μπορεί να είναι ομόλογα Δημοσίου ή τραπεζών, έντοκα γραμμάτια και βραχυπρόθεσμα χρεόγραφα. Το χρήμα μπορεί να είναι: α) Εγχώριο, το οποίο στην διατραπεζική αγορά πωλούν οι κεντρικές τράπεζες, συνήθως στις εμπορικές μέσω δημοπρασιών. β) Συνάλλαγμα για την εξυπηρέτηση διακρατικών συναλλαγών. Οι συναλλαγές γίνονται μέσω market makers (διαμορφωτές αγοράς) οι οποίοι διαθέτουν μεγάλες ποσότητες από αξιόγραφα και δίνουν καθημερινά τιμές για την αγορά και την πώλησή τους, έναντι προμήθειας ή κέρδους που συνυπολογίζουν στις τιμές ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ* ΕΝΝΟΙΑ Με τον όρο χρηματιστήριο εννοούμε ταυτόχρονα, ένα συγκεκριμένο τόπο και χώρο όπου γίνονται ορισμένες συναλλαγές, το σύνολο των προσώπων που συγκεντρώνονται σε αυτό το χώρο και πραγματοποιούν τις συναλλαγές και τις αγοραπωλησίες τους σε αυτό το χώρο ΑΟΓΟΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥΣ Τα χρηματιστήρια είναι δημιουργήματα της καπιταλιστικής οικονομικής οργάνωσης. Τα δημιούργησε αφενός η επιδίωξη ανεύρεσης μακροπρόθεσμων κεφαλαίων και αφετέρου η τάση για εκμετάλλευση των δυνατοτήτων της αγοράς για την πραγματοποίηση κερδών. Τη οργανωμένη μορφή τους ωστόσο την επέβαλλε η ανάγκη για ταχύτητα διενέργειας, αμεσότητα, καθαρότητα και δημοσιότητα των συναλλαγών ΣΗΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ο οικονομικός ρόλος των χρηματιστηρίων θεωρείται σημαντικός και συνοψίζεται στα εξής: α) Διευκολύνουν τις συναλλαγές, επιτρέποντας στους εκπροσώπους της προσφοράς και της ζήτησης περιορισμένων αγαθών να συναντώνται σε ορισμένο χώρο και χρόνο. β) Επιτρέπουν την ελεύθερη διαμόρφωση των τιμών των αγαθών, με βάση το θεμελιώδη νόμο της προσφοράς και της ζήτησης και έτσι αποφεύγεται ή περιορίζεται ο κίνδυνος της δημιουργίας τεχνητών τιμών. γ) Δίνουν την ευκαιρία στις επιχειρήσεις να αντλήσουν κεφάλαια από την αποταμίευση και στους αποταμιευτές να επενδύσουν το προϊόν της αποταμίευσής τους σε τίτλους, συμβάλλοντας στην τόνωση της παραγωγής και γενικότερα στην οικονομική πρόοδο και ανάπτυξη της χώρας όπου λειτουργεί το χρηματιστήριο. *«Τι πρέπει να γνωρίζουμε για το χρηματιστήριο», Ε.Χολέβα, εκδ.»γντεκβοοκ8», σελ k

6 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ Ανά>χιγα με το αντικείμενο των συναλλαγών που πραγματοποιούν, τα. χρΐ]ματιστήρια ύίακρινονται σε. αςιών, εμπορευμάτο^ν, ναύλων (κυρίως φορτηγών πλοίο,ιν μεταφοράς ςηρού και υγρού φορτίου) κ.α. Ανάλογα με το φορέα τους τα χρΐ]ματισπ]ρια αποτελούν ιδιοϋτικούς οργανισμούς (με τη μορφή ειδικής ανώ\υμης εταιρίας) η δημοσίους οργανισμούς (Ν,Π.Λ.Δ), ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ ΑΞΙΩΝ Α\ οι τράπεζες θεωρούνται ότι ασκούν τη\ εμπορία του χι^ήματος και κεφα/ωίωλ'. τα χρη.ποτιστήρια αξιών αποτελούν τις οργανωμέλ ες. ιδιόμορφες και με ειδικούς όρους λειτουργούσες κεφαλαιαγορές που ασκείται το εμπόριο των αξιών γενικά Σττμ ευρείσ έννοια αξίες, περιλαμβάνονται τα εγχώρια και ξένα νομίσματα και τα χρεόγραφα. Στα χρηματιστήρια αςιοιν γίνονται διαπραγματεύσεις σε κινητές αξίες, όπως είναι τα ανώνυμα ομολογα και οι ανιυνυμες ομολογίες δημοσίων δανείων ΐ( ομολογιακών δανεΐ03ν οργαΐ'ΐσμιον και επιχειρήσεων και οι μετοχώς ανωνωμωχ εταιριών, κοινές και προΐόμιουχες. Στα χρηματιστήρια αξιώ\' την προσφορά τίτλων αντιπροσοίπεύουν. α) Ως προς τις ομολογίες και τα ομολογα, το κράτος που αναζητεί μεσομα.κροπρόθεσμα κεφαλα.ια για τις αναγκες του. β) Ως προς τις ομολογίες των οργανισμών και των επιχειρήσεων, οι φορείς που εκδίδουν ομο/νογιακά δάνεια σε δημόσια έγγραφη. γ) Ως προς τις μετοχές οι ανώνυμες εταιρίες που πιΐοκειμενου να αντλήσουν κεφάλαια κυκλοφορούν ένα μέρος των μετοχών τους στο χρηματιστήριο αξιών. Τη ζήτηση τίτλιον εκπροσωπούν : α) Αποταμιευτές που επιζητούν τοποθέτηση των χρημάτων τους με σταθερή απόδοση (ομολογίες) ή με κυμαινόμενη (μετοχές) προσδοκώντας και στο στοιχείο της κερδοσκοπίας. β) Σε μεγάλο βαθμό τη ζήτηση εκπροσωπούν, ως θεσμικοί επενδυτές, ορισμένες εταιρίες που είτε έχουν υποχρέωση από το νόμο να έχουν στο ενεργητικό τους μια ποσότητα κινητοιν άξιων, όπως οι ασφαλιστικές εταιρίες και κυρίιος οι εταιρίες επενδύσεων χαρτοφυλακίου και τα αμοιβαία κεφάλαια, είτε επιδιώκουν να δημιουργήσουν «χαρτοφυλάκιο τιτλωνν με την αγορά μιας ποσότΐ]τας και ποικιλίας κινητών αξιοδν. γ) Τη ζητηση, σε μετοχές κυρίϋjς, εκπροσωπούν και ορισμένα πρόσωπα που «παίζουν» στο χρηματιστήριο αξιών με καθαρα κερδοσκοπικές επιδιώξεις, αγοράζοντας και πουλιολ τας για την πραγματοποίηση αυτών των επιδιώςεου. Με αυτή τη μορφή και την έννοια, το χρηματιστήριο αξιών εή αι ιιια υγιής αγορά, όπου υπό το φως της δημοσιόπιτας με αμεσότητα και καθαρότητα γινοΐ'ται οι συναλλαγές για τις οποίες μάλιστα παίρνοχται και από τα κράτη μέτρα ώστε \ό. είλ αι, κατά το δυνατό, αδιάβλητες. Τα σημαΐ'τικότερα χρηματιστήρια αξιδιν του κόσμο είχό.ι. κατά όγκο συ\ αλλαγΐον, της Νέας Υόρκης το οποίο λειτουργεί από το 1792 στην Wall Street και χρησιμοποιεί τολ δείκτη Dow Jones και το χρηματιστήριο του /Χονδίνου το οποίο λειτουργεί από το 1773 και εχει ως δείκτη τον Financial Times stock exchange 100 Ακόμη σημαντικό, χρηματιστήρια στην σύγχρονη οικονομία είναι του Τόκιο με τον δείκτη Nikkei A.V.G., της Φραγκφουρτΐ]ς, της Ζυρίχης, του Παρισιού, των Βρυςελ/ujJv, του Μιλάνου και του Αμστερνταμ.

7 ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ Τα χρηματιστήρια εμπορευμάτων είναι οργανωμένες αγορές στις οποίες γίνονται συναλλαγές επί ορισμέχ ων εμπορευμάτων. Διακρίνονται σε «γενικά χρηματιστήρια», στα οποία γίνονται αγοραπωλησίες διάφορων εμπορευμάτων και «ειδικά χρηματιστήρια» όπου γίνονται συναλλαγές σε ένα μόνο είδος (σιττιρά, ζάχαρη, πετρέλαιο, καφές, κ.α.). Σήμερα τα περισσότερα χρηματιστήρια εμπορευμάτων έχουν εξειδικευθεί σε περιορισμένο αριθμό εμπορευμάτων. Στην Ελλάδα το 1924 ιδρύθηκε στον Πειραιά το πρώτο χρηματιστήριο εμπορευμάτων και το 1925 ιδρύθηκε το δεύτερο στη Θεσσα>νθνίκη, ωστόσο και τα δυο έχουν περιπέσει σε αδράνεια. Τα σημαντικότερα χρηματιστήρια εμπορευμάτων στον κόσμο είναι; α) Της Νέας Υόρκης για τα αποικιακά (ζάχαρη, καφές, κακάο), για το βαμβάκι, το βαμβακέλαιο, το καλαμποκέλαιο, τα μέταλλα και τον χρυσό. β) Του Λονδίνου για τα αποικιακά, τα δημητριακά (σιτάρι, κριθάρι), τις πατάτες, το πετρέλαιο, το σογιέλαιο, το ιχθυέλαιο τα βασικά μέταλλα (χαλκός, ψευδάργυρος, αλουμίνιο, νικέλιο, κασσίτερο) και τον χρυσό. γ) Του Σικάγο για το σιτάρι, το καλαμπόκι, τη βρώμη, τη σόγια, την ξυ)^ία και τα έλαια. δ) Του Χονγκ-Κονγκ για τα μέταλλα και τον χρυσό. Ακόμα σημαντικά χρηματιστήρια είναι του Winnipeg για τη σίκαλη, του Μπράντφορντ και του Σίδνεϋ για το μαλλί, της Γιοκοχάμα για το μετάξι, της Μπανγκόκ για το ρύζι, της Σιγκαπούρης και του Τόκιο για τα ελαστικά, του Ντουμπάϊ για το πετρέλαιο, του Ρότερνταμ για το λινέλαιο, το ηλιέλαιο και το αραχιδέλαιο, του Παρισιού και της Ζυρίχης για τον χρυσό κ.α ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ ΝΑΥΑΩΝ Τα χρηματιστήρια ναύλων ασχολούνται με ναυλώσεις πλοίων για θαλάσσιες μεταφορές ξηρών και υγρών φορτίο^ν. Τα χρηματιστήρια εμπορευμάτων είναι συνήθως και χρηματιστήρια ναύλων. Το σημαντικότερο χρηματιστήριο ναύλων είναι το Μπώλτικ του Λονδίνου το οποίο συγκεντρώνει πάνω από το 80% των ναυλώσεων στον κόσμο. Στην Ελλάδα παρά τις μακροχρόνιες συζητήσεις για δημιουργία χρηματιστηρίου ναύλων στον Πειραιά, για τις ναυλώσεις Μεσογειακών φορτηγών πλοίων, οι συζητήσεις αυτές δεν έχουν αποδώσει ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ Πρόκειται για ιδιωτικούς οργανισμούς οι οποίοι λειτουργούν με βάση συγκεκριμένους όρους σχετικά με τις συναλλαγές έργων τέχνης. Ορισμένοι από αυτούς λειτουργούν ως χώροι διενέργειας δημοπρασιών έργων τέχνης. Τα χρηματιστήρια αυτά ξεχωρίζουν από την μορφή οργάνωσης τους αλλά και τον τρόπο διαμόρφο3σης τιμών που εξαρτάται από την φήμη, το καλλιτεχνικό επίπεδο του δημιουργού και από την υποκειμενική εκτίμηση των αγοραστών για το κάθε έργο ξεχωριστά. 2.3, ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟ ΑΞΙΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΟΡΙΣΜΟΣ Το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, σύμφωνα με το ισχύον νομικό πλαίσιο και τον Ν.2324/1995, αποτελεί Α.Ε. με σκοπό την οργάνωση των χρηματιστηριακών συναλλαγών με μοναδικό μέτοχο του το Ελληνικό δημόσιο. Το Χ.Α.Α. απολαμβάνει, ως Α.Ε.,

8 - 7 - διοικητική και οικονομική αυτονομία υπό την εποπτεία του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας και της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Το χρηματιστήριο στηρίζεται στην ελεύθερη διαμόρφωση των τιμών βάση του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης και επιδιώκει διαφάνεια, δημοσιότητα και καθαρότητα των συναλλαγών. Οι συναλλαγές γίνονται με την μεσολάβηση ειδικών επαγγελματιών (χρηματιστών και Α.Χ.Ε.) οι οποίοι συναλλάσσονται για λογαριασμό των πελατών τους. Το Χ.Α.Α. θέτει τους όρους για την άσκηση του χρηματιστηριακού επαγγέλματος και της εισαγωγής κινητών αξιών με στόχο την μεγαλύτερη εξασφάλιση των συναλλασσό μενών ΟΙ ΜΕΤΟΧΟΙ ΤΟΥ Χ.Α.Α. Το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας ορίζεται σε πέντε δισεκατομμύρια δραχμές και διαιρείται σε πεντακόσιες χιλιάδες μετοχές, ονομαστικής αξίας δέκα χιλιάδων δραχμών η κάθε μια. Το μετοχικό κεφάλαιο αναλαμβάνεται και καλύπτεται εξ ολοκλήρου από το Ελληνικό δημόσιο. Οι μετοχές της εταιρίας είναι ονομαστικές και υπάγονται στα δικαιώματα και στις υποχρεώσεις της νομοθεσίας περί ανωνύμων εταιριών και στο καταστατικό και τις αποφάσεις του Δ.Σ. και της Γενικής Συνέλευσης των μετόχων ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Η εταιρία διοικείται από εννεαμελές διοικητικό συμβούλιο. Τρία μέλη ορίζονται από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας, δυο από τα τακτικά μέλη του χρηματιστηρίου, και ένα αντίστοιχα, από την Τράπεζα της Ελλάδος, από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, από την Ένωση Θεσμικών Επενδυτών και από τους εργαζομένους στο χρηματιστήριο, μετά από ψηφοφορία. Το συμβούλιο εκλέγεται κάθε τρία χρόνια. Ο πρόεδρος του χρηματιστηρίου επιλέγεται από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας, αποτελεί το ανώτατο εκτελεστικό όργανο της εταιρίας και έχει τη γενική εποπτεία των εργασιών της. Το διοικητικό συμβούλιο συνέρχεται στην έδρα της εταιρίας τουλάχιστον μία φορά κάθε μήνα και είναι αρμόδιο να αποφασίζει για κάθε πράξη που αφορά τη διοίκηση της εταιρίας, τη διαχείριση της περιουσίας της και τη γενική επιδίωξη του σκοπού της, εκτός από τα θέματα που υπάγονται στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Γενικής Συνέλευσης Η ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΝΕΛΕΥΣΗ Η Γ ενική Συνέλευση των μετόχων είναι το ανώτατο όργανο της εταιρίας. Μια φορά τουλάχιστον κάθε χρήση το διοικητικό συμβούλιο συγκαλεί έκτακτη γενική συνέλευση. Το Ελληνικό δημόσιο, ως μοναδικός μέτοχος, εκπροσωπείται από τους υπουργούς Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ενώ δικαίωμα να παρίστανται έχουν τα μέλη του Δ.Σ., εκπρόσωπος του Υπουργείου Εμπορείου, το Δ.Σ. της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, ο προϊστάμενος Διεύθυνσης Εποπτείας του χρηματιστηρίου καθώς και εκπρόσωποι των εισηγμένων εταιριών και των εργαζομένων του Χ.Α.Α ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, όπως εισήχθη στην Ελλάδα με τον Α.Ν. 148/67 και τροποποιήθηκε με τα άρθρα του Ν. 1969/91, τα άρθρα 9-13 του Ν.2166/93 και τα άρθρα του Ν.2324/95, είναι ανεξάρτητο όργανο εποπτείας με μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου, υπό την εποπτεία του Υπουργού Εθνικής Οικονομίας. Το επταμελές διοικητικό συμβούλιο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς είναι επιφορτισμένο με την άσκηση της διοίκησης της Ε Κ. και την θέσπιση και υιοθέτηση των κανονισμών που εφαρμόζονται στις αγορές. Η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς παρακολουθεί την λειτουργία της χρηματιστηριακής αγοράς, εποπτεύει το χρηματιστήριο και τα μέλη του, μελετά και παρακολουθεί τις διαδικασίες στις χρηματιστηριακές συναλλαγές, τα μέσα

9 8 μαζικής ενημέρωσης, καθώς και τις φήμες και τις πληροφορίες που είναι ικανές να επηρεάσουν τις συναλλαγές. Ακόμη αναφέρει και κάνει προτάσεις για τυχόν παραβάσεις της νομοθεσίας, ερευνά τις απότομες μεταβολές των τιμών των μετοχών των εισηγμένων και τις περιπτώσεις εσωτερικής πληροφόρησης, ελέγχει τα βιβλία και τα στοιχεία των μελών του Χ.Α.Α. και γνωμοδοτεί για πλήθος αποφάσεις στο ΥΠ.ΕΘ.Ο που αφορούν την λειτουργία του χρηματιστηρίου. Από το διοικτ τικό συμβούλιο ο πρόεδρος και οι δύο αντιπρόεδροι διορίζονται από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας ε\'ώ τα υπόλοιπα τέσσερα μέλη τα επιλέγει αντίστοιχα από καταλόγους υποψηφίων που υποβάλλονται από την Τράπεζα της Ελλάδος, το Δ.Σ. του Χ.Α.Α., την Έχ'ωση Θεσμικών Επενδυτών και τον Σύνδεσμο Ελληνικών Βιομηχανιών. Το Δ.Σ, δύναται \ α αποφασίσει για τον κανονισμό εσωτερικής διοίκησης και λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και συγκαλείται τουλάχιστον δύο φορές τον μήνα για να συζητήσει και να /ώβει αποφάσεις επί της ημερήσιας διατάξεως, η οποία καταρτίζεται από την Εκτε)νεστική Επιτροπή. Η Εκτελεστική Επιτροπή αποτελείται από τον πρόεδρο και τους δύο αντιπροέδρους και είναι επιφορτισμένη με την εκτέλεση των αποφάσεων που έχουν ληφθεί από το Διοικητικό Συμβούλιο. Έχει την ευθύνη για την καθημερινή διοίκηση και λειτουργία της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και την επίβλεψη των υπηρεσιών της. Επίσης, η Εκτελεστική Επιτροπή εκπροσωπεί την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δικαστικά, ενώπιον των Ελληνικών και ξένων δικαστηρίων.' ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ' Ίδρυση του Χ.Α.Α. και έκδοση του αρχικού κανονισμού λειτουργίας του, ο οποίος στηρίχθηκε στον Γαλλικό Εμπορικό κώδικα του Το χρηματιστήριο άρχισε να λειτουργεί ως αυτοδιοικούμενος δημόσιος οργανισμός Τροποποίησί] της χρηματιστηριακής νομοθεσίας Ο νόμος 1308 οργάνωσε το Χ.Α.Α. ως δημόσια οντότητα Με τον νόμο 3632 προσδιορίστηκαν τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες χρηματιστών και μεσιτών Τα προεδρικά διατάγματα 348, 350 και 360 καθόρισαν τις προϋποθέσεις για την εισαγωγή κινητών αξιών στο χρηματιστήριο και τις υποχρεώσεις των εκδοτών κινητών αξιών που ήταν εισηγμένες Ο νόμος 1806 εισήγαγε νέες ρυθμίσεις στη λειτουργία του χρηματιστηρίου με σκοπό τον εκσυγχρονισμό και τη διεύρυνσή του. Έθεσε το νομοθετικό πλαίσιο για τη δημιουργία της Παράλληλης αγοράς και τη λειτουργία του Αποθετηρίου Τίτλων. Διεύρυνε το Διοικητικό Συμβούλιο του χρηματιστηρίου και προσδιόρισε τις αρμοδιότητές του Η υπουργική απόφαση 6250/β508 όρισε τις νομικές και χρηματοοικονομικές υποχρεώσεις των μελών του χρηματιστηρίου ενώ η υπουργική απόφαση 6281/β καθόρισε το είδος της πληροφόρησης που θα πρέπει να προσφέρεται μέσω του ημερήσιου δελτίου τιμών Σύμφωνα με το νόμο 1892 ιδρύθηκε η Εταιρία Αποθετηρίων Τίτλων με τη μορφή της ανώνυμης εταιρίας. ' εφημ. «ΗΜΕΡΗΣΙΑ», 14/7/99, σελ. 36. ^ «ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΈΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ», ΣΤΑΜΟΥΛΗ», 1999, σελ Θ.Ε.Θεοδωρόπουλου, εκδ.»αθ.

10 - 9 -!99i. Ο νομος Ϊ969 συχ'έστησε τη'.' Επιτρο/Π] Κεφαλαιαγοράς ως Νομικο Προσίυπο Δημοσίου Δίκαιου με αρμοδιοτ»]τες τΐ]ν ασκησί] εποπτεία, και ελεγχου στον ευρύτερο χρηματοπιστυπικό τομέα, με σκοπό τΐ]'.' προστασία κον επενδυτών. Παρα/α,]]λα ρύθμισε τον τροπο /.ειτουργίας τω\ εταιρίιον επενδύσεωΐ' χαρτοφυλακίου και τω\ α.μοιβαιωΐ' κεφαλαίων Οι ομολογίες άρχισα\ χα γίνο\ ται αντικείμεχ ο διαπραγίίάτευσης σε καθαρές τιμές χωρίς τον δεδου/χυμεΐό τόκο Με το προεδρικό διατα.γμα 50/92 καθορίστηκε το είδος των πληροφοριών οι οποίες θα πρέπει να. περι}.αμβά\ό\'ται στο ενημερο3τικο δελτίο των εταιριών, καθώς επίσιις και την διαδικασία που πρεπει να ακολουθηθεί για την αποδοχή του. Το προεδρικό διάταγμα 53 καθόρισε το λομικο π>νθασιο κατά τιις διασπορας εμπιστευτικής ΐ] εσωτερικής πληροφόρησης Με τον νόμο 216ό ενισχύθηκε ο ρόλος της επιτροπής κεφαλαιαγοράς Ο νόμος 2198 εισάγει για πρώτη φορά την αποϋλοποίηση των αξιογράφων του Ελληνικού δημοσίου Με το νόμο 2324 η κυβέρνηση μετατρέπει το χρηματιστήριο σε ανώνυμη εταιρία δινολτάς μεγαλύτερη ευελιξία στη λειτουργία του Ο ίδιος νόμος έθεσε νέους κανότ'ες για τη\' εισαγωγή εταιριοδν στο χρηματιστήριο, επέτρείί/ε τις εξωχρημσ.τιστηριακές συναλλαγές, όρισε τη διαδικασία για. την τοποθέτηση σνωτάτων ορίωχ ημερήσιας διακύμανσης τιμών των μέτοχων, διεύρυνε τις αρμοδιότητες των Α\'ω\'ύμω\' Χρηματιστηριακών Εταιρκον και εισήγα,γε τροποποιήσεις στη διάρθρωση της κεφαλαιαγοράς Με το νόμο 2396 εισήχθη στηΐ Ελληνική νομοθεσία η κοινοτική οδηγία περί παροχιίς επενδυτικών υπηρεσιώλ' και περί επάρκειας ιδίιον κεφα.λαίω\' των εταιριώλ παροχής επενδυτικών υπηρεσιοδν, εισήχθη ο θεσμός τοον Ελληνικών πιστοποιητικοιν και τέθηκαν οι προϋποθέσεις για την αποϋλοποίηση των εισηγμέλχον μετοχοδν Ο νόμος 2471 (με αφορμή την υπόθεση της Δέλτα Χρηματιστηριακής.Δ.Ε.), εισήγαγε το επικουρικό κεφάλαιο εκκαθάρισης συναλ/α/.γών, με σκοπό την κάλυψη των ανοιγμάτιον προς εκκαθάριση, που προκύπτουν από οικονομική αδυναμία των χρηματιστηριακών εταιριών Ο νόμος 2533 συνέστησε το Χρηματιστήριο Παραγώγων Προϊόντων, την Παράλληλη Αγορά Αναδυομένων Κεφαλαιαγορών και αναμόρφωσε τη νομοθεσία για το συνεγγυητικό κεφάλαιο, που μετονομάστηκε σε συνεγγυητικό κεφάλαιο εξασφάλισης επενδυτικών υπηρεσιών. Επίσης καθόρισε τη διαδικασία για τη μετοχοποίηση του χρηματιστηρίου καθώς και θέματα σχετικά με τη διαφάνεια των χρηματιστηριακών συναλλαγών Ο νόμος 2651/98 αναμόρφωσε το πλαίσιο εισαγωγής εταιριών στο χρηματιστήριο, με στόχο την προσέλκυση δυναμικών επιχειρήσεων από την Ελλάδα και το εξωτερικό στην Ελληνική χρηματιστηριακή αγορά και τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του Ελληνικού χρηματιστηρίου στην Ευρωπαϊκή αγορά. Με το νόμο αυτό ουσιαστικά άνοιξαν οι πύλες του X. Α.Α. για νέες δυναμικές επιχειρήσεις που με τον ισχύοντα νόμο δεν μπορούσαν να εισαχθούν. Επίσης με τον ίδιο νόμο έγιναν σημαντικές παρεμβάσεις και τροποποιήσεις διατάξεων ως προς την ευθύνη των αναδοχών, τη διάθεση μετοχών με δημόσια εγγραφή, την τιμή διάθεσης των μετοχών με τη σταθεροποίηση της τιμής των εισηγμένων μετοχών, τη συμμετοχή Ε.Π.Ε.Υ. σε Α.Χ.Ε., τις εξωχρηματιστηριακές συναλλαγές και θέματα Συστήματος Αυλών Τίτλων και Κεντρικού Αποθετηρίου Αξιών. Ακόμη, δόθηκε η δυνατότητα στις χρηματιστηριακές εταιρίες να ιδρύουν γραφεία στην επαρχία με σκοπό τη λήψη και διαβίβαση των χρηματιστηριακών εντολών.

11 Οργανώθηκε και λειτουργεί το χρηματιστήριο παραγώγων από τον Ιούνιο με τη μορφή ανώνυμης εταιρίας. Επίσης, λειτούργησε και η Εταιρία Εκκαθάρισης Συναλ>ναγών Επί Παραγώγων (ΕΤ.Ε.Σ.Ε.Π) ΟΙ ΜΕΤΟΧΕΣ Οι μετοχές αντιπροσο3πεύουν το μέσο χρηματοδότησης των επιχειρήσεων με ίδια κεφάλαια. Για να ιδρυθεί μια Α.Ε., συγκεντρώνεται ένα κεφάλαιο το οποίο διαιρείται σε μικρότερα ίσα μερίδια, τα οποία ονομάζονται μετοχές. Μετοχή συνεπώς, εώαι μια έγγραφη βεβαίωση που δηλίόνει και αποδευοώει ότι ο κάτοχός της είναι συΐ εταιρος στην Α.Ε., έχει το δικαίωμα \'α συμμετέχει στα διαί εμόμενα κέρδη και συμμετέχει στα έσοδα απο διάλυση της εταιρίας. Οι σημαντικότερες διακρίσεις των μετο/ώΐ' είναι σε κοιχ'ές - προνομιούχες και σε ονομαστικές - ανώνυμες Ι. ΚΟΙΝΕΣ - ΠΡΟΝΟΜΙΟΥΧΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ Οι κοινές μετοχές συμμετεχουί' α.\ αλογικά του αριθμού τοι>ς στα κέρδη μέσω του μερίσματος καθώς και στη διανομή του ενεργητικού της.λ..ε. σε περίπτωση διάλυσης ή πτώχευσης. Επίσης συμμετέχουν στην διοίκηση, μέσω της ij/ήφου στις γελίκές συνελεύσεις, αλλά και στις αυξήσεις του μετοχικού κεφα/νοΐου μέσω του δικαιώματος προτίμησης σε νέες εκδόσεις. Σε σύγκριση με τις κοινές μετοχές, οι προ\όμιούχες έχουν προτεραιότητα σττ]ν λήψη μερίσματος έναντι τιον κοινών καθώς και στον τόκο σε περίπτωση μη διαχ'ομής κερδών Επίσης έχουν προτεραιότητα στην επιστροφή της ονομαστική τους αξία σε περίπτωση ρευστοποίησης του ενεργητικού. Ωστόσο, οι προχ'ομιούχες μετοχές στερούιται το δικαίωμα ΐ /ήφου στις γε\'ΐκές συνελεύσεις. 2.3.Τ.2. ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΝΩΝΥΜΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ Ολ ομαστικές είναι οι μετοχές που αναγράφουν τα στοιχεία του κατόχου τους. Οι εταιρίες που είναι υποχρεωμένες να εκδίδουν μόνο ονομαστικές μετοχές είναι οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρίες, οι εταιρίες κοη'ής οιφελείας και οι εταιρείες ημερήσιου τύπου. Οι ανώνυμες μετοχές δεν φέρουν τα στοιχεία του ιδιοκτήτη τους και ανήκουν στον κομιστή..αποτελούνται απο το κύριο μέρος της μετοχής, στο οποίο αναγραφονται τα στοιχεία της εταιρίας και από μια σειρά μερισματαποδείξεων. Η πλειοψηφία των μέτοχων των εμποροβιομηχανικών εταιριοη' είναι ανώχωμες ΑΞΙΕΣ ΤΩΝ ΜΕΤΟΧΩΝ Η ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ Η ονομαστική αξία των μετοχών είναι ίση με τα συνολικά ιδρυτικά κεφάλαια που έχουν επενδυθεί σε μια εταιρία προς το\ αριθμό τωχ' μετοχώχ' ποι.> έχου\ εκδοθεί. Η ονομαστική αξία αχτιστοιχεί δηλα.δή στο μετοχικό κεφά^.αιο της εταιρίας κατα την περίοδο της έναρξης των επιχειρηματικώχ' εργασιώχ της Η ΑΟΓΙΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ Η λογιστική αξία της μετοχής χρησιαοποιείται για π]\ /.ογιστική αποτίμησί] των μεγεθώχ μιας εταιρίας. Είναι ίση με το μετοχικό κεφάλαιο της εταιρίας αυξημέχό με τα αποθεματικά από την πιόληση μετοχώχ' σε τιμή υπέρ το άρτιο, τα αποθεματικά και λοιπά κεφάλαια τωχ ιδιοκτητώχ'. τις προβλέιί/εις και τα κέρδη προηγουμένωι' χρήσεων διαιρώντας τον συχ'ολικό αριθμό μετοχιόν.

12 Η ΑΞΙΑ ΡΕ\ ΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Η αξία ρευσιυποίηστ]ς είναι ισί] με το ποσο που θα πάρει η επιχείρηση σε περίπτωση πώλησης τω\' επιμερους στoιχεί(jjv του ενεργητικού της αφαιρο^ντας τα έξοδα ρευστοποιΐ]σγ ς και τις υποχρεοισεις προς τους προνομιούχους και τους κοινούς μετόχους Η ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΞΙΑ Στο χρηματιστήριο τόσο η αξία ρευστοποίησης όσο και η λογιστική δεν έχουν τόσο μεγάλη αξία γιατί οι επιχειρήσεις αποτιμώνται με βάση την απόδοση τους και όχι σαν άθροισμα των επιμέρους στοιχείων που τις αποτελούν. Έτσι η χρηματιστηριακή αξία είναι η επίσημη τρέχουσα τιμή διαπραγμάτευσης στην χρηματιστηριακή αγορά. Είναι αποτέλεσμα της διαγραφόμενης μελλοντικής πορείας της επιχείρησης αλλά και των κινδύνων κατά την αντίληψη των επενδυτών με βάση τον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης Η ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΑΞΙΑ Η εσωτερική αξία μιας μετοχής είναι αυτή που υπολογίζεται από τους επενδυτές για να αποφασίσουν την αγορά, διακράτηση ή πώληση μιας μετοχής. Για τον υπολογισμό της λαμβάνονται υπόψη βασικές οικονομικές δυνάμεις όπο^ς τα κέρδη, το μέρισμα, οι προοπτικές της κ.α. Η εσωτερική αξία της μετοχής είναι ίση με τα κέρδη ανά μετοχή επί τον πολλαπλασιαστή κερδών (Price / Earnings). Σύμφωνα με τον παραπάνω τύπο θα πρέπει να υπολογίσουμε τα κέρδη ανά μετοχή και να επιλέξουμε τον πολλαπλασιαστή τους. Τα κέρδη πρέπει να είναι τα τρέχοντα ή τα προβλεπόμενα μελλοντικά για να εκπροσωπεί η εσωτερική αξία τις προοπτικές και τις μελλοντικές κινήσεις της επιχείρησης.' ΟΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΝΕΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η ανάγκη εξεύρεσης κεφαλαίων πολλές φορές οδηγεί τις επιχειρήσεις στην ανάγκη εισόδου στο χρηματιστήριο Για την εισαγοογή μιας εταιρίας στο χρηματιστήριο προαπαιτείται μια διαδικασία ελέγχου και αξιολόγησης ως εξής: α) Τα ιδία κεφάλαια της εταιρίας να είναι τουλάχιστον 500 εκατομμύρια για την εισαγωγή της στην παράλληλη αγορά και του)ώχιστο\' 2 δις για. την κύρια αγορά του χρηματιστηρίου. β) Η εταιρία πρέπει να έχει δημοσιεύσει και να παρουσιάζει ικανοποιητικά κέρδη στις οικολ'ομικές καταστάσεις τιυν τριών τελευταίων χρήσεων ως.-ve αλλα και στην τελευταία χρήσΐ] να έχει ικανοποιητική περιουσιακή διάρθρωση και ο ισολογισμός της να. έχει ε/.εγχθεί από ορκωτό λογιστή γ) Να έχει πραγματοποιηθεί επαρκής διασπορά των μέτοχων στο κοινο το αργότερο κατά το χρόνο ληψης της απόφασης εισαγωγής. Πρεπει να κατανεμηθεί στο κοινο τουλάχιστον 25'?ο κάθε κατηγορίας μετοχών της εταιρίας και να υπαρχουν τουλάχιστον μέτοχοι με ποσοστο μικρότερο του 2% κάθε ένας. δ) Να καθορισθει η τιμή διάθεσης τιυν μετοχών στο ενημερωτικό δελτίο Η τιμή διάθεσης των μέτοχων καθορίζεται από τον ανάόοχο με δυο τροπους: δα) Προ της έναρξης της δημόσιας εγγραφής, όπου αναγράφεται στο ειημερωτικό δελτίο ή αναγγέλ>νεται το αργότερο την τελευταία μέρα πρι\ τηΐ' έναρξη της εγγραφής ' «ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΣΤ.ΑΜΟΥΛΗ» σελ 146. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ», Θ.Ε Θεοδωροπουλου, εκδ.»αθ.

13 12 - δβ) Εφόσον εφαρμόζεται διαδικασία βιβλίου προσφορών, ο ανάδοχος ανακοινώνει την τελευταία μέρα πρη την εγγραφή ένα εύρος τιμοδν (ως 15%) και α\- αγγέλλει την τελική τιμή την επομένη μέρα της δημόσιας εγγραφής πριν την έναρξη της πρώτης συΐ'εδρίασης. ε) Στο ειημερωτικό δελτίο πρέπει \α δη/νδ)σει ρητώς αν ειδέχεται να χρησιμοποιήσει το δικαίωμα που του παρέχεται να διε\ ερ 'εί τρυιματιστηριακέ; πράξεις με στόχο τη σταθεροποίηση της τιμής των μετοχιδν της εταιρίας, σε διάστημα 3 μιινίυν από την έναρξη της διαπραγμάτευσης της μετοχής ΔΕΙΚΤΕΣ Ο ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ Ο γενικός δείκτης εκφράζει την αξία ενός αριθμού μετοχών μεγάλης κεφαλαιοποίησης και λειτουργεί αντιπροσωπευτικά για το σύνολο των εισηγμένων, Ο υπολογισμός του δείκτη γίνεται με βάση την τιμή 60 εταιριών του Χ,Α.Α. και δίνεται με τον τύπο : Γ.Δ. = τρεγουσα. γρηματιστηριακη αξία μετοχώΐ' 100 Χρηματιστηριακή αςια στις 31/12/1980 Ο γεχ'ΐκος δείκτης του χρηματιστηρίου είναι ο επίσημος δείκτης του Χ,Α.Α., μεταβά/'νλεται κατά καιρούς απο την διοίκηση του Χ,Α.Α. και είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός της αγορας καθώς εχει σαν βάση το 68% περίπου, της τρέχουσας χρηματιστηριακής αξίας της αγορας. Στο τέλος του 1999 στο Γ.Δ. συμμετείχαν 60 εισηγμένες από διάφορους κλάδους με ενισχυμενη συμμετοχή τιις Εθνικής κατά 13,36%, του ΟΤΕ με 5,8%, της Βιοχάλκο με 4,275ο, της Εργασίας με 3,835ο, της Πειραιώς με 3,43 ό, της Ιντρακομ με 4,535ό και των Ελληνικών Πετρελαίων με 4,75 ο ΟΙ ΚΛΑΔΙΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ Η διαίρεση tojv μετoχojv σε κλάδους κατέστησε αναγκαία την δημιουργία κλαδικών δεικτών ώστε να παρακολουθούνται οι επιμερους τάσεις της αγοράς. Έτσι υπάρχουν οι δείκτες των Τραπεζών, το^ Συμμετοχών, των Βιομηχανιών, των Ασφαλειών, των εταιριών Leasing, των EπεvδύσεoJv, τω\' Διάφορων εταιριών, το^ν Κατασκευαστικοιν και ο δείκτης της Παράλληλης αγοράς. Οι κλαδικοί δείκτες αφορούν έναν μεγάλο αριθμό εταιριών και δεν αντιπροσοϋπεύουν πάντα το σύνολο tojv εταιριοον ενός κλάδου. Ως τιμές βάσης των εταιριών που συμμετέχουν είναι οι τιμές της 31/12/4980. Ανοδος του Γενικού Δείκτη δεν σημαίνει ότι και οι επιμέρους κ>ναδικοί δείκτες καταγράφουν άνοδο. Είναι πιθανό σε μια συνεδρίαση ο γενικός δείκτης να παρουσιάσει άνοδο και ορισμένοι δείκτες να υποχωρήσουν Ο ΔΕΙΚΤΗΣ FTSE 20 Ο δείκτης FTSE (Financial Times Stock Exchange) αφορά την παρακολούθηση 20 εταιριών του Χ,Α.Α. και το χαρακτηριστικό του είναι ότι έχει καθοριστεί σε συνεργασία με τους Financial Times, οι οποίοι διαθέτουν σημαντικό κύρος στο εξοίτερικό. Τέλος, διάφοροι )φηματοπιστωτικοί οργανισμοί έχουν δημιουργήσει δικούς τους δείκτες, όπως είναι αυτοί της Ιονικής τράπεζας, της Εμπορικής και της Πίστεως, 2.3,11. ΤΟ ΣΥΣΤΗΜ Α ΑΛ ΔΩΝ ΤΙΤΛΩΝ (Σ.Α.Τ.) Από τον Μάρτιο ως το τέλος του 1999 ολοκληρώθηκε σχεδόν η διαδικασία αποϋλοποίησης των μετοχικών τίτλων. Με την αποϋλοποίηση καταργούνται οι φυσικοί εφημ, «ΙΣΟΤΙΜΙΑ», 13/11/99, σελ35.

14 1J - τίτλοι και αντικαθιστούνται με ηλεκτρονικές καταχωρίσεις στο Σύστημα Άυ>αον Τίτλων. Η αποϋλοποίηση αποτε),εί ένα σημαντικό βήμα για τη\ αναβάθμιση της κεφοάαχιαγοράς καθώς ελαχιστοποιούνται οι κίνδυνοι (κλοπή, απώλεια, ή καταστροφή) για τον επενδυτή, αυξάνεται η ασφά/χια, η ταχύτητα, και η οικοΐ'ομία στις συναλλαγές, η εποπτεία τους γίνεται ευκολότερη, αιαβαθμίζεται η αξιοπιστία της Ελληνικής κεφαλαιαγοράς και εκσυγχρονίζεται η /^ιτουργία του χρηματιστηρίου σε σχέση με τις διεθνείς αγορές ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΕΞΕΑΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ 1990 ' ΤΟ ΕΤΟΣ 1990 Το 1990 βρίσκει την αγορά να έχει ξεπεράσει τις μεταπτώσεις του 1987 ενώ έχει αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών και ο γενικός δείκτης έχει σταθεροποιηθεί πάνω από τις 450 μονάδες με συναλλαγές γύρο3 στα 400 εκ. δρχ. ημερησ^ς. Το προεκλογικό κλίμα ευνόησε τις προσδοκίες ενώ οι διεθνείς αγορές κυρίως τις Ασίας ήταν σε ιδιαίτερη άνοδο. Η μεταπολίτευση των εκλογών τον Απρίλιο προκάλεσε μεγάλη ευφορία και προσδοκίες με τον γενικό δείκτη να σημειώνει άνοδο 151% σε 3 μήνες και να φτάνει τον Ιούλιο στις 1648 μονάδες με 265,6% άνοδο έτους. Η μεγάλη άνοδος είχε ως αποτέλεσμα πλειάδα εταιριών να σπεύσουν να καταθέσουν νέες αιτήσεις για εισαγοογές στο χρηματιστήριο. Το ίδιο έτος ακολούθησε η είσοδος 28 νέων εταιριών στην κύρια αγορά και η ίδρυση της παράλληλης αγοράς με 4 εισαγωγές. Η εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, σε συνδυασμό με την διάψευση των ελπίδων της ανάληψης των Ολυμπιακών αγώνων του 1996 τον Σεπτέμβριο στο Τόκυο, προκάλεσε την πρώτη μεγάλη πτώση της δεκαετίας, με τον Γ.Δ. να κατεβαίνει τον Νοέμβριο κάτω από τις 800 μονάδες. Στο σύνολο του έτους, ωστόσο, ο Γ.Δ. σημείωσε εκπληκτική απόδοση της τάξεο^ς του 202,86% με τον ημερήσιο όγκο συναλλαγών στα 2,6 δις δρχ ΤΟ ΕΤΟΣ 1991 Η Αμερικάνικη παρέμβαση στον Περσικό κόλπο τον Φεβρουάριο του 1991 και η λύση της κρίσης, προκάλεσε την άνοδο του Γ.Δ., στις 1300 μονάδες. Τα προβλήματα όμως της χώρας σε θέματα δημοσίου ελλείμματος, πληθωρισμού, επιτοκίων και γενικά της Ελληνικής οικονομίας οδήγησαν μέχρι το τέλος του έτους τον Γ.Δ. στα επίπεδα των 800 μονάδων ΤΟ ΕΤΟΣ 1992 Η πλαγιοκαθοδική κίνηση του Γ.Δ. συνεχίστηκε μέχρι τον Νοέμβριο του 1992 φτάνοντας στις 550 μονάδες, υπό την σκιά διεθνούς νομισματικής κρίσης, με την δραχμή να δείχνει αδύναμη σε κερδοσκοπικές επιθέσεις και υπερτιμημένη. Το 1992 κλείνει στα επίπεδα των 650 μονάδων με πτώση 17% και τον μέσο ημερήσιο όγκο συναλλαγών στα 1,22 δις δρχ. Έτσι τελειώνει η κρίσιμη περίοδος Ευνοϊκή ωστόσο, ήταν η κατάργηση του παλαιού συστήματος συναλλαγών, της αντιφώνησης και η αντικατάσταση του με το σύστημα αυτόματων συναλλαγών (Α.Σ.Η.Σ.) ενώ παράλληλα τέθηκαν τα όρια διακύμανσης. Με τα μέτρα αυτά βελτιώνονται οι συνθήκες και η διαφάνεια του χρηματιστηρίου και τέθηκαν οι βάσεις για τις εξελίξεις που ακολουθούν στο υπόλοιπο της δεκαετίας. «ΜΗΝ ΕΠΕΝΔΥΕΤΑΙ ΜΕ ΚΛΕΙΣΤΑ ΤΑ ΜΑΤΙΑ», Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, περ. «ΧΡΗΜΑ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑ», Τεύχος 142, Δεκ. 1999, σελ

15 TO ΕΤΟΣ 1993 To 1993 χαρακγ;]ριστΐ]κε απο τις εξελίξεις ΤΓ ς cruxooox.' του Μάαστριχ, το Δεκέμβριο του 1992, όπου αποφασιστηκε το χροχ οδιάγραμμα τ!]ς ένταξης τοχν κρατώ', μελών στην Ευρωπαϊκή Ένιεσΐ]. Στη\ ίδια σύνοδο αποφασιστηκε η εχισχυσΐ] τω\ ασθεχ'έστερων κρατών' της Ένωσίις, για να συγκλίνουν οι οικονομίες τους με αυτές τοεν ανεπτυγμένων χί,ορών. Στο Ελληνικό χρηματιστήριο οι προσδοκίες που ύημίθυργ']θΐ]καν από το πακέτο Ντελόρ επηρέασαν κυρίως τον κλάδο τιον κ'ατασκευών. Ο κ/λδος, ενώ είχε μόνο δύο εισηγμένες, προστέθηκαν άλλες τρεις και ακολούθνισαν πολλές άλλες με θεαμσ,τική πορεία των τιμιυν' των μετοχών τους, αντ/ώ-ΐντας δύναμή από τον τραπεζικό κλάδο που μονοπω/χηϊσε το ενδιαφέρον- της αγοράς. Στο σύνολο έτους το 1993 ο Γ.Δ. σημείωσε ικανοποιητική άνοδο ύψους 42,5 0 με μέσο ιιμεμιήσιο τζίρο 2.52 δις ενδι γίνονται 11 εισαγωγές με άντληση κεφαλαίων ύψους 24 δις και πραγματοποιούνται αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου αξίας 78 δις ΤΟ ΕΤΟΣ 1994 Το έτος αυτό κυριαρχεί ο προβληματισμός για το μέγεθος των δημοσιονομικών ελλειμμάτων και την αποτελεσματικότητα της πολιτικής της νέας κυβέρνησης, του Σεπτεμβρίου 1993, ως προς την πορεία, σύγκλισης προς την ΟΝΕ. Παράλληλα, τον Μάιο αποφασίζεται από την κυβέρνηση η ε/,^υθερη μετατρεψιμότητα της δραχμής, με αποτέλεσμα, νομισματική αναταραχή, βραχυπρόθεσμη αύξηση tojv επιτοκίων και αντίστοιχες διακυμάνσεις στην πορεία του χρηματιστηρίου. Το 1994 υπήρξε αρνητικό έτος καθώς ο Γ.Δ υποχδιρησε κατά 9,36% Σε αντίθεση ο μ ο. συναλλαγών ανήλθε στα 5.04 δις και έγιναν 47 νέες εισαγωγές, κυρίως του κατασκευαστικού κλάδου, με 101 δις άντληση κεφαλαίων και αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου αξίας 164 δις ΤΟ ΕΤΟΣ 1995 Ποιοτικές βελτιώσεις γίνονται ως προς την νομοθεσία, την λειτουργία των χρηματιστηριακών εταιριών και την προσέλκυση ξένων θεσμικών επενδυτών. Επίσης εφαρμόζεται νέο πρόγραμμα σύγκλισης της Ελληνικής οικονομίας και τα πρώτα σημάδια βελτίωσης της οικονομίας αρχίζουν να φαίνονται. Από την άλλη πλευρά πολιτικά προβλήματα στο τέλος του έτους δημιουργούν κλίμα αβεβαιότητας με αποτέλεσμα ο Γ.Δ. να υποχωρεί, κλείνοντας με οριακή άνοδο της τάξεως του 5,21% στα επίπεδα των 910 μονάδων, με μέση ημερήσια αξία συναλλαγών 5,63 δις, 20 νέες εισαγωγές με άντληση 22 δις και αυξήσεις κεφαλαίου ύψους 58 δις ΤΟ ΕΤΟΣ 1996 Στην οικονομία έχουμε τις πρώτες ουσιαστικές βελτιώσεις σε επίπεδο πληθωρισμού, δημοσίων εσόδων και ελ/χιμματων ενω ενθαρρυντική είναι η πορεία για πτώση τιον επιτοκίιον. Νομοθετικά, ενισχυεται ΐ] διαφανεια tojv συναλλαγιυν, εκσυγχρονίζεται το πλαίσιο /,^ιτουργίας tojv.λvojvύμojv Χρηματιστηριακών Eiaipiojv και των Εταιριών Παροχτρς EπεvόυτικoJv Υπηρεσιών και ενισχυεται το συνεγγυητικό και το επικουρικό κεφά/ωαο του χρηματιστηρίου, αποτέλεσμα της πρόθεσης της κυβερνιισης για θοιρακιση του θεσμού του χρηματιστηρίου Αρν-ιιτικα επέόρασε το Νοέμβριο του έτους το σκάνδαλο της Δέλτα Χρηματιστηριακής. Το 1996, μετά απο διακύμανση από τις 780 ως τις 1020 μονάδες, ο Γ.Δ. κλείνει στα επίπεδα tojv 930 μovαδojv σημειώνοντας μικρή άνοδο κατα 2,11/ό. Σημαντική είναι η άνοδος του μ.ο, των συναλλαγών στα 8 δις. Το ίδιο έτος εισάγονται 19 νεες εταιρίες με άντλ)]σΐ] 112 δις ενω οι αυξήσεις μετοχικού απο τις ηόη εισηγμένες φτάνουν τα 34 δις.

16 TO ΕΤΟΣ 1997 Ξεκινά π «;,^:ίυσή εποχή» του χρηματιστηρίου με τα εξής χαρακτηριστικό:; 1) Την έχ αρςη της διαδικασίας θεαματικής βεκτιωσης τιον επιδόσεων τιις οικονομίας και των οικοχόμΐκών δεικτών. 2) Την αύξηση των αποδόσεων. 3) Την κατακόρυφη αύξηση τω\ συλ α/δ'χίγών. 4) Ti]v είσοδο πολ/αον νεεον επενδυτυιν στον χοίρο. 5) Την εισαγωγή μεγσ./χ>υ υψους ςένωχ' θεσμικώχ' κεφαλαίαιν. 6) Την έλ'αρςη της διαδικασίας επαναπατρισμού ιιεγά/.ου υψους κεφαλαίων Ελληηκης προέλευσης. 7) Την γενικότερη «ωριμανση» της /χιτουργίας και της δομής της Ελληνικής χψίηματιστηριακής αγοράς και της ευρύτερης κεφσλ.αιαγοράς 8) Το θετικό διεθχ'ές χ 5ημα.τιστηριακό περιβάλλον. Το ί997 χαρακτηρίσθηκε από συνεχή άνοδο, κατα το μεγαλύτερο μέρος του έτους του Γ.Δ., ο οποίος κλείνει με άνοδο 58,51 ^ο. Μεγάλη ήταν η αύξηση του μ.ο. συναλλαγών στα 21 δις δρχ. Εισηχθησαν 13 νέες εταιρίες με άχ'τληση 20 δις και πραγματοποιήθηκαν αυξήσεις κεφαλαίου ύψους 504 δις από τις εισηγμένες ,9. ΤΟ ΕΤΟΣ 1998 Η συνέχεια της ανόδου ήταν προδιαγεγραμμένη κατά το έτος αυτό, καθώς η βελτίοιση της οικονομίας κάνει ορατή την ένταξη στην Ο.Ν Ε.Αναγκαστική ήταν η παρακολούθηση του χροχ'οδιαγράμματος ένταξης που προέβ>νεπε πτώση τωΐ' επιτοκίωχς αχ σπροσαρμογή της ισοτιμίας της δραχμής, πτώση του πληθωρισμού, ενίσχυση των αποκρατικοποιήσειον και θεσμικές μεταβολές στη /^^ιτουργία της οικονομίας. Εί ένταξη της δραχμί ς στο Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα δίνει ώθηση στον Γ.Δ. Στις αρχές Αυγουστου φτάνει τις 2000 μονάδες με άνοδο έτους 81%. Παρα την πτώση που ακολούθησε κατά 38%, λόγοι διεθλ'ούς νομισματικής κρίσης, η αγορά ανακάμπτει κλείνοντας με κέρδη 85% και μ.ο. συναλλαγών 54,66 δις. Τα κεφό.}χαα από 19 νέες εισαγωγές έφτασαν τα 333 δις ενώ οι αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου άντλησαν 919 δις. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 3.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρουσίαση του κυρίου μέρους της έρευνας προϋποθέτει ορισμένες διευκρινησεις οις προς της πήγες της για λογους αξιοπιστίας. Με δεδομένη την δυσκολία ευρεσεως στοιχείων η επιλογή τους έγινε αε αυστηρά κριτήρια αξιολόγησης ώστε να μην υπάρξουν αμφισβητήσεις στα παρουσιαζόμενα στοιχεία. Η κατάταξη τοιχ εταιρειών εχει γίνει με βάση το επίσημο ημερήσιο δελτίο τιμών του Χ.Α.Α. όπως δημοσιεύεται καθημερινά στην εφημερίδα «ΗΜΕΡΗΣΙΑ» Τα στοιχεία για τα καθαρα κέρδη και τον κύκλο εργασιοιν tcov επιχειρήσεων είναι σύμφωνα με το περιοδικό «Χρήμα και.αγορά» και της «ΚΑΠΠ.Α Χρηματιστηριακής A Ε» όπως αυτά δημοσιεύονται στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ. Η εξαγωγή των ετήσιων αποτε).εσμάτων της κεφαλαιαγοράς έχει γίνει μετά, από επεξεργασία των ημερήσιων αποτελεσμάτων όποις δίνονται από το Χ.Α.Α. στο ΙΝΤΕΡΝΕΤ. Τα στοιχεία για το αντικείμενο των εταιρειών αντλήθηκαν από τον «οδηγο επενδυτών 2000» της «EUROSEC Χρηματιστηριακής.Α.Ε.» και στοιχεία για τις κλαδικές προοπτικές και το παρόν της αγοράς έχουχ εξαχθεί από την

17 ετήσια οικονομική επισκόπηση «ΤΑΣΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 2000» του Σ. X. ΠΑΠΑΙΩΑΝΝΟΥ. Τα ποσά των αντλήσεων κεφαλαίου και των νέων εισαγωγών είναι σύμφωνα με τα στοιχεία της μηνιαίας ανασκόπησης Ιανουαρίου 2000 της «ΩΜΕΕΑ Χρηματιστηριακής Α.Ε.Π.Ε.Υ». Τέλος, οι επιχειρηματικές εξελίξεις και προοπτικές αντλήθηκαν από τον «Ετήσιο οδηγό επενδύσεων», έκδοση της εφημερίδας «ΗΜΕΡΗΣΙΑ» Η nopel4 ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗ Το 1999 ο Γ.Δ. βρίσκεται στις 2737 μονάδες. Στα μέσα του Ιανουαρίου η υποτίμηση του Βραζιλιάνικου νομίσματος επηρεάζει παροδικά τα διεθνή χρηματιστήρια αλλά και το Χ.Α.Α. που πραγματοποιεί πτώση κατά 6,21%. Στη συνέχεια ο Γ.Δ. ανακάμπτει, κυρίως λόγω φημών για πτώση των επιτοκίων, για να κλείσει στο τέλος του μήνα στις 3149 μονάδες σε ύψη ρεκόρ. Η κεφαλαιοποίηση φτάνει στα 27,93 τρις στο τέλος του 1999 από 22,86 τρις το 1998 και 9,84 τρις το Μέχρι τα μέσα Φεβρουάριου το καλό κλίμα συνεχίζεται, με αθρόες εισροές ξένων κεφαλαίων και τις πρώτες μειώσεις επιτοκίων από ιδιωτικές τράπεζες, φτάνοντας τον Γ.Δ. σε νέο ιστορικό υψηλό των 3466 μονάδων. Στις επόμενες μέρες η κρίση Οτσαλάν ρίχνει τον δείκτη στις 3052 μονάδες για να ανακάμψει στη συνέχεια κλείνοντας στα επίπεδα προ της κρίσης. Ο Μάρτιος σημαδεύτηκε από μεγάλες τοποθετήσεις Ελλήνοον και ξένων επενδυτών και γενικότερη ευφορία, οδηγώντας στις 19 του μηνός το Γ.Δ. στο νέο ιστορικό ρεκόρ των 3668 μονάδων. Η διαφαινόμενη κρίση στο Κόσοβο οδήγησε σε ρευστοποιήσεις, με τον Γ.Δ. να κλείνει στις 3376 μονάδες και την κεφαλαιοποίηση στα 28,58 τρις. Τον Απρίλιο η έναρξη της παρέμβασης του ΝΑΤΟ δημιουργεί προσδοκίες και στα μέσα του μήνα τα χρηματιστήρια του Αονδίνου, της Ν.Υόρκης αλλά και το Ελληνικό, σημειώνουν ρεκόρ, με τον Γ.Δ. στις 3732 μονάδες και μεγάλη προσέλευση μικροεπενδυτών στο Χ.Α.Α. Η συνεχιζόμενη κρίση στο Κόσοβο και οι φόβοι για τον τουρισμό οδήγησαν σε πτώση 13,3 % στις 3232 μονάδες, λίγες μέρες πριν το τέλος του μήνα, για να κλείσει στις 3617 μονάδες. Το χρηματιστήριο και τον Μάιο κινείται υπό την σκιά των γεγονότων στο Κόσοβο. Η προοπτική λήξης του πολέμου οδηγεί τον Γ.Δ. το πρώτο δεκαήμερο στο σπάσιμο των 4100 μονάδο^ν με νέες εισροές από ξένους θεσμικούς. Μετά από μικρή υποχώρηση ο Γ.Δ., στο δεύτερο δεκαήμερο, ξεπερνάει το φράγμα των 4200 μονάδοον, με την λήξη του Γιουγκοσλαβικού προβλήματος. Στο τέλος του μήνα το Χ.Α.Α. παρουσιάζει φυσιολογική διόρθωση, λόγοι της μεγάλης ανόδου, κλείνοντας στις 3934 μονάδες. Τον Ιούνιο η αγορά, μετά τα αποτελέσματα των Ευρωεκλογών και την είσοδο εισαγγελέοιν που διεξάγουν έρευνα για χειραγώγηση μετοχών, στο πρώτο εικοσαήμερο, βρίσκεται πιεσμένη στις 3897 μονάδες. Η άνοδος που ακολουθεί ανεβάζει τον Γ.Δ. στο τέλος του δεύτερου τριμήνου στις 4031 μονάδες και την κεφαλαιοποίηση του Χ.Α.Α. στα 38,87 τρις. Η άνοδος συνεχίζεται και τον Ιούλιο, που σε συνδυασμό με την διεθνή χρηματιστηριακή άνοδο, οδηγεί τον δείκτη το πρώτο δεκαήμερο στις 4350 μονάδες και στο δεύτερο στις 4528 μονάδες πραγματοποιώντας ρεκόρ συναλλαγών στην μέση του καλοκαιριού. Ο Ιούλιος προανάγγειλε την πορεία που θα επακολουθήσει. Ο Αύγουστος σημαδεύτηκε από επενδυτική ευφορία, καταγράφοντας σχεδόν καθημερινά νέα ιστορικά υψηλά με αντίστοιχους όγκους συναλλαγών. Ο μήνας κλείνει με τον Γ.Δ. στις 5205 μονάδες. Ο Σεπτέμβριος είχε τις πιο δυνατές συγκινήσεις στους επενδυτές. Παρά τον σεισμό της 7^^ Σεπτεμβρίου, όπου το Χ.Α.Α. κλείνει για τρεις μέρες, η άνοδος συνεχίζεται και στις 20 Σεπτεμβρίου καταγράφει το ιστορικό ρεκόρ των 6355 μονάδων και ρεκόρ συναλλαγών

18 - 17 με 525 ύΐς, Παρολο' αυτα η αγορα με 6 συνεχείς πτcjτικές συνεόριασεις χάνει 1200 μονάδες, ποσοστο ί8,9 ό μετά απο δηλχοσεις θεσμικών παραγόντων, για υπερτίμησ!] μετοχώλ' του.x Α.Α. Το τέλος του τρίτου τριμήλ'ου βρίσκει τον Γ.Δ, στις 5596 μονάδες και την κεφαλαιοποίηση στα τρις. Το Χ.Α Α, μετά από τη\ κρατική παρέμβαση δείχν'ει να αΐ'αρρδινει φτάλ οντας στα μέσα του Οκτωβρίου στις 6155 μοί'άδες. Η παραδοσιακή πτώση του Οκτωβρίου στα διεθνή χρηματιστήρια επηρεάζει και το Ελληνικό ρίχνοντας το δείκτη στις 5392 μονάδεο με πτώση 12,4% σε 4 συνεδριάσεις. Στο κάοΐίσιμο του Οκτωβρίου ο Γ Δ. βρίσκεται στις 5442 μονάδες. Το άσχημο κλίμα οφείλεται στον περιορισμό του Ελληνικού επενδυτικού ε\ δια.φέροντος και στη\ αναμονή αυξησί], των επιτοκιονχ' στις ΗΠΑ. Τον Οκτώβριο πραγματοποιήθηκε η εισαγωγή της ΕΘ\ΊΚΊ]ς τράπεζας στο χρηματιστήριο τΐ ς Νέας Τ ορκης χωρίς τη\' α.\'αμενόμε\'η, ομίυς, άνοδο στη ν' χρηματιστηριακή τιμή της. Το κλίμα αβεβαιότητας συνεχιστίικε και τον Νοέμβριο παρά τα εύσημα Κ/Τ\ το\ κατά τη\ επισκεν /ή του στη\ Ελλάδα. Έτσι από τις 5753 μονάδες στο πρώτο δεκαήμερο παρουσιάζεται πτώση στις 5532 μονάδες στο δεύτερο κυρίως δεκαήμερο, /ύιγω της συνεχιζόμενης ανοδου της τιμής του πετρελαίοι» και της αντίστοιχιις επίδρασης στο\' πληθωρισμό αλλα και στα κριτήρια ένταξης στην ΟΝΕ. Ο Νοέμβριος κλείνει στις 5712 μονάδες, μετά απο αδικαιο>αί)γητες προσδοκίες της αγοράς για ανακαμψη. Ο Δεκέμβριος ξεκινά με πτώση του Γ.Δ. κατα 7,7% για να ανακαμψει, στα μέσα του μή\'α λογο} tojv προσδοκιώχ' για την σύλ'οδο του Ελσίνκι, στις 5324 μονάδες. Ωστόσο, η επιτυχία της Ελλάδας στη\ σύνοδο σΐ]ματοδοτεί αδικαιολόγητη υποχώρηση του δείκττ] κατά 10 ο στις 4789 μονάδες πεντε εργάσιμες μέρες πρι\' το κ/χισιμο το έτους, με αδιαφορία το)ν θεσμικών παραγόι των και πανικό τω\ μικρομετόχων Οι προσδοκίες για άνοδο και οι ελκυστικές τιμές της αγοράς κλείνουν τοί' δείκτη για το 1999 στις 5535 μονάδες Χαρακτηριστική της ανόδου εή'αι η χρηματιστηριακή αξία τω\ εισηγμένιον ως προς το Α.Ε.Π., η οποία εφτασε το 155,2% στις 5 Σεπτεμβρίου 1999, από 64,3% το 1998, 31,7% το 1997 και μόλις 10,9% το 1992 \ 3.3. ΚΛΑΔΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ Χ.Α.Α ΑΛΕΥΡΟΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ Οι αλευροβιομηχανίες στην Ελλάδα έχουν ως αντικείμενο την παραγωγή και εμπορία αλεύρων, σιμιγδαλιού και κατά περίπτωση την παραγωγή ειδών αρτοποιίας, ζαχαροπλαστικής καθώς και ακατέργαστών δημητριακών και την εμπορία τους. Το αχτικείμενο της παραγωγής χρησιμοποιείται κατά κύριο λογο στην αρτοποιία, τη ζαχαροπλαστική και την παραγωγή ζυμαρικοδν. Οι εταιρείες του κλάδου διατηρούχ σημαιτικές συμμέτοχες σε μη εισηγμεχες εταιρείες του κλάδου με ομοειδές α.ντικείμε\'ο αλλα η παρουσία τους στο εξωτερικό είναι περιορισμέ\ η με ελό.χιστες σΐιμμετοχές σε Ρουμανία,.Αίνβαΐ'ία και Κύπρο. Ωστόσο, πραγματοποιούν α.ξιό>-ογες εξαγωγές με μεγέθη αντίστοιχα της εγχώριας καταΐ'άλωσης Οι 4 εισηγμ.ένες του κλάδου αύξησαν τη\' χρηματιστηριακή αξία τους από 50 δις το 1998 στα 274,6 δις τέλος του με άνοδο 549,8%. Επίσης το ποσοστό συμμετοχής του στην κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου διπλασιάστηκε Φτάνοντας το 0,41%. από 0,22% το Η αξία συναλ/ναγών στις μετοχές του κλάδου διαμορφώθηκε στα 506,4 δις από τα 65,5 δις του 1998, με άνοδο 772,85 ο. Τα κέρδη του κλάδου το 1999 αυςήθηκαχ κατά 130% φτάνοχ'τας στα 1,2 δις με μικρ] μεγένθυση του κύκλου εργασιών στα 34,6 δις, κατα 5% υψηλότερα από το Οι εταιρείες του κλάδου πραγματοποιησα\ το 1999 δύο αυξήσεις ' εφημ. «ΤΟ ΒΗΜΑ», 5/9/1999, σελ 33.

19 18 - μετοχικού κεφαλαίου αντλώντας συνολικά 25,10 δις έναντι 1,23 δις μιας αύξησης κεφαλαίου το Το 1999 σήμανε το τέλος της στασιμότητας του κλάδου. Οι εισηγμένες επέκτειναν το αντικείμενο παραγωγής στις υφιστάμενες συμμετοχές τους στο εξωτερικό, πραγματοποίησαν σημαντικές επενδύσεις ως προς την βελτίωση της αποδοτικότητάς τους και τον εκσυγχρονισμό το)ν εργοστασίων τους στο εσο^τερικό, ενώ επεκτάθηκαν σε δραστηριότητες εκτός κλάδου με κύριο αντικείμενο την αξιοποίηση ακινήτων. Επίσης σημαντική εξαγορά ομοειδούς εισηγμένης πραγματοποιήθηκε από εταιρεία του κλάδου. Οι κινήσεις των εισηγμένων οδήγησαν τις εκτός χρηματιστηρίου ανταγωνίστριες εταιρίες σε πληθώρα αιτήσεων εισαγωγής. Η κατάργηση των δασμών στην Ε.Ε. αναμένεται να ωφελήσει τις εταιρείες του κλάδου καθώς η τελευταία αποτελεί τον βασικό πελάτη των εξαγωγών του κλώδου με απορρόφηση 80%. Οι αποτιμήσεις του κλάδου βρίσκονται σε αδικαιολόγητα υψηλά επίπεδα που σημαίνει ότι είναι πιθανές διορθωτικές κινήσεις στην μετοχική αξία των εταιριών. Η δυναμικότητα του κλάδου αναμένεται να συνεχιστεί, ενώ σε επίπεδο παραγωγής προβλέπεται μέση αύξηση 1%-2% για τα επόμενα έτη ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ Οι εταιρίες του κλάδου ασχολούνται με την παροχή ασφαλίσεων ζο^ής καθώς και αντασφαλιστικών προϊόντων κάθε είδους και κλάδου. Οι εισηγμένες διατηρούν αρκετά σημαντικές συμμετοχές σε εταιρείες επενδύσεων και χρηματοδοτικής εκμίσθωσης ενώ ορισμένες έχουν επεκταθεί σε τομείς όπως η οδική βοήθεια και τα τεχνικά έργα. Τα τελευταία έτη οι εταιρίες του κλάδου επεκτάθηκαν παρουσιάζοντας, μέσω θυγατρικών τους, μεγάλη σειρά από επενδυτικά προϊόντα που επενδύουν στο Ελληνικό και στα διεθνή χρηματιστήρια καθώς και σε κρατικά ομόλογα. Ο κλάδος των ασφαλειών στο τέλος του 1999 έφτασε στις 6 εισηγμένες από 4 στο τέλος του Η αξία των συναλλαγών του κλάδου ανήλθε στα 1,1 τρις από 180,8 δις του 98 με άνοδο 609,8%. Ο δείκτης των ασφαλειών ανέβηκε κατά 289,03% φτάνοντας στις 3731,09 μονάδες τέλος του 1999, από 1290,9 μονάδες την αντίστοιχη περίοδο του Η κεφαλαιοποίηση έφτασε στα 2,2 τρις το 1999 από 330 τρις το 1998 με άνοδο έτους 682,3% φτάνοντας στο 3,33% της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Χ.Α.Α., από 1,43% το Ωστόσο, η άνοδο της κεφαλαιοποίησης του κλάδου οφείλεται κατά 1,1 τρις στις νέες εισαγωγές ενώ η πραγματική αύξηση της κεφαλαιοποίησης των εισηγμένων του 1998 ανήλθε στο 1,1 τρις το 1999, αυξημένη κατά 326% Οι εταιρείες του κλάδου πραγματοποίησαν το 1999 δύο αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου αντλώντας συνολικά 30,44 δις ενώ δεν πραγματοποίησαν αύξηση το Οι εισηγμένες ασφαλιστικές εταιρίες το 1999 πέτυχαν υψηλούς ρυθμούς αύξησης παραγωγής ασφαλίστρων διευρύνοντας τα μερίδια αγοράς τους. Οι εταιρείες του κλάδου προχώρησαν σε αρκετές εξαγορές ομοειδών επιχειρήσεων και επεκτάσεις σε νέες αγορές. Τα κέρδη των εισηγμένων για το 1999 ξεπέρασαν τα 70 δις, έναντι 14 δις του 1998 ενώ ο κύκλος εργασιών του κλάδου αυξήθηκε από 324 δις το 1998 κατά 50% το Ωστόσο η κερδοφορία τους, σχεδόν στο σύνολο του ασφαλιστικού κλάδου, οφείλεται στις υπεραξίες που καταγράφονται στα χαρτοφυλάκια που διαθέτουν από τα διαθέσιμό τους. Η άνοδος του χρηματιστηρίου βοήθησε τις προβληματικές ασφαλιστικές εταιρίες αλλά και τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία, οι οποίοι επένδυσαν επιτυχώς τα κεφάλαια τους στο Χ.Α.Α. περιορίζοντας έτσι τις αρνητικές επιπτώσεις που είχε η παλαιότερη πολιτική υπεραποθεματοποίησης που ακολουθούσαν. Επίσης πρέπει να επισημανθεί ότι όλες σχεδόν οι εισηγμένες βρίσκονται υπό την συνιδιοκτησία χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. [J

20 19 - Η υψηλή κερδοφορία των ασφαλιστικών εταιριών αναμένεται να επηρεάσει το Ρ/Ε του κλάδου σε ελκυστικά επίπεδα, κατά το προσεχές διάστημα. Το 2000 σύμφωνα με εκτιμήσεις αναμένεται ιδιαίτερα δυναμικό με πλήθος από συγχωνεύσεις και συνεργασίες για της εταιρίες του κλάδου. Επίσης εμφανής πλέον είναι η τάση του κμδου για ίδρυση Εταιριών Παροχής Υπηρεσιών καθώς και η σύσταση εξειδικευμένων εταιρειών παροχής τραπεζοασφαλιστικών προϊόντων (bancassurance) ΔΙΑΦΟΡΕΣ Η συντριπτική πλειοψηφία των διαφόρων εταιρειών είναι εμπορικές επιχειρήσεις ενώ αρκετές ασχολούνται και με την εισαγωγή και διάθεση τεχνολογικών και ηλεκτρικών προϊόντων. Χαρακτηριστική ήταν η εισαγωγή καθώς και η μετατροπή αρκετών εισηγμένων σε εταιρίες με αντικείμενο την αξιοποίηση ακινήτων. Ο κλάδος περιλαμβάνει αρκετά ισχυρές επιχειρήσεις, οι οποίες κατέχουν μεγάλα μερίδια αγοράς στον τομέα που δράστη ριοποιούνται. Πλειάδα συμμετοχών κυρίως σε μη εισηγμένες εταιρείες ομοειδούς αντικειμένου έχουν να παρουσιάσουν οι εισηγμένες. Ωστόσο, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, οι εταιρείες του κλάδου δεν έχουν επεκταθεί στο εξωτερικό, με ορισμένες μόνο εξαιρέσεις στην Κύπρο. Στις 25 εταιρίες του κλάδου το 1998 προστέθηκαν άλλες 2 κατά την διάρκεια του Η κεφαλαιοποίηση του κλάδου έφτασε στα 3,76 τρις από 489 δις το 1999, με άνοδο 768,3%. Το ποσοστό συμμετοχής του κλάδου στην συνολική κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου έφτασε στο 5,55%, από 2,12% το Η αξία συναλλαγών υπερδεκαπλασιάστηκε φτάνοντας στα 4,6 δις, από 0,42 δις το 1998 με άνοδο 1101,1%. Ο δείκτης των διαφόρων εταιρειών έκλεισε στις 6985 μονάδες το 1999, από 1897 μονάδες το 1998, με άνοδο 368,2%. Οι εταιρείες του κλάδου πραγματοποίησαν το 1999 επτά αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου αντλώντας συνολικά 69,89 δις, έναντι 7,17 δις σε τέσσερις αυξήσεις κεφαλαίου το Στον κλάδο των εμπορικών και διάφορων εταιριών, η πλειοψηφία των εταιριών, κατάφερε να πετύχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα, καθώς δεν επιβαρύνθηκε με το κόστος της συνεχής υποτίμησης της δραχμής, ενώ παράλληλα κατάφερε να βελτιώσει την θέση της στην αγορά. Συγκεκριμένα οι εταιρείες του κλάδου κατάφεραν να υπερδιπλασιάσουν τα κέρδη τους από 26 δις το 1998, σε 58 δις το 1999 ενώ ο κύκλος εργασιών τους έμεινε αμετάβλητος στα 300 δις. Ιδιαίτερη ήταν η κινητικότητα των εταιριών εμπορίας ηλεκτρικών ειδών, καθώς πλήθος από συνεργασίες και εξαγορές συντελέσθησαν την διετία , δικαιολογώντας τα αυξημένα κέρδη τους και δημιουργώντας τις προοπτικές για ακόμη μεγαλύτερη άνοδο της μετοχικής τους αξίας. Στον κλάδο των εμπορικών εταιριών σημειώθηκε μεγάλη κινητικότητα εν όψη των νέων εξελίξεων της αγοράς και της πιθανής εισόδου μεγόιλων ξένων αλυσίδων στο χώρο. Η κινητικότητα αυτή αφορούσε συνενώσεις εταιριών μέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων, αποφεύγοντας τις σοβαρές επιπτώσεις της ύφεσης που πλήττει συνολικά την αγορά των καταναλωτικών αγαθών. Επίσης έντονο ήταν το ενδιαφέρον των εταιριών του κλάδου για την σύναψη συνεργασιών με εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε άλλους τομείς της βιομηχανίας. Η πορεία των διαφόρων εταιρειών αναμένεται να είναι θετική εν'όψη της Ευρωπαϊκής ενοποίησης και της πορείας σύγκλισης το3ν οικονομιών το^ν χωρών μελών της. * *εφημ. «ΙΣΟΤΙΜΙΑ», 19/2/00, σελ. 57.