cherry-brandy 6-9 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011

Transcript

1 cherry-brandy 6-9 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011 Χορογραφία Josef Nadj Μουσική σύνθεση Alain Mahé Ηχογράφηση πιάνου και παιδικό πιάνο Emmanuelle Tat Φωτισμοί Rémi Nicolas με τη βοήθεια του: Lionel Colet Σκηνικά Clément Dirat, Julien Fleureau Σύλληψη και εκτέλεση προσωπείων και σκηνικών αντικειμένων Jacqueline Bosson Κοστούμια Françoise Yapo Ερμηνεύουν Johan Bichot, Ivan Fatjo, Eric Fessenmeyer, Grégory Feurté, Peter Gemza, Anastasia Hvan, Παναγιώτα Καλλιμάνη, Anne-Sophie Lancelin, Lazare Cécile Loyer, Josef Nadj, Emanuela Nelli, Marlène Rostaing Μουσικά έργα από τους Franz Schubert, John Cage, György Kurtag, Mussorgski, Bellini, Janacek, David Tudor, Merzbow, Giacinto Scelsi, György Ligeti, Lol Coxhill & Steve Beresford, Longberg Συμπαραγωγή Centre Chorégraphique National d Orléans Anton Tchekhov s Theatre International Festival (Ρωσία) Théâtre de la Ville Paris (Γαλλία) Με τη δημιουργική ενίσχυση Région Centre Με τη συμβολή του Γαλλικού Πολιτιστικού Κέντρου της Μόσχας, του Δήμου της Μόσχας, των Υπουργείων Πολιτισμού της Ρωσίας και της Γαλλίας (Υπουργείο Εξωτερικών και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων), της Εθνικής Σκηνής της Ορλεάνης. Με την υποστήριξη Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών Culturesfrance Διάρκεια 88 λεπτά * Masterclass με τον Josef Nadj Κυριακή 9 Ιανουαρίου Παρασκευή 7 Ιανουαρίου Συζήτηση μετά την παράσταση με τον χορογράφο / δημιουργό Josef Nadj Συντονισμός: Βάσω Μπαρμπούση * Όσα και τα πλήκτρα του πιάνου.

2 2

3 3

4 4

5 JOSEF NADJ 5

6 Ο ΧΟΡΟΓΡΑΦΟΣ JOSEF NADJ Ο Γιόζεφ Νατζ γεννήθηκε το 1957 στη Βοϊβοντίνα της πρώην Γιουγκοσλαβίας και σημερινής Σερβίας. Στα παιδικά του χρόνια ασχολήθηκε με το σχέδιο, την πάλη, το ακορντεόν, το ποδόσφαιρο και το σκάκι, αποβλέποντας σε μια σταδιοδρομία στη ζωγραφική. Μεταξύ 15 και 18 ετών φοίτησε στο καλλιτεχνικό γυμνάσιο της πόλης Νόβι Σαντ, πρωτεύουσας της Βοϊβοντίνα, ενώ στη συνέχεια και για 15 μήνες εκπλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Κατόπιν πήγε στην Ουγγαρία, όπου σπούδασε μουσική και ιστορία της τέχνης στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου της Βουδαπέστης. Παράλληλα, άρχισε σπουδές υποκριτικής, κινησιολογίας και σωματικής έκφρασης. Το 1980 μετέβη στο Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του με τους Marcel Marceau και Étienne Decroux. Την ίδια εποχή ανακάλυψε το μοντέρνο χορό, σε μια περίοδο που το είδος αυτό γνώριζε μεγάλη διάδοση στη Γαλλία. Παρακολούθησε τις διδασκαλίες του Larri Leong (που συνδύαζε χορό και ιαπωνικές πολεμικές τεχνικές όπως το κινομίτσι και το αϊκίντο) και του Yves Cassati, ενώ πήρε επίσης μαθήματα τάι-τσι, μπούτο και αυτοσχεδιασμού με επαφή (contact improvisation), με τον Mark Tompkins. Άρχισε να διδάσκει κινησιολογία και χορό το 1983 στη Γαλλία και την Ουγγαρία, ενώ παράλληλα συμμετείχε ως περφόρμερ σε παραστάσεις των Sidonie Rochon, Mark Tompkins, Catherine Diverrès και François Verret. 6

7 Το 1986 ίδρυσε τη δική του ομάδα, την οποία ονόμασε Théâtre JEL (jel στα ουγγρικά σημαίνει «σημάδι»), και δημιούργησε το πρώτο προσωπικό του έργο με τίτλο Canard Pékinois, το οποίο παρουσίασε στο Θέατρο της Βαστίλλης το Μέχρι σήμερα, ο Γιόζεφ Νατζ έχει υπογράψει περίπου τριάντα παραστάσεις. Το 1982 εγκατέλειψε το σχέδιο και τη ζωγραφική, προκειμένου να αφιερωθεί αποκλειστικά στο χορό, ενώ άρχισε να παρουσιάζει το εικαστικό του έργο δεκαπέντε ολόκληρα χρόνια αργότερα. Ωστόσο, το 1989 άρχισε να ασχολείται με τη φωτογραφία και έκτοτε δεν την έχει εγκαταλείψει. Από το 1996, που ξεκίνησε να παρουσιάζει δείγματα του εικαστικού και γραφιστικού του έργου, επιλέγει ως εκθεσιακούς χώρους θέατρα και γκαλλερί. Τα έργα του σχέδια, φωτογραφίες και γλυπτικές εγκαταστάσεις (installations) συνήθως εντάσσονται σε θεματικούς κύκλους ή σειρές. Το 2006 συμμετείχε στο 60ό Φεστιβάλ της Αβινιόν, παρουσιάζοντας την παράσταση Asobu στην τελετή έναρξης που πραγματοποιήθηκε στο ιστορικό Παπικό Παλάτι. Παράλληλα, συνεργάστηκε με τον εικαστικό Miquel Barcelό παρουσιάζοντας την παράσταση Paso Doble στην εκκλησία των Σελεστίνων. Η τελευταία αυτή παράσταση ήρθε και στη χώρα μας, όπου ο Νατζ διατηρεί ένα αφοσιωμένο κοινό. Από το 1995, ο Γιόζεφ Νατζ είναι διευθυντής του γαλλικού Εθνικού Χορογραφικού Κέντρου της Ορλεάνης. 7

8 8

9 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ Ο ποιητής ψυχορραγούσε. [ ] Ο ποιητής ψυχορραγούσε εδώ και τόσο καιρό που πλέον δεν μπορούσε ν αντιληφθεί τι ήταν ο θάνατος. [ ] Η ζωή διείσδυσε μέσα του από μόνη της [ ]: παρότι ο ίδιος δεν την είχε καλέσει, εκείνη μολοταύτα διαπέρασε το σώμα του, το μυαλό του διείσδυσε μέσα του σαν στίχος, σαν έμπνευση. Και για πρώτη φορά, το πραγματικό νόημα της λέξης «έμπνευση» τού αποκαλύφθηκε σε όλο του το μεγαλείο. Η ποίηση ήταν η δημιουργική δύναμη που του έδινε ζωή. [ ] Δεν έζησε για την ποίηση. Έζησε χάρη στην ποίηση. Βαρλάμ Σαλάμοφ, Οι νύχτες της Κολιμά 1 Για πρώτη φορά από το 2006, όταν με την παράσταση Asobu επιχείρησε να διατρέξει το έργο του Ανρί Μισώ, ο Γιόζεφ Νατζ αφιερώνει μια νέα δουλειά του σε έναν ποιητή έναν από τους μεγαλύτερους ποιητές του 20ού αιώνα. Πρόκειται για τον Όσιπ Μαντελστάμ (Osip Mandelstam, ), μεταφραστή, πεζογράφο, δοκιμιογράφο για τη ρωσική γλώσσα και συγγραφέα, μεταξύ άλλων, των ποιητικών συλλογών Πέτρα (1913) και Tristia (1922), της συλλογής διηγημάτων Ο θόρυβος του χρόνου (1925), του εξαιρετικού δοκιμίου Συνομιλία για τον Δάντη (1933), καθώς και των Σημειωματάριων του Βορονέζ, τα οποία συνέγραψε την περίοδο , όσο βρισκόταν στην εξορία. 1. Βαρλάμ Σαλάμοφ, «Cherry-Brandy» (1958), απόσπασμα από τη συλλογή διηγημάτων Οι νύχτες της Κολιμά. 9

10 EΠΙΧΕΙΡΗΜΑ Ο Μαντελστάμ γεννήθηκε στη Βαρσοβία το 1891, σε μια αγροτική εβραϊκή οικογένεια, και πέθανε το 1938 στο Βλαδιβοστόκ, έπειτα από παρατεταμένες ταπεινώσεις, κακουχίες και στερήσεις, ως θύμα των σταλινικών διώξεων. Αυτός ο κεντρικός χαρακτήρας, του Μαντελστάμ, περιβάλλεται από έναν αστερισμό συγγραφέων δύο ακόμα Ρώσους, τον Άντον Τσέχοφ και τον Βαρλάμ Σαλάμοφ, στους οποίους προστίθενται ακόμη ο Πετράρχης και ο Πάουλ Τσελάν 2. Θες δεν θες, θ αρχίσεις τώρα να προβάρεις και το ρόλο του πεθαμένου. Άντον Τσέχοφ, Το κύκνειο άσμα (Κάλχας) 3 Με Το κύκνειο άσμα του (1887), μια «δραματική σπουδή σε μία πράξη», που τοποθετεί στη σκηνή έναν γέρο ηθοποιό σε ένα ερημωμένο θέατρο αργά το βράδυ μετά από μια παράσταση, έναν ηθοποιό σε παρακμή, ελαφρώς μεθυσμένο και ενδεδυμένο με τα κουρέλια των ρόλων που είχε κατά καιρούς ερμηνεύσει, έναν άνθρωπο μονάχο σε μια άδεια σκηνή, βυθισμένο στη σκιά ο Άντον Τσέχοφ θα γινόταν το σημείο εκκίνησης για το Cherry-Brandy. Ακόμη περισσότερο κι από το ίδιο το θέμα του συγκεκριμένου μονόπρακτου, ο Νατζ εμπνεύστηκε και από το όνομα του κεντρικού χαρακτήρα, Σβετλοβίντοφ, που σημαίνει «αυτός που βλέπει καθαρά» αυτός που μέσα στο σκοτάδι είναι ικανός να διακρίνει και να αποκαλύπτει την παραμικρή αχτίδα φωτός. Για την ακρίβεια, το συγκεκρι- 2. Ο γερμανόφωνος ποιητής Paul Celan ( ) μετέφρασε στίχους του Μαντελστάμ και του αφιέρωσε επίσης τη δική του ποιητική συλλογή, Die Niemandrose (1963), ελλ. έκδ. Του κανενός το ρόδο, μτφρ. Χρήστου Λάζου, εκδ. Άγρα, Άντον Τσέχοφ, Το κύκνειο άσμα (Κάλχας) Δραματική σπουδή σε μία πράξη (1887). 10

11 μένο όνομα αποτέλεσε για τον ίδιο μια πιθανή μεταφορά αναφορικά με τη στάση ολοκληρωτικής αφοσίωσης που οφείλει να τηρεί ο καλλιτέχνης απέναντι στην τέχνη του ή, σύμφωνα με τη φράση που αποδίδεται στον Σάμουελ Μπέκετ, το να «μην είναι καλός σε τίποτε άλλο» πέρα από την τέχνη του, παραδομένος στην τέχνη του, παντού και πάντα ακόμη και υπό τις πιο αντίξοες συνθήκες. Ο Νατζ στράφηκε και σε ένα άλλο έργο του Τσέχοφ, το σχετικά άγνωστο Νήσος Σαχαλίνη (1895), όπου ο θεατρικός συγγραφέας αναφέρθηκε στην πολύμηνη παραμονή του σε αυτή την «πραγματική κόλαση» της αποικίας καταδίκων του νησιού ένα ταξίδι που πραγματοποίησε με δική του πρωτοβουλία το 1890, προκειμένου να πιστοποιήσει τις συνθήκες ζωής των εκτοπισμένων. «Πέθανε ηθοποιός» Εντάξει, αυτό θα το κατανοούσα. Πώς όμως θα μπορούσε να πεθάνει ποιητής; Βαρλάμ Σαλάμοφ, Οι νύχτες της Κολιμά 4 Ο Βαρλάμ Σαλάμοφ ( ) υπήρξε κρατούμενος επί δεκαεπτά χρόνια στα γκουλάγκ μιας άλλης σιβηριανής κόλασης, μια εμπειρία την οποία περιέγραψε στο έργο του Οι νύχτες της Κολιμά. Το βιβλίο αυτό ανεξάρτητα από την αξία που έχει ως μαρτυρία για τον κόσμο των στρατοπέδων συγκέντρωσης είναι ένα από τα λογοτεχνικά αριστουργήματα του εικοστού αιώνα. 4. Βαρλάμ Σαλάμοφ, «Cherry-Brandy», ό.π. 11

12 EΠΙΧΕΙΡΗΜΑ Μέσα σε αυτό το έργο, ο Νατζ ανακάλυψε μια ιστορία στην οποία ο Σαλάμοφ, κάνοντας αναφορά σε ένα ποίημα του Όσιπ Μαντελστάμ, αποτίνει έναν απερίφραστο φόρο τιμής σε εκείνον. Η ιστορία έχει τίτλο «Cherry-Brandy» και θέμα της έναν ποιητή στο νεκροκρέβατό του, ο οποίος παραμένει ποιητής έως και την τελευταία του πνοή. Στα μάτια του Νατζ, φαντάζει ως το τέλειο παράδειγμα του «απόλυτου και ασυμβίβαστου ποιητή». Πολλοί από εμάς πίστευαν ότι αυτό που συνέβαινε ήταν αναπόφευκτο, ενώ κάποιοι άλλοι ότι ίσως τελικά ήταν καλύτερα που είχαν έρθει έτσι τα πράγματα. Όλοι είχαν συνειδητοποιήσει ότι δεν υπήρχε πιθανότητα επιστροφής. Το συναίσθημα αυτό απέρρεε από τις παλαιότερες εμπειρίες μας, από το προαίσθημα για το μέλλον και από την έξαψή μας για το παρόν. Πιστεύω ότι όλοι μας βρισκόμασταν [ ] σε ένα στάδιο συγγενές προς το μακάριο λήθαργο. Ναντέζντα Μαντελστάμ, Ελπίδα εναντίον ελπίδας 5 Ο Όσιπ Μαντελστάμ, ήδη αναγνωρισμένος μετά την έκδοση της πρώτης του ποιητικής συλλογής σε ηλικία 22 ετών, συνιδρυτής του ακμεϊσμού, ενός αβάν-γκαρντ ρωσικού λογοτεχνικού ρεύματος της δεκαετίας του 1920, και φίλος με την Άννα Αχμάτοβα και τον Μπόρις Πάστερνακ, θεωρούσε τις λέξεις αδιαχώριστες από το σώμα, από τη φωνή και από την κίνηση. Και απέδιδε σε αυτές μια συμπαγή και ακμαία δύναμη. Αυτή τη δύναμη την μοιράστηκε, γεγονός που τον ανέ- 5. Αυτός ήταν ο τίτλος που η σύντροφος του Μαντελστάμ, συγγραφέας και η ίδια, έδωσε στον πρώτο τόμο των Απομνημονευμάτων της που κυκλοφόρησαν το 1970, όταν πλέον ο ποιητής είχε αποκατασταθεί στην πατρίδα του. 12

13 δειξε σε ενεργό πολίτη και άνθρωπο πλήρως αφοσιωμένο στα κελεύσματα της εποχής του. Τα δίστιχά του για τον Στάλιν, καταπέλτες ενάντια στο «τέρας από την Οσσετία» και τον «ορεσίβιο του Κρεμλίνου», μολονότι ήταν ανέκδοτα και κυκλοφορούσαν μόνο προφορικά ανάμεσα σε έναν πολύ περιορισμένο κύκλο γνωστών του, τού στοίχισαν την πρώτη σύλληψή του το Αρχικά σε κατ οίκον περιορισμό στο Βορονέζ και ύστερα καταδικασμένος σε καταναγκαστικά έργα, ο Μαντελστάμ πέθανε από εξάντληση κατά την παραμονή του στην Κολιμά. Το έργο του λογοκρίθηκε από το σταλινικό καθεστώς και κινδύνεψε να χαθεί στη λήθη. Κατάφερε όμως να διασωθεί και να φτάσει έως εμάς χάρη στην απαράμιλλη επιμονή της συζύγου του, Ναντέζντα Μαντελστάμ, που έθεσε αποκλειστικό σκοπό της ζωής της τη διατήρηση και διάδοση του έργου του, ακόμα κι αν χρειάστηκε να αποστηθίσει εκτεταμένα αποσπάσματα από αυτό. Αιώνα μου, θηρίο μου, ποιος θα αντέξει κατάματα να σε κοιτάξει και με το αίμα του να συναρμόσει τη ραχοκοκαλιά δύο αιώνων; Όσιπ Μαντελστάμ, Ο Αιώνας 6 Με το δικό του Cherry-Brandy, ένα δωρικό και ζοφερό έργο όπου οι χορευτές μοιάζουν βυθισμένοι σε ένα «μακάριο λήθαργο», ο Γιόζεφ Νατζ αποτίνει κι αυτός με τη σειρά του ένα φόρο τιμής στον Όσιπ 6. Osip Mandelstam, «Le siecle», στο Tristia (1923). 13

14 EΠΙΧΕΙΡΗΜΑ Μαντελστάμ, και μάλιστα δίνοντας φωνή σε ορισμένα από τα ποιήματά του, τα οποία ακούγονται ολόκληρα (κάτι που ο Νατζ κάνει για πρώτη φορά), όπως άλλωστε κι ένα μαδριγάλι του Πετράρχη 7. Με έναν εξίσου απερίφραστο τρόπο, ο Νατζ αποτίνει φόρο τιμής στη σκηνική ανάδειξη της σύγκρουσης ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Και παρότι, κατά κάποιον τρόπο, ο Νατζ επιστρέφει στο ζήτημα του χρόνου, το οποίο έχει διατρέξει ολόκληρο το έργο του, από το Comedia Tempio (1990) έως το Sho-bo-gen-zo (2008), με το Cherry-Brandy ο χορογράφος υπογράφει ένα έργο βαθιά πολιτικό, όπου οι συλλογισμοί αναφορικά με την τέχνη και την ευθύνη του καλλιτέχνη απέναντι στους συγχρόνους του συγκροτούν ένα στοχασμό πάνω στον εικοστό αιώνα και στη σημερινή έλλειψη «χώρου για δημιουργία». Myriam Blœdé 7. «Λέγεται πως ο Μαντελστάμ, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης όπου πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, απήγγειλε ποιήματα του Πετράρχη στους συγκρατουμένους του. Ένας Θεός ξέρει τι δουλειά έχει η ποίηση του Πετράρχη σε στρατόπεδο συγκέντρωσης Ρώσων πολιτικών κρατουμένων. Όμως, σε αυτή την περίπτωση η ποίηση ήταν όπως μια σταγόνα νερό για τον οδοιπόρο της ερήμου, κάτι που ξαφνικά προσλαμβάνει ένα απέραντο βάρος και σε βοηθάει να αντιμετωπίσεις τα χειρότερα. Με εντυπωσίασε το γεγονός ότι ο Σαλάμοφ, ο οποίος έζησε στην Κολιμά, είπε για την ποίηση ότι αποτελούσε το κάστρο του, και σε καμία περίπτωση τη διαφυγή του» (Philippe Jaccottet, «Grignan, une fenêtre ouverte sur le monde» [Γκρινιάν, ένα ανοιχτό παράθυρο στον κόσμο], επιμ. Pierre-André Stauffer και Antoine Duplan, L Hebdo, αρ. 52, 24 Δεκεμβρίου 1997.) 14

15

16 16

17 17

18 Όσιπ Μαντελστάμ Τέσσερα ποιήματα Μετάφραση & σημειώσεις: Γιώργος Κοροπούλης 18

19 [Ο ΛΥΚΟΣ]* Στην παράσταση το ποίημα ακούγεται στα ελληνικά (απαγγελία: Γ. Κοροπούλης) Για να υψωθούν οι άνθρωποι, για ν ακουστεί ο κεραυνός των επερχόμενων αιώνων, στερήθηκα την ευτυχία, την τιμή, τη θέση που είχα στο συμπόσιο των προγόνων. Όπως σε λύκο τσοπανόσκυλα, μου ρίχνεται η εποχή μου όμως δεν με γεννήσαν λύκοι. Πάρε με, κρύψε με σαν σκούφο στο μανίκι της σιβηριανής προβιάς σου, στέππα, αν γίνεται για να μη βλέπω τους δειλούς, το λερό χιόνι, τα ματωμένα οστά δεμένα στον τροχό. Για μένα οι αλεπούδες με φως αρκτικό κι αγνή ομορφιά να φέγγουν όταν θα νυχτώνει. Μέσα στη νύχτα όπου κυλάει ο Γενισέι και τ άστρα αγγίζουν οι σημύδες εκεί κρύψε με. Δεν έχω λύκου αίμα στις φλέβες πίστεψέ με! Θα με σκοτώσει ο όμοιός μου όταν βρεθεί. [17-28 Μαρτίου 1931] * Η αρκτική αλεπού αλλάζει χρώμα κατά τη διάρκεια της χρονιάς: είναι πότε τεφρή, πότε κατάλευκη. Γενισέι: ποταμός της Σιβηρίας, του κατεξοχήν τόπου εξορίας (που όμως εδώ μοιάζει καταφύγιο). Τον αναφέρει, στα ίδια συμφραζόμενα, και η Αχμάτοβα στο Ρέκβιεμ (8: «Ο Γιενισέι κυλάει μες στον αφρό / το πολικό τ αστέρι φέγγει μες στην αμφιλύκη / και τη γαλάζια λάμψη των αγαπημένων μου ματιών / η τελευταία την καλύπτει φρίκη»). 19

20 [ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ ΣΤΟΝ ΣΤΑΛΙΝ]* Στην παράσταση το ποίημα ακούγεται στα γαλλικά Ζούμε και σαν να λείπει η γη κάτω απ τα πόδια μας. Λίγο πιο πέρα - δεν ακούγονται τα λόγια μας. Μα όταν συνομιλούμε (ή, έστω, έτσι πιστεύουμε), τον ορεσίβιο του Κρεμλίνου μνημονεύουμε. Τα δάχτυλά του είναι σκουλήκια χορτασμένα. Τα λόγια απόλυτα σαν βάρη μολυβένια. Μουστάκι κατσαρίδα που κρυφογελάει. Μπότες να καθρεφτίζεται όποιος προσκυνάει. Γύρω, ηγετίσκοι σβέρκοι εύκαμπτοι ή σπασμένοι, εν μέρει άνθρωποι κι αθύρματα εν γένει. Κι ακούς χρεμέτισμα ή ρόγχο ή κάποια μείξη όταν πετάγεται για να δαχτυλοδείξει. Νόμους σφυρηλατεί σαν να μας πεταλώνει στο αυτί, στο μάτι ή κάπου μες στο παντελόνι. Και κάθε φόνος με μιαν αίσθηση ευεξίας πληροί το στέρνο αυτού του γιού της Οσσετίας. [Νοέμβριος 1933] * Αυτά τα σατιρικά δίστιχα ο Μαντελστάμ τα διάβασε σε λιγοστούς γνωστούς. Κάποιος ανάμεσά τους τον κατέδωσε. Έτσι εξορίστηκε για πρώτη φορά. Πέθανε καθ οδόν προς την (δεύτερη) εξορία, πέντε χρόνια αργότερα. 20

21 [ΤΕΤΡΑΣΤΙΧΟ]* Στην παράσταση το ποίημα ακούγεται στα γαλλικά Στερώντας μου τη θάλασσα, το τρέξιμο, την πτήση, δεσμεύοντάς με να μετράω με βήμα αργό τη γη, τι καταφέρατε; Δείτε τι έχετε κερδίσει: Κινώ τα χείλη μου να τα δεσμεύσει ποιος μπορεί; [Μάιος 1935] * Διατηρώ τον πρώτο στίχο σε μετάφραση Άρη Αλεξάνδρου (Διάλεξα, Τυπογραφείο Κείμενα, Αθήνα 1984), τιμής ένεκεν. Ο δεύτερος διαμορφώνεται έτσι ώστε να διασώζει, όσο γίνεται, τη διπλή σημασία της λέξης «stopa»: «πόδι» και «μετρικός πους». Όλο το ποίημα, που συνετέθη στο Βορονέζ, τόπο εξορίας του Μαντελστάμ, απηχεί τους στίχους του (πρότυπου) εξόριστου ποιητή Οβίδιου (Tristia, 3, 7): «Ό,τι να στερηθώ γινόταν, μου το στέρησαν. / Μένει το δώρο μου, αξεχώριστο από μένα, / παρηγοριά μου: εδώ δεν έχει ισχύ ο Καίσαρας». 21

22 [SHERRY BRANDY]* Ma voix aigre et fausse ([άκουσε, παινεμένη μου,] τη φάλτσα και πικρή φωνή μου) Paul Verlain, «Sérènade», Poèmes Saturniens (1866) Στην παράσταση το ποίημα ακούγεται στα ελληνικά (απαγγελία: Γ. Κοροπούλης) Μια αλήθεια θα σου πω και καν τη δώρο του ανέμου: ξεγέλασμα όλα, σέρυ μπράντυ όλα, άγγελέ μου. Είδαν οι Έλληνες το αίνιγμα της ομορφιάς. Βλέπω μια τρύπα και το βδέλυγμα της ερημιάς. Σε οίνοπα πόντον οι Αχαιοί με την Ελένη. Στα χείλη μου μόνο η πικρή αλμύρα μένει. Τα χείλη αγγίζουν το κενό που κηλιδώνει. Το χέρι μου προς το κενό η φτώχεια σπρώχνει. Οπότε κάνε ό,τι θες κι αν σου χρειάζεται, Μαρία μου, άγγελέ μου, πιες κοκτέιλ ποιος νοιάζεται; Μια αλήθεια θα σου πω και καν τη δώρο του ανέμου: ξεγέλασμα όλα, σέρυ μπράντυ όλα, άγγελέ μου. [Ζωολογικός Κήπος, Μόσχα, Μάρτιος 1931] * Σε αυτό το παιγνιώδες (φαινομενικά) ποίημα, ο Μαντελστάμ αναιρεί, μέσω των σαρδόνιων ομοιοκαταληξιών, δικά του μοτίβα: «Για πού ανοιχτήκατε; Αν δεν υπήρχε Ελένη, / τι θα σας ένοιαζε η Τροία, Αχαιοί;» (Πέτρα [78], 1915). Η Μαρία, ο άγγελος, είναι, μεταξύ άλλων, κι η κοπέλα που τραγουδάει στο Γιορτή στα χρόνια της πανούκλας του Πούσκιν. 22

23 23

24 Λεωφόρος Συγγρού Αθήνα Τηλ.: , info@sgt.gr website: ΠΡΟΣΒΑΣΗ Με λεωφορείο / τρόλλεϋ: Στάση Πάντειος 040, 106, 126, 134, 135, 136, 137, 550, Α2, Β2, Ε22, Ε90 / τρόλλεϋ 10 Με μετρό: Στάση Συγγρού-Φιξ Γραμμή 2: Άγιος Αντώνιος - Άγιος Δημήτριος «κόκκινη γραμμή» Με τραμ: Στάση Φιξ / Στάση Κασομούλη Γραμμή 4: Σύνταγμα - ΣΕΦ Γραμμή 5: Σύνταγμα - Ασκληπιείο Βούλας Πού θα παρκάρετε Στο parking του παρακείμενου κτιρίου της Εθνικής Ασφαλιστικής. ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Επιλογή κειμένων Κάτια Αρφαρά Κείμενο δραματουργικής υποστήριξης Myriam Blœdé Ποιήματα Osip Mandelstam Μεταφράσεις από τα αγγλικά Γιάννης Δρελιώτης, Γιώργος Τσελώνης Φωτογραφίες Sophie Carles (σσ. 2-3), Jef Rabillon (σσ. 8, 15, 16-17), Séverine Charrier (σελ. 23) Επιμέλεια έκδοσης Βασίλης Δουβίτσας Σχεδιασμός bend ΕΙΣΙΤΗΡΙΑ: Στο και ΥΠΟΛΟΙΠΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΩΛΗΣΗΣ Προσβασιμότητα Η πρόσβαση στο κτίριο γίνεται με ράμπα που βρίσκεται στην πλαϊνή είσοδο του κτιρίου, στη συμβολή της οδού Λεοντίου με τη Λεωφόρο Συγγρού. Η πρόσβαση στους ορόφους γίνεται με ανελκυστήρα, ενώ όλοι οι χώροι εκδηλώσεων της Στέγης είναι προσβάσιμοι με αναπηρικά αμαξίδια. ΧΟΡΗΓΟΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ