ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑ

Transcript

1 ΘΕΜΑΤΙΚΟΣ ΑΞΟΝΑΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑΣ Μαριάνθη Λιάπη, Αρχιτέκτων Μηχανικός Δρ Κωνσταντίνος Αλκέτας Ουγγρίνης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης Πλαίσιο εκπόνησης δράσης Η σημερινή κοινωνικο- οικονομική συγκυρία έχει επηρεάσει όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, και ειδικά το δημόσιο χώρο. Εδώ ο αντίκτυπος γίνεται αντιληπτός μέσα από δύο βασικούς άξονες. Ο πρώτος αφορά στην ιδιαίτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι δημοσιοι φορείς στην υλοποίηση εκτεταμένων παρεμβάσεων, ειδικά σε μεγάλη κλίμακα. Ο δεύτερος, αφορά στη μειωμένη αστική συμμετοχή και ενεργοποίηση του κοινωνικού δυναμικού, που έχει ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση της «γειτονιάς» ως στοιχείο κοινωνικής συνοχής. Ο δημόσιος χώρος αντανακλά και τη διάθεση της κοινωνίας που τον χρησιμοποιείκαι και μπορεί να αναδειχθεί σε καταλύτη ενεργοποίησης και μεταμορφωτικής αλλαγής. Άλλωστε το ελληνικό πολιτισμικό πλαίσιο δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στο δημόσιο χώρο και μάλιστα στον «ενδιάμεσο» χώρο, ο οποίος χαρακτηρίζει μικρής κλίμακας δημόσιους χώρους ανάμεσα σε κατοικίες, διάσπαρτους σε ευρύτερες περιοχές κατοίκησης. Ο ενδιάμεσος χώρος αποτελεί παραδοσιακό στοιχείο κοινωνικής συνοχής και η επαναφορά του ως σημείο επαφής, μέσα από εστιασμένες παρεμβάσεις, δύναται να έχει ισχυρό αποτέλεσμα.

2 Οι δημόσιοι χώροι νοούνται ως βασικό συστατικό επιτυχημένων πόλεων γιατί συμβάλλουν στη δημιουργία του αισθήματος της κοινότητας και της ταυτότητας του πολίτη, αποτελούν φορείς πολιτισμού και ενδυναμώνουν το κοινωνικό κεφάλαιο, την οικονομική ανάπτυξη και την αναζωογόνηση της κοινότητας. Δεδομένων των συνθηκών, προκρίνεται η προσπάθεια αναβάθμισης του αστικού χώρου με έξυπνες, εστιασμένες παρεμβάσεις, που θα έχουν μεγάλο αντίκτυπο στις τοπικές κοινότητες, παρά το χαμηλό κόστος υλοποίησής τους. Το πρόγραμμα Πόλη στο Τετράγωνο δημιουργεί ένα πλαίσιο που προωθεί τις συμμετοχικές διαδικασίες ώστε να δώσει λύσεις σε πολύ συγκεκριμένες ανάγκες που επαναπροσδιορίζουν τη χρήση των δημόσιων χώρων για να είναι λειτουργικοί, ανοιχτοί σε όλους και να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του τόπου. Ο Δήμος είναι το φυσικό και άμεσο περιβάλλον για τους κατοίκους για να εμπνευστούν, να ανταλλάξουν απόψεις και τενχνογνωσία και να δραστηριοποιηθούν. Τελικός στόχος του δήμου Αθηναίων είναι η «ανάκτηση» της έννοιας της γειτονιάς, με δημιουργικές δράσεις από «κατοίκους για τους κατοίκους», μέσα από παρεμβάσεις μικρής κλίμακας που προκύπτουν από συμμετοχικές διαδικασίες σχεδιασμού και συνδιαμόρφωσης του χώρου. Μέσα από τη δράση αναμένονται να υλοποιηθούν κατασκευές μικρής κλίμακας, στην κατηγορία του αστικού εξοπλισμού, όπως: - Καθιστικά Χώροι καθισμάτων και κοινωνικοποίησης. Μπορεί να ποικίλουν ανά ηλικιακή ομάδα-στόχο και πλαίσιο χρήσης και ένταξης - Στέγαστρα Καλύψεις χώρων, κυρίως για στέγαση από τον ήλιο - Κατασκευές φιλικές για παιδιά Κατασκευές διαφόρων μεγεθών και λειτουργιών. Απευθύνονται κυρίως σε μικρές ηλικίες, αλλά μπορεί να έχουν αντίκτυπο σε όλους, αποφορτίζοντας το στρες της καθημερινότητας - Στάσεις Κατασκευές εξυπηρέτησης σε χώρους αναμονής, π.χ. στάσεις για ΜΜΜ και άλλα σημεία αναμονής, όπως είσοδοι σχολείων, κέντρων υγείας, κ.α. - Ζαρντινιέρες Κατασκευές που ευνοούν τη δημιουργία περισσότερων σημείων πρασίνου - Κατασκευές με δυνατότητα παραγωγής ενέργειας Πρόκειται για κατασκευές που θα έχουν ενσωματωμένες διατάξεις παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από κίνηση, πίεση, φως, θερμοκρασία. Με την ενέργεια αυτή μπορεί να τροφοδοτούνται διάφορα εξαρτήματα και εξοπλισμός που θα ευνοεί κοινωνικές δράσεις

3 Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά που αναμένεται να έχουν οι δημόσιοι χώροι, μετά την παρέμβαση είναι: - Χώροι που χρησιμοποιούνται περισσότερο από τους κατοίκους, οι οποίοι «δένονται» περισσότερο μαζί τους - Χώροι που προστατεύονται από την ίδια την κοινότητα, καθώς μέλη της συμμετείχαν στη διαμόρφωσή τους - Η μετάβαση από το «χώρο» στον «τόπο» μέσω της απόδοσης «ταυτότητας» στους χώρους, ώστε να σημαίνουν περισσότερα για τους κατοίκους, να αναγνωρίζονται ευκολότερα αλλά και να ευνοήσουν ένα τοπικό αίσθημα υπερηφάνειας - Χώροι που μπορεί να αναδιαμορφωθούν/ μετασχηματιστούν εύκολα, σύμφωνα με την εξέλιξη των συνθηκών στη γειτονιά, καθώς έχουν διαμορφωθεί οι μηχανισμοί μέσα στην κοινότητα. Συμμετέχω Συν-δημιουργώ! Για να επιτευχθεί ο σκοπός της ανάκτησης και αναβίωσης της γειτονιάς από τους κατοίκους είναι απαραίτητη η ενεργή συμμετοχή τους. Μόνο μέσα από αυτήν είναι δυνατόν οι παρεμβάσεις να έχουν τον μεγαλύτερο δυνατόν θετικό αντίκτυπο, καθώς θα προκύπτουν από βασικές ανάγκες και επιθυμίες για βελτίωση της καθημερινότητας. Επιπλέον, η ενεργή συμμετοχή εγγυάται και τη βιωσιμότητα της παρέμβασης, εφόσον το έργο θα χαίρει της ουσιαστικής αποδοχής από την τοπική κοινότητα, που θα επωφελείται από αυτήν και θα την προστατεύει. Πέρα όμως από την ίδια την παρέμβαση στη γειτονιά, σημαντικό είναι να ενδυναμωθούν οι άνθρωποι, να νιώσουν ικανοί να αλλάξουν την καθημερινότητά τους και να αντιμετωπίσουν τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες που προκύπτουν από τη σύγχρονη συγκυρία. Καθοριστικός παράγοντας για τη βελτίωση της διάθεσης και την τόνωση της αυτοπεποίθησής των κατοίκων είναι η συμμετοχή και η διαμόρφωση ανθρώπινων αστικών «εστιών», από τους ίδιους. Τέλος, η επανενεργοποίηση του οικείου αστικού χώρου, του ενδιάμεσου χώρου, μέσα από την συμμετοχή των πολιτών, θα αφυπνίσει μια παραδοσιακή κοινωνική συνιστώσα, που έχει αποδυναμωθεί πολύ στη σύγχρονη εποχή και στερεί ένα ισχυρά εντυπωμένο εργαλείο κοινωνικής συνοχής.

4 Η συμμετοχική διαδικασία είναι καθοριστικής σημασίας για την επιτυχημένη έκβαση της προσπάθειας του Δήμου, η οποία επιδιώκει ζωντανές γειτονιές μέσα από ενδυναμωμένους και δημιουργικούς κατοίκους. ΛΙΣΤΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΩΝ Ακολουθεί μια σύντομη λίστα γνωστών παραδειγμάτων αντίστοιχων δράσεων, σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις.

5

6

7

8

9

10