- PDF ΔΩΡΕΑΝ Λήψη

Transcript

1 ΘΕ 6 η Προβολή / ηµοτικό Θέατρο Ρόδου 21:30 Blogαριστείτε µε τη ΘΕΑΣ!Σ είτε το blog µας κλικάροντας ε δ ώ Ο Γιος Le Fils Σκηνοθεσία Σενάριο : Ζαν-Πιερ και Λυκ Νταρντέν Παραγωγή : Βέλγιο/Γαλλία (2002) ιάρκεια: 103 Πρωταγωνιστούν: Ολιβιέ Γκουρµέ, Μοργκάν Μαρίν, Ιζαµπέλα Σουπάρ κ.α. οι προβολές µας πραγµατοποιούνται µε την υποστήριξη του Πολιτιστικού Οργανισµού του ήµου Ροδίων

2 Η ταινία Ο Olivier δουλεύει σε ένα εργαστήρι ξυλουργικής. Όταν ο 16χρονος Francis καταφτάνει ως µαθητευόµενος, ο Olivier πιστεύει ότι είδε µπροστά του ένα φάντασµα, ξυπνώντας φρικτές µνήµες από το παρελθόν. Πρόκειται για τον άνθρωπο που πέντε χρόνια πριν δολοφόνησε το γιό του. Ο Olivier αρνείται να τον πάρει µαθητευόµενο στο εργαστήρι. Με συναισθήµατα περιέργειας και φόβου ο Olivier θα προσπαθήσει να κατανοήσει τι ακριβώς συµβαίνει. Έτσι τον ακολουθεί στους διαδρόµους της τεχνικής σχολής, στον δρόµο, στο σπίτι του. Αραγε ο Francis έχει πληρώσει το χρέος του στην κοινωνία; Σιγά σιγά οι δύο ήρωες θα γνωριστούν και θα αρχίσουν να ανοίγονται ο ένας στον άλλο. Είδαν, είπαν Η παράξενη σχέση ανάµεσα σ' έναν πατέρα και το νεαρό που σκότωσε το γιο του σε ένα ψυχολογικό δράµα σκηνοθετηµένο µε λιτότητα και έµπνευση. Υποδειγµατικές οι ερµηνείες. Μετά τη βραβευµένη στις Κάνες «Ροζέτα», οι Βέλγοι σκηνοθέτες Ζαν-Πιερ και Λικ Νταρντέν επιστρέφουν µ' ένα ακόµη ψυχολογικό δράµα, δοσµένο µε τη µαεστρία εκείνη που ξεχώριζε στην προηγούµενη ταινία τους. Εδώ πρόκειται για τις σχέσεις που αναπτύσσονται ανάµεσα σ' έναν άντρα κι ένα αγόρι. Ο άντρας, ο Ολιβιέ (συγκλονιστικός στο ρόλο ο Ολιβιέ Γκουρµέ που κέρδισε το βραβείο ερµηνείας στις φετινές Κάνες), είναι ένας ξυλουργός που αποφασίζει να προσλάβει στο ξυλουργείο του ένα νεαρό, πρώην τρόφιµο σωφρονιστηρίου, που, στη διάρκεια µιας κλοπής, 11 µόλις χρόνων, είχε σκοτώσει ένα άλλο αγόρι - που σύντοµα µαθαίνουµε ότι ήταν γιος του Ολιβιέ. Η κάµερα των αδερφών Νταρντέν παρακολουθεί από κοντά, µε την επιµονή ενός εντοµολόγου, την παράξενη σχέση που αρχίζει ν' αναπτύσσεται ανάµεσα στον άντρα και το νεαρό µαθητευόµενό του, µε τον Ολιβιέ να παρακολουθεί και να κατασκοπεύει σε κάθε του κίνηση το νεαρό, χωρίς ο τελευταίος να τον έχει αναγνωρίσει. Με µια λιτότητα στο στιλ, µε την κάµερα να κινείται διαρκώς κοντά στα σώµατα και τα πρόσωπα των πρωταγωνιστών του (σοφά επιλεγµένους για τους ρόλους), καταγράφοντας την παραµικρή τους έκφραση και την κάθε τους αντίδραση, χωρίς όµως να παίρνει µέρος, αποφεύγοντας τον οποιοδήποτε µελοδραµατισµό, προτιµώντας την ουδέτερη στάση και µε µια αυστηρότητα στην προσέγγιση, που φέρνει στο νου τον κινηµατογράφο του Μπρεσόν, οι δυο σκηνοθέτες φτιάχνουν µια ταινία πυκνή σε περιεχόµενο, προτείνοντας, µε τρόπο ευφυή, ένα στοχασµό πάνω στην ανθρώπινη συµπεριφορά, θέτοντας ταυτόχρονα ερωτήµατα ηθικής. Το «Le Fils» - ο Γιος - είναι ό,τι πιο στεγνό έχουµε δει στο σινεµά τα τελευταία χρόνια. Ο λόγος είναι αυτονόητος. Οι Νταρντέν χρησιµοποιούν τον κινηµατογράφο σαν «πλυντήριο-στεγνωτήριο». Από την ιστορία τους αφαιρούν κάθε περιττό ίχνος µυθοπλασίας, έτσι ώστε η ταινία τους να προσοµοιάζει µε το ντοκουµέντο. Ούτε µουσική, ούτε περιττοί ήχοι, ούτε φλας µπακ, ούτε τεχνικά κόλπα, ούτε τίποτα συνηθισµένο. Η σκηνοθετική 2

3 προσέγγιση των «θεµάτων» τους χαρακτηρίζεται από αφηγηµατική, ρεαλιστική ωµότητα και εικαστική γύµνια. Ο ορισµός του µινιµαλισµού. Η µηχανή είναι ποµπός και δέκτης και τα «υποκείµενα» - οι ήρωες - είναι «αντικείµενα» προς µελέτη. Αισθητικά οι Νταρντέν πάνε ένα βήµα πιο πέρα από τη ρεαλιστική γραφή του Κεν Λόουτς. ηλαδή από το φιξιόν - το µυθιστορηµατικό - καταλήγουν στο ντοκιµαντέρ, το αληθινό. Αυτή η ταύτιση του «ψευδούς» µε το αληθινό, τους κάνει µοναδικούς. Το ενδιαφέρον της ιστορίας που περιγράφουν αποκαλύπτεται πέντε λεπτά πριν από το φινάλε. Όπως ακριβώς συµβαίνει µε τα θρίλερ. Μέχρι εκείνη τη στιγµή και επί 95 λεπτά της ώρας, ο θεατής παρακολουθεί τη σχέση ενός ογκώδους και διοπτροφόρου µαραγκού δάσκαλου µ' έναν µαθητευόµενο πιτσιρικά που µόλις έχει εξέλθει από το αναµορφωτήριο. Υπογείως, αοράτως και πλαγίως µια θανατηφόρα απειλή πλανάται στον αέρα. Ο όγκος, οι γρήγορες, επιδέξιες αλλά απότοµες κινήσεις, οι παραµορφωτικοί, µυωπικοί φακοί και η εξοικείωση αυτού του αυστηρού δασκάλου µε το ξύλο, τα εργαλεία και τον κίνδυνο, ταιριάζουν απόλυτα µε το πορτρέτο ενός σχιζοφρενούς δολοφόνου µε το πριόνι. Το κοµβικό σηµείο που διαφοροποιεί τους Νταρντέν από οτιδήποτε έχετε δει, είναι η αντιστροφή των ρόλων των βασικών υλικών µιας ταινίας. ηλαδή το κέντρο βάρους δεν είναι οι ήρωες αλλά ο περιβάλλων χώρος. Το ντεκόρ πρωταγωνιστής και τα άτοµα ντεκόρ! Ο λόγος είναι ταξικός. Η εργασία, ο µόχθος και η σωµατική σχέση αυτών των ανθρώπων µε την πρωτογενή ύλη της δουλειάς τους είναι τόσο καθοριστικά, όσο είναι ο αέρας και η τροφή για το ανθρώπινο γένος. Αυτή η σχέση δηµιουργεί τις βασικές προϋποθέσεις που διαφοροποιούν τους προλετάριους της (πρακτικής) εργασίας από εµάς τους υπόλοιπους. Αποτέλεσµα; Συλλογικότητα στη θέση του ατοµισµού και αλληλεγγύη στη θέση της αντιπαλότητας και του µίσους. Με άλλα λόγια, το ξύλο, οι σανίδες, το ξυλουργείο και τα κοφτερά εργαλεία είναι οι συνδετικοί κρίκοι που υποτάσσουν το «εγώ» στο «εµείς» και που ενώνουν αντί να χωρίζουν. Ακόµα και όταν πρόκειται για τον χειρότερο εχθρό τους! οι αδελφοί Νταρντέν 3

4 Η πέµπτη ταινία των αδελφών Dardenne µε τίτλο Le Fils (2002) χάρισε στον πρωταγωνιστή της το βραβείο ανδρικής ερµηνείας στο φεστιβάλ Καννών. Σ' αυτήν ο Oliver Gourmet υποδύεται έναν ξυλουργό, ο οποίος διδάσκει την τέχνη του σε νεαρούς µαθητευόµενους. Η άρνηση να δεχθεί ως µαθητή έναν νεαρό µοιάζει αναιτιολόγητη. Όµως πίσω απ' αυτή την στάση του κρύβεται το παρελθόν του... Ο γιος (Le Fils) των Jean - Pierre & Luc Dardenne είναι µια ταινία που βυθίζει τον θεατή µέσα σ' ένα σύµπαν αµφιβολιών, δισταγµών και αµφιθυµιών. Μετέωρος µεταξύ της εκδίκησης και της συγχώρεσης ο κεντρικός χαρακτήρας καλείται να αντιµετωπίσει κατά πρόσωπο τον δολοφόνο του γιου του (ένα θέµα που έχουµε δει πρόσφατα σε ταινίες όπως το In the Bedroom και The Grossing Guard). Καλείται δηλαδή να διασχίσει την ερεβώδη έρηµο του πένθους και της θλίψης, να αναµετρηθεί µε την οργή και την εκδίκηση. Τοποθετώντας τον θεατή στην θέση ενός παρατηρητή, οι δύο σκηνοθέτες αρνούνται να εισχωρήσουν µέσα στις θύελλες και ταραχές του εσωτερικού του κόσµου: κινηµατογραφώντας τον από πίσω κρύβουν το πρόσωπο του (και τις σκέψεις του) από τον θεατή -όχι όµως την ανάσα του ή τον χτύπο της καρδιάς του. Σ' αυτό το πρόσωπο υπάρχει κάτι βαθύτερο που προκαλεί την υπέρβαση και αυτό δεν είναι παρά η ίδια η ζωή του ήρωα: η ηθική της εργασίας (δηλαδή η ηθική της δηµιουργίας) και η ηθική της διδασκαλίας (δηλαδή η ηθική της πατρότητας) οδηγούν τον ήρωα εκτός της επικράτειας του πένθους, στους τόπους της συγχώρεσης. Το σκηνοθετικό ύφος των αδελφών Dardenne έχει ως συστατικά στοιχεία την χρήση κοντινών πλάνων, τους αινιγµατικούς, ηθικά µετέωρους και διφορούµενους κεντρικούς χαρακτήρες, την χρήση κάµερας στο χέρι, τον ρεαλισµό. Ελάχιστα στοιχεία δίνονται για να φωτιστούν οι πράξεις των χαρακτήρων, ενώ συχνά τα κίνητρα τους είναι αδιάφορα για την σκηνοθεσία και αδιαφανή για τον θεατή. Αυτό που έχει σηµασία -και είναι ακριβώς αυτό που καταγράφει η κάµερα- είναι οι πράξεις και η συµπεριφορά τους. Μία δήλωση τους είναι χαρακτηριστική για τον τρόπο που αντιµετωπίζουν την αφήγηση και την δραµατική πλοκή: "Η αφήγηση της ιστορίας είναι ένα εµπόδιο για την ύπαρξη των χαρακτήρων. Όσα λιγότερα λέµε για ένα χαρακτήρα τόσο περισσότερο αυτός υπάρχει στην οθόνη. Αντί να αφηγούµαστε τα γεγονότα, προσπαθούµε να βρούµε τις ουσιαστικές στιγµές ενός χαρακτήρα." Ο Γιος είναι σίγουρα ό,τι καλύτερο έκαναν ως τώρα, ένα φιλµ στον πυρήνα του οποίου βρίσκεται όλη η προβληµατική του σινεµά τoυς και χαρακτηριστικότερα όλων, η απεικόνισή της. ουλεύοντας απλά, συντηρούν έναν κινηµατογράφο ρεαλιστικό και ανθρώπινο, που πάσχει από τις ανθρώπινες αδυναµίες αλλά και θριαµβεύει µέσα από την ίδια την ανθρώπινη φύση. Μιλάµε άραγε για έναν ρεαλιστικό κινηµατογράφο ή για έναν κινηµατογράφο της πραγµατικότητας; Βλέποντας ξανά την φιλµογραφία των Νταρντέν σίγουρα εντοπίζουµε την διατήρηση άτυπων "κανόνων" στο σινεµά τους: Αυτή την αρχική αίσθηση της αποστασιοποίησης από τους ήρωες (ήρωες που διαχωρίζονται σαφώς χωρίς καµία αµφιβολία επ' αυτού), η οποία σταθερά και µόνιµα µετατρέπεται µε στρωτή κλιµάκωση σε συµπάθεια προς τους κεντρικούς χαρακτήρες. Επίσης 4

5 τα µεγάλα, εντυπωσιακά και ουσιώδη µονοπλάνα και, τέλος, τις µικρές (συνήθως) εντάσεις κάθε µορφής. Οι εντάσεις είναι σηµαντικό σηµείο του φιλµικού τους σύµπαντος, όπως τις βλέπουµε παντού: Στη Ροζέτα είχαµε τις απανωτές εξάρσεις στο δράµα της νεαρής µε τη µορφή επαναλαµβανόµενης βίας στην ολότητά της, ψυχικής και σωµατικής. Στην "Υπόσχεση" το ακριβώς αντίθετο (που υπό το πρίσµα του αυτό αποτελεί µια δραµατική ένταση, µιαν έξαρση), δηλαδή στο συνεχές του δράµατος που σπάει στα κεντρικά του σηµεία µε λιγότερο δραµατικές στιγµές, µε λίγη πρόζα, µε έναν αέρα κωµικό αλλά και σταθερά τραγικό. Εδώ, υπάρχει µια φαινοµενικά έντονη σκηνή αγωνίας (που αδυνατούµε να αποκαλύψουµε), αλλά οι προαναφερθείσες εντάσεις παίρνουν σάρκα και οστά µέσα από µικρές σκηνές εµβόλιµες στη δραµατουργία. Στο φιλµ, ο Ολιβιέ Γκουρµέ, αυτός ο έξοχος ηθοποιός-σήµα κατατεθέν των Νταρντέν, είναι ένας ξυλουργός που δουλεύει ως υπεύθυνος σε κέντρο επανένταξης ανήλικων εγκληµατιών, µέσα από τη συγκεκριµένη χειρωνακτική εργασία. Στα χέρια του µια µέρα φτάνει ένας φάκελος µε νέα πρόσωπα για ενσωµάτωση στην οµάδα του εργοστασίου. Κάποιο όνοµα ανάµεσα σε αυτά φαίνεται να τον ανησυχεί και το γεγονός αυτό είναι αρκετό για τους Νταρντέν προκειµένου να στήσουν ολόκληρο το σύµπαν τους σε 100 λεπτά πλήρους δράσης, εκπληκτικού character development και εικόνων που παρά την τραχύτητά τους, έχουν µια γλύκα εικαστική που σου κόβει την ανάσα. Το φιλµ ξεχειλίζει από ένταση και µυστικά που πληθαίνουν και ανάθεµα αν υπάρχουν µεγαλύτεροι µάστορες σε αυτό από τους Βέλγους: Οι Νταρντάν επιµένουν µε την κάµερα πολύ κοντά στον Γκουρµέ, πάνω από τον ώµο του, να δούµε τι βλέπει, αλλά όχι µέσα από τα µάτια του (που βλέπουν αντικειµενικά). Με το τρυκ αυτό φροντίζουν να νιώσουµε τον ήρωα και σύντοµα να αντιληφθούµε τις ψυχολογικές του µεταπτώσεις. Τι συµβαίνει, ποιος είναι ο νεαρός, σε τι οφείλονται οι συχνές και όχι τόσο τυχαίες συναντήσεις των 2 ηρώων; Οι αµφιβολίες διατηρούνται βασανιστικά και σκηνές-κλειδιά γκρεµίζονται χωρίς δεύτερη σκέψη, µυστικά παραµένουν κρυµµένα πίσω από γωνίες στις οποίες η κάµερα δεν φτάνει ποτέ. Mήπως το βλέµµα του ήρωα που καταφέρνει να φτάσει απαντάει σε κάποιο ερώτηµα; Τουναντίον, αυτά πληθαίνουν µε τον χρόνο για να διαλυθούν µονοµιάς προς το φινάλε (και τι φινάλε!), όχι γιατί δίνεται η λύση τους αλλά γιατί πλέον κανείς δεν την αναζητεί, οι Νταρντέν κατάφεραν να την περάσουν στην αφάνεια και σχεδόν στην αδιαφορία, ορίζοντας ξανά την έννοια του σασπένς. επιµέλεια ύλης- Γαβριήλ Χαρίτος gavriel@otenet.gr ι α β ά σ τ ε περισσότερα και Ε Ι Τ Ε αποσπάσµατα της ταινίας στο blog της ΘΕΑΣ!Σ πατώντας ε δ ώ Η ΘΕΑΣ!Σ αποστέλλεται στα 504 µέλη της λίστας αποδεκτών της και προωθείται στα 347 µέλη της λίστας ηλεκτρονικών αποδεκτών του Πολιτιστικού Οργανισµού του ήµου Ροδίων συνολικός αριθµός αποδεκτών : 851 5

6 ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ ΤΗΝ ΕΙ ΙΚΗ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΗΣ ΘΕΑΣ!Σ 3 ΕΚΕΜΒΡΙΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ σε συνδιοργάνωση µε το ΚΕΚΥΚΑΜΕΑ ωδεκανήσου και µε τη στήριξη του ΠΟ Ρ Ένας Υπέροχος Άνθρωπος A Beautiful Mind σκηνοθεσίας Ρον Χάουαρντ πρωταγωνιστούν : Ράσσελ Κρόου, Εντ Χάρρις, Τζένιφερ Κόνελλι, Κρίστοφερ Πλάµµερ ΣΤΗΝ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΚ ΗΛΩΣΗΣ ΘΑ ΠΡΟΒΛΗΘΕΙ Η ΤΑΙΝΙΑ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ DARK ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΖΕ ΑΚΗ ΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΡΟ ΟΥ ώρα 20:00 η είσοδος είναι ελεύθερη 6