ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ ΑΧΑΪΑΣ Π τυχιακή εργασία του σπουδαστή Α ν δ ρ έα Κ ο υ ν ιν ιώ τ η Καλαμάτα Απρίλιος 2003

2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (ΤΕΙ) ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ ΑΧΑΪΑΣ Π τυχιακή εργασία του σπουδαστή Α ν δ ρ έα Κ ο υ ν ιν ιιίιτ η Επιβλέπων καθηγητής : Α ν α σ τ ά σ ιο ς Η λ ιό ττο υ λ ο ς Καλαμάτα Απρίλιος 2003

3 Π ΕΡΙΕΧ Ο Μ ΕΝ Α ΣΕΛΙΔΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 1.1. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 15 ΧΡΟΝΙΑ Η εξέλιξη κατά την περίοδο Σήμανση βιολογικών προϊόντων Οι οικονομικές ενισχύσεις της Ε.Ε έλεγχος των βιολογικών τροφίμων Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Ευρωπαϊκή διάσκεψη για την Βιολογική Γεωργία και η θέση της 5 Ελλάδας Το θεσμικό πλαίσιο ελέγχου παραγωγής προϊόντων βιολογικής 6 γεωργίας Η εξέλιξη της βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα 8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ 2.1 ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ Η ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ 11 ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ Οργανισμοί ελέγχου και πιστοποιήσης Η διαδικασία ελέγχου ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ Αναμπέλωση Παράλληλη παραγωγή Ν έοι αγρότες Ηλικία βιοκαλλιεργητών Άρδευση βιοκαλλιεργειών Ζιζάνια βιοκαλλιεργειών Μεταβατική παραγωγή. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ 15 ΓΕΝΙΚΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑΦΙΔΑΜΠΕΛΟΥ ΚΑΙ 15 ΟΙΝ ΑΜ ΠΕΛΟΥ Φυτοπροστασία βιολογικών αμπελώνων Λίπανση βιολογικών αμπελώνων Συγκομιδή, αποξήρανση, εμπορία βιολογικής σταφίδας. Σύνθεση 26 και συντήρηση Ημερολόγιο εργασιών βιοκαλλιεργητή αμπελοειδών. 30 1

4 3.1.5 Η βιολογική παραγωγή κρασιού Τα οινοποιεία της Αιγιάλειας Το κρασί και η αγορά Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΛΙΑΣ Τα αρχικά βήματα Η φυτοπροστασία στην βιοκαλλιέργεια ελιάς Η λίπανση στην βιοκαλλιέργεια ελιάς Συγκομιδή, ελαιοποίηση, εμπορία Ημερολόγιο εργασιών βιοκαλλιεργητή ελιάς Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ΣΤΗΝ 44 ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ Τα αρχικά βήματα Η φυτοπροστασία στην βιολογική καλλιέργεια εσπεριδοειδών Η λίπανση στην βιολογική καλλιέργεια εσπεριδοειδών και ελιάς Το εμπόριο των εσπεριδοειδών Ημερολόγιο εργασιών βιοκαλλιεργητή εσπεριδοειδών 56 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ-ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΉΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ. 4.1 ΠΡΟΒΛΗΜ ΑΤΑ Τα αρνητικά μέτρα του Υπουργείου Γεωργίας Δυσκολίες από την αύξηση των βιοκαλλιεργητών Αποχώρηση βιοκαλλιεργειτών από το πρόγραμμα ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Βιολογική σταφίδα και προοπτικές Εξαγωγή εσπεριδοειδών, προοπτικές της βιολογικής καλλιέργειάς 63 τους Οι προοπτικές του βιολογικού ελαιόλαδου Οι προοπτικές για το βιολογικό κρασί Η σημασία της προσπάθειας της ένωσης συνεταιρισμών, και η 66 ποιότητα των βιολογικών προϊόντων επίλογος της εργασίας 67 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ,ΠΗΓΕΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ

5 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Σε μια μικρή περιοχή της ελληνικής επικράτειας κάπου στην Αχαΐα, κάποιοι καλλιεργητές πριν 20 χρόνια, ξεκίνησαν την παραγωγή κορινθιακής σταφίδας, με έναν τρόπο διαφορετικής φιλοσοφίας, με έναν τρόπο όπου η αποχή από κάποιες χημικές ουσίες ήταν βασική. Επιστήμονες και επενδυτές, σκέφτηκαν να προωθήσουν, να βοηθήσουν τον τρόπο αυτό καλλιέργειας. Αυτή ήταν η αρχή ώστε μετά το πέρασμα κάποιων ετών να μιλάμε για βιολογική γεωργία στην Ελλάδα. Το ξεκίνημα έγινε το 1982, και αποτέλεσε μια από τις πρώτες βιοκαλλιεργητικές κινήσεις στην Ελλάδα. Όπως θα δούμε στην συνέχεια στην Κοινή Γεωργική Πολιτική, η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει και θεσπίζει με έναν ουσιαστικό τρόπο την προστασία του περιβάλλοντος, και την διατήρηση του αγροτικού χώρου, δύο παραμέτρους, οι οποίες μας φέρνουν πιο κοντά στην βιολογική γεωργία. Στην εργασία αυτή θα παρουσιαστούν ενδιαφέροντα στοιχεία, που αφορούν τις βιολογικές καλλιέργειες της Αιγιάλειας, και τις προσπάθειες ανθρώπων να στηρίξουν την βιολογική καλλιέργεια. Θα παρουσιαστεί επίσης η θέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Κ.Γ.Π., αλλά και η θέση της Ελληνικής Πολιτείας για τη βιολογική γεωργία και τη συνέχισή της τα επόμενα χρόνια. Η εργασία που ακολουθεί χωρίζεται σε τέσσερα κεφάλαια: Κεφάλαιο πρώτο: Παρουσιάζεται η εξέλιξη της βιολογικής γεωργίας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα μέσα από ιστορικά, στατιστικά, νομοθετικά, οικονομικά στοιχεία. Κεφάλαιο Δεύτερο: Παρουσιάζεται η βιολογική γεωργία στην περιοχή της Αιγιάλειας μέσα από τις αρχικές κινήσεις ανθρώπων και φορέων. Κεφάλαιο Τρίτο: Εξετάζεται κάθε καλλιέργεια ξεχωριστά μέσα από τα ειδικά χαρακτηριστικά της. (Ιστορικά, οικονομικά, στατιστικά και καθαρά γεωργικά. Κεφάλαιο Τέταρτο: Εξετάζονται τα προβλήματα και προοπτικές της βιολογικής γεωργίας στην Αιγιάλεια. Συγκεντρώνονται πολλά συμπεράσματα από στοιχεία προήγουμενών κεφαλαίων, αναλύονται ώστε να προκόψουν οι γενικές εικόνες που αφορούν την βιολογική γεωργία της Αιγιάλειας, της Ελλάδας, του μέλλοντος.

6 Στο σημείο αυτό, θα ήθελα να αναφέρω όσους με βοήθησαν στην δημιουργία αυτής της εργασίας. > Τη δεσποινίδα Εύη Μέγαρη για την άρτια οργάνωση της ημερίδας για τις Βιολογικές Καλλιέργειες της Αιγιάλειας από τα Carrefour Δυτικής Ελλάδος. > Τη Δέσποινα Καραθάνου και τον Χρήστο Ψαρακόπουλο γεωπόνους της Ένωσης Συνεταιρισμών της Αιγιάλειας. > Τον Παναγιώτη Γιαννικόπουλο, διευθυντή της Ένωσης Συνεταιρισμών της Αιγιάλειας. > Τους Νίκο Καραγιάννη, Νίκο Πλάτανο και Αλέξη Φίλη γεωπόνους του περιφερειακού τμήματος της ΔΗΩ στην Αιγιάλεια. > Τον Τάσο Δροσιάδη οινολόγο του οινοποιείου του Αγγέλου Ρούβαλη Οινοφόρος. y Τον Ιωάννη Ντώτα για την όμορφη περιήγησή του στα μονοπάτια του οινοποιείου στο Άνω Διακοπτό, και για την θερμή του φιλοξενία. Ο χάρτης της Αιγιάλειας. Αιγιάλεια αμπελουργική ζώνη

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έχουν περάσει 40 χρόνια από τη δημιουργία της κοινής γεωργικής αγοράς. Η γεωργία και ο ευρωπαϊκός αγροτικός κόσμος βρίσκονται σε μια νέα καμπή. Η τρίτη χιλιετηρίδα έχει ξεκινήσει και η Κοινή Γεωργική Πολιτική, πρέπει κατ' ανάγκη να αναμορφωθεί, ώστε να καταφέρει να αντεπεξέλθει στις μεγάλες προκλήσεις που συνιστούν κυρίως, η ανταγωνιστικότητα στα πλαίσια της παγκόσμιας αγοράς, η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων, ο σεβασμός του περιβάλλοντος και η αειφόρος ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών. Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική αποτελεί την πλέον ριζική και ευρεία μεταρρύθμιση που είχε ποτέ αναληφθεί από την δημιουργία της κοινής αγοράς. Οι πολιτικές της αγοράς εξισορροπούνται και συνοδεύονται από μια συνολική και συνεκτική πολιτική αγροτικής ανάπτυξης, η οποία θεσμοποιεί τον δεσμό που υφίσταται μεταξύ γεωργίας και περιβάλλοντος χώρου. Πλέον αναγνωρίζεται πλήρως ο πολυδύναμος χαρακτήρας της ευρωπαϊκής γεωργίας, όπου πέρα της παραγωγής ειδών διατροφής, οι γεωργοί διαδραματίζουν ένα σημαντικό ρόλο, στην προστασία και στην διαφύλαξη του περιβάλλοντος, των τοπίων, της αγροτικής πολιτιστικής κληρονομιάς, η οποία είναι πλούσια σε παραδόσεις και σε τεχνογνωσία. Ως άμεση συνέπεια της μεταρρύθμισης αυτής, η αγροτική ανάπτυξη καθίσταται, εξίσου με την πολιτική των αγορών ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους της Κ.Γ.Π. Τα τελευταία χρόνια η ασφάλεια και η ποιότητα των τροφίμων απασχολούν όλο και περισσότερο τους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι καταναλωτές θέλουν να είναι βέβαιοι, ότι κάθε τρόφιμο οπουδήποτε βρίσκεται αυτό, είναι ασφαλές, θρεπτικό, υγιεινό και παράγεται βάση συγκεκριμένων προτύπων. Η εκδήλωση της ασθένειας των τρελών αγελάδων και η κρίση των διοξινών στα τρόφιμα είναι περιστατικά τα οποία αύξησαν την ανησυχία του Ευρωπαίου σχετικά με τα πρότυπα ασφαλείας των τροφίμων.

8 Πέρα από το θέμα της ασφάλειας όλο και περισσότεροι άνθρωποι ενδιαφέρονται για την ποιότητα των τροφίμων που καταναλώνουν. Οι ανησυχίες που αναφέρθηκαν προηγουμένως έφεραν τους καταναλωτές σε θέση μεγαλύτερης απαίτησης προς τους παραγωγούς, τις εταιρείες τροφίμων και τους εμπόρους για όσο το δυνατόν υψηλότερα πρότυπα. Επίσης, το ενδιαφέρον τους για το που και πως παράγονται τα τρόφιμα μεγάλωσε, ενώ παρατηρείται και αύξηση της ζήτησης βιολογικών προϊόντων με ταυτόχρονη πληροφόρηση για τα φυτικά βιολογικά αλλά και για το κρέας ζώων που εκτρέφονται σύμφωνα με πολύ αυστηρά πρότυπα ορθής μεταχείρισης. Το περιστατικό των διοξινών και της ασθένειας των τρελών αγελάδων (ΣΕΒ), που αναφέρθηκε πιο πριν, έθεσαν το σύστημα ασφάλειας των τροφίμων της Ε.Ε. υπό αναθεώρηση. Η ευρωπαϊκή επιτροπή υπέβαλε ολοκληρωμένη πρόταση τον Ιανουάριο του 2000 και έθεσε το παραπάνω σύστημα σε αναθεώρηση προκειμένου το έργο του να βελτιωθεί περαιτέρω.

9 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 1.1 ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ 15 ΧΡΟΝΙΑ Η εξέλιξη κατά την περίοδο Τα τελευταία χρόνια, παρουσιάστηκε μια εντυπωσιακή αύξηση ζήτησης των βιολογικών προϊόντων. Ποια τρόφιμα ονομάζονται όμως βιολογικά; Είναι τα τρόφιμα που παράγονται χωρίς τη χρήση κάποιων ουσιών προστασίας από εχθρούς και ασθένειες, ενώ δεν χρησιμοποιούνται καθόλου ζιζανιοκτόνα και ανόργανα λιπάσματα. Όσον αφορά την βιολογική κτηνοτροφία, αυτή βρίσκεται σε πολύ αρχικό στάδιο και απαγορεύεται η χρήση κτηνιατρικών φαρμάκων στα ζώα. Ετησίως σημειώνεται αύξηση κατά 40% των πωλήσεων των βιολογικών τροφίμων, ενώ αποτελούν το 3% του συνόλου του εμπορίου τροφίμων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μεταξύ του 1993 και του 1997 είχαμε τριπλασιασμό της έκτασης των βιολογικών καλλιεργειών η οποία έφτασε τα 1,3 εκατομμύρια εκτάρια. Πριν από την δεκαετία του 1990, η γεωργική έκταση με βιολογική διαχείριση και ο αριθμός βιοκαλλιεργητών αντιπροσώπευαν λιγότερο από 1% του συνόλου του γεωργικού τομέα στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Η κατάσταση από τότε όμως άλλαξε. Μέσα σε μια δεκαετία η συνολική έκταση βιολογικής παραγωγής αυξήθηκε κατά 10 φορές περισσότερο. Από εκτάρια που ήταν το 1985, έφτασε τα 1,25 εκατομμύρια εκτάρια το 1996, ενώ ο αριθμός αγροκτημάτων αυξήθηκε από το 1985 σε το Αυτή η αύξηση που παρουσιάστηκε την δεκαετία στην βιολογική παραγωγή δεν κατάφερε να φέρει τις βιοκαλλιέργειες της Ευρώπης πάνω από το 1% της συνολικής έκτασης. Στην εικόνα 1 παρουσιάζεται η αυξητική τάση της βιολογικής παραγωγής από το 1985 έως το 1996 όσον αφορά την έκταση στη Δυτική Ευρώπη, εξετάζοντας κάθε κράτος ξεχωριστά.

10 2 Greece H Portugal 3 Norway a Luxembourg Belgium B Ireland χ 1000 ha EJ Finland a Spain B Netherlands B Switzerland Denmark B Sweden Italy B ill. Kingdom Austria BGermany S France LO CD h - CO CD O τ - CN CO T f LO CO c o c o c o c o c o c D C D c D c n c n c D c n Εικόνα 1. Εξέλιξη της πιστοποιημένης και σε μεταβατικό στάδιο έκτασης βιολογικών καλλιεργειών στην Ε.Ε

11 3 Θα πρέπει να τονιστεί ότι κάποιες χώρες κυρίως γερμανικές και σκανδιναβικές έχουν εντείνει αρκετά τον ρυθμό ανάπτυξης της βιολογικής γεωργίας, και την έχουν προσαρμόσει ως μια γενικότερα αποδεκτή μορφή γεωργίας. Στην εικόνα 2 φαίνεται η αύξηση της βιολογικής παραγωγής σε ποσοστό 7% στο σύνολο της συνολικής γεωργίας. Όσον αφορά την Ελλάδα, η αύξηση τα έτη αυτά ήταν μηδενική και κυμαίνεται κάτω από 1% από το σύνολο της συνολικής γεωργίας της χώρας μας. Πρέπει να τονιστεί ότι η χώρα μας βρίσκεται στην τελευταία θέση της κατάταξης αυτής. Για τον λόγο αυτό κρίνεται πολύ σημαντική η προσπάθεια της περιοχής του ΑΙΓΙΟΥ στην βιολογική παραγωγή % Εικόνα 2. Ποσοστό των βιολογικών καλλιεργειών επί του συνόλου της καλλιεργούμενης έκτασης στην Ε.Ε για τα έτη 1993 και 1996.

12 Σήμανση βιολογικών προϊόντων. Οι επιτροπές της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην προσπάθεια στήριξης και ενθάρρυνσης της αύξησης των βιολογικών καλλιεργειών, και προστασίας των καταναλωτών, θέσπισαν κανόνες που διέπουν την βιολογική παραγωγή. Οι κανόνες αυτοί περιλαμβάνουν τα είδη προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα φυτά ή στο έδαφος για προστασία ή λίπανση. Κάποιες ουσίες έχουν την δυνατότητα υπολειμματικής δραστηριότητας στο έδαφος για αρκετό χρονικό διάστημα από την χρήση τους. Για τον λόγο αυτό η Ε.Ε. έχει θεσπίσει την ακολουθία δύο κατευθυντηρίων γραμμών για δύο χρόνια ώστε να χαρακτηριστούν τα προϊόντα βιολογικά. Το 1999 επιτεύχθηκε συμφωνία για την ενιαία σήμανση των βιολογικών προϊόντων στην Ε.Ε. Παλαιότερα κάθε χώρα είχε το δικό σήμα στο οποίο αναγραφόταν βιολογική γεωργία, σύστημα ελέγχου Ε.Ο.Κ. Αυτό το σήμα ήταν η απόδειξη ότι ο παραγωγός ικανοποιεί τις απαιτήσεις της Ε.Ε. και έχει υποβληθεί σε ελέγχους από τις κρατικές αρχές. Σαφείς ενδείξεις: το.1999 εγκρίθηκε για.όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση ένα σήμα για τα οικολογικά προϊόντα ως συμπλήρωμα των εθνικών συστημάτων σήμανσης. Το σήμα τοποθετείται στη συσκευασία των τροφίμων στη γλώσσα που χρησιμοποιείται κανονικά στον τόπο που αγοράζονται τα τρόφιμα. Στα γερμανικά υπάρχουν δύο διαφορετικοί όροι. Εικόνα 3. Ενιαίο σήμα βιολογικών προϊόντων στις χώρες τις ΕΈ.

13 Οι οικονομικές ενισχύσεις της Ε.Ε. Σε όσους γεωργούς επιθυμούν να μεταστραφούν από την συμβατική μέθοδο παραγωγής, στην βιολογική γεωργία, η Ε.Ε προσφέρει διάφορες μορφές ενίσχυσης. Το μεγαλύτερο μέρος χρηματοδότησης προέρχεται από το κονδύλιο της Ε.Ε για τα γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα που παρέχουν ενίσχυση σε αυτούς τους γεωργούς που καλλιεργούν με τρόπο που μειώνει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η χρηματοδότηση για την ενίσχυση των γεωργών που χρησιμοποιούν βιολογικές μεθόδους ανέρχεται στο 8% του συνολικού προϋπολογισμού των γεωργοπεριβαλλοντικών μέτρων και οι γεωργοί μπορούν να λάβουν ποσά έως 900 ευρώ ανά εκτάριο για να αποζημιωθούν για την βραχυπρόθεσμη οικονομική απώλεια λόγο της μετάβασης στην βιολογική παραγωγή Ο έλεγχος των βιολογικών τροφίμων Η ασφάλεια των τροφίμων φυτικής προέλευσης εξασφαλίζεται από το γραφείο τροφίμων και Κτηνιατρικών θεμάτων της Ε.Ε. Αυτό το γραφείο είναι υπεύθυνο του ελέγχου για την ύπαρξη υπολειμμάτων γεωργικών φαρμάκων στα φρούτα και στα λαχανικά και εξασφαλίζει ότι οι παραγωγοί τηρούν τα πρότυπα της βιολογικής παραγωγής. Τα Ηνωμένα Εθνη έχουν δημιουργήσει έναν οργανισμό τον CODEX ALIMENTARIUS με έδρα την Ρώμη ο οποίος καθορίζει κοινά πρότυπα για τα τρόφιμα σε ολόκληρο τον κόσμο, επιχειρώντας να βελτιώσει την προστασία των καταναλωτών και να διευκολύνει το διεθνές εμπόριο. Η Ε.Ε συμμετέχει σε αυτόν τον οργανισμό στον οποίο εξετάζεται και η βιολογική γεωργία. 1.1 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ Ευρωπαϊκή διάσκεψη για την βιολογική γεωργία και η θέση της Ελλάδας. Τον Μάιο του 2001 έγινε στην Κοπεγχάγη μια διάσκεψη με θέμα: Οργανικά τρόφιμα και Γεωργία Προς τη συνεργασία και την δράση στην Ευρώπη. Στόχος της διάσκεψης αυτής ήταν η ενίσχυση της προσπάθειας διαμόρφωσης μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής στην βιολογική γεωργία στα πλαίσια του κοινού ευρωπαϊκού σχεδίου δράσης για την γεωργία. Η χώρα μας κατέθεσε τις προτάσεις της και τις θέσεις της μέσω αντιπροσώπων του Υπουργείου Γεωργίας και πρότεινε ένα σχέδιο δράσης για τα δύο επόμενα χρόνια το οποίο

14 6 Α: Να αναλύει με σαφή τρόπο τα εμπόδια και τις δυνατότητες ανάπτυξης της βιολογικής γεωργίας και των τροφίμων στην Ευρώπη. Β: Να παρουσιάζει μια στρατηγική με ομοφωνία, δεδομένη όμως των τοπικών δυνατοτήτων και ιδιαιτεροτήτων, (ορεινή οικονομία, μειονεκτικές περιοχές) Γ : Να είναι δεσμευτικό για όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Δ: Να συμπεριλάβει όλη την διαδικασία από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση, έτσι ώστε να εξυπηρετεί την αειφόρο αγροτική ανάπτυξη, σαν πολύ λειτουργικό της εργαλείο. Υποστηρίχτηκε ακόμα η ανάγκη θεσμοθέτησης μιας ενιαίας γνωμοδοτικής δομής σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την μορφή ενός συντονιστικού κέντρου έρευνας βιολογικής γεωργίας και τροφίμων, με στόχο την παροχή υπηρεσιών στα αιτήματα των περιοχών και περιφερειών της Ευρώπης, ώστε να μπορούν να ξεπερασθούν εμπόδια τοπικών ιδιαιτεροτήτων Το θεσμικό πλαίσιο ελέγχου παραγωγής προϊόντων βιολογικής γεωργίας. Με την ΚΥΑ(Κοινή Υπουργική Απόφαση) / που προώθησε το Υπουργείο Γεωργίας, προσδιορίζεται η δέσμη των συμπληρωματικών μέτρων για την εφαρμογή του συστήματος ελέγχου παραγωγής προϊόντων βιολογικής γεωργίας και ορίζεται το σύστημα ελέγχου παραγωγής προϊόντων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας το οποίο διαχειρίζονται οι εξής αρχές: > Ο Υπουργός Γεωργίας ως αρχή έγκρισης των οργανισμών ελέγχου. > Το Υπουργείο Γεωργίας ως εποπτεύουσα αρχή του συστήματος ελέγχου. > Ο Ο.ΠΕ.ΓΕ.Π - ΑβΙ^ΟΟΕΚΤ ως αρχή: - Αξιοποίησης και επίβλεψης των οργανισμών ελέγχου. - Πιστοποίησης και χορήγησης ενιαίου εθνικού σήματος στα ελληνικά βιολογικά προϊόντα. - Ελέγχου της εμπορίας και διακίνησης των προϊόντων βιολογικής γεωργίας και τέλος ελέγχου των - Εγκεκριμένων οργανισμών οι οποίοι ασκούν τον έλεγχο και χορηγούν βεβαίωση στους καλλιεργητές και κτηνοτρόφους που παράγουν ή παρασκευάζουν προϊόντα βιολογικής γεωργίας καθώς και στους επιχειρηματίες που εισάγουν τέτοια προϊόντα από τρίτες χώρες. Παρακάτω βλέπουμε την λειτουργία του οργανισμού πιστοποίησης και επίβλεψης γεωργικών προϊόντων όπου με τις ΚΥΑ /2001 και /2001 ο Ο.ΠΕ.ΓΕ.Π. -ΑΟΚΟΟΕΙΙΤεξέδωσε:

15 7 Α: Τον κανονισμό αξιολόγησης και επίβλεψης οργανισμών ελέγχου προϊόντων βιολογικής γεωργίας Β: Το ενιαίο σήμα αναγνώρισης προϊόντων βιολογικής γεωργίας. Γ: Τον κατάλογο κόστους αναγνώρισης Δ: Όλα τα αναγκαία έντυπα εφαρμογής. Με την πλήρη λειτουργία πλέον του ΑοΓΟοεπ, την έκδοση όλων των κανονισμών κοινοτικού και εθνικού νομικού πλαισίου για μια σειρά προϊόντων ολοκληρώθηκε και το αναγκαίο θεσμικό πλαίσιο για τα βιολογικά προϊόντα. Με την έκδοση των κανονισμών αυτών διασφαλίζεται η ποιότητα των παραγόμενών προϊόντων και το κύρος όλων των ενδιάμεσων οργανισμών παραγωγής και εμπορίας των προϊόντων αυτών. Για να δούμε όμως την εσωτερική λειτουργία του Ο.Π.Ε.ΓΕ.Π: Ο οργανισμός αυτός είναι η αρμόδια* αρχή, η οποία αξιολογεί και επιβλέπει τους οργανισμούς ελέγχου. Όσοι οργανισμοί δραστηριοποιούνται στην πιστοποίηση προϊόντων βιολογικής γεωργίας θα πρέπει να υποβάλλουν αίτηση αξιολόγησης. Ο Ο.ΠΕ.ΓΈ.Π. αξιολογεί την αίτηση και αν κριθεί θετική τότε προτείνει στο Υπουργείο Γεωργίας την έκδοση σχετικής άδειας λειτουργίας και οι οργανισμοί τίθενται υπό την επίβλεψη του Ο.ΠΕ.ΓΕ.Π. Όσον αφορά την εμπορία των βιολογικών προϊόντων, τα ελεγκτικά όργανα του Ο.ΠΕ.ΓΕ.Π. ασκούν έλεγχο των προϊόντων κατά την τοποθέτησή τους στην αγορά ως προς την ορθή χρήση των επιτρεπόμενων σημάνσεων και του σήματος αναγνώρισης. Ο κανονισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει την προαιρετική χρήση ενιαίου κοινοτικού σήματος, το οποίο δεν έχει χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα στα κράτη μέλη της Ε.Ε. Αντί αυτού στη Γαλλία, στην Γερμανία, στην Δανία, στην Αυστρία και σε άλλες χώρες έχουν θεσπιστεί και χρησιμοποιούνται σήματα εθνικά ενισχύοντας την ταυτότητα των προϊόντων τους. Η απόφαση του Υπουργείου Γεωργίας προβλέπει την θέσπιση ενός ενιαίου σήματος αναγνώρισης των ελληνικών προϊόντων βιολογικής παραγωγής. Με αυτήν την ενιαία σήμανση θα επιτευχθεί διάκριση των προϊόντων μας από προϊόντα άλλων χωρών. Στο χέρι μας είναι να φέρουμε τα ελληνικά προϊόντα σε ένα επίπεδο ανώτερο των άλλων χωρών ώστε μέσα από σχεδιασμούς προώθησης της σήμανσης στις αγορές να καταφέρουμε να αυξήσουμε την ζήτηση και την επικράτηση των προϊόντων μας στις αγορές.

16 ΕΛΕΓΧΟ Υ ΚΑΙ Π ΙΣ Τ Ο Π Ο ΙΗ Σ Η Σ Π Ρ Ο ΪΟ Ν Τ Ω Ν Β ΙΟ Λ Ο Γ ΙΚ Η Σ ΓΕ Ω Ρ ΓΙΑ Σ ΚΑΙ Κ Τ Η Ν Ο Τ Ρ Ο Φ ΙΑ Σ 8 ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΑΡΧΗ Χορήγησης άδειας εισαγωγής προϊόντων από τρίτες χώρες. 1Χορήγησης άδειας λειτουργίας Οργανισμών Ελέγχου. Επιβολής Κυρώσεων. 1 Η ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΓΕΩΡΓΊΑΣ Ο.Π.Ε.ΓΕ.Γ1. - ΑσΗΟΟΕΗΤ ΑΡΧΗ Εποπτείας του συστήματος ελέγχου. ΑΡΧΗ Αξιολόγησης και επίβλεψης Οργανισμών ελέγχου. Πιστοποίησης των προϊόντων. Χορήγησης πιστοποιητικού και σήματος συμμόρφωσης. Ελέγχου της εμπορίσς και της διακίνησης των προϊόντων. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΑΡΧΗ Ελέγχου των επιχειρηματιών. Έκδοσης βεβαίωσης προς πιστοποίηση. ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ - ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΕΣ - ΕΙΣΑΓΩΓΕΙΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ / ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑΣ Εικόνα 4. Το νέο θεσμικό πλαίσιο ελέγχου και πιστοποίησης προϊόντων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας Η εξέλιξη της βιολογικής γεωργίας στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία του 1999, η βιολογική μέθοδος όσον αφορά τον τομέα της φυτικής παραγωγής εφαρμόστηκε σε έκταση στρ. Αυτή η έκταση αντιστοιχεί σε ποσοστό 0,63% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης της χώρας. Σε επίπεδο γεωργικών εκμεταλλεύσεων έχουν ενταχθεί στο σύστημα ελέγχου, συμπεριλαμβανομένου και ενός μικρού αριθμού μεταποιητικών μονάδων Στο πλαίσιο εφαρμογής του κανονισμού Ε.Ε 1257/99 που αντικατέστησε τον Καν (ΕΟΚ) 2078/92 και αφορά το πρόγραμμα ενίσχυσης της βιολογικής γεωργίας για το 2001 θα διατεθούν περίπου 2,2 δισ δρχ για ήδη ενταγμένα από παλαιότερα έτη στρέμματα. Για την περίοδο έχουν εγκριθεί από την Ε.Ε στρ. ένταξης προϋπολογισμού 22,4 δις δρχ. Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι υπάρχει η δυνατότητα για συνέχιση του προγράμματος για την βιολογική γεωργία για στρ. ένταξης.

17 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΑΕΙΑΣ 2.1. ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Το 1982 ήταν η χρονιά του ξεκινήματος. Η Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών της Αιγιάλειας σε συνεργασία με μια μικρή ομάδα παραγωγών, άρχισαν την παραγωγή και προώθηση βιολογικής κορινθιακής σταφίδας με την ονομασία Βοστίτσα. Αφορμή για την αρχή, έδωσε η εκδήλωση ενδιαφέροντος μιας ολλανδικής εταιρείας με την επωνυμία Fertilia. Η εταιρεία αυτή γνωρίζοντας τη σημασία της σταφίδας στην ευρωπαϊκή αγορά θέλησε να εμπορευτεί το προϊόν αυτό αλλά παραγόμενο βιολογικά. Σαν κίνητρο έδινε 20% πάνω από την τιμή ασφαλείας στο μεταβατικό στάδιο και 30% στο πλήρες βιολογικό στάδιο. Οι τρεις πρώτοι παραγωγοί που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα, ήταν παραγωγοί που καλλιεργούσαν με παραδοσιακό τρόπο και το μόνο που χρησιμοποιούσαν ήταν ανόργανα λιπάσματα. Οι επιφυλάξεις τους, λοιπόν και οι φόβοι τους εστιάζονται στο κατά πόσο το οργανικό λίπασμα ήταν σε θέση να καλύψει τις ανάγκες των αμπελιών τους και να δώσει ικανοποιητική παραγωγή. Εκείνη την εποχή η τεχνογνωσία και η εμπειρία πάνω στην βιολογική γεωργία ήταν ανύπαρκτη. Η ολλανδική εταιρεία είχε δικό της γεωπόνο - σύμβουλο ο οποίος επισκεπτόταν τους παραγωγούς 2-3 φορές το χρόνο και τους συμβούλευε σε διάφορα ζητήματα που αφορούσαν την καλλιέργειά τους, συνιστούσε και διάφορα σκευάσματα για την καταπολέμηση εχθρών - ασθενειών αλλά και για την λίπανση των καλλιεργειών τους. Τον έλεγχο και την πιστοποίηση του βιολογικού προϊόντος είχε αναλάβει ένας οργανισμός επίσης από την Ολλανδία με την ονομασία SCAL. Μετά την πάροδο 3-4 ετών οι 3 παραγωγοί εγκατέλειψαν την προσπάθεια. Γενικά την εποχή εκείνη στην Ελλάδα η ενημέρωση για την βιολογική γεωργία ήταν ελάχιστη. Δεν υπήρχαν προδιαγραφές εθνικές για την βιοκαλλιέργεια, αλλά και ούτε κάποιο σύστημα ελέγχου. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο ο μοναδικός οργανισμός που αποτελούσε πηγή πληροφοριών για την βιολογική γεωργία ήταν ο IFOAM. (Παγκόσμια Οργάνωση Κινημάτων για την Βιολογική Γεωργία). Θα πρέπει να τονίσουμε, ότι εκείνη την χρονική περίοδο, τα πανεπιστήμια, τα Ινστιτούτα έρευνας και το Υπουργείο Γεωργίας έκαναν λόγο για τους κινδύνους που κρύβει η συμβατική γεωργία στον άνθρωπο και στο περιβάλλον η αλόγιστη χρήση, φυτοφαρμάκων και ανό ργανων λιπασ μάτων. Από το 1985 αρχίζουν να δείχνουν ενδιαφέρον παραγωγοί, οι οποίοι μέχρι τότε ήταν υπέρμαχοι της συμβατικής γεωργίας, νέοι άνθρωποι πολύ πιο συνεργάσιμοι και έτοιμοι να δεχθούν την μετατροπή της καλλιέργειάς τους.

18 Το βασικό κίνητρο βέβαια ήταν η διαφορά τιμής, αλλά πολλοί από αυτούς συνειδητά πλέον δεν ήθελαν να χρησιμοποιούν φυτοφάρμακα. Από την πλευρά της η ένωση συνεταιρισμών της Αιγιάλειας, άρχισε να συνειδητοποιεί την ύπαρξη μιας καινούργιας αγοράς, μέσω του βιολογικού προϊόντος της κορινθιακής σταφίδας. Έτσι από το 1987 μέχρι το 1995 δημιουργήθηκε μια σταθερή ομάδα 25 παραγωγών με σύνολο 300 στρεμμάτων και παραγωγή τόνους. Η συνεργασία τους με τους γεωπόνους της ένωσης ήταν πολύ καλή και οι επιστήμονες από την πλευρά τους προσπάθησαν να περάσουν στους παραγωγούς διάφορα μηνύματα που αφορούσαν τη βιολογική γεωργία. Τα προβλήματα θρέψης και φυτοπροστασίας που παρουσιάστηκαν ήταν αντιμετώπιση μα. Το αυξημένο κόστος παραγωγής υπερκαλυπτόταν από την διαφορά της τιμής, που πολλές φορές ήταν και διπλάσια της τιμής του συμβατικού προϊόντος. Οι αναδιαρθρωμένοι αμπελώνες, επέτρεψαν την χρήση στην καλλιέργεια μηχανικών μεθόδων, ενώ κάποιοι παραγωγοί άρχισαν να φτιάχνουν δικά τους κομπόστ, με αποτέλεσμα να μειώνουν το κόστος λίπανσης της καλλιέργειας. Η ομάδα των 25 παραγωγών άρχισε να μετατρέπει και τις υπόλοιπες καλλιέργειες που διέθετε θέλοντας να ξεφύγει τελείως από την συμβατική γεωργία, χωρίς κανένα άμεσο οικονομικό όφελος αλλά με την ελπίδα ότι στο μέλλον αυτά τα προϊόντα θα εμπορεύονταν σαν βιολογικά. Το 1994 διαλύθηκε η ολλανδική εταιρεία Fertilia και έτσι η ένωση συνεταιρισμών της ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ ξεκινά την εμπορία της σταφίδας από μόνη της κύρια στην Αγγλία και λιγότερο στην Γερμανία και Ολλανδία. Το πρώτο χρόνο ήταν τα πράγματα δύσκολα γιατί η αγορά δεν ήταν γνωστή. Τον επόμενο χρόνο έγινε κρούση στους ήδη πελάτες της συμβατικής. Εκείνη την χρονιά έμεινε απούλητη κάποια ποσότητα βιολογικής σταφίδας η οποία δόθηκε σαν συμβατική. Από τον επόμενο χρόνο δεν παρουσιάστηκε ξανά τέτοιο πρόβλημα, βρέθηκαν αγορές και η εξαγωγή προχώρησε. Το 1993 ξεκινά στην Ελλάδα η εφαρμογή του κανονισμού της Ε.Ε. 2092/91 και παίρνουν έγκριση οι πρώτοι ελληνικοί πιστοποιητικοί οργανισμοί. Αρχίζει η συνεργασία της ένωσης με την ΔΗΩ όπου το 1993 ελέγχει και πιστοποιεί αρχικά τους παραγωγούς όπου βρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο, ενώ η SCAI ελέγχει και πιστοποιεί τους πλήρως βιολογικούς. Το 1994 η ένωση αναθέτει στην ΔΗΩ τον έλεγχο και την πιστοποίηση όλου του προγράμματος. 10

19 Ο ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ Η ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ Οργανισμοί ελέγχου και πιστοποίησης. Τα ελληνικά βιολογικά προϊόντα, ελέγχονται και πιστοποιούνται από τρεις ιδιωτικές εταιρείες, οργανισμούς. Οι οργανισμοί αυτοί είναι η ΔΗΩ, η ΒΙΟΕΛΛΑΣ, και η ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΗ. Στην περιοχή της Αιγιαλείας δραστηριοποιείται η εταιρεία της ΔΗΩ. Η ΔΗΩ ξεκίνησε το έργο της το 1993, όπου το Υπουργείο Γεωργίας την ενέκρινε ως ελεγκτικό και πιστοποιητικό οργανισμό. Θα πρέπει να πούμε ότι η ΔΗΩ είναι μέλος της IFOAM (διεθνούς ομοσπονδίας οργανώσεων για την βιολογική γεωργία) και εκπροσωπεί τη χώρα μας στο Ευρωπαϊκό Γραφείο EU Group) της IFOAM και μετέχει επίσης στο Μεσογειακό τμήμα της IFOAM. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η ΔΗΩ είναι ένας αντιπρόσωπος μέρους της Ελληνικής Βιολογικής Παραγωγής, στην παγκόσμια και ευρωπαϊκή βιολογική καλλιέργεια, με αποτέλεσμα την πολύ καλή πληροφόρηση για ότι αφορά την βιοκαλλιέργεια από την χώρα μας προς τα έξω, αλλά και από ξένα κράτη προς τη χώρα μας. Το ξεκίνημα της Δ1ΤΩ στην ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ έγινε το 1993 όπου πραγματοποιούσε έλεγχο και πιστοποίηση στις βιολογικές καλλιέργειες που βρίσκονταν σε μεταβατικό στάδιο. Οι πλήρως βιολογικές καλλιέργειες ελέγχονταν και πιστοποιούνταν από την ολλανδική εταιρεία SCALL. Την επόμενη χρονιά, η ένωση συνεταιρισμών ανέθεσε στην ΔΗΩ τον έλεγχο και την πιστοποίηση των πλήρως βιολογικών καλλιεργειών. Η απότομη αύξηση των ενδιαφερομένων παραγωγών προς την βιολογική γεωργία την περίοδο εκείνη (93-94) έφεραν τους ανθρώπους της ΔΗΩ στην θέση δημιουργίας ενός περιφερειακού γραφείου με δύο ελεγκτές, εγκατεστημένο στα γραφεία της ένωσης συνεταιρισμών. Οι ελεγκτές αυτοί είχαν στην αρμοδιότητά τους τον έλεγχο όλης της Αχαΐας. Στην περιοχή της Αιγιάλειας έχουμε 500 παραγωγούς ενταγμένους στο πρόγραμμα της βιολογικής καλλιέργειας. Από τον αριθμό αυτό και την ιδιομορφία (γεωγραφική - υψομετρική) της περιοχής, καθώς και την διαφορετικότητα των βιολογικών καλλιεργειών, καταλαβαίνουμε τη σημαντικότητα του περιφερειακού γραφείου της ΔΗΩ Η διαδικασία ελέγχου. Οι ελεγκτές του περιφερειακού γραφείου επισκέπτονται κάθε παραγωγό οπωσδήποτε μια φορά μέσα σε μια καλλιεργητική περίοδο χωρίς να σημαίνει αυτό ότι δεν γίνονται άλλες επισκέψεις. Η χρονική περίοδο της συνάντησης αυτής είναι πολύ σημαντική γιατί γίνεται σε στιγμές όπου ο παραγωγός επιτελεί σημαντικές εργασίες στην καλλιέργειά του που αφορούν την λίπανση, την φυτοπροστασία. Εκεί γίνεται μια συζήτηση μεταξύ των ελεγκτών και του παραγωγού για το θέμα της εργασίας που επιτελείται τη στιγμή εκείνη, αλλά εξετάζοντας και

20 12 μακροσκοπικά την καλλιέργεια ο ελεγκτής, μπορεί να ρωτήσει τον παραγωγό και άλλα θέματα που αφορούν την βιολογική καλλιέργεια και την σωστή διαχείρισή της και να σχολιαστούν. Στην αρχή κάθε καλλιεργητικής περιόδου, οι ελεγκτές της ΔΗΩ παραδίδουν σε κάθε παραγωγό τρία βιβλία, στα οποία πρέπει να καταγραφούν πάρα πολλά στοιχεία που αφορούν την κάθε καλλιέργεια. α) Το βιβλίο εισροών, όπου ο παραγωγός καταγράφει λιπάσματα και φυτοπροστατευτικές ουσίες που αγόρασε για την καλλιέργειά του, και συλλέγει και τις αντίστοιχες χρηματικές αποδείξεις, β) Το βιβλίο πωλήσεων όπου εκεί καταγράφεται η κίνηση πωλήσεων των προϊόντων του παραγωγού και γ) το ημερολόγιο εργασιών του παραγωγού, όπου γίνεται χρονική καταγραφή (αρχή και διάρκεια) όλων των εργασιών του παραγωγού. Οι ελεγκτές της ΔΗΩ ελέγχουν αυτά τα βιβλία και τα αποδεικτικά στοιχεία που συνέλεξε ο κάθε παραγωγός και σχηματίζουν μια άποψη- γνώμη για κάθε βιοκαλλιεργητή και για το πόσο τηρεί η όχι τους κανόνες της βιοκαλλιέργειας. Αν κατά τη διάρκεια του ελέγχου παρουσιαστεί κάποια λανθασμένη κίνηση του καλλιεργητή, τότε οι ελεγκτές της ΔΗΩ επεμβαίνουν και προσπαθούν να λύσουν το πρόβλημα αν αυτό είναι δυνατό, ενω μέσα από έναν διάλογο με τον καλλιεργητή του γνωστοποιούν τι έγινε λάθος και πως αυτό θα πρέπει να αποφευχθεί στο μέλλον. Όσο αφορά τον έλεγχο για την παρουσία κάποιου φυτοφαρμάκου στα παραγόμενα προϊόντα αυτός γίνεται στα συσκευαστήρια της ένωσης όπου συλλέγονται παρτίδες των προϊόντων. Εκεί με κάποια δειγματοληψία λαμβάνεται ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα το οποίο στέλνεται στην ESSEX FARM του Μαρινόπουλου ή σε μια εταιρεία στην Ιταλία, όπου γίνεται χημικός έλεγχος για την παρουσία χημικών ουσιών που δεν επιτρέπονται στην βιολογική καλλιέργεια. Έτσι γίνεται η πιστοποίηση του προϊόντος του κάθε παραγωγού. Ο ελεγκτής αφού έχει ελέγξει όλα τα παραπάνω στοιχεία που αναφέρθηκαν, πραγματοποιεί μια έκθεση, προσωπική για κάθε βιοκαλλιεργητή, την οποία στέλνει στα γραφεία της ΔΗΩ στην Αθήνα. Εκεί αναλαμβάνει το συμβούλιο της πιστοποίησης και πραγματοποιεί μια αξιολόγηση της έκθεσης και κρίνει αν θα προβεί σε πιστοποίηση του κάθε παραγωγού. Οσο αφόρα τον κρατικό φορέα πιστοποίησης AGROCERT ως οργανισμός επίβλεψης και πιστοποίησης των βιολογικών προϊόντων ελέγχει αν οι ελεγκτές της ΔΗΩ κάνουν σωστά την δουλειά τους, και αν αυτό δεν γίνεται θα προβαίνει ο ίδιος στην πιστοποίηση του.βιολογικού προϊόντος.

21 ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΑΕΙΑΣ Αναμπέλωση Εδώ και 15 χρόνια, έχει ξεκινήσει και προχωρά το πρόγραμμα του Υπουργείου Γεωργίας για την αναμπέλωση παλιών σταφίδων και αμπελιών. Το χρονικό αυτό σημείο, οι σταφίδες που βρίσκονται στο πρόγραμμα της βιοκαλλιέργειας, είναι στο μεγαλύτερο ποσοστό αντιφυλλοξηρικές. Αυτό σημαίνει ότι είναι ηλικιακά πιο νέες από τις συμβατικές, άρα και πιο παραγωγικές. Δεν συμβαίνει το ίδιο και με τα οινάμπελα. Ο αριθμός των νέων αντιφυλλοξηρικών αμπελώνων είναι μικρότερος από τον αριθμό των παλαιότερων κτημάτων. Ο ρυθμός όμως ανάπτυξης της αναμπέλωσης είναι τέτοιος που σε πολύ λίγα χρόνια και στα οινάμπελα ο αριθμός των αντιφυλλοξηρικών κτημάτων θα ξεπεράσει τα παλαιότερα. Σε αυτό θα συντελέσει και η αύξηση του οινοποιητικού εμπορίου της περιοχής. Η ηλικία των συμβατικών κτημάτων σταφίδας φτάνει έως και τα 70 χρόνια με παραγωγή 260 \α%/ στρ., ενώ αντίστοιχα η ηλικία των περισσότερων βιολογικών κτημάτων σταφίδας δεν ξεπερνά τα 15 χρόνια με παραγωγή 390 \α%/ στρ Παράλληλη παραγωγή Βάση του κανονισμού που διέπει την βιολογική καλλιέργεια, ένας παραγωγός έχει το δικαίωμα να ασχοληθεί με την βιολογική παραγωγή μετέχοντας στο πρόγραμμα με μια καλλιέργεια για το χρονικό διάστημα των 5 ετών θέτωντας στο πρόγραμμα μερικά στρέμματα από την συγκεκριμένη καλλιέργεια. Μετά το πέρας της πενταετίας αν ο παραγωγός θέλει να συνεχίσει στο πρόγραμμα θα πρέπει να εντάξει και τα υπόλοιπα στρέμματα της ομώνυμης καλλιέργειας που διαθέτει π.χ. Σταφίδα- σταφίδα, Λεμόνι- λεμόνι, Ροδίτης- ροδίτης. Αν έχει άλλες καλλιέργειες, αυτές δεν επηρεάζονται από τον κανονισμό και συνεχίζει να τις καλλιεργεί όπως και πριν. Αν όμως επιθυμεί μπορεί να τις εντάξει και αυτές στο πρόγραμμα της βιοκαλλιέργειας Ηλικία βιοκαλλιεργητών Οι παραγωγοί που ασχολούνται με την βιοκαλλιέργεια ηλικιακά είναι πιο νέοι από τους συμβατικούς. Η διαφορά στην ηλικία κυμαίνεται περίπου γύρω στα

22 14 15 χρόνια. Η φιλοσοφία της βιοκαλλιέργειας, με όλα όσα συνεπάγεται, φέρνει τους μεγαλύτερους παραγωγούς σε απόσταση από την βιοκαλλιέργεια, ενώ αντίθετα οι νέοι παραγωγοί έχουν την δυνατότητα πειραματισμών, επεξεργασίας δεδομένων, δημιουργίας συμπερασμάτων Νέοι αγρότες. Ένας πάρα πολύ μικρός αριθμός βιοκαλλιεργητών, ηλικίας κάτω από κάποιο όριο, είναι ενταγμένο στο πρόγραμμα του Υπουργείου Γεωργίας για τους νέους αγρότες. Βάση του κανονισμού του προγράμματος αυτού, όσοι νέοι αγρότες ασχολούνται με την βιολογική γεωργία έχουν κάποιες επιπλέον ευνοϊκές ρυθμίσεις Άρδευση βιοκαλλιεργειών Σε γενικές γραμμές, το ποσοστό των αρδευομένων και των ξηρικών εκτάσεων, είναι μοιρασμένο. Το μεγαλύτερο ποσοστό αρδευομένων εκτάσεων το διακρίνουμε στα εσπεριδοειδή, ενώ στα αμπελοειδή και στις ελιές το ποσοστό μοιράζεται Ζιζάνια βιο καλλιεργειών Οξαλίδα, Αγριοκρίθαρο, βλήτο, περδικάκι, δρακοντιές, αγκάθια, αγριοβρώμη, βέλιουρας, αγριάδα, κολλιτσίδα, μουχρίτσα, σιδηροχόρτι, άγριο μαργαρίτα, κισσός. Αυτά είναι τα κυριότερα ζιζάνια που μπορούμε να βρούμε μέσα στις βιοκαλλιέργειες της περιοχής. Η καταπολέμησή τους γίνεται με κατεργασία του εδάφους και με την χρήση χορτοκοπτικού Μεταβατική παραγωγή Όσο αφορά τη μεταβατική παραγωγή, την δεδομένη χρονική στιγμή, στην περιοχή της Αιγιάλειας, τα μεταβατικά προϊόντα κυμαίνονται σε ποσοστό 10%.

23 15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ ΟΙ ΚΥΡΙΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΑ Στον πίνακα 1 που ακολουθεί παρακάτω παρουσιάζονται τα κύρια είδη και οι ποικιλίες των βιολογικών καλλιεργειών της Αιγιάλειας αλλά και η έκταση σε κάθε είδος ξεχωριστά. Πίνακας 1 Είδη και ποικιλίες βιολογικών καλλιεργειών στην Αιγιάλεια. ΕΙΔΗ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ Σταφιδάμπελος Κορινθιακή 1504 Εσπεριδοειδή 3558 Λεμονιά Μαγληνό Intertonato Πορτοκαλιά Navel Valencia Οινάμπελοι 945 Λαγόρθι Ροδίτης CAPERNET SAUVIGNON Ελιά ελαιοποιήσιμη Λιανολιά 4450 Καρυδιές Διάφορες 143 Ντομάτα 20 Λοιπές 100 Σύνολο Οσο αφορά τις λοιπές μη κύριες βιολογικές καλλιέργειες, αποτελούν μια έκταση περίπου 100 στρέμματα. Από τον αριθμό αυτό περίπου 10 στρέμματα είναι κηπευτικά όπως πιπεριές, φασολάκια, μελιτζάνες. Τα υπόλοιπα 90 στρέμματα είναι δενδρώδεις καλλιέργειες όπως: ελιές καλαμών, ακτινιδιές, γρέιπ φρουτ, κοινό πορτοκάλι και από τις μανταρινιές οι ποικιλίες encor, σατσούμα, κλημεντίνες.

24 16 Από το σύνολο των προϊόντων αυτών, τα κηπευτικά μελιτζάνες, πιπεριές, φασολάκια, αλλά και οι ντομάτες, εμπορεύονται από την εταιρεία ΒΙΟΖΕΥΣ, η οποία τα διακινεί μέσα στην χώρα μας. Τα υπόλοιπα προϊόντα, δεν εμπορεύονται ως βιολογικά γιατί είναι σε πάρα πολύ μικρές ποσότητες. Έτσι καρπώνονται τιμές των αντίστοιχων συμβατικών προϊόντων. Εξαίρεση αποτελούν κάποιες ποσότητες ελιών καλαμών τις οποίες συσκευάζει κάποιος παραγωγός μόνος του, η ΔΗΩ πιστοποιεί το προϊόν του και ο ίδιος προβαίνει σε προσωπική πώληση. Ο κάθε παραγωγός έχει το δικαίωμα της προσωπικής πώλησης των βιολογικών προϊόντων του, και ειδικά των παραπάνω που είναι λίγα στρέμματα και ποσότητες και μπορούν να απορροφηθούν από την περιφέρεια της επαρχίας της Αιγιάλειας. Μέσα από τον πίνακα 2 παρουσιάζεται μια συνολική εικόνα της εξέλιξης των βιοκαλλιεργειών της περιοχής από το 1995 έως το 2001, με την χρονολογική αύξηση των στρεμμάτων σε κάθε καλλιέργεια και την συνολική αύξηση των παραγωγών, φτάνοντας το 2001 τους 502 βιοκαλλιεργητές με στρέμματα βιοκαλλιεργειών. Περαιτέρω εξήγηση του πίνακα δεν θα γίνει για το λόγο ότι στην συνέχεια της εργασίας εξετάζεται κάθε καλλιέργεια ξεχωριστά όπου εκεί ερμηνεύονται τα στοιχεία του πίνακα. Πίν 2. Εξέλιξη βιοκαλλιεργειών από το 1995 έως το ΕΚ Τ Α Σ Η Ε Τ Ο Σ Α Ρ ΙΘ Μ Ο Σ Ε λιές Κ ορινθιακή,ν Τ Α Ξ Η Σ Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Ω Ν σταφίδα Ο ινά μ π ελοι Ε σπεριδοειδή Δ ενδ ρ ώ δεις Συνολική Έ κταση , :υ ν ο λ ο

25 17 Στον πίνακα 3 παρουσιάζονται οι οικονομικές ενισχύσεις από το 1995 που ξεκίνησε η ενίσχυση μέχρι και το Πίν 3 Οικονομικές ενισχύσεις των Βιολογικών Καλλιεργειών. ΕΙΔΗ Οικονομικές Ενισχύσεις σε δρχ/στρέμμα Οικ. Έτος Οικ. Έτος 1999 Οικ. Έτος 2000 Εντατικοί Ελαιώνες Εκτατικοί Ελαιώνες Κορινθιακή σταφίδα Εκτατικές Οινάμπελοι Λοιπές οινάμπελοι Καρυδιές Αμυγδαλιές Καστανιές Λοιπές δενδρώδεις Εσπεριδοειδή Κηπευτικά Για την επιδότηση θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι την περίοδο 1998,1999 και 2000 οι παραγωγοί που εντάχθηκαν στο πρόγραμμα δεν επιδοτούνταν βάση του κανονισμού. Αυτό συνέβαινε διότι δεν υπήρχαν αδιάθετα στρέμματα για εφαρμογή της βιοκαλλιέργειας. Αυτό δεν έπαιζε κανένα ρόλο στην αυξημένη τιμή των μεταβατικών τους προϊόντων, την οποία καρπώνονταν κανονικά. Πριν ένα χρόνο περίπου η Ε.Ε διέμενε στη χώρα μας στρέμματα για παραγωγούς που ήταν ενταγμένοι στην βιοκαλλιέργεια την περίοδο Από εκείνο το σημείο και για 5 χρόνια οι παραγωγοί έχουν δικαίωμα επιδότησης. Το 1995, μετά καθυστέρήση 3 ετών από την ψήφισή του, αρχίζει η εφαρμογή του κανονισμού 2078/92 της Ε.Ε. Οι στρεμματικές ενισχύσεις για τις οποίες γίνεται λόγος στον κανονισμό, δίνουν νέα ώθηση στους παραγωγούς. Το σκηνικό αλλάζει, τα οικονομικά κίνητρα του κανονισμού έχουν ως αποτέλεσμα την αλματώδη αύξηση των βιοκαλλιεργητών στην περιοχή, όχι μόνο στην παραγωγή σταφίδας, αλλά και ελαιολάδου και εσπεριδοειδών.

26 18 Την αύξηση των βιοκαλλιεργητών ακολούθησε η αύξηση των παραγόμενων και διαθέσιμων βιολογικών προϊόντων. Το άμεσο αποτέλεσμα ήταν η καλύτερη άσκηση της εμπορίας των προϊόντων αυτών με συνέχεια και συνέπεια. Οι στρεμματικές ενισχύσεις του 2078/92 έδρασαν θετικά στην κάλυψη μέρους του κόστους παραγωγής καθώς και του κόστους του πιστοποιητικού οργανισμού. Η μείωση του κόστους επέφερε μείωση στην τιμή του τελικού προϊόντος και έτσι αυτά κατάφεραν να είναι πιο ανταγωνιστικά στην αγορά, αλλά και πιο προσιτά στον καταναλωτή. Θα πρέπει να τονιστεί ότι στην σταφίδα, στα δύο χρόνια της μετάβασης, το προϊόν δεν έχει διαφοροποιημένη τιμή και ο παραγωγός αντιμετωπίζει το αυξημένο κόστος παραγωγής και το κόστος του πιστοποιητικού οργανισμού μέσω της οικονομικής ενίσχυσης του 2078/92.

27 Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΑΦΙΔΑΜΠΕΛΟΥ ΚΑΙ ΟΙΝ ΑΜΠΕΛΟΥ Φυτοπροστασία βιολογικών αμπελώνων. Στον πίνακα 4 που ακολουθεί βλέπουμε την αύξηση των στρεμμάτων στην βιολογική καλλιέργεια σταφίδας την περίοδο 1995 έως το 2001, φτάνοντας σε σύνολο 1501 στρεμμάτων. Πιν 4 Η αύξηση των στρεμμάτων της βιολογικής σταφίδας από το 1995 έως το ΕΤΗ ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ Σύνολο 1501 Εγθροί Αμπελιού: Ευδεμίδα: Polycrosis Botrana: Καταπολεμείται με δύο ψεκασμούς. Ο ένας γίνεται στο σκάσιμο του άνθους και ο δεύτερος στον σχηματισμό της ράγας. Το σκεύασμα που χρησιμοποιείται περιέχει το βακτήριο Bacillus Thurigiensis. Με την πρώτη επέμβαση σκοτώνουμε τις προνύμφες του λεπιδόπτερου, οι οποίες εκείνη την χρονική περίοδο προκαλούν ζημιές στα άνθη. Με την δεύτερη επέμβαση η οποία γίνεται κατά τα μέσα του Ιουλίου, περίοδο σχηματισμού των ραγών, σκοτώνουμε τις προνύμφες της δεύτερης γενεάς, οι οποίες διεισδύουν στις ράγες. Αν κριθεί αναγκαίο, ανάλογα το μέγεθος της προσβολής, και τον αριθμό των εντόμων στην περιοχή, μπορεί να γίνει και τρίτη επέμβαση, κατά το γυάλισμα της ράγας.

28 20 Ακάρεα: α) Οικογένεια Tetranychidae: Κοινός Τετράνυχος - Tetrany chus urticae Κόκκινος Τετράνυχος - Panonychus ulmi β) Οικογένειας Eriophyidae: Brevivalpus lewsi Phyllocoptes vitis Colomerus vitis Η καταπολέμηση γίνεται με σκονίσματα θειαφιού την χρονική περίοδο καταπολέμησης του ωιδίου. Τα σκονίσματα θειαφιού που χρησιμοποιούνται προστατευτικά για την καταπολέμηση του ωιδίου δρουν ως ουσία καταστολής των ακάρεων με την μορφή δημιουργίας ενός περιβάλλοντος, όπου τα ακάρεα δεν έχουν δυνατότητα να κάνουν ζημιές και να πολλαπλασιαστούν. Οτιόρρυγχος: Otiorrhynchus Suicatus: Εμφανίζεται σε μερικές περιοχές της Αιγιάλειας την άνοιξη.το κολλεόπτερο αυτό προσβάλλει τους οφθάλμους των αμπελιών. Βγαίνει από το έδαφος την νύχτα, όπου σκαρφαλώνοντας πάνω στον κορμό, ανεβαίνει στο επάνω μέρος του κλίματος. Η καταπολέμιση γίνεται με προστατευτικό τρόπο, με μια πλαστική ταινία η οποία τοποθετήτε γύρω από τον κορμό του κλίματος.πάνω σε αυτή βάζουμε με ένα πινέλο κόλλα η οποία αιχμαλωτίζει τα έντομα. Οι ασθένειες του αμπελιού Περονόσπορος: Plasmopara vitícola: Η αντιμετώπιση του περονόσπορου γίνεται προληπτικά με τρεις ψεκασμούς με διάφορα χαλκούχα σκευάσματα (βορδιγάλειο πολτό, οξυχλωριούχο, υδροξειίδιο). Ο πρώτος όταν το βλαστάρι είναι από 5-8 πόντους, ο δεύτερος όταν είναι 12, 15 πόντους, και ο τρίτος όταν είναι 25 πόντους. Ωίδιο: Unicinula necator: Η αντιμετώπιση του ωιδίου γίνεται προστατευτικά προληπτικά με θειαφίσματα. Το πρώτο γίνεται όταν βγει και το τρίτο φύλλο στο βλαστάρι, το δεύτερο στο στάδιο της άνθησης και το τρίτο 10 μέρες μετά την άνθηση πριν την καρπόδεση.

29 21 Βοτρύτης: Botrytis cinerea : Οι επεμβάσεις που γίνονται με τον χαλκό για τον περονόσπορο μας καλύπτουν αλλά γίνονται και επεμβάσεις την περίοδο του Αυγούστου και Σεπτεμβρίου. Ευτυπίωση: Eutypa lata : Για την καταπολέμηση της ευτυπίωσης έχουμε κάποια προληπτικά μέτρα: Όψιμο κλάδεμα, απολυμασμένα εργαλεία κλάδου, ψεκασμός με χαλκό των τομών κλαδέματος αμέσως μετά τον κλάδο. Ίίσκα: Fontes igniarius. Απολύμανση των τομών κλαδέματος, και των. εργαλείων τομών είναι τα μέτρα τα οποία μπορούν να παρθούν για την αποφυγή μολύνσεων από τον μύκητα αυτό. Όλες οι επεμβάσεις που αναφέρθηκαν πιο πριν στους εχθρούς και στις ασθένειες της σταφίδας, αφορούν το βασικό πρόγραμμα προστασίας και καταστολής των οργανισμών που επηρεάζουν την καλλιέργεια. Δεν σημαίνει όμως αυτό ότι δεν γίνονται και άλλες επεμβάσεις καταστολής ή προστασίας. Οι καιρικές συνθήκες, το μικροκλίμα και το μικροπεριβάλλον του κάθε κτήματος θα μας δείξει το χρονικό σημείο της κάθε επέμβασης και του τρόπου που θα γίνει αυτή.

30 22 Πίν.5 Ενδεικτικό πρόγραμμα φυτοπροστατευτικών επεμβάσεων σε βιολογική καλλιέργεια αμπέλου. ΕΧΘΡΟΙ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Ευδεμίδα Οτιόρρυγχος Ακάρεα Ψεκασμοί καταστολής Βάκιλλος θουριγγείας Προστατευτικά Ταινία με κόλλα Προστατευτική επέμβαση Θειάφι με σκονίσματα θειαφιού. Καταμέτρηση Για την καταμέτρηση του αριθμού των ακμαίων της ακμαίων ευδεμίδας χρησιμοποιούνται παγίδες, οι οποίες ευδεμίδας αποτελούνται από δοχεία με ξύδι και ζάχαρη ή κρασί., και νερό ή και παγίδες φερεμόνης. ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Περονόσπορος Προληπτικοί, Οξυχλωριούχος χαλκός προστατευτικοί ψεκασμοί Υδροξείδιο χαλκού Βορδιγάλειος πολτός (Γαλαζόπετρα + Ασβέστη) Ωίδιο Προληπτικά, προστατευτικά σκονίσματα Θειάφι ή ψεκασμοί Βρέξιμο θείο Βοτρύτης Προληπτικοί, Οξυχλωριούχος χαλκός προστατευτικοί ψεκασμοί Υδροξείδιο χαλκού Βορδιγάλειος πολτός Ευτυπίωση Όψιμο κλάδεμα Προστατευτικός, απολυμαντικός ψεκασμός τομών :: Ίσκα Προστατευτικός, απολυμαντικός ψεκασμός 1τομών Οξυχλωριούχος χαλκός Υδροξείδιο χαλκού Βορδιγάλειος πολτός Οξυχλωριούχος χαλκός Υδροξείδιο χαλκού Βορδιγάλειος πολτός

31 Η λίπανση στη βιολογική καλλιέργεια σταφιδαμπέλου και οιναμπέλου. Την περίοδο Οκτωβρίου, Νοεμβρίου διενεργείται στα αμπελοειδή η εργασία του ξελακκώματος. Η εργασία αυτή προετοιμάζει το χώμα για τη συγκράτηση και την αποθήκευση του νερού των χειμερινών βροχών. Κατά τα μέσα έως το τέλος του Νοεμβρίου λιπαίνουμε τα αμπέλια με κοπριά χωνεμένη από αιγοπρόβατα, σε ποσότητα 5 έως 8 Kg το κάθε κλήμα. Αν δεν χρησιμοποιήσουμε κοπριά από αιγοπρόβατα, μπορούμε να λιπάνουμε με κοτσιλιά από κότες, ρίχνοντας την ίδια ποσότητα. Εκτός από τις δύο προηγούμενες περιπτώσεις, έχουμε την χρησιμοποίηση των βιοκυκλικών Compost, όπως το biorgan και το Pollar, με ποσότητα 1 Kg σε κάθε κλήμα. Οι ουσίες που αναφέρθηκαν είναι οργανικές, και απαιτούν υγρασία και αρκετό χρόνο για να αποσυνδεθούν από τους βιολογικούς μηχανισμούς του εδάφους. Γι' αυτό ρίχνονται στο τέλος του φθινοπώρου. Οι βροχές του χειμώνα, και οι αντίστοιχες διεργασίες μέσα στο έδαφος, θα αποδιοργανώσουν τις ουσίες αυτές σε στοιχεία, ώστε να απορροφηθούν την βλαστική περίοδο από τα φυτά. Οι οργανικές ουσίες, εκτός ότι βοηθούν θρεπτικά τα αμπέλια, συμβάλλουν στη βελτίωση των ιδιοτήτων του εδάφους. Την περίοδο του Μαρτίου πρέπει να γίνει η δεύτερη εφαρμογή λίπανσης, δίνοντας στα αμπέλια πηγές αζώτου, ώστε να ξεκινήσει ομοιόμορφα και σωστά η βλάστηση και η κίνησή της μέσα στην περίοδο βλάστησης. Το ρετσινάλευρο, το πουπουλάλευρο και το ιχθυάλευρο είναι 3 ουσίες με ποσότητες αζώτου και λίγο φώσφορο που δίνονται την περίοδο εκείνη. Η άλλη περίπτωση ουσιών για την περίοδο του Μαρτίου, είναι η χρήση χημικών λιπασμάτων που επιτρέπονται στην βιολογική γεωργία, όπως το πατεντκάλι και το agrobiosol. Σαν χημικά λιπάσματα δεν έχουν την δυνατότητα βραδείας αποδέσμευσης, όπως οι οργανικές ουσίες, αλλά δίνουν τα στοιχεία που περιέχουν σε γρηγορότερο χρόνο, με αποτέλεσμα την άμεση προσφορά τους στα φυτά. Τα αμπέλια αντλούν τα διάφορα στοιχεία μέσα από την αποθήκη του εδάφους, η οποία περιέχει ποσότητες αζώτου από την οργανική ύλη που αποδεσμεύεται σταδιακά, αλλά και από το ρετσινάλευρο, πουπουλάλευρο. Φώσφορο από το ιχθυάλευρο και πάλι από

32 24 την αποδέσμευση των οργανικών υλικών, Κάλιο, Μαγνήσιο, Θείο από την χημική λίπανση, ιχνοστοιχεία από την οργανική ύλη. Οι εφαρμογές λίπανσης στο έδαφος, συμπληρώνονται με διαφυλλικές λιπάνσεις. Συνήθως γίνονται δύο επεμβάσεις, η μία την περίοδο του Απριλίου- Μαΐου που σκοπό έχει την δημιουργία δυνατών ποιοτικών βότρεων, και μια δεύτερη επέμβαση την περίοδο του καλοκαιριού, τέλη Ιουλίου μέχρι τα μέσα του Αυγούστου, ώστε να βοηθήσουμε την δημιουργία ποιοτικών ραγών, με καλό βάρος, καλό σακχαρικό βαθμό, και ενδυνάμωση της επιδερμίδας τους. Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται για διαφυλλική λίπανση είναι: Algahum, Best Base, Gold Dust, Maxicrop Στον πίνακα 6 βλέπουμε την ημερολογιακή παρουσίαση των εφαρμογών λίπανσης στην σταφίδα. Σ Πιν.6 Ημερολογιακή παρουσίαση των εφαρμογών λίπανσης. ΜΗΝΕΣ ΤΡΟΠΟΣ ΟΥΣΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ Φεβρουάριος Εδαφικά Ρετσινάλευρο,Πατεντκάλι, Μάρτιος Πουπουλάλευρο, Agrobiosol Ιχθυάλευρο Απρίλιος Διαφυλλικά Best Base, Algahum, Maxicrop Μάιος Gold Dust Ιούλιος Διαφυλλικά» Αύγουστος» Οκτώβριος Εδαφικά Κοπριά Αιγοπροβάτων Νοέμβριος Κοτσιλιά Κότας Compost -> Biorgan, Pollar Η σωστή διαχείριση της λίπανσης των αμπέλιων, απαιτεί την πραγματοποίηση των προηγούμενων χρονικών επεμβάσεων. Το να γίνεται όμως δύο φορές λίπανση το χρόνο και κάποιες φορές και τρεις αν σκεφτούμε την διαφυλλική, επιβαρύνει οικονομικά τον κάθε παραγωγό από την άποψη, του διπλασιασμού, τριπλασιασμού των ποσοτήτων λιπασμάτων, αλλά και την αύξηση των ημερομισθίων που χρειάζονται για να εκτελεστούν οι επεμβάσεις της λίπανσης. Έτσι, ένα μεγάλο ποσοστό των βιοκαλλιεργητών εκτελεί λιγότερες

33 25 λιπάνσεις από αυτές που απαιτεί το πρόγραμμα, κάνοντας μία λίπανση το φθινόπωρο ή τον Φεβρουάριο Μάρτιο, και μία διαφυλλική το καλοκαίρι. Αποφεύγει να ρίχνει κοπριές, γιατί απαιτούνται μεγάλες ποσότητες στο κάθε κλήμα. Έτσι επιβαρύνεται οικονομικά λιγότερο, κάνοντας όσο το δυνατόν μικρότερο κόπο. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να ρίξει το πατεντκάλι, τέλη φθινοπώρου, και να κάνει και μια διαφυλλική το καλοκαίρι, ή να ρίξει αρχές άνοιξης το ρετσινάλευρο ή το Όιιεη^ιιε και να κάνει και μια διαφυλλική εφαρμογή το καλοκαίρι. Η μη σωστή ορθολογική λίπανση στα βιολογικά αμπέλια μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα στην παραγωγή, στην γενική κατάσταση του πρέμνου, στην ευαισθησία από αντίξοες καιρικές συνθήκες. Αυτό που πρέπει να κατανοήσει ο βιοκαλλιεργητής, είναι ότι το έδαφος είναι ένα φυσικό οικοσύστημα από μόνο του, το οποίο φιλοξενεί ένα μεγάλο αριθμό μικροοργανισμών. Όταν όλα τα προηγούμενα χρόνια η χρησιμοποίηση συμβατικών μέσων χρήσης της καλλιέργειας απαιτούσε τη χορήγηση - ανόργανων λιπασμάτων, με μεγάλο ποσοστό νιτρικής μορφής ουσιών, αλλά και με διάφορες φυτοπροστατευτικές ουσίες, οι οποίες πέφτουν στο έδαφος, καθώς και ουσίες καταστροφής των ζιζανίων και των σπόρων τους, είναι φυσικό επακόλουθο οι μικροοργανισμοί του εδάφους να έχουν υποστεί αλλοίωση. Το να καταφέρεις να επαναποικήσεις το έδαφος είναι κάτι το οποίο απαιτεί αρκετό χρόνο, και προσπάθεια, και δεν γίνεται μέσα σε δύο, τρία, πέντε χρόνια. Μία επταετία ωκταετία, σωστής διαχείρισης θα επιτρέψει να πούμε ότι προχωράμε σε σωστό δρόμο, και από το χρονικό σημείο εκείνο η εδαφική καταβόθρα γύρω από το ριζικό σύστημα των φυτών έχει την δυνατότητα της σωστής ισορροπίας και κατ' επέκταση της σωστής ανταλλαγής κατιόντων μεταξύ εδάφους και φυτών. Ο κάθε παραγωγός έχει την δυνατότητα της προσαρμογής του προγράμματος λίπανσης όπως αυτός ορίζει. Η προσωπική μεθοδολογία είναι εφικτή πάνω στην λίπανση μετά από αρκετά χρόνια παρατήρησης σε διάφορες εφαρμογές λίπανσης. - Οι παρατηρήσεις αυτές θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τι συμβαίνει στο εδαφικό περιβάλλον της καλλιέργειάς μας. Ένας αριθμός βιοκαλλιεργητών, όλα αυτά τα χρόνια αποχώρησαν από το πρόγραμμα, γιατί δεν μπορούσαν να δουλέψουν πάνω στην σωστή διαχείριση της λίπανσης, με αποτέλεσμα να μην \

34 26 τρέφεται σωστά η καλλιέργειά τους, και να βλέπουν αρνητικά όλη την μεθοδολογία του προγράμματος. Όσο αφορά τις προηγούμενες ουσίες λίπανσης που αναφέρονται δεν είναι οι μοναδικές στην περιοχή, αλλά χρησιμοποιούνται και άλλες. Απλώς αναφέρουμε αυτές σαν παραδείγματα. Η χλωρή λίπανση. Η μέθοδος της λίπανσης αυτής χρησιμοποιείται σπάνια στην περιοχή μας. Στις ελάχιστες περιπτώσεις χρησιμοποίησή της, σπέρνεται βίκος τον Οκτώβριο, και γίνεται ενσωμάτωσή του στο έδαφος την άνοιξη Συγκομιδή, αποξήρανση, εμπορία βιολογικής σταφίδας. Σύνθεση και συντήρηση τελικού προϊόντος. Το κριτήριο του χρωματισμού αλλά και του μεγέθους των ραγών, επιτρέπουν να ξεκινήσει η συγκομιδή της σταφίδας. Το μαύρο χρώμα και ένα μέγεθος ραγών (όχι μικρών και όχι πολύ μεγάλων είναι δύο κριτήρια. Η χρονική στιγμή της αρχής της συγκομιδής μπορεί να υπολογιστεί όμως μετρώντας 90 ημέρες από την διενέργεια της εργασίας της χαραγής. Αυτό είναι το τρίτο κριτήριο. Η συλλογή της σταφίδας από τα πρέμνα γίνεται μέσα σε κοφίνια με τρόπο κάπως προσεχτικό ώστε να μην καταστρέφονται (σπάνε, λιώνουν) οι ράγες. Στη συνέχεια μεταφέρεται στα αλώνια όπου αδειάζετε από τα κοφίνια, πάλι με τρόπο προσεχτικό πάνω σε πλαστικά πανιά ή σε τζιβιέρες. Ένα αλώνι στο οποίο η σταφίδα θα απλωθεί πάνω σε πανιά, θα πάρει μικρότερη ποσότητα σταφίδας, αλλά οι εργασίες του γυρίσματος (ανακατέματος) της σταφίδας και στην συνέχεια του τριψίματος θα γίνουν πιο εύκολα. Η σταφίδα που θα παραχθεί από αλώνι πάνω σε πανί κατατάσσεται ποιοτικά σε σταφίδα παραγόμενη σε ήλιο και η τιμή της είναι 5 δρχ. το κιλό κατώτερη από την σταφίδα της τζιβιέρας. Ένα αλώνι στο οποίο η σταφίδα θα απλωθεί πάνω σε τζιβιέρες θα πάρει μεγαλύτερη ποσότητα σταφίδας, αλλά οι εργασίες που αναφέρθηκαν ποιο πριν θα γίνουν με αρκετή δυσκολία. Τι είναι όμως η τζιβιέρα; Είναι ένας ορθογώνιος ξύλινος σκελετός όπου στο εσωτερικό του έχει ένα συρμάτινο πλέγμα όπου αυτό κρατά την σταφίδα και έχει 4 πόδια 15αη περίπου. Οι διαστάσεις της τζιβιέρας ποικίλουν, αφού ο κάθε παραγωγός μπορεί να τις κατασκευάσει σε ό,τι μέγεθος θέλει, ανάλογα με το μέγεθος του αλωνιού όπου θα τοποθετηθούν. Ένα συνηθισμένο μέγεθος είναι 1,70 γπ μήκος, Ιηι πλάτος. Η κατασκευή αυτή έχει το V ν.

35 πλεονέκτημα της ομοιόμορφης αποξήρανσης της σταφίδας διότι ο αέρας έχει την δυνατότητα να περνάει από κάτω της. Στο έδαφος κάτω από τα πανιά γίνεται σκόνισμα με μαλάθειο για τα μυρμήγκια. Στην μέση του αλωνιού και κατά μήκος του υπάρχουν οι μαχιάδες με ύψος γύρω στα 80σιη. Στα άκρα και κατά μήκος του αλωνιού δεξιά και αριστερά από τους μαχιάδες υπάρχουν αυλάκια. Μέσα στα αυλάκια υπάρχουν κατά διαστήματα μεταλλικοί στύλοι ύψους 25αη οι οποίοι είναι μέσα στο έδαφος στερεωμένοι και ενώνονται μεταξύ τους με ένα σύρμα. Έτσι πάνω στον μαχιά και στα σύρματα αυτά απλώνεται το πανί το οποίο θα δημιουργήσει μια σκεπή η οποία θα προστατέψει από την βροχή. Το πανί είναι από νάιλον και δένεται γερά από τα σύρματα, ενώ το νερό φεύγει έξω από τα αλώνια διαμέσου των αυλακιών. Αφού περάσουν κάποιες ημέρες από το άπλωμα της σταφίδας διενεργείτε το γύρισμα του αλωνιού. Στην περίπτωση του αλωνιού με πανί, γίνεται ανακάτωμα με μία τσουγκράνα (πλαστική), ενώ στην περίπτωση του αλωνιού με τζιβιέρες γίνεται γύρισμα και τίναγμα της κάθε τζιβιέρας ξεχωριστά. Η σταφίδα αυτή κατατάσσεται ποιοτικά ως σταφίδα παραγόμενη υπό σκιά και έχει τιμή 5 δρχ. μεγαλύτερη από την σταφίδα υπό ήλιο. Με το πέρασμα μερικών ημερών ανάλογα βέβαια και τις καιρικές συνθήκες, η σταφίδα έχει αποξηρανθεί. Τότε με την τσουγκράνα καθαρίζουμε την σταφίδα από τα τσίγκανα και την τοποθετούμε μέσα σε κοφίνια. Ο καθαρισμός αυτός γίνεται πάνω στο πανί. Στην συνέχεια η αποξηραμένη σταφίδα περνάει μέσα από τον διαλογητήρα ο οποίος ονομάζεται ΜΑΚΙΝΑ. Ο διαλογητήρας αυτός απαλλάσσει την σταφίδα από μικρότερα απορρίμματα και από τις χονδρές ράγες. Τα μικρότερα απορρίμματα και οι χονδρές ράγες συγκεντρώνονται από τον παραγωγό για το λόγο ότι πρέπει να το παρουσιάσει στον Σταφιδικό Οργανισμό γιατί αποτελούν στοιχείο της ανάλογης ποσότητας της σταφίδας που παρέδωσε στην Ένωση Συνεταιρισμών. Όταν αυτά τα δύο ποσοστά είναι σωστά, τότε ο παραγωγός μπορεί να πάρει τον επόμενο χρόνο και την στρεμματική ενίσχυση που του αναλογεί, διότι αν δεν παράγεις σταφίδα δεν μπορεί να σου καταβληθεί στρεμματική ενίσχυση. Όλη η ποσότητα της βιολογικής σταφίδας, συγκεντρώνεται από την ένωση συνεταιρισμών, όπου αποθηκεύεται,και γίνεται η τυποποίηση του τελικού προιοντος. Η συσκευασία της σταφίδας γίνεται μέσα σε πλαστικές σακούλες βάρούς 12 κ οι οποίες στην συνέχεια τοποθετούνται σε χαρτοκιβώτια. Όσο αφορά το συντηρητικό που χρησιμοποιείται είναι κοινό και στις δύο. Αυτό είναι το ϋιΐγίτεχ, ένα λάδι το οποίο παράγεται από σόγια μη γενετικά τροποποιημένη. Το λάδι αυτό προσδίδει μια γυάλιση στην σταφίδα και έχει και συντηρητικές ιδιότητες. Στην εικόνα 5 παρουσιάζονται τα στοιχεία της ετικέτας της συσκευασίας του χαρτοκιβωτίου. 27

36 28 I Δ ΙΑ Τ Ρ Ο Φ ΙΚ Α Σ Τ Ο ΙΧ Ε ΙΑ Α Ν Α ΟΛΙΚΑ Σ Τ Ε Ρ Ε Α g ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΥΓΡΑΣΙΑΣ g ΥΔΑΤΑΝ Θ Ρ Α Κ ΕΣ ± 2 g ΣΑΚΧΑΡΑ ± 2 g Π ΡΩ ΤΕΪΝ ΕΣ ,5 g Λ ΙΠ Η... ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΕΣ ΙΝ Ε Σ ,7 g Τ Ε Φ Ρ Α... Ε Ν Ε Ρ Γ Ε ΙΑ kcal (1340 kj) ΒΙΤΑΜ ΙΝ ΕΣ......A, B6, B12, C, E,... Νιασίνη, Φολασίνη ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ: ΚΟΡΙΝΘΙΑΚΗ ΣΤΑΦΙΔΑ ΦΥΤΙΚΟ ΛΑΔΙ ΟυΡΙΚΕΧ ΛΧΖ 642 / 96 Μ AJ-Κΰ EL ΒΓ / 002 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ Π α ν α ιγ ια λ ε ιο ς Ε ν ω σ η Σ υ ν ε τ α ιρ ισ μ ώ ν ΚΟΡΙΝΘΟΥ 201. Τ.θ. 9, ΑΙΠΟ, 25100, Τηλ.: (0691) 22409, 27829, Fax: (0691) Α Ν Α Λ Ω Σ Η Π Ρ ΙΝ Α Π Ο : Εικόνα 5. Τα στοιχεία της ετικέτας της συσκευασίας..παρακάτω στον πίνακα 9 παρουσιάζεται η διαδοχικότητα των τιμών της συμβατικής σταφίδας την περίοδο 1991 έως το 2000 σε σύγκριση με τις τιμές της βιολογικής σταφίδας. Όπως βλέπουμε τα πρώτα πέντε χρόνια η τιμή της βιολογικής σταφίδας κυμαίνεται στο 30% επιπλέον της συμβατικής, ενώ τα υπόλοιπα πέντε χρόνια στις 120 δρχ. επιπλέον της τιμής της συμβατικής. Ακόμα στον πίνακα αυτό παρουσιάζεται και η διαδοχικότητα της στρεμματικής ενίσχυσης της σταφίδας τα αντίστοιχα έτη, ξεκινώντας από τις δρχ. το 1991 φτάνοντας τις δρχ το Όσο αφορά το μεταβατικό προϊόν της

37 29 σταφίδας, αυτό δεν έχει επιπλέον τιμή, λόγο της καλής τιμής του συμβατικού προϊόντος. Πιν.7 Σύγκριση τιμών συμβατικής και βιολογικής σταφίδας από το 1991 έως το 2000, παρουσίαση αντίστοιχης στρεμματικής ενίσχυσης. Έτη Τιμή Τιμή Στρεμματική συμβατικής βιολογικής ενίσχυση σταφίδας σταφίδας σταφιδαμπέλου %=596 δρχ δρχ * % =325 δρχ » % =230 δρχ » % =229 δρχ » %=468 δρχ » =295 δρχ » =340 δρχ » =410 δρχ » =420 δρχ » =360 δρχ » Η αποθήκευση της σταφίδας. Μετά την επεξεργασία και την συσκευασία της σταφίδας, ακολουθεί η αποθήκευση του προϊόντος στους χώρους της ένωσης. Οι χώροι που θα ί \

38 30 αποθηκευθεί το προϊόν, σκονίζονται με θειάφι. Η χρήση αυτή του θειαφιού έχει προστατευτικό χαρακτήρα Ημερολόγιο εργασιών βιοκαλλιεργητή αμπελοειδών. Στον πίνακα 8 παρουσιάζονται οι μηνιαίες εργασίες στην βιολογική καλλιέργεια αμπελιού. Πιν 8. Συνοπτικός πίνακας καλλιεργητικών εργασιών. * Ιανουάριος- Φεβρουάριος Κλάδεμα και επέμβαση με βορδιγάλειο πολτό ή κόλλα κλαδέματος για απολύμανση των τομών. * Φεβρουάριος- Μάρτιος Λίπανση με κάλλιο μαγνήσιο, αζωτούχα οργανικά. Στύλωμα και δέσιμο των πρέμνων. * Απρίλιος-Μάϊος Σκάλισμα, φρεζάρισμα ραντίσματα με χαλκό και βρέξιμο θείο ή θειαφίσματα. * Μάιος Χαράκι στην σταφίδα. * Ιούνιος Ράντισμα με χαλκό, θειάφισμα, ανάλογα τις καιρικές συνθήκες * Ιούλιος Ξεφύλλισμα, κορφολόγημα στο αμπέλι. * Αύγουστος Συγκομιδή στην σταφίδα, ξήρανση στα αλώνια. * Σεπτέμβριος Ξήρανση σταφίδας, μεταφορά στο τυποποιητήριο. Επέμβαση με χαλκούχο στο αμπέλι. *Σεπτέμβριος- Οκτώβριος Τρύγος στο αμπέλι. * Οκτώβριος, Νοέμβριος Ξελάκωμα πρέμνων, λίπανση με οργανικά λιπάσματα ( κομπόστκοπριές).

39 Η βιολογική παραγωγή κρασιού. Η βιολογική καλλιέργεια αμπελιών οινοποιείας, ξεκίνησε το ίδιο χρονικό σημείο με τις άλλες καλλιέργειες. Τα πρώτα χρόνια οι βιοκαλλιεργητές ξεκίνησαν το πρόγραμμα με μια καλλιέργεια, κυρίως σταφίδα ώστε να γνωρίσουν τον τρόπο της βιολογικής καλλιέργειας. Από το 1994 και μετά ο κανονισμός των επιδοτήσεων μπαίνει σε εφαρμογή και οι βιοκαλλιεργητές καρπώνονται τις ενισχύσεις αυτές. Όσον αφορά τις τιμές που εμπορεύονταν τα διάφορα οινοποιεία το σταφύλι, αυτές παρέμεναν όλα αυτά τα χρόνια ίδιες με του συμβατικού. Την φετινή χρονιά, κάποια πράγματα άλλαξαν και κάποια οινοποιεία επιδότησαν το βιολογικό σταφύλι με κάποια διαφορά τιμής. Το σκεπτικό σε αυτή την υπόθεση είναι η πολύ καλή ποιότητα του βιολογικού σταφυλιού, το οποίο μπορεί να δώσει και ένα καλό ποιοτικό κρασί το οποίο θα είναι από βιολογική καλλιέργεια. Αυτό θα αναγράφεται στην ετικέτα, και φυσικά και η τιμή του θα είναι μεγαλύτερη. Πίν9 Η αύξηση των στρεμμάτων των βιολογικών αμπελιών την περίοδο 1995 έως 2001 Έτη Σύνολο Στρέμματα Στον πίνακα 9 βλέπουμε την αύξηση των στρεμμάτων των αμπελιών οινοποιείας από το 1995 έως το Η μεγαλύτερη αύξηση παρουσιάστηκε το 1997 και το 1999, όπου είχαμε 258 και 511 στρέμματα αντίστοιχα. Τα συνολικά στρέμματα φτάνουν τα 954. Οι ποικιλίες του βιολογικού σταφυλιού στην περιοχή της Αιγιάλειας είναι τέσσερις: 1. Ροδίτης 2. Λαγόρθι, 3. Sauvignon 4. Cabernet. Ο ροδίτης είναι η κύρια ποικιλία της περιοχής, με τα περισσότερα στρέμματα. Το Λαγόρθι είναι ποικιλία της περιοχής των Καλαβρύτων η οποία ήταν για πολλά χρόνια ξεχασμένη. Τα τελευταία χρόνια όμως αναβιώθηκε από τους οινολόγους του οινοποιείου της Οινοφόρου. Το Sauvignon και το Cabernet είναι ποικιλίες οι οποίες φυτεύτηκαν τα τελευταία 10 χρόνια και τα στρέμματά τους δεν είναι πολλά. Αυτές οι ποικιλίες τροφοδοτούν τα οινοποιεία της περιοχής για την παραγωγή κρασιού από βιολογική καλλιέργεια που θα δούμε στη συνέχεια.

40 Τα οινοποιεία της Αιγιάλειας Α. Το Οινοποιείο Οινοφόρος. Άρχισε να λειτουργεί τέλη της δεκαετίας του Εδώ και 3 χρόνια εμπορεύεται βιολογικό σταφύλι, ενώ από την χρονιά που μας πέρασε, οι παραγωγοί καρπώνονται και μια διαφορετική τιμή για το σταφύλι τους. Οι οινολόγοι και γεωπόνοι της οινοφόρου κάνουν μια μεγάλη προσπάθεια να βρεθούν κοντά στον καλλιεργητή, έχοντας ως σκοπό να του περάσουν μηνύματα της σωστής εκμετάλλευσης του οικοσυστήματος του αμπελώνα με τρόπο που να μην επηρεάζει την παραγόμενη ποιότητα του σταφυλιού και κατ' επέκταση του παραγόμενου κρασιού. Οι επιστήμονες της οινοφόρου, στραμμένοι προς την σωστή ολοκληρωμένη καλλιέργεια, έχουν ως σκοπό να βοηθήσουν τους παραγωγούς να βγάλουν μια καλή και ποιοτική παραγωγή με ένα τρόπο καλλιέργειας ουσιαστικό, αποτελεσματικό, χωρίς να επηρεάζει το οικοσύστημα των αμπελώνων. Η οινοφόρος δεν εμφιαλώνει κρασί από βιολογικά σταφύλια, αλλά προβαίνει σε μια ανάμειξη από βιολογικά και συμβατικά σταφύλια, έχοντας ως απώτερο σκοπό την δημιουργία πιο ποιοτικών κρασιών. Το Ασπρολίθι, είναι ένα λευκό ξηρό κρασί ονομασίας προέλευσης ανωτέρας ποιότητας ΠΑΤΡΑ. Παράγεται από εκλεκτούς ροδίτες των πλαγιών της ορεινής και ημιορεινής Αιγιάλειας. Η ανάμειξη με ροδίτες βιολογικής καλλιέργειας είναι κάτω από το 50%. Όσον αφορά την τιμή τους, ο συμβατικός ροδίτης κυμάνθηκε από 120 έως 130 δρχ το kg και ο βιολογικός από 140 έως 150 δρχ. Τα κρασιά του οινοφόρου βρίσκονται σχεδόν σε όλη την χώρα μας, ενώ ένα μέρος από την παραγωγή εξάγεται. To Cabernet Sauvignon οινοποιείται με πολυμερή εκχύλιση (maceration) των σταφυλιών. Παραμένει ένα χρόνο σε δρύινα βαρέλια στην υπόγεια κάβα του οινοποιείου και μετά εμφιαλώνεται. Αυτή η ποικιλία παρέχει το μεγαλύτερο ποσοστό ανάμειξης βιολογικών σταφυλιών, το οποίο κυμαίνεται από 80-85%. Η τιμή του συμβατικού σταφυλιού ήταν 220 δρχ ενώ του βιολογικού 240 δρχ. Το λαγόρθι, ποικιλία της περιοχής των Καλαβρύτων, η οποία είχε χαθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια, αναβιώθηκε από προσπάθειες των ανθρώπων του οινοφόρου. Η ποικιλία αυτή, μας δίνει ένα λευκό ξηρό κρασί. Το ποσοστό της ανάμειξης είναι πάρα πολύ μικρό ανάμεσα σε συμβατικά και βιολογικά σταφύλια. Β. Το οινοποιείο CAVTNO. Η CAVTNO, μια εταιρεία μεγάλου κύρους και βεληνεκούς, με μακρόχρονη παρουσία στην δημιουργία καλών ποιοτικών κρασιών, από ποικιλίες της περιοχής, εδώ και τρία χρόνια εμπορεύεται βιολογικό σταφύλι της ποικιλίας ροδίτη. Η CAVINO δεν κάνει ανάμειξη συμβατικών και βιολογικών σταφυλιών, αλλά δημιούργησε ένα κρασί από ροδίτες οι οποίοι καλλιεργούνται βιολογικά.

41 33 Οι τιμές του συμβατικού ροδίτη κυμάνθηκαν από 110 έως 130, ενώ του βιολογικού δρχ διαφορά. Θα πρέπει να πούμε ότι έγινε μια προσπάθεια δημιουργίας και άλλου κρασιού από βιολογική καλλιέργεια, από την ποικιλία Μαύρα Καλαβρυτινά. Το αποτέλεσμα δεν ικανοποίησε τους οινολόγους της CAVTNO και έτσι εγκατέλειψαν την φετινή προσπάθεια που αφορούσε την ποικιλία αυτή. Οι άνθρωποι της CAVTNO βλέπουν την δημιουργία κρασιών από βιολογικά σταφύλια, ως ένα καινούργιο άνοιγμα στην παγκόσμια αγορά κρασιού. Οι προσπάθειες δημιουργίας και άλλων κρασιών από βιολογική καλλιέργεια είναι κάτι το οποίο βρίσκεται στο τραπέζι των συζητήσεων των ανθρώπων της CAVTNO. Οι άνθρωποι της ΔΗΩ ελέγχουν και πιστοποιούν το παραγόμενο κρασί της CAVINO που αφορά την βιολογική καλλιέργεια σταφυλιού. Όσον αφορά τα επόμενα χρόνια, σίγουρα θα έχουμε και νέα κρασιά από βιολογικό σταφύλι. Γ. Το οινοποιείο Τετράμυθος., Ξεκίνησε να λειτουργεί το έτος Βρίσκεται στην περιοχή του Άνω Διακοπτού. Εκεί 4 βιοκαλλιεργητές πρίν 3 χρόνια πήραν μια απόφαση. Να φτιάξουν ένα μικρό οινοποιείο. Από τότε, μέσα στο αυλάκι κύλησε πολύ νερό και το οινοποιείο άρχισε να στέκεται καλά στα πόδια του, θέλοντας να μεγαλώσει γρήγορα. Η ονομασία Τετράμυθος προέρχεται από τις περιηγήσεις του Παυσανία στην Αιγιάλεια και συγκεκριμένα στην περιοχή του Άνω Διακοπτού, όπου ο ιστορικός κάνει λόγο για τα όμορφα αμπέλια τα οποία βλέπουν την θάλασσα προς τον βορρά. Οι 4 συνέταιροι έχουν 60 στρέμματα Ροδίτη βιολογικής καλλιέργειας από όπου παράγεται ο λευκός ξηρός οίνος τετράμυθος. Τον τελευταίο χρόνο, φυτεύτηκαν 40 στρέμματα σταφύλι από τις εξής ποικιλίες: Cábeme, Meló, Saudome, Sauvingon Black. Αυτό σημαίνει ότι στα επόμενα χρόνια θα έχουμε και κρασιά από τα παραπάνω σταφύλια, έτσι η ποιοτική γκάμα του οινοποιείου θα αποκτήσει διαφορετική κινητικότητα. Ο ροδίτης φυλακίζεται προσωρινά σε μπουκάλια 750ml, όπου αυτός ο οίνος έχει ονομασία Προέλευσης Πάτρα, Ανωτέρας Ποιότητας. Υπάρχουν και άλλες συσκευασίες με την Μορφή Ασκού των 5 και 20 kg, όπου ο Ροδίτης ανακατεύεται με Cábeme σε ποσοστό 10-15%. Οι γεωπόνοι της ΔΗΩ ελέγχουν και πιστοποιούν τις καλλιέργειες των σταφυλιών αλλά ελέγχουν και τον μούστο όπου στέλνουν δείγματα για ανάλυση στην. Ιταλία. Μέσα στην χώρα μας το κρασί, Τετράμυθος βρίσκεται στο Αίγιο, στα Καλάβρυτα, στον Πειραιά, στη Ρόδο, στη Ζάκυνθο, στην Κεφαλλωνιά. Όσον αφορά την εξαγωγή, η εταιρία Βιοζεύς ανέλαβε να τοποθετήσει στην αγορά της Γερμανίας το κρασί αυτό. Οι υπεύθυνοι του Οινοποιείου έχουν κάνει αίτηση στο Υπουργείο Γεωργίας για χρηματοδότηση μέσο του ΠΕΠ -Περιφεριακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης για νέες επιχειρηματικές μονάδες. Σκοπός μέσο της χρηματοδότησης είναι η βελτίωση και η μεγέθυνση του οινοποιείου. Το μέλλον

42 34 φαίνεται να είναι καλό, και οι υπεύθυνοι του οινοποιείου είναι ανοιχτοί σε συνεργασίες και με άλλους παραγωγούς βιολογικού σταφυλιού από τις άλλες περιοχές της Αιγιάλειας Το κρασί και η αγορά. Τα κρασιά και των τριών οινοποιειών βρίσκονται σε πάρα πολλά σημεία μέσα στην Ελλάδα. Σίγουρα η Οανΐηο έχει κάνει αισθητή την παρουσία της εδώ και πάρα πολλά χρόνια σε κάθε γωνιά της Ελλάδας. Η οινοφόρος συνέχεια επεκτείνεται σε διάφορα σημεία μέσα στην χώρα μας, όπως και ο τετράμυθος. Όσον αφορά τις εξαγωγές, την μερίδα του λέοντος παίρνει η ΟΑνίΝΟ, για το λόγο της μέγιστης εμπειρίας όλα αυτά τα χρόνια στο εμπόριο. Και τα άλλα δύο οινοποιεία προσπαθούν να μεθύσουν την ξένη αγορά με τα κρασιά τους. Ο ουραγός τετράμυθος με την βοήθεια της βιοζεύς στην Γερμανία ενώ ο οινοφόρος σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες. " ο ς (ρΐ/τ.ία^ αμπάλαν»* εχττί^ έΐηγτά<5βια" Π α κ 7 α» (α ς 2 α ι μ.χ

43 Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΛΙΑΣ Τα αρχικά βήματα. Η βιολογική καλλιέργεια της ελιάς άρχισε στην Αιγιάλεια το 1994, κυρίως από παραγωγούς που είχαν ήδη ξεκινήσει τη βιολογική καλλιέργεια σταφίδας. Μέσα από πολλά προβλήματα και αντιδράσεις συμβατικών παραγωγών και της Διεύθυνσης Γεωργίας σχετικά με την κατάργηση των αεροψεκασμών για την καταπολέμηση του δάκου, η βιολογική ελαιοκαλλιέργεια, αναπτύχθηκε στην περιοχή μας σημαντικά. Πιν.10 Εξέλιξη της βιολογικής καλλιέργειας ελιάς στην Αιγιάλεια. ΕΤΗ ΕΚΤΑΣΗ ΣΕ ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ ΣΥΝΟΛΟ 4548 Η παραπάνω έκταση που παρουσιάζεται στον πίνακα 10,αντιπροσωπεύει ποσοστό 5% της συνολικής ελαιοκαλλιέργειας στην Αιγιάλεια. Το 1995 γίνεται η πρώτη προσπάθεια από την ένωση συνεταιρισμών της Αιγιάλειας για συγκέντρωση και εμπορία βιολογικού ελαιολάδου. Η προσπάθεια αυτή αφορούσε εξαγωγή μεταβατικού προϊόντος στην Μεγάλη Βρετανία. Τα επόμενα χρόνια έγιναν εξαγωγές σε διάφορες χώρες όπως η Ιαπωνία, η Αυστραλία, οι Η.Π.Α. Όμως η σημαντική αυξομείωση της παραγωγής και η συνακόλουθη αδυναμία συνέπειας στις απαιτήσεις κάθε χρόνου, δεν επέτρεψαν το κτίσιμο μόνιμων συνεργασιών και καθιέρωσης ενός BRAND NAME σε κάποια αγορά.

44 36 Παράλληλα όλα αυτά τα χρόνια τοποθετήσαμε το βιολογικό ελαιόλαδο «ΕΙΠΚΙ» στην εσωτερική αγορά, σε όλα σχεδόν τα καταστήματα βιολογικών προϊόντων και στο κέντρο και στην περιφέρεια. Ωστόσο το μέλλον και η προοπτική είναι οι εξαγωγές. Εκεί πρέπει να δοθούν οι μάχες, ώστε να επιβληθεί το επώνυμο ελληνικό πιστοποιημένο βιολογικό ελαιόλαδο. Αγορές υπάρχουν και η ζήτηση βιολογικού ελαιολάδου έχει αυξητική τάση Η φυτοπροστασία στην βιολογική καλλιέργεια ελιάς. Εχθροί της ελιάς: Καλόκορι- αιοοοήξ ίτινίαιΐξ Φεβρουάριο, Μάρτιο οι νύμφες του ημίπτερου αυτού προσβάλουν τους εκπτυσσόμένους οφθαλμούς και τις νεαρές ταξιανθίες, απομυζώντας χυμούς. Οι ζημιές γίνονται μέχρι το στάδιο του κροκιάσματος. Η καταπολέμηση γίνεται με ψεκασμούς με το φυσικό πύρεθρο, εντομοκτόνο που παράγεται από φυσικές ουσίες και επιτρέπεται για χρήση στην βιολογική καλλιέργεια. Ένας προστατευτικός τρόπος, είναι με θειαφίσματα στο στάδιο του μούρου. Το θειάφι δημιουργεί ένα περιβάλλον, όπου οι νύμφες δεν μπορούν να λειτουργήσουν και κατά συνέπεια δεν κάνουν ζημιές. Βαμβακάδα - ΕαρΙιγΙΙατα οΐίνίηα Η βαμβακάδα αντιμετωπίζεται με ψεκασμό με θερινό πολτό. Οι βαμβακώδεις αποικίες του εντόμου στις άκρες των κλαδίσκων μπορούν να καταστραφούν με πλύσιμο νερού υψηλής πίεσης. Λεκάνιο -Ξαίτβίια οΐβαβ Το λεκάνιο αντιμετωπίζεται με ψεκασμό με θερινό πολτό. Ο θερινός πολτός είναι ένα παραφινικό λάδι, το οποίο έχει την δυνατότητα πρόκλησης ασφυξίας εναντίων

45 37 των εντόμων που χρησιμοποιείται. Επίσης με αυστηρό κλάδεμα των προσβεβλημένων δένδρων. Ρυγχίτης - Rhyhchites Ruber Η αντιμετώπιση του ρυγχίτη γίνεται με ψεκασμό με το φυσικό πύρεθρο. Θειαφίσματα γίνονται τέλος Μαιου με αρχές Ιουνίου τα οποία είναι αποθητικά για το έντομο αυτό. Πυρηνοτρήτης -Prays oleae Για την καταπολέμηση του πυρηνοτρήτη διενεργείται ένας ψεκασμός την περίοδο που έχει ξεκινήσει η ανθοφορία της ελιάς μέχρι να φτάσει στο μισό της πάνω σε κάθε δένδρο. Το σκεύασμα που χρησιμοποιείται περιέχει το BACILLUS THURIGIENSIS -βάκιλλο της Θουριγγείας. Το έντομο την περίοδο αυτή βρίσκεται στο στάδιο του ακμαίου και έχει την δυνατότητα της γέννησης εκατοντάδων αυγών και στην συνέχεια δημιουργίας προνυμφών πάνω στα κλειστά άνθη, οι οποίες διεισδύουν και τα κατατρώνε. Οι κρύσταλλοι του σκευάσματος του βακτηρίου, μένουν πάνω στις ταξιανθίες. Οι προνύμφες τρώγοντας μέρη από τις ταξιανθίες θα πάρουν και τους κρυστάλλους του βακτηρίου, το οποίο θα προσβάλει εσωτερικά της προνύμφες και θα τις σκοτώσει μετά από λίγες μέρες. Χρονικά με την επέμβαση αυτή μειώνουμε όσο το δυνατόν λιγότερο τις ζημιές τις ανθόβιας γενεάς του εντόμου, ώστε να έχουμε περισσότερα άνθη για καρπόδεση. Ψεκασμοί στην καρπόβια γενεά του εντόμου δεν γίνονται, ενώ θα πρέπει να πούμε ότι δεν γίνονται και ψεκασμοί με το φυσικό πύρεθρο. Δάκος - οΐβαβ Οι συνεχείς γενεές του εντόμου, κατά την διάρκεια του καλοκαιριού και του φθινοπώρου καθιστούν πολύ δύσκολο από πλευράς αυξημένου κόστους, αλλά και από την κινητικότητα που χαρακτηρίζει το δίπτερο αυτό να μετακινείται από περιοχή σε περιοχή, την επέμβαση συνεχόμενων ψεκασμών με το φυσικό πύρεθρο.

46 38 Η τιμή του σκευάσματος αυτού είναι γύρω στις δρχ. για ψεκαστικό υγρό 400 1ΐ. Όπως βλέπουμε το κόστος είναι αυξημένο για συνεχόμενες επεμβάσεις. Η λύση του πύρεθρου είναι και μη σωστής λειτουργικότητας αφού τα βιολογικά κτήματα είναι σε μεγάλο μέρος τους περικυκλωμένα με συμβατικά τα οποία μπορούν να μεταφέρουν το έντομο αυτό. Σε πάρα πολλές περιοχές, η ανάμειξη και η γειτνίαση των ελιών με αμπέλια και σταφίδες προσελκύει το έντομο για να τραφεί με τα διάφορα μελιτώματα των αμπελοειδών, κάνουν τις ελιές που βρίσκονται κοντά εύκολο στόχο. Η μοναδική λύση που έχει αποτελέσματα, είναι η χρήση παγίδων. Στην περιοχή του Αγίου Κωνσταντίνου, ένα μέρος όπου η βιολογική καλλιέργεια, έκανε τα πρωταρχικά της βήματα, χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά συστηματικά δακοπαγίδες σε αριθμό σε δένδρα την περίοδο με αποτέλεσμα να επιτευχθεί καλή προστασία με λάδι οξύτητας 0,3-0,4%. Παγίδες υπάρχουν διαφόρων τύπων στο εμπόριο. Η πλαστική που φέρει μέσα εντομέλα και προσελκύει το δάκο, η παγίδα φερεμόνης, η παγίδα προσκόλλησης με ελκυστικό τροφής του δάκου, και η παγίδα με ελκυστικό τροφής έχοντας στην εξωτερική επιφάνεια της συσκευασίας φάρμακο, το οποίο σκοτώνει το έντομο. Από το 1993 και μετά η τοποθέτηση παγίδων συνεχίστηκε και συνεχίζεται, ανάλογα βέβαια και το πρόβλημα της κάθε περιοχής. Τα καλύτερα αποτελέσματα παρουσιάζονται σε περιοχές που υπάρχουν αρκετά στρέμματα βιολογικής ελιάς, όπου μπορούν να τοποθετηθούν αρκετές παγίδες, οι οποίες μπορούν να αντιμετωπίσουν τον αριθμό του δάκου που κινείται στην περιοχή. Ασθένειες της ελιάς. Κυκλοκόνιο: Για την καταπολέμηση του κυκλοκόνιου διενεργείται ψεκασμός κατά τα μέσα Φεβρουάριου με αρχές Μάρτη. Χρησιμοποιείται οξυχλωριούχος χαλκός ή υδροξείδιο χαλκού ή βορδιγάλειος πολτός. Ο σκοπός του ψεκασμού αυτού είναι προστατευτικός του φυλλώματος από την ανάπτυξη του μύκητα από τις βροχοπτώσεις της χειμερινής περιόδου και τις διακυμάνσεις της θερμοκρασίας. Το φθινόπωρο μετά της πρώτες βροχοπτώσεις διενεργείται δεύτερος ψεκασμός για προστασία από την ασθένεια αυτή.

47 39 Γλοιοσπόροιο - Ξεροβούλα: Αν υπάρχει ανάγκη για την καταπολέμηση των ασθενειών αυτών εκτελούμε κατά τις αρχές Σεπτέμβρη έναν ψεκασμό με χαλκούχο μυκητοκτόνο. Στον πίνακα 11 παρουσιάζεται ένα ενδεικτικό πρόγραμμα φυτοπροστασίας της βιολογικής καλλιέργειας ελιάς. ΕΧΘΡΟΙ ΕΛΙΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Καλόκορις Προστατευτικά Θειάφι Βαμβακάδα Λεκάνιο Ρυγχίτης Κατασταλτικά με ψεκασμό Κατασταλτικά με ψεκασμό Κατασταλτικά με ψεκασμό Προστατευτικά Κατασταλτικά με ψεκασμό Φυσικό πύρεθρο Θερινός πολτός Θερινός πολτός Θειάφι Φυσικό πύρεθρο Πυρηνοτρήτης Κατασταλτικά με ψεκασμό Β. Thurigiensis Δάκος Προστατευτικά Τοποθέτηση παγίδων ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΕΛΙΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Κυκλοκόνιο Γλοιοσπόριοξεροβούλα Προστατευτικός Ψεκασμός Προστατευτικός Ψεκασμός Πιν. 11 Ενδεικτικό πρόγραμμα φυτοπροστασίας βιολογικής καλλιέργειας ελιάς Οξυχλωριούχος χαλκός Υδροξείδιο χαλκού Βορδιγάλειος πολτός Ομοίως ως άνω Η συνδυαστικότητα των σκευασμάτων του φυσικού πύρεθρου και του Βάκιλλου της Θουριγγείας με τους τύπους χαλκού. Το εντομοκτόνο σκεύασμα του φυσικού ή φυτικού πύρεθρου είναι μια πυρεθρίνη η οποία έχει καθολική δράση, δηλαδή ψεκάζουμε, και εξοντώνουμε σε γρήγορο χρονικό διάστημα ότι έντομο βρίσκεται πάνω στο δένδρο, στο χρονικό διάστημα του ψεκασμού. Για το λόγο ότι χημικά το φυσικό- φυτικό πύρεθρο παράγεται από

48 40 ουσία που βρίσκεται στην φύση, καλό είναι να αποφεύγεται ο συνδυασμός του σκευάσματος με τους διάφορους τύπους χαλκού (οξυχλωριούχο, υδροξείδιο) για να έχουμε καλύτερη δράση του εντομοκτόνου. Η εταιρεία παραγωγής του εντομοκτόνου επιτρέπει την συνδυαστικότητα με τους χαλκούς, και στην περιοχή της Αιγιάλειας έχουν γίνει ψεκασμοί με καλά αποτελέσματα με συνδυασμό πύρεθρου και χαλκού. Ικανοποιητικά αποτελέσματα έχουν δώσει και οι ψεκασμοί μόνο με το φυσικό πύρεθρο. Όσον αφορά το σκεύασμα του Βάκιλλου της Θουριγγείας και σε αυτό η Εταιρεία παραγωγής του επιτρέπει τον συνδυασμό με οξυχλωριούχο ή με υδροξείδιο του χαλκού. Ο συνδυασμός του βακτηριακού σκευάσματος με τον χαλκό μειώνει την αποτελεσματικότητα του ψεκαστικού υγρού. Αυτό έχει αναφερθεί: από πάρα πολλούς βιοκαλλιεργητές, οι οποίοι έχουν επιτελέσει τέτοιους ψεκασμούς και έχουν συγκρίνει τα αποτελέσματα του συνδυασμού ή μη. Όσον αφορά τον χαλκό που ψεκάζεται σε ένα στρέμμα, σύμφωνα με τον κανονισμό για την βιολογική καλλιέργεια, θα πρέπει να μην υπερβαίνει τα 800 %τ ετησίως στο στρέμμα Η λίπανση στη βιοκαλλιέργεια ελιάς. Η λίπανση στην βιολογική καλλιέργεια ελιάς θα αναπτυχθεί στο επόμενο κεφάλαιο της βιολογικής καλλιέργειας εσπεριδοειδών Συγκομιδή,ελαιοποίηση,εμπορία. Κουτσουρελιά η κύρια ποικιλία λαδιού της Αιγιάλειας. Είναι η ποικιλία της Αιγιάλειας, που παράγει λάδι, με περιεκτικότητα που φθάνει το 25%. Το λάδι αυτό είναι μέτριας ποιότητας. Ο καρπός είναι κυλινδροκωνικός, ο οποίος φέρει ραφή και θηλή. Η σχέση σάρκας και καρπού είναι 5 προς 1. Η ποικιλία αυτή είναι απαιτητική σε εδαφική υγρασία και θρεπτικά στοιχεία.

49 41 Όσο αφορά την ελαιοποίηση αυτή γίνεται σε φυγοκεντρικό ελαιοτριβείο της ένωσης συνεταιρισμών το οποίο βρίσκεται σε μια απόσταση 10 χιλιομέτρων μακριά από τις εγκαταστάσεις της ένωσης συνεταιρισμών σε άλλη περιοχή. Η αποθήκευση του λαδιού γίνεται στις εγκαταστάσεις τις ένωσης όπου το λάδι μεταφέρεται από το ελαιοτριβείο. Η τυποποήση του λαδιού γίνεται στις εγκαταστάσεις τις ένωσης. Η GAEA Εδώ και 1 χρόνο περίπου, στην περιοχή της Αιγιάλειας δραστηριοποιήθηκε μια εταιρεία τυποποίησης λαδιού και ελιών, η GAEA - ΓΑΙΑ. Εκτός από την τυποποίηση συμβατικού λαδιού και ελιών, τυποποιεί και βιολογικό λάδι και ελιές. Σε συνεργασία με μεγαλέμπορους λαδιού και ελιών βιολογικής γεωργίας από Κρήτη, Μεσσηνία, Ηλεία, Λακωνία, Αιτωλοακαρνανία, τυποποιεί σε υπερσύγχρονη μονάδα λάδι και ελιές, τα οποία εμπορεύεται κυρίως εκτός Ελλάδας. Η εταιρεία αυτή δεν έχει ξεκινήσει εμπορική συνεργασία με την ένωση συνεταιρισμών της Αιγιάλειας και το βιολογικό λάδι της περιοχής ακόμα, αλλά αυτό το ενδεχόμενο παραμένει ανοικτό. Τα προϊόντα της ΓΑΙΑ ελέγχονται και πιστοποιούνται από την ΔΗΩ, ενώ τα προϊόντα που λαμβάνει από τους εμπόρους προς τυποποίηση, είναι ελεγμένα και πιστοποιημένα στον τόπο παραγωγής τους από το αντίστοιχο τοπικό τμήμα της ΔΗΩ.

50 42 Εικόνα 6 Τα βιολογικά προϊόντα της GAEA. Σύγκριση τιμών στο λάδι. Στον πίνακα 12, παρουσιάζονται οι τιμές του λαδιού, την περίοδο και στο συμβατικό, μεταβατικό και βιολογικό ελαιόλαδο. Η διαφορά στην τιμή μεταξύ συμβατικού και βιολογικού ελαιόλαδου φτάνει τις 420 δρχ., την περίοδο ενώ την προηγούμενη περίοδο άγγιξε τις 350 δρχ

51 43 Έτη Τιμή Τιμή Τίμη πλήρως συμβατικού λαδιού μεταβατικού λαδιού βιολογικού λαδιού δρχ 750 δρχ 1000 δρχ δρχ 800 δρχ 1050 δρχ δρχ 700 δρχ 980 δρχ Πιν 12 Σύγκριση τιμών στο λάδι την περίοδο 1999 έως Ημερολόγιο εργασιών βιοκαλλιεργητή ελιάς. Στον πίνακα 13 παρουσιάζονται οι καλλιεργητικές εργασίες κάθε μήνα στην βιοκαλλιεργεια ελιάς. Πιν 13. Συνοπτικός πίνακας καλλιεργητικών εργασιών βιοκαλλιέργειας ελιάς. * Νοέμβριος Λίπανση με οργανικά λιπάσματα. * Δεκέμβριος- Ιανουάριος Συλλογή του ελαιοκάρπου. * Μάρτιος Ράντισμα με χαλκούχα για αντιμετώπιση κυκλοκόνιου και φυσικού πύρεθρου για την αντιμετώπιση της καλόκορης στο στάδιο του μούρου. * Απρίλιος- Μάϊος Ράντισμα με Bacillus Thurigiensis με το άνοιγμα του 5% των ανθέων για την αντιμετώπιση της ανθόβιας γενιάς του πυρηνοτρήτη. Φρεζάρισμα. * Ιούνιος Τοποθέτηση παγίδων για αντιμετώπιση του δάκου. * Σεπτέμβριος Ράντισμα με χαλκούχα για την αντιμετώπιση του κυκλοκόνιου και της βούλας. )

52 Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΣΠΕΡΙΔΟΕΙΔΩΝ ΣΤΗΝ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑ Τα αρχικά βήματα Η βιολογική καλλιέργεια των εσπεριδοειδών άρχισε την περίοδο Η εφαρμογή του κανονισμού 2078 και οι ενισχύσεις που προέβλεπε, ήταν πολύ σημαντικές για τα εσπεριδοειδή και συνέβαλλαν στην αύξηση των στρεμμάτων του προγράμματος της βιολογικής καλλιέργειας. Το 1997 ήταν η χρονιά που η Παναιγιάλειος Ένωση Συνεταιρισμών ξεκίνησε την εμπορία των βιολογικών εσπεριδοειδών. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση ακόμα περισσότερο των στρεμμάτων εσπεριδοειδών, κυρίως λεμονιάς στην βιολογική καλλιέργεια. Πιν 14 το Η αύξηση των στρεμμάτων στην βιολογική καλλιέργεια εσπεριδοειδών την περίοδο 1994 έως ΕΤΗ ΣΤΡΕΜΜΑΤΑ Σύνολο 3557 Στον παραπάνω πίνακα, βλέπουμε την αύξηση των στρεμμάτων, στο πρόγραμμα της καλλιέργειας των βιολογικών εσπεριδοειδών την περίοδο 1994 έως Τα στρέμματα τσυ 2000 αντιπροσωπεύουν το 14% συνολικής καλλιέργειας εσπεριδοειδών της Αιγιάλειας. περίπου της

53 45 Θα πρέπει να τονιστεί ότι η βιολογική καλλιέργεια στα εσπεριδοειδή λειτούργησε ως διέξοδος των παραγωγών δεδομένου ότι η κατάσταση στο είδος αυτό είχε φτάσει σε επίπεδο άσχημο ως προς τις τιμές του παραγωγού, αλλά και όσον αφορά την διάθεση του προϊόντος. Ένα ποσοστό 5-10% της προσφερόμενης παραγωγής των συμβατικών προϊόντων εκτονώθηκε και φρεναρήθηκε άμεσα ο κατήφορος των τιμών τους. Το εισόδημα των παραγωγών που ένταξαν τα κτήματά τους στην βιολογική εσπεριδοκαλλιέργεια βελτιώθηκε αισθητά, και έδωσε ελπίδες επιβίωσης σε μια καλλιέργεια που πήγαινε άσχημα τα τελευταία χρόνια. Οι ποικιλίες λεμονιών που παράγονται στην περιοχή μας είναι κατά κύριο λόγο τα Μαγληνά και κατά δεύτερο τα Ιηΐειίοηαίο. Το συγκριτικό πλεονέκτημα της παραγωγής της περιοχής είναι η πρωϊμότητα. Αυτό το πλεονέκτημα όμως δεν εκμεταλλεύεται την χρονική περίοδο που πρέπει γιατί αρνούνται οι ποιοτικοί ελεγκτές του Υπουργείου Γεωργίας να επιτρέψουν την έναρξη των εξαγωγών πριν η ελάχιστη περιεκτικότητα σε χυμό γίνει 25% όπως βέβαια προβλέπεται από τον σχετικό κοινοτικό κανονισμό για τον καθορισμό των κανόνων ποιότητας. Με επιστολή που εστάλει στο Υπουργείο Γεωργίας ζητήσαμε από το Υπουργείο, να απαιτήσει αλλαγή της κοινοτικής νομοθεσίας, έτσι ώστε η ελάχιστη περιεκτικότητα σε χυμό για την ποικιλία «Μαγληνά» να γίνει 20% και ο χρωματισμός για τα λεμόνια βιολογικής γεωργίας να μπορεί να είναι και πράσινος, αφού ο αποπρασινισμός δεν νοείται και δεν επιτρέπεται σε ένα βιολογικό προϊόν. Η θέση του Υπουργείου όμως είναι αρνητική, και η αγορά της δύσης το κρίσιμο αυτό διάστημα Αυγούστου - Σεπτεμβρίου, προμηθεύεται βιολογικά λεμόνια από την Νότια Αμερική, αλλά και από τους Ιταλούς, οι οποίοι κατάφεραν να πετύχουν για την ποικιλία νύπιειη, το ποσοστό περιεκτικότητας 20%. Όπως είναι τα πράγματα, χάνονται αγορές και ποσότητες λεμονιών και οι παραγωγοί έχουν απώλεια εισοδήματος γιατί αυτή την περίοδο οι τιμές που απολαμβάνουν τα λεμόνια είναι ιδιαίτερα καλές. Το συγκριτικό μειονέκτημα στα λεμόνια της περιοχής μας είναι οι λίγοι μήνες προσφορά τους, περίπου ό μήνες από Οκτώβριο μέχρι Μάρτιο. Η προσπάθεια επιμήκυνσης της εξαγωγικής περιόδου είναι σοβαρή προϋπόθεση επιβίωσης των βιολογικών λεμονιών στις αγορές. Ο τρόπος που χρησιμοποιείται σήμερα για την

54 46 επιμήκυνση της περιόδου αυτής έχει μεγάλο κόστος για τους παραγωγούς. Με αυτόν τον τρόπο έχουμε μείωση και υποβάθμιση της παραγωγής, καθυστέρηση των καλλιεργητικών φροντίδων και καθυστέρηση είσπραξης της αξίας των προϊόντων τους. Ο σωστός τρόπος όμως είναι η αναδιάρθρωση μέρους των υφιστάμενων ποικιλιών. Ένα τέτοιο μέτρο μόνο η πολιτεία μπορεί να το στηρίξει. Το Υπουργείο Γεωργίας έχει υποσχεθεί προτεραιότητα στην αναδιάρθρωση του τομέα των εσπεριδοειδών Η φυτοπροστασία στην βιολογική καλλιέργεια εσπεριδοειδών. Α. Εχθροί των εσπεριδοειδών. Αφίδες α) Μαύρη Αφίδα - Toxoptera Aurantii β) Πράσινη Αφίδα- Aphis Citricola Για την καταπολέμηση των αφίδων, εκτελούνται θειαφίσματα το πρώτο ΙΟήμερο του Μαΐου και του Ιουνίου. Τα θειαφίσματα αυτά έχουν απωθητική δράση δημιουργώντας ένα περιβάλλον στο οποίο οι αφίδες δεν μπορούν να αναπτυχθούν και να προχωρήσουν σε ζημιές.ενας μικρός αριθμός βιοκαλλιεργητών παρασκευάζει ένα διάλυμμα σαπουνιού, οινοπνεύματος, νερού.στο εμπόριο το αντίστοιχο σκεύασμα είναι το savona,το οποίο δεν εμπορεύεται από τα γεωργικά φαρμακεία της περιοχής.το διάλυμμα αυτό χρησιμοποιήτε κατά των αφίδων. Αλευρώδεις: α) Dialeuvodes Citri β) Parabemisia myricae γ) Aleurothrixus Floccosus- Εριώδης Αλευρώδης Τα θειαφίσματα που χρησιμοποιούνται για τις αφίδες έχουν δράση και πάνω στους αλευρώδεις. Όσον αφορά τον εριώδη αλευρώδη ο πληθυσμός του ήταν σε χαμηλά επίπεδα πριν λίγα χρόνια από την καταστολή του από το αρπακτικό του Cales Noaki το οποίο είχε τοποθετηθεί από την διεύθυνση γεωργίας με τον σκοπό αυτό. Τα τελευταία 3 χρόνια όμως παρατηρήθηκε άνοδο του αριθμού του εριώδη. Αυτό έγινε από την μείωση του φυσικού εχθρού του, του Cales Noaki.

55 47 Ο αριθμός του αρπακτικού αυτού μειώθηκε λόγω του ότι δεν είχε τι να κυνηγήσει αφού είχε μειωθεί ο αριθμός του εριώδη, με αποτέλεσμα να πέσει ο αριθμός του. Τώρα με την άνοδο του αριθμού του αλευρώδη τα 3 τελευταία χρόνια θα έχουμε και αύξηση του αρπακτικού. Για να επέλθει όμως πάλι η ισορροπία, θα περιμένουμε λίγο χρονικό διάστημα. Κοκκοειδή : α) Aonidiella aurantii-κόκκινη ψώρα β) Pseudococcous citri -ψευδόκοκκος γ) Aspidiotus nerii -άσπρη ψώρα δ) chrysomphalus dictyosperms -ασπροκόκκινη ψώρα ε) Lepidosuphes beckii- μυτιλόμορφη ψώρα στ) Icerya purchasi-ισέρια Για την καταπολέμηση των διαφόρων κοκκοειδών, εκτελούνται ψεκασμοί με θερινό πολτό κατά τα μέσα Ιουλίου. Ειδικά για την μυτιλόμορφη ψώρα γίνεται ψεκασμός το πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου. Ανθοτρήτης -Prays citri Για την καταπολέμηση των προνυμφών του ανθοτρήτη που κάνουν ζημιές στα άνθη, εκτελείται ψεκασμός στο σκάσιμο του άνθους με το σκεύασμα του βάκιλλου της Θουριγγείας. Φυλλοκνίστης -Phyllocnistis Citrella Για Γην κατα πολέμηση του φυλλοκνίστη, έχουμ ε διάφορα προληπτικά μέτρα που λ α μ β ά νοντα ι για την ελαχιστοποίηση τω ν ζημιών. Αυτά τα μέτρα είναι, μειωμένη αζωτούχος λίπανση, όχι αυστηρό κλάδεμα.

56 48 Μύγα Μεσογείου- Ceratitis Capitata Η καταπολέμηση της μύγας Μεσογείου, γίνεται με την χρησιμοποίηση παγίδων, σαν αυτές που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση του Δάκου της ελιάς. Ακάρεα Οικογένεια Tetranychidae α) Tetranychus Urticae -κοινός β) Tetranychus Cinnabarinus -πορτοκαλόχρους γ) Punocychus Citri -κόκκινος. > Οικογένεια Eriophyidae α) Acería Sheldoni ß)Aculops Pelekassi yjphyllocoptuta Deivora Για την καταπολέμηση των ακάρεων των εσπεριδοειδών χρησιμοποιούνται τα θειαφίσματα που αναφέραμε προηγουμένως για την καταπολέμηση των αφίδων, και των αλευρωδών. Ασθένειες των εσπεριδοειδών Κορυφοξήρα -ΡΙιοηια ΤΓαεΗώρίιγΙΙα Για την καταπολέμηση της κορυφοξήρας εκτελείται ένας ψεκασμός με ένα χαλκούχο σκεύασμα αμέσως μετά τον κλάδο. Το σκεύασμα αυτό μπορεί να είναι βορδιγάλειος πολτός, οξυχλωριούχος χαλκός ή υδροξείδιο του χαλκού.

57 49 Κομμίωση του λαιμού -Μύκητες του γένους Phytophthora Για την αντιμετώπιση της κομμίωσης του λαιμού έχουμε κάποια προληπτικά μέτρα: 1) Να αποφεύγεται συσσώρευση χώματος γύρω από τον λαιμό. Στην άρδευση με κατάκλιση να δημιουργούνται δύο λεκάνες γύρω από τον κορμό και το νερό να διοχετεύεται στην εξωτερική. 2) Καλή στράγγιση του εδάφους 3) Στην άρδευση με τεχνητή βροχή, δεν πρέπει να βρέχεται ο κορμός του δένδρου. Στην περίπτωση της αλλοίωσης του λαιμού σε μικρό βαθμό, θα πρέπει να καθαριστεί ο προσβεβλημένος φλοιός, και να γίνει επάλειψη με βορδιγάλλειο πάστα. Βακτηριακη ξήρανση- κηλίδωση -Pseudomonas Syrignae Για την καταπολέμηση αυτής της βακτηρίωσης θα πρέπει να αφαιρούνται οι βλαστοί που έχουν προσβληθεί. Ακόμα μετά από χαλαζόπτωση ή βροχή θα πρέπει να γίνει ψεκασμός με ένα χαλκούχο σκεύασμα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην προστασία από την κορυφοξήρα, ένα ψεκασμός προστατεύει και από την κορυφοξήρα και από την βακτηριακή ξήρανση.

58 50 Στον παρακάτω πίνακα βλέπουμε μια γενική εικόνα του προγράμματος φυτοπροστασίας στην βιολογική καλλιέργεια εσπεριδοειδών. Πιν 15 Γενική απεικόνιση προγράμματος φυτοπροστασίας στη βιολογική καλλιέργεια εσπεριδοειδών ΕΧΘΡΟΙ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Αφίδες Θειαφίσματα Θειάφι Ψεκασμός καταστολής Οινόπνευ μα-σαπούνι-νερό Ψεκασμός καταστολής Πύρεθρο Αλευρώδεις Θειαφίσματα Θειάφι Κοκκοειδή Ψεκασμός καταστολής Θερινός πολτός Πύρεθρο Ανθοτρήτης Ψεκασμός καταστολής Βάκκιλος Θουριγγείας Φύλλο κνίστης Προληπτικά μέτρα Μύγα Προστατευτικά μέτρα, με χρήση Μεσογείου παγίδων Παγίδες εντομέλας Παγίδες προσκολλητικές Παγίδες φερομόνης Παγίδες με δραστική ουσία πάνω στην συσκευασία Ακάρεα Θειαφίσματα Θειάφι ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Κορυφοξήρα Προληπτικός,προστατευτικός Οξυχλωριούχο χαλκό Ψεκασμός Υδροξείδιο του χαλκού Βορδιγάλειο πολτό Κομμίωση Προληπτικά, προστατευτικά Επάλειψη με Λαιμού Βορδιγάλειο πολτό Βακτηριώσεις Προληπτικός,προστατευτικός Οξυχλωριούχο χαλκό ψεκασμός Υδροξείδιο χαλκού Βορδιγάλειο πολτό

59 Η λίπανση στην βιολογική καλλιέργεια ελιάς και εσπεριδοειδών Την περίοδο του Νοεμβρίου, εκτελούμε την πρώτη επέμβαση λίπανσης με κοπριά χωνεμένη από αιγοπρόβατα ή με κάποιο βιοκυκλικό Compost όπως το Biorgan ή το Pollar. Η ποσότητα της κοπριάς είναι Kg το 1 δέντρο ενώ του Compost 7-8 Kg το δένδρο. Η χρονική εφαρμογή των ουσιών αυτών έχει σχέση με τις φθινοπωρινές βροχές οι οποίες είναι απαραίτητες στην αύξηση της εδαφικής υγρασίας και κατ' επέκταση της σωστής διεργασίας και αποδιοργάνωσης των οργανικών ουσιών που ρίξαμε στο έδαφος. Η αποδέσμευση των οργανικών ουσιών εμπλουτίζει το έδαφος με θρεπτικά στοιχεία, βελτιώνει την δομή του εδάφους, ρυθμίζει το ΡΗ, βελτιώνει την συγκράτηση υγρασίας. Την περίοδο του Ιανουάριου- Φεβρουάριου εκτελούμε την εφαρμογή λίπανσης με ρετσινάλευρο ή πουπουλάλευρο. Οι ουσίες αυτές περιέχουν μεγάλο ποσοστό αζώτου, θα αποδιοργανωθούν από τις βροχές και την υγρασία της περιόδου αυτής και θα εμπλουτίσουν το έδαφος με άζωτο το οποίο χρειάζεται το φυτό για την ανάπτυξη της βλάστησης του την άνοιξη, αλλά και στην υπόλοιπη βλαστική περίοδο. Ενδιάμεσα στις 2 προηγούμενες εφαρμογές λίπανσης, έχουμε επεμβάσεις κατά την περίοδο του Δεκεμβρίου, δίνοντας στο έδαφος ουσίες που περιέχουν κάλιο, και φώσφορο. Το πατεντκάλι, οργανικό χημικό λίπασμα καλίου, ο εκοβάς, το ιχθιάλευρο (Guanamus) είναι πηγές που εμπλουτίζουν το έδαφος με το στοιχείο αυτό. Το οργανικό, χημικό λίπασμα Agrobiosoil είναι ένα λίπασμα το οποίο περιέχει μεγάλη πληρότητα στοιχείων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γενική λίπανση. Η σωστή αποδέσμευση των ουσιών από τα οργανικά λιπάσματα μπορεί να επέλθει με παράχωμα των ουσιών αυτών με χώμα ή με σκέπασμα από την κοπή των ζιζανίων. Η συσσώρευση της υγρασίας στο σκεπασμένο λίπασμα, θα διευκολύνει την διαλυτοποίηση του. Συνήθως σκέπασμα εκτελούμε στην οργανική λίπανση, κοπριές compost, ρετσινάλευρο πουπουλάλευρο. Στα οργανικά

60 52 χημικά λιπάσματα δεν απαιτείται παράχωμα ή σκέπασμα. Την περίοδο της άνοιξης Απρίλιο- Μάϊο αλλά και μέσα στο καλοκαίρι γίνονται διαφυλλικές λιπάνσεις. Οι ουσίες που χρησιμοποιούνται είναι φυσικές,αναζωογονητικές και περιέχουν πάρα πολλά στοιχεία βασικά, αλλά και μικροστοιχεία. Οι επιδράσεις τους είναι αρκετά θετικές αφού ενισχύουν τα φυτά από τις στρεσογόνες συνθήκες του χειμώνα, βοηθούν στην καλή καρπόδεση αλλά και στην δημιουργία καλών ποιοτικών καρπών. Ακόμα βοηθούν τα φυτά να ανταπεξέλθουν στην ξηρασία του καλοκαιριού. Μερικά από τα σκευάσματα αυτά είναι το GOLD DUST με μεγάλο ποσοστό αζώτου, το ψωμόζουμο το οποίο περιέχει και αυτό μεγάλο ποσοστό αζώτου, το Maxicrop το οποίο είναι γενικής σύστασης, όπως και ALGAXUM και το BEST BASE. Συνολικά μπορούν να γίνουν 4 ψεκασμοί μέσα στην περίοδο της άνοιξης και του καλοκαιριού. Οι βιοκαλλιεργητές κάνουν συνήθως δύο. Μία επέμβαση την άνοιξη και μία το καλοκαίρι. Χλωρή λίπανση στις καλλιέργειες που αναφέρουμε θα πρέπει να πούμε ότι γίνεται από ελάχιστους παραγωγούς. Ο μεγαλύτερος αριθμός των βιοκαλλιεργητών εκτελούν μια λίπανση τον Νοέμβριο με κοπριά ή με κάποιο compost και μία ακόμα Δεκέμβριο ή Ιανουάριο με ένα οργανικό χημικό λίπασμα ή με Guanamus, ρετσινάλευρο ή πουπουλάλευρο. Η επιβάρυνση με τρεις εδαφικές εφαρμογές αυξάνει τα ημερομίσθια του καλλιεργητή και γενικά το κόστος, ενώ όσον αφορά το παράχωμα των ουσιών αυτό δεν γίνεται πάντα. Διαφυλλικές λιπάνσεις δεν γίνονται από όλους τους βιοκαλλιεργητές. Η εφαρμογή κάθε χρόνο της κοπριάς είναι ασύμφορη, συνήθως γίνεται κάθε τρία χρόνια.

61 Γενική απεικόνιση της λίπανσης στην βιολογική καλλιέργεια ελιάς και εσπεριδοειδών. Πιν 16 Η λίπανση στην βιολογική καλλιέργεια ελιάς και εσπεριδοειδών. ΜΗΝΕΣ ΤΡΟΠΟΣ ΟΥΣΙΕΣ ΑΙΠΑΝΣΗΣ ΑΙΠΑΝΣΗΣ Ιανουάριος Φεβρουάριος Εδαφικά Ρετσινάλευρο Πουπουλάλευρο Απρίλιος Μάϊος Διαφυλλικά GOLD DUST, MAXICROP, Ψωμόζουμο, ALGAXUM, BAST BASE Ιούλιος Αύγουστος Διαφυλλικά»» Οκτώβριος Νοέμβριος Εδαφικά Κοπριά από αιγοπρόβατα Compost- Biorgan- Pollar Δεκέμβριος Εδαφικά Πατεντκάλι, Agrobiosoll, Εκοβάς, Guanamus, Φυτικό κάλμ φωσφορίτης

62 Εμπορία των εσπεριδοειδών. Συγκρίσεις τιμών πώλησης εσπεριδοειδών. Στον πίνακα 17 παρουσιάζονται οι τιμές του λεμονιού (μεταβατικό, πλήρως βιολογικό, συμβατικό) την χρονική περίοδο από το 1997 έως το Θα πρέπει να πούμε ότι οι δύο ποικιλίες λεμονιού της περιοχής (Μαγληνό- Ιπΐετίοπαΐο) δεν έχουν διαφοροποίηση στην τιμή τους, δηλαδή μιλάμε για ένα λεμόνι. Οι τιμές που βλέπουμε είχαν την μεγαλύτερη χρονική διάρκεια μέσα στην εμπορική περίοδο, ώστε να είναι οι ποιο αντιπροσωπευτικές. Δεν επιλέχτηκαν οι τιμές του Σεπτεμβρίου οι οποίες θα ήταν πολύ μεγάλες, αλλά ούτε και του Μαρτίου οι οποίες θα ήταν πολύ μικρότερες. Οι τιμές αυτές θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν χειμερινές αφού τότε έχουμε μία σταθερότητα, η οποία μας δίνει και αντιπροσωπευτικές τιμές. Όπως βλέπουμε στον πίνακα, οι τιμές του πλήρες βιολογικού λεμονιού είναι σχεδόν διπλάσια τις περισσότερες φορές από το συμβατικό λεμόνι. Στα μεταβατικά λεμόνια, έχουμε μια διαφορά από 15 έως 35 δρχ. από τα συμβατικά. Πιν 17 Σύγκριση τιμών στο Λεμόνι. ΤΙΜΗ ΤΙΜΗ ΤΙΜΗ ΕΤΗ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΑΤΙΚΟΥ δρχ. Δεν υπήρχε 40 δρχ δρχ. 100 δρχ. 45 δρχ δρχ. 95 δρχ. 55 δρχ δρχ. 100 δρχ. 50 δρχ.

63 55 Στον πίνακα 18 βλέπουμε τις τιμές στα πορτοκάλια Navel και valencia την περίοδο 1997 έως το Παρουσιάζονται οι τιμές του μεταβατικού, του πλήρως βιολογικού και του συμβατικού προϊόντος.οσο αφορά το πορτοκάλι Navel kai τα 4 αυτά χρόνια η τιμή του μεταβατικού και του πλήρες βιολογικού παρέμεινε η ίδια. Στο συμβατικό Navel την περίοδο των δύο πρώτων ετών είχαμε 45 δρχ. ενώ τα δύο επόμενα, οι 45 δρχ. έγιναν 50. Οι τιμές αυτές είναι την περίοδο του Δεκεμβρίου, οι οποίες είναι οι πιο αντιπροσωπευτικές από όλο το εμπορικό έτος. Όσο αφόρα το πορτοκάλι Valencia, η τιμή του μεταβατικού προϊόντος παρέμεινε η ίδια και τα 4 χρόνια. Η τιμή του πλήρες βιολογικού προϊόντος ήταν 10 δρχ. περισσότερο την περίοδο , ενώ το 2001 έπεσε στις 5 δρχ. Στο συμβατικό Valencia η τιμή τα δύο πρώτα χρόνια ήταν 50 δρχ. ενώ τα δύο επόμενα 55 δρχ. Οι τιμές αυτές είναι του Απριλίου, οι οποίες είναι οι πιο αντιπροσωπευτικές μέσα από την εμπορική περίοδο. ΕΤΗ Τιμή μετά 3ατικού Τιμή Π. Βιολογικού Τιμή Συμ 3ατικού NAVEL VALENCIA NAVEL VALENCIA NAVEL VALENCIA Πιν 21 Σύγκριση τιμών δ ρ χ \ K g στα πορτοκάλια NAVEL και VALENCIA.

64 56 Η γραμμή συσκευασίας και παραγωγής των εσπεριδοειδών. Όσον αφορά το λεμόνι, έχουμε μόνο βιολογική γραμμή, δηλαδή η ένωση δεν εμπορεύεται πλέον συμβατικό λεμόνι. Αυτό δεν γίνεται στα πορτοκάλια, όπου έχουμε βιολογικό και συμβατικό προϊόν Ημερολόγιο εργασιών βιοκαλλιεργητή εσπεριδοειδών. Στον πίνακα 19 παρουσιάζονται οι μηνιαιές καλλιεργητικές εργασίες στην βιοκαλλιέργεια εσπεριδοειδών. Πιν 19. Συνοπτικός πίνακας καλλιεργητικών εργασιών βιοκαλλιέργειας εσπεριδοειδών. * Οκτώβριος- Νοέμβριος Λίπανση με οργανικό κομπόστ ή κοπριά, ελαφρύ παράχωμα, συλλογή καρπών. * Δεκέμβριος Ψεκασμός με χαλκούχα για αντιμετώπιση της κορυφοξήρας και της κομμίωσης, συλλογή καρπών. * Ιανουάριος - Φεβρουάριος Λίπανση με καλλιομαγνήσιο ή ρετσινάλευρο, συλλογή καρπών. * Φεβρουάριος Ψεκασμός με χαλκούχο για την αντιμετώπιση της φυτόφθορας και κορυφοξήρας. * Απρίλιος Κλάδεμα, φρεζάρισμα. * Ιούνιος Θειάφισμα των δένδρων για την αντιμετώπιση του τετράνυχου. Ιούλιος Πότισμα ψεκασμοί με Sun oil για την αντιμετώπιση κοκκοειδών. * Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Χορτοκοπή, πότισμα. \

65 57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ - ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΙ ΓΙΑΛΕ ΙΑ 4.1. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Αρνητικά μέτρα του Υπουργείου Γεωργίας. Η ένωση και οι βιοκαλλιεργητές, πιστεύοντας στην αναγκαιότητα της βιολογικής γεωργίας και στην παρατέρο ανάπτυξή της είδαν τις ελπίδες τους για μια καλύτερη τύχη των προϊόντων τους να παίρνουν σάρκα και οστά μετά από μαραθώνιο αγώνα. Στην προσπάθεια αυτή θα πρέπει να τονιστεί, ότι ορισμένα μέτρα του Υπουργείου Γεωργίας κάποιες φορές ήταν αρνητικά. 1. Το 1998 η Ευρωπαϊκή Ένωση κατένειμε στην χώρα μας στρ. Στις Νομαρχίες έμειναν αδιάθετα στρ. Η Ένωση Συνεταιρισμών της Αιγιάλειας ζήτησε την κατανομή 6500 στρ. στην περιοχή της που αφορούσαν παραγωγούς ενταγμένους στην βιοκαλλιέργεια το 1997 και αρχές του Η εισήγηση του Υπουργείου ήταν αρνητική. Τελικά μετά από συνεχείς προσπάθειες καταφέρθηκε η επιδότηση μέρους των παραγωγών για πρώτη φορά μετά από δύο χρόνια, και μετά από τρία χρόνια των υπολοίπων παραγωγών. Όλη αυτή η καθυστέρηση επιδότησης είχε σοβαρές οικονομικές συνέπειες στους παραγωγούς. 2. Η Ευρωπαϊκή Ένωση με τον κανονισμό 1929/2000 επιτρέπει στα κράτη μέλη της να παρατείνουν την στρεμματική ενίσχυση για 10 ή 15 χρόνια. Το Υπουργείο Γεωργίας αποφάσισε την κατάργηση της επιδότησης μετά τα 5 έτη. Ο παραγωγός χάνει μια σημαντική οικονομική βοήθεια και αναγκάζεται να καλύψει το αυξημένο κόστος παραγωγής από την διαφορά τιμής του προϊόντος. 3. Ενώ ήδη υπήρχε ένα γραφειοκρατικός κανονισμός ο 2078/92 έρχεται τώρα να προστεθεί και ο 1257/99 συνέχεια του προηγούμενου και να κλείσει την πόρτα της επιδότησης οριστικά στους παραγωγούς. Οι απαιτήσεις του κανονισμού

66 58 είναι τέτοιες που μόνο επιχειρηματίες μεγαλοπαραγωγοί άλλων κρατών-μελών της Ε.Ε. μπορούν να ανταποκριθούν. Οι Έλληνες παραγωγοί με τον μικρό κλήρο δεν μπορούν. Ο κάθε παραγωγός για να κριθεί δικαιούχος της επιδότησης υποχρεώνεται από τον κανονισμό 1257/99 να προσλάβει γεωπόνο για 5 χρόνια, ο οποίος θα εκπονεί και θα υποβάλει κάθε έτος στην διεύθυνση γεωργίας μία σειρά από μελέτες και εκθέσεις. Το αποτέλεσμα για τον παραγωγό θα είναι η οικονομική του επιβάρυνση για 5 χρόνια χάνοντας τα χρήματα της επιδότησης.οσο αφορά την αναγκαιότητα της επιδότησης η βιολογική γεωργία δεν την έχει απόλυτη ανάγκη, για τον λόγο ότι οι τιμές που καρπώνονται τα βιολογικά προϊόντα είναι κατά ένα ποσοστό αρκετά μεγαλύτερες από τις τιμές των συμβατικών προϊόντων. Η επιπλέον τιμή είναι αρκετή ώστε να ισοβαθμιστεί η διαφορά του κόστους μεταξύ συμβατικών και βιολογικών προϊόντων. Μην ξεχνάμε ότι η επιδότηση ισχύει μόνο για πέντε χρόνια, ίσα που βοηθάει το κόστος του οργανισμού πιστοποιήσης,αρα είναι σαν να μην υπάρχει ενίσχυση Οι δυσκολίες που παρουσιάστηκαν από την αύξηση των βιοκαλλιεργητών Η αύξηση του αριθμού των βιοκαλλιεργητών επέφερε και κάποια προβλήματα, κάποιες δυσκολίες. 1. Οι παραγωγοί που εκκαλούντο να προχωρήσουν στην βιολογική γεωργία, έπρεπε να εφαρμόσουν μια σειρά άγνωστων και πολύπλοκων διαδικασιών. 2. Ο κανονισμός 2078/92 διέπεται από τόση γραφειοκρατία που οι παραγωγοί ήταν αδύνατον από μόνοι τους τουλάχιστον τον πρώτο χρόνο ένταξης να συμπληρώσουν τον φάκελό τους. Βλέποντας αυτά τα προβλήματα η ένωση συνεταιρισμών προσέλαβε σύμβουλο γεωπόνο, ο οποίος ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με την ενημέρωση και καθοδήγηση των βιοκαλλιεργητών.

67 Αποχώρηση βιοκαλλιεργητών από το πρόγραμμα. Την περίοδο προσχώρησαν στην βιοκαλλιέργεια ελιάς και εσπεριδοειδών 160 καλλιεργητές. Μετά το πέρας της πενταετίας αναγκαστικής παρακολούθησης του προγράμματος βάση του κανονισμού, οι 80 καλλιεργητές αποφάσισαν την αποχώρησή τους από το πρόγραμμα της βιοκαλλιέργειας. Οι λόγοι που συντέλεσαν στην αποχώρηση αυτή είναι η μη συνέχιση της επιδότησης των βιολογικών προϊόντων μετά το πέρας της πενταετίας. Όντως αυτός ο λόγος είναι πάρα πολύ σημαντικός, την στιγμή που άλλα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν θεσπίσει την επιδότηση ακόμα και για 15 χρόνια. Η επιδότηση αυτή, μην ξεχνάμε βοηθάει τον παραγωγό στα επιπλέον έξοδα της βιοκαλλιέργειάς του από τις περισσότερες καλλιεργητικές εργασίες, αλλά και του αυξημένου κόστους λίπανσης. Το Υπουργείο Γεωργίας θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του την συνέχιση της επιδότησης για μερικά χρόνια επιπλέον της πενταετίας. Ένας άλλος λόγος αποχώρησης των βιοκαλλιεργητών είναι η μη καλή εμπορία των προϊόντων τους. Όσον αφορά τα εσπεριδοειδή οι υπεύθυνοι της ένωσης δίνουν στους παραγωγούς κιβώτια συλλογής των καρπών χωρίς κάποιο χρονικό πρόγραμμα αλλά και μικρό αριθμό κιβωτίων. Αυτό έχει κουράσει πάρα πολύ τους παραγωγούς, οι οποίοι βλέπουν τα εσπεριδοειδή τους να μένουν πάνω στα δένδρα, να επηρεάζονται ποιοτικά, και να αναγκάζονται να κόβουν συνέχεια τα προϊόντα τους, αλλά σε πολύ μικρές ποσότητες. Όσον αφορά το λάδι, οι βιοκαλλιεργητές παραπονούνται για μείωση σε μεγάλο ποσοστό της παραγωγής τους σε σύγκριση όταν καλλιεργούσαν συμβατικά τις ελιές τους. Αυτό είναι πραγματικότητα. Όπως ξέρουμε η ελιά δεν καρποφορεί ικανοποιητικά κάθε χρόνο. Δηλαδή από έτος σε έτος έχουμε αυξομείωση στην παραγωγή, [ παρενιαυτοφορία]. Οι γεωπόνοι της ΔΗΩ δέχονται την μείωση της παραγωγής στο ελαιόλαδο σαν κάτι φυσικό, αφού σκοπός της βιοκαλλιέργειας είναι η δημιουργία ποιοτικών προϊόντων χωρίς την επιβάρυνση των φυτών και του οικοσυστήματος. Αν γίνει σύγκριση σε όλες τις βιοκαλλιέργειες με τις αντίστοιχες συμβατικές χωρίς ηλικιακή διαφορά θα δούμε μια σημαντική στατιστική διαφορά στα παραγόμενα προϊόντα υπέρ των συμβατικών.

68 60 Στις περιπτώσεις της μεγάλης μείωσης της παραγωγής στο λάδι θα πρέπει να ερευνηθούν άλλοι παράγοντες που αφορούν την λίπανση και την προστασία από δάκο και πυρηνοτρήτη. Όσον αφορά τον πυρηνοτρήτη, οι παραγωγοί παραπονούνται για το πόσο τους προστατεύει ο Βάκιλλος της Θουριγγείας, αφού βλέπουν προσβολές στα άνθη και στον καρπό από το έντομο, έστω και αν έκαναν χρήση του σκευάσματος. Ίσως αυτή η εφαρμογή κατά την περίοδο της άνθησης, θα πρέπει να γίνεται διπλή. Δηλαδή μία στο ξεκίνημα της άνθησης και μία λίγες μέρες αργότερα. Όσον αφορά τα προβλήματα από τον δάκο που βλέπουν οι παραγωγοί πάνω στα δέντρα τους, προκύπτουν για το λόγο ότι δεν μπορεί να επέλθει 100% προστασία από τον δάκο με την χρησιμοποίηση των παγίδων και ειδικά σε περιοχές όπου υπάρχουν απομονωμένοι βιολογικοί ελαιώνες. Θα πρέπει να πούμε ότι οι διάφορες παγίδες επηρεάζονται και από τις συνθήκες του περιβάλλοντος και θα πρέπει να συντηρούνται ή και να αλλάζονται αρκετές φορές μέσα στην περίοδο καταπολέμησης του δάκου, πράγμα που οι βιοκαλλιεργητές δεν το εκτελούν, όταν πρέπει. Ένας άλλος λόγος αποχώρησης των βιοκαλλιεργητών από το πρόγραμμα, είναι η μη έγκαιρη πληρωμή των προϊόντων τους στα εσπεριδοειδή και στο ελαιόλαδο. Κάποιες φορές ο χρόνος αυτός ξεπερνά την διάρκεια ενός έτους πράγμα που σημαίνει ότι τα έξοδα της καλλιέργειας τρέχουν και ο παραγωγός αδυνατεί να ανταπεξέλθει με σωστό τρόπο πάνω στην καλλιέργειά του, κάνοντας διάφορες περικοπές. Το πρόβλημα αυτό έχει να κάνει με την εμπορία των προϊόντων από την ένωση. Η καθυστέρηση πληρωμής των βιοκαλλιεργητών, θα μπορούσε να αποφευχθεί αν δίνονταν προκαταβολές, και στο τέλος η εξόφληση. Προβλήματα υπάρχουν και στην βιοκαλλιέργεια των κηπευτικών όπου οι λίγοι παραγωγοί παραπονούνται ότι δεν παίρνουν αυτά που έχουν προσυμφωνηθεί από την εταιρεία της «Βιοζεύς», η οποία έχει αναλάβει την εμπορία των κηπευτικών. Η εταιρεία αυτή για διάφορους λόγους κάνει διάφορες κρατήσεις από την τιμή πώλησης των προϊόντιον που έχει προσυμφωνηθεί και έτσι οι παραγωγοί επιβαρύνονται οικονομικά. Οι βιοκαλλιεργητές σκέφτονται να σταματήσουν την παραγωγή των βιολογικών κηπευτικών αν δεν βρεθεί λύση στο πρόβλημα.

69 61 Ανακεφαλαιώνοντας τα προβλήματα των βιοκαλλιεργειών στην περιοχή της Αιγιάλειας και τους λόγους αποχώρησής τους από το πρόγραμμα, μπορούμε να τα συνοψίσουμε ως εξής: 1. Η μη συνέχιση της επιδότησης μετά το πέρας της πενταετίας. 2. Το κουραστικό πρόγραμμα (τρόπος) συλλογής των εσπεριδοειδών. 3. Η μείωση της παραγωγής στο λάδι [μερίδας βιοκαλλεργητών]. 4. Η μη αποτελεσματική προστασία των ελιών από τον πυρηνοτρήτη και τον δάκο. 5. Ο μη έγκαιρος τρόπος αποπληρωμής των προϊόντων των βιοκαλλιεργητών ελιάς και εσπεριδοειδών. 6. Ο μη σωστός τρόπος αποπληρωμής των κηπευτικών προϊόντων από την εταιρεία διακίνησής τους την «Βιοζεύς». Μέσα από όσα αναφέραμε προηγουμένως παράγονται κάποια πολύ σημαντικά - συμπεράσματα. Όσον αφορά την τεχνική υποστήριξη της βιολογικής γεωργίας βλέπουμε ότι δεν υπάρχουν φυτοπροστατευτικά προϊόντα για όλα τα προβλήματα φυτοπροστασίας των βιοκαλλιεργειών. Δεν ξέρω κατά πόσο οι εταιρείες φαρμάκων ερευνούν τον τομέα αυτό. Ο απεσταλμένος της χώρας μας στο συνέδριο της Βιολογικής Γεωργίας στην Δανία, έθεσε ως απαραίτητο μέτρο την δημιουργία ενός ενιαίου - Ευρωπαϊκού Ερευνητικού Κέντρου Πληροφόρησης και Μελέτης για την Βιολογική Γεωργία. Για ποιο λόγο όμως το Υπουργείο Γεωργίας σε συνεργασία με ένα Εκπαιδευτικό Ίδρυμα να μην δημιουργήσει ένα Ελληνικό Ερευνητικό Κέντρο για την Βιολογική Γεωργία, ώστε να βοηθήσει τους βιοκαλλιεργητές της χώρας μας. Σίγουρα τα ωφέλη θα ήταν πάρα πολλά. Μην ξεχνάμε ότι έχει ξεκινήσει και η Βιολογική Κτηνοτροφία, εδώ και λίγο χρόνο στην χώρα μας. Ένα τέτοιο ερευνητικό κέντρο θα μπορούσε να δώσει λύσεις σε πάρα πολλά τεχνικά προβλήματα των βιοκαλλιεργητών, να σχεδιάσει εφόδια για χρήση στην βιοκαλλιέργεια, να βοηθήσει τους ελεγκτικούς οργανισμούς να κάνουν ακόμα πιο σωστά την δουλειά τους.

70 ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ 4.2.1, Βιολογική σταφίδα και προοπτικές Το 2000 η παραγόμενη ποσότητα, άγγιξε τους 500 τόνους που αποτελεί το 5% της συνολικής παραγωγής της Κορινθιακής σταφίδας της περιοχής. Το 95% από την ποσότητα αυτή εξάγεται και το υπόλοιπο 5% απορροφάται από την εσωτερική αγορά. Καθοριστικό ρόλο για την απορρόφηση του προϊόντος έπαιξε η τελική τιμή, η οποία μειώθηκε και σταθεροποιήθηκε στο 35% περίπου πάνω από την τιμή της συμβατικής σταφίδας.η σταθεροποίηση αυτή έφερε το προϊόν σε μια θέση πιο προσιτή στον καταναλωτή. _ Παρατηρώντας την βιολογική γεωργία σε πανελλαδικό επίπεδο, βλέπουμε ότι αυτή αναπτύχθηκε σε περιοχές όπου οι κοινωνικοί τοπικοί φορείς ανέλαβαν πρωτοβουλίες. Η σταφίδα (μαύρη κορινθιακή) είναι ένα προϊόν το οποίο διαθέτει ονομασία προέλευσης, με την επωνυμία «ΒΟΣΤΙΤΣΑ». Αν και σαν καλλιέργεια έχει το μεγαλύτερο κοστολόγιο, συγκρίνοντας με τις άλλες καλλιέργειες, η μεγάλη τιμή του βιολογικού προϊόντος περίπου 35% πάνω από την τιμή του συμβατικού, χαρακτηρίζει την σταφίδα ως την πιο επικερδή βιολογική καλλιέργεια. Χρονικά η βιολογική σταφίδα «ΒΟΣΤΙΤΣΑ» έχει κάνει την εμφάνισή της στην ευρωπαϊκή αγορά εδώ και 15 χρόνια. Όλο αυτό το διάστημα πραγματοποιήθηκε μια καθιέρωση του βιολογικού προϊόντος, ακολουθώντας τον δρόμο που είχε χαράξει από πολλά χρόνια πριν η συμβατική σταφίδα «ΒΟΣΤΙΤΣΑ». Όσον αφορά το μέλλον της βιολογικής σταφίδας, αυτό φαίνεται πολύ ευοίωνο, η ποσότητα παραγωγής του προϊόντος έχει αποκτήσει μια σταθερότητα, η οποία είναι σε θέση να καλύψει τις αγορές της Ευρώπης, οι οποίες μπορούν να προβούν και σε πολύ μεγαλύτερη απορρόφηση σταφίδας.

71 Εξαγωγή εσπεριδοειδών, προοπτικές της βιολογικής καλλιέργειας τους Η Παναιγιάλειος Ένωση Συνεταιρισμών ξεκίνησε στο τέλος του 1997 την συγκέντρωση βιολογικών εσπεριδοειδών και σε συνεργασία με την εταιρεία διακίνησης βιολογικών προϊόντων ΒΙΟΖΕΥΣ Α.Ε. την εξαγωγή τους σε Γερμανία και Ολλανδία. Εκείνη την χρονιά έγινε εξαγωγή μόνο λεμονιών, τα οποία ήταν τα πρώτα ελληνικά βιολογικά στην δύση. Από τότε υπάρχει μια διαρκή αύξηση της απορρόφησης και εξαγωγής λεμονιών και πορτοκαλιών. Η επιτυχής μέχρι σήμερα προσπάθεια της ένωσης στην προώθηση των βιολογικών εσπεριδοειδών στηρίχθηκε στην υψηλή ποιότητα του τελικού συσκευασμένου προϊόντος. Η εμπειρία των στελεχών της οργάνωσης, η υποδομή που διαθέτει η ένωση και η σωστή αποκωδικοποίηση των μηνυμάτων της. αγοράς μας οδήγησαν στο να θέσουμε ως προτεραιότητα και να επιτύχουμε την άριστη ποιότητα των εξαγόμενων προϊόντων. Η λειτουργία του συσκευαστηρίου της ένωσης σύμφωνα με τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας, οι διαδικασίες ελέγχου και πρόληψης στα κρίσιμα σημεία, η αναγνωριστικότητα των παρτίδων της προέλευσης του τελικού προϊόντος σύμφωνα με τις κοινοτικές οδηγίες και τα διεθνή είπικίεΐΐε, αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην επιτυχημένη πορεία. Οι εκπρόσωποι των εταιρειών εισαγωγής των ευρωπαϊκών χωρών που επισκέπτονται συχνά την ένωση για να ελέγξουν την ποιότητα της δουλειάς μας, έχουν μείνει απόλυτα ικανοποιημένοι.... Όλα αυτά όμως έχουν υψηλό κόστος, το οποίο μετακινείται και επιβαρύνει την τιμή παραγωγής. Πάντως οι εξαγωγές των βιολογικών εσπεριδοειδών έχουν μια αυξητική πορεία, πράγμα που σημαίνει ότι η αγορά τους δεν έχει κορεσθεί, και εκτός από αυτό παρουσιάζεται και μια γεωγραφική διεύρυνση από ζητήσεις της Μ. Βρετανίας και των Σκανδιναβικών χωρών. Τα συνεχή διατροφικά σκάνδαλα που ταλανίζουν τις Ευρωπαϊκές χώρες, ευαισθητοποιούν όλο και περισσότερους πολίτες, να.επιλέγουν συνειδητά πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα ως καλύτερη λύση. Ωστόσο χρειάζεται καλύτερη οργάνωση, διαρκής ενημέρωση για την διατροφική αξία και ασφάλεια των βιολογικών προϊόντων και βεβαίως τιμές που να είναι προσιτές σε όλο και περισσότερους καταναλωτές.

72 64 Η πολιτεία θα πρέπει να παίξει τον ρόλο της ως ενισχύτρια της πολύ σημαντικής προσπάθειας που μέχρι τώρα έχει στηριχτεί στο μεράκι των πρωτοπόρων βιοκαλλιεργητών, στην συνεχή δουλειά κάποιων οικολογικά ευαίσθητων στελεχών και επιστημόνων, στο επιχειρηματικό ρίσκο κάποιων φορέων. Η πολιτεία πρέπει να αντιληφθεί ότι κανείς δεν ζητάει εισοδηματικές ενισχύσεις και δεν εκλιπαρεί την κρατική βοήθεια, έχει όμως υποχρέωση να στηρίζει αυτούς που σηκώνουν το βάρος αυτής της πολύτιμης για την χώρα και την Ευρώπη προσπάθειας, την ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΈΙΑ Οι προοπτικές του βιολογικού ελαιόλαδου Το ελαιόλαδο είναι ένα προϊόν με παγκόσμια σημασία. Για το λόγο αυτό οι προϋποθέσεις που απαιτούνται σήμερα για την επιτυχημένη εξαγωγή βιολογικού ελαιολάδου από την χώρα μας δεν φαίνονται ορατές. Ήδη υπάρχει μεγάλος κατακερματισμός και πληθώρα ονομασιών. Δεν υπάρχει συντονισμός και συνεργασία στο επίπεδο της παραγωγής, αλλά ούτε και στο επίπεδο διάθεσης. Η πολιτεία με κάποιες νομοθετικές ρυθμίσεις θέτει εμπόδια και ουσιαστικά μειώνει την ανταγωνιστικότητα του προϊόντος. Η έλλειψη οργανωμένης προσπάθειας προώθησης του ελληνικού βιολογικού ελαιολάδου μέσω ενημέρωσης και διαφήμισης σε επιλεγμένες αγορές δεν είναι στις προτεραιότητες του Ο.Π.Ε. και του Υπουργείου Γεωργίας. Οι παραγωγοί πρέπει να συνειδητοποιήσουν την μέγιστη ανάγκη συνέπειας στην έγκαιρη παράδοση του προϊόντος τους. Συμπιεσμένοι από την συνεχή πτώση των τιμών, δημιουργούν μια ψεύτικη εικόνα όπου επαναπαύονται στην ελπίδα της ατομικής εμπορίας και διάθεσης του προϊόντος τους. Οι φορείς που ασκούν την εμπορία πρέπει να βρίσκονται σε μια συνεχή επαγρύπνηση, ώστε να παρακολουθούν τα μηνύματα της αγοράς και να έχουν μια ευελιξία στην τιμολογιακή τους πολιτική. Δεν πρέπει να αγνοείται ο ανταγωνισμός και θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη οι τιμές που διαμορφώνονται στο συμβατικό ελαιόλαδο. \

73 65 Ο καταναλωτής συνειδητοποιεί ότι πρέπει να καταβάλλει μεγαλύτερο τίμημα και είναι διαθέσιμος για την αγορά ενός βιολογικού προϊόντος, αλλά αυτό έχει και ένα όριο. Στο ράφι του SOUPER MARKET το βιολογικό και το συμβατικό λάδι βρίσκεται δίπλα- δίπλα με μια διαφορά τιμής που κάποιες φορές αγγίζει και το διπλάσιο. Η αντίδραση του καταναλωτή θα είναι αρνητική, και αυτό θα είναι ένας σοβαρός κίνδυνος για τα βιολογικά προϊόντα και την προοπτική τους. Ειδικά για το βιολογικό ελαιόλαδο του οποίου η παραγωγή αυξάνεται σημαντικά σ' όλες τις ελαιοπαραγωγικές χώρες, θα πρέπει η προσαρμογή μας να είναι πολύ γρήγορη. Η παρακολούθηση της πολιτικής των ανταγωνιστριών χωρών, θα επέφερε θετικά στοιχεία. Η διαφήμιση της ποιοτικής ανωτερότητας του ελληνικού βιολογικού ελαιολάδου θα μας φέρει νικητές στον πόλεμο επικράτησης των αγορών, ειδάλλως και το βιολογικό ελαιόλαδο θα έχει την τύχη του συμβατικού, όπως και το τοπικό βιολογικό λάδι της Αιγιάλειας Οι προοπτικές για το βιολογικό κρασί. Η παραγωγή κρασιών από βιολογική καλλιέργεια σταφυλιών, βρίσκεται ακόμα σε πρόωρο στάδιο. Η εξάρτησή της από το συνολικό ποσοστό της βιολογικής γεωργίας στην Αιγιάλεια είναι δεδομένη. Αύξηση η μείωση του ποσοστού αυτού θα επηρεάσει και την παραγωγή κρασιού. Οι λόγοι αυτοί εξετάζονται από τα οινοποιεία, ώστε να γίνουν σωστές κινήσεις στο μέλλον. Όπως είδαμε πιο πριν, ο Οινοφόρος δεν έχει κρασί από βιολογική καλλιέργεια, αλλά κάνει μία μείξη. Ενώ ο Τετράμυθος και η ΟΑΥΙΝΟ έχουν κρασιά από βιολογική καλλιέργεια. Στο χρονικό σημείο που βρισκόμαστε η βιολογική γεωργία στην Αιγιάλεια κινείται με ρυθμούς σαλιγκαριού. Το ποσοστό των αγροτών που έρχονται στην βιολογική γεωργία είναι μικρό, ενώ και αυτοί που

74 66 φεύγουν είναι σε μικρό αριθμό. Τα επόμενα χρόνια θα καθορίσουν την τύχη της βιολογικής αμπελουργίας, και γενικά της βιολογικής γεωργίας στην Αιγιάλεια Η σημασία της προσπάθειας της Ένωσης Συνεταιρισμών και η ποιότητα των βιολογικών προϊόντων. Η οργάνωση της ένωσης, έχει ως κύρια προτεραιότητα την ποιότητα των παραγόμενων προϊόντων. Η επεξεργασία και η συσκευασία τους γίνεται σε σύγχρονες, απόλυτα υγιεινές και αποδοτικές εγκαταστάσεις. Από το 1994 ξεκίνησε η εφαρμογή του «Hazard Analysis Critical Control Point» (HACCP) σε όλα τα στάδια παραγωγής. Το σύστημα αυτό ελέγχει την ποιότητα της πρώτης ύλης και των τελικών προϊόντων. Το εύρος της πολυδιάστασής του καλύπτει όλους τους φυσικούς, χημικούς, μικροβιολογικούς κινδύνους, από εντομοκτόνα, βαριά μέταλλα, μυκοτοξικούς και διάφορους μικροβιολογικούς οργανισμούς. Οι διαδικασίες επεξεργασίας οι αναλυτικοί έλεγχοι ποιότητας, καθώς και η εκτέλεση κάθε μεμονωμένης διαδικασίας καταγράφονται. Το πιστοποιητικό ποιότητας θα αποκτηθεί πολύ σύντομα και θα ενσωματωθεί με το HACCP. Η ένωση είναι μια εταιρεία, η οποία εφάρμοσε νέες μεθόδους παραγωγής, καθιέρωσε προδιαγραφές ποιότητας για την σταφίδα, οι οποίες έχουν αναγνωριστεί ως ευρωπαϊκές. Διαθέτει ερευνητική και αναπτυξιακή ομάδα και συνεργάζεται με ελληνικά και άλλα ευρωπαϊκά ερευνητικά Ινστιτούτα σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα της Ε.Ο.Κ. Πριν 15 χρόνια περίπου ξεκίνησε ένα σημαντικό ερευνητικό πρόγραμμα, αυτό, της οργανικής καλλιέργειας. Αποτέλεσμα αυτών των προσπαθειών είναι η παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων οργανικών προϊόντων που παράγονται και εξάγονται από την ένωση. Τα προϊόντα αυτά είναι εξαιρετικής ποιότητας και πιστοποιούνται από την ΔΗΩ, ένα πιστοποιητικό και επιθεωρητικό οργανισμό βιολογικών γεωργικών προϊόντων του οποίου οι προδιαγραφές είναι σε όλα τα σημεία αντίστοιχες τόσο με εκείνες της IFOAM, όσο και του κανονισμού 2092/91 της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρόγραμμα βιολογικής γεωργίας της Ε.Α.Σ. Αιγιαλείας, λειτουργεί σαν μια πολύ καλά οργανωμένη εμπορική επιχείρηση, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας, στην ευρύτερη περιοχή της Αιγιάλειας.

75 67 Οι ελεγκτές της ΔΗΩ, μέσα από συχνές ενημερώσεις των παραγωγών προσπαθούν να προωθήσουν ακόμα περισσότερο τη βιολογική γεωργία στην ευρύτερη περιοχή της Αιγιάλειας. Η σημασία τελικά του Αιγίου και της γύρω περιοχής είναι, ότι σε χρόνια δύσκολα, όταν η βιοκαλλιέργεια αντιμετωπιζόταν από τους κάθε είδους αρμόδιους- (δημόσιο, πανεπιστήμιο) με καχυποψία, μια ομάδα παραγωγών στα βόρεια παράλια της Πελοποννήσου τους διέψευσε αθόρυβα και αποτελεσματικά. Με την πολύτιμη για τότε καθοδήγηση των ξένων συμβούλων, η ένωση παρήγαγε κα εξήγαγε τα πρώτα επίσημα βιολογικά προϊόντα της χώρας μας. Σήμερα η προσπάθεια συνεχίζεται με πολύ καλούς ρυθμούς, δείχνοντας ότι έχουν μπει καλές βάσεις, και δικαιώνει όσους έκαναν την αρχή, και στηρίζει τις προσδοκίες όλων όσων εργάζονται στην βιολογική γεωργία της Αιγιάλειας για τα χρόνια που ακολουθούν. Η βιολογική σταφίδα ΒΟΣΤΙΤΣΑ εξάγεται στο μεγαλύτερο ποσοστό της στην Μεγάλη Βρετανία, και σε μικρότερο ποσοστό σε Γερμανία και Ολλανδία. Όσον αφορά το βιολογικό λάδι ΕΛΙΚΗ, στην Ευρώπη εξάγεται μόνο στην Μεγάλη Βρετανία, ενώ στον υπόλοιπο κόσμο σε Η.Π.Α., Ιαπωνία, Αυστραλία. Τα βιολογικά εσπεριδοειδή της Αιγάλειας εξάγονται σε Γερμανία, Ολλανδία, Μ. Βρετανία και στις Σκανδιναβικές χώρες. Όσον αφορά την ελληνική αγορά, τα βιολογικά προϊόντα της Αιγιάλειας βρίσκονται σχεδόν σε όλα τα καταστήματα διάθεσης βιολογικών προϊόντων, αλλά και σε μεγάλα Σούπερ- Μάρκετ Ο επίλογος της εργασίας Τα δύο τελευταία χρόνια, αφού διεκπεραίωσα την πρακτική μου άσκηση στο εμπορικό κατάστημα εφοδίων της ένωσης, δούλεψα στην συνέχεια αρχιεργάτης στο πρόγραμμα της Δακοκτονίας, ως εργάτης σε συνεργείο κατασκευής και συντήρησης κήπων και ως σπουδαστής Τεχνολόγος Γεωπόνος ξανά στο κατάστημα της ένωσης. Εκεί γνώρισα έναν καλλιεργητή λεμονιάς και είχα μια συζήτηση μαζί του. Ο παραγωγός αυτός, συμβατικός καλλιεργητής λεμονιάς μιας ενιαίας έκτασης 35 στρεμμάτων αποφάσισε πριν μερικά χρόνια να εφαρμόσει πρόγραμμα βιολογικής καλλιέργειας. Σταμάτησε την χρησιμοποίηση \

76 68 κάποιων φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων και ασχολήθηκε με τον τρόπο αυτό καλλιέργειας. Προσάρμοσε στον δενδροκομικό ελκυστήρα, ένα σύστημα θειαφίσματος και με αυτόν τον τρόπο πρόβαινε σε καταπολέμηση των εχθρών των λεμονιών. Ένα εργαλείο που έκανε καταπληκτική δουλειά, ήταν ο καταστροφέας. Προσαρμοσμένος στον ελκυστήρα κατέστρεφε όποια φυτική ύλη βρισκόταν στο έδαφος, ακόμα και τα κλαριά του κλαδέματος. Τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν, αφού αυξήθηκε η οργανική ουσία του εδάφους, και μια απόκλιση του ΡΗ που υπήρχε παλαιότερα βελτιώθηκε προς το καλύτερο. Παρακολουθώντας την καλλιέργειά του είδε πως και η ποικιλότητα της πανίδας ανέβηκε σε πολύ υψηλά επίπεδα όσον αφορά ωφέλιμους και μη ωφέλιμους οργανισμούς. Το σημαντικότερο πρόβλημα του παραγωγού αυτού, ήταν το μη σταθερόακανόνιστο- κουραστικό πρόγραμμα συλλογής του λεμονιού. Για μια τόσο μεγάλη έκταση και τόσο μεγάλες ποσότητες λεμονιού, το πρόγραμμα αυτό ήταν πολύ κουραστικό. Η καθυστέρηση πληρωμής των απολαβών αποτελούσε και αυτό ένα σημαντικό πρόβλημα. Σε μια περίοδο καλλιέργειας παρουσιάστηκε ένα εντομολογικό πρόβλημα πάνω στους καρπούς. Οι γεωπόνοι της ΔΗΩ, εκτίμησαν ότι ψεκάζοντας με ένα διάλυμμα νερού σαπουνιού και οινοπνεύματος θα αντιμετωπιζόταν το πρόβλημα. Το διάλυμμα αυτό προκάλεσε μεγάλα εγκάυματα πάνω στα λεμόνια με αποτέλεσμα την εμπορική καταστροφή μέρους της παραγωγής. Ο παραγωγός αυτός, αποχώρησε μετά το πέρας της πενταετίας, από το πρόγραμμα της βιοκαλλιέργειας.ο λόγος αποχώρησης, δεν ήταν η ζημιά που προκλήθηκε ή το σταμάτημα της επιδότησης, αφού μια μηχανοποιημένη καλλιέργεια σαν αυτή είχε την δυνατότητα ανταπόκρισης σε περιόδους που κάτι δεν πήγαινε καλά. Οι λόγοι ήταν οι δύο πρώτοι που αναφέρθηκαν. Ο παραγωγός αυτός αν και κατατάσσεται στους συμβατικούς καλλιεργητές συνεχίζει να καλλιεργεί με τον βιολογικό τρόπο, όπως και όταν ήταν στο πρόγραμμα.

77 69 Απλά εμπορεύεται τα προϊόντα του ως συμβατικά Αρκετοί είναι και οι καλλιεργητές, οι οποίοι αποχώρησαν από το πρόγραμμα της βιοκαλλιέργειας, αλλά συνεχίζουν να χρησιμοποιούν κάποιες μεθόδους καλλιέργειας που χρησιμοποιούσαν στην βιολογική παραγωγή. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, είναι κάτι που μας δείχνει, ότι το μέλλον ανήκει στην ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΓΕΩΡΓΙΑ. Η ολοκληρωμένη γεωργία, έχει ήδη αρχίσει να κατακτά έδαφος. Χωρίς να θέλω να προδικάσω το μέλλον των βιολογικών προϊόντων, θα πω. ότι ακόμα βρισκόμαστε στα αρχικά βήματα της βιολογικής γεωργίας και ότι ακόμα υπάρχει πολύς δρόμος μπροστά μας. Μετά το πέρας 10 χρόνων θα μπορούμε να κάνουμε έναν απολογισμό της βιολογικής γεωργίας και να μιλήσουμε για το μέλλον. Εύχομαι να είμαστε καλά μέχρι τότε, ώστε να τα ξαναπούμε.

78 70 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΠΗΓΈΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΜΕΓΑΡΗ, Πρακτικά ημερίδας για την βιολογική γεωργία της Αιγιάλειας. Η ημερίδα αυτή διοργανώθηκε από τα ΟειτείίΐΓ Δυτικής Ελλάδας, του Δήμου Αιγίου. Ο.Π.Ε.Γ.Ε.Π. - ΑΘΚΟΟΕΚΤ - Ενημερωτικό φυλλάδιο Υπουργείου Γεωργίας. ΤΣΑΚΑΛΙΔΗ Λ.ΛΙΟΠΑ, Συγκριτική μελέτη παραγωγήςσυμβατικής και βιολογικής σταφίδας στην περιοχή της Αιγιάλειας. Έκθεση πεπραγμένων ΔΗΩ Συζητήσεις - Συνεντεύξεις: Τάσος Δροσιάδης - Οινολόγο Οινοποιείου - Οινοφόρος Ιωάννης Ντώτας- Ιδιοκτήτη Οινοποιείου - Τετράμυθος Νίκος Καραγιάννης - Γεωπόνο της ΔΗΩ Νίκος Πλάτανος - Γ εωπόνο της ΔΗΩ Αλέξης Φίλης - Γ εωπόνο της ΔΗΩ Παναγιώτης Γιαννικόπουλος - Διευθυντή της Ένωσης Συνεταιρισμών Δέσποινα Καραθάνου Γεωπόνο της Ένωσης Συνεταιρισμών Χρήστος Ψαρακόπουλος - Γ εωπόνο της Ένωσης Συνεταιρισμών. #* ύ