Προβλήματα που Προκύπτουν στις Μεταφράσεις Μέσω Τρίτων Γλωσσών. Ηρακλής Μήλλας

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Προβλήματα που Προκύπτουν στις Μεταφράσεις Μέσω Τρίτων Γλωσσών. Ηρακλής Μήλλας"

Transcript

1 Προβλήματα που Προκύπτουν στις Μεταφράσεις Μέσω Τρίτων Γλωσσών Ηρακλής Μήλλας Σήμερα στην ημερίδα μας μιλάμε για μεταφράσεις αλλά όπως φαίνεται από το πρόγραμμα εννοούμε μεταφράσεις λογοτεχνικών κειμένων. Ο λόγος των λογοτεχνικών κειμένων διαφέρει από τoν λόγο άλλου είδους κειμένων. Θέλω πρώτα να τονίσω την διαφορά για να μπορέσω μετά να τεκμηριώσω τα προβλήματα που προκύπτουν όταν μεταφράζουμε ένα κείμενο μέσω τρίτων γλωσσών. Σε κάθε μετάφραση υπάρχουν δυσκολίες. Αλλά στις μεταφράσεις των κειμένων που άπτονται των θετικών και θεωρητικών επιστημών, όπως και σε κείμενα που σχετίζονται με την καθημερινότητα (ομιλίες, ειδήσεις κ.α.) οι δυσκολίες είναι περιορισμένες. 1 Ένα βασικό πρόβλημα μπορεί να είναι οι λέξεις (οι ορισμοί). Οι λέξεις δημιουργούνται για να εκφράσουν καταστάσεις, ιδέες, αισθήματα, κ.α. Κάθε τεχνολογική και επιστημονική εξέλιξη επινοεί και νέες λέξεις για να εκφράσουν ότι νέο ανακαλύπτεται, κατασκευάζεται ή δηλώνεται. Με την ανάπτυξη του ηλεκτρισμού σε ορισμένες χώρες, π.χ., εκατοντάδες νέες λέξεις κυκλοφόρησαν στην αγορά της επιστήμης και της τεχνολογίας. 2 Όταν επιχειρείται μια μετάφραση συχνά παρατηρείται ότι οι νέες λέξεις μπορεί να μην υπάρχουν στην άλλη κοινωνία που δεν είναι ακόμη εξοικειωμένη με τις τελευταίες εξελίξεις. Με την εδραίωση του εθνικισμού και του εθνικού κράτους τον 19 ο αιώνα παράγωγα του nation / national κατάκλυσαν τις γλώσσες τον λαών και τα λεξικά: nation / έθνος, national /εθνικός, nationalism/ εθνικισμός, nationalize /εθνικοποίηση, nationality / εθνότητα, nationwide / πανεθνικός, κ.α. Αλλά παρατηρούμε ότι παράγωγα του nation, ακόμη και σήμερα, σε ορισμένες περιπτώσεις δεν συμπίπτουν με τα ελληνικά. Στα αγγλικά μπορούμε να πούμε, π.χ. «Greek national» (citizen of a particular country) για ένα μειονοτικό μουσουλμάνο πολίτη της Ελλάδας, αλλά στα ελληνικά δεν θα τον χαρακτηρίζαμε ως «ελληνικής εθνότητας» ή «εθνικά Έλληνας». Θα λέγαμε ότι έχει ελληνική ιθαγένεια ή ότι είναι (ισότιμος) «πολίτης της χώρας». Αλλά αυτή η μη-συμβατότητα ούτε αποτελεί πρόβλημα στις μεταφράσεις ούτε αδυνατεί το τελικό κείμενο. Ο μεταφραστής μπορεί να χρησιμοποιήσει μια αντίστοιχη λέξη που θα αποδώσει την ίδια έννοια ή, αν η περίπτωση είναι πιο σύνθετη, να καταφύγει σε μια υποσημείωση που επεξηγεί τις ιδιομορφίες των όρων ή ακόμα να επιχειρήσει να προτείνει ο ίδιος μια νέα λέξη δικής του επινόησης. Ο λογοτεχνικός λόγος Η περίπτωση της λογοτεχνίας είναι πολύ διαφορετική. Αλλά θα πρέπει να διευκρινίσω ότι με τις λέξεις «λογοτεχνικά κείμενα» νοούνται κείμενα που διαφέρουν αισθητά μεταξύ τους. Π.χ., κάποτε με την «λογοτεχνική γλώσσα» (literary language) νοείται η λόγια γλώσσα σε αντιπαράθεση της ντοπιολαλιάς, της καθομιλουμένης, της λαϊκής γλώσσας. Άλλοτε, κάθε κείμενο που αφηγείται κάποια ιστορία (από ένα παιδικό παραμύθι μέχρι μια απλή λαϊκή δημοφιλή νουβέλα). Εγώ εδώ σήμερα αναφέρομαι στην λογοτεχνία που αναγνωρίζεται ότι ανταποκρίνεται σε ορισμένα κριτήρια 1 Με θετικές επιστήμες εννοώ τα μαθηματικά, την φυσική, την χημεία, και τις τεχνικές επιστήμες. Με θεωρητικές εννοώ την φιλοσοφία, την κοινωνιολογία, την πολιτική επιστήμη, την ιστορία, κ.α. 2 Σκεφτείτε τις λέξεις που προέκυψαν με την εφεύρεση του ηλεκτρισμού ; ηλεκτρίζω, ηλεκτρικό, ηλεκτρισμός, ήλεκτρο, ηλεκτρογεννήτρια, ηλεκτρογόνος, ηλεκτρόδιο, ηλεκτροδυναμική, ηλεκτροκαρδιογράφημα, ηλεκτροκίνηση, ηλεκτροκίνητος, ηλεκτρολογία, ηλεκτρολόγος, ηλεκτρόλυση, ηλεκτρολύτης, ηλεκτρομαγνήτης, ηλεκτρομηχανή, ηλεκτρονική, ηλεκτρόνιο, ηλεκτροπαραγωγή, ηλεκτροπληξία, ηλεκτροσόκ, ηλεκτροσυγκόλληση, ηλεκτροτεχνίτης, ηλεκτροφόρος, ηλεκτροφωτίζω και τα παράγωγά αυτών των λέξεων. ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 1

2 αισθητικής και τεχνοτροπίας. Εννοώ τα κείμενα που είναι «αναγνωρισμένα» ως «υψηλή» λογοτεχνία και ειδικά την ποίηση. 3 Αυτά τα «λογοτεχνικά κείμενα» διαφέρουν από όλα τα «μη λογοτεχνικά» επειδή λειτουργούν διαφορετικά. Εμπεριέχουν λογοτεχνικά στοιχεία που δεν προσφέρονται για εύκολη μετάφραση. Υπενθυμίζω μερικά από αυτά τα στοιχεία και τις σχετικές τεχνικές: Αλληγορίες, αφορισμούς και παροιμίες που υπάρχουν στην γλώσσα της κοινωνίας, εκφράσεις και λέξεις που αναφέρονται και υπενθυμίζουν ένα επικό ή εθνικό παρελθόν, μύθοι που αναβιώνουν αισθήματα (στην κοινωνία όπου δημιουργείται το συγκεκριμένο λογοτεχνικό κείμενο), λυρικά στοιχεία που σχετίζονται με αναμνήσεις, ποιμενικές, νοσταλγικές και θρησκευτικές αναφορές. Βέβαια όλα αυτά τα στοιχεία, ή τουλάχιστον τα περισσότερα, δεν λειτουργούν σε διεθνές ή οικουμενικό επίπεδο. Είναι στοιχεία που απευθύνονται και συγκινούν τους αναγνώστες της συγκεκριμένης εθνικής, εθνοτικής ή θρησκευτικής κοινότητας. Η μετάφραση μιας εικόνας η οποία εκφράζεται με σύμβολα μπορεί να μην σημαίνει τίποτα ή ακόμη κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που επιτυγχάνει στην αρχική της μορφή. 4 Σε αυτές τις περιπτώσεις ο μεταφραστής έχει λίγες επιλογές, ή μάλλον υποχρεούται να επιλέξει μια λύση μεταξύ άλλων, αν και αυτή ποτέ δεν είναι πλήρως ικανοποιητική. Θα μπορούσε να κάνει τα εξής: 1) Να βρει την αντίστοιχη έκφραση, παροιμία κ.α. (damla damla / σταγόνα σταγόνα) 2) Εάν δεν υπάρχει αντιστοιχία να βρει μια διαφορετική έκφραση κ.α., που ανταποκρίνεται στην περίπτωση. (işleyen demir pas tutmaz / τροχός που γυρίζει σκουριά δεν πιάνει) 3) Να μεταφράσει αυτολεξεί και να την επεξηγήσει με υποσημείωση 4) Να παρακάμψει το πρόβλημα μη μεταφράζοντας το προβληματικό σημείο. Αλλά το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο όταν έχουμε εικόνες που παραπέμπουν σε γεγονότα γνωστά μόνο στην μια πλευρά (και όχι στο κοινό που θα διαβάσει την μετάφραση), ιστορικές ή θρησκευτικές αναφορές και γλωσσικές ιδιαιτερότητες που φέρουν μια έννοια στην αρχική γλώσσα. Κάποτε στην ποίηση ακόμη και ο ρυθμός ή η ομοιοκαταληξία δημιουργούν συνειρμούς. Αυτά είναι πολύ δύσκολα να μεταδοθούν στην άλλη γλώσσα. Μεταφράσεις Μέσω Τρίτων Γλωσσών Αυτές οι δυσκολίες αφορούν όλα τα λογοτεχνικά κείμενα και τις μεταφράσεις τους. Οι μεταφραστές καλούνται να δώσουν τις δικές τους λύσεις. Υπάρχουν διάφορες σχολές και τακτικές για να αντιμετωπιστούν οι δυσκολίες, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα προβλήματα λύνονται επιτυχώς. Ας μην ξεχνάμε ότι υπάρχει και η άποψη ότι μερικά λογοτεχνικά κείμενα και κυρίως ορισμένα ποιήματα απλώς δεν μπορούν να μεταφραστούν. Αλλά υπάρχει και η περίπτωση όπου η μετάφραση επιχειρείται από κάποια τρίτη γλώσσα. Τότε τα προβλήματα πολλαπλασιάζονται. Αλλά αυτό το θέμα θα το αναπτύξω παρουσιάζοντας μια συγκεκριμένη περίπτωση: η μετάφραση της «Κίχλης» του Γ. Σεφέρη στα τουρκικά από τα αγγλικά. Κάποτε είχα γράψει (στα τουρκικά 5 ) ότι ο μεταφραστής πρέπει να ξέρει την γλώσσα του συγγραφέα ή του ποιητή, αλλά ότι το «ξέρει» θα πρέπει να εκλαμβάνεται με την ευρεία έννοια. Η γλώσσα φέρει τον πλούτο που συσσωρεύεται μέσα σε μία κοινωνία στην διάρκεια πολλών αιώνων: φέρει στοιχεία από την ιστορία της, από τον πολιτισμό της και τις θρησκευτικές αφηγήσεις, από τις αλληλοεπιδράσεις με τις γειτονικές κοινωνίες και κοινότητες, φέρει εκφράσεις και ιδιαιτερότητες που απορρέουν από την ιστορία της εξέλιξης της ίδιας της γλώσσας και της καθημερινότητας. Μόνο 3 Τα θέματα του προγράμματος της ημερίδας εκφράζονται με όρους όπως «λογοτεχνικά κείμενα», «Ορχάν Παμούκ», «τουρκική λογοτεχνία», «ποιητικός λόγος», «τουρκική πεζογραφία», γεγονός που δείχνει πού επικεντρώνεται το ενδιαφέρον της ημερίδας. 4 Θα αναφερθώ στις «εθνικές εικόνες» στο τέλος της ομιλίας μου. 5 Yunan Ozanlarının Türkçe Çevirileri, Yazko Çeviri, Ιανουάριος-Φεβρουάριος, ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 2

3 αν είναι γνώστης αυτών, ο μεταφραστής μπορεί να προσεγγίσει το κείμενο με κάποια βεβαιότητα και να ευελπιστεί ότι θα έχει μια σχετική επιτυχία. Μελετώντας μόνο ένα ποίημα του Σεφέρη που μεταφράστηκε από τα αγγλικά βλέπουμε λάθη και ελλείψεις που μπορούν να ταξινομηθούν σε κατηγορίες 6 : 1) Μπερδεύονται τα γένη Στους πρώτους κιόλας στίχους ο ποιητής αναφέρεται σε πουλιά και σε ανθρώπους που πεθαίνουν. Αλλά στην μετάφραση διαβάζουμε ότι πεθαίνουν μόνο πουλιά! Ο λόγος είναι ότι έχουν παρέμβει τα αγγλικά. Στα ελληνικά ο αναγνώστης μπορεί να διαφοροποιήσει «τα πουλιά» από τους «πολλούς» (ανθρώπους). Στα αγγλικά το «heavy toll» και το «many» δεν διευκρινίζουν το γένος και ως συνέπεια πουλιά και άνθρωποι δεν διαφοροποιούνται. κάποτε ο κυνηγός βρίσκει τα διαβατάρικα πουλιά κάποτε δεν τα βρίσκει. Τα κυνήγι ήταν καλό στα χρόνια μου, πήραν πολλούς τα σκάγια Sometimes the hunter gets the birds of passage Sometimes he does not get them. There was in my time Good hunting. Burst of fire took a heavy toll. Μετάφραση του Rex Warner Hunting Was good in my time, many felt the pellet Μετάφραση των E. Keeley & P. Sherrard Gün olur göçebe kuşları vurur avcı Gün olur eli boş döner. Benim yıllarımda Av boldu, kuşların çoğu vurulurdu saçmalarla 2) Τα «συμπτωματικά» λάθη Συνήθως προκύπτουν λάθη συμπτωματικά από απροσεξία ή από αβεβαιότητα για το τι θέλει να εκφράσει ο ποιητής. Όταν το τελικό κείμενο είναι προϊόν δύο διαδοχικών μεταφράσεων αυτού του είδους τα λάθη αυξάνονται. Η αβεβαιότητα για τα το τι θέλει να πει ο ποιητής - επειδή δεν λειτουργεί ο μεταφραστής με το αυθεντικό κείμενο επίσης προκαλεί λάθη: ο μεταφραστής διστάζει και καταλήγει σε μια δική του συμβατική λύση. Παραθέτω μερικά λάθη αυτού του είδους: ΛΑΘΟΣ ΣΩΣΤΟ Aydınlığa yazılar yazan ışığa yazılar yazan γράφει νούμερα στο φως (evler) kendilerince yaşar evlerin de bir ırkı ξέρω (τα σπίτια) έχουν την φυλή olduğunu bilirim τους önce yenidirler daha yeniyken καινούργια στην αρχή günün gergefinde günün üstüne πάνω στη μέρα surat asarlar inatlaşırlar πεισματώνουν uyuyanlara hiç aldırmadan uyuyanları görmeden χωρίς να βλέπει αυτούς που κοιμήθηκαν huysuzlaşır evler bomboş evler inatlaşır τα σπίτια πεισματώνουν σαν τα kalırlarsa soyarsan onları γυμνώσεις kokusu kalmıştır güzel kokusu kalır μένει μόνο το άρωμα kuzeye doğru gitti kutup yıldızına επήρε την ανηφόρα που τραβάει 6 Yorgo Seferis, «Ardıç Kuşu», στο Üç Kırmızı Güvercin, Μετάφραση Cevat Çapan, Altın Kitapları, İstanbul, ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 3

4 yönelen yokuşa saptı κατά την Άρκτο kapayın pancurları kapa camları κλείσε τα τζάμια flüt yapın kaval yap κάνε σουραύλια kara kız karanlık kız σκοτεινή κοπέλα deniz kızları denizin kızları οι κόρες του πόντου Θέλω να επισημάνω ότι ορισμένα «λάθη» είναι αποτέλεσμα φόβου εκ μέρους του μεταφραστή γιατί ανησυχεί ότι θα γελοιοποιηθεί κάνοντας κάποια μεγάλη γκάφα. Π.χ. βλέπουμε ότι «οι κόρες του πόντου» στα αγγλικά είναι «the daughters of the sea», αλλά ο μεταφραστής δεν τολμά να πει «denizin kızları» και καταφεύγει στο ασφαλές και γνωστό «deniz kızları». Το ίδιο συμβαίνει με την «σκοτεινή κοπέλα». Στα αγγλικά είναι «dark girl» που κάλλιστα θα μπορούσε να γίνει «karanlık kız» αντί το «kara kız». Από την άλλη, το «σουραύλι» αναβιβάστηκε σε «φλάουτο», «flüt» αντί «kaval», επειδή η αγγλική μετάφραση εξαπάτησε τον μεταφραστή: «flute» στα αγγλικά. Στα αγγλικά το «flute» μπορεί να σημαίνει και σουραύλι αλλά το «flüt» (όργανο ορχήστρας) στα τουρκικά δεν είναι το ίδιο με το «kaval». Εξαπάτηση του αγγλικού κειμένου είναι και το «kapatın pancurları» - «close the shutters» στα αγγλικά αντί του σωστού «camları kapat», «κλείσε τα τζάμια». Εδώ βλέπουμε δύο λάθη που προκαλούνται από την παρέμβαση της τρίτης γλώσσας: Ο ενικός αριθμός «κλείσε» έγινε «κλείστε» επειδή στα αγγλικά δεν υπάρχει η διαφορά του αριθμού (shut), και το «τζάμι» - και μάλιστα μια τουρκική λέξη μετατράπηκε στο (γαλλικό) «pancur/panjur». Θα μπορούσε κανείς να αναλύσει κάθε «λάθος» σε βάθος για να βρει πώς και γιατί η παρέμβαση την τρίτης γλώσσας δημιουργεί λάθη και ελλείψεις στην μετάφραση. Αλλά αυτά τα λίγα παραδείγματα μας δίνουν μια ένδειξη για τα αίτια και τους μηχανισμούς. 3) Η πολιτισμική πλευρά της γλώσσας Ο μεταφραστής θα πρέπει να ξέρει τις καταβολές της γλώσσας του ποιητή ή του συγγραφέα. Αυτές οι «καταβολές» στην περίπτωση των ελληνικών μπορεί να είναι τουλάχιστον οι εξής: η μυθολογία, ο Χριστιανισμός και η Ορθοδοξία, η ιστορία του Βυζαντίου, το 1821, η Μικρασιατική Καταστροφή, η σύγχρονή ιστορία της Ρωμιοσύνης και η ελληνική λογοτεχνία. Βλέπουμε όμως ότι αυτή η «γνώση» δεν αντανακλάται στην μετάφραση. Ο μεταφραστής δεν είναι εξοικειωμένος με τον Πλάτωνα, τον Όμηρο, την αρχαία αρχιτεκτονική και την ελληνική λογοτεχνία του Μεσαίωνα: α) Eνώ ο συγγραφέας κάνει λόγο για «το ξύλο που δρόσισε το μέτωπό σου» εννοώντας τη ράβδο της Κίρκης, στα τουρκικά βλέπουμε αυτό να γίνεται «alnını serinleten bu dal» (το κλαδί που δροσίζει το μέτωπό σου). β) «Ποιος πάει για το καλύτερο ο θεός το ξέρει» παραπέμπει στην Απολογία του Σωκράτη, άλλα όχι το «Tanrı bilir hangimizin daha kara yazısı» (Ο θεός ξέρει ποιος έχει την μοίρα του πιο μαύρη). γ) Ο «δωρικός χιτώνας» έγινε «yalın kaftan» (απλός χιτώνας). δ) Το «δακρυσμένο γέλιο» έγινε «lekeli gülüş» (λεκιασμένο γέλιο), έκφραση από τον Όμηρο. ε) Το «δροσερό κλωνάρι» (körpe dal) που αναφέρεται στον Ερωτόκριτο του Κορνάρου έγινε «serin bir dal». Στα αγγλικά το βρίσκουμε ως «cool branch. 4) Εξαφανίζεται η καθαρεύουσα στην τρίτη γλώσσα. Η καθαρεύουσα δεν αποδίδεται πάντα με ευδιάκριτο τρόπο σε όλες τις γλώσσες. Στην περίπτωση της Κίχλης στις αγγλικές μεταφράσεις αγνοήθηκε αυτή η επιλογή του Σεφέρη. Έτσι οι στίχοι «Αθήναι. Ανελίσσονται ραγδαίως Τα γεγονότα που ήκουσε με δέος Η κοινή γνώμη. Ο κύριος υπουργός Εδήλωσεν, Δεν μένει πλέον καιρός» Στα τουρκικά αποδίδεται ως ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 4

5 «Atina. Durum hızla kötüleşmekte; Haberi duyan halk korku içinde. Bir demeç veren başbakan, Fazla vaktimiz kalmadı, dedi Κάλλιστα όμως θα μπορούσε να έχει μια αμεσότερη σχέση με την γλώσσα και να είναι πιστότερη η μετάφραση αν ο μεταφραστής χρησιμοποιούσε το αρχικό ελληνικό κείμενο. Π.χ.: Atina. Efkârı umumiye tarafından endişe ile karşılanan hadiseler inkişaf etmektedir 5) Η εξαφάνιση της ομοιοκαταληξίας Ένα ολόκληρο μέρος του ποιήματος, «Το Ραδιόφωνο», είναι γραμμένο με ομοιοκαταληξίες και μέτρο. Συνήθως στις μεταφράσεις οι ομοιοκαταληξίες και το μέτρο αγνοούνται λόγω των προφανών δυσκολιών. Ο δε μεταφραστής που δουλεύει με κάποια πρώτη μετάφραση ούτε μπορεί να υποψιαστεί καν ότι θα έπρεπε να δοκιμάσει να φτιάξει στίχους κατάλληλους με το πρωτότυπο. Στην περίπτωση του ποιήματος που γίνεται λόγος, της Κίχλης, η αγγλική αλλά και τουρκική μετάφραση αποτελεί εξαίρεση. Οι μεταφραστές προσπάθησαν να αποδώσουν τους στίχους με ομοιοκαταληξίες, αν και συχνά απέτυχαν. έγινε Πανιά στο φύσημα του αέρα Ο νους δεν κράτησε άλλο από τη μέρα Γυναίκα που έμεινες χωρίς αφή άκουσε των ανέμων την ταφή Rüzgârla yelkenlerin şişmesi Yalnız bu akılda kalan Sen ey gözlerini yitiren kadın Kulak ver ağıtına rüzgârın Η «γενική εικόνα» που δεν μεταφράζεται Υπάρχουν όμως και κάποιες «εικόνες» που δεν μεταφράζονται αλλά ούτε και εκφράζονται στην «άλλη» γλώσσα, ανεξάρτητα αν η μετάφραση είναι μέσω τρίτης γλώσσας ή απευθείας από το πρωτότυπο. Αυτές είναι οι εικόνες ή οι παραστάσεις ή οι αφηγήσεις που σχετίζονται με ομαδικές ταυτότητες όπως τις εθνικές, τις θρησκευτικές ή τις ιδεολογικές. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι γλώσσες εδώ η γλώσσα χρησιμοποιείται με την ευρεία έννοια - δεν μπορούν λειτουργήσουν αναπληρωματικά. Είναι ασύμπτωτες. Οι λέξεις και οι φράσεις μπορούν να μεταφραστούν στην εντέλεια, αλλά το μήνυμα ή η έννοια και τελικά το συναίσθημα που προκαλούν είναι τελείως διαφορετικό. Μάλιστα κάποτε μπορεί να είναι το αντίθετο στην άλλη γλώσσα. Αλλά πιστεύω ότι δύο παραδείγματα θα ήταν πιο αποκαλυπτικά. Το μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη Ο Βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά μεταφράστηκε και εκδόθηκε και στα αγγλικά. Μια τουρκάλα αναγνώστρια έγραψε δύο γράμματα στο Times Literary Supplement και άσκησε σκληρή κριτική στο μυθιστόρημα της χαρακτηρίζοντας την ίδια ως εθνικίστρια που παρουσίαζε τους Έλληνες καλούς και τους Τούρκους κακούς. Στον πρόλογο της τουρκικής μετάφρασης αυτού του μυθιστορήματος προσπάθησα να ερμηνεύσω τι συνέβαινε. 7 7 Βλ. Παράρτημα 1 ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 5

6 «Η βασική δυσκολία στην μετάφραση σχετίζεται με την ιστορική και πολιτισμική χρήση των ελληνικών. Προέκυψαν προβλήματα σε θέματα που άπτονται των «ταυτοτήτων». Ο ελληνικός και ο τουρκικός λαός παρατηρεί διαφορετικά γεγονότα όταν «κοιτά» προς το «παρελθόν» ή ερμηνεύει τα ίδια γεγονότα διαφορετικά και αυτό αντανακλάται στις διαφορετικές λέξεις που επιλέγει να χρησιμοποιήσει. Ορισμένα κύρια ονόματα στα ελληνικά είναι γνωστά και ταυτίζονται με τον ρόλο τους μέσα στην «ιστορία», την ελληνική βεβαίως ιστορία. Ο «Ιμπραήμ» σε ένα ελληνικό κείμενο σημαίνει αυτός που στην Ελληνική Επανάσταση ανέλαβε να καταστείλει την εξέγερση με τον πιο βίαιο τρόπο και που στην Τουρκία ονομάζεται «Ιμπραήμ Πασά»... Στα ελληνικά, όταν οι Οθωμανοί καταστέλλουν έναν ξεσηκωμό «σφάζουν» ή «κόβουν», στα τουρκικά, το πολύ πολύ θα υπάρξουν μεγάλες «απώλειες»... Στα τουρκικά οι «Ρωμιοί εξεγείρονται», στα ελληνικά οι «Έλληνες επαναστατούν». Άλλες λέξεις λείπουν στα τουρκικά ή διαφέρουν παντελώς. Στα «ελληνικά» αυτοί που ξεσηκώνονται κατά του «Άλλου» (και του κράτους) είναι «θετικοί», έτσι και οι «κλέφτες» οι «αντάρτες», οι «καπετάνιοι». Στα τουρκικά οι «ληστές», οι «λήσταρχοι» είναι αρνητικοί Ο Ισμαήλ Φερίκ είναι ένας Μουσουλμάνος Οθωμανός Πασάς του οποίου η οικογένεια (αλλά και ο ίδιος όταν ήταν παιδί) βρέθηκε στο αντίθετο, Χριστιανικό Ρωμαίικο στρατόπεδο. Είναι ένας υψηλά ιστάμενος κρατικός λειτουργός που μεριμνά για τα συμφέροντα του κράτους και πολεμά στο χωριό του κατά αυτών που ενδιαφέρονται για τα τοπικά και Κρητικά συμφέροντα. Κάποιες συμπτώσεις σαν να ενώνουν τους δυο κόσμους μέσα σε ένα σώμα. Μπορεί να υπάρξει ένας εχθρός, ένας «Άλλος» που είναι ο αδελφός, το «σόι», το ίδιο το δικό μας παρελθόν; Πως θα γεφυρωθεί αυτή η μνήμη με το σήμερα; Παρατηρούμε ότι αυτό το μυθιστόρημα πραγματεύεται έναν σύγχρονο προβληματισμό προσέγγισης του νοερού ή πραγματικού παρελθόντος. Και ένας Έλληνας όταν αναλογίζεται αυτές τις καταστάσεις χρησιμοποιεί την γλώσσα (του) με έναν ειδικό τρόπο που δεν μπορεί να βρει την αντιστοιχία του στην άλλη. Τεχνικά δεν είναι δυνατή μια «ουδέτερη» πλήρης μετάφραση. Οι γλώσσες είναι φορτισμένες με την ιστορία, με τον πολιτισμό, με την ερμηνεία της ιστορίας, με την αξιοποίηση του «Εμείς» και του «Άλλου». Το κείμενο, από την στιγμή, και στον βαθμό, που είναι ένα ελληνικό ή τουρκικό κείμενο, δεν είναι ουδέτερο, είναι σαν «διάδικος». Στην Τουρκία, π.χ., το «ντεβσιρμέ» (το οθωμανικό σύστημα «παιδομαζώματος») παρουσιάζεται σχεδόν σαν ένα προνόμιο, σαν μια κρατική υποτροφία που εξασφαλίζει στους νέους υψηλά αξιώματα. Ανάλογοι είναι και οι όροι που χρησιμοποιούνται. Στα τουρκικά το «ντεβσιρμέ» δεν εκλαμβάνεται σαν δουλεία. Η λέξη σημαίνει «παιδιά που εισάγονται στο Οτζάκ», στην «σχολή». Οι νέοι το πολύ είναι «kul» - ειδικός όρος που διαφοροποιείται από το «δούλος». Στο έργο της Γαλανάκη αυτό το σύστημα πραγματεύεται, όχι από την οπτική γωνία αυτών που ταυτίζονται ή που νιώθουν κάπως αλληλέγγυοι με αυτούς που εφάρμοσαν το «ντεβσιρμέ» ή που πήραν αιχμάλωτους, αλλά με το πνεύμα αυτών που ταυτίζονται με αυτούς που εισήχθηκαν στο σύστημα, που πάρθηκαν αιχμάλωτοι, όπως βέβαια αυτοί εκλαμβάνονται σήμερα. Είναι φυσικά δύσκολο να κατανοήσουν, και ακόμα δυσκολότερο να οικειοποιηθούν αυτήν την δεύτερη προσέγγιση όσοι θέλουν και βλέπουν τις πρακτικές του οθωμανικού κράτους ως θετικές και πράξεις που επιφέρουν την ευτυχία. Αλλά ταυτόχρονα κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος θα παραδεχτεί ότι η αλλαγή ταυτότητας δεν είναι μια απλή υπόθεση, π.χ., όπως αυτή παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα «Μικρός Οσμάν» του Tarık Buğra, όπου ο Μιχαήλ αλλάζει όνομα, γίνεται Αμπντουλλάχ και ο Σουλτάνος λέει «πια έγινες δικός μας» και το έργο τελειώνει, εφ όσον το θέμα έχει κλείσει για τον συγγραφέα. Το μυθιστόρημα της Γαλανάκη ξεκινά ακριβώς από αυτό το σημείο. Τι σκέπτεται, πώς αισθάνεται ένας τέτοιος Αμπντουλλάχ αν πάει για σεφέρι κατά του χωριού της μάνας του; Μήπως κάτι μέσα του ταράζεται όταν συναντά γκρεμισμένο το σπίτι που μεγάλωσε ή όταν βλέπει ερειπωμένη την εκκλησία όπου κάποτε λάτρευε έναν παλαιότερο θεό; Αυτού του είδους οι ερωτήσεις και ευαισθησίες εκφράζονται από αυτούς που έχουν υποστεί το «ντεβσιρμέ» και έχουν αιχμαλωτιστεί, και όχι από αυτούς που το εφάρμοσαν και αιχμαλώτισαν. Με αυτήν την έννοια το μυθιστόρημα της Γαλανάκη είναι ελληνικό.» ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 6

7 Με άλλα λόγια μια «τέλεια» μετάφραση αυτού του μυθιστορήματος θα μεταδώσει διαμετρικά αντίθετα μηνύματα και αισθήματα ειδικά αν ο Τούρκος αναγνώστης έχει ισχυρά εθνικά φρονήματα. Η «μετάφραση» αν και τεχνικά τέλεια μπορεί να αποτύχει να μεταδώσει αυτό που θέλει ο συγγραφέας. Το δεύτερο παράδειγμα είναι από μια μετάφραση από τα τουρκικά στα ελληνικά αλλά σ αυτήν την περίπτωση απευθείας από τα τουρκικά. Το αναφέρω γιατί πιστεύω ότι είναι ένα δείγμα που ενισχύει την θέση μου ότι τα ιδεολογικά κείμενα δεν «μεταφράζονται» με την έννοια της «μεταφοράς του λόγου και του μηνύματος ταυτόχρονα.» Ο λόγος είναι για το μυθιστόρημα του Μεχμέτ Τζοράλ, Πολλές Ζωές στη Σμύρνη (μετάφραση Νίκη Σταυρίδη, Κέδρος, 2006). Σ αυτό το μυθιστόρημα η σφαγή της Χίου παρουσιάζεται ως ένας ξεσηκωμός των νησιωτών που απολάμβαναν επί αιώνες την ειρήνη λόγω των «αφεντάδων Τούρκων» και που εξελίσσεται σε μία «παρωδία». Ανάμεσα στους επαναστατημένους «δεν υπήρχε ούτε ένας μυαλωμένος άνθρωπος με στρωμένη δουλειά και ζωή. Το μόνο που έκαναν ήταν να ξερνούν από τις κάνες των τουφεκιών τους το μίσος που είχαν μαζέψει επί αιώνες, βρίζοντας χυδαία τους [λίγους Τούρκους] στρατιώτες που αμύνονταν μέσα στο κάστρο, και νιώθοντας ηδονή καθώς έβλεπαν να γκρεμίζεται η έμμονη ιδέα που είχε συσσωρευτεί μέσα τους, εκείνο το δεν μπορεί να σηκώσει κεφάλι στον Οθωμανό, δεν είναι δυνατόν το ποντίκι να βρυχάται στο λιοντάρι!» Όταν τελικά εμφανίζεται ο τουρκικός στόλος και ακούγεται το «έρχονται οι Τούρκοι!» «όλοι εκείνοι οι μεθύστακες, μάγκες, χαμάληδες, κλέφτες, πειρατές και πλιατσικολόγοι» σκορπίστηκαν σαν φοβισμένα πουλιά. Οι Τούρκοι είναι διαφορετικοί. «Έμοιαζαν με κινούμενο χωράφι από παπαρούνες, με τα κόκκινα τουρμπάνια τους.» Πρότειναν στους Έλληνες να παραδοθούν και υποσχέθηκαν ότι δεν θα πάθουν τίποτα. Ένας ηλικιωμένος έλληνας υπενθύμισε ότι «από την αρχή της ιστορίας τους οι Τούρκοι είχαν πάντα εφαρμόσει την ίδια πολιτική, χαρίζοντας τη ζωή σε όσους συμμορφώνονταν με [αυτό] το κάλεσμά τους.» Αλλά δεν επικράτησε η φρόνηση. «Άκουσα αργότερα» αφηγείται ο ήρωας του έργου, «ότι η γριά κυρά Μαγδαληνή, που ήταν βαφτισμένη με το όνομα της πιστής πόρνης του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, όταν είδε στο έμπα του χωριού μας τους μουστακαλήδες Τούρκους, που ήταν θεόρατοι όπως ο Γολιάθ, τα έκανε στο βρακί της, και τους έδειξε το δρόμο για την κρυφή είσοδο στο χωριό» Βλέπουμε ότι καθώς ο συγγραφέας εκθειάζει τους Τούρκους και ειρωνεύεται τους επαναστατημένους, κυνηγημένους και, όπως τους φαντάζονται οι Έλληνες αναγνώστες, απελπισμένους Χιώτες, σκιαγραφούνται, παρά την πρόθεση του δημιουργού του έργου, δύο διαμετρικά αντίθετες εικόνες: η μια είναι ευχάριστη και προορίζεται για τους Τούρκους, και η δεύτερη, το αποτέλεσμα την μετάφρασης, προβάλλεται στους Έλληνες αναγνώστες και είναι δυσάρεστη και μάλλον εξοργιστική. Η γραφή είναι η ίδια αλλά όχι οι ταυτότητες των αναγνωστών. Έτσι μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι η ανάγνωση και τα μηνύματα ενός κειμένου δεν είναι συνάρτηση μόνο του συγγραφέα και του μεταφραστή αλλά και του αναγνώστη. Συνοψίζοντας Οι μεταφράσεις λογοτεχνικών κειμένων που γίνονται από μια τρίτη γλώσσα εμπεριέχουν λάθη που παρατηρούνται συστηματικά και συχνά. Όλα τα πιθανά λάθη και οι ελλείψεις της πρώτης μετάφρασης (π.χ., στα αγγλικά), μεταφέρονται στην επόμενη μετάφραση (π.χ. στα ελληνικά ή στα τουρκικά), αλλά επαυξημένα. Συνήθως δεν μεταδίδονται στην τελική γλώσσα σωστά τα γένη, παραποιείται το κείμενο λόγω αμφιβολιών, παρακάμπτεται η καθαρεύουσα, κ.α. Ένα μεγαλύτερο πρόβλημα είναι τα πολιτισμικά στοιχεία επειδή ο μεταφραστής ο οποίος δεν γνωρίζει την αρχική γλώσσα, είναι επόμενο να μην γνωρίζει και τον πολιτισμό του συγγραφέα. Αλλά το ανυπέρβλητο πρόβλημα προκύπτει με την γενική τοποθέτηση κειμένων που άπτονται των ομαδικών εθνικών, θρησκευτικών και ιδεολογικών ταυτοτήτων. Στην μετάφραση το τελικό κείμενο δεν αποδίδει το μήνυμα και ειδικά το συναίσθημα στο οποίο αποσκοπούσε ο συγγραφέας και αυτό ανεξάρτητα αν η μετάφραση γίνεται από τρίτη γλώσσα ή από την αρχική. ** ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 7

8 ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 8

9 Παράρτημα 1 Από το: Η. Μήλλας, Εικόνες Ελλήνων και Τούρκων, Σχολικά Βιβλία, Ιστοριογραφία, Λογοτεχνία και Εθνικά Στερεότυπα, Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2001, σσ Γνώρισα την Ρέα Γαλανάκη το 1996 στην Θεσσαλονίκή σε ένα συμπόσιο με τίτλο «Οι Έλληνες και οι Άλλοι στην Ελληνική Πεζογραφία» το οποίο συνδεότανε και με τις εθνικές ταυτότητες. Κάποια στιγμή μου μετέφερε ένα γεγονός που την είχε λυπήσει. Στο Times Literary Supplement κάποια Τουρκάλα είχε ασκήσει σκληρή κριτική στο μυθιστόρημα της Ο Βίος του Ισμαήλ Φερίκ Πασά, το οποίο είχε κυκλοφορήσει στα Αγγλικά, χαρακτηρίζοντας την ίδια ως εθνικίστρια που παρουσίαζε τους Έλληνες καλούς και τους Τούρκους κακούς. Δεν είχα τότε ακόμα διαβάσει αυτό το μυθιστόρημα και έχοντας υπ όψιν την δυσκολία να γράψεις για τον «Άλλο» δίχως να τον δυσαρεστήσεις επιφυλάχτηκα να πάρω θέση. Τώρα αισθάνομαι έτοιμος. Άρχισα να διαβάζω Τον Βίο στο αεροπλάνο καθώς πετούσα από την Αθήνα όπου ζω εδώ και είκοσι πέντε χρόνια προς την Κωνσταντινούπολη όπου είχα ζήσει τριάντα χρόνια. Πήγαινα στην Πόλη καλεσμένος για να μιλήσω σε μια συγκέντρωση σχετικά με τα βιώματα της Ρωμαίικης μειονότητας. Τελείωσα το βιβλίο το βράδυ στο ξενοδοχείο, στο Πέρα. Μπορεί να με επηρέασαν αυτές οι συμπτώσεις, αλλά αγάπησα αυτό το αφήγημα που πραγματεύεται το θέμα των ταυτοτήτων, το θεώρησα πολύ επιτυχημένο και ευχήθηκα να μεταφραστεί. Αλλά γιατί το τουρκικό κοινό να ενδιαφερθεί για αυτό το έργο; Ήταν μήπως τουρκική ο Οθωμανική Αυτοκρατορία; Δεν ήταν ένα πολυεθνικό κράτος που διοικούνταν από στελέχη διαφόρων εθνοτήτων και θρησκειών; Γιατί να προσελκύει το ενδιαφέρον των Τούρκων κάποιος Φερίκ Πασά ο οποίος για άλλους είναι Έλληνας, για κάποιους άλλους Τούρκος, ή Αιγύπτιος, ή ένας Κρητικός ελληνόφωνος που εξισλαμίσθηκε, ή είναι ένας πασάς οπαδός του Μεχμέτ Πασά, του Αλβανού από την Καβάλα ο οποίος θεωρείται ο ιδρυτής του αιγυπτιακού εθνικισμού και που παρ ολίγο θα κατακτούσε με τα αιγυπτιακά του στρατεύματα την Κωνσταντινούπολη; Γιατί οι βιαιότητες που υποστηρίζεται ότι διαπράχτηκαν, κακώς ή υποχρεωτικά, από τον αιγυπτιακό και οθωμανικό στρατό για την καταστολή μιας εξέγερσης των Ρωμιών στην Κρήτη ενοχλούν, μετά από διακόσια χρόνια, ανθρώπους που ζουν σε χώρες μακρινές; Ποίοι είναι οι καλοί, ποιοι οι κακοί; Γιατί είμαστε πάντα εμείς οι καλοί; Οι συζητήσεις ταυτοτήτων στις μέρες μας σχετίζονται με τέτοιες ερωτήσεις και με ανησυχίες σχετικά με τον «Άλλο». Στην εποχή του εθνικισμού για πολλούς είναι η εθνική μας ταυτότητα αυτό που προσδιορίζει τον άνθρωπο. Σύνθετες απαντήσεις στο ερώτημα «τι είσαι;» αντιμετωπίζονται με καχυποψία. Αυτό το μυθιστόρημα εισάγει μια νέα διάσταση. Ο Φερίκ Πασά είναι ένας «ντονμέ», ένας εξισλαμισθείς, ένα παιδί του «ντεβσιρμέ», του παιδομαζώματος, ένας άνθρωπος που αιχμαλωτίσθηκε στον πόλεμο και που πουλήθηκε, αλλά που δεν ξέχασε την μητέρα του και το χωριό του. Τέτοια θέματα δεν ενδιαφέρουν τους εθνικιστές συγγραφείς. Τέτοιοι ήρωες φέρουν μια αντίφαση: δεν ξεχνάν το παρελθόν τους και την παλιά τους ταυτότητα. Άλλοι πάλι ξεχνάν τα περασμένα Αλλά γιατί να αποτελεί αντίφαση η θύμηση του παρελθόντος; Γιατί να πρέπει να ξεχνούν την πολυπλοκότητα της ταυτότητά τους; Ο Φερίκ Πασά παραμένει μέχρι το τέλος ένας Μουσουλμάνος και ένας Αιγύπτιος στο μυθιστόρημα και θάβεται ανάλογα. Αλλά έχει και ένα άλλο εσωτερικό κόσμο, μια παλιά οικογένεια, ένα πατρικό σπίτι, που δεν μπορεί να διαχωριστεί από τις εικόνες των παιδικών του χρόνων. Αυτό ακριβώς είναι το θέμα του μυθιστορήματος. Ο άνθρωπος δεν είναι μονοδιάστατος όπως θέλουν να τον περιγράψουν οι εθνικιστές συγγραφείς. Λειτουργεί σύμφωνα με τις σχέσεις που αναπτύσσει με τους φίλους του, με τις επίσημες δοξασίες του, με τις υποχρεώσεις του που θεωρεί ύψιστη τιμή, αλλά ταυτόχρονα ζει και με την μυρωδιά της μητέρας που ξυπνάει στον ύπνο του, το άγγιγμα του αδελφού που έμεινε στην άλλη όχθη, με την εικόνα της πλατείας του χωριού που με τίποτα δεν σβήνει. ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 9

10 Η βασική δυσκολία στην μετάφραση σχετίζεται με την ιστορική και πολιτισμική χρήση των ελληνικών. Προέκυψαν προβλήματα σε θέματα που άπτονται των «ταυτοτήτων». Ο ελληνικός και ο τουρκικός λαός παρατηρεί διαφορετικά γεγονότα όταν «κοιτά» προς το «παρελθόν» ή ερμηνεύει τα ίδια γεγονότα διαφορετικά και αυτό αντανακλάται στις διαφορετικές λέξεις που επιλέγει να χρησιμοποιήσει. Η κάθε γλώσσα εμπεριέχει όρους για να αποδώσει έννοιες που την ενδιαφέρουν, και αυτοί οι όροι ενδέχεται να μην απαντιούνται στην γλώσσα της άλλης χώρας. Από τον 13 ο αιώνα η Δύση αποκάλεσε τους Μουσουλμάνους Οθωμανούς, «Τούρκους». Έτσι χρησιμοποιείται ο όρος «Τούρκος» και στα ελληνικά. «Οθωμανός» γενικά σημαίνει «Μουσουλμάνος». Ξέρω ότι αυτή η χρήση θα ξαφνιάσει τον Τούρκο αναγνώστη αλλά έμεινα πιστός στις επιλογές της Γαλανάκη. Ορισμένα κύρια ονόματα στα ελληνικά είναι γνωστά και ταυτίζονται με τον ρόλο τους μέσα στην «ιστορία», την ελληνική βεβαίως ιστορία. Ο «Ιμπραήμ» σε ένα ελληνικό ιστορικό κείμενο σημαίνει αυτός που στην Ελληνική Επανάσταση ανέλαβε να καταστείλει την εξέγερση με τον πιο βίαιο τρόπο και που στην Τουρκία ονομάζεται «Ιμπραήμ Πασά». Εδώ πρόσθεσα το «Πασά» σε όλες τις περιπτώσεις. Στα ελληνικά, όταν οι Οθωμανοί καταστέλλουν έναν ξεσηκωμό «σφάζουν» ή «κόβουν», στα τουρκικά, το πολύ πολύ θα υπάρξουν μεγάλες «απώλειες». Εγώ θέλησα οι Οθωμανοί να ομιλούν όπως συνήθιζαν οι ίδιοι οι Οθωμανοί. Στα τουρκικά οι «Ρωμιοί εξεγείρονται», στα ελληνικά οι «Έλληνες επαναστατούν». Εδώ ακολούθησα τις παραστάσεις της συγγραφέως και χρησιμοποίησα το «Έλληνας». Άλλες λέξεις λείπουν στα τουρκικά ή διαφέρουν παντελώς. Στα «ελληνικά» αυτοί που ξεσηκώνονται κατά του «Άλλου» (και του κράτους) είναι «θετικοί», έτσι και οι «κλέφτες» οι «αντάρτες», οι «καπετάνιοι». Στα τουρκικά οι «ληστές», οι «λήσταρχοι» είναι αρνητικοί. Εγώ, αν και δεν την θεωρώ αρκετά επαινετική, χρησιμοποίησα την λέξη «asi» (αντάρτης). Προσπάθησα, όσο ήταν δυνατόν η γλώσσα να μην ξαφνιάζει τον αναγνώστη, δίχως να αλλοιώνει το επιδιωκόμενο. Ο Ισμαήλ Φερίκ είναι ένας Μουσουλμάνος Οθωμανός Πασάς του οποίου η οικογένεια (αλλά και ο ίδιος όταν ήταν παιδί) βρέθηκε στο αντίθετο, Χριστιανικό Ρωμαίικο στρατόπεδο. Είναι ένας υψηλά ιστάμενος κρατικός λειτουργός που μεριμνά για τα συμφέροντα του κράτους και πολεμά στο χωριό του κατά αυτών που ενδιαφέρονται για τα τοπικά και Κρητικά συμφέροντα. Κάποιες συμπτώσεις σαν να ενώνουν τους δυο κόσμους μέσα σε ένα σώμα. Μπορεί να υπάρξει ένας εχθρός, ένας «Άλλος» που είναι ο αδελφός, το «σόι», το ίδιο το δικό μας παρελθόν; Πως θα γεφυρωθεί αυτή η μνήμη με το σήμερα; Παρατηρούμε ότι αυτό το μυθιστόρημα πραγματεύεται έναν σύγχρονο προβληματισμό προσέγγισης του νοερού ή πραγματικού παρελθόντος. Και ένας Έλληνας όταν αναλογίζεται αυτές τις καταστάσεις χρησιμοποιεί την γλώσσα (του) με έναν ειδικό τρόπο που δεν μπορεί να βρει την αντιστοιχία του στην άλλη. Τεχνικά δεν είναι δυνατή μια «ουδέτερη» πλήρης μετάφραση. Οι γλώσσες είναι φορτισμένες με την ιστορία, με τον πολιτισμό, με την ερμηνεία της ιστορίας, με την αξιοποίηση του «Εμείς» και του «Άλλου». Το κείμενο, από την στιγμή, και στον βαθμό, που είναι ένα ελληνικό ή τουρκικό κείμενο, δεν είναι ουδέτερο, είναι σαν «διάδικος». Στην Τουρκία, π.χ., το «ντεβσιρμέ» (το οθωμανικό σύστημα «παιδομαζώματος») παρουσιάζεται σχεδόν σαν ένα προνόμιο, σαν μια κρατική υποτροφία που εξασφαλίζει στους νέους υψηλά αξιώματα. Ανάλογοι είναι και οι όροι που χρησιμοποιούνται. Στα τουρκικά το «ντεβσιρμέ» δεν εκλαμβάνεται σαν δουλεία. Η λέξη σημαίνει «παιδιά που εισάγονται στο Οτζάκ», στην «σχολή». Οι νέοι το πολύ είναι «kul» - ειδικός όρος που διαφοροποιείται από το «δούλος». Στο έργο της Γαλανάκη αυτό το σύστημα πραγματεύεται, όχι από την οπτική γωνία αυτών που ταυτίζονται ή που νιώθουν κάπως αλληλέγγυοι με αυτούς που εφάρμοσαν το «ντεβσιρμέ» ή που πήραν αιχμάλωτους, αλλά με το πνεύμα αυτών που ταυτίζονται με αυτούς που εισήχθηκαν στο σύστημα, που πάρθηκαν αιχμάλωτοι, όπως βέβαια αυτοί εκλαμβάνονται σήμερα. Είναι φυσικά δύσκολο να κατανοήσουν, και ακόμα δυσκολότερο να οικειοποιηθούν αυτήν την δεύτερη προσέγγιση όσοι θέλουν και βλέπουν τις πρακτικές του οθωμανικού κράτους ως θετικές και πράξεις που επιφέρουν την ευτυχία. Αλλά ταυτόχρονα κάθε καλοπροαίρετος άνθρωπος θα παραδεχτεί ότι η αλλαγή ταυτότητας δεν είναι μια απλή υπόθεση, π.χ., όπως αυτή παρουσιάζεται στο μυθιστόρημα «Μικρός Οσμάν» του Tarık Buğra, όπου ο Μιχαήλ αλλάζει όνομα, γίνεται Αμπντουλλάχ και ο Σουλτάνος λέει «πια έγινες δικός μας» και το έργο τελειώνει, εφ όσον το θέμα έχει κλείσει για τον συγγραφέα. Το μυθιστόρημα της Γαλανάκη ξεκινά ακριβώς από αυτό το σημείο. Τι σκέπτεται, πώς αισθάνεται ένας τέτοιος ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 10

11 Αμπντουλλάχ αν πάει για σεφέρι κατά του χωριού της μάνας του; Μήπως κάτι μέσα του ταράζεται όταν συναντά γκρεμισμένο το σπίτι που μεγάλωσε ή όταν βλέπει ερειπωμένη την εκκλησία όπου κάποτε λάτρευε έναν παλαιότερο θεό; Αυτού του είδους οι ερωτήσεις και ευαισθησίες εκφράζονται από αυτούς που έχουν υποστεί το «ντεβσιρμέ» και έχουν αιχμαλωτιστεί, και όχι από αυτούς που το εφάρμοσαν και αιχμαλώτισαν. Με αυτήν την έννοια το μυθιστόρημα της Γαλανάκη είναι ελληνικό. Στην εποχή μας όπου οι άνθρωποι εκλαμβάνονται βασικά σαν μέλη μιας εθνικής ομάδας, όπου ακόμα και το πιο προσωπικό αίσθημα, αυτό της φιλίας, εκφράζεται με εθνικούς χαρακτηρισμούς, π.χ., «Ελληνοτουρκική» φιλία, είναι δύσκολη η υπέρβαση της γλώσσας και η εγγραφή ενός μυθιστορήματος (ενός κειμένου, γενικότερα) που θα ενταχθεί σε ένα πλαίσιο πέρα από το εθνικό. Έτσι Ο Βίος είναι ένα ελληνικό έργο. Αλλά πιστεύω ότι αυτό που του εξασφαλίζει την βιωσιμότητα του και στον 21 ο αιώνα είναι η διάχυτη ενσυναίσθηση του λόγου σχετικά με το «Εμείς» και το «Οι άλλοι». Είναι η επιτυχία σ αυτό το χώρο. Η Γαλανάκη προσπάθησε να εμβαθύνει στον άνθρωπο που ζει με αντιφάσεις. Δεν επέλεξε την εύκολη λύση της εθνικιστικής προσέγγισης. Ο Φερίκ Πασά δεν επανέρχεται στην παλιά του θρησκεία και εθνότητα. Ταλαντεύεται. Λίγοι προσέχουν αυτού του είδους τους ήρωες, ο κόσμος των πολλών είναι άσπρος-μαύρος Η πατρίδα εδώ είναι ένα παλιό σπίτι με χωμάτινο πάτωμα, ο δε πιο αγαπητός δεν είναι ο αρχηγός, ούτε τα εθνικά σύμβολα, αλλά η μάνα, ο αδελφός και ένας παλιός φίλος, ο Ιμπραήμ Η συγγραφέας είναι ταυτόχρονα και γυναίκα και ποιήτρια και μητέρα. Μπορεί αλλιώς να είδε την απομάκρυνση ενός παιδιού. Μπορεί για αυτό, ένας κοτζάμ Ισμαήλ Φερίκ Πασάς, ένας στρατιώτης, «ένοιωθε πλήρης στη σιωπή, σαν βρέφος που το έλουσαν και το αγαπάνε τυλιγμένο σε ζεστές πετσέτες», πέρα από τους τίτλους του, από τις επίσημες αποστολές του, από την ταυτότητα που έφερε στην τσέπη του, και όπως όλοι μας μόνο με την βιολογική του οντότητα, ανεξάρτητα από τις σημαίες, τα παράσημα, τις περιουσίες, τα πιστεύω και τα μεγάλα λόγια πίσω από τα οποία κρύβουμε τα αισθήματα μας για να μην προδώσουμε ότι μέσα μας φέρουμε και κάτι άλλο * ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 11

12 Παράρτημα 2 Από το: Η. Μήλλας, «Το Τουρκικό Μυθιστόρημα και οι Έλληνες - Μια αναφορά σε ταυτότητες», The Athens Review of Books, Αλλά η μεγαλύτερη ομάδα συγγραφέων που δεν μεταφράζεται στα ελληνικά είναι οι «εθνικιστές» που εκτόπισαν τους «οθωμανιστές» και επικράτησαν για μερικές δεκαετίες. 8 Ο λόγος είναι προφανής: η εικόνα του Έλληνα σε αυτά τα κείμενα δεν κολακεύει καθόλου το ελληνικό κοινό. Ο Έλληνας εμφανίζεται ως εχθρός, επιθετικός, επεκτατικός, αλλά και ηθικά μειονεκτικός, σχεδόν όπως παρουσιάζεται ο «Τούρκος» στον ελληνικό εθνικό λόγο. Αυτό το ρεύμα έφτασε στην ακμή του στις δεκαετίες του 1940 και Υποχώρησε τις τελευταίες δεκαετίες αλλά δεν εξαφανίστηκε. Ξέρω δύο περιπτώσεις όπου παραβιάστηκε το ταμπού και μεταφράστηκαν δύο έργα συγγραφέων που θα μπορούσαν να ενταχθούν σε αυτήν την κατηγορία. Το πρώτο είναι Ο Δρόμος του Σινεκλί Μπακάλ της Χαλιντέ Εντίπ Αντίβαρ 10. Πιστεύω ότι δίκαια πέρασε το εμπόδιο της αυτολογοκρισίας, επειδή αυτό το μυθιστόρημα, μάλλον το καλύτερό της, αρχικά γράφτηκε στα αγγλικά για το αγγλικό κοινό και αποτελεί μια εξαίρεση. Είναι το λιγότερο εθνικιστικό της έργο και ο «άλλος» σχεδόν απουσιάζει. Βλέπουμε μόνο την υπηρέτρια Ελένη της οποίας οι τρίχες του προσώπου της προκαλούσαν αηδία. Το δεύτερο, κατ ευφημισμόν «εθνικό» μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε στα ελληνικά μάλλον είναι αποτέλεσμα παρεξήγησης. Οι Πολλές Ζωές στη Σμύρνη του Μεχμέτ Τζοράλ 11, όπως κατάλαβα από τις παρουσιάσεις σε Αθηναϊκές εφημερίδες διαβάστηκε ως η ζωή του «Κωνσταντίνου Ασώματου, μιας εκκεντρικής περίπτωσης ευφυούς Ρωμιού, που έζησε ως παιδί την Καταστροφή της Χίου και ως υπεραιωνόβιος την Καταστροφή της Σμύρνης». Ενώ εγώ διάβασα κάτι διαφορετικό: τον «Έλληνα» που σε αντιδιαστολή με τον «Τούρκο» - μένει το ίδιο φανατικός από την εποχή του Βυζαντίου, του 1821 και μέχρι το 1922, μισεί παθολογικά τους Τούρκους και είναι ο μοναδικός αίτιος των κακών σχέσεων μεταξύ των δύο λαών. Παραθέτω ένα χωρίο. Η σφαγή της Χίου παρουσιάζεται ως ένας ξεσηκωμός των νησιωτών που απολάμβαναν επί αιώνες την ειρήνη λόγω των «αφεντάδων Τούρκων» και που εξελίσσεται σε μία «παρωδία». Ανάμεσα στους επαναστατημένους «δεν υπήρχε ούτε ένας μυαλωμένος άνθρωπος με στρωμένη δουλειά και ζωή. Το μόνο που έκαναν ήταν να ξερνούν από τις κάνες των τουφεκιών τους το μίσος που είχαν μαζέψει επί αιώνες, βρίζοντας χυδαία τους [λίγους Τούρκους] στρατιώτες που αμύνονταν μέσα στο κάστρο, και νιώθοντας ηδονή καθώς έβλεπαν νε γκρεμίζεται η έμμονη ιδέα που είχε συσσωρευτεί μέσα τους, εκείνο το δεν μπορεί να σηκώσει κεφάλι στον Οθωμανό, δεν είναι δυνατόν το ποντίκι να βρυχάται στο λιοντάρι!» Όταν τελικά εμφανίζεται ο τουρκικός στόλος και ακούγεται το «έρχονται οι Τούρκοι!» «όλοι εκείνοι οι μεθύστακες, μάγκες, χαμάληδες, κλέφτες, πειρατές και πλιατσικολόγοι» σκορπίστηκαν σαν φοβισμένα πουλιά. Οι Τούρκοι είναι διαφορετικοί. «Έμοιαζαν με κινούμενο χωράφι από παπαρούνες, με τα κόκκινα τουρμπάνια τους.» Πρότειναν στους Έλληνες να παραδοθούν και υποσχέθηκαν ότι δεν θα πάθουν τίποτα. Ένας ηλικιωμένος έλληνας υπενθύμισε ότι «από την αρχή της ιστορίας τους οι Τούρκοι είχαν πάντα εφαρμόσει την ίδια πολιτική, χαρίζοντας τη ζωή σε όσους συμμορφώνονταν με [αυτό] το κάλεσμά τους.» Αλλά δεν επικράτησε η φρόνηση. «Άκουσα αργότερα» αφηγείται ο ήρωας του έργου, «ότι η γριά κυρά Μαγδαληνή, που ήταν βαφτισμένη με το όνομα της πιστής πόρνης του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, όταν είδε στο έμπα του χωριού μας τους μουστακαλήδες Τούρκους, που ήταν θεόρατοι όπως ο Γολιάθ, τα έκανε στο βρακί της, και τους έδειξε το δρόμο για την κρυφή είσοδο στο χωριό» 8 Είναι χαρακτηριστικό ότι οι Οθωμανιστές συγγραφείς που έζησαν για αρκετές δεκαετίες μετά το 1910 δεν εξέδωσαν πλέον κανένα νέο έργο τους: το πολιτικό κλίμα είχε ριζικά αλλάξει. 9 Γνωστοί συγγραφείς αυτής της σχολής είναι οι Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar, Atilla İlhan, Nihal Atsız, Turhan Tan, κ.α. 10 Halide Edip Adıvar ( ) Sinekli Bakkal (1935), μετάφραση Φραγκώ Καράογλαν, Λιβάνης, Μεχμέτ Τζοράλ. Πολλές Ζωές στη Σμύρνη, μετάφραση Νίκη Σταυρίδη, Κέδρος, ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 12

13 Η σφαγή δεν περιγράφεται, παραλείπεται. Μόνο διαβάζουμε ότι ο πατέρας του παιδιού (του ήρωα) του λέει ως μια παρακαταθήκη: «Είσαι η ελπίδα της αθάνατης ελληνικής ψυχής. Είσαι το σύμβολο του ελληνικού ιδανικού που θα σβήσει επιτέλους τους Τούρκους από το πρόσωπο της γης, θα στείλει την καταραμένη αυτή φυλή στα βάθη της Κόλασης! Το μίσος αυτό να σε καθοδηγεί να εξοντώσεις τους Τούρκους Το ιδανικό μας, που παραμένει ασάλευτο μέσα στους αιώνες θα σκάσει στο κεφάλι των Τούρκων Εσύ θα μπεις με παρελάσεις μέσα στην Πόλη και ύστερα θα ξηλώσεις από τον τρούλο της Αγια-Σοφιάς την ημισέληνο Το σημαντικό είναι να είσαι μια από της κολώνες που θα στηρίξουν τη Μεγάλη Ιδέα» 12 Η εικόνα του «άλλου» σχετικά με «εμάς» είναι ενδεικτική: φοβική, στερεότυπη, διαχρονική και, συνεπώς, αρνητική σε μια εθνική βάση. Αυτός ο «Έλληνας» παρουσιάζεται στο έργο με τα ίδια ιδανικά και τα ίδια όνειρα αρκετές φορές και σε διάφορες εποχές: το 500, το 1821, το 1912 και το Προς το τέλος του μυθιστορήματος η φωτιά της Σμύρνης σφραγίζει την αφήγηση. Εδώ και οι Αρμένιοι οι οποίοι «χτύπησαν πισώπλατα τους Τούρκους» συμμαχώντας με τους Έλληνες δεινοπαθούν. Λόγω της φωτιάς τρέχουν όλοι προς την θάλασσα και πνίγονται. 13 (Εγώ κατάλαβα ότι τους διέφυγε να στραφούν προς την άλλη κατεύθυνση, προς στους λόφους!) Σε κανένα χωρίο του μυθιστορήματος δεν βλέπουμε αρνητικό Τούρκο. Οι θετικοί και οι αρνητικοί (εθνικοί) χαρακτήρες παρουσιάζουν μια διαχρονικότητα, όπως ακριβώς πιστεύουν οι εθνικιστές για το έθνος με το οποίο ταυτίζονται. Ελπίζω ο αναγνώστης να πήρε μια γεύση από το λόγο που αποκαλώ εθνικό/εθνικιστικό. *** 12 Σσ: Σσ: ΕΤ.ΜΕΛ.ΑΝ.- Ημερίδα με θέμα: Μετάφραση από τα Τουρκικά στα Ελληνικά. Θεωρητικά και Πρακτικά Ζητήματα σελ. 13

Προβλήματα που Προκύπτουν στις Μεταφράσεις Μέσω Τρίτων Γλωσσών

Προβλήματα που Προκύπτουν στις Μεταφράσεις Μέσω Τρίτων Γλωσσών Ομιλία του Ηρακλή Μήλλα στην ημερίδα της Εταιρίας Μελέτης Η καθ ημάς Ανατολή, Αθήνα, «Μεταφράσεις από τα τουρκικά στα ελληνικά Θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα», 30 Νοεμβρίου 2011. Έκδοση: Μεταφράσεις από

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία του Η. Μήλλα για το βιβλίο του Νίκου Ζαχαριάδη Λεξικό του Κωνσταντινουπολίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος

Ομιλία του Η. Μήλλα για το βιβλίο του Νίκου Ζαχαριάδη Λεξικό του Κωνσταντινουπολίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος Ομιλία του Η. Μήλλα για το βιβλίο του Νίκου Ζαχαριάδη Λεξικό του Κωνσταντινουπολίτικου Γλωσσικού Ιδιώματος. 30.4.2015. Το Γλωσσικό Ιδίωμα και η Ταυτότητα Υπάρχουν λέξεις κλειδιά στον τίτλο του βιβλίου:

Διαβάστε περισσότερα

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11

Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος :11 Μάνος Κοντολέων : «Ζω γράφοντας και γράφω ζώντας» Πέμπτη, 23 Μάρτιος 2017-11:11 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη Ο ΜΑΝΟΣ ΚΟΝΤΟΛΕΩΝ γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει γράψει περίπου

Διαβάστε περισσότερα

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015

Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Του Γιοστέιν Γκάαρντερ Λογοτεχνικό ανάγνωσμα Χριστουγέννων 2014-2015 Δημητριάννα Σκουρτσή Γ2 Σχολικό έτος 2014-15 Τάξη Γ Γυμνασίου Λογοτεχνικό Εξωσχολικό

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΜΕ ΤΑ ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ ΤΟΥ JOSTEIN GAARDER 1 Α Ομάδα «Κάθεσαι καλά, Γκέοργκ; Καλύτερα να καθίσεις, γιατί σκοπεύω να σου διηγηθώ μια ιστορία για γερά νεύρα». Με αυτόν τον τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου

Διαβάστε περισσότερα

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES.

A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. A READER LIVES A THOUSAND LIVES BEFORE HE DIES. 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό

Όταν φεύγουν τα σύννεφα μένει το καθαρό Ημερομηνία 9/6/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://plusmag.gr/ Αλεξάνδρα Παναγοπούλου http://plusmag.gr/article/%cf%84%ce%b1%ce%bd_%cf%86%ce%b5%ce%b3%ce%bf%cf %85%CE%BD_%CF%84%CE%B1_%CF%83%CE%BD%CE%BD%CE%B5%CF%86%CE%B1_%CE%B

Διαβάστε περισσότερα

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της!

Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Κυριακή, 2 Ιουλίου 2017 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ: ΓΙΩΤΑ ΦΩΤΟΥ Για αυτό τον μήνα έχουμε συνέντευξη από μία αγαπημένη και πολυγραφότατη συγγραφέα που την αγαπήσαμε μέσα από τα βιβλία της! Πείτε μας λίγα λόγια

Διαβάστε περισσότερα

Τίτσα Πιπίνου: «Οι ζωές μας είναι πολλές φορές σαν τα ξενοδοχεία..»

Τίτσα Πιπίνου: «Οι ζωές μας είναι πολλές φορές σαν τα ξενοδοχεία..» Ημερομηνία 11/8/2016 Μέσο Συντάκτης Link artpress.sundaybloody.com Βασόλης Κάργας http://artpress.sundaybloody.com/?it_books=%cf%84%ce%af%cf%84%cf%83%ce%b1- %CF%80%CE%B9%CF%80%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%85-%CE%BF%CE%B9-

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή ς Λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ς. Θεματική ενότητα: «Οικουμενικές αξίες και Λογοτεχνία» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή ς Λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ς. Θεματική ενότητα: «Οικουμενικές αξίες και Λογοτεχνία» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 Σχολική Χρονιά 2012-2013 Κ ε ί μ ε ν α Ν ε ο ε λ λ η ν ι κ ή ς Λ ο γ ο τ ε χ ν ί α ς Θεματική ενότητα: «Οικουμενικές αξίες και Λογοτεχνία» ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Κείμενα προς συνανάγνωση συνεξέταση Έριχ Μαρία

Διαβάστε περισσότερα

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί

Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί Κλαίρη Θεοδώρου: Στην Ελλάδα ο διχασμός καλά κρατεί 11/12/2018-8:11 Ένα κρύο απόγευμα στις αρχές του Δεκέμβρη, λίγο πριν παρουσιάσει το νέο της βιβλίο στη Λάρισα, η Κλαίρη Θεοδώρου αποδέχεται την πρόσκλησή

Διαβάστε περισσότερα

Φιλομήλα Λαπατά: συνέντευξη στην Μαρία Χριστοδούλου

Φιλομήλα Λαπατά: συνέντευξη στην Μαρία Χριστοδούλου Φιλομήλα Λαπατά: συνέντευξη στην Μαρία Χριστοδούλου December 13, 2018 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΕΙΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ Η αναγνωρισμένη και καταξιωμένη συγγραφέας στο χώρο της Φιλομήλα Λαπατά κάνει την εμφάνισή της με το νέο της

Διαβάστε περισσότερα

Γιώτα Γουβέλη: Ως προς την ιστορική έρευνα, Η νύφη της Μασσαλίας ήταν το πιο απαιτητικό από όλα μου τα βιβλία

Γιώτα Γουβέλη: Ως προς την ιστορική έρευνα, Η νύφη της Μασσαλίας ήταν το πιο απαιτητικό από όλα μου τα βιβλία Ημερομηνία 29/08/2016 Μέσο Συντάκτης bookcity.gr Ελίζα Νάστου Link http://bit.ly/2blbtqq Γιώτα Γουβέλη: Ως προς την ιστορική έρευνα, Η νύφη της Μασσαλίας ήταν το πιο απαιτητικό από όλα μου τα βιβλία Το

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Καλή τύχη! Carl-Johan Forssén Ehrlin

Πρόλογος. Καλή τύχη! Carl-Johan Forssén Ehrlin Πρόλογος Νιώθουμε πολύ άσχημα όταν βλέπουμε ένα παιδί να κλαίει ή να πονάει χωρίς να μπορούμε να κάνουμε κάτι, ιδιαίτερα αν είμαστε γονείς. Ανάλογα με τις περιστάσεις τα παιδιά είναι άλλοτε χαρούμενα,

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1 1 a) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20

Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου :20 Η συγγραφέας Πένυ Παπαδάκη και το «ΦΩΣ ΣΤΙΣ ΣΚΙΕΣ» Σάββατο, 21 Νοεμβρίου 2015-22:20 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη «Μέσω της μυθοπλασίας, αποδίδω τη δικαιοσύνη που θα ήθελα να υπάρχει» μας αποκαλύπτει η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Του Ηρακλή Μήλλα για Την Κινστέρνα, Περιοδικό λόγου και τέχνης - 12/2002

Του Ηρακλή Μήλλα για Την Κινστέρνα, Περιοδικό λόγου και τέχνης - 12/2002 Του Ηρακλή Μήλλα για Την Κινστέρνα, Περιοδικό λόγου και τέχνης - 12/2002 Η Εικόνα του Έλληνα στην Τουρκική Λογοτεχνία - Νέα Πεδία Έρευνας [1] Ο Έλληνας παρουσιάζεται ποικιλοτρόπως. Δεν μπορούν να συναχτούν

Διαβάστε περισσότερα

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια

Μεταξία Κράλλη! Ένα όνομα που γνωρίζουν όλοι οι αναγνώστες της ελληνικής λογοτεχνίας, ωστόσο, κανείς δεν ξέρει ποια Δευτέρα, Ιουνίου 16, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΞΙΑΣ ΚΡΑΛΛΗ Η Μεταξία Κράλλη είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Μετά την κυκλοφορία του πρώτου της βιβλίου, "Μια φορά

Διαβάστε περισσότερα

FRESH WRITERS FROM ALL AROUND THE WORLD Jorge Galán in Literature.gr, by Tessy Baila By Literature June 20, 2017

FRESH WRITERS FROM ALL AROUND THE WORLD Jorge Galán in Literature.gr, by Tessy Baila By Literature June 20, 2017 FRESH WRITERS FROM ALL AROUND THE WORLD Jorge Galán in Literature.gr, by Tessy Baila By Literature June 20, 2017 «Αν δεν έχουμε ιστορική μνήμη δεν μπορούμε να ξεπεράσουμε τα σφάλματα του παρελθόντος» Ο

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή;

Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Φανή Πανταζή : Η ψυχή του πέτρινου σπιτιού Δευτέρα, 03 Ιούλιος :05

Φανή Πανταζή : Η ψυχή του πέτρινου σπιτιού Δευτέρα, 03 Ιούλιος :05 Φανή Πανταζή : Η ψυχή του πέτρινου σπιτιού Δευτέρα, 03 Ιούλιος 2017-11:05 Από τη Μαίρη Γκαζιάνη Η ΦΑΝΗ ΠΑΝΤΑΖΗ γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε οικονομικές επιστήμες στη Νομική Σχολή Αθηνών. Εργάστηκε

Διαβάστε περισσότερα

Ο Νίκος Πιλάβιος μιλάει στην Μαίρη Γκαζιάνη για τον «Παραμυθά» των βιβλίων του Πέμπτη, 07 Ιούνιος :11

Ο Νίκος Πιλάβιος μιλάει στην Μαίρη Γκαζιάνη για τον «Παραμυθά» των βιβλίων του Πέμπτη, 07 Ιούνιος :11 Ο Νίκος Πιλάβιος μιλάει στην Μαίρη Γκαζιάνη για τον «Παραμυθά» των βιβλίων του Πέμπτη, 07 Ιούνιος 2018-11:11 Από την Μαίρη Γκαζιάνη Είναι αδύνατον να μην γνωρίζει κάποιος τον «παραμυθά» Νίκο Πιλάβιο είτε

Διαβάστε περισσότερα

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ''

Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 1 2 Τα λουλούδια που δεν είχαν όνομα ''ΜΥΘΟΣ'' 3 Τα λουλούδια χωρίς όνομα, τα έχει ο καθένας από μας, αλλά δεν το ξέρουμε. Δεν μας μαθαίνουν τίποτα και ψάχνουμε μόνοι μας άσκοπα να βρούμε κάτι, για να

Διαβάστε περισσότερα

Η ελληνική και η ευρωπαϊκή ταυτότητα

Η ελληνική και η ευρωπαϊκή ταυτότητα ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΝΔΟΦΡ/ΚΗΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 14 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2008 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: (4) ΚΕΙΜΕΝΟ Η ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Περιόδου Χριστουγέννων Τίτλος βιβλίου: «Μέχρι το άπειρο κι ακόμα παραπέρα» Συγγραφέας: Άννα Κοντολέων Εκδόσεις: Πατάκη ΕΡΓΑΣΙΕΣ: 1. Ένας έφηβος, όπως είσαι εσύ, προσπαθεί

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 5η Ενότητα: Συζητώντας για την εργασία και το επάγγελμα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εισαγωγικά κείμενα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 5η Ενότητα: Συζητώντας για την εργασία και το επάγγελμα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. 1. Εισαγωγικά κείμενα ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγικά κείμενα 2. Βαθμοί επιθέτων και επιρρημάτων Η σύγκριση 3. Το β συνθετικό Λεξιλόγιο 4. Οργάνωση και συνοχή της περιγραφής και της αφήγησης 5. Δραστηριότητες παραγωγής

Διαβάστε περισσότερα

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή;

Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Γιατί μελετούμε την Αγία Γραφή; Ποιες γνώμες έχετε ακούσει για τη Βίβλο; Τι θα θέλατε να μάθετε γι αυτή; Είναι ένα σπουδαίο βιβλίο Το πιο πολυδιαβασμένο στον κόσμο. Το πρώτο που τυπώθηκε από τον Γουτεμβέργιο

Διαβάστε περισσότερα

Ο Δημήτρης Στεφανάκης στο CretePlus.gr: «Ο χρόνος είναι το επιτραπέζιο παιχνίδι της μνήμης στο οποίο χάνουμε συνεχώς» (pics)

Ο Δημήτρης Στεφανάκης στο CretePlus.gr: «Ο χρόνος είναι το επιτραπέζιο παιχνίδι της μνήμης στο οποίο χάνουμε συνεχώς» (pics) Ο Δημήτρης Στεφανάκης στο CretePlus.gr: «Ο χρόνος είναι το επιτραπέζιο παιχνίδι της μνήμης στο οποίο χάνουμε συνεχώς» (pics) Πολιτισμός 26/07/2016-08:56 Ο Δημήτρης Στεφανάκης στο CretePlus.gr: «Ο χρόνος

Διαβάστε περισσότερα

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α

ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β. Ερώτηση 1 α ΧΑΡΤΙΝΗ ΑΓΚΑΛΙΑ ΟΜΑΔΑ Β Ερώτηση 1 α Το βιβλίο με τίτλο «Χάρτινη Αγκαλιά», της Ιφιγένειας Μαστρογιάννη, περιγράφει την ιστορία ενός κοριτσιού, της Θάλειας, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας. Φεύγει

Διαβάστε περισσότερα

Πότε πήρατε την απόφαση να γράψετε το πρώτο σας μυθιστόρημα; Ήταν εξαρχής στα σχέδιά σας να πορευθείτε από κοινού ή ήταν κάτι που προέκυψε τυχαία;

Πότε πήρατε την απόφαση να γράψετε το πρώτο σας μυθιστόρημα; Ήταν εξαρχής στα σχέδιά σας να πορευθείτε από κοινού ή ήταν κάτι που προέκυψε τυχαία; Δευτέρα, Ιουνίου 23, 2014 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΛΙΑ ΖΩΤΟΥ ΚΑΙ ΘΟΔΩΡΗ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Η Λία Ζώτου και ο Θοδωρής Καραγεωργίου γεννήθηκαν σε δύο γειτονικά χωριά της Καβάλας. Η Λία σπούδασε στο Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής

Διαβάστε περισσότερα

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1

Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα. Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 1 Λογοτεχνικό Εξωσχολικό Ανάγνωσμα Εργασία Χριστίνας Λιγνού Α 1 2 1.Στο βιβλίο παρουσιάζονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Ο πραγματικός κόσμος της Ρόζας, στη νέα της γειτονιά, και ο πλασματικός κόσμος, στον

Διαβάστε περισσότερα

Καλλιτεχνικό και πολιτιστικό βοσκοτόπι με αφετηρία τη Δυτική Μακεδονία

Καλλιτεχνικό και πολιτιστικό βοσκοτόπι με αφετηρία τη Δυτική Μακεδονία The Whole Cow Καλλιτεχνικό και πολιτιστικό βοσκοτόπι με αφετηρία τη Δυτική Μακεδονία Σοφία Βόικου: Θέλω να δώσω στη γυναίκα τη θέση που πραγματικά της αρμόζει μέσα από τα βιβλία μου Οι ήρωες της Σοφίας

Διαβάστε περισσότερα

Έρωτας στην Κασπία θάλασσα

Έρωτας στην Κασπία θάλασσα 1 Έρωτας στην Κασπία θάλασσα 3 Mona Perises ISBN: Email: monaperises@yahoo.com 4 Mona Perises Έρωτας στην Κασπία θάλασσα Μυθιστόρημα - Μέρος δεύτερο Mona Perises Ελλάδα Ιράν/Περσία Ελλάδα 5 Τι είναι η

Διαβάστε περισσότερα

Η Πένυ Παπαδάκη μας μιλά με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου της "Φως στις σκιές"

Η Πένυ Παπαδάκη μας μιλά με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου της Φως στις σκιές Η Πένυ Παπαδάκη μας μιλά με αφορμή την επανέκδοση του βιβλίου της "Φως στις σκιές" Κυρία Παπαδάκη, το βιβλίο σας Φως στις Σκιές που επανεκδίδεται από τις εκδόσεις Ψυχογιός, πραγματεύεται δύσκολα κοινωνικά

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ Γ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τη δασκάλα Στέλλα Σάββα Παττίδου

ΤΑΞΗ Γ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τη δασκάλα Στέλλα Σάββα Παττίδου ΤΑΞΗ Γ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ από τη δασκάλα Στέλλα Σάββα Παττίδου ΚΕΙΜΕΝΙΚΟ ΕΙΔΟΣ:ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Θέμα: Περιγραφή προσώπου Τίτλος: «ο παππούς μου» Α. ΠΡΟΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ 1. Φάση Αυθεντικοποίησης (3Χ40 λεπτά) Προβληματισμός

Διαβάστε περισσότερα

11 Μαΐου 2016 Φιλομήλα Λαπατά στο klik: «Ο Έλληνας είχε πάντα τη νοοτροπία του θύματος»

11 Μαΐου 2016 Φιλομήλα Λαπατά στο klik: «Ο Έλληνας είχε πάντα τη νοοτροπία του θύματος» 11 Μαΐου 2016 Φιλομήλα Λαπατά στο klik: «Ο Έλληνας είχε πάντα τη νοοτροπία του θύματος» Μετά τα μπεστ σέλερ «Η ξυπόλυτη των Αθηνών» και «Η χήρα του Πειραιά», η συγγραφέας Φιλομήλα Λαπατά επέστρεψε με το

Διαβάστε περισσότερα

ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ. Το Σκλαβί. ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της

ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ. Το Σκλαβί. ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της ΞΕΝΙΑ ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ Το Σκλαβί ή πώς ένα κορίτσι με τρεις φίλους και έναν παπαγάλο ναυλώνει ένα καράβι για να βρει τον καλό της Το Σκλαβί ξεκινήσαμε να το γράφουμε μαζί με τον Θωμά Μοσχόπουλο. Γρήγορα

Διαβάστε περισσότερα

Scenario How-To ~ Επιμέλεια: Filming.gr Σελ. 1. Το σενάριο, είναι μια ιστορία, ειπωμένη σε κινηματογραφικές εικόνες.

Scenario How-To ~ Επιμέλεια: Filming.gr Σελ. 1. Το σενάριο, είναι μια ιστορία, ειπωμένη σε κινηματογραφικές εικόνες. Scenario How-To ~ Επιμέλεια: Filming.gr Σελ. 1 Σενάριο Το σενάριο, είναι μια ιστορία, ειπωμένη σε κινηματογραφικές εικόνες. Σε αντίθεση με τα αφηγηματικά ή λογοτεχνικά είδη, το σενάριο περιγράφει αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Victoria Hislop: H συγγραφέας των bestseller

Victoria Hislop: H συγγραφέας των bestseller Ημερομηνία 9/5/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://mag.sigmalive.com/ Αγγελος Γεραιουδάκης http://mag.sigmalive.com/article/7339/victoria-hislop-h-syggrafeas-ton-bestseller GOOD LIFE09.05.2016 Victoria Hislop:

Διαβάστε περισσότερα

«ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ»-Το βιβλίο της Μ. Τσακίρη που συγκλονίζει για τη αλήθεια του

«ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ»-Το βιβλίο της Μ. Τσακίρη που συγκλονίζει για τη αλήθεια του «ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ»-Το βιβλίο της Μ. Τσακίρη που συγκλονίζει για τη αλήθεια του 26 Μαρτίου 2017, 12:50 ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ «Ήθελα και θέλω να ενοχληθούν οι αναγνώστες. Και όχι μόνο. Θέλω να ντραπούν και να εκνευριστούν.

Διαβάστε περισσότερα

Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: "Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη"

Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη Θεοφανία Ανδρονίκου Βασιλάκη: "Θέλω κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα που να έχει όλα τα είδη" Στο βιβλίο χρησιμοποιείτε πολυπρόσωπες αφηγήσεις μέσα στην κεντρική πλοκή ώστε να μιλήσετε για την ίδια

Διαβάστε περισσότερα

Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1. Σ αυτούς θέλουμε να αφιερώσουμε τα έργα μας. Τους έχουν πάρει τα πάντα. Ας τους δώσουμε, λοιπόν, λίγη ελπίδα»

Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1. Σ αυτούς θέλουμε να αφιερώσουμε τα έργα μας. Τους έχουν πάρει τα πάντα. Ας τους δώσουμε, λοιπόν, λίγη ελπίδα» Μήνυμα από τους μαθητές του Ε1 «Εμείς, τα παιδιά της Ε1 τάξης, κάναμε μερικά έργα με θέμα τους πρόσφυγες, για να εκφράσουμε την αλληλεγγύη μας σ αυτούς τους κυνηγημένους ανθρώπους. Τους κυνηγάει ο πόλεμος

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου

Χάρτινη αγκαλιά. Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Χάρτινη αγκαλιά Σχολή Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου, Β Γυμνασίου Εργασίες 1 α ) Κατά τη γνώμη μου, το βιβλίο που διαβάσαμε κρύβει στις σελίδες του βαθιά και πολύ σημαντικά μηνύματα, που η συγγραφέας θέλει να μεταδώσει

Διαβάστε περισσότερα

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου]

Το κορίτσι με τα πορτοκάλια. Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας. [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Το κορίτσι με τα πορτοκάλια Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας [Σεμίραμις Αμπατζόγλου] [Γ'1 Γυμνασίου] Εργασία Χριστουγέννων στο μάθημα της Λογοτεχνίας: Σεμίραμις Αμπατζόγλου Τάξη: Γ'1 Γυμνασίου

Διαβάστε περισσότερα

Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου :21

Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου :21 Ημερομηνία 12/12/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://now24.gr/ Μαίρη Γκαζιάνη http://now24.gr/i-singrafeas-giota-gouveli-ke-i-proti-kiria/ Η συγγραφέας Γιώτα Γουβέλη και «Η πρώτη κυρία» Σάββατο, 12 Δεκεμβρίου

Διαβάστε περισσότερα

Μπορεί να υπάρχει ρατσισμός στου κόσμου τις πατρίδες Όμως εγώ θα αντιδρώ γιατί έχω ελπίδες

Μπορεί να υπάρχει ρατσισμός στου κόσμου τις πατρίδες Όμως εγώ θα αντιδρώ γιατί έχω ελπίδες Συμμετοχή στην εκδήλωση «Ο πλούτος της διαφορετικότητας» Στις 20-4-2013 μαθητές του γ/σίου Ν. Αλικαρνασσού πραγματοποίησαν στην πλατεία Ελευθερίας διάφορες δράσεις στα πλαίσια του προγράμματος με θέμα

Διαβάστε περισσότερα

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254)

Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 1. ΚΕΙΜΕΝΟ Νικηφόρου Βρεττάκου: «ύο µητέρες νοµίζουν πως είναι µόνες στον κόσµο» (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σ. 253-254) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Παραδείγµατα ερωτήσεων ελεύθερης ανάπτυξης 1. Τι εκφράζει

Διαβάστε περισσότερα

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ

ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ http://hallofpeople.com/gr/bio/aquinas.php ΘΩΜΑΣ ΑΚΙΝΑΤΗΣ Ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος φιλόσοφος του δευτέρου μισού του Μεσαίωνα ήταν ο Θωμάς ο Ακινάτης, που έζησε από το 1225 ως το 1274. Υπήρξε ο σημαντικότερος

Διαβάστε περισσότερα

Τετάρτη, 22 Φεβρουαρίου "Το κορίτσι με τα τριαντάφυλλα" του Θάνου Κονδύλη. Κριτική: Χριστίνα Μιχελάκη

Τετάρτη, 22 Φεβρουαρίου Το κορίτσι με τα τριαντάφυλλα του Θάνου Κονδύλη. Κριτική: Χριστίνα Μιχελάκη Τετάρτη, 22 Φεβρουαρίου 2017 "Το κορίτσι με τα τριαντάφυλλα" του Θάνου Κονδύλη Κριτική: Χριστίνα Μιχελάκη Ο Θάνος Κονδύλης είναι ένας από τους πιο αξιόλογους συγγραφείς της χώρας μας, κατά την γνώμη μου.

Διαβάστε περισσότερα

Ιόλη. Πως σας ήρθε η ιδέα;

Ιόλη. Πως σας ήρθε η ιδέα; Ιόλη Πως σας ήρθε η ιδέα; Μ.Τ.: Όπως γράφω και στο τέλος του βιβλίου, είχα γνωρίσει την κυρ Αγγέλω, την έζησα για αρκετά χρόνια και μου γεννήθηκε η επιθυμία να γράψω ένα μυθιστόρημα με εκείνην ως πρωταγωνίστρια.

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία

2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ. Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία 2 ο Σεμινάριο ΕΓΚΥΡΗ ΠΡΑΞΗ & ΣΥΝΟΧΗ ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Δίκτυο σχολείων για τη μη-βία Α Μέρος: ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ Τα επίπεδα συνείδησης Ύπνος Μισοξύπνιο Αφύπνιση Ελάχιστη εργασία των εξωτερικών αισθήσεων Με εικόνες

Διαβάστε περισσότερα

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση

Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Το Εικονογραφημένο Βιβλίο στην Προσχολική Εκπαίδευση Ενότητα 3.2: Υλικότητα Βιβλίου Αγγελική Γιαννικοπούλου Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία (ΤΕΑΠΗ) Διδακτική Πρακτική Διδακτική πρακτική:

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που

ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που ΕΙΔΙΚΕΣ ΒΟΥΛΗΤΙΚΕΣ ΕΝΔΟΙΑΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Εισάγονται με τους συνδέσμους: ότι, πως, που Χρησιμοποιούνται ως 1. αντικείμενο σε ρήματα: λεκτικά: λέω, υπόσχομαι, ισχυρίζομαι, διδάσκω, ομολογώ,

Διαβάστε περισσότερα

Ο Κώστας Κρομμύδας στο KoolNews.gr: «Θέλω ο αναγνώστης να με "διαβάζει" με όλες τις αισθήσεις»

Ο Κώστας Κρομμύδας στο KoolNews.gr: «Θέλω ο αναγνώστης να με διαβάζει με όλες τις αισθήσεις» Ημερομηνία 4/5/2017 Μέσο Συντάκτης Link www.koolnews.gr Άγγελος Γεραιουδάκης http://www.koolnews.gr/culture/o-kostas-krommydas-sto-koolnewsgr-thelo-o-anagnostisna-me-diavazei-me-oles-tis-aisthiseis Ο Κώστας

Διαβάστε περισσότερα

Η Σόφη Θεοδωρίδου στο arive.gr

Η Σόφη Θεοδωρίδου στο arive.gr Η Σόφη Θεοδωρίδου στο arive.gr συνέντευξη πωλίνα_ταϊγανίδου Με αφορμή την παρουσίαση του νέου της βιβλίου, Στεφάνι από ασπάλαθο Λίγα λόγια για το έργο: Μια όμορφη καλοκαιρινή μέρα του 1939, η Κασσιανή

Διαβάστε περισσότερα

Κριτικη της Maria Kleanthous Kouzapa για το βιβλίο : " ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ " του Γιώργου Παπαδόπουλου-Κυπραίου

Κριτικη της Maria Kleanthous Kouzapa για το βιβλίο :  ΤΟ ΔΑΧΤΥΛΙΔΙ  του Γιώργου Παπαδόπουλου-Κυπραίου Ημερομηνία 13/07/2015 Μέσο Συντάκτης Link http://vivliopareas.blogspot.gr/ Μαρία Κλεάνθους Κουζάπα http://vivliopareas.blogspot.gr/2015/07/maria-kleanthous-kouzapa_40.html Δευτέρα, 13 Ιουλίου 2015 Κριτικη

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΙΝΑ ΓΙΩΤΗ: «Η επιτυχία της Στιγμούλας, μου δίνει δύναμη να συνεχίσω και να σπρώχνω τα όριά μου κάθε φορά ακόμα παραπέρα»

ΜΑΡΙΝΑ ΓΙΩΤΗ: «Η επιτυχία της Στιγμούλας, μου δίνει δύναμη να συνεχίσω και να σπρώχνω τα όριά μου κάθε φορά ακόμα παραπέρα» Ημερομηνία 27/11/2015 Μέσο trikalakids.gr Συντάκτης Link http://www.trikalakids.gr/bookcorner/%ce%bc%ce%b1%cf%81%ce%b9%ce%bd %CE%B1-%CE%B3%CE%B9%CF%89%CF%84%CE%B7-%CE%B7- %CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%84%CF%85%CF%87%CE%AF%CE%B1-

Διαβάστε περισσότερα

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν.

ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ. Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ Πάντα,το φαινόμενο αυτό κέντριζε το ενδιαφέρον και την περιέργεια των ανθρώπων οι οποίοι προσπαθούσαν να το κατανοήσουν. Όταν οι άνθρωποι παρακολουθούν από τα Μ.Μ.Ε εκρήξεις ηφαιστείων το θέαμα

Διαβάστε περισσότερα

Η Παιδική Λογοτεχνία

Η Παιδική Λογοτεχνία Τα παιδικά αναγνώσματα και η πορεία τους από τον 19 ο αιώνα μέχρι σήμερα Η Παιδική Λογοτεχνία Ονόματα μαθητριών: Μπουλούγαρη Ελίνα Περιφανάκη Σουζάνα Σταθακάρου Κατερίνα Σταθοπούλου Αναστασία Στεργίου

Διαβάστε περισσότερα

Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση όμως είναι!»

Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση όμως είναι!» Ημερομηνία 27/4/2015 Μέσο Συντάκτης Link www.thinkover.gr Ανδριάνα Βούτου http://www.thinkover.gr/2015/04/27/stefanos-livos/ Στέφανος Λίβος: «Η συγγραφή δεν είναι καθημερινή ανάγκη για μένα. Η έκφραση

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. Aν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ΟΥΙΛΙΑΜ ΛΑΝΤΕΪ συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη

ΟΥΙΛΙΑΜ ΛΑΝΤΕΪ συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη Ημερομηνία 25/2/2015 Μέσο Συντάκτης Link diastixo.gr Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης http://diastixo.gr/sinentefxeis/xenoi/3524-william-landay ΟΥΙΛΙΑΜ ΛΑΝΤΕΪ συνέντευξη στον Ελπιδοφόρο Ιντζέμπελη Δημοσιεύτηκε

Διαβάστε περισσότερα

Οι αριθμοί σελίδων με έντονη γραφή δείχνουν τα κύρια κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑ

Οι αριθμοί σελίδων με έντονη γραφή δείχνουν τα κύρια κεφάλαια που σχετίζονται με το θέμα. ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΜΑΘΗΜΑ Τί σε απασχολεί; Διάβασε τον κατάλογο που δίνουμε παρακάτω και, όταν συναντήσεις κάποιο θέμα που απασχολεί κι εσένα, πήγαινε στις σελίδες που αναφέρονται εκεί. Διάβασε τα κεφάλαια, που θα βρεις σ εκείνες

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Για Εκδόσεις Πατάκη Η Ελληνική λογοτεχνία στην Τουρκία, Από Ηρακλή Μήλλα

Για Εκδόσεις Πατάκη Η Ελληνική λογοτεχνία στην Τουρκία, Από Ηρακλή Μήλλα Για Εκδόσεις Πατάκη Η Ελληνική λογοτεχνία στην Τουρκία, 2000. Από Ηρακλή Μήλλα Παρ όλο που ελληνόφωνοι και τουρκόφωνοι επί αιώνες έζησαν μέσα στον πολιτικά ενοποιημένο χώρο της οθωμανικής επικράτειας οι

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα

Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα Χρήστος Τερζίδης: Δεν υπάρχει το συναίσθημα της αυτοθυσίας αν μιλάμε για πραγματικά όνειρα 21/04/2015 Το φως της λάμπας πάνω στο τραπέζι αχνοφέγγει για να βρίσκουν οι λέξεις πιο εύκολα το δρόμο τους μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία του Θοδωρή Μάρκου Α 3 Γυμνασίου. στο λογοτεχνικό ανάγνωσμα. «ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ ΜΕ ΦΤΕΡΑ» της Μαρίας Παπαγιάννη

Εργασία του Θοδωρή Μάρκου Α 3 Γυμνασίου. στο λογοτεχνικό ανάγνωσμα. «ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ ΜΕ ΦΤΕΡΑ» της Μαρίας Παπαγιάννη Εργασία του Θοδωρή Μάρκου Α 3 Γυμνασίου στο λογοτεχνικό ανάγνωσμα «ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ ΜΕ ΦΤΕΡΑ» της Μαρίας Παπαγιάννη Α ομάδα 1. Στο βιβλίο παρουσιάζονται δύο διαφορετικοί κόσμοι. Ο πραγματικός κόσμος της Ρόζας,

Διαβάστε περισσότερα

Κατανόηση προφορικού λόγου

Κατανόηση προφορικού λόγου Κατανόηση προφορικού λόγου Επίπεδο Γ Δεύτερη διδακτική πρόταση Μυθολογία Ενδεικτική διάρκεια: Ομάδα-στόχος: Διδακτικός στόχος: Στρατηγικές: Υλικό: Ενσωμάτωση δραστηριοτήτων: 1 διδακτική ώρα έφηβοι και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ

ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΕΡΩΤΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΜΑΘΗΤΏΝ ΚΑΙ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ Στο πλαίσιο του μαθήματος της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας της Γ Γυμνασίου οι μαθητές ήρθαν σε επαφή με ένα δείγμα ερωτικής ποίησης. Συγκεκριμένα διδάχτηκαν το ποίημα

Διαβάστε περισσότερα

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους

β. εκφράζουν αλήθειες για τον Χριστό, τη Θεοτόκο, την Αγία Τριάδα, τους αγίους ΜΑΘΗΜΑ 30 Ο 31 Ο ΥΜΝΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ Να συμπληρώσετε την πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία την επιλογή

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100. Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο

Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100. Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο Μάθημα/Τάξη: Ν. Γλώσσα Γ' ΕΠΑΛ Κεφάλαιο: Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 20/11/2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100 Ι. Μη λογοτεχνικό κείμενο Τον Μάιο του 2017 δημοσιοποιήθηκαν αποτελέσματα έρευνας του

Διαβάστε περισσότερα

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ

Χρήστος Μαναριώτης Σχολικός Σύμβουλος 4 ης Περιφέρειας Ν. Αχαϊας Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΚΑΙ ΓΡΑΦΩ ΣΤΗΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ Η καλλιέργεια της ικανότητας για γραπτή έκφραση πρέπει να αρχίζει από την πρώτη τάξη. Ο γραπτός λόγος χρειάζεται ως μέσο έκφρασης. Βέβαια,

Διαβάστε περισσότερα

«Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο»

«Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο» ΣΥΖΗΤΩΝΤΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ΚΟΥΡΤΖΗ «Δεν είναι ο άνθρωπος που σταματάει το χρόνο, είναι ο χρόνος που σταματάει τον άνθρωπο» Ημερομηνία: 13 Μαρτίου 2019, 20:33 Κατηγορία: Βιβλίο, Συνεντεύξεις ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Διαβάστε περισσότερα

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ»

«Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» «Πώς να ξέρει κανείς πού στέκει; Με αγγίζεις στο παρελθόν, σε νιώθω στο παρόν» Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου «Νερό. Εγώ» ΚΕΦΆΛΑΙΟ 1 ΘΑ ΣΟΥ ΠΩ τι πιστεύω για την εξαφάνιση, αλλά δώσε μου λίγο χρόνο. Όχι,

Διαβάστε περισσότερα

Η Ειρένα Ιωαννίδου Αδαμίδου μιλάει στο Now24.gr Παρασκευή, 15 Απριλίου :33

Η Ειρένα Ιωαννίδου Αδαμίδου μιλάει στο Now24.gr Παρασκευή, 15 Απριλίου :33 Ημερομηνία 15/4/2016 Μέσο Συντάκτης Link now24.gr Κυριάκος Κουζούμη http://now24.gr/i-irena-ioannidou-adamidou-milai-sto-now24-gr/ Η Ειρένα Ιωαννίδου Αδαμίδου μιλάει στο Now24.gr Παρασκευή, 15 Απριλίου

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ. Για την ΗΜΕΡΑ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ και τη Δράση Saferinternet.gr

ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ. Για την ΗΜΕΡΑ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ και τη Δράση Saferinternet.gr 1 ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΙΝΔΟΥ ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ Για την ΗΜΕΡΑ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ 2016 και τη Δράση Saferinternet.gr Τα δύο ποιήματα που επιλέχθηκαν και στάλθηκαν στη δράση Στο διαδίκτυο Στο διαδίκτυο αν

Διαβάστε περισσότερα

Δέησις ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ

Δέησις ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΠΟΙΗΜΑ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ Δέησις Η θάλασσα στα βάθη της πήρ έναν ναύτη. Η μάνα του, ανήξερη, πηαίνει κι ανάφτει στην Παναγιά μπροστά ένα ψηλό κερί

Διαβάστε περισσότερα

Σπίτι μας είναι η γη

Σπίτι μας είναι η γη Σπίτι μας είναι η γη 1.α. Ο αρχηγός των Ινδιάνων λέει ότι η φύση είναι το σπίτι τους. Τι εννοεί; β. Πώς βλέπει ο λευκός τη φύση, σύμφωνα με τον Ινδιάνο; α. Η πρόταση αυτής της αγοραπωλησίας ήταν εντελώς

Διαβάστε περισσότερα

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη

Συγγραφέας. Ραφαέλα Ρουσσάκη. Εικονογράφηση. Αμαλία Βεργετάκη. Γεωργία Καμπιτάκη. Γωγώ Μουλιανάκη. Ζαίρα Γαραζανάκη. Κατερίνα Τσατσαράκη Συγγραφέας Ραφαέλα Ρουσσάκη Εικονογράφηση Αμαλία Βεργετάκη Γεωργία Καμπιτάκη Γωγώ Μουλιανάκη Ζαίρα Γαραζανάκη Κατερίνα Τσατσαράκη Μαρία Κυρικλάκη Μαριτίνα Σταματάκη Φιλία Πανδερμαράκη Χριστίνα Κλωνάρη

Διαβάστε περισσότερα

Βούλα Μάστορη. Ένα γεμάτο μέλια χεράκι

Βούλα Μάστορη. Ένα γεμάτο μέλια χεράκι 1 Σειρά Σπουργιτάκια Εκδόσεις Πατάκη Ένα γεμάτο μέλια χεράκι Βούλα Μάστορη Εικονογράφηση: Σπύρος Γούσης Σελ. 91 Δραστηριότητες για Γ & Δ τάξη Συγγραφέας: Η Βούλα Μάστορη γεννήθηκε στο Αγρίνιο. Πέρασε τα

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου.

Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. 01/08/2019 Αυτός είναι ο αγιοταφίτης που περιθάλπει τους ασθενείς αδελφούς του. Έκλεισε τα μάτια του Μακαριστού ηγουμένου του Σαραντάριου. Πατριαρχεία / Πατριαρχείο Ιεροσολύμων Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής

Διαβάστε περισσότερα

Γυμνάσιο Αγ. Βαρβάρας Λεμεσού. Τίτλος Εργασίας: Έμαθα από τον παππού και τη

Γυμνάσιο Αγ. Βαρβάρας Λεμεσού. Τίτλος Εργασίας: Έμαθα από τον παππού και τη Γυμνάσιο Αγ. Βαρβάρας Λεμεσού Σχολείο Ετος: 2013-2014 Τίτλος Εργασίας: Έμαθα από τον παππού και τη γιαγιά μου Όνομα Μαθήτριας: Νικολέττα Χρίστου Τάξη: Γ 4 Όνομα Καθηγήτριας: Σταυρούλας Ιωάννου Λεμεσός

Διαβάστε περισσότερα

Φύλλα εργασίας Ονοματεπώνυμο:-------------------- Σχολείο: -------------------------- Τάξη:---------

Φύλλα εργασίας Ονοματεπώνυμο:-------------------- Σχολείο: -------------------------- Τάξη:--------- 25η Μαρτίου 1821 Φύλλα εργασίας Ονοματεπώνυμο:-------------------- Σχολείο: -------------------------- Τάξη:--------- Στόχοι: Μέσα από διάφορες επικοινωνιακές και διαθεματικές δραστηριότητες τo παιδί:

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ της Sophie Hannah - Book review

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ της Sophie Hannah - Book review Ημερομηνία 09/5/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://www.culture21century.gr/ Γιώτα Παπαδημακοπούλου http://www.culture21century.gr/2016/05/sophie-hannah-book-review.html Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ της Sophie

Διαβάστε περισσότερα

Γιάννης Καλπούζος: Ίσως οπισθοδρομήσαμε σε πολλές πτυχές της ζωής μας οι οποίες άπτονται στην ευγένεια, στον σεβασμό, στην αξιοπρέπεια

Γιάννης Καλπούζος: Ίσως οπισθοδρομήσαμε σε πολλές πτυχές της ζωής μας οι οποίες άπτονται στην ευγένεια, στον σεβασμό, στην αξιοπρέπεια Γιάννης Καλπούζος: Ίσως οπισθοδρομήσαμε σε πολλές πτυχές της ζωής μας οι οποίες άπτονται στην ευγένεια, στον σεβασμό, στην αξιοπρέπεια Ο συγγραφέας Γιάννης Καλπούζος έχει γράψει ποιητικές συλλογές, συλλογές

Διαβάστε περισσότερα

Λένα Μαντά : «Προσπαθώ να μην πονέσω κάποιον, παρά να του οφείλω μια συγνώμη»

Λένα Μαντά : «Προσπαθώ να μην πονέσω κάποιον, παρά να του οφείλω μια συγνώμη» Λένα Μαντά : «Προσπαθώ να μην πονέσω κάποιον, παρά να του οφείλω μια συγνώμη» Συνέντευξη στην Ελευθερία Καμπούρογλου Το «Μια συγνώμη για το τέλος» είναι η νέα συγγραφική δουλειά της Λένας Μαντά, που μόλις

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενα Κατανόησης Γραπτού Λόγου

Κείμενα Κατανόησης Γραπτού Λόγου Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας Πιστοποίηση Επάρκειας της Ελληνομάθειας 18 Ιανουαρίου 2013 A2 Κείμενα Κατανόησης Γραπτού Λόγου Διάρκεια Εξέτασης 30 λεπτά Διάρκεια Εξέτασης 30 λεπτά Ερώτημα 1 (7 μονάδες) Διαβάζετε

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ

ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΚΑΙ ΤΟ Σ ΑΓΑΠΑΩ (Αόρατος) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Κάποτε στη γη γεννήθηκε το Όνειρο. Το όνομά του δεν ήταν έτσι, όμως επειδή συνεχώς ονειρευόταν, όλοι το φώναζαν Όνειρο. Δεν ήταν κάτι το σπουδαίο, ήταν σαν

Διαβάστε περισσότερα

Bίντεο 1: Η Αµµόχωστος του σήµερα (2 λεπτά) ήχος θάλασσας

Bίντεο 1: Η Αµµόχωστος του σήµερα (2 λεπτά) ήχος θάλασσας ΘΥΜΑΜΑΙ; Πρόσωπα Ήρωας: Λούκας Αφηγητής 1: Φράνσις Παιδί 1: Ματθαίος Παιδί 2: Αιµίλιος Βασίλης (αγόρι):δηµήτρης Ελένη (κορίτσι): Αιµιλία Ήλιος: Περικλής Θάλασσα: Θεοδώρα 2 ΘΥΜΑΜΑΙ; CD 1 Ήχος Θάλασσας Bίντεο

Διαβάστε περισσότερα

Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας»

Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας» Τετάρτη, 04/10/2017 Συνεντεύξεις Σόφη Θεοδωρίδου: «Ζήσαμε και καλά χρόνια στη Μικρά Ασία με τους Τούρκους, πριν γίνουν όλα μαχαίρι και κρέας» «Η αρμονική συμβίωση των λαών είναι εφικτή.» «Έχω μάθει να

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή. Ειρήνη Σταματούδη, LL.M., Ph.D. Διευθύντρια Ο.Π.Ι.

Εισαγωγή. Ειρήνη Σταματούδη, LL.M., Ph.D. Διευθύντρια Ο.Π.Ι. Εισαγωγή Ο οδηγός που κρατάς στα χέρια σου είναι μέρος μιας σειράς ενημερωτικών οδηγών του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Σκοπό έχει να δώσει απαντήσεις σε κάποια βασικά ερωτήματα που μπορεί να έχεις

Διαβάστε περισσότερα

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Αγιά Τετράδα

ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. Αγιά Τετράδα ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΟΙΧΤΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Αγιά Τετράδα Πρόλογος Ένα από τα θέματα που απασχολούν την σημερινή κοινωνία είναι εκείνο της πίστης και ο τρόπος με τον οποίο η θρησκεία επηρεάζει τις κοινωνικές

Διαβάστε περισσότερα

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε»

«Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» της Άννας Κουππάνου Στις σελίδες που ακολουθούν υπάρχουν δραστηριότητες σχετικά με το βιβλίο: «Η απίστευτη αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφιόρε» Οι δραστηριότητες

Διαβάστε περισσότερα