ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15"

Μυρίνη Ζέρβας
5 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας όρια και αγνοώντας την εσωτερική κριτική, και να εμφανίσει αποτελέσματα και λύσεις ζητημάτων. Στην καθημερινή μας ζωή με τον όρο «δημιουργικότητα» πολύ συχνά αναφερόμαστε σε μία ικανότητα ιδιαίτερων ανθρώπων, που έχουν προικιστεί από την φύση με έμπνευση, ευφυΐα και διορατικότητα. Είναι, όμως, λάθος να πιστεύουμε ότι η δημιουργικότητα περιορίζεται σε μία μόνο ομάδα ανθρώπων. Στην πραγματικότητα, ενυπάρχει σε όλους και εκδηλώνεται ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας αδιάκοπα, κυρίως μέσω του παιχνιδιού και των αναζητήσεων, όπου η δημιουργικότητα, η φαντασία και η επινοητικότητα φανερώνονται ως κατ ουσίαν πτυχές της ίδιας λειτουργίας. Οι αρχαίες παραδόσεις αναφέρονται σε αυτήν την εγγενή δυναμική, επιβεβαιώνοντας τα παραπάνω. Η εκμάθηση μεθόδων και η εφαρμογή τεχνικών είναι, βεβαίως, σημαντικά εργαλεία για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, αλλά δεν πρέπει να μας διαφεύγει -κάτι που είναι προσιτό σε όλους εμπειρικά- ότι η καλλιέργεια, η γνώση και τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος παίζουν αποφασιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του αποτελέσματος. Σε αυτό το σημείο έρχεται η «πληροφορία» να καθορίσει πολλά από τα στάδια της νοητικής αυτής λειτουργίας. Η συλλογή και η ανάλυση της πληροφορίας συγκροτούν το δεύτερο και το τρίτο στάδιο αμέσως μετά τη διατύπωση του ερωτήματος, το οποίο θα οδηγήσει μέσω της έμπνευσης και των υπολοίπων βημάτων στην εμφάνισηδιαμόρφωση του αποτελέσματος. Η διερεύνηση του ρόλου της πληροφορίας είναι βαρύνουσας σημασίας, ειδικά στους καιρούς μας, όπου βιώνουμε την αύξουσα πολυπλοκότητα των φαινομένων. Η διαδικασία της πρόσβασης στην πληροφορία, η ποιότητα, η ποσότητα και η ικανότητα πρόσληψης και δημιουργικής χρήσης αποτελούν ζητήματα προς στοχασμό και διερεύνηση. Το ανά χείρας Βιβλίο πραγματεύεται με συστηματικό τρόπο την αλληλεπίδραση στα προαναφερθέντα πεδία και καταλήγει σε πολύ σημαντικά συμπεράσματα, τα οποία επιβεβαιώνονται και από την έρευνα που παρουσιάζε-

2 14 ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΛΑΒΡΑΝΟΣ ται. Η σαφήνεια της διατύπωσης, οι βιβλιογραφικές αναφορές και η συστηματική αναφορά στα διάφορα πεδία, τα οποία παρουσιάζει και αναλύει, το καθιστούν ένα σημαντικό διδακτικό εργαλείο και ταυτοχρόνως πόνημα, που έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην ελληνική βιβλιογραφία. Ιωσήφ Παπαδάτος, Καθηγητής, Αναπληρωτής Πρύτανη Ιονίου Πανεπιστημίου

3 ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 Με ιδιαίτερη χαρά και τιμή προλογίζω το Βιβλίο με τίτλο «Πληροφόρηση και Δημιουργικότητα» του εκλεκτού συναδέλφου Δρ. Χαρίλαου Λαβράνου. Το ανά χείρας έργο πραγματεύεται δύο ιδιαίτερα σημαντικά κατά τη γνώμη μου ζητήματα, αυτό της «πληροφορίας» και αυτό της «δημιουργικότητας», και επιχειρεί τη θεωρητική και εμπειρική σύνδεσή τους. Η συσχέτιση αυτών των δύο γνωστικών αντικειμένων είναι ιδιαίτερα σημαντική διότι αφενός μεν αναπτύσσονται νέες και πρωτότυπες θεάσεις, και αφετέρου διαμορφώνονται νέες προοπτικές χρήσης των τεχνολογιών της πληροφορίας με εφαρμογή στην καθημερινότητα. Η προσπάθεια να γεφυρωθούν σύνθετες έννοιες, όπως οι παραπάνω, απαιτεί από τον συγγραφέα επιστημονική παρρησία και προσήλωση στη μεθοδολογία της έρευνάς του. Το Βιβλίο εμπεριέχει εκτενή ανάλυση της πρόσφατης διεθνούς βιβλιογραφίας για την πληροφορία, την πληροφοριακή συμπεριφορά και την πληροφοριακή παιδεία. Παρουσιάζει, επίσης, θεωρητικά μοντέλα και έρευνες για την κατανόηση της δημιουργικότητας σε πολλούς κοινωνικο-οικονομικούς τομείς. Στη συνέχεια, αναλύεται η σύνδεση μεταξύ πληροφορίας και δημιουργικότητας, όπως αυτή έχει καθιερωθεί από σημαντικούς ερευνητές διεθνώς, και παρουσιάζονται πρωτότυπα εμπειρικά δεδομένα, προερχόμενα από το χώρο της μουσικής δημιουργικότητας και της μουσικής πληροφόρησης. Η ραγδαία ανάπτυξη του διαδικτύου και ευρύτερα της οικονομίας και της κοινωνίας της πληροφορίας θέτει συνεχώς νέα ερευνητικά ζητήματα και προκλήσεις. Τα ζητήματα, στα οποία εστιάζει το Βιβλίο, είναι σε πρώτο επίπεδο απλά, εύλογα, και επίκαιρα όπως: «Πώς η ικανοποίηση των πληροφοριακών αναγκών επηρεάζει ποσοτικά και ποιοτικά τη δημιουργικότητα;», ή «Πώς η πρόθεση για την παραγωγή δημιουργικών συμβολών επηρεάζει την ένταση αναζήτησης πληροφορίας και της χρήσης των πηγών πληροφόρησης;», ή «Ποιες είναι οι βασικές γνώσεις και δεξιότητες πληροφοριακής παιδείας, που πρέπει να έχουν τα άτομα, στο πλαίσιο της δημιουργικής ενασχόλησης με το αντικείμενό τους;». Σημαντικό είναι ότι υπάρχουν πλείστα όσα ακόμα αντίστοιχα ζητήματα στο Βιβλίο, για την συσχέτιση των εννοιών της

4 16 ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΛΑΒΡΑΝΟΣ «πληροφορίας» και της «δημιουργικότητας», όπως θα διαπιστώσει κάποιος διαβάζοντάς το. Το Βιβλίο ανεπιφύλακτα απευθύνεται σε προπτυχιακούς ή/και μεταπτυχιακούς φοιτητές/τριες και ερευνητές/τριες που ενδιαφέρονται για τις παραπάνω έννοιες, αλλά και σε επαγγελματίες που ασχολούνται και προβληματίζονται για το ρόλο της πληροφορίας και των σχετικών με αυτή τεχνολογιών στις καθημερινές εργασίες τους. Ευρύτερα, προτείνεται σε όποιον/α ενδιαφέρεται να διαπιστώσει πώς η αξιοποίηση της πληροφορίας μπορεί να επιδράσει θετικά στη δημιουργικότητα και την καινοτομία. Η συγγραφή και έκδοση ενός επιστημονικού έργου, όπως το ανά χείρας, απαιτεί μακροχρόνια αναζήτηση και προσπάθεια εκ μέρους του συγγραφέα. Είμαι σίγουρος ότι το πόνημα του Χαρίλαου Λαβράνου θα αναγνωσθεί με μεγάλο ενδιαφέρον από όλους όσους ασχολούνται με την πληροφόρηση ή με τα συναφή με τη δημιουργικότητα επαγγέλματα, αλλά και ευρύτερα. Πέτρος Κωσταγιόλας, Επίκουρος Καθηγητής, Ιόνιο Πανεπιστήμιο

5 ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 17 Η δημιουργικότητα θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως μια νοητική διαδικασία η οποία αναιρεί λογικούς ή δεδομένους συσχετισμούς μεταξύ ιδεών, εισάγοντας νέα σχήματα που, κατά κανόνα, δε θα μπορούσαν να συγκλίνουν ή να συνυπάρχουν. Η δημιουργικότητα, με αυτό τον τρόπο, προϋποθέτει αρχικά τη γνώση και κατά συνέχεια την κριτική ικανότητα που θα αναιρέσει δεδομένες σκέψεις και συσχετισμούς ιδεών. Η γνώση, με τη σειρά της, δε μπορεί να υφίσταται χωρίς έκθεση σε ένα πλούσιο πληροφοριακό περιβάλλον. Η πληροφορία, επομένως, αποτελεί τον πυλώνα και την αφετηρία της δημιουργικότητας. Σε ένα συνεχώς εναλλασσόμενο καθημερινό περιβάλλον που εκτίθεται σε πολύπλευρη, ταχύρρυθμη και ανεξέλεγκτη παραγωγή, έκθεση και επιφανειακή χρήση (κατανάλωση) της πληροφορίας, χωρίς την ύπαρξη της κριτικής σκέψης ως δεδομένη ή αναμενόμενη, ο συσχετισμός μεταξύ πληροφορίας και δημιουργικότητας αποτελεί αντικείμενο πολλαπλού ενδιαφέροντος. Η σημερινή εποχή χαρακτηρίζεται από μια επιφανειακή υπερ-πληροφόρηση (ή καλύτερα υπο-πληροφόρηση) που συνδέεται με τη μονομερή ή την ελλιπή πληροφοριακή απορρόφηση. Η αργή, σταδιακή και ισορροπημένη εμβάθυνση ιδεών λείπει, για να καλλιεργήσει την κριτική σκέψη η οποία με τη σειρά της τείνει να αποδυναμώνεται, όπως αποδυναμώνεται και η δημιουργική σκέψη. Επομένως, παρ ότι το Βιβλίο έχει ως βάση τη μουσική, η ανάπτυξη του ιδεολογικού πλαισίου που προσεγγίζεται στο χώρο της πληροφορίας και της δημιουργικότητας χρήζει ενδιαφέροντος και μελέτης σε πολλαπλά επίπεδα και συγκεκριμένα σε διεπιστημονικό, κοινωνικό και ατομικό. Επιπλέον, η λεπτομερής θεωρητική και πρακτική εξέταση του αντικειμένου της αναζήτησης πληροφορίας και της δημιουργικότητας είναι μια πρωτοποριακή προσέγγιση που αποτελεί μια εμπεριστατωμένη αρχή για μια περαιτέρω και εξίσου σημαντική μελέτη, αυτή της ανάγκης για δια-βίου πληροφοριακή μάθηση και, ε- πομένως, για δια-βίου γνώση και δημιουργικότητα. Κωνσταντίνα Μαρτζούκου, Επίκουρος Καθηγήτρια, Robert Gordon University, UK

Σχετικά έγγραφα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 21 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, η ραγδαία αύξηση της διαθεσιμότητας των παρεχόμενων πληροφοριών σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας (επαγγελματικούς και μη), σε συνδυασμό