Η οικογένεια. Συνεργασία του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών με το Πανεπιστήμιο Αθηνών

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Η οικογένεια. Συνεργασία του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών με το Πανεπιστήμιο Αθηνών"

Transcript

1 ÄÉÌÇÍÉÁÉÏ ÊÁÈÏËÉÊÏ ÐÅÑÉÏÄÉÊÏ ÈÑÇÓÊÅÕÔÉÊÏÕ & ÊÏÉÍÙÍÉÊÏÕ ÐÑÏÂËÇÌÁÔÉÓÌÏÕ Oäüò: Óìýñíçò ÁÈÇÍÁ ENTYÐÏ ÊËÅÉÓÔÏ ÁÑ. ÁÄÅÉÁÓ 1091/9 ÊÅÌÐÁ Êùäéêüò: 1044 ΤΕΥΧΟΣ 1078 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 Τιμή τεύχους : 5 ευρώ Η οικογένεια Συνεργασία του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών με το Πανεπιστήμιο Αθηνών

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ EDITORIAL Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Áããåëéáöüñïò Êùäéêüò: 1044 Ýôïò ßäñõóçò: 1900 Éäéïêôçóßá: Éíóôéôïýôï Áíèñùðéóôéêþí Åðéóôçìþí ÁóôéêÞ Ìç ÊåñäïóêïðéêÞ Åôáéñåßá Ì. Âüäá 28 & Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Åêäüôçò - ÄéåõèõíôÞò: ð. Èåüäùñïò Êïíôßäçò ÓõíôáêôéêÞ åðéôñïðþ: ÓõíåñãÜôåò: Ãñáììáôåßá: ÓõíäñïìÝò: ð. ÃáâñéÞë Ìáñáãêüò ð. Óåâáóôéáíüò ÖñÝñçò, ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç. ð. Ìé áþë Ñïýóóïò, ÄáíÜç Áíáãíùóôïðïýëïõ, ð. ÄçìÞôñéïò ÄáëÝæéïò, ð. ÌÜñéïò ØÜëôçò. ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Ôçë , öáî athensj@jesuites.com Åóùôåñéêïý 20 åõñþ Åîùôåñéêïý 30 åõñþ ÔéìÞ ôåý ïõò 5 åõñþ. Áíôéðñüóùðïò Óýñïõ:ð. Áíô. Âïõôóßíïò Áíôéðñüóùðïò TÞíïõ: ê. ÓôÝëëá Öùóêüëïõ Êáëëéôå íéêþ åðéìýëåéá: Åêôýðùóç: Lithos ÃñáöéêÝò ÔÝ íåò ÊéÜôï Êïñéíèßáò Ôçë.: ΕDITORIAL TO ΘΕΜΑ: Η οικογένεια ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ Γάμος και οικογένεια Οι νέες προκλήσεις για την οικογένεια Χάρτα των δικαιωμάτων της οικογένειας Νομικές όψεις της οικογένειας Οικογένεια και εργασία Η ποιμαντική για τα ζευγάρια Η οικογενειακή θεραπεία ΚΟΝΤΑ ΣΤΑ ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ O θεσμός της οικογένειας είναι εκείνος που πλήττεται άμεσα και έμμεσα από τα αποτελέσματα της εφαρμογής κάθε είδους πολιτικής. Τις τελευταίες δεκαετίες, οι συνέπειες από τον ανταγωνισμό στο χώρο εργασίας, την ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç πολύωρη απουσία των εργαζόμενων γονέων από το σπίτι, τις απαιτήσεις της δουλειάς, έγιναν αισθητές και είναι, σε γενικές γραμμές, γνωστές. Σήμερα, μέσα σ ένα κλίμα επίμονης οικονομικής κρίσης, η οικογένεια και πάλι βρίσκεται στο προσκήνιο, καθώς δέχονται πιέσεις από κάθε πλευρά, για διαφορετικούς, όμως, λόγους. Η οικονομική στενότητα έχει χτυπήσει την πόρτα στη συντριπτική πλειοψηφία των οικογενειών. Υπάρχουν οικογένειες που αναγκάζονται να μειώσουν τα έξοδά τους, ακόμη και για πολύ βασικά αγαθά. Στις χειρότερες περιπτώσεις, στο ίδιο σπίτι υπάρχει τουλάχιστον ένας ή και περισσότεροι άνεργοι. Υπάρχουν, ακόμη, οικογένειες που αναγκάζονται να υποστηρίζονται οικονομικά από τη σύνταξη των γονέων τους και προκειμένου να μπορέσουν να επιβιώσουν οικονομικά, αποφασίζουν να ζήσουν...οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε μπορούν να γίνουν η αφορμή για μεγαλύτερη αλληλεγγύη και συνένωση... όλοι μαζί κάτω από την ίδια στέγη. Όπως είναι αυτονόητο, οι καταστάσεις που δημιουργούνται υπό συνθήκες πίεσης, και οι αποφάσεις που λαμβάνονται υπό τον φόβο και την αγωνία για το αβέβαιο μέλλον, δημιουργούν πρόσθετες τριβές και κλίμα αποσταθεροποίησης στις οικογένειες. Οι συνθήκες διαβίωσης θα είναι πολύ διαφορετικές απ ό,τι είχαμε συνηθίσει ως τώρα, όμως, ακόμη και μέσα σ αυτές τις δυσκολίες, οι οικογένειες μπορούν να βρουν τον τρόπο να χειριστούν τα πράγματα προς όφελός τους και να αναθεωρήσουν τον τρόπο που ζούσαν μέχρι πρότινος. Αν είμαστε ειλικρινείς, θα παραδεχτούμε ότι όλα αυτά τα χρόνια γίναμε ατομικιστές. Η κρίση που βιώνουμε στην προσωπική μας ζωή μπορεί να γίνει τώρα μια ευκαιρία για να αντιστραφεί το αρνητικό κλίμα μέσα στα σπίτια μας και να γίνει η οικογένειά μας εστία θετικής σκέψης και συμπεριφοράς. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε, αντί να μας διχάζουν και να προκαλούν εντάσεις, μπορούν να γίνουν η αφορμή για μεγαλύτερη αλληλεγγύη και συνένωση, για περισσότερη αλληλοκατανόηση και μοίρασμα ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας. Όμως, όχι μόνο ανάμεσα στα μέλη μιας οικογένειας, αλλά ακόμη και ανάμεσα σε οικογένειες. Όλη αυτή η αναστάτωση θα μπορούσε να φέρει και θετικά αποτελέσματα και να βοηθήσει στη βελτίωση των ανθρώπων. Εν συντομία, φέρνει και ηθική βελτίωση. Ας ευχηθούμε τα Χριστούγεννα, που είναι κατεξοχήν περίοδος αγάπης, να επιστρέψουμε στις βασικές ανθρώπινες αρχές και αξίες, στην ανταπόκριση με ανθρωπιά προς τις ανάγκες των διπλανών μας ISSN ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

3 ÅðéìÝëåéá: ÅéñÞíç ÊïõôåëÜêç H οικογένεια Η οικογένεια είναι στήριγμα τόσο για τον άνθρωπο, όσο και για τις κοινωνίες και, υπό κανονικές συνθήκες, όχι μόνο δεν εμποδίζει, αλλά ευνοεί την προσωπική ανάπτυξη. Σήμερα, κάτω από τις δύσκολες τρέχουσες οικονομικές και εργασιακές συνθήκες, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν τις πιέσεις που δέχεται η οικογένεια και να σχεδιάσουν κατάλληλες πολιτικές, που θα προσανατολίζονται υπέρ της οικογένειας και θα συμφιλιώνουν οικογένεια, κοινωνία και εργασία. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

4 É. Γάμος και οικογένεια Διάλογος με τον σεβ. Δημήτριο Σεβασμιότατε, είστε πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής της Καθολικής Ιεραρχίας της Ελλάδος για την Οικογένεια και την Προστασία της Ζωής. Ποιες οι δραστηριότητες αυτής της Επιτροπής; Hπείρα λέει ότι όταν μια υπόθεση, μια απόφαση παραπέμπεται προς μελέτη και οργάνωση σε Επιτροπή, αυτό σημαίνει απλά ότι παραπέμπεται αορίστως στην πορεία του χρόνου... Πάντως, στην τοπική μας Εκκλησία η μελέτη της Οικογένειας και των σημερινών προβλημάτων της απετέλεσε και αποτελεί ποιμαντική προτεραιότητα σε όλους τους εκκλησιαστικούς θεσμούς (επισκοπές, ενορίες, οργανώσεις). Στην παγκόσμια συνάντηση του Μιλάνου, τον περασμένο Ιούνιο, η Εκκλησία μας έλαβε ενεργό μέρος με την παρουσία ιερέα και δυο ζευγαριών από τη Σύρο και την Αθήνα. Ως πρόεδρος της Συνοδικής Επιτροπής, θεωρώ σημαντικό να κινηθούμε σε επίπεδο ενοριών. Ήδη είχα την ευκαιρία να προτείνω σε ορισμένους εφημερίους συναντήσεις οικογενειών με ειδικούς -θεολόγους, ψυχολόγους, ιατρούς, νομικούς και κοινωνιολόγους- για από κοινού μελέτη ορισμένων σημερινών προβλημάτων του γάμου και της οικογένειας, και βρήκα ανταπόκριση. Πάντως, η προετοιμασία των μελλονύμφων στις διάφορες εκκλησιαστικές επαρχίες και ενορίες μας, στο μέτρο του εφικτού, λειτουργεί ικανοποιητικά. Πρέπει επίσης να επισημάνω ότι ο γάμος και η οικογένεια στις διάφορες κοινότητες των αδελφών μας Μεταναστών παρουσιάζουν κάποιες ιδιαιτερότητες. Σήμερα προτείνονται και σε μερικές χώρες θεσπίζονται νομοθετικά διάφοροι «τύποι Γάμου» και κατά συνέπεια διάφοροι «τύποι Οικογένειας» ξένοι προς την διδασκαλία της Εκκλησίας. Τι γνώμη έχετε γι αυτό; H χριστιανική θρησκεία, από την ίδρυση της από τον Σωτήρα Χριστό, διδάσκει ότι η Οικογένεια θεμελιώνεται στο μυστήριο του Γάμου. O Γάμος είναι ιερό συμβόλαιο, ιερή διαπροσωπική συνθήκη, συμφωνία με την οποία ο άντρας και η γυναίκα συνιστούν μεταξύ τους κοινότητα ολόκληρης ζωής που από τη φύση της τείνει στο καλό των συζύγων και στη γέννηση και μόρφωση των τέκνων, και έχει ανυψωθεί από το Χριστό τον Κύριο, όταν γίνεται μεταξύ βαπτισμένων, στην αξία του μυστηρίου. Γι αυτό και μεταξύ των βαπτισμένων δεν μπορεί να συσταθεί έγκυρη συμφωνία Γάμου χωρίς να είναι συγχρόνως μυστήριο. Ουσιώδεις ιδιότητες του Γάμου είναι η ενότητα και το αδιάλυτο, oι οποίες στο χριστιανικό γάμο αποκτούν ιδιαίτερη σταθερότητα επειδή είναι μυστήριο. Η συναίνεση στο Γάμο είναι πράξη της βούλησης με την οποία ο άντρας και η γυναίκα με αμετάκλητη συμφωνία προσφέρονται και γίνονται αποδεκτοί αμοιβαία για να συστήσουν το Γάμο. Με το μυστήριο του Γάμου οι σύζυγοι αγιάζονται και ενισχύονται με τη δύναμη της θείας χάρης, η αγάπη τους επισφραγίζεται και γίνεται δημιουργική, πηγή ζωής. Επομένως, η Καθολική Εκκλησία απορρίπτει άλλους τύπους γάμου όπως την πολυγαμία, το «γάμο» ανάμεσα σε πρόσωπα του ίδιου φύλου. Εκτός, λοιπόν, του νόμιμου και έγκυρου γάμου άνδρα και γυναίκας, δεν μπορεί υπάρξει νόμιμη οικογένεια. Π.χ. η ανώνυμη πατρότητα δεν μπορεί να στοιχειοθετήσει τον θεσμό της οικογένειας. Πως εσείς εννοείτε την προετοιμασία των μελλονύμφων για το Γάμο; μπορεί να έχει καλά αποτελέσματα για μια επιτυχημένη Οικογένεια; Ποιμαντική μέριμνα κάθε επισκόπου και κάθε εφημερίου είναι να προάγουν τη σύσταση χριστιανικών οικογενειών. Ασφαλώς η Εκκλησία δίνει ιδιαίτερη σημασία στην κατάλληλη προετοιμασία των νέων για την τέλεση του Γάμου τους. Πρόκειται κυρίως για την πνευματική προετοιμασία υπό την έννοια μιας συνειδητής κατάρτισης στα της διδασκαλίας του Χριστού και της Εκκλησίας περί του μυστηρίου του Γάμου και των ουσιωδών ιδιοτήτων του, ενότητα και αδιάλυτο, αλλά για τις άλλες πτυχές μιας έγγαμης σχέσης. Η ψυχολογική και κοινωνική ενημέρωση των μελλονύμφων, αλλά και στη συνέχεια η υποστήριξη στα πρώτα κυρίως βήματα του ζευγαριού, αποτελεί επιτακτικό ποιμαντικό καθήκον του εφημερίου. Στη χώρα μας, σε ορισμένες εκκλησιαστικές επαρχίες μας, το έργο αυτό έχει ανατεθεί σε πρόσωπα ειδικά προς τούτο κατηρτισμένα. Θα ήταν επίσης ευχής έργο και η συνεργασία στο ποιμαντικό αυτό έργο και ζευγαριών με επιτυχή συζυγική και οικογενειακή εμπειρία. Πάντως, μια καλή προετοιμασία των μελλονύμφων για το Γάμο, είναι αναγκαία μεν, αλλά δεν εξασφαλίζει οπωσδήποτε, στη συνέχεια, μια επιτυχημένη Οικογένεια. Στην πορεία του συζυγικού βίου αναφύονται πολλά προβλήματα και καταστάσεις που μπορεί να κλονίσουν την Οικογένεια. Συχνά ακούγεται να λέγεται ότι για να κρατηθεί ενωμένη και πάντα αγαπημένη μια Οικογένεια απαιτείται διάλογος ανάμεσα στον αντρόγυνο. Πως επιτυγχάνεται αυτός ο διάλογος; Hκάθε ημέρα μιας Οικογένειας περιέχει στιγμές κατά τις οποίες εναλλάσσεται η χαρά, η επιτυχία, η ευτυχία με τη στεναχώρια, την απογοήτευση, την πίκρα, ίσως κάποια στιγμή και με τον κλονισμό της αμοιβαίας εμπιστοσύνης, της συζυγικής πιστότητας. Τότε ακριβώς χρειάζεται ο Διάλογος, ο Διάλογο Πίστεως, Αγάπης και Αρετής. Πρόκειται για τις Αρετές της αμοιβαίας ταπεινοφροσύνης, συγγνώμης και συμφιλίωσης. Τότε χρειάζεται η προσευχή, χωρίς την οποία το ζευγάρι δεν μπορεί να στηριχθεί από μόνο του, αλλά έχει ανάγκη της θείας ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

5 χάρης. Ο εγωισμός είναι ο εχθρός του Διαλόγου. Μπροστά σε μια συζυγική κρίση, ορισμένα ζευγάρια προστρέχουν σε ψυχολόγους, ψυχιάτρους και λοιπούς οικογενειακούς συμβούλους, ακόμα και σε μέντιουμ και χαρτορίχτρες Κανένας όμως από αυτούς δεν μπορεί να εισέλθει στα βάθη της ψυχής του ατόμου, παρά μόνον ο πνευματικός πατέρας, ο ιερέας, ο εξομολόγος, ο οποίος, ως ιατρός της ψυχής, κάνει μια σωστή διάγνωση και χορηγεί τα αναγκαία πνευματικά φάρμακα για την ψυχική του καθενός θεραπεία. Πολλές φορές ακούγεται τα ζευγάρια να λένε ότι όταν πάψει να υπάρχει η αγάπη μεταξύ τους, η Οικογένεια δεν έχει πια νόημα να υπάρχει και πρέπει να διαλύεται. Τι λέτε εσείς; Η λέξη «αγάπη» ανάμεσα στο ζευγάρι ωριμάζει με το χρόνο και παίρνει διαχρονικά διάφορες έννοιες, διέρχεται διάφορα στάδια: αισθηματισμός, έρωτας, σεξ, αμοιβαία θυσία, αφοσίωση, στήριξη, μοίρασμα στη χαρά και στον πόνο. Αν το ζευγάρι εννοεί και βιώνει την αγάπη σαν συναίσθημα και έρωτα, ασφα- λώς μια τέτοια αγάπη δεν κρατάει πολύ, εξανεμίζεται σύντομα στο χρόνο. Όταν όμως μέσα στην Οικογένεια η αγάπη μετουσιώνεται σε αμοιβαία θυσία, αφοσίωση, στήριξη, μοίρασμα στη χαρά και στον πόνο, τότε μένει αναλλοίωτη όσο και να περνούν τα χρόνια. Θα ήταν όχι μόνο παράλογο, αλλά και επικίνδυνο για κάθε κοινωνικό θεσμό, και ιδιαίτερα της Οικογένειας, αν κριτήριο της επιβίωσης του Γάμου και της Οικογένειας ήταν η ένταση της ερωτικής έλξης και του συναισθηματισμού. Γάμος υπό τον όρο της διάρκειας της ερωτικής αγάπης και έλξης καταλήγει σίγουρα στο χωρισμό. Πιστεύετε ότι διέρχεται κρίση σήμερα η Οικογένεια στις Καθολικές μας Κοινότητες; Πρόχειρες στατιστικές δείχνουν ότι αρκετά είναι τα ζευγάρια και μεταξύ των Καθολικών στη χώρα μας που χωρίζουν ή τυχόν συζούν χωρίς γάμο ή πολιτικά μόνο παντρεμένων. Δεν είναι η στιγμή να κάνω αναλύσεις, απλά σ αυτές τις περιπτώσεις η Εκκλησία -η ενορία, ο εφημέριος- θα πρέπει να είναι πιο κοντά σε αυτούς τους πιστούς. Τα ζευγάρια αυτά ανήκουν στην Εκκλησία, και έχουν ίσως μεγαλύτερη ανάγκη αγάπης, κατανόησης και στήριξης. Αυτό δε σημαίνει ότι η Εκκλησία επικροτεί και νομιμοποιεί τέτοιες καταστάσεις, αλλά ότι πρέπει να μεριμνά με κάθε τρόπο ώστε κάθε πιστός να αισθανθεί την ανάγκη της συνέπειας με τη χριστιανική του πίστη. Πιο λεπτό θέμα είναι εκείνο των διαζευγμένων που τέλεσαν εκτός της Καθολικής Εκκλησίας νέο γάμο, και ζητούν στη συνέχεια να λάβουν το Μυστήριο της Αγίας Ευχαριστίας. Επαναλαμβάνω αυτό που διδάσκει και εφαρμόζει η Εκκλησία μας: Ο νόμιμος και έγκυρος Γάμος ανάμεσα σε βαπτισμένους είναι μυστήριο που καμιά εξουσία δεν μπορεί να τον λύσει, είναι αδιάλυτος. Η Καθολική Εκκλησία δεν αναγνωρίζει καμιά δικαστική απόφαση διαζυγίου, βάσει της οποίας είναι επιτρεπτή η σύναψη νέου γάμου. Επομένως, ο χωρισμένος και ξαναπαντρεμένος βρίσκεται σε μια κατάσταση αντίθεσης και αντίφασης με τη δογματική διδασκαλία της Εκκλησίας, και κατά συνέπεια δεν μπορεί να λάβει την αγία Κοινωνία. Το πρόβλημα αυτό εμφανίζεται και στα ζευγάρια με μικτό γάμο. Κάθε Καθολικός τα γνωρίζει όλα αυτά Τι σημαίνει για εσάς μια «καλή οικογένεια», «ένας επιτυχημένος γάμος»; Πότε μια οικογένεια θεωρείται «καλή, επιτυχημένη και ευτυχισμένη» ; Ηευτυχία κατ άνθρωπον δεν είναι αυτού του κόσμου Είναι ουτοπία να το πιστεύει κανείς Όμως υπάρχει η ευτυχία κατά Θεόν. Στον καθένα μας στην πορεία της ζωής του χαρές και λύπες εναλλάσσονται, επιτυχίες και αποτυχίες διαδέχονται, υγεία και αρρώστιες ακολουθούν, αγωνίες και βάσανα μέσα στην ίδια την οικογένεια, μπροστά στα οικονομικά αδιέξοδα, στην επαγγελματική ζωή, στις σχέσεις γονέων και τέκνων, στις κοινωνικές μας σχέσεις με τους άλλους, και τόσα άλλα ευχάριστα και δυσάρεστα Τέλος, τη ζωή διαδέχεται ο θάνατος Όλα αυτά είναι αναπόφευκτα σ αυτό το πρόσκαιρο και σύντομο πέρασμα μας από τον κόσμο. Όμως, κατά Θεόν, ένας επιτυχημένος γάμος, μια «καλή οικογένεια», μια επιτυχημένη και ευτυχισμένη οικογένεια υπάρχει όταν όλα αυτά τα αντιμετωπίζουμε με την πίστη, την ελπίδα και την αγάπη υπό το φως του Θεού και με τη δύναμη της χάρης του Θεού. Αντικρίζοντας τον σταυρό του Χριστού και την ένδοξη ανάσταση του αντλούμε δύναμη, θάρρος, αισιοδοξία ώστε μαζί του να φέρουμε τον δικό μας καθημερινό σταυρό. Μην ξεχνάμε, όμως, ότι η πηγή του κάθε κακού είναι ο ίδιος ο αμαρτωλός εαυτός μας. Ποιες είναι σήμερα, κατά τη γνώμη σας, οι προσδοκίες των γονέων για τα παιδιά τους και το μέλλον τους; Τόσες και τόσες είναι οι θυσίες των γονέων για τα παιδιά τους, και όμως πολλές φορές απογοητεύονται από την μετέπειτα τύχη τους Ο ι προσδοκίες κάθε γονιού για το παιδί του και το μέλλον του είναι η επιτυχία στην προσωπική του σταδιοδρομία, μορφωτική, επαγγελματική, κοινωνική, οικονομική Γι αυτό και οι γονείς κοπιάζουν και υποβάλλονται σε τόσες θυσίες και στερήσεις. Ίσως όμως οι γονείς δεν αγωνιούν τόσο όσο θα έπρεπε για τη ψυχική και πνευματική συγκρότηση των παιδιών τους και την ηθική καταξίωση τους μέσα στην κοινωνία. Οι νέοι μας σήμερα τυφλώνονται από τα τόσα ψεύτικα πρότυπα ανθρώπων που «πέτυχαν» δήθεν στη ζωή αναρριχόμενοι σε θέσεις, αξιώματα, φήμη, δημοσιότητα και πλουτισμό με μέσα διαφθοράς, παράνομα και ανήθικα. Είναι αλήθεια ότι η διαπαιδαγώγηση των σημερινών νέων δεν είναι για τους γονείς έργο εύκολο, ούτε για την Εκκλησία. Η ενορία είναι ο τόπος στον οποίο λιγότερο συχνάζουν σήμερα οι νέοι. Πολλοί άλλοι χώροι, εκτός από την οικογένεια και την εκκλησία, ελκύουν, επηρεάζουν και διαμορφώ- νουν - θετικά ή αρνητικά - το χαρακτήρα και τη συμπεριφορά των νέων, όπως είναι οι παντός είδους συναναστροφές στο σχολείο, στο φροντιστήριο, στην παρέα, στην καφετέρια, στο γήπεδο, στην ποδοσφαιρική ομάδα, στην τυχόν κομματική νεολαία, κλπ. Οι ποιμένες της Εκκλησίας, μαζί με τους γονείς, καλούνται να σταθούν κοντά στα παιδιά τους δίνοντας το παράδειγμα της χριστιανικής ζωής τους. Μια σταθερή και συγκροτημένη Οικογένεια είναι εγγύηση υγιούς διαπαιδαγώγησης των τέκνων. Ας αφήσουμε τα υπόλοιπα στα χέρια του Θεού ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

6 ÉÉ. Οι νέες προκλήσεις για την οικογένεια Οι νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η οικογένεια Το θέμα του θεσμού της οικογένειας προκαλεί ποικίλες αντιδράσεις και ταυτόχρονα αποτελεί μια πρόκληση για το μέλλον της κοινωνίας μας. Η οικογένεια, πράγματι, αγγίζει τόσο τη σφαίρα του ιδιωτικού, όσο και του δημοσίου. Τοποθετείται, επομένως, εκεί που το κοινό καλό και το προσωπικό συμφέρον διασταυρώνονται. Στην οικογένεια, ως άτομα, αλλά και ως σύνολο, θέλουμε να βρούμε την ευτυχία. Μέσα στο θεσμό αυτό, αναπτύσσονται και εξελίσσονται διαρκώς οι σχέσεις και οι προσωπικότητες των μελών της. Μέσα σε έναν κόσμο συνεχούς κίνησης και ανασφάλειας, η οικογένεια μπορεί να γίνει καταφύγιο. Οι νέες μορφές της οικογένειας Ηκλασική οικογένεια έχει αλλάξει πολύ. Οι μονογονεϊκές ή «ανασυντεθειμένες» οικογένειες και οι νέοι τρόποι συμβίωσης των ζευγαριών και απόκτησης τέκνων μετέβαλαν τη δομή της παραδοσιακής οικογένειας. Μέσα σε μερικές δεκαετίες περάσαμε από την πατριαρχική οικογένεια, που τόνιζε την πατρική εξουσία και τους γονικούς δεσμούς, στη συζυγική οικογένεια, που έδινε περισσότερη σημασία στα άτομα και τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, και στη συνέχεια στη σύγχρονη οικογένεια, που αναδιπλώνεται προοδευτικά προς την ιδιωτικότητα. Κάθε φορά, αυτές οι μεταβολές ευνοούσαν τον ατομικισμό. Ταυτόχρονα, μείωσαν την απόλυτη ισχύ της ως θεσμού και πιο συγκεκριμένα, αποδυνάμωσαν το γάμο. Σταδιακή ιδιωτικοποίηση της οικογένειας Ογάμος εμφανίζεται σήμερα λιγότερο ως μια κοινωνική και κοινή πράξη και περισσότερο ως ένας τρόπος προσωπικής ανάπτυξης. Η ζωή του ζεύγους και η τεκνοποίηση υπηρετούν τους σκοπούς του καθενός των μελών, έτσι ώστε ο σκοπός της οικογένειας να έχει μεταβληθεί, με αποτέλεσμα να θεωρείται βασικό της μέλημα η δημιουργία ατομικής ταυτότητας. Ο οικογενειακός θεσμός έχει γίνει πλέον μέσο στην υπηρεσία των ατόμων που τον αποτελούν και όχι το αντίστροφο. Αυτός ο ατομικισμός εκδηλώνεται με την αναδίπλωση στην ιδιωτική σφαίρα. Ως προς τη μορφή, αυτό μεταφράζεται σε μια απίστευτη ποικιλία προσωπικών επιλογών. Κατά βάθος, αυτό που βλέπουμε είναι μια θεσμική αποδυνάμωση της οικογένειας. Στις σημερινές αλλαγές δεν είναι όλα αρνητικά Διαπιστώνουμε σήμερα μεγαλύτερη συναίσθηση της προσωπικής ελευθερίας κάθε μέλους της οικογένειας, περισσότερη προσοχή στην ουσία των αμοιβαίων σχέσεων των συζύγων ως προσώπων, στην υπεύθυνη τεκνοποιία, στην ανατροφή των παιδιών. Για να το θέσουμε διαφορετικά, οι οικογένειές μας ζουν «καλύτερα» και συγχρόνως «χειρότερα» απ ό,τι στο παρελθόν. «Καλύτερα», γιατί οι προσδοκίες που σχετίζονται με αυτές δεν ήταν ποτέ τόσο έντονες. Αλλά και «χειρότερα», γιατί οι προκλήσεις που βαραίνουν επάνω τους είναι μεγαλύτερες απ ό,τι παλιότερα. Πράγματι, οι γονείς μας ή οι παππούδες μας δε ζητούσαν τόσα πολλά από την οικογένεια Ηοικογένεια είναι, λοιπόν, ταυτόχρονα «υποτιμημένη» και «υπερτιμημένη». «Υπερτιμημένη» από όλα όσα της ζητάμε να εκπληρώσει στη ζωή μας, αλλά και «υποτιμημένη», επειδή σήμερα αποσταθεροποιείται και χάνει τα παραδοσιακά της προνόμια. ΤΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΗΕ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ Η παγκόσμια Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και η Διακήρυξη των δικαιωμάτων του παιδιού (που υιοθετήθηκαν από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών στις 10 Δεκεμβρίου 1948 και τις 20 Νοεμβρίου 1960) περιλαμβάνουν πολλά άρθρα και αρχές που αφορούν την οικογένεια: α. Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου Άρθρο 16: παρ. 1. Από την ηλικία γάμου, ο άνδρας και η γυναίκα, χωρίς κανέναν περιορισμό σ ό,τι αφορά τη φυλή, την εθνικότητα ή τη θρησκεία, έχουν το δικαίωμα να παντρεύονται και να δημιουργούν οικογένεια. Έχουν ίσα δικαιώματα απέναντι στο γάμο, κατά τη διάρκεια του γάμου και κατά τη λύση του. ( ) παρ. 3. Η οικογένεια είναι το φυσικό και θεμελιώδες στοιχείο της κοινωνίας και έχει δικαίωμα στην προστασία της κοινωνίας και του κράτους. Άρθρο 25: ( ) παρ. 2. Η μητρότητα και η παιδική ηλικία έχουν δικαίωμα σε ειδική βοήθεια και αρωγή. Όλα τα παιδιά, είτε έχουν γεννηθεί εντός γάμου είτε εκτός γάμου, απολαμβάνουν την ίδια κοινωνική προστασία. Άρθρο 26: παρ. 1. Κάθε άτομο έχει δικαίωμα στην εκπαίδευση. ( ) παρ. 3. Οι γονείς έχουν, εκ προτεραιότητας, το δικαίωμα να επιλέξουν το είδος εκπαίδευσης που θα δώσουν στα παιδιά τους. β. Διακήρυξη των δικαιωμάτων του παιδιού Αρχή 6η: Το παιδί, για την αρμονική ανάπτυξη της προσωπικότητάς του, έχει ανάγκη από αγάπη και κατανόηση. Πρέπει, όσο είναι δυνατό, να μεγαλώσει υπό την επίβλεψη και την ευθύνη των γονέων του και, εν πάση περιπτώσει, μέσα σε περιβάλλον στοργής και συναισθηματικής και υλικής ασφάλειας. Το παιδί σε μικρή ηλικία δεν πρέπει, εκτός από εξαιρετικές περιστάσεις, να χωρίζεται από τη μητέρα του. H κοινωνία και οι δημόσιες αρχές έχουν το καθήκον να φροντίζουν με ιδιαίτερο τρόπο τα παιδιά χωρίς οικογένεια ή όσων δεν έχουν τα επαρκή μέσα επιβίωσης. Είναι ευκταίο να χορηγούνται στις πολύτεκνες οικογένειες κρατικές χορηγήσεις ή άλλες για τη συντήρηση των παιδιών. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

7 Ορόλος του κράτους, ο τρόπος που ζούμε, μέχρι και η οργάνωση του χρόνου, μάς απομακρύνουν διαρκώς από την οικογένεια, πρώτα απ όλα σωματικά. Για παράδειγμα, η εργασία και η οικογένεια σήμερα είναι σχεδόν πάντοτε αποσυνδεδεμένες. Πιεζόμαστε, επομένως, να καταφέρουμε τόσο μια πετυχημένη οικογενειακή, όσο και μια πετυχημένη επαγγελματική ζωή, δύο πράγματα που συχνά έρχονται σε πλήρη αντίθεση μεταξύ τους. Κάποιες δεκαετίες παλαιότερα, η οικογένεια συσπειρωνόταν γύρω από την οικογενειακή επιχείρηση ή τουλάχιστον είχε ένα κοινό σημείο αναφοράς. Κατά τον ίδιο τρόπο, λόγω των σχολείων και του εκπαιδευτικού συστήματος, η οικογένεια δεν είναι πια ο πρώτος φορέας μετάδοσης γνώσεων και κοινωνικοποίησης των παιδιών. Τέλος, μέσα σε μια κοινωνία κυρίως αστικοποιημένη, η οικογένεια δεν είναι πια τόσο συνδεδεμένη με την κληρονομιά που μεταδίδεται από τη μια γενιά στην άλλη. Εξαιτίας της οργάνωσης της κοινωνικής ασφάλισης (ασθένεια, γηρατειά ή ανεργία), έπαψε να αποτελεί την εγγύηση προσφοράς και αλληλεγγύης ανάμεσα στις γενιές. Μέσα στην οικογένεια, νέες ανάγκες απομακρύνουν τα παιδιά από τους γονείς τους ή τον ένα σύζυγο από τον άλλο. Η νέα πραγματικότητα της οικογένειας Να σημειώσουμε επίσης ότι αυτή η αναπόφευκτη «ένταση» ανάμεσα στον ιδιωτικό και δημόσιο χώρο, που παρατηρείται στο εσωτερικό της σύγχρονης οικογένειας, τής έχει δώσει νέους ρόλους και δυνατότητες. Και αυτό αποτελεί μια νέα ευκαιρία, για να λάμψει και να φανεί χρήσιμη στο σύνολο της κοινωνίας. Ασφαλώς, μέσα στην οικογένεια σήμερα υπάρχουν πολλές δυσκολίες. Όμως την ίδια στιγμή δεν παύει να επεκτείνει το ρόλο της και να αυξάνει την επιρροή της, παρά τις αντίθετες προβλέψεις για την κοινωνική εξαφάνισή της. Αυτό απαιτεί από όλους μας προσαρμογές σε νέα δεδομένα. Ηοικογένεια σήμερα έχει να επιτελέσει έναν πολλαπλό ρόλο, και να ανταποκριθεί τόσο στις εσωτερικές της απαιτήσεις όσο και στο πλαίσιο της γενικότερης συμβίωσης μέσα στην κοινωνία, καθώς και στην επιδίωξη του κοινού καλού. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει καταρχάς να εμβαθύνουμε στο δημόσιο ρόλο της οικογένειας μέσα στην κοινωνία. Η παιδεία, η μέριμνα για τις νέες οικογένειες απαιτούν μια νέα ποιμαντική και αποστολική δυναμική από την πλευρά των χριστιανικών κοινοτήτων. Μια ποιμαντική και αποστολική πρόκληση Ηποιμαντική της οικογένειας, αντιμετωπίζοντας τη νέα πραγματικότητα και τη στεναχώρια από που προκαλούν οι μεταβολές στο θεσμό αυτό δεν έχει άλλη επιλογή από το να βασιστεί στην πίστη. Οι πιστοί αισθάνονται δυσάρεστα, καθώς κάποιες συμπεριφορές φαίνεται ότι απομακρύνονται από τις γνωστές πρακτικές του Ευαγγελίου. Οι χριστιανοί πρέπει να γίνουν ορατοί μάρτυρες αυτής της αγάπης εν κοινωνία. Και είναι σίγουρα μάρτυρες, μέσω των χριστιανικών κοινοτήτων που μεριμνούν για τις οικογένειες και τα παιδιά, αλλά φυσικά και εκτός των κοινοτήτων. Τοποθετούνται, τότε, στην εμπροσθοφυλακή της κοινωνίας: στο σχολείο, την εργασία, την εθελοντική εργασία. Οι χριστιανικές οικογένειες δεν μπορούν να βγουν από μια τέτοια μαρτυρία της κοινωνίας και της συμφιλίωσης, πρώτα απ όλα για εκείνες τις ίδιες. Έτσι προσπαθούν να «ζουν πιστά» τα αγαθά του γάμου και της οικογένειας ως «το ένα από τα πιο πολύτιμα αγαθά της ανθρωπότητας». Με τον τρόπο αυτό, αποτελούν ένα παράδειγμα και για άλλους τύπους οικογένειας που ζουν με περισσότερο άγχος και δυσκολίες. ÉÉÉ. Χάρτα των δικαιωμάτων της οικογένειας ΗΑγία Έδρα, σύμφωνα με πρόταση της Συνόδου των επισκόπων του 1980 και αφού συμβουλεύτηκε τις κατά τόπους Συνόδους των επισκόπων, παρουσιάζει τη «Χάρτα των δικαιωμάτων της οικογένειας» σε όλους αυτούς που είναι έτοιμοι να προωθήσουν τα δικαιώματα που προσδιορίζονται μέσα στη Χάρτα και να διασφαλίσουν την εφαρμογή τους. Τα άρθρα της Χάρτας αφορούν: - το δικαίωμα να παντρεύεται κανείς και να δημιουργεί οικογένεια ή να παραμένει άγαμος - τη σημασία της ελεύθερης συναίνεσης των συζύγων - το δικαίωμα να δημιουργήσουν οικογένεια και να αποφασίσουν τον αριθμό των τέκνων που θα φέρουν στον κόσμο - το σεβασμό για την ανθρώπινη ζωή από τη στιγμή της σύλληψής της - το ρόλο των γονέων στη διαπαιδαγώγηση των παιδιών - το σεβασμό του θεσμού της οικογένειας - τη θρησκευτική ελευθερία - την κοινωνική, πολιτική και οικονομική λειτουργία της οικογένειας και τη σημασία μιας δίκαιης πολιτικής για την οικογένεια - την εργασία, το δικαίωμα στην κατοικία, τα δικαιώματα των οικογενειών των μεταναστών... Η Οικογένεια, δρόμος της Εκκλησίας Ανάμεσα σ αυτούς τους πολυάριθμους δρόμους η οικογένεια είναι ο πρώτος και ο πιο σημαντικός: είναι ένας δρόμος κοινός, παρ όλο που είναι ιδιαίτερος, απόλυτα μοναδικός, όπως κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός. Ένας δρόμος από τον οποίο το ανθρώπινο ον δεν μπορεί να παρεκκλίνει. Πραγματικά, έρχεται στον κόσμο κανονικά στο εσωτερικό μιας οικογένειας. Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι οφείλει σ αυτή την οικογένεια το ίδιο το γεγονός, του να υπάρχει σαν άνθρωπος. (Απόσπασμα από την «Επιστολή προς τις οικογένειες» του πάπα Ιωάννη-Παύλου Β, σελ. 8, κεφ.2, Διδαχή 7, εκδ. ΚΑΛΟΥ ΤΥΠΟΥ) Η νέα διεθνής τάξη Βλέποντας ότι τα κοινωνικά προβλήματα αποκτούν σήμερα διαστάσεις παγκόσμιες, η οικογένεια αισθάνεται ότι το έργο της το σχετιζόμενο με την ανάπτυξη της κοινωνίας διευρύνεται. Οφείλει δηλαδή να συμβάλει και στην εμπέδωση μιας νέας διεθνούς τάξεως, διότι μόνο με την παγκόσμια αλληλεγγύη μπορούν να εξετασθούν και να λυθούν τα τεράστια και δραματικά προβλήματα της δικαιοσύνης, της ελευθερίας των λαών, της ειρήνης και της ανθρωπότητος. Η πνευματική κοινωνία των χριστιανικών οικογενειών, που είναι ριζωμένες στην κοινή πίστη και ελπίδα και ζωογονούνται από την αγάπη, γίνεται εσωτερική ενέργεια η οποία γεννά, διαδίδει και αναπτύσσει δικαιοσύνη, συμφιλίωση, αδελφοσύνη και ειρήνη ανάμεσα στους ανθρώπους. Ως «μικρή» εκκλησία, η χριστιανική οικογένεια καλείται, απεικονίζοντας τη «μεγάλη» Εκκλησία, να είναι σημείο ενότητος του κόσμου και να ασκεί ανάλογα το προφητικό της έργο, δίνοντας μαρτυρία της Βασιλείας και της ειρήνης του Χριστού, προς τις οποίες οδεύει ο κόσμος ολόκληρος. (Απόσπασμα από την Αποστολική Παραίνεση Familiaris Consortio του πάπα Ιωάννη-Παύλου Β, Περί των καθηκόντων της χριστιανικής οικογένειας, σελ. 83, κεφ. ΙΙΙ, παρ. 48. Εκδ. ΚΑΛΟΥ ΤΥΠΟΥ). ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

8 Άρθρο 2 Άρθρο 4 Ογάμος δεν μπορεί να συναφθεί παρά με ελεύθερη συναίνεση, δεόντως εκφρασμένη, των συζύγων. α)η έκτρωση είναι άμεση παραβίαση του βασικού δικαιώματος κάθε ανθρώπου στη ζωή. Προοίμιο Η οικογένεια θεμελιώνεται με το γάμο, αυτή τη στενή και συμπληρωματική ένωση ενός άνδρα με μία γυναίκα, η οποία καθιερώνεται από τον αδιάρρηκτο δεσμό του γάμου, που συνάπτεται ελεύθερα, επιβεβαιώνεται δημοσίως και είναι ανοιχτή στη μετάδοση της ζωής. Γ. Ο γάμος είναι ο φυσικός θεσμός, στον οποίο έχει ανατεθεί αποκλειστικά η αποστολή της μετάδοσης της ανθρώπινης ζωής. Δ. Η οικογένεια, φυσική κοινωνία, υπάρχει πριν από το Κράτος ή κάθε άλλη συλλογικότητα και κατέχει δικά της δικαιώματα, που είναι αναπαλλοτρίωτα. Ε. Η οικογένεια, επειδή είναι κάτι πολύ πιο πολύπλευρο και θεμελιώδες από μια απλή νομική, κοινωνιολογική ή οικονομική ένωση, αποτελεί μια κοινότητα αγάπης και αλληλεγγύης και είναι κατάλληλη να διδάξει με τρόπο μοναδικό και να μεταδώσει ουσιαστικές πολιτισμικές, ηθικές, κοινωνικές, πνευματικές και θρησκευτικές αξίες, απαραίτητες για την ανάπτυξη και την ευημερία των δικών της μελών και της κοινωνίας... να παραγνωρίζεται, σε ορισμένους πολιτισμούς, ο παραδοσιακός ρό- α)χωρίς λος που παίζουν οι οικογένειες στην επιρροή της απόφασης των παιδιών τους, κάθε περιορισμός που θα εμπόδιζε την επιλογή ως συζύγου ενός καθορισμένου ατόμου πρέπει να αποφεύγεται. μέλλοντες σύζυγοι έχουν δικαίωμα β)οι στη θρησκευτική ελευθερία τους. Κατά συνέπεια, η επιβολή ως συνθήκη προ του γάμου της άρνησης της πίστης ή μια ομολογία πίστεως αντίθετη προς τη συνείδηση, αποτελεί παραβίαση αυτού του δικαιώματος. σύζυγοι, μέσα στη φυσική συμπληρωματικότητα του άνδρα και της γυναί- γ)οι κας, έχουν την ίδια αξιοπρέπεια και ίσα δικαιώματα στο γάμο... Άρθρο 3 πράξεις των δημοσίων εξουσιών ή α)οι των ιδιωτικών οργανισμών, που τείνουν να περιορίσουν κατά κάποιο τρόπο την ελευθερία των συζύγων στις αποφάσεις τους που αφορούν τα παιδιά τους, αποτελούν σοβαρή προσβολή στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια και τη δικαιοσύνη. διεθνείς σχέσεις, η οικονομική βοήθεια που χορηγείται για την ανάπτυξη β)στις των λαών δεν πρέπει να εξαρτάται από την αποδοχή προγραμμάτων αντισύλληψης, στείρωσης ή έκτρωσης... β)ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αποκλείει κάθε πειραματισμό στο ανθρώπινο έμβρυο ή εκμετάλλευση αυτού. παρέμβαση στον ανθρώπινο γενετικό κώδικα, που δεν αποτελεί διόρθωση γ)κάθε κάποιας ανωμαλίας, αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος στην φυσική ακεραιότητα και είναι αντίθετη με το καλό της οικογένειας... τα παιδιά είτε γεννήθηκαν μέσα στο ε)όλα γάμο είτε έξω από το γάμο έχουν το ίδιο δικαίωμα στην κοινωνική προστασία για την πλήρη ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους... Άρθρο 5 γονείς έχουν το δικαίωμα να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους σύμφωνα με α)οι τις ηθικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις τους, λαμβάνοντας υπόψη τις οικογενειακές και πολιτιστικές παραδόσεις που ευνοούν το καλό και την αξιοπρέπεια του παιδιού και πρέπει να αποδέχονται επίσης από την κοινωνία την απαραίτητη βοήθεια και αρωγή, για να εκπληρώσουν με κατάλληλο τρόπο το ρόλο τους ως παιδαγωγών... Άρθρο 7 Κάθε οικογένεια έχει το δικαίωμα να ζει ελεύθερα τη δική της θρησκευτική ζωή στο σπίτι της, υπό την καθοδήγηση των γονέων, καθώς και το δικαίωμα να ομολογεί δημοσίως και να διαδίδει την πίστη της, να συμμετέχει σε πράξεις λατρείας δημοσίως και σε προγράμματα θρησκευτικής επιμόρφωσης που έχει επιλέξει εν ελευθερία, έξω από κάθε διάκριση... Άρθρο 12 Οι οικογένειες των μεταναστών έχουν δικαίωμα στην ίδια κοινωνική προστασία με αυτήν που χορηγείται στις άλλες οικογένειες. Βρείτε όλα τα Άρθρα της Χάρτας στο ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

9 IV. Νομικές όψεις της οικογένειας Συζήτηση με τον Κώστα Φώσκολο, δικηγόρο. Τι είναι ο γάμος από νομικής απόψεως; Πώς τον σχετίζει ο νομοθέτης με την οικογένεια; Ποιες είναι οι αξίες που τον διέπουν; Τι επιδιώκει να προστατεύσει και να υπερασπίσει ο νομοθέτης, μέσα από τους νόμους που θεσπίζει για την προστασία του συγκεκριμένου θεσμού; Με νομικούς όρους, ο γάμος είναι μια αστική δέσμευση, δηλαδή μια ελεύθερη συμφωνία μεταξύ δύο ανθρώπων, στην οποία υπάρχει και κάποιος τρίτος ως μάρτυρας. Πρόκειται για μια δέσμευση που έχει και έννομες συνέπειες. Ο τρίτος είναι η κοινωνία, δηλαδή η πολιτεία και ο νόμος. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν κάποια ζητήματα που ο νομοθέτης τα επιλύει στις διάφορες περιπτώσεις, εφόσον προκύψουν, όπως είναι ο θάνατος του ενός, η δημιουργία τέκνων, η ρύθμιση των σχέσεων, τα δικαιώματα που απορρέουν κ.τ.λ. Για όλα αυτά τα ζητήματα η Πολιτεία πρέπει να ορίζει κανόνες που αφορούν τον τρόπο εφαρμογής τους και να τα επιλύει. Θεωρώ ότι ο θεσμός του γάμου προστατεύεται από το νομοθέτη και μάλλον στο παρελθόν προστατευόταν περισσότερο απ ό,τι σήμερα. Με τον όρο «προστασία» εννοώ ότι δεν είναι πολύ εύκολο να λύεται νομικά ένας γάμος. Υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις για τη λύση ενός γάμου, όπως υπάρχουν και προϋποθέσεις για τη σύναψή του. Τι είναι σημαντικό για το νόμο; Ονομοθέτης δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία στο θέμα των παιδιών, της γονικής μέριμνας, της επιμέλειας, ενώ σε περιπτώσεις διαζυγίου δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία στο θέμα της επικοινωνίας των παιδιών, στο να μη διαρρηγνύεται η σχέση που έχουν στην καθημερινότητά τους με τους γονείς, γιατί και οι δύο είναι απαραίτητοι και σημαντικοί. Ο νομοθέτης φροντίζει να εξασφαλίσει την καλύτερη δυνατή σχέση προς το συμφέρον των παιδιών και ευνοεί την παραμονή τους μετά το διαζύγιο στο χώρο όπου ζούσε το ζευγάρι μαζί πριν το διαζύγιο. Εν ολίγοις, υπάρχουν τέτοιου είδους προβλέψεις. Φοβάμαι ότι τώρα, λόγω των γενικότερων συνθηκών και μιας προσπάθειας που γίνεται, για να λύνονται πιο σύντομα τα ζητήματα στα ελληνικά δικαστήρια, έχουν απλοποιηθεί κάποια πράγματα. Αλλά, βέβαια, δεν είναι ο νομοθέτης εκείνος που θα διαφυλάξει το θεσμό του γάμου. Πέρα από κάποια εμπόδια που υπάρχουν, κάθε ζευγάρι πρέπει να είναι, τουλάχιστον νομικά, με βάση τους νόμους της ελληνικής Πολιτείας, ελεύθερο να αποφασίζει. Ως παρένθεση, θα προσέθετα ότι με βάση την εμπειρία που έχω στα θέματα αυτά, αλλά και τα όσα συζητώ ή ακούω από συναδέλφους, με την ίδια επιπολαιότητα με την οποία κάποιος αποφασίζει να παντρευτεί, με την ίδια, και μεγαλύτερη, αποφασίζει και να χωρίσει. Και προσωπικά μού είναι δυσάρεστο αυτό, ιδιαίτερα όταν έχουν δημιουργηθεί παιδιά από αυτή τη σχέση, γιατί τα προβλήματα που μπορεί να γεννηθούν από εκεί, είναι σοβαρά. Πιστεύετε ότι ο γάμος απειλείται από εξωτερικά αίτια, όπως θα ήταν, για παράδειγμα, το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης; Ως δικηγόρος δεν έχω κάνει ούτε μία φορά αυτό το σύμφωνο, έχω ρωτήσει και συναδέλφους, αλλά η εμπειρία είναι πολύ μικρή. Το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης είχε προβλεφθεί για κάποιες περιπτώσεις στην κοινωνία που πράγματι θα έπρεπε να υπάρχουν κάποιες λύσεις, όπως είναι και ο πολιτικός γάμος, με τον οποίον προσωπικά συμφωνώ, γιατί δεν μπορεί να καθορίζει η Εκκλησία τον τρόπο με τον οποίο θα παντρεύεται κάποιος που δεν πιστεύει. Το αντίθετο, θεωρώ ότι είναι και υποκρισία. Το πρόβλημα είναι ότι γίνεται συχνά πολύς θόρυβος για το τίποτα. Στην Ελλάδα γίνονται πολιτικοί γάμοι, αλλά ο αριθμός δεν είναι τέτοιος ώστε να πλήττεται ο χριστιανισμός ή ο θεσμός τους γάμου, όπως πολλοί ιεράρχες φοβούνται. Εκείνος ο οποίος πιστεύει και θεωρεί ότι ο γάμος είναι ένα μυστήριο, το κάνει στην εκκλησία. Οθεσμός του γάμου όσο απειλείται από το Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης, εξίσου απειλείται από την υποκρισία δύο ανθρώπων που δεν έχουν εμφανιστεί ποτέ στην εκκλησία. Αλλά η κοπέλα ήθελε να φορέσει ένα νυφικό, με δύο παρανυφάκια και να της πετούν ρύζι. Θεωρώ ότι και αυτό, όταν γίνεται απλά για λόγους κοινωνικούς, ή επειδή γίνεται ντόρος, ή επειδή οι γονείς κοινωνικά βγάζουν υποχρεώσεις, απειλεί το θεσμό του γάμου. Ο θεσμός του γάμου απειλείται από πάρα πολλά πράγματα. Αυτοί που καταφεύγουν στο Σύμφωνο Ελεύθερης Συμβίωσης δεν έχουν καμία σχέση με το μυστήριο του γάμου, συνεπώς ας τους αφήσουμε ελεύθερους να κάνουν τις επιλογές τους. Ένας βασικός σκοπός του γάμου σύμφωνα με το νόμο είναι να ορίσει τις σχέσεις γονέων και τέκνων. Έτσι δεν είναι; Ολόκληρα τμήματα του Αστικού Κώδικα αφορούν το θέμα της αναγνώρισης του τέκνου, όταν είναι γεννημένου εκτός γάμου, ή το θέμα της πατρότητας. Ακόμη προβλέπονται κάποια τεκμήρια, για παράδειγμα, σύμφωνα με τα οποία ο Νόμος συμπεραίνει ότι το παιδί είναι συγκεκριμένου πατρός. Όμως, όλα αυτά είναι μαχητά τεκμήρια, γιατί μπορεί να αποδειχθεί πλέον και με επιστημονικό τρόπο ότι η πατρότητα είναι διαφορετική από εκείνη που θεωρούσε ο Νόμος. Πρέπει να υπάρχει κάποια τάξη και σαφήνεια στις σχέσεις αυτές, αφετέρου όμως δεν προέχει το τι ορίζει η διάταξη, αλλά προέχει το ποια είναι η πραγματικότητα και η αλήθεια. Ποιες είναι οι αιτίες που τα ζευγάρια ζητούν διαζύγιο και ποιες οι επιπτώσεις του στην οικογένεια; Γ ια να κατατάξω τις περιπτώσεις, οι διαδικασίες που προβλέπονται για το διαζύγιο είναι ο ισχυρός κλονισμός που απορρέει από συγκεκριμένα περιστατικά, τεκμαίρεται όμως αυτός όταν υπάρχει τουλάχιστον διετής διάσταση και εδώ είναι η περίπτωση που λέμε ότι έχει διευκολυνθεί λίγο η λύση του θεσμού του γάμου, καθώς παλαιότερα προβλεπόταν τετραετής τουλάχιστον διάσταση. Τώρα, αν για δύο χρόνια το ζευγάρι είναι σε διάσταση, και μάλιστα ακόμα και αν κάνει προσπάθειες επανασύνδεσης ο χρόνος αυτός δεν παύει να μετράει, τότε το γεγονός αυτό αποτελεί τεκμήριο ότι οι δύο αυτοί άνθρωποι έχουν αποφασίσει να χωρίσουν και άρα βγαίνει διαζύγιο. Υπάρχει και το λεγόμενο συναινετικό διαζύγιο, όπου δύο άνθρωποι πηγαίνουν στο δικαστή αποφασισμένοι να χωρίσουν. Εκεί, λοιπόν, δε χρειάζεται να ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

10 ής είναι δύσκολο. Και για τον ένα σύζυγο είναι βαρύ να λείπει όλη μέρα από το σπίτι και να έχει επάνω του όλη την ευθύνη για τις οικονομικές υποχρεώσεις μέσα σε μια τόσο αβέβαιη και ανησυχητική οικονομική κατάσταση, να επιστρέφει αργά το βράδυ κατάκοπος και να μην ξέρει αν θα προλάβει ξύπνια τα παιδιά του για να τα δει, και για τον άλλο που έχει επωμιστεί τη φροντίδα όλης της οικογένειας από το πρωί ως το βράδυ. Μπορεί σε κάποιον να ακούγεται ποαναφέρουν καν το λόγο και ο δικηγόρος ακόμα δε ρωτάει, γιατί δεν υπάρχει λόγος να ξέρει την αιτία του χωρισμού. Το συναινετικό διαζύγιο είναι η απλούστερη μορφή. Η πιο ψυχοφθόρος περίπτωση είναι όταν ένας από τους δύο θέλει να χωρίσει και πρέπει να αποδείξει στο δικαστή τον ισχυρό κλονισμό του γάμου, ότι δηλαδή είναι ανυπόφορο γι αυτόν να συνεχίσει ο γάμος. Είναι η μόνη περίπτωση που γνωρίζουμε ποιοι είναι οι λόγοι, είτε πραγματικοί, είτε εικονικοί, γιατί, προκειμένου να πείσουν το δικαστή, εμπλουτίζουν κάπως τα επιχειρήματά τους, για να μπορέσουν να υποστηρίξουν τους ισχυρισμούς τους κι εκεί έχουμε όλα τα δυσάρεστα: χτυπήματα, ύβρεις, εγκατάλειψη παιδιών, εκείνη έχει άλλο σύντροφο και άλλα τέτοια επιχειρήματα, με μάρτυρες που συχνά δίνουν αντιφατικές μαρτυρίες. Και τα παιδιά; Τα παιδιά γίνονται μέρος μιας διελκυστίνδας μεταξύ των δύο και τα χρησιμοποιούν ή για να εκβιάσει ο ένας τον άλλο ή γίνονται αφορμή για να κατηγορήσει ο ένας ακόμη περισσότερο τον άλλο. Το παιδί γίνεται ένα μπαλάκι μεταξύ των δύο ανθρώπων, που πολύ συχνά δεν έχουν την ωριμότητα να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα μεταξύ τους και εμπλέκουν και τα παιδιά. Αυτό είναι σίγουρα καταστροφικό. Δε γνωρίζω από ψυχολογικής πλευράς ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις του διαζυγίου στην οικογένεια, αλλά νομικά, τα θέματα που προκύπτουν είναι η επιμέλεια και η φροντίδα των παιδιών στα καθημερινά ζητήματα. Κανονικά, οι σοβαρές αποφάσεις λαμβάνονται από κοινού, όπως σε ποια κατοικία θα ζήσουν, αν θα είναι στο εξωτερικό, σε ποια περιοχή, αν το σχολείο θα είναι ιδιωτικό ή δημόσιο. Για καθημερινά ζητήματα, τις αποφάσεις λαμβάνει αυτός που έχει την επιμέλεια, που συνήθως είναι η μητέρα. Άλλα θέματα είναι πώς θα επικοινωνεί ο πατέρας και πόσο συχνά, που και εκεί δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα: έχουμε ζευγάρια, στα οποία ο κάθε γονιός είναι από διαφορετική χώρα και για να τα δει πρέπει να πάρει αεροπλάνο ή, για να περάσει κάποιες μέρες των διακοπών μαζί τους, πρέπει να απειλήσει τη μητέ- ρα Δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα. Προσωπικά θεωρώ ότι πολλά από τα προβλήματα αυτά προκύπτουν επειδή είναι επιπόλαιος ο τρόπος που αποφασίζουν αυτά τα άτομα. Σε μένα έχει τύχει και το αντίστοιχο, έχουν έρθει άτομα γνωστά, που μπορεί να ξέρω ότι έχουν θετικά στοιχεία, και μου έχουν πει ότι θέλουν να τους βγάλω το διαζύγιο. Βλέπεις όμως κι εκεί ότι υπάρχει μια βιασύνη, μια ανυπομονησία. Αφού πρότεινα να συναντηθούμε πρώτα χωριστά με τον ένα και με τον άλλο, να το συζητήσουμε, να δούμε τι είναι αυτό που ενοχλεί, πήρα την απάντηση ότι «αν θέλαμε σύμβουλο γάμο, θα βρίσκαμε. Ήρθαμε σε σένα γιατί θέλουμε διαζύγιο». Είναι αποφασισμένοι. Όσο αποφασιστικοί είναι στην αρχή, τόσο αποφασιστικοί είναι και στο τέλος. Ποιες αλλαγές και τάσεις υπάρχουν σχετικά με το γάμο και την οικογένεια και ποιες διαβλέπετε; Υπάρχει μια τάση να διευκολύνεται το διαζύγιο. Εμείς, στο πανεπιστήμιο μαθαίναμε ποιοι είναι οι τρόποι προστασίας του θεσμού του γάμου. Τώρα, ο στόχος του νομοθέτη είναι η επίσπευση της διαδικασίας ενώπιον των ελληνικών δικαστηρίων. Επειδή χρονίζουν οι υποθέσεις και είναι χιλιάδες σε εκκρεμότητα, προσπαθούν να βρουν τρόπους να γίνονται όλα αυτά πιο γρήγορα. Παλιά ήταν αρμόδιο το πολυμελές πρωτοδικείο, που αποτελείτο από τρεις δικαστές, και τώρα σιγά σιγά τις αποφάσεις λαμβάνει το μονομελές πρωτοδικείο, με έναν δικαστή, με σύντομες δικάσιμους χωρίς να παρεμβάλλονται μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τώρα πια φτάσαμε στο άλλο άκρο. Επειδή υπολειτουργούν οι δημόσιοι φορείς στην Ελλάδα, το ίδιο και τα δικαστήρια, προκειμένου να προχωρήσουν οι διαδικασίες πιο γρήγορα, δίνεται μεγάλη ευχέρεια. Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι ο νομοθέτης εκείνος που θα σώσει το γάμο. Αν ο γάμος δεν έχει θεμέλια και οι δύο άνθρωποι δε δεσμεύτηκαν σοβαρά στη ζωή τους, δεν έχει νόημα ο νομοθέτης να βάλει κάποιο χρονικό περιορισμό, για να το ξανασκεφτούν και να το εξετάσουν. V. Οικογένεια και εργασία Συζήτηση με την Πάνια Λασκαράτου Κυρία Λασκαράτου, εσείς δεν έχετε κάποια επαγγελματική απασχόληση Ηταν μια απόφαση κοινή, γιατί δεν είχα τη δυνατότητα να έχω κάποιον δικό μου άνθρωπο κοντά μου, για να προσέχει τα παιδιά μας, και θα έπρεπε να προσλάβω ξένο άτομο. Αφενός δεν ήταν δυνατό να γνωρίζουμε καλά το άτομο αυτό και αφετέρου θα έπρεπε να εργαζόμαστε για να καλύψουμε την αμοιβή του. Εμείς δεν επιθυμούσαμε κάτι τέτοιο και επιλέξαμε να μεγαλώσουμε εμείς τα παιδιά μας και κυρίως εγώ που βρίσκομαι στο σπίτι τις περισσότερες ώρες, αλλά και ο σύζυγός μου στο μέτρο του δυνατού, καθώς εκείνος πρέπει να εργάζεται το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, αφού έχει αναλάβει την ευθύνη να καλύπτει τις οικονομικές ανάγκες. Με τον τρόπο, λοιπόν, που έχετε επιλέξει να ζείτε, ποια είναι τα προβλήματα και ποιες οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε εσείς ή μια οικογένεια όπως η δική σας; Ηπρόκληση είναι να μπορέσεις να τα καταφέρεις, να μπορέσεις να αντεπεξέλθεις και οικονομικά, αλλά και στην καθημερινότητα, γιατί οπωσδήποτε δεν είναι το ιδανικό ο ένας να δουλεύει από το πρωί ως το βράδυ και ο άλλος να φροντίζει την οικογένεια από το πρωί ως το βράδυ. Για έναν άνθρωπο το να ζει μεμονωμένα αυτές τις δύο καταστάσεις και όψεις της ζω- ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

11 λύ εύκολο και απλό πράγμα, αφού δε δουλεύεις, τότε όλα είναι εντάξει, αλλά το να φροντίζεις κάποιους άλλους ανθρώπους είναι πολύ μεγάλη υπόθεση. Το ιδανικό για μένα είναι και οι δύο σύζυγοι να μένουν ενωμένοι και προσανατολισμένοι στην οικογένεια, να έχουν το χρόνο, έστω να τους δίνεται η ευκαιρία, στο τέλος της ημέρας, να συνυπάρξουν και να μοιραστούν για λίγο την καθημερινότητά τους, ώστε να χτίσουν αυτή την ενότητα μεταξύ τους. Γιατί είμαστε, φυσικά, δύο διαφορετικά άτομα που συμβάλλουν ξεχωριστά, το καθένα με τον τρόπο του, στην οικογένεια, αλλά συμβάλλουμε και από κοινού σε αυτή την πραγματικότητα. Όταν περνάς όλη τη μέρα χωριστά, είναι πολύ σπουδαίο να μπορείς να βρεις λίγη ώρα στο τέλος της ημέρας, που οι δυνάμεις σου σε έχουν εγκαταλείψει, να μοιραστείς αυτή την πραγματικότητα και να εφαρμόσεις τις αποφάσεις που έχεις πάρει για την οικογένεια. Για παράδειγμα, ένα από τα πράγματα που έχουμε πει ότι θα κάνουμε για την οικογένεια είναι ποτέ να μη δεσμεύουμε τις Κυριακές μας. Τουλάχιστον μία μέρα της εβδομάδας, να υπάρχει χρόνος και για τους τέσσερίς μας για να βρισκόμαστε ήρεμα, χωρίς ατζέντα, χωρίς υποχρεώσεις. Διαφορετικά, αν τα παιδιά με το σχολικό τους πρόγραμμα, ο σύζυγος με τη δουλειά του κι εγώ με το ρόλο της μητέρας και όσα άλλα έχω αναλάβει στις εθελοντικές οργανώσεις που ασχολούμαι, αν ερχόμαστε όλοι κουρασμένοι, τότε είναι πολύ πιθανό να μοιάζουμε με τις μπάλες του μπιλιάρδου που ακουμπάει η μια την άλλη, για να εκσφενδονιστούν. Στο τέλος της ημέρας ο καθένας έχει αδειάσει από ενέργεια, από υπομονή, από διάθεση Αν εργαζόσασταν και οι δύο θα αντιμετωπίζατε ασφαλώς μια άλλη κατάσταση και άλλα προβλήματα. Nομίζω ότι εκεί έγκειται η μεγάλη δυσκολία η οικογένεια να παραμείνει οικογένεια. Εννοώ ότι οικογένεια σημαίνει συμμερίζομαι τον άντρα μου και τα παιδιά μου, εκείνα συμμερίζονται εμένα και υπάρχει για όλους ένα κοινό σημείο αναφοράς. Βρισκόμαστε και προσπαθούμε τουλάχιστον μια φορά την ημέρα να τρώμε μαζί Δεν ξέρω αν, σε οικογένειες με υψηλές επαγγελματικές απαιτήσεις, αυτές οι απαιτήσεις τους επιτρέπουν να υπάρχουν ή τελικά καταλήγουν να είναι απλώς άνθρωποι που συμβιώνουν και προχωρούν τις ζωές τους παράλληλα. Δηλαδή είναι άλλο πράγμα να μοιράζεσαι τη ζωή σου, κάτι που για τη δική μου οικογένεια αποτελεί προτεραιότητα. Άλλες οικογένειες ίσως δεν το θεωρούν τόσο σημαντικό όσο εμείς. Θα μπορούσε κανείς να φανταστεί, για παράδειγμα, ότι μια γυναίκα που εργάζεται σε μια μεγάλη εταιρεία, αφού επιστρέψει από τη δουλειά της αργά το απόγευμα, θα συνοδεύσει το παιδί της στις εξωσχολικές δραστηριότητες και το βράδυ πια, αφού το παιδί τελειώσει ό,τι έχει να κάνει, θα κάνει ένα μπάνιο, θα του δώσει ένα πιάτο φαΐ και θα πάει για ύπνο. Είναι ένας εντελώς διαφορετικός τρόπος ζωής. Δεν είναι κατακριτέος και μπορεί να μην υπάρχουν άλλες επιλογές. Πάντως δεν είναι επιλογή δική μας. Θεωρώ ότι το μειονέκτημα σε αυτό το σενάριο οικογένειας είναι ότι το παιδί δε μεγαλώνει με το αίσθημα ασφάλειας και την πεποίθηση ότι η ανθρώπινη επαφή, το ενδιαφέρον, το καθημερινό χτίσιμο της σχέσης είναι αυτό που μετράει, αλλά μεγαλώνει με την αντίληψη ότι όλα είναι ένας στόχος: το απολυτήριο, οι επιδόσεις, δηλαδή πράγματα έξω από την αγάπη, από την ανθρώπινη επαφή. Γιατί εμείς, για να έχουμε θέσει ως στόχο μας την οικογένειά μας και τα παιδιά μας και για να έχουμε επιλέξει να ζούμε μαζί, θεωρούμε προτεραιότητά μας τους ανθρώπους, τις προσωπικότητες, την επικοινωνία μεταξύ μας. Δεν αρκεί να τα λέμε αυτά στα παιδιά μας, τα παιδιά μας πρέπει να έχουν και τα ανάλογα βιώματα. Αν, λοιπόν, τα μέλη της οικογένειας δε συνυπάρχουν και δεν υπάρχει η ενότητα μέσα από την επικοινωνία, τότε κατά τη δική μου γνώμη, έχουμε αυτό που εγώ αντιλαμβάνομαι ως «παράλληλη ζωή»: δύο άτομα που, βεβαίως, έχουν ως στόχο να υπάρχουν ως οικογένεια, αλλά στην ουσία ζουν παράλληλα. Η οικονομική κρίση έχει παίξει το ρόλο της στο να αποσυντονίσει τις οικογένειες ή μήπως φέρνει πιο κοντά τα μέλη μιας οικογένειας, δημιουργώντας περισσότερη αλληλεγγύη; Hοικονομική κρίση μπορεί να επιφέρει και τα δύο. Υπάρχουν δύο πιθανότητες: η μία είναι να διαλύσει την οικογένεια, όταν η κρίση φέρνει φόβο και ανησυχία και σε μεγάλο βαθμό κανείς χάνει αυτό που θεωρεί σημαντικό. Τότε σίγουρα η οικογένεια διαλύεται, γιατί το άτομο που χάνει τη δουλειά του ανησυχεί πάρα πολύ για το πώς θα αντεπεξέλθει οικονομικά και, γενικότερα, στους στόχους που είχε θέσει πριν. Αν, για παράδειγμα, ο στόχος των γονιών στη ζωή τους είναι να χτίσουν ένα σπίτι για το παιδί τους, αυτή τη στιγμή θα πρέπει να ζουν σε μεγάλη ένταση, γιατί βλέπουν ότι δε θα πραγματοποιήσουν αυτό το στόχο. Κάποιες φορές η κρίση φέρνει, μεν, φόβο και ανησυχία, αλλά λες ότι εφόσον δεν μπορείς να κάνεις κάτι καλύτερο, τουλάχιστον ας κάνεις κάτι με τις υπάρχουσες συνθήκες. Μπορείς, δηλαδή, να βρεθείς με την οικογένειά σου, να δέσεις τη σχέση σου με αυτήν, να ασχοληθείς με αυτό το κομμάτι της ζωής σου. Υπάρχουν οικογένειες που, λόγω οικονομικών προβλημάτων, χρειάστηκε να μετακομίσουν πίσω στους γονείς τους. Εκεί δημιουργούνται μεγάλες εντάσεις από την τριβή, γιατί έχουμε και τρεις διαφορετικές γενιές, από την άλλη πλευρά, όμως, δημιουργείται η οικογένεια όπως την ξέραμε παλιά και γίνεται προσπάθεια να χτιστούν οι σχέσεις. Βέβαια, επειδή υποψιάζομαι ότι σήμερα αυτή η συμβίωση έχει γίνει περισσότερο από ανάγκη παρά από επιλογή, υπερισχύουν οι τριβές παρά οι ωφέλειες. Για τη δική μου οικογένεια χρειάστηκε να κάνουμε πάρα πολύ συγκεκριμένες επιλογές. Οι προτεραιότητές μας δεν είναι οι επιθυμίες μας, αλλά οι βασικές μας ανάγκες, αφού μάλιστα ζούμε με ένα μόνο εισόδημα. Είναι πολύ διαφορετική η ζωή μας από εκείνη που θα είχαμε αν έμπαιναν στο σπίτι δύο μισθοί, και τώρα πια που τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, οι επιλογές μας έχουν γίνει ακόμη πιο συγκεκριμένες. Επειδή για εμάς ποτέ τα υλικά αγαθά δεν ήταν η προτεραιότητα, φυσικά και μας στοιχίζει που ζούμε τόσο μετρημένα, αλλά η χαρά μας δεν έχει χαθεί, γιατί εξακολουθεί να βρίσκεται μέσα στην αγάπη του Θεού και αυτά που αφήνουμε εδώ δεν είναι αυτά που μετράνε. Οπότε, με αυτή την έννοια, δεν έχει συντριβεί ο κόσμος μας. Η απορία μας, βέβαια, παραμένει πότε θα σταματήσει ο κατήφορος και πότε θα πιάσουμε πάτο, αυτό δεν το κρύβουμε, αλλά δε νιώθουμε ότι έχουμε χάσει τον προσανατολισμό μας. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

12 Πιστεύετε, από τις συναναστροφές σας και από την εθελοντική δράση σας στην οργάνωση υπέρ του θηλασμού, ότι υπάρχει κάποια «φιλική προς τις μητέρες» πολιτική των εταιρειών; Πριν από 10 περίπου χρόνια, όσοι εργάζονταν στον ιδιωτικό τομέα είχαν δικαίωμα 43 ημέρες πριν τη γέννα και 46 μετά, μετρημένες μέρες. Αυτό έχει αλλάξει, γιατί υπήρχε μεγάλη αντίφαση με όσους εργάζονταν στο δημόσιο, που είχαν δικαίωμα μέχρι και ολόκληρο χρόνο. Επετράπη, λοιπόν, και στον ιδιωτικό τομέα να υπάρχει τουλάχιστον ένα εξάμηνο για μια μητέρα να μείνει με το μωρό της. Αυτή τη στιγμή, όμως, που όλα είναι υπό διαπραγμάτευση, είναι και η δυσκολότερη εποχή, γιατί σήμερα που μια μαμά μπορεί να πάρει την εξάμηνη άδεια, δεν ξέρει αν θα πληρωθεί. Λόγω της οικονομικής κρίσης, μπορεί να της κρατήσουν τη θέση, αλλά να μην της δίνουν μισθό. Τα πάντα είναι ρευστά. Μια μαμά μπορεί επιστρέφοντας να βρει τη θέση της, αυτό δεν είναι λίγο. Αλλά και κανείς δεν της καλύπτει και τα έξοδα που έχει να κάνει, που είναι πολύ αυξημένα. Από αυτή την άποψη, οι συνθήκες είναι καλύτερες σήμερα για μια μητέρα. Πάντως, εκείνοι οι οποίοι εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα πιέζονται πάρα πολύ, είναι λίγοι, έχουν πάρα πολλή δουλειά, γιατί έχει μειωθεί το προσωπικό λόγω περικοπών και επωμίζονται τις ευθύνες και τις εργασίες άλλων. Έχει αυτό επιπτώσεις στην οικογενειακή ζωή; Εχει. Όταν γυρίζει κανείς το βράδυ στο σπίτι και βρίσκει τα παιδιά του κουρασμένα, ναι μεν επικοινωνεί μαζί τους, αλλά στο τέλος της ημέρας και ο γονιός δεν έχει την καλύτερη διάθεση, αλλά ούτε και τα παιδιά, αφού έχουν δώσει στο σχολείο τον καλύτερό τους εαυτό. Όταν οι γονείς επιστρέφουν στο σπίτι, τα παιδιά έχουν ήδη καταγράψει ένα σωρό εμπειρίες στον εγκέφαλό τους και πια δεν έχουν όρεξη. Οπότε στην οικογένεια απομένουν λίγες ώρες κάθε εβδομάδα για επικοινωνία. Πολλά παιδιά μεγαλώνουν έτσι, δεν παθαίνουν κάτι. Αλλά η απορία μου είναι με τι ιδανικά, με τι «πιστεύω», με τι ηθικό κώδικα αναθρέφονται, όταν μέσα στις τόσες ώρες που λείπουν οι γονείς, τα παιδιά θα δουν και μια ώρα τηλεόραση, με τα κινούμενα σχέδια που είναι πολεμικά και βίαια. Τι πιστεύετε ότι θα μπορούσε να γίνει για να συμφιλιωθεί η εργασία με την οικογένεια; θήσω την πορεία που επέλεξα, εργαζόμουν. Είμαι όμως πολύ προσεκτική στο τι αναλαμβάνω γιατί, αν αρχίσω να ζορίζομαι, θα ζορίσω και την οικογένειά μου. Δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα. Πρέπει να βλέπουμε τι είναι σημαντικό. Είναι ωραίο που δουλεύουν οι γυναίκες, είναι ωραίο που έχουν το δικαίωμα να το κάνουν, που προσφέρουν τον τρόπο σκέψης και λειτουργίας τους στο ανθρώπινο δυναμικό και την αγορά. Πολλά πράγματα δε θα ήταν εφικτά χωρίς αυτές, αλλά δεν μπορούμε να τα κάνουμε όλα. Εγώ σέβομαι τις γυναίκες που παραδέχονται ότι δεν μπορούν να είναι μαμάδες, βάζουν προτεραιότητες, επιλέγουν την καριέρα και είναι ξεκάθαρες στο τι θέλουν στη ζωή τους. Η οικογένεια νομίζω ότι βάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες: από μια γυναίκα που θέλει ταυτόχρονα να κάνει και καριέρα και να απολαμβάνει τη μητρότητα, από έναν άντρα που έχει βάλει στόχο να αφήσει περιουσία στα παιδιά του και σήμερα δεν μπορεί λόγω της οικονομικής κρίσης. Θεωρώ ότι η οικογένεια χάνεται συχνά από τέτοια διλήμματα και χρειάζεται να προφυλαχθεί, με την έννοια ότι πρέπει να έχει συνεχώς τη δική της, ιδιωτική φωτιά αναμμένη, να την τροφοδοτεί με αυτά που εκείνη έχει ανάγκη, ώστε να είναι ενωμένη και ήρεμη και να υπάρχει χώρος για επικοινωνία. Είναι πολύ καταστροφικό για την κοινωνία η ανυπαρξία της επικοινωνίας και της ενότητας, δηλαδή οι παράλληλες ζωές που συνυπάρχουν σ ένα σπίτι. Γιατί όλοι ένα ιδανικό ψάχνουν για να κρατηθούν, αν δεν το βρίσκουν στο σπίτι, είναι λογικό να βγαίνουν οι νέοι άνθρωποι έξω και να αναζητούν μεταξύ τους να βρουν αυτό που θα τους κρατήσει Πόσο δύσκολο είναι μια οικογένεια να χτίσει αυτό το δέσιμο- περισσότερο οι γονείς μεταξύ τους- δεδομένων και των οικονομικών προβλημάτων; Τα οικονομικά προβλήματα φέρνουν μεγάλη τριβή. Δεν μπορείς να ζήσεις. Για κάποιους ανθρώπους το «να μπορείς να ζήσεις» σημαίνει να έχουν διαρκώς μια ανανεωμένη γκαρνταρόμπα. Αν αυτό δεν Αυτό που θεωρώ ιδανικό για μια μητέρα, γιατί ως μητέρα μιλάω, είναι μια εργασία που να προσφέρει κάποια ευελιξία. Δηλαδή, αυτό που εγώ έχω επιλέξει να κάνω εθελοντικά δε σημαίνει ότι δεν απαιτεί καθημερινή ενασχόληση. Απλά επιλέγω να είναι μέσα στο βαθμό που μου επιτρέπει ο πρώτος μου ρόλος που είναι η μαμά. Για μένα, δηλαδή, προέχει ο ρόλος της μητέρας και έρχεται δεύτερη η ικανοποίηση που μπορεί να πάρω από την επαγγελματική μου ιδιότητα, η οποία χωράει εκεί όπου μπορεί να χωρέσει. Και βέβαια η επιλογή του ρόλου της μητέρας δεν έγινε επειδή δεν είχα τι να κάνω ή επειδή τη βρήκα εύκολη λύση, γιατί και σπουδές και κατάρτιση έχω και, πριν ακολουμπορείς να το πετύχεις με την οικονομική σου κατάσταση, αλλά είναι τόσο σημαντικό για σένα, είναι ένα καθημερινό αρνητικό συναίσθημα. Τα οικονομικά και γενικώς τα υλικά αγαθά και ο τρόπος που τα αντιμετωπίζει μια οικογένεια είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας για το αν θα υπάρχει μια κάποια ισορροπία μέσα στην οικογένεια αυτή. Δεν είναι καθόλου εύκολο να βρεθεί μια ισορροπία, πάντως. Μια τακτική, όμως, που νομίζω ότι βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση είναι η καθημερινή επικοινωνία σε μικρό ή μεγάλο βαθμό. Είναι σημαντικό να υπάρχει αυτός ο χρόνος σε εβδομαδιαία βάση, δηλαδή μόνο του το ζευγάρι να βρίσκεται και να συζητάει για να χτίσει αυτή την επικοινωνία. Οφείλουν οι άνθρωποι που αποφάσισαν να δημιουργήσουν οικογένεια, να χτίζουν κάθε μέρα αυτή τη σχέση μεταξύ τους από την αρχή. Πρέπει να υπάρχει αυτή η θέληση να είναι μαζί. Κάτι τέτοιο όμως προϋποθέτει να σέβεται ο καθένας τον εαυτό του, με την έννοια να μην τον εξαντλεί, να φροντίζει τον εαυτό του και την υγεία του, να μην εξαντλείται στη δουλειά. Εάν φροντίζεις τον εαυτό σου και είσαι καλά, βρίσκεις και χρόνο για να μοιραστείς με αυτούς που είναι σημαντικοί για σένα, ενώ αν εξαντλείσαι στη δουλειά και σε απαιτήσεις που δε σημαίνουν τίποτα για σένα, τότε δεν έχεις και τίποτα να δώσεις. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

13 VI. Η ποιμαντική για τα ζευγάρια Μετά από τις προτάσεις της «3ης Σύναξης της Καθολικής Εκκλησίας στην Ελλάδα» (16-17 Νοεμβρίου 2007), η Σύνοδος της Καθολικής Ιεραρχίας Ελλάδος εξέδωσε τον «Οδηγό για την Ποιμαντική της Οικογένειας» (Νοέμβριος 2008). Εκεί η Σύνοδος παροτρύνει να δημιουργηθεί, σε κάθε εκκλησιαστική επαρχία, ένα Κέντρο μέριμνας για την Οικογένεια» είτε μια «Επιτροπή για την Οικογένεια». ΟΚλήρος της Σύρου μαζί με τον Επίσκοπο, αφού μελέτησε συλλογικά όλο τον «Οδηγό», κατέληξε στη δημιουργία μιας «Επιτροπής για την Οικογένεια». Η Επιτροπή, τελικά, συγκροτήθηκε από έναν ιερέα και δύο γυναίκες, ελλείψει διατεθειμένων ζευγαριών (Οκτώβριος 2009). Τον Δεκέμβριο βρήκαμε στο διαδίκτυο τον Κύκλο συναντήσεων για ζευγάρια «Εκείνη και Εκείνος» από την οργάνωση Cours Alpha. Αυτός ο κύκλος συναντήσεων δημιουργήθηκε από το ανδρόγυνο Nicky και Sila Lee, που κατοικούν στο Λονδίνο. Αποτελεί έναν υπέροχο συνδυασμό από δεδομένα της επιστήμης (ψυχολογίας και συμβουλευτικής γάμου), εμπειρίες του ίδιου του ζευγαριού και άλλων ζευγαριών, αλλά επίσης μαρτυρίας χριστιανικής πίστεως και της σπουδαιότητας που έχει στη ζωή του ζευγαριού η πίστη στον Θεό και η προσευχή. στη Σύρο με τον Κύκλο συναντήσεων Εκείνη και Εκείνος Μάθαμε ότι ο Κύκλος αυτός προωθείται από λαϊκούς, οι οποίοι, βασιζόμενοι στην πίστη τους, στην αγάπη τους για τα ζευγάρια και στην πεποίθηση ότι η επιτυχία του γάμου δεν βασίζεται στην τύχη, εργάζονται στο πλαίσιο της Ενορίας. Με έκπληξή μας διαπιστώσαμε ότι ο Κύκλος έχει εξαπλωθεί σε ενορίες Καθολικές, Αγγλικανικές και Ευαγγελικές σε διάφορες χώρες. Έτσι ζητήσαμε το υλικό από το Παρίσι και αρχίσαμε πυρετωδώς τη μετάφραση στα ελληνικά. Εντωμεταξύ πήγαμε στο Παρίσι, σταλμένοι από την Καθολική Επισκοπή Σύρου, για να ενημερωθούμε και να κατανοήσομε το πνεύμα των συναντήσεων. Μόλις τελειώσαμε τη μετάφραση, αρχίσαμε την εφαρμογή. Κάθε φορά, τα ζευγάρια που συμμετείχαν μετριούνταν στα δάχτυλα του ενός μόνο χεριού. Αλλά εμείς συνεχίζομε μέχρι σήμερα με συχνότητα τουλάχιστο δύο Κύκλους τον χρόνο. Μέχρι τώρα έχουν συμμετάσχει ζευγάρια αμιγώς καθολικά, μικτά, αλλά και αμιγώς ορθόδοξα. Ηικανοποίησή μας ήταν μεγάλη όταν, τα ζευγάρια που συμμετείχαν στον Κύκλο και είδαν ότι ωφελήθηκαν, ένιωσαν το ζήλο να προσφέρουν και σε άλλα ζευγάρια αυτό που έλαβαν. Έτσι η πρώτη Επιτροπή που αποτελούσαν ένας ιερέας και δύο παντρεμένες γυναίκες (χωρίς τους άνδρες τους) διευρύνθηκε με τη συμμετοχή 4 ζευγαριών ακόμη. Τώρα αυτά τα ζευγάρια είναι εκείνα που παρουσιάζουν τα θέματα στα καινούργια ζευγάρια που ενδιαφέρονται να καλυτερέψουν το γάμο τους. Τα θέματα των 7 συναντήσεων είναι: «Βάζομε σωστά θεμέλια»: αφιερώνομε χρόνο ο ένας για τον άλλο. «Η τέχνη της επικοινωνίας»: να ξέρομε να ακούμε αποτελεσματικά. «Η επίλυση των συγκρούσεων»: εκφράζομε την εκτίμησή μας για τον άλλο. «Η δύναμη της συγχώρεσης»: ξαναρχίζομε μαζί. «Γονείς και Πεθερικά»: θεραπεία των τραυμάτων. «Μια σεξουαλικότητα αληθινή που ανοίγεται στον άλλο»: ζωτικό στοιχείο. «Η αγάπη σε δράση»: διαπιστώνομε τις ανάγκες του άλλου. Πώς διαρθρώνεται η κάθε συνάντηση; Οι συναντήσεις γίνονται πάντοτε βράδυ, σε ώρα που προλαβαίνουν τα ζευγάρια να επιστρέψουν στο σπίτι και να ετοιμάσουν τα παιδιά τους για τον ύπνο. Κάθε βραδιά διαρκεί δύο ώρες. Το υπεύθυνο ζευγάρι, βοηθούμενο συνήθως από άλλο ένα, παρουσιάζει το θέμα, έτσι όπως το έχει ετοιμάσει το αρχικό ζευγάρι από το Λονδίνο. Σε καμιά περίπτωση δεν πρόκειται για μια μονότονη και κουραστική ομιλία δύο ωρών. Κατά την παρουσίαση όχι μόνο εναλλάσσονται ο άνδρας και η γυναίκα, αλλά τα ίδια τα ζευγάρια που παρακολουθούν, έχουν στα χέρια τους ένα εγχειρίδιο με ερωτηματολόγια. Κάθε ζευγάρι κάθεται σε ένα ξεχωριστό τραπεζάκι, σε απόσταση από τα άλλα ζευ-γάρια, ώστε να μπορεί να συζητήσει μόνο του, ενόσω στην αίθουσα υπάρχει κατάλληλη μουσική για να μην ακούγεται η συζήτηση των διπλανών. Κάθε άτομο απαντάει προσωπι-κά στο ερωτηματολόγιο και έπειτα το ζευγάρι ανταλλάσει τις απαντήσεις για να δει ο ένας τι απάντησε ο σύντροφός του. Μετά συζητούν μαζί πάνω στις απαντήσεις τους. Η συζήτηση γίνεται πάντοτε ανάμεσα στο ζευγάρι. Ποτέ δεν εκμυστηρεύεται το ένα ζευγάρι στους άλλους, αυτά που έχουν συζητήσει. Ηβραδιά συνεχίζει πάλι με ανάπτυξη του θέματος και πάλι με μια εργασία του ζευγαριού. Όταν τελειώσει η βραδιά, κάθε ζευγάρι παίρνει μαζί του το εγχειρίδιο για να εργαστεί στο σπίτι του στη διάρκεια της εβδομάδας, πάνω σε ένα ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

14 άλλο ερωτηματολόγιο με το ίδιο θέμα, μέχρι την επόμενη βραδιά. Στόχος είναι η εμπέδωση του θέματος και η ενδυνάμωση της οικειότητας της σχέσης. Με τι τρόπο καλούμε τα ζευγάρια; Στις μέρες μας, παρόλο που ανακοινώνομε την έναρξη κάθε Κύκλου δημόσια, αυτό δεν φαίνεται να είναι αρκετό. Τα ζευγάρια που έρχονται, το κάνουν επειδή παρακινούνται από άλλο ζευγάρι που γνώρισε τον Κύκλο. Πολλοί καλούνται, λίγοι ανταποκρίνονται. Το έργο μας δυσκολεύεται από τη δυσπιστία των ζευγαριών («τι μπορούν να μας διδάξουν οι άλλοι γι αυτά που απασχολούν εμάς;») ή από μια αίσθηση αυτάρκειας («εμείς τα συζητάμε μεταξύ μας και τα βρίσκομε») ή από τον φόβο («μη μας δουν κάποιοι και υποθέσουν ότι έχομε προβλήματα»), ίσως όμως και από την αποστροφή ορισμένων προς την Εκκλησία ή μάλλον προς το θρησκευτικό, διότι οι συναντήσεις γίνονται στην αίθουσα του ναού Φανερωμένης. Παρατηρούμε ότι εν γένει οι γυναίκες είναι πιο πρόθυμες και ενδιαφέρονται να ωφεληθούν από τον Κύκλο, έτσι όπως τους τον παρουσιάζομε, αλλά οι άνδρες (σε ποσοστό ίσως 90%) είναι δύσκολοι και αρνούνται, και φυσικά δεν έχει νόημα η συμμετοχή μόνο των γυναικών, διότι ο στόχος είναι να συζητήσουν και οι δυο μαζί και να αλλάξουν νοοτροπία και κακές συνήθειες και οι δυο μαζί. Το πόσο κάνουν λάθος όσοι διστάζουν και δεν ανταποκρίνονται, αποδεικνύεται από το γεγονός ότι τα ζευγάρια που αρχίζουν τον Κύκλο, θέλουν να τον ολοκληρώσουν επειδή τους ενδιαφέρει. Οι συναντήσεις θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν σε οποιονδήποτε άλλο ήσυχο χώρο, αλλά αν νοικιάσομε χώρο επαγγελματικό αποκλειστικά για μας, θα έπρεπε να αντιμετωπίσομε το έξοδο του ενοικίου και στις μέρες μας ούτε εμείς μπορούμε να επιβαρυνθούμε ούτε θέλομε να επιβαρύνομε τα ζευγάρια. Ακόμη και τα εγχειρίδια τα προσφέρομε δωρεάν. Άλλωστε πρέπει να αντιμετωπίσομε επί δύο ώρες την παγωνιά του χειμώνα ή τη ζέστη της προχωρημένης άνοιξης, και η αίθουσα της Φανερωμένης μας τα προσφέρει με τα κλιματιστικά. Σε κάθε περίπτωση, επειδή η ενδυνάμωση της σχέσης του ζευγαριού μέσα το γάμο είναι απαραίτητη για μια ισορροπημένη και ευτυχισμένη οικογενειακή ζωή, και κάθε δυσκολία αφήνει ανεξίτηλα τα σημάδια της στις ψυχές των παιδιών, εμείς δε θα σταματήσουμε την προσπάθεια υποβοήθησης της οικογένειας. Εύχομαι, αυτή η παρουσίασή μου, να κινήσει το ενδιαφέρον σε ιερείς, επιτροπές και ζευγάρια άλλων εκκλησιαστικών επαρχιών, και να μας ζητήσουν να τους βοηθήσομε για να εφαρμόσουν και στον χώρο τους αυτό τον Κύκλο συναντήσεων «Εκείνη και Εκείνος» για ζευγάρια. Σύρος, 5 Νοεμβρίου 2012 π. Σεβαστιανός Ροσσολάτος VII. Η Οικογενειακή Θεραπεία Ειρήνη Πρέκα Πολλά από τα προβλήματα, τις στεναχώριες, τις συγκρούσεις που ζει μια οικογένεια θα μπορούσαν να λυθούν ή να αντιμετωπιστούν σωστά αν υπήρχε η βοήθεια ενός τρίτου που έχει γνώσεις και εμπειρία. Το γεγονός είναι ότι δύσκολα η μέση οικογένεια ζητά βοήθεια. Το θεωρεί υποτιμητικό, δεν θέλει να βγάζει τα οικογενειακά προβλήματα έξω από το σπίτι. Είναι κρίμα γιατί άνθρωποι με την κατάλληλη γνώση μπορούν να σώσουν μια οικογένεια και τα μέλη που την αποτελούν. Για να αλλάξει κάτι στο άτομο, πρέπει να τα κακοποιούν σεξουαλικά. Όμως γενικά μια αλλάξει κάτι στο σύστημα της οικογένειας χρόνια να ζει μέσα σε πολλαπλά προβλήμα- οικογένεια μπορεί να συνεχίζει για πολλά τα, διατηρώντας προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ των μελών της και έχοντας στρεβλωμένα Πότε μια οικογένεια ονομάζεται προβληματική; Πότε συνιστάται να καταφύγει για πρότυπα επικοινωνίας χωρίς να αισθανθεί βοήθεια; Πολλές φορές είναι δύσκολο να την ανάγκη να ζητήσει βοήθεια. Καμιά φορά πει κανείς. Μια λεπτή γραμμή χωρίζει αυτό ένα απλό γεγονός, μία σύγκρουση διαφορετική από τις συνηθισμένες, μια ανατάραξη, που θεωρείται «κανονικό» από αυτό που θεωρείται απόκλιση. Βέβαια υπάρχουν ξεκάθαρες περιπτώσεις ύπαρξης παθολογίας. Για σε χειρότερη κατάσταση. Είναι τότε που τα ανατρέπει τα πάντα και οδηγεί την οικογένεια παράδειγμα όταν γονείς χτυπούν συστηματικά τα παιδιά τους ή - ακόμα χειρότερα- όταν μόνα τους μέλη της παραπέμπονται ή αναζητούν από θεραπεία. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

15 τάθλιψη, διαταραχές διατροφής, θέματα συμπεριφοράς παιδιού και εφήβων, θέματα σχέσεων γή του οικογενειακού συστήματος. Ως αποτέλεσμα της θεραπείας η οικογένεια μετασχηματίζεται. Ο μετασχηματισμός αυτός είναι σημαντι- Για παράδειγμα ένας οικογενειακός θεραπευτής εργάζεται με μια άκαμπτη οικογένεια. Η μοναχοκόρη της οικογένειας, ένα δεκατε- κ.ά), μπορούν να γίνουν κατα- κός για όλα τα μέλη της οικογένειας, αλλά είναι τράχρονο κορίτσι με ψυχογενή ανορεξία, είναι ο νοητά, και άρα μπορούν να αντι- σημαντικός για τον υποδεικνυόμενο ασθενή, ο υποδεικνυόμενος ασθενής, «το άτομο που έχει μετωπιστούν μόνο μέσα στο οποίος απελευθερώνεται από τη θέση του πρόβλημα». Ο οικογενειακός χάρτης που φτιά- πλαίσιο της οικογένειας τους, προβληματικού μέλους. χνει ο θεραπευτής αποκαλύπτει ότι η σχέση της που πολλές φορές είναι και η πη- μητέρας με την κόρη χαρακτηρίζεται από υπερ- γή των δυσκολιών αυτών. Αυτό που συνήθως οδηγεί μια οικογένεια στο να ζητήσει τη βοήθεια ενός οικογενειακού Ηοικογένεια έρχεται στη θεραπεία ωθούμενη από την προβληματική συμπεριφορά ή τον πόνο ενός μέλους. Ο στόχος των μελών της οικογένειας είναι ο θεραπευτής να αλλάξει τον υποδεικνυόμενο ασθενή. Ο θεραπευ- βολική ανάμιξη. Ο πατέρας και η γιαγιά από την πλευρά της μητέρας έχουν σχηματίσει ένα συνασπισμό που απομονώνει τη μητέρα μέσα στην ομάδα των ενηλίκων. Η μόνη δυνατότητα της μητέρας να φανεί αποτελεσματική και συμβούλου ή στη θεραπεία είναι τής ωστόσο θεωρεί τον υποδεικνυόμενο επαρκής βρίσκεται στη σχέση με την κόρη της. τα συμπτώματα κάποιου από τα ασθενή ως το μέλος που εκφράζει ένα πρόβλη- Ο στόχος του θεραπευτή είναι να δημιουργήσει μέλη της. Αυτό το μέλος είναι ο μα το οποίο επηρεάζει ολόκληρη την οικογέ- απόσταση ανάμεσα στη μητέρα και την κόρη υποδεικνυόμενος ασθενής, στον νεια. Η προσοχή και η εστίαση στο άτομο, μέ- και να καθορίσει ένα όριο γύρω από τους δύο οποίο η οικογένεια «κολλά την σω της οποίας η οικογένεια έχει προσεγγίσει το συζύγους, το οποίο θα καταστήσει δυνατή την ταμπέλα», δηλαδή τον χαρακτη- πρόβλημα της, θα πρέπει να διευρυνθεί ώστε απελευθέρωση του κοριτσιού και της μητέρας Ηοικογένεια δεν είναι μια απλή ομάδα ανθρώπων, αλλά ένα κοινωνικό σύστημα όπου κυριαρχούν η αλληλεπίδραση και η αλληλεξάρτηση των μελών. Καταστάσεις όπως μια υιοθεσία, ένα διαζύγιο, ένας θάνατος, ακόμα και η ένταση που φέρνει η παρουσία ενός εφήβου στο σπίτι επηρεάζουν όλα τα μέλη της οικογένειας. ρίζει ως το άτομο που «έχει προβλήματα» ή «είναι το πρόβλημα». Όταν έχουμε μια οικογένεια ονομάζει κάποιο από τα μέλη της «ο ασθενής», μπορούμε να δούμε τα συμπτώματα του υποδεικνυόμενου ασθενή σαν ένα μηχανισμό που διατηρεί αμετάβλητο το σύστημα ή την κατάσταση όλης της οικογένειας. Το σύμπτωμα ή το προβληματικό μέλος μπορεί να αποτελεί έκφραση μιας οικογενειακής δυσλειτουργίας ή να συμπεριλάβει όλες τις σχέσεις μέσα στην οικογένεια. Αντικείμενο και στόχος της θεραπευτικής παρέμβασης στην οικογένεια δεν είναι το άτομο, αλλά το σύστημα των σχέσεων στο οποίο αυτό εντάσσεται. από τις θέσεις τους ως προβληματικών μελών. Παρατηρήθηκε συστηματικά ότι πίσω από ένα άτομο με δυσκολία-συμπτώματα υπήρχε μια οικογένεια με παθολογία στην επικοινωνία της ή ένα ζευγάρι γονιών με σοβαρά προβλήματα στη σχέση του. Για την διατήρηση και βελτίωση της ψυχικής υγείας διατυπώθηκαν και χρησιμοποιούνται πολλές ατομικές προσεγγίσεις. Η θεραπευτική προσέγγιση του συνόλου της οικογένειας αποτελούσε μέχρι πρότινος επαγγελματικό «ταμπού», ιδιαίτερα σε παραδοσιακές κοινότητες όπως η ελληνική, όπου οι άνθρωποι θεωρούσαν τα οικογενειακά ζητήματα ιδιωτικά, προσωπικά και απαραβίαστα. Σιγά, σιγά, άρχισε να γίνεται αντιληπτό ότι η παρουσία όλων των μελών της οικογένειας στις θεραπευτικές μπορεί να εμφανιστεί στο ξεχωριστό αυτό μέλος της οικογένειας εξαιτίας των ιδιαίτερων περιστάσεων που συνέβησαν στη ζωή του. Και στις δύο περιπτώσεις η συναίνεση της οικογένειας ως προς το ότι ένα μέλος αποτελεί το πρόβλημα υποδηλώνει ότι, σε κάποιο επίπεδο, το σύμπτωμα ενισχύεται από το πώς λειτουργεί η οικογένεια. Η επιλογή ενός ατόμου για να είναι «το πρόβλημα» αποτελεί μια απλή μέθοδο, με την οποία συντηρείται μια προβληματική οικογενειακή κατάσταση. συνεδρίες διευκόλυνε πολύ την κατάσταση. Έγινε σταδιακά φανερό πως αρκετά από τα προβλήματα που παρουσιάζουν τα άτομα (κα- Το έργο του οικογενειακού θεραπευτή είναι να βοηθήσει τον υποδεικνυόμενο ασθενή και την οικογένεια διευκολύνοντας την αλλα- ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

16 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ Η οικογένεια του Ιησού Tα πρώτα αναγνώσματα των λειτουργιών που σημαδεύουν την επέτειο της γέννησης του Ιησού, κηρύττουν την, εκ πρώτης όψεως, οικογένεια του Ιησού ως αγία και την προτείνουν ως παράδειγμα για όλες τις οικογένειες, παρόλο που δεν είναι ένα μοντέλο του είδους της: ένας «πατέρας» που δεν είναι ο πατέρας. Ένας μοναχογιός, ένα παιδί που δραπετεύει στα δώδεκα χρόνια του, χωρίς να υπολογίζουμε ότι τα κείμενά μας δεν παραθέτουν ούτε μία κουβέντα του Ιωσήφ και ότι η Μαρία «τα κρατάει όλα μέσα στην καρδιά της». Η επικοινωνία και η ανταλλαγή συζητήσεων δεν είναι στο προσκήνιο! Πρέπει να κοιτάξουμε αλλού τι είναι αυτό που κάνει τέλεια αυτή την οικογένεια. Πρώτα απ όλα, είναι «αγία». Έχουμε περιορίσει το νόημα αυτής της λέξης σε μια ηθική νοηματοδότηση. Στην πραγματικότητα, μέσα στη Γραφή, άγιο είναι εκείνο που ανήκει καθαρά στο Θεό. Να λοιπόν μια οικογένεια που δε μοιάζει με τις άλλες. Ο αριθμός των μελών της, τρία, μήπως μας παραπέμπει στην Τριάδα; Είναι δύσκολο να το πει κανείς, ακόμη κι αν αληθεύει ότι δεν μπορούμε να γίνουμε εικόνες του Θεού παρά μόνο αν κάνουμε συσχετισμούς και αν οι κυρίαρχοι συσχετισμοί είναι μητρότητα, πατρότητα, σχέση συγγένειας. Όλοι οι υπόλοιποι δεσμοί εμπνέονται από αυτούς και όταν ο Ιησούς θα πει ότι πρέπει να εγκαταλείψουμε πατέρα και μητέρα για να τον ακολουθήσουμε, αυτό σημαίνει ότι έχουμε κληθεί για μια δεύτερη γέννηση. Ωστόσο, αν η οικογένεια του Ιησού μπόρεσε να θεωρηθεί ως παράδειγμα, είναι επειδή ανέδειξε θεμελιώδεις Η Αγία Οικογένεια Την 1η Κυριακή μετά τα Χριστούγεννα, η Εκκλησία γιορτάζει την Αγία Οικογένεια συμπεριφορές, χωρίς τις οποίες καμία οικογένεια δεν έχει πιθανότητα να επιβιώσει. Αγάπη για τους άλλους, αγάπη για το Θεό Φυσικά, η πρώτη ιδέα που μας έρχεται στο νου είναι ότι η οικογένεια του Ιησού χαρακτηρίζεται από την αμοιβαία αγάπη. Όμως τι είναι η αγάπη; Εύκολα τη συγχέουμε με την επιθυμία να κατακτήσουμε ή να κατακτηθούμε. Με το Χριστό, μαθαίνουμε ότι η αγάπη σημαίνει, αντιθέτως, να απεκδύεσαι από τον εαυτό σου. Κατά βάθος η αγάπη φτάνει στην τελειότητά της όταν δίνει χωρίς να ψάχνει την αμοιβαιότητα. Πολύ εύκολα φανταζόμαστε ότι, αγαπώντας μας, ο Θεός περιμένει από μας, ή ακόμη και απαιτεί, μια απάντηση αγάπης. Ας θυμηθούμε αυτό που λέει ο Παύλος στους Ρωμαίους 5,20: «Κι όπου η αμαρτία φάνηκε στο αληθινά τρομακτικό της μέγεθος, εκεί η χάρη του Θεού την υπερκάλυψε με το παραπάνω». Ο Θεός απαντάει μέσω της αγάπης στις δικές μας ελλείψεις αγάπης. Βέβαια, για να είναι τέλεια η αγάπη, πρέπει, αφού μας έχει διαπεράσει, να ανέβει ξανά στην πηγή της, αλλά εξαρτάται από εμάς τους ίδιους αν θα απαιτήσουμε από τον εαυτό μας αυτή την αγάπη ως απάντηση. Αν τα ευαγγέλια δε μας μεταφέρουν παρά μόνο έναν διάλογο που ανταλλάχθηκε ανάμεσα στην οικογένεια του Ιησού (Λουκ, 2,48-49), είναι επειδή η αγάπη δεν κατοικεί στα λόγια, αλλά στην απόφαση, που την ακολουθούν τα αποτελέσματα, την προσφορά, και μάλιστα, προσφορά του εαυτού μας. Μια τέτοια αγάπη δημιουργεί κάποια εξάρτηση. Μέσα στα κείμενά μας, η εξάρτηση αγάπης απέναντι στους άλλους απορρέει από μια εξάρτηση απέ- ναντι στο Θεό. Ο Ιωσήφ δέχεται από έναν άγγελο στη διάρκεια του ύπνου του, μέσα σε μια απόλυτη αδυναμία αντίδρασης, τις αποφάσεις που πρέπει να πάρει. Η Μαρία προσκολλάται στο σχέδιο του Θεού. Ο Ιησούς αφιερώνεται «στις υποθέσεις του Πατέρα του». Ο καθένας έχει την προσωπική του σχέση με το Θεό και από το σημείο εκείνο παίρνει τις αποφάσεις του. Μπορούμε να μιμηθούμε την «Αγία Οικογένεια»; Κάποιοι θα αναρωτηθούν πώς αυτή η υπακοή στο Θεό μπορεί να συμφιλιωθεί με την ελευθερία μας. Είναι που εμείς πολύ εύκολα αναπαριστούμε το Θεό ως έναν ηγεμόνα αυθαίρετων, ακόμη και ιδιότροπων αποφάσεων. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Θεός είναι ο ευφυής δυναμισμός και η αγάπη που μας κάνει να υπάρχουμε και μας φέρνει στην ολότητά μας. Το να διαχωριζόμαστε από το θέλημά Του, σημαίνει να επιλέγουμε το θάνατο και την ανυπαρξία. Μόλις το αναφέραμε, ο Θεός είναι αγάπη στον υπέρτατο βαθμό, και γι αυτό υποβάλλει τον εαυτό του στις κακές αποφάσεις μας και έρχεται να γίνει ένα με μας μέχρι και μέσα στο θάνατο που εμείς προκαλούμε. Ο Ιησούς, η Μαρία, ο Ιωσήφ είναι ολοκληρωτικά ελεύθεροι γιατί συμπίπτουν με τη δική τους αλήθεια, που είναι θεϊκή. Αυτή η ελευθερία-αλήθεια του καθενός είναι απολύτως σεβαστή από τους άλλους. Μέσα σ αυτή την οικογένεια, κανείς δεν ανήκει σε κανέναν και ο καθένας παραμένει το κατώφλι του μυστηρίου του άλλου. Ο Ιησούς δεν υπάρχει για τους γονείς του, αλλά για τους σκοπούς του Πατέρα του. Ήδη ο Συμεών τούς είχε δηλώσει ότι αυτό το παιδί δεν τούς ανήκε, αφού ήταν «φως για να φωτίζει τα έθνη και να δοξάζει το Ισραήλ». Ο Ιωσήφ παίρνει τις αποφάσεις του σύμφωνα με τη φωνή των ονείρων του. Η Μαρία είναι μόνη όταν λέει «ναι» στον άγγελο. Όμως αυτές οι ξεχωριστές νότες σχηματίζουν μαζί μια μελωδία. Και σ αυτό, όλες οι οικογένειες έχουν να μιμηθούν εκείνη του Ιησού. Η αγάπη ξεκινάει από το σεβασμό της διαφορετικότητας του άλλου. ANOIXTOIOÑÉÆÏÍÔÅÓ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

17 ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ Κοντά στα γεγονότα Προσευχή στην Αγία Οικογένεια Αγία Οικογένεια, εμπιστευόμαστε εσάς, όλοι, ως οικογένεια. Επειδή ο Θεός επέλεξε να έρθει σε μια οικογένεια, και μέσω μιας οικογένειας να σώσει τον κόσμο και να του δείξει την αγάπη Του, ανοίξαμε την πόρτα μας και ήρθατε σε εμάς. Άγιε Ιωσήφ, είσαι το υπόδειγμα για τους πατέρες, προσεκτικός και γλυκός, δυνατός και προστάτης. Μαρία, φως και χαρά μέσα στο σπίτι, είσαι το υπόδειγμα των μητέρων που αγαπούν και παρηγορούν. Ιησού, είσαι το υπόδειγμα της υπακοής και της αγάπης για τους γονείς. Κάνετε ώστε η οικογένειά μας να μοιάζει σε εσάς όλο και περισσότερο. Κρατήστε μας μακριά από τις διαμάχες, τη ζήλεια και την ανυπομονησία. Διατηρήστε μας στην ειρήνη και την προσευχή, στο θέλημα του Θεού και την επιθυμία να προσφερόμαστε για τους άλλους. Διατηρήστε μας στην αγάπη και την ελεημοσύνη και εξασφαλίστε τις υλικές και πνευματικές ανάγκες μας. ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ Τα Ηνωμένα Έθνη προβλέπουν ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός θα μπορούσε να φτάσει τα 10,1 δισεκατομμύρια κατοίκους στο τέλος του αιώνα αν η γονιμότητα είναι της τάξεως των δύο παιδιών ανά γυναίκα ως το Όμως μια διακύμανση της μισής μονάδας προς τα πάνω ή προς τα κάτω από αυτό το επίπεδο, θα μπορούσε να δώσει πολύ διαφορετικά αποτελέσματα. Έτσι, αν σε κάθε γυναίκα αντιστοιχούσαν 2,5 παιδιά, αυτό θα οδηγούσε παγκόσμιο πληθυσμό των 15,8 δισεκατομμυρίων κατοίκων το 2100! Αντιθέτως, αν σε κάθε γυναίκα αντιστοιχούσε 1,5 παιδί, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα σταθεροποιούνταν στα 6,2 δισεκατομμύρια κατοίκων το 2100, μετά από μια κορύφωση στα 8,1 δισεκατομμύρια γύρω στο Αυτό δείχνει την κεφαλαιώδη σημασία της γονιμότητας για τη μελλοντική δημογραφική εξέλιξη του κόσμου. Τώρα παίζονται οι δημογραφικές εξελίξεις του αύριο ( ) Μια σειρά από προκλήσεις τίθενται, για παράδειγμα, όταν η γονιμότητα δεν αγγίζει τα όρια της αντικατάστασης, ειδικά όταν αυτή βρίσκεται σε επίπεδα που ξεπερνούν μόλις το ένα παιδί ανά γυναίκα (σε αυτή την κατάσταση βρίσκονται πολλές ευρωπαϊκές χώρες και κάποια κράτη ή ασιατικές γεωγραφικές οντότητες, όπως η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν). Αυτές οι χώρες αντιμετωπίζουν την απερήμωση, δηλαδή εκτός από τη γήρανση του πληθυσμού, και τη μείωσή του σε αριθμό. Έτσι μερικές φορές αναγκάζονται να δεχθούν επι- πλέον μετανάστες, των οποίων η ενσωμάτωση μπορεί να αποδειχθεί τόσο πιο δύσκολη όσο λιγότερος αριθμητικά, λιγότερο δυναμικός και γρηγορότερα γηράσκων είναι ο γηγενής πληθυσμός. Αυτά τα δημογραφικά ζητήματα προκύπτουν μέσα σ ένα διεθνές πλαίσιο που άλλαξε δραστικά κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες. Πρώτα απ όλα, το θέμα των κλιματικών αλλαγών και της διάσωσης του περιβάλλοντος επανέρχεται με ολοένα και περισσότερη επιμονή στη διεθνή σκηνή, ακόμη κι αν οι δημογραφικές πλευρές δεν έχουν φωτιστεί ακόμη αρκετά. Η εκτίναξη της τιμής των δημητριακών, για παράδειγμα, εν μέρει συνδέεται με την κλιματική θέρμανση, αλλά προέρχεται επίσης από την δυναμική αύξηση του πληθυσμού, την εμφάνιση της μαζικής παραγωγής των βιοκαυσίμων και της επιθυμίας των πληθυσμών των αναδυόμενων χωρών να καταναλώνουν περισσότερο ζωικές πρωτεΐνες (καθώς τα ζώα τρέφονται συχνότερα με δημητριακά). John F. May, Ουάσινγκτον, Πανεπιστήμιο της Τζόρτζταουν. ANOIXTOIOÑÉÆÏÍÔÅÓ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

18 ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΑΙΓΥΠΤΟΣ: ΜΙΑ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗ Ένα καθολικό τηλεοπτικό κανάλι, που θα συγκεντρώνει τις επτά λατρευτικές παραδόσεις των καθολικών της χώρας, (λατίνοι, καθολικοί κόπτες, μαρωνίτες κλπ.) αναμένεται να βγει στον αέρα το 2013, στο Κάιρο. Το όνομά του θα είναι Salam (στα αραβικά «ειρήνη»). Η Σύνοδος των καθολικών επισκόπων της Αιγύπτου έδωσε το πράσινο φως στο σχέδιο αυτό, αρκεί να μη βαρύνει τα οικονομικά των τοπικών Εκκλησιών. Οι κύριοι χρηματοδότες είναι οι Σύνοδοι της ιταλικής, γερμανικής και αμερικανικής Ιεραρχίας, μέσω των αντίστοιχων οργανισμών τους που έχουν ως καθήκον τους την υποστήριξη των άλλων Εκκλησιών. Το κανάλι θα ξεκινήσει με δίωρες εκπομπές την ημέρα, για να διευρύνει σταδιακά τα προγράμματά του. Αν και πολλές λειτουργικές και οικονομικής φύσεως λεπτομέρειες του σχεδίου πρέπει ακόμη να προσδιοριστούν, τα κίνητρά του είναι σαφή: «Η Σύνοδος που πραγματοποιήθηκε στη Ρώμη, ανέφερε ο Σεβασμιότατος Adel Zak, αποστολικός βικάριος της Αλεξάνδρειας, αναγνώρισε ότι τα μέσα επικοινωνίας έχουν γίνει ένα ουσιαστικό εργαλείο για την αναγγελία του Ευαγγελίου. Στην Αίγυπτο, η ταυτότητά μας ως καθολικών συχνά δε διαχωρίζεται από εκείνη των κοπτών ορθοδόξων και των προτεσταντών που διαθέτουν πολλά δίκτυα μέσων ενημέρωσης. Επομένως, μας φαίνεται χρήσιμο να παρουσιάσουμε με τη σειρά μας τον πλούτο της καθολικής πλευράς, συμπεριλαμβανομένης και της κοινωνικής ΕΝΑ ΚΑΘΟΛΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΣΤΟ ΙΡΑΚ Η πρώτη πέτρα του μελλοντικού καθολικού Πανεπιστημίου του Ιράκ τοποθετήθηκε στις 20 του περασμένου Οκτωβρίου στην Ankawa, προάστιο της Erbil, που είναι προάστιο του ιρακινού Κουρδιστάν. Το έδαφος όπου πρόκειται να χτιστεί το Πανεπιστήμιο ανήκει στην Εκκλησία των Χαλδαίων. Για το Σεβασμιότατο Bashar Warda, Χαλδαίο αρχιεπίσκοπο της Erbil, αυτό το εγχείρημα είναι ένας έκδηλος καρπός της Συνόδου για τη Μέση Ανατολή (Ρώμη, Οκτώβριος 2010) που «μας κάλεσε να δημιουργήσουμε σαφή σχέδια για την υποστήριξη της παρουσίας χριστιανών στη Μέση Ανατολή». Ο σκοπός εδώ είναι η δημιουργία ενός πόλου ανώτατης ιδιωτικής εκπαίδευσης ανοιχτής για όλους, σύμφωνης με τις ανάγκες της αγοράς και στενά συνδεδεμένης με την επιστημονική έρευνα. Το Πανεπιστήμιο θα μπορεί να δεχθεί μέχρι 3000 φοιτητές, με διαφοροποιημένες ακαδημαϊκές διαδρομές και επίπεδα, ως επί το πλείστον στον τομέα των ανθρωπιστικών και τεχνολογικών επιστημών (πληροφορική, διοίκηση, οικονομικά). Ο ποιμαντικός σκοπός αυτού του βήματος είναι ξεκάθαρος. Πολλοί νέοι χριστιανοί θεωρούν την παραμονή τους στο ιρακινό Κουρδιστάν ως ένα σταθμό στο δρόμο της μετανάστευσης. «Το πανεπιστήμιο, δηλώνει ο Σεβασμιότατος Warda, θα τους προσφέρει μια καλή δυνατότητα να εντατικοποιήσουν το δίκτυο επαφών τους με αντίστοιχα καθολικά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο. Θα είναι, παράλληλα, ένα χρήσιμο εργαλείο για να βοηθήσει τους νέους χριστιανούς που θέλουν να συνεχίσουν να είναι μάρτυρες του δώρου της πίστεως στη γη των προγόνων ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΣΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΑΡΧΕΙΩΝ Η γιορτή άρχισε στις 8 Ιουλίου στην Ξυνάρα της Τήνου. Τα δύο ιστορικά Αρχεία της Καθολικής Αρχιεπισκοπής Νάξου-Τήνου και της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας υποσχέθηκαν αμοιβαία φιλία και συνεργασία. Ομάδα ευαγγελικών από την Αθήνα και όχι μόνο είχε μεταβεί στην Τήνο για τον εορτασμό. Αντίστοιχα στην Τήνο υποδέχτηκαν την αποστολή σύμφωνα με τους κανόνες της κυκλαδίτικης φιλοξενίας. Για τη Δευτέρα, 12 Νοεμβρίου τ.έ., είχε οριστεί η ανταπόδοση του εορτασμού. Πανέτοιμη η ευαγγελική κοινότητα υποδέχτηκε την καθολική αντιπροσωπία της Τήνου. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην Α Ευαγγελική Εκκλησία της Αθήνας. Επίσημοι καλεσμένοι: ο αιδ. Κ. Μελέτιος Μελετιάδης, πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Γενικής Συνόδου της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας, οι σεβασμιότατοι κ. Νικόλαος Πρίντεζης αρχιεπίσκοπος Νάξου-Τήνου, κ. Νικόλαος Φώσκολος αρχιεπίσκοπος των εν Αθήναις καθολικών, κ Ιωάννης Σπιτέρης αρχιεπίσκοπος Κερκύρας. Ο Γιάννης Τσεβάς, ιδρυτής και πρόεδρος του Ιστορικού Αρχείου της Ευαγγελικής Εκκλησίας στην Ελλάδα, καλωσόρισε τα Μέλη της τηνιακής αποστολής και υποδέχτηκε τους πολλούς καλεσμένους που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα. Αμέσως μετά ο αιδ. Κ. Μελέτιος Μελετιάδης και ο σεβασμ. κ. Νικόλαος Πρίντεζης απηύθυναν αντίστοιχα χαιρετισμό, ευχόμενοι «καλή συνεργασία». Στη συνέχεια, από μέλη αντίστοιχα, έγινε η παρουσίαση των δύο Εκκλησιών, Καθολικής και Ευαγγελικής. Έπειτα έγινε η παρουσίαση των Δύο Αρχείων, και η όλη τελετή έκλεισε σε κλίμα προσευχής με το Λόγο του Θεού και τη μελέτη δύο βιβλικών εδαφίων, τα οποία παρουσίασαν οι π. Φραγκίσκος Βιδάλης και ο αιδ. Παναγιώτης Κανταρτζής. Ακολούθησε ένα δείπνο αγάπης κατά το οποίο, εκτός από τα εκλεκτά εδέσματα, οι συμμετέχοντες μπορέσαμε να γευτούμε και τη γεύση και τη χαρά της αδελφοσύνης, πέρα από τις όποιες διαφορές μας, η οποία ενώνει αδελφούς. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

19 ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - ΓΕΓΟΝΟΤΑ - Ημερίδα από το Ινστιτούτο μας και το Πανεπιστήμιο Αθηνών για την Editio Princeps της Summa Theologica του Θωμά Ακινάτη σε μετάφραση Δ. Κυδώνη Μέσα στα πλαίσια των εορτασμών για τα 175 χρόνια από την ίδρυση του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ), πραγματοποιήθηκε ημερίδα πολιτιστικού χαρακτήρα σε συνεργασία της Κοσμητείας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου και του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών της Κοινότητας των Ιησουιτών. Την διοργάνωση της ημερίδας, που ήταν αφιερωμένη στο έργο Summa Theologica του Θωμά Ακινάτη σε μετάφραση του Δημητρίου Κυδώνη, είχε αναλάβει το Ινστιτούτο Ανθρωπιστικών Επιστημών. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 21 Νοεμβρίου 2012, στις 3 με 6 μ.μ., στην Aula της Φιλοσοφικής Σχολής, στην Πανεπιστημιούπολη, Ζωγράφου. Στην ημερίδα απηύθηναν χαιρετισμό η Κοσμήτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής, Καθηγήτρια κ. Αμαλία Μόζερ και ο Ακαδημαϊκός, Καθηγητής κ. Ευάγγελος Μουτσόπουλος. Τις εργασίες άνοιξε ο π. Σεβαστιανός Φρέρης, τ.ι., φιλόλογος, Διευθυντής της Βιβλιοθήκης των Ιησουιτών και ιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτου Ανθρωπιστικών Επιστημών, με την εισαγωγική ομιλία "Δημήτριος Κυδώνης Θωμάς Ακινάτης και η εποχή τους". Ακολούθως, για το έργο του Ακινάτη και τη μετάφραση του Κυδώνη μίλησαν οι : κ. Ιωάννης Σπυράλατος, Καθηγητής Θεολογίας, και συνεργάτης στην κριτική έκδοση της μετάφραση, με θέμα: "Ιστορική επισκόπηση της έκδοσης Δημητρίου Κυδώνη: Θωμά Ακινάτη, Σούμμα Θεολογική εξελληνισθείσα" κ. Αμαλία Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη, Καθηγήτρια Φιλοσοφίας, η οποία είχε και την επιμέλεια της έκδοσης, με θέμα: "Ο Δημήτριος Κυδώνης ως μεταφραστής του Θωμά Ακινάτη: Σχέσεις Ανατολής Δύσης" π. Michal Paluch, O.P. Καθηγητής Θεολογίας στην πανεπιστημιακή Σχολή των πατέρων Δομινικανών στην Κρακοβία (Πολωνία), με θέμα : "Thomas Aquinas and Pseudo-Dionysius: two languages, the same purpose?" κ. Μάριος Μπέγζος, Κοσμήτωρ της Θεολογικής Σχολής και Καθηγητής Συγκριτικής φιλοσοφίας της θρησκείας, με θέμα : "Συγκριτική Θεώρηση Ελληνικού και Λατινικού Μεσαίωνος" Το έργο του Σχολαστικού φιλοσόφου και θεολόγου Θωμά Ακινάτη (π ) θεωρείται κρίσιμης σημασίας όχι μόνο για την ανάπτυξη της νεώτερης και σύγχρονης θεολογίας τού δυτικού Χριστιανισμού, αλλά και για τη συνολικότερη διαμόρφωση του φιλοσοφικού στοχασμού στην Ευρώπη, από τα τέλη του Μεσαίωνα μέχρι και τους πρόσφατους αιώνες. Το βασικό σύγγραμμα του Ακινάτη Summa Theologica μεταφράστηκε για πρώτη φορά στα ελληνικά τον 14ο αιώνα από τον σημαντικό Βυζαντινό λόγιο, θεολόγο και πολιτικό Δημήτριο Κυδώνη ( ), μετάφραση η οποία παραμένει ως σήμερα η μοναδική στη γλώσσα μας. Φωτογραφίες: Κώστας Δεληγιαννίδης Παράλληλα με αυτή καθαυτή τη σημασία της κυκλοφορίας του έργου του Ακινάτη στα ελληνικά, το μεταφραστικό εγχείρημα του Δ. Κυδώνη διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στις θεολογικές διαμάχες που έλαβαν χώρα στο ύστερο Βυζάντιο, με επίκεντρο τον ησυχασμό και τη θεολογία του Γρηγορίου Παλαμά, διαμάχες καθόλου άσχετες με το Σχίσμα των Εκκλησιών. Από αυτή την άποψη, μια σύγχρονη συζήτηση γύρω από τη Summa Theologica του Ακινάτη και τη μετάφραση του Δ. Κυδώνη έχει να προσφέρει πολλά τόσο στον ίδιο το στοχασμό πάνω στην ιστορία της φιλοσοφίας όσο και στο επίκαιρο και ουσιώδες ζήτημα του διεκκλησιαστικού διαλόγου και του οικουμενισμού. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ 1078

20 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ Δημήτριος Κεραμιδάς Ιεραποστολή και διαθρησκειακός διάλογος στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία μετά τη Β Σύνοδο του Βατικανού ( ) Εκδοτικός Οίκος Αντ. Σταμούλη Θεσσαλονίκη 2012 Σελ. 280 Η έκδοση προτείνει στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό την παρουσίαση των κυριότερων θεολογικών τάσεων στο χώρο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας γύρω από το καίριο ζήτημα της ιεραποστολής και του διαθρησκειακού διαλόγου. Η μελέτη των δύο στοιχείων «αναγγελία» και «διαθρησκειακός διάλογος» έρχεται να συμβάλει στην έρευνα γύρω από το πώς η Εκκλησίας, εν προκειμένω η Ρωμαιοκαθολική, αντιλαμβάνεται τον εαυτό της σε έναν κόσμο πολιτιστικά και θρησκευτικά πλουραλιστικό, με άλλα λόγια το πώς η σύγχρονη ιεραποστολική θεολογία κατανοεί την ταυτότητα και την ποιότητα της εκκλησιαστικής μαρτυρίας στο σύγχρονο κόσμο, γεγονός που ενδιαφέρει μια κοινωνία με πνευματικές ευαισθησίες. Αλέξανδρος Μ. Σταυρόπουλος Ποιμαντική Γάμου και Οικογένειας εκδ. ΑΡΜΟΣ, Αθήνα 2008 σελ. 179 Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει κείμενα που θεμελιώνουν μια Ποιμαντική Θεολογία του γάμου και της οικογένειας, σε συνδυασμό θεωρίας και πράξης. Τα κείμενα αυτά προσφέρουν χρήσιμο υλικό για τους αναγνώστες, οι οποίοι επιδιώκουν τη σύζευξη στοιχείων της παράδοσης και του σύγχρονου κόσμου, εξετάζουν προϋποθέσεις, μορφές και προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σημερινός άνθρωπος όταν σκοπεύει να εισέλθει εις γάμου κοινωνία Áíïé ôïß Ïñßæïíôåò Δώρο Óôï åðüìåíï ôåý ïò: Μισαλλοδοξία και ο πειρασμός της βίας Ãßíåôå õðïóôçñéêôýò êáé åõåñãýôåò ôïõ ðåñéïäéêïý. ÐñïóöÝñù ùò äùñåü ôï ðïóü ôùí 20,00 50,00 100,00 ãéá ôçí õðïóôþñéîç ôùí «Áíïé ôþí Ïñéæüíôùí». ÐëçñùìÞ ÄÙÑÅÁÓ ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. Υπάρχει μια αυθόρμητη τάση στη βία όταν θέλουμε να υπερασπίσουμε τον εαυτό και τα συμφέροντά μας, αλλά η πορεία του πολιτισμού μάς οδηγεί να διευθετήσουμε τις διαφορές μας μέσω κανόνων και μέσω της δικαιοσύνης. Αλλά σε περίοδο κρίσης, η αυτοδικία και η αυθαιρεσία βρίσκουν έδαφος για να αναπτυχθούν. ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå ÐñïóöÝñåôå ìéá óõíäñïìþ óå ãíùóôü óáò ðñüóùðï. ANOIXTOIΟΡΙΖΟΝΤΕΣ Συλλογικό έργο, επιμέλεια: Σταύρος Ζουμπουλάκης Ο Θεός της Βίβλου και ο Θεός των φιλοσόφων Εκδ. ΑΡΤΟΣ ΖΩΗΣ Αθήνα 2012 Σελ. 609 Η τομή του Πασκάλ ανάμεσα στο Θεό του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ και στο Θεό των φιλοσόφων και των επιστημόνων είναι ασφαλώς στέρεη και θεμελιώδης. Η σχέση, ωστόσο, ανάμεσα στο βιβλικό και στον φιλοσοφικό Θεό είναι πολύ πλούσια και πολύπλοκη, ώστε να μπορεί να υπαχθεί σε μια τόσο απόλυτη διχοτομία. Η απάντηση πάντως του Πασκάλ υπέρ του πρώτου και εναντίον του δεύτερου δεν έκλεισε τη συζήτηση ή την αντιδικία. Μπορεί να υιοθετήθηκε από ένα ολόκληρο ρεύμα σκέψης, πολλοί άλλοι στοχαστές όμως, που ήταν ταυτόχρονα και άνθρωποι της πίστης, δεν θα τη δεχτούν και θα εκπονήσουν το έργο τους με τους αυστηρότερους όρους του φιλοσοφείν, μέχρι σήμερα. Eπισκευθείτε την ιστοσελίδα μας και συμβουλευτείτε τη ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ μας ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ ÓÕÍÄÑÏÌÇ Åóùôåñéêïý 20,00 Åîùôåñéêïý 30,00 ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.: Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå Áíáíåþóôå ôç óõíäñïìþ óáò ÐëçñùìÞ ÓõíäñïìÞò ìå êáôüèåóç óôïí ëïãáñéáóìü ÔñÜðåæá Ðåéñáéþò Þ ìå ôá õäñïìéêþ åðéôáãþ. ÅÔÇÓÉÁ ÓÕÍÄÑÏÌÇ Åóùôåñéêïý 20,00 Åîùôåñéêïý 30,00 Óõìðëçñþóôå ôï ðáñüí êïõðüíé êáé óôåßëôå ôï, ìáæß ìå ôçí áðüäåéîç êáôüèåóçò, óôç äéåýèõíóç: Óìýñíçò 27, ÁèÞíá Þ óôï fax Þ ìå ÏÍÏÌÁ ÅÐÙÍÕÌÏ ÄÉÅÕÈÕÍÓÇ ÐÏËÇ Ô.Ê TÇË.:

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1 α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 1: Γάμος Οικογένεια. Οικογενειακή Αγωγή I Καζέλα Αργυρώ

Κεφάλαιο 1: Γάμος Οικογένεια. Οικογενειακή Αγωγή I Καζέλα Αργυρώ Κεφάλαιο 1: Γάμος Οικογένεια Οικογενειακή Αγωγή I Καζέλα Αργυρώ Στόχοι Οι μαθητές να: αναφέρουν και επεξηγούν ανάγκες που ικανοποιούνται μέσα από το γάμο. δικαιολογούν τη σημασία που έχει ο γάμος ως κοινωνικός

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΒΒΑΔΙΑ Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας 29.05.2015 Ερωτήματα που μας απασχολούν Τι κάνουμε όταν αμφιβάλλουμε για το αν θα τα καταφέρουμε να κρατήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Τα βασικά δικαιώματα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε 4 ομάδες:

Τα βασικά δικαιώματα μπορούμε να τα χωρίσουμε σε 4 ομάδες: Ας δούμε μια τυπική μέρα στη ζωή ενός παιδιού... Ξυπνά το πρωί, τρώει το πρόγευμα του, πάει σχολείο (αν και ίσως με κάποια παράπονα..!), έρχεται πίσω στο σπίτι, απολαμβάνει το μεσημεριανό του, κάνει την

Διαβάστε περισσότερα

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί;

Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Ποιο άτομο θεωρείται παιδί; Παιδιά θεωρούνται όλα τα αγόρια και τα κορίτσια από 0 έως 18 ετών. Ποια είναι τα δικαιώματα του παιδιού; Σύμφωνα με την Σύμβαση για τα Δικαιώματα των παιδιών Απαγόρευση διακρίσεων

Διαβάστε περισσότερα

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω

Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το παιδί μου έχει αυτισμό Τώρα τι κάνω Το όνειρο Ένα ζευγάρι περιμένει παιδί. Τότε αρχίζει να ονειρεύεται αυτό το παιδί. Κτίζει την εικόνα ενός παιδιού μέσα στο μυαλό του. Βάσει αυτής της εικόνας, κάνει

Διαβάστε περισσότερα

«Tα 14 Πράγματα που Κάνουν οι Καταπληκτικοί Γονείς», από την ψυχολόγο-συγγραφέα Dr. Λίζα Βάρβογλη!

«Tα 14 Πράγματα που Κάνουν οι Καταπληκτικοί Γονείς», από την ψυχολόγο-συγγραφέα Dr. Λίζα Βάρβογλη! «Tα 14 Πράγματα που Κάνουν οι Καταπληκτικοί Γονείς», από την ψυχολόγο-συγγραφέα Dr. Λίζα Βάρβογλη! Οι καταπληκτικοί γονείς κάνουν καταπληκτικά πράγματα! Και δεν εννοώ περίπλοκα, δύσκολα, ή κάτι τέτοιο,

Διαβάστε περισσότερα

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1

Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 1 1 a) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus

ISSP 1998 Religion II. - Questionnaire - Cyprus ISSP 1998 Religion II - Questionnaire - Cyprus Για σας. Είμαστε από το Κέντρο Ερευνών του Cyprus College. Kάνουμε μια διεθνή έρευνα για κοινωνικές και ηθικές αντιλήψεις. Η έρευνα αυτή γίνεται ταυτόχρονα

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα

PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα PROJECT Β'Τετραμήνου Η οικογένεια στο χθες και στο σήμερα Η ΟΜΑΔΑ ΜΑΣ Ορισμοί οικογένειας ΟΡΙΣΜΟΣ (ΠΑΛΙΑ)«Η οικογένεια αποτελεί μία κοινωνική ομάδα, της οποίας τα μέλη κατοικούν στον ίδιο χώρο, έχουν οικονομική

Διαβάστε περισσότερα

LET S DO IT BETTER improving quality of education for adults among various social groups

LET S DO IT BETTER improving quality of education for adults among various social groups INTERVIEWS REPORT February / March 2012 - Partner: Vardakeios School of Hermoupolis - Target group: Immigrants, women 1 η συνέντευξη Από την Αλβανία Το 2005 Η γλώσσα. Ήταν δύσκολο να επικοινωνήσω με τους

Διαβάστε περισσότερα

Εξάντας Ελλήνων. Οικογένεια

Εξάντας Ελλήνων. Οικογένεια Εξάντας Ελλήνων Οικογένεια Ο έρωτας είναι τυφλός και τυφλώνει. Γάμος είναι πόλεμος και ειρήνη μαζί. Η ανάγκη πολλές φορές ορίζει τον γάμο. Φοβερή δοκιμασία η δυσκολία για μια σχέση. Η σταθερή εργασία βοηθά

Διαβάστε περισσότερα

Εγώ έχω δικαιώματα, εσύ έχεις δικαιώματα, αυτός/αυτή έχει δικαιώματα... Εισαγωγή στα Δικαιώματα του Παιδιoύ

Εγώ έχω δικαιώματα, εσύ έχεις δικαιώματα, αυτός/αυτή έχει δικαιώματα... Εισαγωγή στα Δικαιώματα του Παιδιoύ Εγώ έχω δικαιώματα, εσύ έχεις δικαιώματα, αυτός/αυτή έχει δικαιώματα... Εισαγωγή στα Δικαιώματα του Παιδιoύ Όλοι έχουν δικαιώματα. Επιπλέον, σαν αγόρι ή κορίτσι ηλικίας κάτω των 18 ετών, έχεις ορισμένα

Διαβάστε περισσότερα

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας

Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας 1 2 Η ιδέα διεξαγωγής έρευνας με χρήση ερωτηματολογίου δόθηκε από τη δημοσιογραφική ομάδα του Σχολείου μας, η οποία στα πλαίσια έκδοσης της Εφημερίδας μας, διεξήγαγε έρευνα ανάμεσα στους συμμαθητές μας.

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Αναπτύσσομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Αναπτύσσομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Γιατί είναι απαραίτητη η ανάπτυξη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Α ομάδα. Αφού επιλέξεις τρία από τα παραπάνω αποσπάσματα που σε άγγιξαν περισσότερο, να καταγράψεις τις δικές σου σκέψεις. Α ομάδα ΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Η συγγραφέας του βιβλίου μοιράζεται μαζί μας πτυχές της ζωής κάποιων παιδιών, άλλοτε ευχάριστες και άλλοτε δυσάρεστες. α) Ποια πιστεύεις ότι είναι τα μηνύματα που θέλει να περάσει μέσα

Διαβάστε περισσότερα

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. ''

6. '' Καταλαβαίνεις οτι κάτι έχει αξία, όταν το έχεις στερηθεί και το αναζητάς. '' 1. '' Τίποτα δεν είναι δεδομένο. '' 2. '' Η μουσική είναι η τροφή της ψυχής. '' 3. '' Να κάνεις οτι έχει νόημα για σένα, χωρίς όμως να παραβιάζεις την ελευθερία του άλλου. '' 4. '' Την πραγματική μόρφωση

Διαβάστε περισσότερα

Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για

Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για Κυρίες και Κύριοι, Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για την τιμή που μου κάνετε να απευθύνω χαιρετισμό στο συνέδριό σας για την «Οικογένεια στην κρίση», για ένα τόσο εξαιρετικά σημαντικό θέμα που αγγίζει και αφορά

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. Aν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους

Εφηβεία και Πρότυπα. 2)Τη στάση του απέναντι στους άλλους, ενήλικες και συνομηλίκους Εφηβεία και Πρότυπα Τι σημαίνει εφηβεία; Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής του ανθρώπου που αρχίζει με το τέλος της παιδικής ηλικίας και οδηγεί στην ενηλικίωση. Είναι μια εξελικτική φάση που κατά τη

Διαβάστε περισσότερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα

Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα Μαθημα 1. Η λατρεία στη ζωή των πιστών σήμερα ΣΤΟΧΟΙ: Οι μαθητές να 1. Διατυπώνουν τους προβληματισμούς τους γύρω από τη λατρεία. 2. Υποστηρίζουν με επιχειρήματα ότι στη χριστιανική θρησκεία η λατρεία

Διαβάστε περισσότερα

φροντιστήρια Απαντήσεις Νεοελληνικής Γλώσσας Γ λυκείου Γενικής Παιδείας

φροντιστήρια   Απαντήσεις Νεοελληνικής Γλώσσας Γ λυκείου Γενικής Παιδείας Απαντήσεις Νεοελληνικής Γλώσσας Γ λυκείου Γενικής Παιδείας Α. Στο κείμενο η συγγραφέας πραγματεύεται τις σχέσεις ανάμεσα σε γονείς και εφήβους. Αρχικά, αναφέρει ότι ο ουσιαστικός διάλογος διαμορφώνει μια

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική

Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική 28/12/2018 Μητρ. Δημητριάδος: Η Μακεδονία είναι μία και ελληνική Μητροπολιτικό Έργο / Ι.Μ. Δημητριάδος και Αλμυρού Σκέψεις στην ανατολή του νέου χρόνου Σκέψεις καρδιάς κατέθεσε ο Σεβ. Μητροπολίτης Δημητριάδος

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικά Παιχνίδια για παιδιά στη φύση

Εκπαιδευτικά Παιχνίδια για παιδιά στη φύση Εκπαιδευτικά Παιχνίδια για παιδιά στη φύση Πληροφορίες για την οργάνωση σχολικών εκδρομών περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Kids And Nature Περιβαλλοντική Εκπαίδευση Ψυχαγωγία Φροντίδα Δημιουργική Απασχόληση

Διαβάστε περισσότερα

Για να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες.

Για να μπορέσουν να κατανοήσουν πλήρως τη νέα κατάσταση και να αποδεχτούν πως είναι οριστική, θα χρειαστεί να περάσουν αρκετοί μήνες. Όταν οι γονείς χωρίζουν-οι συνέπειες ενός διαζυγίου στα παιδιά. Ο χωρισμός των δύο γονέων, θεωρείται ένα από τα πιο στρεσσογόνα συμβάντα για όλα τα μέλη που αποτελούν μια οικογένεια. Τα παιδιά βιώνουν

Διαβάστε περισσότερα

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΙΣOΤΗΤΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΦΥΛΩΝ Ισότητα των δύο φύλων ονομάζουμε την εξάλειψη κάθε είδους διάκρισης ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα, ώστε νομικά και ουσιαστικά

Διαβάστε περισσότερα

«Ο ξεχωριστός κόσμος των διδύμων», η Εύη Σταθάτου μιλά στο Mothersblog, για το πρώτο της συγγραφικό εγχείρημα!

«Ο ξεχωριστός κόσμος των διδύμων», η Εύη Σταθάτου μιλά στο Mothersblog, για το πρώτο της συγγραφικό εγχείρημα! Ημερομηνία 14/02/2017 Μέσο Συντάκτης Link www.mothersblog.gr Κατερίνα Ηλιάκη http://www.mothersblog.gr/synenteyxeis/item/43377-o-ksexoristos-kosmos-tondidymon--i-eyi-stathatou-mila-sto-mothersblog--gia-to-proto-tis-syggrafikoegxeirima

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα. Πρόλογος Εισαγωγή Ευχαριστίες Το ξεκίνημα μιας σχέσης Βήμα πρώτο: Τι χρειάζομαι, τι επιθυμώ, πώς αντιδρώ;...

Περιεχόμενα. Πρόλογος Εισαγωγή Ευχαριστίες Το ξεκίνημα μιας σχέσης Βήμα πρώτο: Τι χρειάζομαι, τι επιθυμώ, πώς αντιδρώ;... Περιεχόμενα Πρόλογος... 15 Εισαγωγή... 17 Ευχαριστίες... 21 Το ξεκίνημα μιας σχέσης... 23 «Τι πρέπει να προσέχω στην αρχή μιας σχέσης, ώστε να ξέρω ότι θα ταιριάξουμε;»... 24 «Πόσο να περιμένω για να μου

Διαβάστε περισσότερα

Οι διακρίσεις στην απασχόληση παραμένουν μεγάλες σήμερα παρά τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει στη χώρα μας τα τελευταία 30 χρόνια.

Οι διακρίσεις στην απασχόληση παραμένουν μεγάλες σήμερα παρά τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει στη χώρα μας τα τελευταία 30 χρόνια. Αγαπητοί φίλοι και φίλες, Οι διακρίσεις στην απασχόληση παραμένουν μεγάλες σήμερα παρά τις σημαντικές προσπάθειες που έχουν γίνει στη χώρα μας τα τελευταία 30 χρόνια. Οι διακρίσεις συνδέονται άμεσα με

Διαβάστε περισσότερα

Λόγοι για την παιδαγωγική της οικογένειας (Γέρων Εφραίμ Κατουνακιώτης)

Λόγοι για την παιδαγωγική της οικογένειας (Γέρων Εφραίμ Κατουνακιώτης) 22 Οκτωβρίου 2019 Λόγοι για την παιδαγωγική της οικογένειας (Γέρων Εφραίμ Κατουνακιώτης) Θρησκεία / Κοινωνικά θέματα / Πνευματική ζωή «Είναι πολλά πράγματα, τα οποία ο άνθρωπος δεν τα γνωρίζει, ή, αν τα

Διαβάστε περισσότερα

«Μιλώντας με τα παιδιά μας για όλα»: 2η βιβλιοπαρουσίαση στο «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει»

«Μιλώντας με τα παιδιά μας για όλα»: 2η βιβλιοπαρουσίαση στο «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει» 27/11/2018 «Μιλώντας με τα παιδιά μας για όλα»: 2η βιβλιοπαρουσίαση στο «ΕΝΟΡΙΑ εν δράσει» / Νέοι και Εκκλησία Για να επικοινωνήσουμε, για να καταλάβουμε, για να συμπονέσουμε τον άλλον, χρειάζεται να έχουμε

Διαβάστε περισσότερα

Το φυλλάδιο αναφέρεται σε προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζεις στο χώρο του σχολείου και προτείνει λύσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν...

Το φυλλάδιο αναφέρεται σε προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζεις στο χώρο του σχολείου και προτείνει λύσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν... Σχολείο Το φυλλάδιο αναφέρεται σε προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίζεις στο χώρο του σχολείου και προτείνει λύσεις που μπορούν να σε βοηθήσουν... ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Πληροφορίες για το φυλλάδιο Το σχολείο αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς

Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς Εντυπώσεις μαθητών σεμιναρίου Σώμα - Συναίσθημα - Νούς A...Τα αισθήματα και η ενεργεία που δημιουργήθηκαν μέσα μου ήταν μοναδικά. Μέσα στο γαλάζιο αυτό αυγό, ένιωσα άτρωτος, γεμάτος χαρά και αυτοπεποίθηση.

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -www.manolisischakis.gr για περισσότερη εκπαίδευση

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -www.manolisischakis.gr για περισσότερη εκπαίδευση 1 Τέταρτο Μάθημα Οδηγός Δραστηριότητας Επισκόπηση... 3 Περίληψη... 3-5 Ώρα για δράση... 6-14 Σημειώσεις... 15 2 Μάθημα Πέμπτο- Επισκόπηση Σε αυτό το μάθημα θα μάθεις πώς να διαχειριστείς την λεπτή γραμμή

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

«Γυναίκες Αρχιτεκτόνισσες / Πολιτικοί Μηχανικοί: Οι επιπτώσεις της οικονοµικής κρίσης στην εξισορρόπηση επαγγελµατικής και οικογενειακής ζωής»

«Γυναίκες Αρχιτεκτόνισσες / Πολιτικοί Μηχανικοί: Οι επιπτώσεις της οικονοµικής κρίσης στην εξισορρόπηση επαγγελµατικής και οικογενειακής ζωής» «Γυναίκες Αρχιτεκτόνισσες / Πολιτικοί Μηχανικοί: Οι επιπτώσεις της οικονοµικής κρίσης στην εξισορρόπηση επαγγελµατικής και οικογενειακής ζωής» Ναταλία Σπυροπούλου Ερευνήτρια ΕΚΚΕ Μεθοδολογία και δείγµα

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος. Καλή τύχη! Carl-Johan Forssén Ehrlin

Πρόλογος. Καλή τύχη! Carl-Johan Forssén Ehrlin Πρόλογος Νιώθουμε πολύ άσχημα όταν βλέπουμε ένα παιδί να κλαίει ή να πονάει χωρίς να μπορούμε να κάνουμε κάτι, ιδιαίτερα αν είμαστε γονείς. Ανάλογα με τις περιστάσεις τα παιδιά είναι άλλοτε χαρούμενα,

Διαβάστε περισσότερα

Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης

Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Εργασία Οδύσσειας: θέμα 2 ο «Γράφω το ημερολόγιο του κεντρικού ήρωα ή κάποιου άλλου προσώπου» Το ημερολόγιο της Πηνελόπης Το ημερολόγιο: «ημέρα της αποχώρησης Αγαπημένο μου

Διαβάστε περισσότερα

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη

Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Χάρτινη Αγκαλιά Συγγραφέας: Ιφιγένεια Μαστρογιάννη Επιμέλεια εργασίας: Παναγιώτης Γιαννόπουλος Περιεχόμενα Ερώτηση 1 η : σελ. 3-6 Ερώτηση 2 η : σελ. 7-9 Παναγιώτης Γιαννόπουλος Σελίδα 2 Ερώτηση 1 η Η συγγραφέας

Διαβάστε περισσότερα

Όταν προκαλούν, μας εκπαιδεύουν! Τρίτη, 10 Ιούλιος :16

Όταν προκαλούν, μας εκπαιδεύουν! Τρίτη, 10 Ιούλιος :16 Καθημερινά οι γονείς παλεύουν να κατανοήσουν καταστάσεις, γεγονότα και συμπεριφορές που προκλήθηκαν από τα παιδιά τους και αδυνατούν. Τις πιο πολλές φορές θεωρούν ότι ευθύνονται τα παιδιά τους γι αυτό.

Διαβάστε περισσότερα

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν).

Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΜΑΘΗΜΑ 25 Ο ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ Αντιστοιχήστε ένα γράμμα της πρώτης στήλης με έναν αριθμό της δεύτερης στήλης (στη δεύτερη στήλη δύο επιλογές περισσεύουν). ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β α. «Κατ οίκον εκκλησία» 1.

Διαβάστε περισσότερα

H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr

H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr H Ναταλί Σαμπά στο babyspace.gr Συνέντευξη της Ναταλί Σαμπά στη Βάλια Κουρκουμέλη. (Από το babyspace.gr. Ημερομηνία online έκδοσης: 22/07/2010) Η παιγνιοθεραπεία για τη Ναταλί Σαμπά ήταν η ευκαιρία να

Διαβάστε περισσότερα

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής.

α. αποτελούνταν από τους Αποστόλους και όσους βαπτίστηκαν την ημέρα της Πεντηκοστής. ΜΑΘΗΜΑ 15 Ο ΣΥΝΑΓΜΕΝΟΙ ΣΤΗ Θ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ Να συμπληρώσετε την παρακάτω πρόταση επιλέγοντας τη σωστή απάντηση, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, από τις φράσεις α, β, γ, δ. Να τεκμηριώσετε με συντομία

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΕΔΕ

ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΕΔΕ ΚΩΔΙΚΑΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΕΔΕ ΑΘΗΝΑ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2010 Εισαγωγικό Σημείωμα Η Ελληνική Εταιρία Διοικήσεως Επιχειρήσεων (ΕΕΔΕ) είναι μη κερδοσκοπικό Σωματείο, που ως σκοπό έχει τη «διάδοση των αρχών και της σωστής

Διαβάστε περισσότερα

Co-funded by the European Union Quest. Quest

Co-funded by the European Union Quest. Quest 1 Καλωσορίσατε στο παιχνίδι "Δώσε το στον επόμενο!" Co-funded by the European Union Ένα εργαλείο για να σας βοηθήσει να γνωρίσετε μια δικαιοσύνη φιλική προς το παιδί Παίκτες Ηλικία 14-18 4-6 2 Χρονών Βάλτε

Διαβάστε περισσότερα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

Μάχη Νικολάρα: Δεν ακούγεται και πολύ δημιουργικό αυτό, έτσι όπως το περιγράφετε.

Μάχη Νικολάρα: Δεν ακούγεται και πολύ δημιουργικό αυτό, έτσι όπως το περιγράφετε. Μάχη Νικολάρα: Θα μιλήσουμε για τον τομέα της εκπαίδευσης από μια άλλη σκοπιά. Οι ανακοινώσεις του Υπουργείου Παιδείας εχθές ανέτρεψαν κατά κάποιο τρόπο τον προγραμματισμό αυτής της εκπομπής, όμως όλα

Διαβάστε περισσότερα

Σχέσεις καθηγητών και μαθητών

Σχέσεις καθηγητών και μαθητών ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2017-18 Σχέσεις καθηγητών και μαθητών Επιμέλεια παρουσίασης: Αθηνά Φωτάκη Υπεύθυνη καθηγήτρια: Δανίκα Ε. Το σχολικό περιβάλλον διαμορφώνεται από τις σχέσεις που αναπτύσσονται

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Συνεργάζομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Συνεργάζομαι 1 Προσωπική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Προσωπική Βελτίωση Συνεργάζομαι 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Τι είναι Συνεργασία 2. Γιατί χρειάζεται

Διαβάστε περισσότερα

Άντον Τσέχωφ, Ο Βάνκας

Άντον Τσέχωφ, Ο Βάνκας Άντον Τσέχωφ, Ο Βάνκας Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α Γυμνασίου Απαντήσεις ερωτήσεων σχολικού βιβλίου σχ. βιβλίο (σελ. 194) Γυμνάσιο: 9.000 μαθήματα με βίντεο-διδασκαλία για όλο το σχολικό έτος μόνο

Διαβάστε περισσότερα

"Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde

Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι. Oscar Wilde 1 Αγαπημένε μου φίλε/η, "Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde Θα ήθελα να σε καλωσορίσω σε αυτό το σεμινάριο. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα να ξέρεις πώς δεσμεύομαι με το πέρας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΓΥΝΑΙΚΑ Προκλήσεις και Ποιμαντική πλαισίωση. Μένιας Κουρτεσάκη, M.Th.

ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΓΥΝΑΙΚΑ Προκλήσεις και Ποιμαντική πλαισίωση. Μένιας Κουρτεσάκη, M.Th. ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΓΥΝΑΙΚΑ Προκλήσεις και Ποιμαντική πλαισίωση Μένιας Κουρτεσάκη, M.Th. Οι απαιτήσεις της σύγχρονης εποχής είναι τέτοιες που πολλές

Διαβάστε περισσότερα

Ελευθερία Γνώμης «Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα τις

Ελευθερία Γνώμης «Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα τις Διεθνής Σύμβαση του Ο.Η.Ε για τα δικαιώματα του παιδιού Άρθρο 12 Ελευθερία Γνώμης «Τα παιδιά έχουν δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα τις απόψεις τους. Οι μεγάλοι πρέπει να ακούν και να παίρνουν σοβαρά υπόψη

Διαβάστε περισσότερα

Τριγωνοψαρούλη, μην εμπιστεύεσαι ΠΟΤΕ... αχινό! Εκπαιδευτικός σχεδιασμός παιχνιδιού: Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Βασιλική Νίκα.

Τριγωνοψαρούλη, μην εμπιστεύεσαι ΠΟΤΕ... αχινό! Εκπαιδευτικός σχεδιασμός παιχνιδιού: Βαγγέλης Ηλιόπουλος, Βασιλική Νίκα. Ήρθε ένας νέος μαθητής στην τάξη. Όλοι τον αποκαλούν ο «καινούριος». Συμφωνείς; 1 Δεν είναι σωστό να μη φωνάζουμε κάποιον με το όνομά του. Είναι σαν να μην τον αναγνωρίζουμε. Σωστά. Έχει όνομα και με αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Η προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον

Η προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον Η προσαρμογή του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον Το παιδί μας πάει σχολείο Η αρχή της προσχολικής εκπαίδευσης σηματοδοτεί και την αρχή μιας νέας φάσης ζωής για το παιδί και την οικογένειά του. Το παιδί

Διαβάστε περισσότερα

Φανερωμένη Η εορτή της Παναγίας Φανερωμένης μας συγκεντρώνει και μας φέρνει σήμερα εδώ. Σήμερα εορτάζει η Παναγία, η μητέρα μας, η Ελπίδα

Φανερωμένη Η εορτή της Παναγίας Φανερωμένης μας συγκεντρώνει και μας φέρνει σήμερα εδώ. Σήμερα εορτάζει η Παναγία, η μητέρα μας, η Ελπίδα Φανερωμένη 2017.09.24 Η εορτή της Παναγίας Φανερωμένης μας συγκεντρώνει και μας φέρνει σήμερα εδώ. Σήμερα εορτάζει η Παναγία, η μητέρα μας, η Ελπίδα μας και εμείς οι χριστιανοί της Σύρου, αλλά και ευλαβείς

Διαβάστε περισσότερα

σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου!

σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου! σα μας είπε από κοντά η αγαπημένη ψυχολόγος Θέκλα Πετρίδου! 12/11/2018 Katerina Christou Student Εφημερίδα Λεμεσός Στις 9 Νοεμβρίου είχα την τιμή και τη χαρά να γνωρίσω από κοντά την αγαπημένη ψυχολόγο,

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ Οι άνθρωποι κάνουμε πολύ συχνά ένα μεγάλο και βασικό λάθος, νομίζουμε ότι αυτό που λέμε σε κάποιον άλλον, αυτός το εκλαμβάνει όπως εμείς το εννοούσαμε. Νομίζουμε δηλαδή ότι ο «δέκτης» του μηνύματος το

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ Αγγελική Γουδέλη, 2011 Κοινωνικό Άγχος Αμηχανία Φόβος Το κοινωνικό άγχος, ή αλλιώς κοινωνική φοβία, θεωρείται

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΟΝΙΟΥ ΣΗΜΕΡΑ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ Το να είσαι γονιός δεν είναι εύκολο πράγμα. Δεν υπάρχει ευκαιρία για πρόβα, δεν υπάρχουν σχολεία. Το μόνο που κουβαλάμε

Διαβάστε περισσότερα

ΖΩΔΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΠΟ 6 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΑΛΕΝΤΙΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ

ΖΩΔΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΠΟ 6 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΑΛΕΝΤΙΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΖΩΔΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ ΑΠΟ 6 12 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2017 ΑΠΟ ΤΗΝ ΒΑΛΕΝΤΙΝΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ Κριός Αυτή την εβδομάδα η δυναμικότητα που θα έχεις θα είναι πολύ μεγάλη και να ξέρεις ότι θα σου συμβαίνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ «ΛΗΤΩ ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ» ΚΑΙ ΒΡΕΦΟΚΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟY

ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ «ΛΗΤΩ ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ» ΚΑΙ ΒΡΕΦΟΚΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟY ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ «ΛΗΤΩ ΠΑΠΑΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ» ΚΑΙ ΒΡΕΦΟΚΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟY Προσαρμογή- Αποχωρισμός Αγαπητοί γονείς, Κατανοώντας τους προβληματισμούς και τα ερωτήματα σας γύρω από θέματα

Διαβάστε περισσότερα

Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2

Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2 Γενικό Λύκειο Ζεφυρίου Τμήματα : Α1 Α2 1 Τα Δικαιώματα Των Παιδιών Μαθητές : Νίκος Τσουκανάς Σπύρος Κούφαλης Αναστάσης Παπαχρήστος Σπύρος Φραγκούλης Τάσος Χούσος Εκπαιδευτικοί Δρεπανόπουλος Νίκος, Γυμναστής

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ

ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΜΟΡΦΗ Σκοπός του προγράμματος: Η αντίληψη της έννοιας της κοινωνικοποίησης Η εξέλιξη του θεσμού της οικογένειας Με τον όρο Κοινωνικοποίηση

Διαβάστε περισσότερα

Κώδικας Επαγγελματικής Ηθικής και Δεοντολογίας Μέλους Σ.Ε.Σ.Α.Ε. Σεβασμός, Εμπιστοσύνη, Συνέπεια, Ακεραιότητα, Εντιμότητα

Κώδικας Επαγγελματικής Ηθικής και Δεοντολογίας Μέλους Σ.Ε.Σ.Α.Ε. Σεβασμός, Εμπιστοσύνη, Συνέπεια, Ακεραιότητα, Εντιμότητα Κώδικας Επαγγελματικής Ηθικής και Δεοντολογίας Μέλους Σ.Ε.Σ.Α.Ε. Υπηρετούμε και βιώνουμε τις Αξίες: Σεβασμός, Εμπιστοσύνη, Συνέπεια, Ακεραιότητα, Εντιμότητα Προς τον σκοπό αυτό, αυτοδεσμευόμαστε σε όλα

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου, Αυτοβιογραφία Ποιά ηρωικά χαρακτηριστικά έχει η ηρωίδα κατά τη γνώμη σας; Κατά τη γνώμη μου και μόνο που χαρακτηρίζουμε την Ελισάβετ Μουτζάν Μαρτινέγκου ηρωίδα δείχνει ότι

Διαβάστε περισσότερα

Για μία Ευρώπη που προστατεύει

Για μία Ευρώπη που προστατεύει To Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωσης μιας Ευρωπαϊκής πολιτικής που προσφέρει προστασία μέσω ασφαλών και νόμιμων οδών. Έχεις #ThePowerofVote www.thepowerofvote.eu

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ Λ Ο Γ Ο Υ Π Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Ρ Α Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ο Υ

Διαβάστε περισσότερα

Εξάντας Ελλήνων. Οικογένεια

Εξάντας Ελλήνων. Οικογένεια Εξάντας Ελλήνων Οικογένεια Ο έρωτας είναι τυφλός και τυφλώνει. Η ανάγκη πολλές φορές ορίζει τον γάμο. Φοβερή δοκιμασία η δυσκολία για μια σχέση. Η σταθερή εργασία βοηθά στη σταθερή οικογένεια. Σοφότερος

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΡΙΛΙΖΑΣ ΞΕΝΟΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

ΜΑΡΙΛΙΖΑΣ ΞΕΝΟΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΟΜΙΛΙΑ ΜΑΡΙΛΙΖΑΣ ΞΕΝΟΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΟΕΝΓΕ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 5 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 Μ. ΞΕΝΟΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ:

Διαβάστε περισσότερα

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995)

Θέµα εργασίας. Η Θεσµική Προσαρµογή των Συνταγµατικών ικαιωµάτων I (Μον.Πρωτ.Θεσ/νίκης 1080/1995) Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών Σχολή Νοµικών, Οικονοµικών και Πολιτικών Επιστηµών Τµήµα Νοµικής, Τοµέας ηµοσίου ικαίου Μεταπτυχιακό ίπλωµα ηµοσίου ικαίου Μάθηµα : Συνταγµατικό ίκαιο Καθηγητής:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΜΗ ΒΙΑΣ ΤΩΝ ΑΛΛΟΔΑΠΩΝ ΚΑΙ ΓΗΓΕΝΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Νικόλαος Χ. Μπέκας Greek classroom of Masterστην "Κοινωνική Παιδαγωγική και μάχη ενάντια στη νεανική

Διαβάστε περισσότερα

PROJECT ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ

PROJECT ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ PROJECT 2013-2014 ΟΝΟΜΑ ΟΜΑΔΑΣ : ΕΝΕΡΓΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ ΜΑΡΚΟΣ ΛΕΝΤΙΟΣ ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΡΑΤΣΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΑΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΟΛΥΖΟΣ 1 Με τον όρο επάγγελμα εννοούμε το "είδος της βιοποριστικής εργασίας", δηλαδή

Διαβάστε περισσότερα

Συνέντευξη από την Ανδρούλλα Βασιλείου, Επίτροπο εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας

Συνέντευξη από την Ανδρούλλα Βασιλείου, Επίτροπο εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας Της Αθανασίας Κωνσταντίνου Συνέντευξη από την Ανδρούλλα Βασιλείου, Επίτροπο εκπαίδευσης, πολιτισμού, πολυγλωσσίας και νεολαίας Με δεδομένες τις αρχές στις οποίες στηρίχτηκε η οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής

Διαβάστε περισσότερα

«Γκρρρ,» αναφωνεί η Ζέτα «δεν το πιστεύω ότι οι άνθρωποι μπορούν να συμπεριφέρονται έτσι μεταξύ τους!»

«Γκρρρ,» αναφωνεί η Ζέτα «δεν το πιστεύω ότι οι άνθρωποι μπορούν να συμπεριφέρονται έτσι μεταξύ τους!» 26 σχεδιασε μια ΦωτογρΑΦιΑ τήσ προσκλήσήσ που ελαβεσ Απο τον ΔΑσκΑλο σου. παρουσιασε το λογοτυπο και το σλογκαν που χρήσιμοποιει το σχολειο σου για τήν εβδομαδα κατα τήσ παρενοχλήσήσ. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

( μαθήτρια Γ γυμνασίου) ***

( μαθήτρια Γ γυμνασίου) *** «...Η γλωσσομάθεια στις μέρες μας είναι απαραίτητη. Τα άτομα με επαρκή γνώση μιας ξένης γλώσσας έχουν τη δυνατότητα να είναι αποτελεσματικότεροι στις σπουδές τους, αφού μπορούν ψάχνοντας σε ξένες βιβλιογραφίες

Διαβάστε περισσότερα

Στόχοι ομάδας. Σωστή οργάνωση Καλή συνεργασία Επιμέλεια Συγκέντρωση υλικού Επιτυχία της εργασίας Καλύτερη γνωριμία με τους συμμαθητές μας

Στόχοι ομάδας. Σωστή οργάνωση Καλή συνεργασία Επιμέλεια Συγκέντρωση υλικού Επιτυχία της εργασίας Καλύτερη γνωριμία με τους συμμαθητές μας PROJECT ΟΜΑΔΑ 2 Στόχοι ομάδας Σωστή οργάνωση Καλή συνεργασία Επιμέλεια Συγκέντρωση υλικού Επιτυχία της εργασίας Καλύτερη γνωριμία με τους συμμαθητές μας Σκοπός της ομάδας Με την εργασία αυτή θέλουμε να

Διαβάστε περισσότερα

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής

Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Τράντα Βασιλική Β εξάμηνο Ειδικής Αγωγής Ο Μικρός Πρίγκιπας έφτασε στη γη. Εκεί είδε μπροστά του την αλεπού. - Καλημέρα, - Καλημέρα, απάντησε ο μικρός πρίγκιπας, ενώ έψαχνε να βρει από πού ακουγόταν η

Διαβάστε περισσότερα

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης

Αλλαγές Κατά τη Διάρκεια της Εγκυμοσύνης Η εγκυμοσύνη αποτελεί μια φυσιολογική αναπτυξιακή κρίση που περιλαμβάνει σημαντικές σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές και επηρεάζει όλες τις εγκύους ανεξάρτητα από την ψυχολογική τους υγεία. Όπως κάθε

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ Ημερομηνία 10/3/2016 Μέσο Συντάκτης Link http://www.in.gr Τζωρτζίνα Ντούτση http://www.in.gr/entertainment/book/interviews/article/?aid=1500064083 Νικόλ Μαντζικοπούλου: Το μυστικό για την επιτυχία είναι

Διαβάστε περισσότερα

Μιμίκα Κρανάκη, Ένα τόπι χρωματιστό

Μιμίκα Κρανάκη, Ένα τόπι χρωματιστό Μιμίκα Κρανάκη, Ένα τόπι χρωματιστό Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Α Γυμνασίου Απαντήσεις ερωτήσεων σχολικού βιβλίου σχ. βιβλίο (σελ. 184) Γυμνάσιο: 9.000 μαθήματα με βίντεο-διδασκαλία για όλο το σχολικό

Διαβάστε περισσότερα

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Θετική Ψυχολογία Καρακασίδου Ειρήνη, MSc Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Εισαγωγή Θετική-Αρνητική Ψυχολογία Στόχοι της Ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Co-funded by the European Union Quest

Co-funded by the European Union Quest 1 Καλωσορίσατε στο παιχνίδι "Δώσε το στον επόμενο". Co-funded by the European Union Ένα εργαλείο για να σας βοηθήσει να γνωρίσετε μια δικαιοσύνη φιλική προς το παιδί Παίκτες Ηλικία 14-18 4-6 Χρονών Βάλτε

Διαβάστε περισσότερα

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου.

1. Άδειας Ασκήσεως του Επαγγέλματος του Ψυχολόγου. Η σοφία, η κατανόηση, η συμπόνια, και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα είναι σίγουρα σημαντικές παράμετροι και χαρακτηριστικά που θα ήθελες να έχει ο ψυχοθεραπευτής σου, αλλά δεν είναι επαρκή κριτήρια στα

Διαβάστε περισσότερα

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ

Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Ομιλία Δημάρχου Αμαρουσίου Γιώργου Πατούλη Έναρξη λειτουργίας Γραφείου Ενημέρωσης ΑΜΕΑ Κυρίες και κύριοι Αγαπητοί εργαζόμενοι Φίλες και φίλοι Θέλω να σας ευχαριστήσω για την παρουσία σας σήμερα εδώ, στο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ

ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ Π.Ο.Ε. Ο.Τ.Α. ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ ΤΗΣ Π.Ο.Ε. Ο.Τ.Α. ΚΑΙ ΤΗΣ Π.Ο.Π. Ο.Τ.Α. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 19 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007 Π.Ο.Ε. Ο.Τ.Α. ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ ΚΟΙΝΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΥΠΟΥ Θ. ΜΠΑΛΑΣΟΠΟΥΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Π.Ο.Ε.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε.

ΤΣΑΠΑΤΣΑΡΗ ε. Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να εμφανιστεί στον καθένα ανεξάρτητα από την ηλικία, το χρώμα ή το φύλο. Είναι μια χρόνια νόσος που όταν δεν είναι σωστά ρυθμισμένη μπορεί να δημιουργήσει απειλητικές για τη

Διαβάστε περισσότερα

Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν τηλεφωνικά και ηλεκτρονικά και τα αποτελέσματα τους είναι αντιπροσωπευτικά του πληθυσμού της χώρας.

Οι συνεντεύξεις πραγματοποιήθηκαν τηλεφωνικά και ηλεκτρονικά και τα αποτελέσματα τους είναι αντιπροσωπευτικά του πληθυσμού της χώρας. Η έρευνα για τη φτώχεια στην Ελλάδα αποτελεί ένα μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα το οποίο πραγματοποιήθηκε από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο του 2007. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε τόσο στον γενικό πληθυσμό, όσο και

Διαβάστε περισσότερα

ΜΠΟΡΕΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ;

ΜΠΟΡΕΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ; ΜΠΟΡΕΙ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΤΗ ΖΩΗ ΜΑΣ; Τι σημαίνει ο όρος εκπαίδευση? Η εκπαίδευση με την ευρεία έννοια περιλαμβάνει όλες τις δραστηριότητες που έχουν σκοπό την επίδραση με συγκεκριμένο τρόπο

Διαβάστε περισσότερα

ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΥΠΡΟΥ. (Εξετάσεις σύμφωνα με το άρθρο 5 του περί Δικηγόρων Νόμου) ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΥΠΡΟΥ. (Εξετάσεις σύμφωνα με το άρθρο 5 του περί Δικηγόρων Νόμου) ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΕΡΩΤΗΣΗ 1 ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΥΠΡΟΥ (Εξετάσεις σύμφωνα με το άρθρο 5 του περί Δικηγόρων Νόμου) ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ (Να απαντηθούν τέσσερις από τις έξι ερωτήσεις) Οκτώβριος 2010 Η 17χρονη σήμερα Α, δημοσιεύει,

Διαβάστε περισσότερα

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9

Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία. Διδ. Εν. 9 Το κήρυγμα και τα θαύματα του Χριστού μέσα από τη λατρεία Διδ. Εν. 9 Γιορτάζοντας τα γεγονότα της ζωής του Τα σπουδαιότερα γεγονότα της ζωής του Κυρίου μας είναι αποτυπωμένα στις ακίνητες Δεσποτικές γιορτές

Διαβάστε περισσότερα

e-seminars Διοικώ 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων

e-seminars Διοικώ 1 Επαγγελματική Βελτίωση Seminars & Consulting, Παναγιώτης Γ. Ρεγκούκος, Σύμβουλος Επιχειρήσεων Εισηγητής Ειδικών Σεμιναρίων e-seminars Πρωτοποριακή Συνεχής Επαγγελματική και Προσωπική Εκπαίδευση Επαγγελματική Βελτίωση Διοικώ 1 e Seminars Copyright Seminars & Consulting Page 1 Περιεχόμενα 1. Τι είναι «διοίκηση» 2. Η «διοίκηση»

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ Ονοματεπώνυμο:. Α.Μ.: /..

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ Ονοματεπώνυμο:. Α.Μ.: /.. ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΙΟΥΝΙΟΣ 2017 ΟΜΑΔΑ Α Ονοματεπώνυμο:. Α.Μ.: /.. ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι απαντήσεις δίνονται κάτω από κάθε ζήτημα. Δεν επιτρέπεται η χρήση άλλης κόλλας και δεν παραλαμβάνεται παρά μόνο το παρόν έντυπο,

Διαβάστε περισσότερα

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο)

Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο) 18 Ιουνίου 2019 Θαύματα Αγίας Ζώνης (μέρος 4ο) Θεοτόκος / Θαύματα της Θεοτόκου 12. Παντελώς αδύνατο γιατί ήταν????????????????? Λευκωσία «Παντρεύτηκα το 1981 και μετά παρέλευση τεσσάρων χρόνων διεπίστωσα

Διαβάστε περισσότερα

Μανίκας Γιώργος. Μανιάτη Ευαγγελία

Μανίκας Γιώργος. Μανιάτη Ευαγγελία Γ3 «Ειδικότερα εμείς ως μαθητές, οι οποίοι δεν έχουμε ακόμα τη δυνατότητα να ελέγχουμε άμεσα με το δικαίωμα της ψήφου μας τη δημοκρατία της χώρας μας, μπορούμε να συμβάλλουμε στο να υπάρχει δημοκρατικός

Διαβάστε περισσότερα

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός;

β) Αν είχες τη δυνατότητα να «φτιάξεις» εσύ έναν ιδανικό κόσμο, πώς θα ήταν αυτός; 1. α) H πραγματική ζωή κρύβει χαρά, αγάπη, στόχους, όνειρα, έρωτα, αλλά και πόνο, απογοήτευση, πίκρες, αγώνα. αν λείπουν όλα αυτά τα συναισθήματα και οι ανατροπές, αν χαθεί η καρδιά και η ψυχή, η ελευθερία,

Διαβάστε περισσότερα

Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο

Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο 31 Ιανουαρίου 2019 Μητρ.Λεμεσού: Όταν δεν υπάρχει η ειρήνη του Θεού, τότε ζηλεύουμε και φοβόμαστε ο ένας τον άλλο / Επικαιρότητα Όταν ο άνθρωπος έχει ειρήνη μέσα του και βεβαιωθεί η ψυχή του ότι όντως

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΟΣΟ ΤΟΥ ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ ΣΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ

ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΟΣΟ ΤΟΥ ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ ΣΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΝΟΣΟ ΤΟΥ ΑΛΤΣΧΑΪΜΕΡ ΣΤΟΝ ΚΥΠΡΙΑΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ Δρ. Κωνσταντίνος Ν. Φελλάς Αντιπρύτανης Έρευνας καιακαδημαϊκού Προσωπικού Πανεπιστήμιο Λευκωσίας Χριστιάνα Δίπλη Ερευνήτρια- Ψυχολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση

Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Πρόληψη Ατυχημάτων για την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Γυθείου 1 Α, 152 31 Χαλάνδρι Τηλ.: 210-6741 933, 210-6740 118, Fax: 210-6724 536 e-mail: info@pedtrauma.gr www.pedtrauma.gr Γιατί Πρόληψη Παιδικών Ατυχημάτων;

Διαβάστε περισσότερα

Εξάντας Ελλήνων. Γονέων

Εξάντας Ελλήνων. Γονέων Εξάντας Ελλήνων Γονέων Δεν επιλέγουμε τους γονείς Η επιμέλεια και η τάξη έχουν τους ίδιους γονείς. Η υπερβολική αγάπη των γονέων οδηγεί σε τυραννία. Ντροπή, μέθοδος ελέγχου συμπεριφοράς των παιδιών. Η

Διαβάστε περισσότερα