Οικονομική κρίση: Νέα ευκαιρία για τη Νέα Οικονομία;

Transcript

1

2 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç Οικονομική κρίση: Νέα ευκαιρία για τη Νέα Οικονομία; Μαργαρίτης Σχοινάς E κατόν τριάντα χρόνια µετά τη Βιοµηχανική Επανάσταση, εξήντα χρόνια µετά την εκκίνηση της ευρωπα κής ολοκλήρωσης, τριάντα χρόνια µετά την ένταξη της Ελλάδας στην ευρωπα κή οικογένεια και δέκα χρόνια µετά τη γένεση του ευρώ, η Ευρωπα κή Ένωση και η χώρα µας βρίσκονται στη δίνη µιας βαθιάς οικονοµικής κρίσης που σκιάζεται από απειλές, αλλά ταυτόχρονα δηµιουργεί και µοναδικές ευκαιρίες. Είναι περιττό να ανοίξουµε εκ νέου τη συζήτηση για τα αίτια της κρίσης. Όλοι πια γνωρίζουν ότι πληρώνουµε τις εκκεντρικότητες του αµερικανικού χρηµατοπιστωτικού συστήµατος, που λειτουργούσε χωρίς εποπτεία και λογοδοσία, το οποίο βασιζόταν αποκλειστικά και µόνο σε µια επίπλαστη ρευστότητα που διοχετεύτηκε σε επισφαλείς επενδύσεις. Ήταν ζήτηµα χρόνου οι παθογένειες αυτές να επι- µολύνουν τις ευρωπα κές οικονοµίες, δεδοµένου του σύγχρονου παγκοσµιοποιηµένου περιβάλλοντος, όπου οι ροές κεφαλαίων είναι δοµηµένες υπερεθνικά, ενώ ο δηµοκρατικός, εποπτικός έλεγχος όπου αυτός υπάρχει παραµένει κατά βάση εθνικός. Η κρίση, λοιπόν, χτύπησε την πόρτα των αναπτυγµένων αγορών της ύσης, µεταξύ των οποίων και της Ευρώπης, επηρεάζοντας σε βάθος την πραγµατική οικονοµία: Η κατανάλωση και οι οικονοµικές επιδόσεις των κρατών-µελών της Ε.Ε. διολισθαίνουν, η παραδοσιακή βιοµηχανία που στήριξε την ευρωπα κή ανάκαµψη υποφέρει, η χρηµατοδότηση των µικροµεσαίων επιχειρήσεων δυσκολεύει, οι 6 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

3 Á Ñ È Ñ Á Ã Í Ù Ì Ç Ó ασθενέστερες τάξεις βρίσκονται εκτεθειµένες, η απασχόληση και οι επενδύσεις φθίνουν. Ακόµα και τα υγιή ευρωπα κά τραπεζικά ιδρύ- µατα δυσπιστούν στις µεταξύ τους συναλλακτικές σχέσεις, περιορίζοντας στο ελάχιστο τις ροές χρηµατοδότησης, πλήττοντας ανεπανόρθωτα την οικονοµική δράση. Σε αυτό το κλίµα, ήδη εµφανίστηκαν οι πρώτες κραυγές λα κισµού που είτε υποστηρίζουν το «τέλος της ελεύθερης οικονοµίας», είτε καταγγέλλουν την «άκαρδη παγκοσµιοποίηση», σκοπεύοντας στο θυµικό της κοινωνίας και στη δηµιουργία εντυπώσεων. Η εύκολη παραγωγή τέτοιου είδους µικροπολιτικών εντυπώσεων επιδιώκει απλώς να µεγεθύνει τα φοβικά σύνδροµα των πολιτών, µε απώτερο στόχο την ανατροπή των βασικών πολιτικών και οικονοµικών συντεταγµένων, πάνω στις οποίες οικοδοµήθηκε µετά το Β Παγκόσµιο Πόλεµο η ευρωπα κή ολοκλήρωση και η συλλογική µας ευηµερία. Απέναντι σε αυτές τις κραυγές λα κισµού, που ενδηµούν στα δύο άκρα του κοµµατικού µας συστήµατος, προβάλλει µία άλλη σχολή σκέψης: αυτή που τονίζει την ανάγκη διόρθωσης των θεσµικών ελλειµµάτων που οδήγησαν στην παρούσα κατάσταση, που αντιπαραθέτει την υπευθυνότητα και το δηµοκρατικό έλεγχο της κοινωνίας στον άκοπο λα κισµό της ατάκας, αυτή που έχει το σθένος να εντοπίσει και να αναδείξει τις ευκαιρίες που ανοίγονται την εποµένη της κρίσης. Αυτή που δεν ισοπεδώνει τα κεκτηµένα, αλλά διορθώνει τα κακώς κείµενα. Αν η τρέχουσα οικονοµική κρίση είναι το αποτέλεσµα προβληµάτων που αποκαλύφθηκαν ξαφνικά, όταν η παραδοσιακή οργάνωση της οικονοµίας προσέκρουσε σε θεσµικά ελλείµµατα, η επόµενη ηµέρα της κρίσης µπορεί να αποτελέσει τη νέα ευκαιρία για τη Νέα Οικονοµία. Η Νέα Οικονοµία θα χαρακτηρίζεται από απελευθερωµένες αγορές που θα ελέγχονται από αυστηρούς κανόνες υγιούς ανταγωνισµού και θα στηρίζεται σε ένα πολυ-πολικό σύστηµα απασχόλησης, δοµη- µένο γύρω από τις ευκαιρίες που θα γεννήσει η πράσινη οικονοµία, οι νέες τεχνολογίες, το διαδίκτυο, η ενέργεια, οι µεταφορές, η και- ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 7

4 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç νοτοµία, η ποιοτική γεωργία και η επιχειρηµατικότητα, κυρίως των νέων και των γυναικών. Το νέο αυτό περιβάλλον δεν µπορεί παρά να αναπτυχθεί σε συνθήκες ελεύθερης οικονοµίας, µακριά από τείχη προστατευτισµού και περιττών γραφειοκρατικών εµποδίων. Για να δηµιουργηθούν οι συνθήκες εµφάνισης της Νέας Οικονο- µίας, η Ευρώπη χρειάζεται ένα µέτωπο υπευθυνότητας που θα δράσει άµεσα σε τρία επίπεδα: πρώτον, στην αντιµετώπιση των συνεπειών της τωρινής κρίσης, δεύτερον, σε εκείνο της πρόληψης παρό- µοιων καταστάσεων στο µέλλον και, τρίτον, στη δηµιουργία συνθηκών που θα διευκολύνουν και θα επιταχύνουν την εµφάνιση ενός Έπειτα από δεκαετίες κοινοτικών χρηµατοδοτήσεων που δηµιούργησαν χιλιάδες χιλιόµετρα ασφάλτου και τόνους τσιµέντου, έφτασε η ώρα οι πόροι των διαρθρωτικών ταµείων να στραφούν στην επένδυση σε «πράσινες υποδοµές», που κατοχυρώνουν την οικονοµική ανάπτυξη και την αύξηση της απασχόλησης, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιµότητα των φυσικών µας πόρων νέου υγιούς οικονοµικού επιχειρείν. Είναι σηµαντικό να κάνουµε τον Ευρωπαίο πολίτη να αισθανθεί σίγουρος, αποδεικνύοντάς του ότι λειτουργούν οι συλλογικές µας άµυνες, αλλά και ότι είµαστε αποφασισµένοι να µπολιάσου- µε το παγκόσµιο οικονοµικό σύστηµα µε πρωτοβουλίες, νοµοθεσία και αξίες που δεν θα επιτρέψουν την εµφάνιση παρόµοιων κρίσεων στο µέλλον. Στο µέτωπο της αντίδρασης, απόλυτη προτεραιότητα της Ευρωπα κής Ένωσης αποτελεί η συντονισµένη δράση για έξοδο από την κρίση, µέσα από ένα µείγµα κοινοτικών πολιτικών και εθνικών παρεµβάσεων. Το ευρωπα κό σχέδιο ήδη επικεντρώνεται στην ενίσχυση της ρευστότητας µε την επανακεφαλαιοποίηση των χρηµατοπιστωτικών οργανισµών, τη στήριξη των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και του αγροτικού κόσµου, την προστασία των δανειοληπτών, την εγγύηση των καταθέσεων, τη θωράκιση της απασχόλησης και τη στήριξη της ανάπτυξης. Ξεχωριστό ρόλο στο πλαίσιο αυτό έχει η 8 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

5 Á Ñ È Ñ Á Ã Í Ù Ì Ç Ó Η Πράσινη Ενέργεια αποτελεί κεντρικό πυλώνα της Νέας Οικονοµίας. απλοποίηση και επίσπευση των διαδικασιών κοινοτικής χρηµατοδότησης από τα διαρθρωτικά ταµεία και η χαλάρωση του κοινοτικού πλαισίου ελέγχου κρατικών ενισχύσεων στους ευπαθείς τοµείς της οικονοµίας. Μέσω των περιθωρίων που προσφέρει το Σύµφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης που η Ε.Ε. είχε την πρόνοια να αναθεωρήσει το 2005, ειδικά τα µέλη της ευρωζώνης µπορούν να επιλέξουν εκείνο το συνδυασµό δράσεων που ταιριάζει καλύτερα στις εθνικές τους ιδιαιτερότητες. Πρόκειται για µια νεωτεριστική, ενιαία αλλά όχι κοινή προσέγγιση, που θα φέρει αποτελέσµατα όταν φτάσει στην πλήρη ανάπτυξη των προνοιών που προβλέπονται. Στο επίπεδο της πρόληψης, η αντιµετώπιση της σηµερινής κρίσης προ ποθέτει τη διόρθωση της ασυµµετρίας για την οποία έγινε λόγος παραπάνω. εν νοείται ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων και χρηµατοπιστωτικών ροών σε υπερεθνικό επίπεδο µε τους κανόνες εποπτείας, λογοδοσίας και πολιτικού ελέγχου να παραµένουν κατά ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 9

6 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç βάση εθνικοί. Με πρωτοβουλία της γαλλικής προεδρίας και του Νικολά Σαρκοζί, η Ε.Ε. έχει ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες για τη δηµιουργία ενός συστήµατος παγκόσµιας οικονοµικής οργάνωσης µε δίκαιους κανόνες, το οποίο δεν καταργεί, αλλά εκλογικεύει την παγκοσµιοποίηση. Απαραίτητα συστατικά του αποτελούν η νοµοθεσία για συλλογική εποπτεία των αγορών και των χρηµατοπιστωτικών ιδρυµάτων, ο νοµοθετικός εξαναγκασµός σε λογοδοσία των οργανισµών αποτίµησης της πιστοληπτικής ικανότητας, η αντικειµενική αποτίµηση πολύπλοκων χρηµατοοικονοµικών προ όντων και η µάχη κατά των καρτέλ και των µονοπωλιακών στρεβλώσεων της αγοράς. Εξίσου αναγκαία κρίνεται και η εισαγωγή αντικειµενικών κριτηρίων για τις αµοιβές των στελεχών των χρηµατοπιστωτικών οργανισµών, που µέχρι τώρα, κατά κανόνα, αµείβονταν ανάλογα µε τον όγκο των βραχυπρόθεσµων συναλλαγών τους, χωρίς να λαµβάνεται υπόψη ο αντίκτυπος αυτών των πρακτικών στην πραγµατική οικονοµία. Η σηµερινή κρίση δίνει την ευκαιρία στην Ευρώπη να αλλάξει σελίδα στο αναπτυξιακό της µοντέλο και να στραφεί προς την «πράσινη ανάπτυξη», η οποία θα αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της Νέας Οικονοµίας που αναδύεται σταδιακά στην Ευρώπη, αλλά τώρα πια και στις Η.Π.Α. Στο ευρωπα κό πλαίσιο, µε αυτό τον όρο νοείται ο συνδυασµός µίας σειράς ενεργειών, που περιλαµβάνει τη δέσµευση κοινοτικών και εθνικών πόρων για φιλικές προς το περιβάλλον δράσεις, συγκεκριµένα κίνητρα που θα βοηθήσουν τον ιδιωτικό και δηµόσιο τοµέα να «πρασινίσουν» τις επιχειρησιακές τους δράσεις, και φυσικά η αλλαγή νοοτροπίας των πολιτών, που ως καταναλωτές αλλά και υποκείµενα της οικονοµικής δραστηριότητας σταδιακά προσαρµόζονται σε µια νέα, φιλική προς το περιβάλλον, συµπεριφορά. Η Ευρωπα κή Ένωση εδώ και µία δεκαετία έχει καταστεί πρωτοπόρος στη διαµόρφωση αυτού του νέου τύπου οικονοµικής ανάπτυξης και συµπεριφοράς, ενισχύοντας τη θέση ότι η άσκηση οικονοµικής δραστηριότητας και η ανάπτυξη δεν συγκρούονται µε τις αρχές της προστασίας του περιβάλλοντος. Το αντίθετο µάλιστα, µπορούν να συγκεραστούν µέσα από ένα σωστό µείγµα νοµοθετικής πολιτικής 10 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

7 Á Ñ È Ñ Á Ã Í Ù Ì Ç Ó Η ανάπτυξη σύγχρονων και φιλικών στο περιβάλλον µέσων µαζικής µεταφοράς είναι ένας ακόµα κρίσιµος κρίκος της Νέας Οικονοµίας (Φωτό: Το Τραµ της Αθήνας). και όχι µόνο. Σε αυτό το πλαίσιο, επιτυχία της Ε.Ε. µε θεαµατικές µελλοντικά συνέπειες αποτελεί η πρόσφατη θέσπιση πακέτου πρωτοβουλιών για την ενέργεια και το κλίµα. Πρόκειται για τη συλλογική δέσµευση της Ε.Ε. να πετύχει µέχρι το 2020: 20% λιγότερους ρύπους, 20% πράσινη ενέργεια στο συνολικό ενεργειακό µείγµα και 20% περισσότερη εξοικονόµηση ενέργειας. Απαραίτητο συστατικό επιτυχίας της Νέας Οικονοµίας, πέρα από νοµοθετικές πρωτοβουλίες, αποτελεί επίσης η ύπαρξη διαθέσιµων πόρων και η στοχευµένη χρήση τους. Έπειτα από δεκαετίες κοινοτικών χρηµατοδοτήσεων που δηµιούργησαν χιλιάδες χιλιόµετρα ασφάλτου και τόνους τσιµέντου, έφτασε η ώρα οι πόροι των διαρθρωτικών ταµείων να στραφούν στην επένδυση σε «πράσινες υποδοµές», που κατοχυρώνουν την οικονοµική ανάπτυξη και την αύξηση της απασχόλησης, χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη βιωσιµότητα των φυσικών µας πόρων. ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 11

8 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç Έπειτα από πολλά χρόνια, ο κοινοτικός προ πολογισµός διανέµει ένα σηµαντικό κοµµάτι της οικονοµικής «πίτας» στην εξυπηρέτηση των σκοπών της πράσινης ανάπτυξης. Ο ρόλος του Ευρωπα κού Κοινοβουλίου σε αυτή την προσπάθεια υπήρξε σηµαντικός. Ενδεικτικά για τον προ πολογισµό της Ε.Ε. για το 2009 η συνολική δαπάνη που προβλέπεται για περιβαλλοντικές στοχεύσεις, για πρώτη φορά, ξεπερνά το 10% του συνολικού ποσού, αγγίζοντας τα 14 δις ευρώ. Η επόµενη πενταετία θα είναι ο κρίσιµος χρονικός ορίζοντας, µέσα στον οποίο θα κριθούν σε µεγάλο βαθµό τα τρία βασικά ζητήµατα που επιχείρησα να αναλύσω παραπάνω. Η πειστική αντιµετώπιση των συνεπειών της κρίσης, η υιοθέτηση ενός επαρκούς θεσµικού πλαισίου που θα προλαµβάνει εγκαίρως ανάλογες καταστάσεις και τέλος η δηµιουργία εκείνων των συνθηκών που θα επιτρέψουν στη Νέα Οικονοµία να αναδυθεί ταχύτατα και να λειτουργήσει σε βάθος χρόνου προς όφελος των πολλών. Σηµαντικό σταθµό σε αυτή την προσπάθεια θα αποτελέσει και η οριοθέτηση του ύψους, αλλά και του περιεχοµένου των κοινοτικών χρηµατοδοτήσεων για την πέµπτη χρηµατοδοτική περίοδο , που θα πρέπει να εξυπηρετεί τις νέες πολιτικές στοχεύσεις της πράσινης οικονοµίας. Νέοι κανόνες, λοιπόν, για τη Νέα Οικονοµία, νέες εγγυήσεις για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις, τέλος στην αυθαιρεσία και στις κραυγές, υπευθυνότητα και λογοδοσία στην κοινωνία. Η πορεία προς τις ευρωεκλογές της 7ης Ιουνίου 2009 ας είναι µια αφορµή για έναν ανοιχτό και δηµοκρατικό διάλογο που θα αναδείξει αυτές τις προκλήσεις. Ο κ. Μαργαρίτης Σχοινάς είναι Ευρωβουλευτής της Ν και µέλος της Επιτροπής Προ πολογισµών, Οικονοµικών και Νοµισµατικών Υποθέσεων και της Αντιπροσωπείας της Μεικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ε.Ε. Τουρκίας. 12 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

9 Á Ñ È Ñ Á Ã Í Ù Ì Ç Ó Εκλογές στην εποχή των προκλήσεων Κώστας Μποτόπουλος Σ υχνά συµπολίτες µας ρωτάνε: «Γιατί να ψηφίσουµε στις επερχόµενες ευρωεκλογές; Τι κάνει η Ευρώπη για µας που να δικαιολογεί την κινητοποίησή µας;». Το φαινόµενο δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό. Πολλοί Ευρωπαίοι πολίτες αµφιβάλλουν για τη σκοπιµότητα συµµετοχής τους στις ευρωπα κές εκλογές και στα ευρωπα κά δρώµενα γενικά. Είναι οι συνειδητοί ή ασυνείδητοι θιασώτες της θεωρίας του «δηµοκρατικού ελλείµµατος», της απόστασης, δηλαδή, και αδιαφάνειας των ευρωπα κών οργάνων από τους πολίτες. Το έλλειµµα αυτό είναι υπαρκτό. Ωστόσο, η αντι- µετώπισή του περνά ακριβώς µέσα από την ενδυνάµωση της ευρωπα κής ιδέας, των ευρωπα κών θεσµών και κυρίως µέσα από τον πιο δηµοκρατικό και αντιπροσωπευτικό θεσµό της Ε.Ε., το Ευρωπα κό Κοινοβούλιο. Την τελευταία δεκαετία το Ευρωπα κό Κοινοβούλιο, ενδυναµωµένο και µε αυξηµένες αρµοδιότητες, έχει γίνει συν-νοµοθέτης αλλά και εκφραστής της φωνής της ευρωπα κής συνείδησης. Ρίχνει φως στην πολιτική αντιπαράθεση, κινητοποιεί και προωθεί τον ευρωπα κό δηµόσιο διάλογο. Σε πολλά ζητήµατα αποµακρύνεται κατά πολύ από τις νοµοθετικές πρωτοβουλίες της Επιτροπής και τις θέσεις του Συµβουλίου. Η αποκάλυψη και η καταδίκη των υπερπτήσεων της CIA στο ευρωπα κό έδαφος, τα επανειληµµένα ψηφίσµατα για το κλείσιµο του Γκουαντάναµο, η απόκρουση του σχεδίου οδηγίας για τις 65 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 13

10 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç ώρες εργασίας, η υιοθέτηση του ιδιαίτερα φιλόδοξου «πακέτου» αντιµετώπισης της κλιµατικής αλλαγής µε συγκεκριµένες και µετρήσιµες δεσµεύσεις για τις χώρες-µέλη, όλα αυτά ανήκουν στην «κυρίως ύλη» ή, µάλλον, στην «κυρίως δράση» του Κοινοβουλίου. Επιπλέον, µε τη θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισαβόνας, το Κοινοβούλιο εξοπλίζεται µε ακόµη µεγαλύτερες εξουσίες: επεκτείνεται η διαδικασία της συναπόφασης κι έτσι αποκτά νοµοθετική αρµοδιότητα και πολιτική φωνή σχεδόν σε όλα τα πεδία άσκησης της ευρωπα κής πολιτικής. Είναι σηµαντικό να διεκδικούµε περισσότερη διαφάνεια, έλεγχο και δηµοκρατία για την Ευρώπη. Ωστόσο, ακόµη πιο σηµαντικό είναι να ασκούµε ως πολίτες µε γνώση και υπευθυνότητα τα δηµοκρατικά δικαιώµατα που έχουµε ήδη κατακτήσει. Και η ψήφος στις ευρωεκλογές είναι Οι Ευρωπαίοι έχουν την ευκαιρία τον Ιούνιο να πάρουν θέση σε ερωτήµατα όπως: «Η Ευρώπη θα εξελιχθεί σε ένα συνεταιρισµό συµβιβασµών ή σε ένα δήµο κοινών αξιών; Θα πατήσουµε στην κρίση για να αλλάξουµε µοντέλο ανάπτυξης και τον τρόπο διακυβέρνησης ή θα περιµένουµε να περάσει η µπόρα αφήνοντας τα πάντα ίδια;» ένα από αυτά και ίσως το πιο κρίσιµο. Στο δρόµο προς τις κάλπες, έχουµε έρθει αντιµέτωποι µε τη χειρότερη µεταπολεµικά οικονοµική κρίση. Πρόκειται για µία κρίση που διαρκεί, βαθαίνει και εντείνεται. εν απειλεί µονάχα όσους πλούτισαν, ποντάροντας σε χρηµατοπιστωτικά προ όντα πολύ συχνά τζόγου, οι οποίοι απλώς χάνουν ένα κοµµάτι από τα κέρδη τους. Η κρίση πλήττει την ίδια την παραγωγική βάση των αναπτυγµένων και λιγότερο αναπτυγµένων αγορών, βυθίζοντας την παγκόσµια οικονοµία στην ύφεση και προκαλώντας την απώλεια εκατοµµυρίων θέσεων εργασίας. Η κρίση µάς στέλνει µηνύµατα σαφή και καθαρά σε παγκόσµιο, ευρωπα κό και εθνικό επίπεδο. Μήνυµα παγκόσµιο: Το µοντέλο της αρρύθµιστης αγοράς δείχνει 14 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

11 Á Ñ È Ñ Á Ã Í Ù Ì Ç Ó Στιγµιότυπο από συνεδρίαση της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπα κού Κοινοβουλίου ότι εξάντλησε τα όριά του. Η πιο δηµοφιλής λέξη, ακόµη και για τους ακραίους της αγοράς, είναι πια η «ρύθµιση». Κατέστη κοινή πεποίθηση ότι χρειάζονται κανόνες στη λειτουργία του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος και στην κυκλοφορία των κεφαλαίων. Το ενεργειακό µοντέλο που στηρίζεται στο πετρέλαιο και στα ορυκτά καύσιµα χαρακτηρίζεται πια ως µη βιώσιµο. Η πρωτοπορία της Ευρωπα κής Ένωσης στην καταπολέµηση της κλιµατικής αλλαγής είναι µία έµπρακτη παραδοχή της ανάγκης ρύθµισης (και) της οικονοµικής δραστηριότητας. Μήνυµα ευρωπα κό: Η κρίση απαιτεί κοινή απάντηση και κοινό σχέδιο. Η Ευρωπα κή Επιτροπή ανακοίνωσε πριν λίγους µήνες ένα υποτίθεται ευρωπα κό σχέδιο απάντησης στην κρίση, το οποίο, όµως, στηρίζεται κατά κύριο λόγο σε εθνικούς πόρους. Κεντρικό σηµείο στο Μανιφέστο, που έχουν καταθέσει οι Ευρωπαίοι σοσιαλιστές στο δρόµο για τις ευρωεκλογές, είναι η διεύρυνση και η ενίσχυση της οικονοµικής διακυβέρνησης της Ε.Ε. Απαιτούνται θεσµοί ευέλικτοι και αποτελεσµατικοί, οι οποίοι θα λογοδοτούν πολιτικά στους λαούς της Ευρώπης. Πρέπει να ενισχυθεί ο προ πολογισµός ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 15

12 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç της Ε.Ε., ο οποίος αντιστοιχεί µόλις στο 0,89% του ευρωπα κού ΑΕΠ, ποσοστό πενιχρό σε σχέση µε τις ανάγκες που αναφύονται από την κρίση, αλλά και τις ανάγκες της Ένωσης ως διεθνούς παίκτη. Μήνυµα εθνικό: Ο καιρός που κρύβαµε τα προβλήµατα κάτω από το χαλί έχει τελειώσει οριστικά. Η κρίση αναδεικνύει όλες τις χρόνιες αδυναµίες και τα διαθρωτικά προβλήµατα της ελληνικής οικονοµίας. Πελατειακό φούσκωµα του κράτους, προ πολογισµοί που φτιάχνονται για να µην εκτελεστούν, παιχνίδια µε τα νούµερα, διακινδύνευση της αξιοπιστίας της χώρας µας στην Ευρώπη, είναι πρακτικές που πρέπει µακάρι µε κοινή συνεννόηση να σταµατήσουν. Επιπλέον, το ενεργειακό µοντέλο που στηρίζεται στην άπληστη κατανάλωση των φυσικών πόρων της χώρας και στις ενεργοβόρες λύσεις αποδεικνύεται σπάταλο και αντιπαραγωγικό. Για την Ελλάδα, η οποία θα πρέπει να τετραγωνίσει τον κύκλο (ανάγκη συγκράτησης των ελλειµµάτων και του δηµόσιου χρέους και ταυτόχρονα ακόµη µεγαλύτερη ανάγκη για δηµόσιες επενδύσεις, δηµιουργία θέσεων εργασίας και στήριξη των ασθενέστερων κοινωνικά στρωµάτων), δεν υπάρχει άλλη απάντηση από την «πράσινη» (όχι υπό την κοµµατική έννοια) οικονοµία. Αντί να παρακαλούµε για τη στήριξη των ευρωπα κών θεσµών, πρέπει να στηριχτούµε επιτέλους στις δυνά- µεις µας και να αναδείξουµε τα πλεονεκτήµατά µας. Οι Ευρωπαίοι έχουν την ευκαιρία τον Ιούνιο να πάρουν θέση σε ερωτήµατα όπως: «Η Ευρώπη θα εξελιχθεί σε ένα συνεταιρισµό συµβιβασµών ή σε ένα δήµο κοινών αξιών; Θα πατήσουµε στην κρίση για να αλλάξουµε µοντέλο ανάπτυξης και τον τρόπο διακυβέρνησης ή θα περιµένουµε να περάσει η µπόρα αφήνοντας τα πάντα ίδια;». Η συγκυρία είναι τόσο δύσκολη και κρίσιµη, ώστε από τις απαντήσεις που θα δοθούν θα κριθεί σε µεγάλο βαθµό η εξέλιξη της Ελλάδας, της Ευρώπης και του κόσµου τις επόµενες δεκαετίες. Ο κ. Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγµατολόγος και Ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ. 16 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

13 Á Ñ È Ñ Á Ã Í Ù Ì Ç Ó G20: ελπιδοφόρες συναινέσεις Ηλίας Α. Αθανασιάδης Α πό την προηγούµενη ήδη Σύνοδο του G20, τον Νοέµβριο του 2008 στην Ουάσιγκτον, είχε επιτευχθεί συµφωνία ως προς τις βασικές αρχές ενός Σχεδίου ράσης και ειδικότερα είχε καταστεί σαφές ότι η συλλογική δράση και η λήψη συγχρονισµένων µέτρων αποτελούν προ ποθέσεις κοµβικής σηµασίας για την αντιµετώπιση των συνεπειών της πρωτοφανούς σε ένταση και διάρκεια κρίσης, η οποία εξακολουθεί να ταλανίζει την παγκόσµια οικονοµία. Σε αυτή την εξαιρετικά κρίσιµη, πλέον, συγκυρία η πρόσφατη Σύνοδος του G20 (2 Απριλίου 2009) στο Λονδίνο ήταν αναµενόµενο λόγω του διακυβεύµατος να προσελκύσει το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας. Η ατζέντα των ηγετών των χωρών-µελών του G20 περιελάµβανε, σε γενικές γραµµές, τον συντονισµό των σχεδίων ανάκαµψης, τη θέσπιση κανόνων στο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα καθώς επίσης και την τόνωση του διεθνούς εµπορίου που πλήττεται. Παρά τις αρχικές ανησυχίες εξαιτίας των έντονων διαφωνιών και µετά από αµοιβαίες υποχωρήσεις προέκυψε τελικά η τόσο αναγκαία συµφωνία για την αντιµετώπιση της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης. Η σηµαντικότερη, ίσως, Σύνοδος του G20 από την ίδρυσή του το εκέµβριο του 1999 ολοκληρώθηκε, έτσι, µε έναν «ιστορικό συµβιβασµό» για τη σταδιακή αναδιάρθρωση του διεθνούς χρηµα- ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 17

14 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç Το κοινό µέτωπο για µεγαλύτερη χρηµατοδότηση του ΝΤ και το αυστηρότερο ρυθµιστικό πλαίσιο στις αγορές τονώνουν την παγκόσµια εµπιστοσύνη το καθοριστικότερο, όµως, ζήτηµα για να αποδώσουν όλα αυτά είναι η άµεση και ορθή εφαρµογή των αποφάσεων. Συνεπώς, πρέπει να περιµένουµε τους προσεχείς µήνες για να δούµε την αποτελεσµατικότητα του νέου συστήµατος της ελεγχόµενης αγοράς τοπιστωτικού συστήµατος. Οι ηγέτες του G20 µε κοινό ανακοινωθέν τους δεσµεύτηκαν ότι «θα πράξουν ό,τι χρειάζεται για να αντιµετωπιστεί η οικονοµική ύφεση» καταλήγοντας, µεταξύ άλλων, σε συµφωνία για την αναζωογόνηση της παγκόσµιας οικονοµίας µε την παροχή του ποσού των 1,1 τρις δολαρίων που θα διατεθούν κυρίως µέσω του ιεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου ( ΝΤ), για την αναγκαία υιοθέτηση ενός αυστηρότερου ρυθµιστικού πλαισίου για τον χρηµατοπιστωτικό κλάδο, καθώς και για την αποφυγή του προστατευτισµού. Είναι δε χαρακτηριστικό της θετικής έκβασης ότι στην καθοριστική Σύνοδο όλοι οι συµµετέχοντες ηγέτες εµφανίστηκαν απολύτως ικανοποιηµένοι. Ενδεικτικά σηµειώνεται ότι ο Γκόρντον Μπράουν έκανε, λόγο για «µια νέα παγκόσµια τάξη πραγµάτων», η Άγκελα Μέρκελ για «έναν πολύ καλό συµβιβασµό» ενώ κατά τον Νικολά Σαρκοζί, η Σύνοδος οδήγησε τελικά σε «καλύτερα αποτελέσµατα απ ό,τι ελπίζαµε». Στο ντεµπούτο του στη διεθνή σκηνή, ο Μπαράκ Οµπάµα τόνισε πως η «ιστορική [...] Σύνοδος» µπορεί να αποτελέσει το «σηµείο καµπής» για την οικονοµική ανάκαµψη αλλά και για την επίτευξη προόδου στην προσπάθεια µεταρρύθµισης «ενός αποτυχηµένου ρυθµιστικού συστήµατος». Τα σηµαντικότερα νέα δεδοµένα που εντοπίζονται στην εν λόγω συµφωνία είναι η µεγάλη αύξηση των πόρων προς το ΝΤ, το οποίο προκύπτει σαφώς αναβαθµισµένο από τη Σύνοδο µε ρόλο 18 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

15 Á Ñ È Ñ Á Ã Í Ù Ì Ç Ó ΦΩΤΟ: EUROKINISSI Η φωτογραφία των ηγετών που έλαβαν µέρος στη Σύνοδο του G20 (Λονδίνο 03/04/06) χρηµατοδότη της διεθνούς οικονοµίας, και κυρίως των χωρών που αντιµετωπίζουν σοβαρότερα προβλήµατα και φυσικά οι δεσµεύσεις για επιβολή αυστηρής εποπτείας και κανόνων στο διεθνές χρηµατοπιστωτικό σύστηµα. Αξιοσηµείωτο είναι ότι, ενώ οι ΗΠΑ και η Βρετανία επέµεναν στην ανάγκη για περαιτέρω προώθηση προγραµµάτων οικονοµικής ανάκαµψης ώστε να στηριχτεί η οικονοµία και να αντιµετωπιστεί η ύφεση, η Γαλλία και η Γερµανία τάσσονταν υπέρ της επιβολής κανονισµών για αυστηρότερο δηµοσιονοµικό έλεγχο. Η γαλλο-γερµανική θέση φαίνεται τελικά ότι εισακούστηκε καθώς οι αποφάσεις δεν υποχρέωσαν τις χώρες να δροµολογήσουν νέα πακέτα οικονοµικής στήριξης. ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 19

16 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç Σε ό,τι αφορά τους κανόνες λειτουργίας και εποπτείας της οικονο- µίας ανακοινώθηκαν νέα µέτρα µε βασικότερο τη θέσπιση πιο αυστηρών ελέγχων στις τράπεζες για τα ρίσκα που αναλαµβάνουν. Επιπλέον, δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα σε ουσιαστικές δεσµεύσεις κατά του προστατευτισµού σε επενδύσεις, αγαθά και υπηρεσίες. Η απόφαση να τεθούν υπό έλεγχο οι «φορολογικοί παράδεισοι» έχει και αυτή την ειδική σηµασία της όπως άλλωστε και η δηµιουργία ενός νέου Συµβουλίου Οικονοµικής Σταθερότητας (Financial Stability Board) το οποίο σε συνεργασία µε το ΝΤ θα λειτουργεί ως ένας µηχανισµός έγκαιρης προειδοποίησης για µακροοικονοµικούς κινδύνους αλλά και θα θέσει νέους κανόνες για την καταβολή µερισµάτων και µπόνους στον χρηµατοπιστωτικό τοµέα. Πολλοί αισιοδοξούν ότι η συµφωνία µπορεί να ανακόψει την πορεία της κρίσης και να περιορίσει το άγνωστο αυτή τη στιγ- µή βάθος της άλλοι είναι πιο επιφυλακτικοί θεωρώντας ότι θα επιφέρει µια πρόσκαιρη έξοδο από την κρίση. Είναι αυτονόητο, πάντως, ότι η συµφωνία των 20 ηγετών στο Λονδίνο δεν θα οδηγήσει από µόνη της στην επανεκκίνηση της παγκόσµιας οικονοµίας. Ωστόσο, σηµατοδοτεί αναµφίβολα ένα αποφασιστικό βήµα προόδου για την ανάκαµψη. Ο Νοµπελίστας οικονο- µολόγος Πολ Κρούγκµαν παραδέχτηκε χαρακτηριστικά ότι «η Σύνοδος του G20 επέτυχε περισσότερα από όσα περίµενα». Το κοινό µέτωπο για µεγαλύτερη χρηµατοδότηση του ΝΤ και το αυστηρότερο ρυθµιστικό πλαίσιο στις αγορές τονώνουν την παγκόσµια εµπιστοσύνη το καθοριστικότερο, όµως, ζήτηµα για να αποδώσουν όλα Το G20 αναδεικνύεται, πλέον, σε ένα βασικό φόρουµ λήψης αποφάσεων οι οποίες εκτιµάται ότι θα έχουν αντίκτυπο όχι µόνο στην παγκόσµια οικονοµία αλλά και στις γεωπολιτικές ισορροπίες στο πλαίσιο της ανάδυσης ενός πολυπολικού κόσµου και µιας νέας εποχής στις διατλαντικές σχέσεις 20 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

17 Á Ñ È Ñ Á Ã Í Ù Ì Ç Ó ΦΩΤΟ: EUROKINISSI Ο Πρωθυπουργός κ. Κωνσταντίνος Καραµανλής και ο Αµερικανός Πρόεδρος κ. Μπαράκ Οµπάµα στη συνάντησή τους στο Στρασβούργο (04/04/09), µετά τη Σύνοδο του G20 αυτά είναι η άµεση και ορθή εφαρµογή των αποφάσεων. Συνεπώς, πρέπει να περιµένουµε τους προσεχείς µήνες για να δούµε την αποτελεσµατικότητα του νέου συστήµατος της ελεγχόµενης αγοράς. Το 2009 είναι µια δύσκολη χρονιά σε παγκόσµιο επίπεδο. Σε ένα αρνητικό διεθνές περιβάλλον η κρισιµότητα της συγκυρίας είναι ακόµη πιο µεγάλη για την ελληνική οικονοµία µε τις διαχρονικές αδυναµίες όπως το υψηλό δηµόσιο χρέος και τα απότοκα αυτού. Η Ελλάδα επιδεικνύοντας αποφασιστικότητα για τη µείωση του δηµοσιονοµικού ελλείµµατος εφαρµόζει ήδη συγκεκριµένα µέτρα. Πα- ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 21

18 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç ράλληλα, το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης για την αντιµετώπιση της σύνθετης οικονοµικής κρίσης που βιώνουµε κινείται σε τρεις άξονες: ανάπτυξη µε βασική προτεραιότητα τη ρευστότητα της οικονοµίας, δηµοσιονοµική εξυγίανση και στήριξη των οικονοµικά ασθενέστερων. Υπό το φως των παραπάνω, η ανάγκη για επιτάχυνση των διαρθρωτικών µεταρρυθµίσεων γίνεται ακόµη πιο επιτακτική. Η απόφαση του G20 στο Λονδίνο, που προβλέπει τον τριπλασιασµό της χρηµατοδότησης του ΝΤ είναι καθοριστικής σηµασίας για όλες τις χώρες. Για την Ελλάδα που αποτελεί σηµαντικό οικονοµικό παράγοντα στη Νοτιοανατολική Ευρώπη έχουν, µεταξύ άλλων, ιδιαίτερη βαρύτητα τα µέτρα για την τόνωση του ανοικτού εµπορίου και οι δεσµεύσεις κατά του προστατευτισµού. Συνολικά, πάντως, το αποτέλεσµα της Συνόδου των G20 κρίνεται κατ αρχάς θετικό για την αντιµετώπιση της οικονοµικής κρίσης. Πέτυχε δε µία συναίνεση που φαίνεται να είναι ισχυρή µεταξύ των βιοµηχανικά αναπτυγµένων και των αναπτυσσόµενων χωρών. Υπό ένα διαφορετικό πρίσµα το G20 αναδεικνύεται, πλέον, σε ένα βασικό φόρουµ λήψης αποφάσεων οι οποίες εκτιµάται ότι θα έχουν αντίκτυπο όχι µόνο στην παγκόσµια οικονοµία αλλά και στις γεωπολιτικές ισορροπίες στο πλαίσιο της ανάδυσης ενός πολυπολικού κόσµου και µιας νέας εποχής στις διατλαντικές σχέσεις. O κ. Ηλίας Α. Αθανασιάδης είναι επικοινωνιολόγος, MA University of Leicester UK, και ιδάκτωρ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών 22 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

19 Ε Ι Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α Ελλάδα και διεθνής πολιτική Ντόρα Μπακογιάννη Κωνσταντίνα Ε. Μπότσιου Θεοδόσης Καρβουναράκης Γεώργιος Ν. Τζογόπουλος Νικόλαος Τζιφάκης ιονύσης Τσιριγώτης Η Ελλάδα αναλαµβάνει την προεδρία στον Οργανισµού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) σε περίοδο µεστή διεθνών εξελίξεων. Η διεθνής οικονοµική συγκυρία χειροτερεύει, οι Η.Π.Α. και η Ε.Ε. αναζητούν λύσεις για να αποτραπούν κοινωνικές εκρήξεις, η ανατολική και νοτιοανατολική Ευρώπη πλήττονται βαρύτερα από την κατάρρευση των αγορών. Ποιες είναι οι θέσεις της Ελλάδας σε αυτό το πολύπλοκο πλέγµα κρίσεων; Τι περιµένουµε από τις Η.Π.Α.; Πόσο αξιόπιστη είναι η οικονοµική και πολιτική ασφάλεια στην περιφέρειά µας της νοτιοανατολικής Ευρώπης; Πώς επηρεάζουν τη θέση µας οι πολιτικές εξελίξεις στην Ε.Ε.; Τέτοια είναι τα ζητήµατα που αναλύονται στην επόµενη ενότητα από τη σκοπιά της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, αλλά και από την οπτική ειδικών ερευνητών της οικονοµίας και των διεθνών σχέσεων.

20 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç Ελληνική εξωτερική πολιτική: Προκλήσεις και προοπτικές Ντόρα Μπακογιάννη Το 2009 θα είναι µια χρονιά προκλήσεων για την Ελλάδα, αλλά κυρίως για το σύνολο του διεθνούς συστήµατος στο οποίο οι µόνες σταθερές είναι η αστάθεια και η ρευστότητα. Η εµπειρία των τελευταίων είκοσι ετών, από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου µέχρι σή- µερα, καθιστά σαφές ότι η λογική µίας και µόνης υπερδύναµης δεν αρκεί. Είναι, νοµίζω, πλέον, κατανοητό από όλους ότι αντικείµενο των συλλογικών µας αναζητήσεων, σε όλα τα επίπεδα, πρέπει να είναι µια νέα ισορροπία, την οποία θα περιέγραφα ως πολυπολική. Μια νέα ισορροπία, η οποία θα λαµβάνει υπόψη το ρόλο παραδοσιακών δυνάµεων, όπως οι Η.Π.Α., η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ρωσία, αλλά και αναδυόµενων, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία. ιανύουµε µια περίοδο αβεβαιότητας και ανασφάλειας. Η παγκόσµια οικονοµική κρίση ορίζει και το πολιτικό πλαίσιο στο οποίο κινούµαστε σή- µερα. Τα κράτη-µέλη της διεθνούς κοινότητας αναζητούν ακόµα τους κατάλληλους µηχανισµούς απεµπλοκής από την κρίση. εν υπάρχουν µαγικές φόρµουλες. εν υπάρχουν έτοι- µες συνταγές. Όλοι γνωρίζουν σή- µερα ότι η κρίση επηρεάζει πλέον και τις διεθνείς σχέσεις και ισορροπίες, τις οποίες συνήθως βλέπουµε µε άλλα κριτήρια. Ασφαλώς, τα µάτια όλου του κόσµου είναι στραµµένα στη νέα κυβέρνηση η οποία ανέλαβε τα ηνία της εξουσίας στην Ουάσινγ - κτον. Οι προσδοκίες είναι δικαιολογηµένα υψηλές. Και τα πρώτα µηνύ- µατα είναι θετικά. Ένα είναι, όµως, σαφές σε όλους: ότι τα διεθνή προβλήµατα χρειάζονται διεθνείς λύσεις. Οι ολοένα συχνότερες συναντήσεις των χωρών-µελών της Ε.Ε. για την αντιµετώπιση της παγκόσµιας κρίσης, όπως και οι συναντήσεις των κρατών G20 σε παγκόσµιο επίπεδο, επιβεβαιώνουν τον κανόνα ότι η συνεννόηση είναι η σοφό- 24 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

21 Ε Ι Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α Η κ. Ντόρα Μπακογιάννη στο βήµα της εκδήλωσης του Ινστιτούτου ηµοκρατίας Κωνσταντίνος Καραµανλής µε θέµα την ελληνική εξωτερική πολιτική (Αθήνα, 16/02/09) τερη επιλογή. Σ αυτή τη συγκυρία χρειάζεται συνεργασία και γρήγορες αποφάσεις. Τα τελευταία χρόνια, άλλωστε, βιώσαµε τις αρνητικές συνέπειες µονοµερών πολιτικών και διαπιστώσαµε ότι η άσκηση µιας τέτοιας εξωτερικής πολιτικής είναι αντιπαραγωγική. Σε αυτό το δύσκολο διεθνές περιβάλλον, η Ελλάδα ακολουθεί πολιτική αρχών και αξιών. Ο σεβασµός των ανθρώπινων δικαιωµάτων, της δηµοκρατίας και του κράτους δικαίου, του διεθνούς δικαίου και των κανόνων του, η διαφύλαξη της εδαφικής ακεραιότητας, η αποφυγή χρήσης βίας ή απειλής βίας αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της εξωτερικής µας πολιτικής και της διεθνούς µας παρουσίας. Στρατηγικός και αµετάθετος στόχος µας είναι η προάσπιση του εθνικού συµφέροντος και της συνεχούς αναβάθµισης του κύρους της χώρας µας σε διεθνές επίπεδο. Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Καραµανλή αναπτύσσεται σε τρία επίπεδα: Πρώτον, η εξωτερική µας πολιτική βασίζεται στην ευρύτερη συναίνεση. Όταν περνάµε τα σύνορα, δεν υπάρχουν διαχωριστικές γραµµές. Οι κοµ- µατικές µας ταυτότητες πρέπει να µένουν πίσω. Ενωµένοι οι Έλληνες υπήρξαµε πάντοτε κερδισµένοι. Είναι σηµαντικό ότι η µεγάλη πλειοψηφία των πολιτικών δυνάµεων της χώρας και η πλατιά πλειοψηφία της ελληνικής κοινωνίας, έχουµε πετύχει να συµφωνούµε πάνω στις βασικές κα- ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 25

22 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç τευθύνσεις της εξωτερικής πολιτικής. Αυτό είναι ένα µεγάλο, σηµαντικό κεφάλαιο, το οποίο πρέπει να διατηρήσουµε. εύτερον, προς την επίτευξη των στόχων µας, η κυβέρνηση της Νέας ηµοκρατίας ακολουθεί µία συγκροτηµένη εθνική στρατηγική. Ένα σχέδιο πολιτικής που ασκείται µε υπευθυνότητα, σύνεση, σταθερότητα, στοχεύο - ν τας σε µακροπρόθεσµα οφέλη για τον λαό και τον τόπο και όχι σε βραχυπρόθεσµες λογικές εντυπωσιασµού. Αξιοποιώντας στο βέλτιστο βαθµό όλους τους παράγοντες Αντικείμενο των συλλογικών μας αναζητήσεων, σε όλα τα επίπεδα, πρέπει να είναι μια νέα ισορροπία, η οποία θα λαμβάνει υπόψη το ρόλο παραδοσιακών δυνάμεων, όπως οι Η.Π.Α., η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ρωσία, αλλά και αναδυόμενων, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία ισχύος της, δεδοµένων του µεγέθους της, της γεωγραφικής της θέσης, της οικονοµίας της, της ιστορίας της, του πολιτισµού της, διαφυλάττει και ενισχύει τα εθνικά µας συµφέροντα, ενώ ταυτόχρονα διευρύνει τα ερείσµατα της χώρας µας, αυξάνοντας το κύρος και την αξιοπιστία της στη διεθνή σκηνή. Τρίτον, η Ελλάδα δεν αντιδρά πλέον ως περιφερειακή χώρα την οποία απασχολούν µόνο θέµατα δικού της στενού ενδιαφέροντος. Η Ελλάδα είναι µια ώριµη ευρωπαϊκή δηµοκρατία, ενταγµένη στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Η Ελλάδα έχει λόγο και ρόλο και βρίσκεται στο επίκεντρο της λήψης των αποφάσεων. Ο κόσµος αλλάζει. Πρέπει να αλλάξουµε και εµείς. Πρέπει µια και καλή να αποτινάξουµε το σύνδροµο του «φτωχού συγγενή». Η Ελλάδα σή- µερα ασκεί την εξωτερική της πολιτική µε εξωστρέφεια και σοβαρότητα. Με εθνική αυτοπεποίθηση και σιγουριά. Η εξωτερική πολιτική γίνεται µε καθαρές κουβέντες. Καθαρές κουβέντες, οι οποίες οδηγούν σε καθαρές σχέσεις. εν µπορούµε να επιβραβεύουµε πλέον πολιτικές που µας κρατούν δέσµιους του παρελθόντος, χωρίς αποτελεσµατικότητα, χωρίς ουσία. εν µπορούµε να οµφαλοσκοπούµε. εν µπορούµε να είµαστε όµηροι στερεοτύπων και φοβικών συνδρόµων. Έχουµε απόλυτη συναίσθηση των διεθνών µας υποχρεώσεων. Οφείλουµε να είµαστε και είµαστε παρόντες. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο ΝΑΤΟ. Στον ΟΗΕ και στον ΟΑΣΕ. Στα Βαλκάνια. Στον Καύκασο. Στη Μέση Ανατολή. Στην Αφρική. Οφείλουµε να συµβάλουµε και συµβάλλουµε στο µέτρο του εφικτού στην ασφάλεια και στη σταθερότητα. Οφείλουµε να επιβεβαιώνουµε και επιβεβαιώνουµε τη θέση µας ως χρήσιµοι εταίροι, σοβαροί σύµµαχοι, και φερέγγυοι συνοµιλητές. Αυτή τη στρατη- 26 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

23 Ε Ι Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α ΦΩΤΟ: EUROKINISSI Ο Έλληνας Πρωθυπουργός κ. Κώστας Καραµανλής και ο Τούρκος Πρόεδρος κ. Αµπντουλάχ Γκιούλ συνοµιλούν στην πρώτη έπειτα από 49 χρόνια επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού στην Τουρκία (Άγκυρα, 23-25/01/08). γική εφαρµόζουµε και έχει αποτέλεσµα και αναγνώριση. Στον ΟΗΕ, όταν το Σεπτέµβριο του 2006, στο πλαίσιο της ελληνικής προεδρίας του Συµβουλίου Ασφάλειας του ΟΗΕ, διοργανώσαµε την πρώτη συνεδρίαση έπειτα από 25 χρόνια για την ειρηνευτική διαδικασία στη Μέση Ανατολή σε επίπεδο υπουργών των Εξωτερικών και προτάξαµε την ανάγκη για µια συνολική προσέγγιση του προβλήµατος, µε τη συµ- µετοχή όλων των παραγόντων και των χωρών της περιοχής. Στη διεθνή αναγνώριση της Ελλάδας ως φερέγγυας δύναµης, στις ανθρωπιστικές κρίσεις του Λιβάνου, αλλά και κατά τον πρόσφατο βοµβαρδισµό της Γάζας. Στο Συµβούλιο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, όταν η ελληνική θέση για την ένταξη της ΠΓ Μ έγινε και δεσµευτική συµµαχική θέση. Στις αποφάσεις και στα κείµενα της Ε.Ε. όπου, έπειτα από µακροπρόθεσµο σχεδιασµό και µεθοδική προσπάθεια, εξασφαλίζονται, για πρώτη φορά, σηµαντικές αναφορές για την Ίµβρο, την Τένεδο, τα δικαιώµατα της ελληνικής µειο - νότητας στην Τουρκία και εντάσσονται στα ευρωπαϊκά κριτήρια. Στις πολυµερείς συµφωνίες που πετύχαµε βήµα-βήµα για να αποκτήσει η Ελλάδα στρατηγικό ρόλο στο διεθνή ενεργειακό χάρτη. Στη συµµετοχή της Ελλάδας, για πρώτη φορά, σε διεθνείς συνα- ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 27

24 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç ντήσεις ιδιαίτερης σηµασίας, όπως η ιάσκεψη της Ρώµης ή της Αννάπολις που αποτελούν αναγνώριση του ρόλου της Ελλάδος στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Στην απόφαση ανάληψης της προεδρίας του ΟΑΣΕ για το 2009, του µεγαλύτερου περιφερειακού οργανισµού ασφαλείας. Μέσα από αυτή τη µακροπρόθεσµη στρατηγική συγκεντρώνουµε το πολύτιµο πολιτικό κεφάλαιο που απαιτείται για την αποτελεσµατική προάσπιση των εθνικών µας συµφερόντων. Είµαι υπερήφανη που µπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι η Ελλάδα έχει καλλιεργήσει σοβαρές σχέσεις µε φίλους, εταίρους και συµµάχους. Σχέσεις που δεν σχετίζονται µε παραπλανητικές έννοιες, όπως ο «ανθελληνισµός» ή ο «φιλελληνισµός». Αλλά σοβαρές σχέσεις αλληλοκατανόησης, σχέσεις αλληλεγγύης, σχέσεις αλληλοϋποστήριξης. Με αυτά τα λίγα λόγια, αντί εισαγωγής, επιτρέψτε µου να σας παρουσιάσω τις κυριότερες στρατηγικές επιλογές της πολιτικής µας, ξεκινώντας από τον ΟΑΣΕ, καθώς µε το νέο χρόνο η χώρα µας ανέλαβε µια δύσκολη και απαιτητική προεδρία. Η αρµοδιότητα του Οργανισµού εκτείνεται από το Βανκούβερ έως το Βλαδιβοστόκ. Ο ΟΑΣΕ διατηρεί 19 αποστολές ανά τον κόσµο και αποτελεί το µοναδικό περιφερειακό φόρουµ στο τραπέζι του οποίου συγκεντρώνονται 56 χώρες, πρόθυµες να συζητήσουν βιώσιµες λύσεις και τρόπους απεµπλοκής από τις κρίσεις. Χωρίς αµφιβολία, η ισχύς αλλά και η αδυναµία του Οργανισµού βρίσκεται στο ότι οι αποφάσεις του λαµβάνονται µε οµοφωνία. Σήµερα, όµως, µετά την κρίση στη Γεωργία και τις διαρκώς µεταβαλλόµενες συνθήκες, όπου η ανάγκη για συµφωνίες και συνεννόηση γίνεται όλο και πιο ορατή, ο Οργανισµός αυτός µπορεί να παίξει ένα σηµαντικό ρόλο. Αναλάβαµε την προεδρία µετά την επιστροφή του πολέµου στην ήπειρο µας µε την κρίση στη Γεωργία. Βασικό µέληµα της προεδρίας µας είναι να συµβάλουµε στη σταθεροποίηση της περιοχής. Και είµαι ιδιαίτερα ικανοποιηµένη από τις πρόσφατες εξελίξεις στο πλαίσιο του Οργανισµού. Πρώτον, σηµειώνω την επιτυχή συµβολή του Οργανισµού και θέλω να τονίσω το ρόλο της ελληνικής προεδρίας στην επανάληψη της τροφοδοσίας φυσικού αερίου στην περιοχή της νότιας Οσετίας. εύτερον, την απόφαση που πάρθηκε πριν από λίγες ηµέρες για τη διατήρηση των 20 παρατηρητών του ΟΑΣΕ στη Γεωργία, µέχρι τα τέλη Ιουνίου του Απόφαση η οποία είναι ιδιαίτερα σηµαντική, δεδοµένου ότι είναι η πρώτη συµφωνία στην οποία συναίνεσαν Ρωσία και Γεωργία, µετά τη µονοµερή αναγνώριση ανεξαρτησίας Αµπχαζίας και Ν. Οσετίας από τη Ρωσία. Ασφαλώς στις µέρες µας, η πρόταση για τη χάραξη µιας νέας ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφαλείας αποτελεί τη µεγαλύτερη πρόκληση που καλού- 28 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

25 Ε Ι Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α ΦΩΤΟ: EUROKINISSI Η συνέχιση των συνοµιλιών µεταξύ του Κύπριου Προέδρου, κ. ηµήτρη Χριστόφια, και του Τουρκοκύπριου ηγέτη, Μεχµέτ Αλί Ταλάτ, δηµιουργούν νέα αισιοδοξία για το µέλλον της Κύπρου. µαστε να αντιµετωπίσουµε. Η ελληνική προεδρία, ως έντιµος διαµεσολαβητής, προτίθεται να εξερευνήσει τη δυνατότητα διοργάνωσης συνόδου σε οποιοδήποτε επίπεδο κριθεί σκόπιµο, µε στόχο την έναρξη διαλόγου για την κοινή µας ασφάλεια. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να εξεταστεί µε προσοχή και η πρόταση του Ρώσου Προέδρου για επανασχεδιασµό των δοµών ασφαλείας της Ευρώπης. Οι λόγοι είναι προφανείς. εν χρειάζεται να τονίσω τη σηµασία της Ρωσίας ως εταίρου µας για την ειρήνη. Βεβαίως, οι υπάρχουσες δοµές θεωρούνται από την πλειοψηφία των εταίρων µας, και είναι, επιτυχηµένες. Κανείς δεν τις θέτει υπό αµφισβήτηση. Κανείς, όµως, δεν αρνείται την ανάγκη για ένα σοβαρότερο και ουσιαστικότερο διάλογο που θα λαµβάνει υπόψη του τις νέες ανάγκες που δηµιουργούνται, τους νέους κινδύνους που υπάρχουν και τις νέες προκλήσεις που αντιµετωπίζουµε. Κυρίως, δηλαδή, τη συζήτηση που πρέπει να γίνει σε θέµατα «hard-soft security», όπως είναι ο έλεγχος των πυρηνικών όπλων και η αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής. Κορυφαία επιλογή της Ελλάδος είναι η συµµετοχή της στη µεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια. Είναι ακλόνητη πεποίθησή µας ότι η Ελλάδα είναι πιο ισχυρή µέσα σε µια ισχυρή Ευρώπη. Θέλω να τονίσω ότι η χώρα µας µετέχει ουσιαστικά στη διαµόρφωση της νέας ευρωπαϊκής προοπτικής. Οφείλουµε να κάνουµε πράξη το όραµα του Κωνσταντίνου Καρα- ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 29

26 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç µανλή, αποτελώντας µέρος του σκληρού πυρήνα της Ε.Ε. και επιδιώκοντας την αδιάλειπτη συµµετοχή της σε όλες τις δράσεις των κρατών της Ένωσης. Τα χρόνια που πέρασαν καταφέραµε να δηµιουργήσουµε, από κοινού µε τους Ευρωπαίους εταίρους µας, ένα πολύ ισχυρό υπόβαθρο, µια βάση κοινών αξιών και αρχών, που αποτελούν το γερό θεµέλιο πάνω στο οποίο χτίζουµε καθηµερινά µια συνεχώς ισχυρότερη «ευρωπαϊκή ταυτότητα». Τα χρόνια που έρχονται, µε την εφαρ- Ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, του διεθνούς δικαίου και των κανόνων του, η διαφύλαξη της εδαφικής ακεραιότητας, η αποφυγή χρήσης βίας ή απειλής χρήσης βίας αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους της εξωτερικής πολιτικής και της διεθνούς παρουσίας της Ελλάδας µογή της νέας Συνθήκης της Λισαβόνας, το ευρωπαϊκό οικοδόµηµα θα γίνει ακόµα πιο ισχυρό, ακόµα πιο δη- µοκρατικό, ακόµα πιο συµµετοχικό. Είµαι αισιόδοξη ότι στο προσεχές µέλλον η Ιρλανδία θα επικυρώσει τη Μεταρρυθµιστική Συνθήκη, ξεπερνώντας τις τωρινές αγκυλώσεις. Σή- µερα, η «ήπια ισχύς» της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει µεγάλη απήχηση στους λαούς του κόσµου που όλοι, ανεξάρτητα αν ανήκουν ή όχι στην Ένωση, ζητούν περισσότερη Ευρώπη. Ζητούν µία Ευρώπη που θα µιλά µε µία φωνή και θα συνεργάζεται επί ίσοις όροις σε όλα τα µείζονα παγκόσµια προβλή- µατα µε τις Η.Π.Α. Ζητούν µία Ευρώπη που θα προωθεί την ευρωπαϊκή πολιτική γειτονίας και την εταιρική µας σχέση µε την Ανατολή. Ιδιαίτερη σηµασία έχει η επιβεβαίωση µε την ψήφο µας στις ευρωπαϊκές εκλογές αν θέλουµε περισσότερη ή λιγότερη Ευρώπη. Με βάση αυτό το κριτήριο αποφασίζουµε να χτίσουµε το µέλλον µας, να κάνουµε την Ευρώπη ισχυρή παγκόσµια δύναµη, τόσο σε πολιτικούς όσο και σε οικονοµικούς όρους. Παρά τις παγκόσµιες, όµως, προκλήσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση κινδυνεύει πλέον από τον ευρωσκεπτικισµό. Ας µην κρυβόµαστε πίσω από το δάχτυλό µας. Οι Ευρωπαίοι πολίτες νιώθουν αποκοµµένοι από την ελίτ των Βρυξελλών και αποξενωµένοι από τις κυβερνήσεις τους. Το µήνυµά µας πρέπει να είναι σαφές για να κινητοποιήσουµε τους Ευρωπαίους να ψηφίσουν στις επικείµενες ευρωεκλογές. Πρέπει να εγκαταλείψουµε την ξύλινη γλώσσα της ευρωγραφειοκρατίας και τις αµφισηµίες που εµποδίζουν την επικοινωνία. Πρέπει να είµαστε ειλικρινείς όταν µιλάµε για τα επιτεύγµατα της Ένωσης, να τα αναδεικνύουµε και να συνεχίσουµε να φέρνουµε άµεσα αποτελέ- 30 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

27 Ε Ι Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α σµατα στην καθηµερινή ζωή των πολιτών. Υπάρχει, όµως, µία προϋπόθεση για να µπορέσουµε να φέρουµε το ευρωπαϊκό µήνυµα κοντά στους πολίτες. Να πούµε την αλήθεια για την Ευρώπη και τις δυνατότητές της. Να έχουµε το θάρρος να υποστηρίξουµε και δύσκολες αποφάσεις όταν είναι για το συλλογικό ευρωπαϊκό συµφέρον. Ίσως τώρα, περισσότερο παρά ποτέ, η Ευρώπη χρειάζεται θαρραλέα πολιτική ηγεσία µε όραµα και βούληση για να προχωρήσει µπροστά. Γι αυτό, το αποτέλεσµα των ευρω - εκλογών του Ιουνίου του 2009 για το µέλλον της Ευρώπης και του εγχειρή- µατός της είναι πιο κρίσιµο από όσο αφήνει η πολιτική συγκυρία να εκτι- µήσουµε. Η ψήφος µας θα καθορίσει «ποια Ευρώπη» θέλουµε από εδώ και στο εξής. Η δική µας απάντηση είναι ξεκάθαρη: θέλουµε µία δηµοκρατική, συµµετοχική, κοινωνική, ισχυρή Ευρώπη. Μία Ευρώπη που θα προσαρ- µόζεται στις ανάγκες των Ευρωπαίων, θα προστατεύει τα συµφέροντά τους και θα ικανοποιεί τις προσδοκίες τους. Αυτή είναι η Ευρώπη που αξίζουµε. εν µπορούµε να µιλάµε σοβαρά για ευρωπαϊκή ολοκλήρωση όσο παρα- µένει µια µαύρη τρύπα στη γειτονιά µας. Είναι γνωστή σε όλους η στήριξη της Ελλάδας στην ευρω-ατλαντική πορεία της νοτιοανατολικής Ευρώπης. Με ιδιαίτερη χαρά, η Ελλάδα καλωσόρισε τη Ρουµανία και τη Βουλγαρία στην ευρωπαϊκή οικογένεια, έχοντας προηγουµένως υποστηρίξει ένθερµα τις δύο χώρες στα διάφορα στάδια της ενταξιακής τους πορείας. Η χώρα µας, µε ιδιαίτερη ικανοποίη - ση, χαιρέτισε και την υπογραφή του πρωτοκόλλου ένταξης της Αλβανίας και της Κροατίας στο ΝΑΤΟ, την οποία αύριο θα επικυρώσει η Βουλή των Ελλήνων. Οι σχέσεις φιλίας και συνεργασίας µε όλα τα κράτη των Βαλκανίων είναι για εµάς βασική προτεραιότητα. Ανάµεσα σε αυτά και οι σχέσεις µε την ΠΓ Μ, όπου έχουµε εντυπωσιακή οικονο- µική παρουσία. υστυχώς, το ζήτηµα του ονόµατος παραµένει ακόµα εκκρεµές. Τον Απρίλιο του 2008, στο Βουκουρέστι, βρεθήκαµε µπροστά σε ένα σηµαντικό σταθµό στην πολύχρονη προσπάθειά µας για την επίτευξη κοινά αποδεκτής λύσης. Με συγκροτηµένη και σωστή προετοιµασία, µε σκληρή διαπραγµάτευση και µε την πολύτιµη υποστήριξη της οµογένειάς µας σε ολόκληρη την υφήλιο, καταφέραµε να πείσουµε τους συµµάχους και φίλους για την ορθότητα των θέσεων και την αξιοπιστία των επιχειρηµάτων µας. Το µήνυµα ολόκληρης της συµ- µαχίας προς τους γείτονές µας ήταν σαφές: πρέπει να προσπαθήσουν να βρουν λύση από κοινού µε την Ελλάδα, προκειµένου να λάβουν πρόσκληση για ένταξη στην ευρωατλαντική οικογένεια. Σήµερα, συνεχίζουµε µε επιµονή, µε ρεαλισµό και µε αυτοπεποίθηση να επιδιώκουµε µια λύση κοινά αποδεκτή µέσω της διαπραγµάτευσης. Η Ελλάδα επιθυµεί την επίλυση του ζη- ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 31

28 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç τήµατος στη βάση µιας σύνθετης ονοµασίας, µε γεωγραφικό προσδιορισµό που θα ισχύει έναντι όλων. Στο πλαίσιο αυτό, η χώρα µας παραµένει σταθερά και εποικοδοµητικά στην υπό τον ΟΗΕ διαπραγµάτευση, προκειµένου να µπορέσει η Πρώην Γιουγκοσλαβική ηµοκρατία της Μακεδονίας να ακολουθήσει ευρω-ατλαντική πορεία. Η κυβέρνηση της γειτονικής χώρας επιδίδεται σε µια εξωτερική πολιτική που διακατέχεται από τα κακά βαλκανικά σύνδροµα του παρελθόντος. Λυπάµαι γι αυτό, διότι βλάπτει κυρίως το λαό της Πρώην Γιουγκοσλαβικής ηµοκρατίας της Μακεδονίας. Η Ελλάδα πάντως είναι εδώ και επιδιώκει µια λύση χωρίς νικητές και ηττηµένους. Στη στρατηγική µας επιλογή για την ενίσχυση της προσέγγισης όλων των χωρών της περιοχής µας µε τους ευρωπαϊκούς θεσµούς, εντάσσεται και η υποστήριξή µας στην ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας. Μια Τουρκία που σταδιακά µετατρέπεται σε µια σύγχρονη ευρωπαϊκή δηµοκρατία είναι προς όφελος όλων: της Ευρώπης, της ίδιας της Τουρκίας, των γειτόνων της. Αλλά το ευρωπαϊκό µέλλον της Τουρκίας είναι στα δικά της χέρια. Πρέπει να περάσει από τα λόγια στα έργα. Αυτή πρέπει να δείξει ότι έχει τις ικανότητες και την πολιτική βούληση να ανταποκριθεί στα κριτήρια που της έχουν θέσει τα µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. εν υπάρχουν λευκές επιταγές. Η Τουρκία καλείται να προχωρήσει σε συγκεκριµένες µεταρρυθµίσεις. Και υπάρχουν πολλά εκκρεµή ζητήµατα που πρέπει να αντιµετωπιστούν. Τα ζητήµατα αυτά αφορούν µεταξύ άλλων στην εδραίωση του δηµοκρατικού συστήµατος στη χώρα, καθώς και στο σεβασµό των µειονοτικών δικαιωµάτων, της ελευθερίας έκφρασης και των θρησκευτικών ελευθεριών. Οι σχέσεις καλής γειτονίας και ο σεβασµός στο διεθνές δίκαιο είναι προαπαιτούµενα. Ευρωπαϊκά προαπαιτούµενα, τα οποία είναι ζωτικής ση- µασίας. Μίλησα πρωτύτερα για τη σηµασία των καθαρών σχέσεων. Η Ελλάδα είναι απολύτως έντιµη και διαφανής στις σχέσεις της µε τους εξ ανατολών γείτονές µας. Ασφαλώς, η Τουρκία θα κριθεί όταν έρθει η ώρα από τους Ευρωπαίους. Ο Κώστας Καραµανλής, στην πρώτη επίσκεψη Έλληνα Πρωθυπουργού στην Άγκυρα έπειτα από 49 χρόνια, είπε, όµως, ότι είναι άδικο να αποκλειστεί η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας εκ προοιµίου. Τη θέση µας αυτή την εκφράζουµε σε όλα τα επίπεδα, στους Ευρωπαίους εταίρους µας. Ζητάµε από την Τουρκία πλήρη προσαρµογή στα ευρωπαϊκά κριτήρια, αλλά µε την ίδια καθαρότητα δεν παρασυρόµαστε στο να αµφισβητούµε την προοπτική τής πλήρους ένταξης. Ούτως ή άλλως, η Τουρκία θα κριθεί εάν και όταν έχει πετύχει την προσαρµογή. Πρόοδος, για παράδειγµα, σηµαίνει πλήρη συµ- µόρφωση της Τουρκίας µε τις υπο- 32 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

29 Ε Ι Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΟΑΣΕ µε προεδρεύουσα την Ελληνίδα Υπουργό Εξωτερικών, κ. Ντόρα Μπακογιάννη (Βιέννη, 19/02/09) χρεώσεις που απορρέουν από το Πρωτόκολλο της Άγκυρας. Είναι γνωστό ότι οι σχέσεις της Ευρώπης και ιδιαίτερα της Ελλάδος µε την Τουρκία περνάνε µέσα από την πορεία επίλυσης του κυπριακού ζητήµατος. Η επίλυση του κυπριακού ζητή- µατος παραµένει κύριος στόχος της πολιτικής µας. Επιδιώκουµε την επανένωση της Κύπρου, µε τρόπο δίκαιο, βιώσιµο και λειτουργικό, στη βάση µιας δικοινοτικής διζωνικής οµοσπονδίας. Επιζητούµε µια λύση που θα λειτουργεί προς όφελος όλων των κατοίκων του νησιού και θα εξασφαλίζει την ευηµερία τους. Μια λύση που θα συµβάλει στη σταθερότητα και στην ειρήνη στην περιοχή µας. Η συνέχιση των συνοµιλιών µεταξύ του Προέδρου Χριστόφια και του κυρίου Μεχµέτ Αλί Ταλάτ µας δίνουν νέα αισιοδοξία για το µέλλον του νησιού. Εµείς, σύσσωµη η πολιτική ηγεσία της Ελλάδας, στηρίζουµε τον Πρόεδρο Χριστόφια και την κυπριακή πολιτική ηγεσία στην προσπάθεια που έχουν αναλάβει για τον τερµατισµό µιας απαράδεκτης κατάστασης που συνεχίζεται επί 34 ολόκληρα χρόνια. Και στηρίζουµε, διότι πιστεύουµε ότι το νέο σχέδιο επίλυσης του κυπριακού δεν θα έχει όνοµα τρίτου, αλλά θα είναι το σχέδιο των ιδίων των Κυπρίων. Τέλος, µια µεγάλη αλλαγή, µια ουσιαστική µεταρρύθµιση των τελευταίων ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 33

30 Ö É Ë Å Ë Å Õ È Å Ñ Ç χρόνων είναι η µεγάλη έµφαση που δόθηκε στον τοµέα της οικονοµικής διπλωµατίας. Την τοποθετήσαµε για πρώτη φορά στο επίκεντρο της εξωτερικής µας πολιτικής. Είναι θετικό ότι αναγνωρίζεται για πρώτη φορά ότι το υπουργείο Εξωτερικών δεν έχει µόνο πολιτικό χαρακτήρα, αλλά αποκτά χαρακτηριστικά παραγωγικού υπουργείου. Σήµερα, το υπουργείο Εξωτερικών παράγει σηµαντικό έργο, προωθώντας το άνοιγµα των αγορών και την ελληνική επιχειρηµατικότητα στο εξωτερικό. Με µοχλό την οικονοµική διπλωµατία επιδιώκουµε την εξωστρέφεια των Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησής μας, που σχεδιάσαμε και υλοποιούμε, έχει ένα σαφές όραμα: μία πατρίδα δυνατή, μία Ελλάδα δυνατή. Με ρόλο και λόγο στις διεθνείς εξελίξεις. Με ισχυρή θέση και επιρροή στην περιοχή μας, στην Ευρώπη, στον κόσμο όλο ελληνικών επιχειρήσεων, τη βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς τους, την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτηµάτων της ελληνικής οικονοµίας, την αύξηση των εξαγωγών µας και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων στη χώρα µας. Σε µια δύσκολη συγκυρία προσπαθούµε να βελτιώσουµε τις δοµές και να επιτύχουµε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσµατα. ίνουµε, επίσης, µεγάλη έµφαση στον τοµέα της αναπτυξιακής συνεργασίας και της ανθρωπιστικής βοήθειας, αυξάνοντας το κύρος και ενισχύοντας το καλό όνοµα της Ελλάδας στα µάτια των λαών του κόσµου. Η Ελλάδα συµβάλλει ενεργά σε κάθε προσπάθεια ανακούφισης, ανασυγκρότησης και ανάπτυξης πολλών µη ανεπτυγµένων, ή σε κρίση, περιοχών σε ολόκληρη τη γη. Η χώρα µας είναι δυναµικά παρούσα στις προσπάθειες των λαών να κερδίσουν το στοίχηµα της ασφάλειας και της ανάπτυξης. Η αρχή του νέου έτους είναι µια ευκαιρία να αξιολογήσουµε ψύχραιµα και σοβαρά την πορεία της χώρας. Το µέλλον του τόπου εξαρτάται από το αποτέλεσµα της σύγκρουσης µεταξύ υπευθυνότητας και ανευθυνότητας. Και η δική µας επιλογή είναι ξεκάθαρη. Τα τελευταία χρόνια, η κυβέρνηση της Νέας ηµοκρατίας, η κυβέρνηση του Κώστα Καραµανλή, έκανε µια µεγάλη προσπάθεια να πάει τη χώρα µπροστά. Χωρίς λαϊκισµούς και δη- µαγωγίες. Με αίσθηµα ευθύνης και σοβαρότητας. εν παρασυρθήκαµε. εν παρασύρθηκε ο Έλληνας Πρωθυπουργός και η ελληνική κυβέρνηση. Σε καµία στιγµή. Γνωρίζαµε ποια στρατηγική θα ακολουθήσουµε στο λεγόµενο Σκοπιανό πριν από το καλοκαίρι του Η 34 ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09

31 Ε Ι Ι Κ Α Θ Ε Μ Α Τ Α απόφαση ήταν ειληµµένη. Ουδεµία στιγµή, όµως, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας δεν επιτρέψαµε τη διολίσθηση του θέµατος σε αντικείµενο εσωτερικής πολιτικής διαµάχης. ιότι, αν το είχαµε επιτρέψει, θα είχαµε βλάψει το συµφέρον της χώρας. Στη Βουλή των Ελλήνων, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, υπερασπιζόµενος την εξωτερική του πολιτική σε δύσκολους καιρούς, είχε τονίσει ότι η δηµαγωγία και ο λαϊκισµός είναι ο µεγαλύτερος εχθρός των εθνικών συµφερόντων. Στην κρίσιµη περίοδο που διανύουµε, η θέση αυτή είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Μπαίνουµε σε µία περίοδο µε πολλές δυσκολίες. Απαιτείται απ όλους εθνική οµοψυχία και συστράτευση. Μπαίνουµε σε µία περίοδο που µικροπολιτικοί υπολογισµοί και µικροκοµµατικές επιδιώξεις δεν έχουν θέση. εν πρέπει να ξεχνάµε ότι όποτε έπεσε σε αυτή την παγίδα η ελληνική πολιτική, τότε το κόστος για τη χώρα και τους στόχους της ήταν µεγάλο και βαρύ. Θα κλείσω, λέγοντας ότι η κυβέρνηση της Νέας ηµοκρατίας ακολουθεί µία σύγχρονη πατριωτική πολιτική. Μία πολιτική ευθύνης και αποτελέσµατος για την πατρίδα. Πατριωτισµός σήµερα δεν σηµαίνει φοβικότητα, δεν σηµαίνει αποµόνωση. Πατριωτική πολιτική σήµερα είναι να δηµιουργείς ισχυρή οικονοµία, ισχυρή κοινωνία, ισχυρές ένοπλες δυνάµεις, ισχυρές συµµαχίες. Να µετέχεις ενεργά, παρεµβατικά και υπεύθυνα στους διεθνείς συνασπισµούς. Με αυτή τη λογική θα συνεχίσουµε να διεκδικούµε για τη χώρα µας, µε νέα εθνική αυτοπεποίθηση, µια ακόµη πιο ισχυρή παρουσία στη διεθνή σκηνή. Προς όφελος της ειρήνης και της σταθερότητας, αλλά και της ασφάλειας, της ανάπτυξης και της ευηµερίας του λαού και του τόπου. Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησής µας, που σχεδιάσαµε και υλοποιούµε, έχει ένα σαφές όραµα: µία πατρίδα δυνατή, µία Ελλάδα δυνατή. Με ρόλο και λόγο στις διεθνείς εξελίξεις. Με ισχυρή θέση και επιρροή στην περιοχή µας, στην Ευρώπη, στον κόσµο όλο. Η κ. Ντόρα Μπακογιάννη είναι Υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας. Το παρόν κείµενο προέρχεται από την οµιλία της κ. Μπακογιάννη σε εκδήλωση του Ινστιτούτου ηµοκρατίας Κωνσταντίνος Καραµανλής στις 16 Φεβρουαρίου 2009 στην Αθήνα. ΧΕΙΜΩΝΑΣ 09 35