της 25ης Οκτωβρίου 1979 *

Transcript

1 GREENWICH FILM PRODUCTION KATA SACEM ΑΠΟΦΑΣΗ TOY ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ της 25ης Οκτωβρίου 1979 * Στην υπόθεση 22/79, που έχει ως αντικείμενο αίτηση του Cour de cassation της Γαλλίας προς το Δικαστήριο, κατ' εφαρμογή του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, με την οποία ζητείται στο πλαίσιο της διαφοράς που εκκρεμεί ενώπιον του παραπέμποντος δικαστηρίου μεταξύ Greenwich Film Production, Παρίσι, και Société des auteurs, compositeurs et éditeurs de musique (SACEM), Παρίσι, και Société des éditions Labrador, Παρίσι, η έκδοση προδικαστικής αποφάσεως ως προς την ερμηνεία του άρθρου 86 της Συνθήκης ΕΟΚ, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, συγκείμενο από τους Η. Kutscher, πρόεδρο, Α. O'Keeffe και Α. Touffait, προέδρους τμήματος, J. Mertens de Wilmars, P. Pescatore, Mackenzie Stuart και T. Koopmans, δικαστές, γενικός εισαγγελέας: J.-P. Warner γραμματέας: A. Van Houtte * Γλώσσα διαδικασίας: η γαλλική. 595

2 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 22/79 εκδίδει την ακόλουθη Απόφαση (το μέρος που περιέχει τα περιστατικά παραλείπεται) Σκεπτικό 1 Με απόφαση της 12ης Δεκεμβρίου 1978, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 5 Φεβρουαρίου 1979, το Cour de cassation της Γαλλίας υπέβαλε, δυνάμει του άρθρου 177 της Συνθήκης ΕΟΚ, ερώτημα ως προς την ερμηνεία του άρθρου 86 αυτής της Συνθήκης. 2 Το ερώτημα αυτό ανέκυψε στο πλαίσιο διαφοράς μεταξύ της Société des auteurs, compositeurs et éditeurs de musique, αποκαλούμενη SACEM, αφενός, και της Société anonyme Greenwich Film Production και της Société des éditions Labrador, αφετέρου. 3 Όπως προκύπτει από τη δικογραφία, η SACEM ενήγαγε τη Greenwich Film ενώπιον του tribunal de grande instance του Παρισιού ζητώντας την καταβολή δικαιωμάτων, λόγω δημοσίας εκτελέσεως μέρους της μουσικής δύο κινηματογραφικών ταινιών, η δε Greenwich Film, κατά τη διάρκεια της δίκης, προσεπικάλεσε σε αναγκαστική παρέμβαση τη Labrador, για να της αποδώσει τα ποσά που ενδεχομένως θα υποχρεούτο να καταβάλει στη SACEM. To tribunal διαπίστωσε ότι οι συνθέτες της μουσικής των δύο εν λόγω κινηματογραφικών ταινιών είχαν προσχωρήσει στη SACEM, συνεισφέροντας σ' αυτήν το αποκλειστικό δικαίωμα για ολόκληρη την υφήλιο να επιτρέπει ή να απαγορεύει τη δημόσια εκτέλεση των έργων τους η Greenwich, για να διασφαλίσει τη συνεργασία των δύο συνθετών στις δύο κινηματογραφικές ταινίες των οποίων ήταν παραγωγός, είχε συνάψει συμβάσεις με τη Labrador, που και αυτή είναι μέλος της SACEM και εκδότης των δύο μουσικοσυνθετών η Greenwich υποστήριξε ότι ήταν κάτοχος των δικαιωμάτων του δημιουργού της μουσικής των δύο κινηματογραφικών ταινιών, έχοντας αποκτήσει αυτά τα δικαιώματα από τη Labrador, η οποία τα κατείχε απευθείας από τους δημιουργούς η προσχώρηση των δύο συνθετών στη SACEM ήταν προγενέστερη των συμβάσεων που συνήψε η Greenwich με τη Labrador. 4 Όπως προκύπτει, άλλωστε, από τις διαπιστώσεις του tribunal, όσον αφορά τα οφειλόμενα δικαιώματα για τη δημόσια εκτέλεση της μουσικής των κινηματογραφικών ταινιών, πρέπει να γίνει διάκριση μεταξύ των εδαφών όπου λαμβάνει χώρα άμεση είσπραξη από τη SACEM και των εδαφών όπου αυτό δεν συμβαίνει. Σύμφωνα με τη χρησιμοποιούμενη από τη SACEM ορολογία, τα τελευταία αυτά εδάφη καλούνται «χώρες μη προβλεπόμενες στο καταστατικό». Το 596

3 GREENWICH FILM PRODUCTION KATA SACEM αίτημα της SACEM αφορά μόνο τα δικαιώματα που οφείλονται για τη δημόσια εκτέλεση σε «χώρες μη προβλεπόμενες στο καταστατικό». Η Greenwich και η Labrador συμφώνησαν μεταξύ τους ότι, στην περίπτωση κατά την οποία η Greenwich υποχρεούτο να καταβάλει στη SACEM ορισμένα ποσά για τα δικαιώματα του συνθέτη και του δημιουργού γι' αυτά τα εδάφη, το ποσό που αντιπροσωπεύει τη μερίδα «εκδότης» θα επιστρεφόταν στο σύνολό του από τη Labrador. 5 Βάσει αυτών των πραγματικών δεδομένων, το tribunal καταδίκασε τη Greenwich να καταβάλει τα οφειλόμενα στη SACEM ποσά, λόγω της δημόσιας εκτελέσεως τμήματος μουσικής των δύο εν λόγω κινηματογραφικών ταινιών σε «χώρες μη προβλεπόμενες στο καταστατικό». Διόρισε πραγματογνώμονα για να προσδιορίσει το ακριβές ύψος αυτού του ποσού. To tribunal έκρινε, επί της προσεπικλήσεως σε αναγκαστική παρέμβαση, ότι η Labrador όφειλε να αποδώσει στη Greenwich τη μερίδα «εκδότης» των ποσών που η Greenwich όφειλε να καταβάλει στη SACEM. 6 Η Greenwich άσκησε έφεση κατ' αυτής της αποφάσεως, ισχυριζόμενη ότι οι δραστηριότητες της SACEM, ιδίως καθόσον απαίτησε από τους δύο συνθέτες, σύμφωνα με το ισχύον κατά την κρίσιμη εποχή καταστατικό της, τη συνεισφορά στο σύνολό τους όλων των κατηγοριών δικαιωμάτων για ολόκληρη την υφήλιο, συνιστούσε κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης επί της αγοράς. Αυτές οι δραστηριότητες έπρεπε, συνεπώς, να θεωρηθούν ως απαγορευόμενες από το άρθρο 86 της Συνθήκης ΕΟΚ, καθώς και από το άρθρο 59 bis της γαλλικής ordonnance της 30ής Ιουνίου Το Cour d'appel απέρριψε το λόγο εφέσεως, τον ερειδόμενο στο άρθρο 59 bis της ordonnance της 30ής Ιουνίου 1945, με την αιτιολογία ότι τίποτε δεν αποδεικνύει ούτε επιτρέπει τη σκέψη ότι, οι δραστηριότητες της SACEM είχαν (ή έσχον) ως αντικείμενο ή μπορούσαν να έχουν (ή μπόρεσαν να έχουν) ως αποτέλεσμα την παρεμβολή εμποδίων στη λειτουργία της αγοράς και ότι «οι αποφάσεις που εκδόθηκαν επί του ευρωπαϊκού πεδίου, όχι όμως έναντι της SACEM, ασφαλώς δεν παρέχουν καμιά βοήθεια» για την εφαρμογή του εσωτερικού γαλλικού δικαίου. 8 Όσον αφορά το λόγο εφέσεως, τον ερειδόμενο στο άρθρο 86 της Συνθήκης, το Cour d'appel θεώρησε κατ' αρχάς ότι, στην περίπτωση που θα έπρεπε να εκτιμήσει αυτό το λόγο, θα ίσχυε και ως προς αυτόν ανάλογη αιτιολογία προς αυτήν που εκφράστηκε σχετικά με το άρθρο 59 bis της ordonnance της 30ής Ιουνίου Εντούτοις, δεδομένου ότι η SACEM αμφισβήτησε το «παραδεκτό» αυτού του λόγου, το Cour d'appel θεώρησε ότι αυτό το σημείο έπρεπε να εξεταστεί προκαταρκτικώς. Σχετικώς, το Cour d'appel έκρινε ότι η διαφορά μεταξύ των γαλλικών εταιριών αφορά τις χρηματικές συνέπειες συμβάσεων εκχωρήσεως ή 597

4 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 22/79 εκμεταλλεύσεως της μουσικής των κινηματογραφικών εταιριών αποκλειστικά εκτός του κοινοτικού εδάφους (είναι δεδομένο ότι οι «χώρες μη αναφερόμενες στο καταστατικό» είναι όλες τρίτες χώρες από την άποψη της Κοινότητας). Το Cour d'appel συνήγαγε από αυτό ότι, δεν έχει αποδειχθεί ούτε έχει υποστηριχθεί ότι αυτή η συμβατική κατάσταση είναι ικανή να επηρεάσει το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών και, συνεπώς, ότι οι κοινοτικοί κανόνες είναι ξένοι προς τη συζήτηση μεταξύ των διαδίκων. 9 Στην κατ' αναίρεση δίκη, η Greenwich προσέβαλε αυτή την τελευταία απόφαση με το μοναδικό λόγο αναιρέσεως, το συνιστάμενο στην παράβαση των άρθρων 86 και 177 της Συνθήκης. Το Cour de cassation ανέστειλε τη διαδικασία και υπέβαλε στο Δικαστήριο προδικαστικό ερώτημα ως προς την εφαρμογή του άρθρου 86 της Συνθήκης, όσον αφορά την εκτέλεση σε τρίτες χώρες συμβάσεων συναφθεισών στο έδαφος κράτους μέλους από συμβαλλόμενα μέρη υπαγόμενα σ' αυτό. 10 Από τα προεκτεθέντα προκύπτει ότι, στο παρόν στάδιο της διαδικασίας, οι δικαστές της ουσίας δεν εξέτασαν το αν, κατά την έννοια του άρθρου 86 της Συνθήκης, η SACEM μπορεί να θεωρηθεί ως επιχείρηση, η οποία εκμεταλλεύεται καταχρηστικά δεσπόζουσα θέση στην κοινή αγορά ή σε σημαντικό τμήμα της. Εντούτοις, το υποβληθέν από το Cour de cassation ερώτημα δεν μπορεί να τύχει απαντήσεως παρά αν υποτεθεί ότι συντρέχουν αυτές οι προϋποθέσεις. Εναπόκειται στα γαλλικά δικαστήρια να ελέγξουν στη συνέχεια αν, στην προκειμένη περίπτωση, αυτό πράγματι συμβαίνει. Εναπόκειται σ' αυτά επίσης να εκτιμήσουν αν, και σε ποιο βαθμό, οι ενδεχομένως διαπιστούμενες καταχρηστικές πρακτικές έχουν επίπτωση επί των συμφερόντων των δημιουργών ή των τρίτων τους οποίους αφορούν, για να συναγάγουν από αυτό τις συνέπειες περί του κύρους και των αποτελεσμάτων των ενδίκων συμβάσεων ή ορισμένων από τις ρήτρες τους. 11 Στοιχεία απαντήσεως στο έτσι οριοθετούμενο ερώτημα βρίσκονται στην προγενέστερη νομολογία του Δικαστηρίου. Έτσι, το Δικαστήριο, για να εκτιμήσει αν το εμπόριο μεταξύ κρατών είναι δυνατό να επηρεαστεί από την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης στην οικεία αγορά, έκρινε ότι πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι συνέπειες για τη διάρθρωση του πραγματικού ανταγωνισμού στην κοινή αγορά - προσέθεσε ότι δεν πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ παραγωγών που προορίζονται για διάθεση στο εσωτερικό της κοινής αγοράς και αυτών που προορίζονται για εξαγωγή (απόφαση της 6ης Μαρτίου 1974 στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις 6 και 7/73, Istituto Chemioterapico Italiano και Commercial Solvents Corporation κατά Επιτροπής, Recueil 1974, σ. 223). Δεν υφίσταται λόγος να περιοριστεί αυτή η ερμηνεία στο μόνο εμπόριο προϊόντων και να μην εφαρμοστεί στην παροχή υπηρεσιών, όπως η διαχείριση των δικαιωμάτων του δημιουργού. 598

5 GREENWICH FILM PRODUCTION KATA SACEM 12 Πράγματι, είναι καλώς γνωστό ότι, σε ορισμένα κράτη μέλη, η διαχείριση των δικαιωμάτων δημιουργού των μουσικοσυνθετών ανατίθεται συνήθως από αυτούς σε εταιρίες οι οποίες έχουν ως σκοπό να διαχειρίζονται την άσκηση αυτών των δικαιωμάτων και να αξιώνουν τα σχετικά δικαιώματα για κάθε συνθέτη που ασκεί το επάγγελμά του στο έδαφος του οικείου κράτους μέλους. Δεν αποκλείεται, υπ' αυτές τις συνθήκες, οι δραστηριότητες τέτοιων εταιριών να οργανώνονται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να έχουν ως αποτέλεσμα το διαχωρισμό σε τμήματα της κοινής αγοράς και να εμποδίζουν έτσι την ελευθερία παροχής υπηρεσιών, που αποτελεί έναν από τους στόχους της Συνθήκης. Αυτές οι δραστηριότητες θα ήταν τότε δυνατόν να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ κρατών, κατά την έννοια του άρθρου 86 της Συνθήκης, ακόμα και αν η διαχείριση των δικαιωμάτων του δημιουργού δεν αφορά, σε ορισμένες περιπτώσεις, παρά την εκτέλεση μουσικών έργων σε τρίτες χώρες. Για να εξεταστεί αν το άρθρο 86 έχει εφαρμογή, η εκτέλεση ορισμένων συμβάσεων δεν μπορεί να εκτιμηθεί μεμονωμένα, αλλά πρέπει να εξεταστεί υπό το φως του συνόλου των δραστηριοτήτων της επιχειρήσεως για την οποία πρόκειται. 13 Όπως προκύπτει από τα προεκτεθέντα, όταν μία εταιρία εκμεταλλεύσεως των δικαιωμάτων δημιουργού των μουσικοσυνθετών πρέπει να θεωρείται ως επιχείρηση, η οποία εκμεταλλεύεται καταχρηστικά δεσπόζουσα θέση στην κοινή αγορά ή σε σημαντικό τμήμα της, το γεγονός ότι αυτή η εκμετάλλευση δεν αφορά, σε ορισμένες περιπτώσεις, παρά την εκτέλεση σε τρίτες χώρες συμβάσεων συναφθεισών στο έδαφος κράτους μέλους από συμβαλλόμενα μέρη υπαγόμενα σ' αυτό το κράτος, δεν εμποδίζει την εφαρμογή του άρθρου 86 της Συνθήκης. Για τους λόγους αυτούς, ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ, κρίνοντας επί του ερωτήματος που του υπέβαλε, με απόφαση της 12ης Δεκεμβρίου 1978, το Cour de cassation της Γαλλίας, αποφαίνεται: Όταν μία εταιρία εκμεταλλεύσεως των δικαιωμάτων δημιουργού των μουσικοσυνθετών πρέπει να θεωρείται ως επιχείρηση, η οποία εκμεταλλεύεται καταχρηστικά δεσπόζουσα θέση στην κοινή αγορά ή σε σημαντικό τμήμα της, το γεγονός ότι αυτή η εκμετάλλευση δεν αφορά, σε ορισμένες περιπτώσεις, παρά την εκτέλεση σε τρίτες χώρες συμβάσεων συναφθεισών στο έδαφος κράτους μέλους από συμβαλλόμενα μέρη υπαγόμενα σ' αυτό το κράτος, δεν εμποδίζει την εφαρμογή του άρθρου 86 της Συνθήκης. 599

6 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΗΣ ΥΠΟΘΕΣΗ 22/79 Κρίθηκε από το Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο στις 25 Οκτωβρίου Kutscher O'Keeffe Touffait Mertens de Wilmars Pescatore Mackenzie Stuart Koopmans Δημοσιεύτηκε σε δημόσια συνεδρίαση στο Λουξεμβούργο στις 25 Οκτωβρίου Ο γραμματέας Α. Van Houtte Ο Πρόεδρος Η. Kutscher 600