ΣΜΘΜΑ ΠΟΛΙΣΙΜΙΚΘ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΧΟΛΘ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΘΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΧΛΑΚΩΝ ΠΟΤΔΩΝ ΠΟΛΙΣΙΜΙΚΘ ΠΛΘΡΟΦΟΡΙΚΘ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Transcript

1 ΣΜΘΜΑ ΠΟΛΙΣΙΜΙΚΘ ΣΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΧΟΛΘ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΘΜΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΣΑΠΣΤΧΛΑΚΩΝ ΠΟΤΔΩΝ ΠΟΛΙΣΙΜΙΚΘ ΠΛΘΡΟΦΟΡΙΚΘ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Διπλωματικι Εργαςία Ανάπτυξθ δικτυακισ εφαρμογισ κινθτϊν ςυςκευϊν (web mobile application) για τθν ανάδειξθ αρχαιολογικοφ χϊρου και μουςειακϊν εκκεμάτων. Θ περίπτωςθ τθσ οικίασ Μενάνδρου του ΜΑΡΟΤΛΛΔΘ ΧΡΘΣΟΤ Επιβλζπουςα: Μποφνια Αλεξάνδρα Αναπλθρϊτρια Κακθγιτρια Μυτιλινθ Νοζμβριοσ 2012

2 2

3 Copyright Μαρουλίδθσ Χριςτοσ, Με επιφφλαξθ παντόσ δικαιϊματοσ. All rights reserved. Απαγορεφεται θ αντιγραφι, αποκικευςθ και διανομι τθσ παροφςασ εργαςίασ, εξ ολοκλιρου ι τμιματοσ αυτισ, για εμπορικό ςκοπό. Επιτρζπεται θ ανατφπωςθ, αποκικευςθ και διανομι για ςκοπό μθ κερδοςκοπικό, εκπαιδευτικισ ι ερευνθτικισ φφςθσ, υπό τθν προχπόκεςθ να αναφζρεται θ πθγι προζλευςθσ και να διατθρείται το παρόν μινυμα. Ερωτιματα που αφοροφν τθ χριςθ τθσ εργαςίασ για κερδοςκοπικό ςκοπό πρζπει να απευκφνονται προσ το ςυγγραφζα. Οι απόψεισ και τα ςυμπεράςματα που περιζχονται ςε αυτό το ζγγραφο εκφράηουν τον ςυγγραφζα και δεν αντιπροςωπεφουν τισ επίςθμεσ κζςεισ του Πανεπιςτθμίου Αιγαίου. 3

4 Περίλθψθ κοπόσ τθσ διπλωματικισ εργαςίασ είναι θ ανάδειξθ και θ προβολι πολιτιςτικοφ περιεχομζνου με τθ χριςθ ςφγχρονων τεχνολογιϊν. ε αυτό το πλαίςιο, επιδιϊκεται θ ςφνδεςθ ενόσ αρχαιολογικοφ χϊρου με το μουςείο όπου εκτίκενται ευριματα που προζρχονται απ αυτόν, μζςω τθσ παραπομπισ ςε μια διαδικτυακι εφαρμογι κατάλλθλθ για προβολι ςε ψθφιακζσ φορθτζσ ςυςκευζσ (Web Mobile Application). Θ παραπομπι πραγματοποιείται με βάςθ τθ ςάρωςθ γραμμοκωδικοφ δφο διαςτάςεων (QR Code). αυτό το πλαίςιο ςυγκεντρϊκθκε ψθφιακό και αναλογικό πλθροφοριακό υλικό, που αξιολογικθκε και επιλζχκθκε ωσ κατάλλθλο για να ςυμπεριλθφκεί ςτθν εφαρμογι. Ακολοφκθςε θ ανάπτυξθ ςυςτιματοσ: το ςυγκεκριμζνο ςφςτθμα περιλαμβάνει τθν εφαρμογι που προβάλλεται ςτθν κινθτι ςυςκευι των χρθςτϊν, τουσ διςδιάςτατουσ γραμμοκωδικοφσ που βρίςκονται ςτα ςθμεία ενδιαφζροντοσ, αλλά και εφαρμογι ενθμζρωςθσ των περιεχομζνων του ςυςτιματοσ από κάκε εξουςιοδοτθμζνο διαχειριςτι. Οι χριςτεσ, είτε βρίςκονται ςτο μουςείο είτε ςτον αρχαιολογικό χϊρο, μποροφν να χρθςιμοποιιςουν μια κάμερα ψθφιακισ κινθτισ ςυςκευισ που ςαρϊνει τον διςδιάςτατο γραμμοκωδικό, ο οποίοσ παραπζμπει ςτθν αντίςτοιχθ εφαρμογι. Θ εφαρμογι προβάλει υλικό που αφορά το ςθμείο ενδιαφζροντοσ. Για τθ δθμιουργία τθσ εφαρμογισ που προβάλλεται ςτισ κινθτζσ ςυςκευζσ χρθςιμοποιικθκαν ςυνδυαςτικά οι τεχνολογίεσ PHP, HTML5, Javascript, κακϊσ και το framework JQuery Mobile. Σα δεδομζνα τθσ εφαρμογισ είναι αποκθκευμζνα ςτο ςφςτθμα αρχείων ενόσ Web Server αλλά και ςε βάςθ δεδομζνων που φιλοξενείται ςε αυτόν. Θ εφαρμογι που ενθμερϊνει τα δεδομζνα ζχει δθμιουργθκεί με χριςθ τεχνολογιϊν PHP, HTML5, Javascript, ενϊ τα αρχεία τθσ φιλοξενοφνται επίςθσ ςε Web Server και είναι προςπελάςιμα από οποιαδιποτε ςυςκευι διακζτει ςφνδεςθ ςτο διαδίκτυο και ζνα φυλλομετρθτι ιςτοφ (Web Browser). 4

5 Λζξεισ κλειδιά: κινθτζσ ςυςκευζσ, web mobile application, QR Code, πολυμζςα, ψθφιακό υλικό, smart phones, mobile programming, Javascript, HTML5, CSS, JQuery 5

6 Ευχαριςτίεσ Κα ικελα να εκφράςω τθν ευγνωμωςφνθ μου ςτουσ ανκρϊπουσ που ςυνζβαλαν με διάφορουσ τρόπουσ ςτθν υλοποίθςθ τθσ διπλωματικισ μου εργαςίασ. Ευχαριςτϊ τον κφριο Παπαγεωργίου Δθμιτρθ (Αναπλθρωτι Κακθγθτι) και τθν κυρία Μποφνια Αλεξάνδρα (Αναπλθρϊτρια Κακθγιτρια) για τθν εμπιςτοςφνθ και τθν πολφτιμθ βοικεία τουσ. Ευχαριςτϊ τθν διευκφντρια τθσ Κ ΕΠΚΑ κυριά Λοφπου Ακθνά Χριςτίνα για τθν παραχϊρθςθ ςθμαντικοφ υλικοφ και τα ςτελζχθ τθσ Εφορίασ που βοικθςαν ςτθν ςυλλογι δεδομζνων. Σζλοσ κα ικελα να ευχαριςτιςω τθν Μαρία και τθν οικογζνεια μου για τθν θκικι υποςτιριξθ. 6

7 Πίνακασ Περιεχομζνων Περίλθψθ... 4 Κεφάλαιο 1: Ειςαγωγι Κεντρικι Λδζα Τφιςτάμενθ Κατάςταςθ Χριςθ ζξυπνων κινθτϊν ςυςκευϊν και κινθτοφ ευρυηωνικοφ διαδικτφου Καταμεριςμόσ τθσ αγοράσ προϊόντων και υπθρεςιϊν κινθτισ επικοινωνίασ Ηθτιματα υλοποίθςθσ εφαρμογϊν για κινθτζσ ςυςκευζσ Οι κινθτζσ ςυςκευζσ και οι γραμμοκωδικοί Μεκοδολογία Κεφάλαιο 2: Πολιτιςτικά δεδομζνα Ειςαγωγι Θ Λζςβοσ ςτα Ρωμαϊκά χρόνια Οικία Μενάνδρου Εξζλιξθ αρχαιολογικισ ζρευνασ Αρχαιολογικό μουςείο Μυτιλινθσ Λςτορικά ςτοιχεία Νζο αρχαιολογικό μουςείο Μυτιλινθσ Κεφάλαιο 3: Νζεσ τεχνολογίεσ και πολιτιςμόσ Ειςαγωγι χζςθ τεχνολογίασ και πολιτιςμοφ Ψθφιακά πολιτιςτικά προϊόντα και προβλθματιςμοί Ψθφιακι τεχνολογία και μουςείο Διαδραςτικζσ εφαρμογζσ ανάδειξθσ μουςειακϊν εκκεμάτων Ψθφιακζσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν ςε μουςεία Σο κοινό ςτόχοσ των εφαρμογϊν Κεφάλαιο 4: Σεχνολογικά δεδομζνα Λςτορικι εξζλιξθ κινθτισ επικοινωνίασ Σι είναι το ζξυπνο κινθτό τθλζφωνο (smartphone) Καταμεριςμόσ τθσ αγοράσ

8 4.2.2 Google Android Apple iphone ios RIM Blackberry Microsoft Windows Phone Σφποι εφαρμογϊν κινθτϊν ςυςκευϊν Εγγενείσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν (Native mobile applications) Δικτυακζσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν (Web mobile applications) Τβριδικζσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν (Hybrid mobile applications) Χαρακτθριςτικά φγκριςθ Γραμμοκωδικοί δυο διαςτάςεων γριγορθσ απόκριςθσ (QR Codes) Εξζλιξθ - Σεχνικά χαρακτθριςτικά Χριςεισ φγχρονα ςτατιςτικά ςτοιχεία χριςθσ Εφαρμογζσ αποκωδικοποίθςθσ κωδικϊν QR Κεφάλαιο 5: Οι εφαρμογζσ Ειςαγωγι Δικτυακζσ εφαρμογζσ Προγραμματιςτικά εργαλεία Θ γλϊςςα προγραμματιςμοφ PHP Γλϊςςα υπερκειμζνου HTML Θ γλϊςςα προγραμματιςμοφ Javascipt Θ τεχνολογία AJAX (Asynchronous JavaScript and XML) Θ βιβλιοκικθ Javascript JQuery και JQuery Mobile Cascading Style Sheets (CSS) H γλϊςςα SQL και το ςφςτθμα διαχείριςθσ MySQL Σριδιάςτατα γραφικά Θ ιςτορία των τριδιάςτατων γραφικϊν Σριδιάςτατα γραφικά και πολιτιςμικά δεδομζνα Διαδικαςία τριδιάςτατθσ ψθφιοποίθςθσ πολιτιςτικϊν δεδομζνων Θ τριδιάςτατθ αναπαράςταςθ τθσ «Οικίασ Μενάνδρου»

9 5.5 Θ δομι των εφαρμογϊν Περιγραφι Θ δικτυακι εφαρμογι κινθτϊν ςυςκευϊν (Web Mobile Application) Θ εφαρμογι ενθμζρωςθσ Κεφάλαιο 6: υμπεράςματα Μελλοντικζσ εξελίξεισ Θ επιλογι του τφπου τθσ εφαρμογισ Μελλοντικζσ χριςεισ Αξιοποίθςθ Βελτιϊςεισ Προτάςεισ Παράρτθμα Βιβλιογραφία

10 Κεφάλαιο 1: Ειςαγωγι 1.1 Κεντρικι Ιδζα τθν παροφςα διπλωματικι εργαςία παρατίκενται οι προβλθματιςμοί που αναπτφχκθκαν μζςα ςτο γενικό πλαίςιο των νζων τάςεων τθσ τεχνολογίασ και τθσ διείςδυςθσ που επιτυγχάνουν ςτο καταναλωτικό κοινό. Σο κοινό διακζτει πλζον πολλαπλοφσ τρόπουσ πρόςβαςθσ ςε πολφ μεγάλο όγκο πλθροφοριϊν. Διερευνικθκαν λοιπόν τρόποι ϊςτε να αξιοποιθκεί θ εξοικείωςθ των χρθςτϊν με τθν τεχνολογία προσ τθν κατεφκυνςθ τθσ δθμιουργίασ ψθφιακϊν πολιτιςτικϊν εφαρμογϊν. Θ ιδζα προζκυψε μετά από ςχετικι μελζτθ τθσ υφιςτάμενθσ τεχνολογικισ υποδομισ. Είναι γεγονόσ ότι οι ψθφιακζσ κινθτζσ ςυςκευζσ επικοινωνίασ και οι δυνατότθτεσ (επεξεργαςίασ, προβολισ και διαςφνδεςθσ) που προςφζρουν, κακϊσ και θ χριςθ του ευρυηωνικοφ δικτφου κινθτισ τθλεφωνίασ, κατακτοφν ςταδιακά όλο και μεγαλφτερο κοινό χρθςτϊν. ε αυτό το πλαίςιο διερεφνθςα πϊσ κα μποροφςε να ςυμβάλει θ τεχνολογία κινθτϊν επικοινωνιϊν ςτο να βελτιωκεί θ εμπειρία των χρθςτϊν - επιςκεπτϊν ενόσ μουςείου ι αρχαιολογικοφ χϊρου. Ωσ αποτζλεςμα των παραπάνω προβλθματιςμϊν προζκυψε θ υλοποίθςθ ενόσ ολοκλθρωμζνου ςυςτιματοσ, που περιλαμβάνει δικτυακι εφαρμογι κινθτϊν ςυςκευϊν, εφαρμογι ενθμζρωςθσ του περιεχομζνου τθσ, κακϊσ και εγκατάςταςθ ςτο μουςείο και ςτον αρχαιολογικό χϊρο του τρόπου παραπομπισ των επιςκεπτϊν ςτθν κατάλλθλθ ζκδοςθ τθσ δικτυακισ εφαρμογισ. Θ δικτυακι εφαρμογι κινθτϊν ςυςκευϊν ςυνδζει νοθματικά ζναν αρχαιολογικό χϊρο με ζνα μουςείο, αλλά και το αντίκετο. Θ ςφνδεςθ αυτι επιτυγχάνεται μζςω τθσ προβολισ πολυμεςικοφ και πλθροφοριακοφ υλικοφ. Θ εφαρμογι ανάλογα με το ςθμείο πρόςβαςθσ (μουςείο ι αρχαιολογικόσ χϊροσ), προβάλλει ςε κάκε περίπτωςθ το ανάλογο ψθφιακό πολυμεςικό υλικό και ςχετικζσ πλθροφορίεσ. Με τον τρόπο αυτό αντιςτοιχίηονται εκκζματα του μουςείου με τον 10

11 χϊρο όπου ανακαλφφκθκαν, αλλά και ο αρχαιολογικόσ χϊροσ ςυνδζεται με τθν αίκουςα του μουςείου όπου εκτίκενται ευριματα προερχόμενα απ αυτόν. Θ παραπομπι ςτθν κατάλλθλθ ζκδοςθ τθσ εφαρμογισ γίνεται μζςω γραμμοκωδικϊν γριγορθσ απόκριςθσ δυο διαςτάςεων (QR Codes). Οι επιςκζπτεσ ςαρϊνουν τον κωδικό χρθςιμοποιϊντασ τθν κάμερα τθσ ςυςκευισ τουσ, ενϊ ειδικό εγκατεςτθμζνο ςτθ ςυςκευι λογιςμικό αποκωδικοποιεί τθν πλθροφορία που περιζχεται ςτον κωδικό και θ εφαρμογι περιιγθςθσ ιςτοφ (web browser) παραπζμπεται ςτθ δικτυακι εφαρμογι. 1.2 Τφιςτάμενθ Κατάςταςθ τισ επόμενεσ παραγράφουσ του κεφαλαίου ακολουκεί περιγραφι τθσ υφιςτάμενθσ τεχνολογικισ κατάςταςθσ, εκτίμθςθ των ςφγχρονων καταναλωτικϊν προτιμιςεων του αγοραςτικοφ κοινοφ ςε προϊόντα και υπθρεςίεσ κινθτϊν επικοινωνιϊν, ο τρόποσ χριςθσ τουσ, κακϊσ και θ ςχζςθ που αναπτφχκθκε τα τελευταία χρόνια μεταξφ κινθτϊν ςυςκευϊν και αποκωδικοποίθςθσ γραμμοκωδικϊν Χριςθ ζξυπνων κινθτϊν ςυςκευϊν και κινθτοφ ευρυηωνικοφ διαδικτφου Σα ζξυπνα κινθτά (smartphones) είναι οι νζοι προςωπικοί υπολογιςτζσ. ιμερα τα κινθτά τθλζφωνα εξυπθρετοφν ανάγκεσ υψθλϊν απαιτιςεων. Διακζτουν ολοκλθρωμζνο λειτουργικό ςφςτθμα, ιςχυροφσ επεξεργαςτζσ και διάφορεσ δυνατότθτεσ διαςφνδεςθσ (Wi-Fi, 3GNetwork, Bluetooth). φμφωνα με τον ιςτότοπο ourmobileplanet.com (Αφγουςτοσ 2012), που αποτελεί μία ςυνεργαςία μεταξφ τθσ Google, τθσ Ipsos και του Mobile Marketing Association, θ διειςδυτικότθτα των ζξυπνων κινθτϊν ςε όλο και περιςςότερεσ ομάδεσ πλθκυςμϊν ςτθν Ευρϊπθ αυξάνεται. Χαρακτθριςτικά, το υψθλότερο ποςοςτό κατζχει θ Νορβθγία. Σο 54% του πλθκυςμοφ τθσ χρθςιμοποιεί smartphones. Σο χαμθλότερο ποςοςτό ζχει το Βζλγιο με 22%. Θ Ελλάδα δεν ςυμμετείχε ςε αυτιν τθν ζρευνα. 11

12 Ενκαρρυντικά μθνφματα όμωσ για τθν Ελλάδα μεταφζρουν τα ςτατιςτικά ςτοιχεία τθσ International Telecommunication Union (ITU, 2012). Από το 2000 μζχρι το 2011 οι ςυνδρομθτζσ κινθτισ τθλεφωνίασ διπλαςιάςτθκαν. Από το 54% οι ςυνδρομθτζσ ζφταςαν το 106% του πλθκυςμοφ κακϊσ αρκετοί ςυνδρομθτζσ ζχουν περιςςότερεσ από μία ςυνδζςεισ. Θ Gfk Hellas τον Δεκζμβριο του 2010 προζβλεπε διπλαςιαςμό των χρθςτϊν smartphones ςτθν Ελλάδα μζςα ςε ζναν χρόνο (GFK Hellas 2011). χετικά με τθ χριςθ ευρυηωνικοφ διαδικτφου (mobile internet) κινθτισ τθλεφωνίασ, ςφμφωνα με τθν Κοινωνία τθσ Πλθροφορίασ Α.Ε., θ Ελλάδα υπολείπεται κατά 0,8% από τον ευρωπαϊκό μζςο όρο χριςθσ του διαδικτφου από κινθτζσ ςυςκευζσ (Κοινωνία τθσ Πλθροφορίασ, 2012). Θ διαφορά αυτι προβλζπεται να μειωκεί, κακϊσ θ ευρωπαϊκι επιτροπι διαπιςτϊνει ότι οι καταναλωτζσ και οι επιχειριςεισ αυξάνουν με γοργοφσ ρυκμοφσ τθ χριςθ των κινθτϊν τθλεφϊνων με πρόςβαςθ ςτο διαδίκτυο. Σο 2012 θ ευρυηωνικότθτα αυξικθκε ςτθν Ευρϊπθ κατά 62%. Πιο ςυγκεκριμζνα οι ενεργοί χριςτεσ mobile internet ςτθν Ελλάδα φτάνουν το 36,5% των χρθςτϊν κινθτισ τθλεφωνίασ και ο ευρωπαϊκόσ μζςοσ όροσ είναι 43,1% (Κοινωνία τθσ Πλθροφορίασ, 2012). Δθμοςίευμα ςτισ 29 Λουνίου 2012 τθσ θλεκτρονικισ εφθμερίδασ The Telegraph αναφζρει ότι οι κάτοχοι smartphones ξοδεφουν περίπου δφο ϊρεσ τθν θμζρα χρθςιμοποιϊντασ τθ ςυςκευι τουσ. Σα 42 λεπτά τθσ ϊρασ επενδφονται ςε περιιγθςθ ςτο διαδίκτυο και ςε χριςθ κοινωνικϊν δικτφων. φμφωνα με το ίδιο δθμοςίευμα μόλισ 12 λεπτά πλζον ξοδεφονται ςε χρόνο ομιλίασ (Shane, 2012). Επίςθσ μία μελζτθ τθσ Morgan Stanley τον Λοφνιο του 2010 (Meeker, Devitt & Wu, 2010) προβλζπει ότι οι χριςτεσ mobile internet κα ζχουν ξεπεράςει τουσ χριςτεσ ςτακεροφ ευρυηωνικοφ διαδικτφου μζχρι το τζλοσ του φμφωνα με τα παραπάνω ςτοιχεία είναι φανερό ότι θ χριςθ smartphones και mobile internet ςε ςυνδυαςμό με τισ ςυνεχείσ μειϊςεισ τιμϊν ςτο κόςτοσ χριςθσ του mobile internet κα ζχει ωσ αποτζλεςμα τθ ςθμαντικι ειςχϊρθςι τουσ 12

13 και ςτο ελλθνικό αλλά και ςτο πανευρωπαϊκό καταναλωτικό κοινό τα επόμενα χρόνια Καταμεριςμόσ τθσ αγοράσ προϊόντων και υπθρεςιϊν κινθτισ επικοινωνίασ Θ αγορά των κινθτϊν ςυςκευϊν μεγαλϊνει και γίνεται όλο και πιο ανταγωνιςτικι. Σαυτόχρονα μεγαλϊνει και ο αρικμόσ των λειτουργικϊν ςυςτθμάτων που διαχειρίηονται τα νζου τφπου κινθτά τθλζφωνα. Οι πιο ςυνθκιςμζνεσ και επικρατζςτερεσ πλατφόρμεσ λειτουργικϊν ςυςτθμάτων είναι: Android, BlackBerry, ios, S40, Symbian OS, Windows Mobile. Δθμοφιλζςτερο ςτισ προτιμιςεισ των χρθςτϊν είναι το λειτουργικό Android τθσ Google. το πρϊτο τρίμθνο του 2012 κατζχει το 56,1 % τισ αγοράσ, με το ios τθσ Apple να ζρχεται δεφτερο με 22,9% (GartnerInc., 2012). Σο μεγάλο πλεονζκτθμα και ίςωσ ο λόγοσ τθσ, μζχρι ςτιγμισ, επικράτθςθσ του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ τθσ Google είναι ότι είναι ανοιχτοφ κϊδικα. Μάλιςτα ςτθν επίςθμθ ιςτοςελίδα αγοράσ εφαρμογϊν (Googleplay) για κινθτά λειτουργικοφ Android υπιρχαν μζχρι τον Λοφνιο του 2012 περίπου διακζςιμεσ εφαρμογζσ (Lunden, 2012) Ηθτιματα υλοποίθςθσ εφαρμογϊν για κινθτζσ ςυςκευζσ Παρά τθν επικράτθςθ τθσ Google, μια τόςο αναπτυςςόμενθ αγορά παραμζνει κατακερματιςμζνθ. Σο γεγονόσ ότι τα «ζξυπνα» κινθτά επιτρζπουν τθν εγκατάςταςθ εφαρμογϊν τρίτων καταςκευαςτϊν δθμιουργεί αντανακλαςτικά ςφγχυςθ ςτουσ δθμιουργοφσ τζτοιου τφπου προγραμμάτων. Επιβάλει τθ χριςθ διάφορων προγραμματιςτικϊν εργαλείων και γλωςςϊν προγραμματιςμοφ. Θ δθμιουργία μίασ εφαρμογισ για smartphones ι tablets που προορίηεται για ςυγκεκριμζνο λειτουργικό ςφςτθμα (native mobile application), αυτόματα αποκλείει από τθ χριςθ του ζνα μεγάλο αρικμό κινθτϊν ςυςκευϊν διαφορετικοφ λειτουργικοφ ςυςτιματοσ. Ο αναπρογραμματιςμόσ τθσ εφαρμογισ ςε πολλαπλά περιβάλλοντα ςθμαίνει αφξθςθ του κόςτουσ, αλλά και του χρόνου παραγωγισ. 13

14 Δθμιουργείται λοιπόν θ ανάγκθ και για άλλεσ προγραμματιςτικζσ διαδικαςίεσ, που να καλφπτουν, αν όχι όλεσ, τουλάχιςτον τισ περιςςότερεσ πλατφόρμεσ λειτουργικϊν ςυςτθμάτων. τθν παροφςα διπλωματικι εργαςία ζγινε μελζτθ και εκτίμθςθ ςχετικά με τισ διακζςιμεσ τεχνολογίεσ που υλοποιοφν εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν. Σα μζχρι ςτιγμισ δεδομζνα ζχουν διαμορφϊςει εφαρμογζσ τριϊν τφπων: εγγενείσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν (native mobile applications), δικτυακζσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν (web mobile applications), κακϊσ και υβριδικζσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν (hybrid mobile applications) Οι κινθτζσ ςυςκευζσ και οι γραμμοκωδικοί Θ εκτεταμζνθ χριςθ ζξυπνων κινθτϊν ςυςκευϊν ςε ςυνδυαςμό με τισ αυξθμζνεσ επεξεργαςτικζσ τουσ ικανότθτεσ και τουσ πολλοφσ τρόπουσ διαςφνδεςισ τουσ με δίκτυα επικοινωνιϊν είχε ωσ αποτζλεςμα τθν αφξθςθ των εφαρμογϊν που χρθςιμοποιοφν τθν τελευταία εξζλιξθ των γραμμοκωδικϊν, τουσ γραμμοκωδικοφσ δυο διαςτάςεων γριγορθσ απόκριςθσ (QRCodes). Παρόλο που ςτθν αρχι χρθςιμοποιικθκαν κυρίωσ ςτθ βιομθχανία, πλζον θ χριςθ τουσ ζχει επεκτακεί ςε πολλοφσ τομείσ, όπωσ το εμπόριο, θ διαφιμιςθ, ο πολιτιςμόσ, θ εκπαίδευςθ. Οι ζξυπνεσ κινθτζσ ςυςκευζσ διακζτουν κάμερα υψθλισ ανάλυςθσ και ςυνικωσ ζνα λογιςμικό αποκωδικοποίθςθσ είναι προεγκατεςτθμζνο ςτο λειτουργικό ςφςτθμα. Οι χριςτεσ χρθςιμοποιοφν το λογιςμικό, που με τθ βοικεια τθσ κάμερασ ςαρϊνει τον κωδικό και αποκωδικοποιεί τισ πλθροφορίεσ που περιζχονται ςε αυτόν. Οι πλθροφορίεσ είναι ςυνικωσ παραπομπζσ ςε ψθφιακό περιεχόμενο που είναι αναρτθμζνο ςτο διαδίκτυο. Με αυτό τον τρόπο ςυνδζεται θ φυςικι παρουςία των χρθςτϊν ςε εξωτερικοφσ χϊρουσ (ςτον δρόμο, ςε καταςτιματα, ςε μουςεία, ςε πάρκα), με ψθφιακό περιεχόμενο που μεταδίδει ςτουσ χριςτεσ άμεςα μθνφματα και ςτοχευμζνεσ πλθροφορίεσ. 14

15 1.3 Μεκοδολογία Αξιολογϊντασ πρϊτα τον αυξθμζνο βακμό διείςδυςθσ των κινθτϊν ςυςκευϊν ςε χριςτεσ όλων των θλικιακϊν ομάδων, κακϊσ και το ςυνεχϊσ μειοφμενο κόςτοσ υπθρεςιϊν πρόςβαςθσ ευρυηωνικοφ διαδικτφου κινθτισ τθλεφωνίασ, οδθγοφμαςτε ςτο ςυμπζραςμα ότι μία εφαρμογι κινθτϊν ςυςκευϊν που κα χρθςιμοποιεί πόρουσ δικτφωςθσ τθσ ςυςκευισ κα ικανοποιοφςε τον προβλθματιςμό ςχετικά με τον τρόπο προβολισ πολιτιςτικοφ περιεχομζνου. Ζπειτα ζπρεπε να κακοριςτεί το είδοσ τθσ εφαρμογισ που κα εξυπθρετοφςε καλφτερα τθν περίπτωςι μασ. Επιλζχκθκε ωσ τφποσ εφαρμογισ μία δικτυακι εφαρμογι κινθτϊν ςυςκευϊν (web mobile application) για λόγουσ που αναλφονται ςε επόμενο κεφάλαιο. Επίςθσ ερευνικθκαν οι τρόποι που κα μποροφςαν να προτρζψουν και να παραπζμψουν εφκολα τουσ επιςκζπτεσ ςτθν εφαρμογι. Αποφαςίςκθκε να χρθςιμοποιθκοφν QR Codes για λόγουσ που επίςθσ αναλφονται ςε επόμενο κεφάλαιο. Σζλοσ, κεωρικθκε επιβεβλθμζνθ θ δθμιουργία ενόσ περιβάλλοντοσ ενθμζρωςθσ και διαχείριςθσ του περιεχομζνου τθσ δικτυακισ εφαρμογισ από τον υπεφκυνο διαχειριςτι, ϊςτε να δθμιουργθκεί ζνα ολοκλθρωμζνο ςφςτθμα εφαρμογϊν προβολισ και διαχείριςθσ ψθφιακοφ πολιτιςτικοφ περιεχομζνου. 15

16 Κεφάλαιο 2: Πολιτιςτικά δεδομζνα 2.1 Ειςαγωγι Για τισ ανάγκεσ τθσ διπλωματικισ εργαςίασ ακολοφκθςα μια ςειρά από ενζργειεσ προκειμζνου να ςυλλζξω δεδομζνα που άπτονται τθσ ιςτορικισ και αρχαιολογικισ ζρευνασ. Προθγικθκε επίςκεψθ ςτον αρχαιολογικό χϊρο τθσ λεγόμενθσ «Οικίασ του Μενάνδρου» με αρχαιολογικι και ιςτορικι ξενάγθςθ από αρχαιολόγο τθσ Κ Εφορίασ Προϊςτορικϊν και Κλαςικϊν Αρχαιοτιτων (Κ ΕΚΠΑ) Μυτιλινθσ. Ακολοφκθςε επιλογι ψθφιακοφ υλικοφ και αρχιτεκτονικϊν μελετϊν από τισ υπθρεςίεσ τθσ Εφορίασ. Επόμενο βιμα ιταν θ ζρευνα και ςυλλογι δεδομζνων από τθ βιβλιοκικθ τθσ Εφορίασ ςχετικά με τισ αρχαιολογικζσ αναςκαφζσ από το 1961 μζχρι και ςιμερα. 2.2 Θ Λζςβοσ ςτα Ρωμαϊκά χρόνια Οι Ρωμαίοι μετά τθν ίδρυςθ τθσ «επαρχίασ τθσ Αςίασ» ςτθ δυτικι Μ. Αςία επιδίωξαν άμεςα τθν εκμετάλλευςθ των πλουτοπαραγωγικϊν πθγϊν ςτο πλαίςιο των γεωγραφικϊν ςυνιςτωςϊν τθσ περιοχισ, περιορίηοντασ ιδιαίτερα κάκε εμπορικι και οικονομικι δραςτθριότθτα των ντόπιων. ε περιοχζσ όπου θ ρωμαϊκι επιβολι ιταν ουςιαςτικότερθ, οι εκπρόςωποι του κράτουσ ακολουκοφςαν λθςτρικζσ τακτικζσ διοίκθςθσ (Κόντθσ 1974). Θ δυςαρζςκεια και το μίςοσ που καλλιεργικθκαν ςτουσ ντόπιουσ πλθκυςμοφσ ξζςπαςαν ταυτόχρονα με τον Μικριδατικό πόλεμο το 88 π.χ., με τθ φοβερι ςφαγι περίπου ογδόντα χιλιάδων Ρωμαίων εγκατεςτθμζνων ςτισ πόλεισ τθσ Μ. Αςίασ (Κόντθσ 1974). Θ Ρωμαιοκρατία ςτθ Λζςβο αρχίηει με τον Μικριδατικό πόλεμο. Σο 88 π.χ., οι Μυτιλθναίοι, εγκαταλείποντασ τθν παλιά φιλικι τουσ ςχζςθ με τθ Ρϊμθ, βρζκθκαν ςτο πλευρό του Μικριδάτθ ςτον αγϊνα για τθν απομάκρυνςθ των Ρωμαίων από τθν περιοχι του Αιγαίου. Θ μεταπιδθςθ όμωσ των Μυτιλθναίων ςτο αντιρωμαϊκό ςτρατόπεδο είχε κόςτοσ. Σο 84 π.χ. ο Λοφκουλλοσ κατζλαβε τθ Μυτιλινθ και αφοφ ςκότωςε πεντακόςιουσ υπεραςπιςτζσ τθσ πιρε μαηί του 16

17 φεφγοντασ ζξι χιλιάδεσ δοφλουσ και αναρίκμθτθ λεία (Κόντθσ 1974). Παρά τθν εξζλιξθ αυτι, θ Μυτιλινθ παρζμεινε πιςτι ςτον Μικριδάτθ. Σο 80 π.χ. ο Μάρκοσ Μινοφκιοσ Κζρμοσ καταλαμβάνει και πάλι τθ Μυτιλινθ. Προκάλεςε μεγάλεσ καταςτροφζσ ςτθν πόλθ και επζβαλε ςθμαντικζσ οικονομικζσ κυρϊςεισ. Θ απόφαςθ για τθν κατάλθξθ τθσ πόλθσ κα παρζμενε εκκρεμισ μζχρι να αποφαςίςει θ ςφγκλθτοσ τθσ Ρϊμθσ για τθν τφχθ τθσ. Σο 66 π.χ. θ υπόκεςθ τακτοποιικθκε ευνοϊκά για τθ Μυτιλινθ με τθν παρζμβαςθ του Πομπιιου (Κόντθσ 1974). Ο Πομπιιοσ επιςκζφτθκε τθ Μυτιλινθ, κιρυξε τθν πόλθ ελεφκερθ και κατιργθςε τισ οικονομικζσ κυρϊςεισ που ίςχυαν μζχρι τότε. Θ ςχζςθ πλζον Μυτιλινθσ και Ρϊμθσ πιρε τθ μορφι ςυμμαχίασ. Προσ τθν εξζλιξθ αυτι ςυνζβαλε ςθμαντικά θ φιλία του Πομπιιου με τον Μυτιλθναίο λόγιο Κεοφάνθ. Ο Κεοφάνθσ είχε πάρει τθ ρωμαϊκι υπθκοότθτα και κατείχε ςθμαντικι κζςθ ςτθν ανϊτερθ κοινωνία τθσ Ρϊμθσ (Κόντθσ 1974). Θ ςυμβολι του Κεοφάνθ ςτθν ευνοϊκι μεταχείριςθ τθσ Μυτιλινθσ βριςκόταν μζςα ςε ζνα γενικότερο πλαίςιο τακτικισ που ακολουκοφςε ο Πομπιιοσ για τθν οργάνωςθ τθσ κυριαρχίασ τθσ Ρϊμθσ ςτθν Ανατολι. Είχε καταλάβει ότι θ ςτακεροποίθςθ ςτισ δφςκολεσ αςιατικζσ περιοχζσ κα επιτευχκεί μόνο αν χαλαρϊςει θ πίεςθ τθσ ρωμαϊκισ κυριαρχίασ επάνω ςτισ ελλθνικζσ πόλεισ που ιταν άμεςα ςυνδεδεμζνεσ με τθν αςιατικι ιπειρο, όπωσ ιταν και θ Μυτιλινθ (Κόντθσ 1974). Οι Μυτιλθναίοι ζδειχναν τθν ευγνωμοςφνθ τουσ και τιμοφςαν τουσ Πομπιιο και Κεοφάνθ ακόμθ και μετά τθν ιττα του πρϊτου από τον Λοφλιο Καίςαρα ςτον εμφφλιο πόλεμο τθσ Ρϊμθσ. Πάντωσ ο Καίςαρασ ζδειξε ςχεδόν τθν ίδια ανεκτικότθτα ςτισ περιοχζσ του ανατολικοφ Αιγαίου. Εκκρεμότθτεσ που είχαν μείνει από τθν παλιά διάςταςθ τθσ Μυτιλινθσ με τθ Ρϊμθ ρυκμίςτθκαν ευνοϊκά με τθ ςυμβολι μια άλλθσ ςθμαντικισ προςωπικότθτασ τθσ Μυτιλινθσ, του Ποτάμωνα, ριτορα με ςθμαντικζσ γνωριμίεσ ςτθ Ρϊμθ. Μαηί του ςυνεργάςτθκε και ο Μυτιλθναίοσ ποιθτισ Κριναγόρασ (Κόντθσ 1974). Σο 24 π.χ. υπογράφθκε νζα ςυνκικθ μεταξφ Ρϊμθσ και Μυτιλινθσ. Θ ςυνκικθ επικφρωςε τθ ςυμμαχία των δυο πόλεων και τθν οικονομικι αυτονομία τθσ Μυτιλινθσ. Αποτζλεςμα τθσ ςυνκικθσ, 17

18 ςε ςυνδυαςμό με τθν απαλλαγι τθσ Μεςογείου από τουσ πειρατζσ, υπιρξε θ αφξθςθ τθσ εμπορικισ και οικονομικισ δραςτθριότθτασ ςτο νθςί (Κόντθσ 1974). Θ εμπειρία των Μικριδατικϊν πολζμων ζκανε τθ Ρϊμθ ςοφότερθ ςτθν αντιμετϊπιςθ των κεμάτων κυριαρχίασ. τισ πόλεισ που ενδιζφεραν οικονομικά θ επιβολι τθσ Ρϊμθσ αςκικθκε ζμμεςα. Σα παραδοςιακά πολιτεφματα λειτουργοφςαν τυπικά και οι ςθμαντικότερεσ πόλεισ του ανατολικοφ Αιγαίου και τθσ Μ. Αςίασ υπζγραψαν μεταξφ τουσ ςυμφωνίεσ φιλίασ. Θ Μυτιλινθ από τον 1ο μζχρι και τον 3ο αιϊνα μ.χ. ςυνδζκθκε με πόλεισ όπωσ θ Πζργαμοσ, θ Ζφεςοσ, θ μφρνθ και άλλεσ τθσ δυτικισ αςιατικισ ακτισ (Κόντθσ 1974). Σθν αφοςίωςθ ςτθ Ρϊμθ εξαςφάλιηε θ ιδιαίτερθ υποςτιριξθ των ρωμαιόφιλων ολιγαρχικϊν που, εκτόσ από τθ διοίκθςθ είχαν ςτα χζρια τουσ και τθν οικονομία του τόπου. Ζτςι ςτθ Μυτιλινθ δθμιουργικθκε ςε όλθ τθ διάρκεια τθσ Ρωμαιοκρατίασ μια μικτι ανϊτερθ κοινωνικι τάξθ (Κόντθσ 1974). Ωσ τθν εποχι του Νζρωνα (58-64 μ. Χ.) οι πόλεισ τθσ Λζςβου διατιρθςαν τθν αυτονομία τουσ που τθν ζχαςαν όταν ο Βεςπαςιανόσ (69-79 μ. Χ.) μετζτρεψε τθν Ελλάδα ςε ρωμαϊκι επαρχία. Θ κατάςταςθ αυτι άλλαξε μετά το 124 μ.χ. όταν ιταν αυτοκράτορασ ο ελλθνολάτρθσ Αδριανόσ, ςτον οποίο οι Μυτιλθναίοι ζδωςαν επίκετα όπωσ κτίςτθσ, ευεργζτθσ, ελευκζριοσ (Κόντθσ 1974). Θ αυτονομία των πόλεων περιορίςτθκε ςτα τζλθ του 2ου αιϊνα μ.χ. όταν ζγινε αυςτθρότερθ θ διάρκρωςθ τθσ ρωμαϊκισ αυτοκρατορίασ. Θ Μυτιλινθ όμωσ διατιρθςε ζναν ςθμαντικό βακμό αυτοτζλειασ ακόμθ και κατά τον 3ο αιϊνα μ.χ. τα χρόνια του αυτοκράτορα Διοκλθτιανοφ θ Λζςβοσ περιιλκε ςτθν «επαρχία των νιςων», όπου και παρζμεινε μζχρι τον χωριςμό τθσ Ρωμαϊκισ Αυτοκρατορίασ ςε δυτικι και ανατολικι (Κόντθσ 1974). 18

19 2.3 Οικία Μενάνδρου Θ λεγόμενθ «Οικία του Μενάνδρου 1» βρίςκεται ςτον Προςφυγικό υνοικιςμό τθσ Μυτιλινθσ, ςτθ κζςθ Χωράφα, 500μ ανατολικά του αρχαίου κεάτρου. Πρόκειται για λείψανα οικοδομισ με ενδιαφζροντα ψθφιδωτά δάπεδα, πολφ χαρακτθριςτικά για τθν τεχνοτροπία των Ρωμαϊκϊν χρόνων και κυρίωσ για τα κζματα των παραςτάςεων. Οι εςωτερικοί χϊροι του κτιρίου πλαιςιϊνουν ορκογϊνια υπαίκρια αυλι, γφρω από τθν οποία υπάρχουν δωμάτια και ςτοά με ψθφιδωτά δάπεδα ανοιχτι ςτον υπαίκριο χϊρο. Σο δωμάτιο με το ψθφιδωτό δάπεδο με παράςταςθ του Ορφζα 2 μζςα ςε οκταγωνικό πλαίςιο ιταν το επιςθμότερο (tabulinum). Ο ιρωασ ντυμζνοσ με χειριδωτό χιτϊνα, πζπλο, φρυγικά υποδιματα και ςκοφφο, κακιςμζνοσ ςε βράχο και παίηοντασ τθν λφρα του, γοθτεφει τα ηϊα. το δωμάτιο για τισ ανάγκεσ των ςυνδαιτυμόνων των ςυμποςίων (triclinium) ςϊηεται ψθφιδωτό δάπεδο, ςτο οποίο εικονίηεται ο Μζνανδροσ ςε προτομι, θ μοφςα Κάλεια με τα ςφμβολά τθσ, δθλαδι κωμικι προςωπίδα και ράβδο, κακϊσ και οκτϊ πλαίςια με ςκθνζσ από 1 Ο Μζνανδροσ (342/1 292/1 π. Χ.) ιταν μεγάλοσ δραματικόσ ποιθτισ τθσ αρχαιότθτασ, κφριοσ εκπρόςωποσ τθσ Νζασ Κωμωδίασ και μακθτισ του ποιθτι Αλζξθ και του φιλόςοφου Κεόφραςτου. Σα ζργα του Μενάνδρου, τα οποία παρουςιάςτθκαν μετά το κάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, προζβαλαν τα ιδανικά τθσ ελλθνιςτικισ εποχισ. Ο αρικμόσ των αποςπαςμάτων που ςϊκθκε δίνει αμυδρι εικόνα του ζργου του, ενϊ οι Βυηαντινοί αγνόθςαν τισ κωμωδίεσ του, μολονότι διζςωςαν ςυλλογι γνωμικϊν του. Θ δθμιουργία εξατομικευμζνων τφπων ςτουσ οποίουσ βαςίηεται θ κωμωδία θκϊν, θ εφςτοχθ απόδοςθ τθσ πραγματικότθτασ, ο ρεαλιςμόσ, το «φιλάνκρωπον», ωσ ζμφυτθ ιδιότθτα, με αποτζλεςμα τθν επιείκεια, το ερωτικό ςτοιχείο, που κυριαρχεί ςτο ζργο του και θ χρθςιμοποίθςθ του λεξιλογίου τθσ εποχισ αποτελοφν τθ ςθμαντικι ςυμβολι του ποιθτι ςτθν εξζλιξθ του δράματοσ. Λατινικζσ απομιμιςεισ των ζργων του ζγιναν από τουσ κωμικοφσ Λαφτο και Σερζντιο. Σα ζργα του υπιρξαν ζμμεςα το πρότυπο τθσ νεότερθσ ευρωπαϊκισ κωμωδίασ θκϊν και τθσ κοινωνικισ κωμωδίασ με διάφορεσ παραλλαγζσ. Γνωςτά ζργα του Μενάνδρου: Οργι, Δφςκολοσ, αμία, Επιτρζποντεσ, Αςπίσ, Μιςοφμενοσ, Περικειρομζνθ, ικυϊνιοσ, Κυβερνιται, υναριςτϊςαι, Κεοφορουμζνθ, Ενχειρίδιον, Μεςςθνία, Λευκαδία, Φάςμα, Πλοκίων. 2 Ο Ορφζασ ιταν μεγάλοσ μουςικόσ και επικόσ ποιθτισ, ςφμφωνα με τθ μυκολογία γιόσ του Κράκα άρχοντα Οίαγρου (ι του Κράκα Πίερου ι του Απόλλωνα), και τθσ Μοφςασ Καλλιόπθσ (ι Μελπομζνθσ ι Κλειοφσ), και ςφηυγοσ τθσ Ευρυδίκθσ. Ιταν ειςθγθτισ ςυγκεκριμζνων μυςτικϊν τελετϊν, κρθςκευτικόσ ποιθτισ, προφιτθσ και ιερζασ και χαρακτθρίηεται ωσ «γόθσ από μουςικισ άμα και μαντικισ». υνδζεται ςτενά με τθ Λζςβο, όπου, ςφμφωνα με τισ πθγζσ, μετά το διαμελιςμό του από τισ Μαινάδεσ ςτα Πιζρια όρθ, τα κφματα ζφεραν ςτθν Άντιςςα το κεφάλι του και ςτθ Μυτιλινθ τθ λφρα του. Μαηί ζφταςε ςτθ Λζςβο και θ λυρικι ποίθςθ. 19

20 κωμωδίεσ του Μενάνδρου. Επιγραφζσ επιτρζπουν τθν ταφτιςθ των ζργων και των προςϊπων που απεικονίηονται. τα ψθφιδωτά δάπεδα των ςτοϊν, που ορίηουν τθν υπαίκρια αυλι, ςυνεχίηεται ο ίδιοσ εικονογραφικόσ κφκλοσ με το δωμάτιο των ςυμποςίων. Μζςα ςε τετράγωνα πλαίςια εικονίηονται τζςςερισ ςκθνζσ από τισ κωμωδίεσ του ποιθτι, τρεισ κωμικζσ προςωπίδεσ και ςκθνι ψαρζματοσ. Σα μικρότερα δωμάτια ςτα δυτικά τθσ αυλισ διακοςμοφνται με γεωμετρικά ςχζδια. Εικάηεται ότι τα ψθφιδωτά τθσ «οικίασ Μενάνδρου» ζχουν γίνει από το χζρι λαϊκοφ τεχνίτθ με πρότυπα που διατθροφςαν τα βαςικά γνωρίςματα των ελλθνιςτικϊν και νεότερων ηωγραφικϊν αρχζτυπϊν τουσ. Θ απλοφςτευςθ και θ ςχθματοποίθςθ των μορφϊν, θ μετωπικι αίςκθςθ των παραςτάςεων, θ ποικιλία των χρωμάτων και των ςυνδυαςμϊν, θ ανανεωμζνθ δφναμθ των παραδοςιακϊν διακοςμθτικϊν κεμάτων, θ επιτυχθμζνθ απόδοςθ του κεατρικοφ κλίματοσ τθσ εποχισ είναι μερικά από τα χαρακτθριςτικά του τεχνίτθ. Θ «οικία του Μενάνδρου» φαίνεται πωσ ιταν θ ζδρα ενόσ ςωματείου τεχνιτϊν του κεάτρου, από εκείνα που λειτουργοφςαν ςε διάφορα μζρθ κάτω από τθν προςταςία του Διονφςου. Από τθν ερμθνεία των τεκμθρίων, που δίνει θ τεχνοτροπία των ψθφιδωτϊν, θ οικοδομι (Εικόνα 1) χρονολογικθκε ςτο δεφτερο μιςό του 3 ου αι. μ. Χ. (Αρχοντίδου και Αχειλαρά 1999). 20

21 Εικόνα 1: Θ αναςκαφι ςτθ κζςθ Χωράφα Εξζλιξθ αρχαιολογικισ ζρευνασ Θ ανακάλυψθ ζγινε τυχαία το 1910, ςτθν περιοχι Χωράφα ςε κεντρικό ςθμείο τθσ δυτικισ πλευράσ τθσ πόλθσ (προςφυγικόσ ςυνοικιςμόσ) και κάτω από το αρχαίο Κζατρο τθσ Μυτιλινθσ. Κατά τθ διάρκεια οικοδομικϊν εργαςιϊν αποκαλφφκθκε από τον τότε ζφορο αρχαιοτιτων. Παραςκευαΐδθ τμιμα μωςαϊκοφ δαπζδου διακοςμθμζνο με παραςτάςεισ. Οι οικοδομικζσ εργαςίεσ που ιταν ςε εξζλιξθ διακόπθκαν και τα ευριματα καλφφκθκαν. Αργότερα ςτθν περιοχι προςτζκθκαν αυλζσ ςπιτιϊν προσ τθν κατεφκυνςθ των ψθφιδωτϊν και ο ελεφκεροσ χϊροσ περιορίςτθκε. Σο 1961 κρίκθκε επιβεβλθμζνθ μια δοκιμαςτικι αναςκαφι για τθν εξαγωγι αςφαλϊν ςυμπεραςμάτων κακϊσ δεν ιταν δυνατό να παρακωλφονται οι οικοδομικζσ εργαςίεσ ςτθν περιοχι χωρίσ να υπάρχει βεβαιότθτα για τθ ςθμαςία και τθν ζκταςθ των ευρθμάτων (Ορλάνδοσ, 1961). Κατά τθ δοκιμαςτικι αναςκαφι αποκαλφφκθκαν μερικϊσ γφρω από τθ κζςθ του μωςαϊκοφ τα δφο πρϊτα δωμάτια: το δωμάτιο με τθν παράςταςθ του Ορφζα και το δωμάτιο που περιείχε τθν ψθφιδωτι προτομι του Μενάνδρου. το 21

22 ςυγκεκριμζνο δωμάτιο μζχρι εκείνο το ςθμείο είχαν αποκαλυφκεί δφο παραλλθλόγραμμα που περιείχαν το κακζνα τρείσ μορφζσ θκοποιϊν ςε ςκθνζσ κωμωδίασ του Μενάνδρου. Επίςθσ ζξω από το τοιχίο που φαινόταν ωσ το βόρειο ςφνορο του δωματίου αποκαλφφκθκε ζνα άλλο τετραγωνικό πλαίςιο που επίςθσ περιείχε αναπαράςταςθ κωμωδίασ του Μενάνδρου, ζνδειξθ που υποδιλωνε τθν φπαρξθ και τρίτου δωματίου (αργότερα αποκαλφφκθκε ωσ το αίκριο). Άλλωςτε θ αναπαράςταςθ ζχει τθν αντίκετθ κατεφκυνςθ από αυτζσ του προθγοφμενου δωματίου και περιβάλλεται από διαφορετικοφ τφπου πλαίςια (Ορλάνδοσ, 1961). Σζλοσ, τθν ίδια χρονιά, δοκιμαςτικζσ αναςκαφικζσ εργαςίεσ που πραγματοποιικθκαν ςτο ανατολικό και δυτικό τμιμα του διακζςιμου, ιδιαίτερα περιοριςμζνου χϊρου, ζδειξαν απουςία ψθφιδωτϊν. Από τθ βόρεια πλευρά ςτο ςθμείο που φζρεται να είναι το όριο των δωματίων βρζκθκε ςε χαμθλότερο επίπεδο λικόςτρωτοσ δρόμοσ (Χαριτωνίδθσ 1961). Κατά το 1962 ο. Χαριτωνίδθσ επικεντρϊκθκε ςτθν περαιτζρω αποκάλυψθ των μωςαϊκϊν τθσ Χωράφασ λόγω του ιδιαίτερου ενδιαφζροντοσ που παρουςίαηαν. Θ αναςκαφι πραγματοποιοφνταν μεταξφ αυλϊν κατοικιϊν αλλά και μζςα ςτον δρόμο, ςυνκικεσ που κακιςτοφςαν τθν αναςκαφι αυξθμζνθσ τεχνικισ δυςκολίασ, αλλά και υψθλοφ κόςτουσ (Ορλάνδοσ 1963). Οφτε ςτθ δεφτερθ αυτι φάςθ όμωσ δεν ανακαλφφκθκε ολόκλθρο το κτίριο, παρόλο που τα κφρια χαρακτθριςτικά του είχαν γίνει ςαφι. Πρόκειται για μια οικία που διζκετε περιςτφλιο με αυλι που τουλάχιςτον ςτισ δφο πλευρζσ τθσ υπιρχαν δωμάτια. Σα δωμάτια τθσ βόρειασ πλευράσ είχαν αποκαλυφκεί πλιρωσ. Προβλθματίηει ωςτόςο το γεγονόσ ότι δεν υπιρχαν ςτο βόρειο τμιμα τουσ εμφανι ςτοιχεία τοίχου που να προςδιορίηουν τα όριά τουσ, παρόλο που θ διακόςμθςθ και το ψθφιδωτό δάπεδο υποδεικνφουν κάποια όρια (Χαριτωνίδθσ 1962). Σο βορειοδυτικό δωμάτιο περιγράφεται πλζον ωσ αίκουςα ςυγκεντρϊςεων, χαρακτθριςμόσ που ενιςχφκθκε από τθν αποκάλυψθ ενόσ κτιςτοφ τραπεηιοφ - κρόνου ςτο νότιο τοίχο αριςτερά τθσ ειςόδου του δωματίου. Σο τραπζηι - κρόνοσ 22

23 είναι επενδυμζνο με μαρμάρινεσ λευκζσ και μελανζσ πλάκεσ. Σο δεφτερο δωμάτιο τθσ βόρειασ πλευράσ επικοινωνεί με το πρϊτο με μικρι πόρτα ςτον τοίχο που τα διαχωρίηει. Θ διάταξθ των διακοςμθτικϊν πλαιςίων ςτο δάπεδο δθμιουργεί ςχιμα Σ με ςχετικά κοντι και παχιά τθν κάκετθ γραμμι του. Θ κζςθ του όμωσ μζςα ςε ζνα γενικότερο λευκό πλαίςιο του δωματίου χωρίσ διακόςμθςθ ζχει ωσ αποτζλεςμα τον ςχθματιςμό ενόσ χϊρου ςε ςχιμα Π, γεγονόσ που καταδεικνφει ότι ο χϊροσ προορίηονταν για τρίκλινο (Χαριτωνίδθσ 1962). το ςχθματιςμό του νοθτοφ Σ υπάρχουν δζκα, ςχεδόν τετράγωνα, πλαίςια ςε τρεισ ςειρζσ. Θ πρϊτθ αποτελείται από τζςςερα πλαίςια. το πρϊτο τθσ πρϊτθσ ςειράσ απεικονίηεται προτομι του Μενάνδρου και ςτο τελευταίο τθσ Μοφςασ Κάλειασ. Δίπλα ςτθ Μοφςα απεικονίηεται ο ωκράτθσ με δφο μακθτζσ του, ενϊ ςτο πλαίςιο που βρίςκεται δίπλα ςτθν προτομι του Μενάνδρου, απεικονίηεται ςκθνι από τθν κωμωδία του Πλόκιου. Σθν πρϊτθ ςειρά ακολουκοφν άλλεσ δφο, αποτελοφμενεσ από τρία πλαίςια θ κάκε μια. ε αυτζσ απεικονίηονται ςκθνζσ από κωμωδίεσ του Μενάνδρου (αμίασ, υναριςτωςϊν, Μεςςθνίασ, Κεοφορουμζνθσ, Εγχειριδίου και Επιτρεπόντων). ε κάκε ςκθνι αναγράφεται ο τίτλοσ και το μζροσ του ζργου που αναπαρίςταται κακϊσ και τα ονόματα των προςϊπων που απεικονίηονται (ςυνικωσ τρία) (Χαριτωνίδθσ 1962). θμαντικι παρατιρθςθ επίςθσ αποτελεί και το γεγονόσ ότι ςτισ αναπαραςτάςεισ των ςκθνϊν κωμωδίασ που βρίςκονται ςτθ βόρεια ςτοά του περιςτυλίου τθσ αυλισ δεν αναφζρονται τα ονόματα των προςϊπων, αλλά οφτε και το μζροσ του ζργου, παρά μόνον το όνομά του. Δεν είναι τυχαία αυτι θ παράλειψθ των λεπτομερειϊν, οφείλεται ςτθ διαφορετικι φφςθ των δφο χϊρων. Ο κεατισ ευριςκόμενοσ ςτθν αυλι ζχει μεγαλφτερθ απόςταςθ από τισ αναπαραςτάςεισ, οπότε κα ιταν αδφνατθ θ ανάγνωςθ τζτοιων πλθροφοριϊν, ςυνεπϊσ (εικάηεται ότι) θ αναγραφι τουσ κρίκθκε ανϊφελθ. Άλλωςτε και το μζγεκοσ των πλαιςίων είναι μεγαλφτερο (0.75 Χ 0.75 ζναντι 0.58 Χ 0.62). Αντίκετα ο κεατισ ευριςκόμενοσ ςτο τρίκλινο μπορεί με ευκολία να διαβάςει τισ πλθροφορίεσ παρά το ςχετικά μικρό 23

24 μζγεκοσ των γραμμάτων. Επίςθσ τα πλαίςια ςτθ ςτοά του περιςτυλίου που απεικονίηουν ςκθνζσ κωμωδιϊν του Μενάνδρου (Φάςμα, Κυβερνιτεσ, Μ(ε)ιςουμζνου, Λευκαδίασ), ζχουν μεγαλφτερθ απόςταςθ μεταξφ τουσ, περιβάλλονται από τεμνόμενουσ κφκλουσ, ενϊ είναι ςτραμμζνα προσ το νότο, προκειμζνου ο όρκιοσ κεατισ που βρίςκεται εντόσ τθσ αυλισ να μπορεί να τα βλζπει (Χαριτωνίδθσ 1962). Σο αίκριο ιταν επιςτρωμζνο με μαρμάρινεσ πλάκεσ, οι περιςςότερεσ από τισ οποίεσ δεν βρζκθκαν κατά τθ διάρκεια των αναςκαφϊν. Είναι ςχεδόν βζβαιο πωσ το αίκριο είχε και ςτοά ςτθ δυτικι του πλευρά, κακϊσ αποκαλφφκθκε διακοςμθτικό πλαίςιο ςτθ βορειοδυτικι γωνία του. Σο πλαίςιο είναι μικρότερων διαςτάςεων (0.62 Χ 0.62) από τα άλλα, είναι ςτραμμζνο ανατολικά, δθλαδι προσ το εςωτερικό του αίκριου, και απεικονίηει ζνα προςωπείο (Χαριτωνίδθσ 1962). τθ κεϊρθςθ τθσ δυτικισ πλευράσ τθσ οικίασ ωσ μικρότερθσ ςθμαςίασ, ςυνζβαλε το γεγονόσ τθσ αποκάλυψθσ ενόσ μικροφ δωματίου πλάτουσ μόλισ 3.4 μ., με απλοφςτερθ διακόςμθςθ ςτο δάπεδο μικουσ μόλισ 2.5 μ. Ευριματα μεταγενεςτζρων οικοδομικϊν καταςκευϊν ι επεκτάςεων ςτα ανατολικά τθσ αυλισ δείχνουν τθν απουςία ςτοάσ ςε αυτι τθν πλευρά. Αναςκαφζσ ςτθν εξωτερικι πλευρά του ανατολικοφ τοίχου του τρίκλινου ζδειξαν ότι ςτο ανατολικό άκρο τθσ βόρειασ ςτοάσ υπιρχε πόρτα που κα πρζπει να ιταν θ κφρια είςοδοσ τθσ οικίασ. Θ διαμόρφωςθ τθσ νότιασ πλευράσ τθσ οικίασ παραμζνει άγνωςτθ μζχρι και εκείνο το ζτοσ των αναςκαφικϊν εργαςιϊν, κακϊσ κατά τθ διάρκεια τθσ δεφτερθσ αυτισ φάςθσ παρουςιάςτθκαν ςθμαντικζσ τεχνικζσ δυςκολίεσ (Χαριτωνίδθσ 1962). Σα δεδομζνα ςχετικά με τον χαρακτιρα του κτιρίου ςτθν αναςκαφικι περίοδο του 1962 προςδιόριςαν τθν οικία ωσ μια τυπικι οικία με περιςτφλιο. Εντφπωςθ προκάλεςε όμωσ θ φπαρξθ τθσ ίδιασ κεματικισ διακόςμθςθσ ςε δφο διαφορετικοφσ χϊρουσ (Χαριτωνίδθσ 1962). Ο Χαριτωνίδθσ τολμά μια κάπωσ παρακινδυνευμζνθ υπόκεςθ, όπωσ τθ χαρακτθρίηει ο ίδιοσ. Διαπιςτϊνει ότι ςτο δωμάτιο του ψθφιδωτοφ του Ορφζα θ παρουςία του επενδυμζνου με μάρμαρο 24

25 κρανίου που είχε δίπλα του κτιςτό επίςθσ τραπζηι, με ενςωματωμζνθ κάποιου τφπου λεκάνθ, ςε ςυνδυαςμό με τθν παρουςία μικροφ ςυςτιματοσ αποχζτευςθσ ςε γωνία του γειτονικοφ δωματίου προςδίδει μια τελετουργικι ςθμαςία ςτο χϊρο. Αξίηει να ςθμειωκεί επίςθσ ότι τα υπόλοιπα αναςκαφικά ευριματα δεν καταμαρτυροφν οικιακι χριςθ του κτιρίου. Παρά τθν απουςία ενδείξεων παρουςίασ κεραπόντων του Διόνυςου ςτο νθςί τθσ Λζςβου, μπορεί να υποτεκεί ότι το κτίριο χρθςιμοποιοφνταν ωσ λζςχθ κάποιου κιάςου (Χαριτωνίδθσ 1962). Σο 1963 θ ομάδα του Χαριτωνίδθ περιορίςτθκε ςε ζργα ςτερζωςθσ των γειτονικϊν κατοικιϊν, κακϊσ κακυςτεροφςε θ απαλλοτρίωςι τουσ, ενϊ κάποια από αυτά παρουςίαηαν προβλιματα ςτατικότθτασ. Θ αρχαιολογικι αναςκαφι περιορίςτθκε μόνο ςτουσ εναπομείναντεσ περιοριςμζνουσ διακζςιμουσ χϊρουσ γφρω από τον χϊρο τθσ κφριασ αναςκαφισ. Οι περιςςότερεσ προςπάκειεσ από αυτζσ είχαν αρνθτικό αποτζλεςμα, όμωσ μία από αυτζσ, ςτο βόρειο τμιμα, όπου είχε αποκαλυφκεί κατά τθν πρϊτθ περίοδο των αναςκαφϊν λικόςτρωτοσ δρόμοσ με αποχετευτικό ςφςτθμα κλαςικισ εποχισ (χρθςιμοποιικθκε μζχρι τουσ ελλθνιςτικοφσ χρόνουσ), αποκάλυψε ότι το πλάτοσ του φτάνει μζχρι το ςθμείο τθσ νζασ αναςκαφισ (Χαριτωνίδθσ 1963). Σζλοσ, ςτισ αναςκαφζσ του 1963 ανακαλφφκθκαν διάφορα κινθτά αντικείμενα, με ςθμαντικότερα κάποια κεραμικά και μεγάλο αρικμό ελλθνιςτικϊν ειδωλίων. Κατά τα ζτθ ολοκλθρϊνονται οι αναςκαφικζσ εργαςίεσ ςτον χϊρο που διζκετε μζχρι τότε θ αρχαιολογικι υπθρεςία. τουσ πρϊτουσ τρείσ μινεσ του 1975 πραγματοποιικθκαν εργαςίεσ κακαριςμοφ με ςκοπό τθν αποκάλυψθ, ςυντιρθςθ και κάλυψθ με άμμο των μωςαϊκϊν δαπζδων. Μετά τθν ολοκλιρωςθ των παραπάνω εργαςιϊν ςυνεχίςκθκε θ αναςκαφι ςε όλθ τθν ζκταςθ που δθμιουργικθκε μετά από απαλλοτριϊςεισ και κατεδαφίςεισ γειτονικϊν κτιρίων. Αποτζλεςμα, θ αποκάλυψθ ολόκλθρου του πλακόςτρωτου αίκριου ςτθ δυτικι πλευρά του οποίου βρζκθκαν παραςτάςεισ με μάςκεσ και μια παράςταςθ αλιείασ (Θ Εν Ακιναισ Αρχαιολογικι Εταιρεία, 1975). Από το 1969 και τουλάχιςτον μζχρι το 25

26 1981, ταυτόχρονα με τισ εργαςίεσ αναςκαφισ ςυνεχίςκθκε θ αφαίρεςθ των ψθφιδωτϊν που είχε ξεκινιςει το 1962, αλλά είχε ςταματιςει, κακϊσ πολλοί ιταν αυτοί που υποςτιριηαν τθν επιτόπου ανακαταςκευι και ζκκεςι τουσ. Σα ψθφιδωτά αρχικά είχαν μεταφερκεί ςε χϊρο του παλαιοφ μουςείου και αργότερα (1993) τοποκετικθκαν ςτο νζο αρχαιολογικό μουςείο Μυτιλινθσ. 2.4 Αρχαιολογικό μουςείο Μυτιλινθσ Ιςτορικά ςτοιχεία Σο πρϊτο Μουςείο τθσ Μυτιλινθσ χτίςτθκε από τθν Αμερικανικι χολι Κλαςικϊν πουδϊν ςτθ κζςθ Κιόςκι τθσ Μυτιλινθσ το Σο 1963 παρουςίαςε ρωγμζσ λόγω τθσ κακίηθςθσ του εδάφουσ και ο τότε Ζφοροσ Αρχαιοτιτων. Χαριτωνίδθσ αναγκάςτθκε να μεταφζρει τα βαριά μαρμάρινα και λίκινα αντικείμενα ςε περιφραγμζνο χϊρο δίπλα ςτο κτίριο του Μουςείου, κακϊσ και τα πιλινα ςτο κτίριο τθσ παλαιάσ Νομαρχίασ ςε νοικιαςμζνο χϊρο (Αρχοντίδου). Σο 1965 αγοράςτθκε από το Τπουργείο Πολιτιςμοφ, το επί τθσ οδοφ Α. Εφταλιϊτθ 7 κτίριο με το υποςτατικό και τον αφλειο χϊρο τθσ ιδιοκτθςίασ Βουρνάηου, (καταςκευαςμζνο το 1912 με ςχζδια του αρχιτζκτονα Βαφειάδθ από τθ μφρνθ), όπου βρίςκεται το ςθμερινό Παλαιό κτίριο. Εκεί, τότε, μεταφζρκθκαν τα πιλινα αντικείμενα και μζροσ των μαρμάρινων, ενϊ τα υπόλοιπα λίκινα τοποκετικθκαν ςτθν αποκικθ του Κάτω Κάςτρου (Αρχοντίδου). Σο 1967 ζγινε ζκκεςθ ςτο παραπάνω κτίριο, θ οποία τροποποιικθκε το Σο 1985 ςτο κτίριο εγκαταςτάκθκε το Τπουργείο Αιγαίου και τα λίγα αρχαία που ιταν εκτεκειμζνα φυλάχτθκαν ςτα υπόγεια του κτιρίου (Αρχοντίδου 2012). Σον Αφγουςτο του 1990 επεςτράφθ το κτίριο του Μουςείου ςτο Τπουργείο Πολιτιςμοφ με μεγάλεσ φκορζσ, ενϊ το υποςτατικό του αρχοντικοφ είχε επιςκευαςτεί από το Τπουργείο Αιγαίου για να καλφψει τισ ανάγκεσ ςτζγαςθσ του προςωπικοφ του. Αμζςωσ άρχιςε θ οργάνωςθ τθσ ζκκεςθσ των αρχαιοτιτων τθσ Λζςβου και θ επιςκευι του κτιρίου, ςτα μζτρα του δυνατοφ, με το μόνιμο προςωπικό τθσ Εφορίασ. 26

27 Θ ζκκεςθ που εγκαινιάςτθκε ςτισ 13 Λουλίου 1991 είναι θ ίδια που υπάρχει και ςιμερα (Μόνιμθ ζκκεςθ ςτο Παλαιό κτίριο του Αρχαιολογικοφ Μουςείου Μυτιλινθσ). Οι ανάγκεσ ςτζγαςθσ του πλικουσ των αρχαιολογικϊν ευρθμάτων που ζρχονταν ςτο φϊσ κατά τθ διάρκεια των αναςκαφικϊν ερευνϊν ςτθν πόλθ τθσ Μυτιλινθσ, αλλά και τθσ περιφζρειασ τθσ Λζςβου, οδιγθςαν ςτθν καταςκευι ενόσ νζου κτιρίου, το οποίο μαηί με το παλαιό κα ζδιναν μια πλθρζςτερθ εικόνα τθσ κακθμερινισ ηωισ ςτθν αρχαία Λζςβο (Αρχοντίδου). Θ καταςκευι του νζου κτιρίου ξεκίνθςε το 1984 και ολοκλθρϊκθκε το 1995, με τθ ςυγχρθματοδότθςθ του Ελλθνικοφ κράτουσ και τθσ Ευρωπαϊκισ Ζνωςθσ. Θ μελζτθ για τθν καταςκευι του εκπονικθκε από ομάδα αρχιτεκτόνων με επικεφαλι τον Φ. Γουλιζλμο (Αρχοντίδου). Σο 1995 πραγματοποιικθκαν τα εγκαίνια του κτθρίου μαηί με τθν πρϊτθ περιοδικι ζκκεςθ του Νζου Μουςείου θ οποία ζφερε τον τίτλο Λζςβοσ Μακαρία". Σο 1999 ζγιναν τα εγκαίνια τθσ μόνιμθσ ζκκεςθσ του Μουςείου με τίτλο "Θ Λζςβοσ από τθν ελλθνιςτικι ςτθ ρωμαϊκι εποχι" και ταυτόχρονα τθσ νζασ περιοδικισ ζκκεςθσ, θ οποία αντικατζςτθςε τθν προθγοφμενθ και θ οποία ζφερε τον τίτλο "Οι νεκροπόλεισ τθσ Λζςβου" (Αρχοντίδου). Σον Φεβρουάριο του 2001 θ περιοδικι αντικαταςτάκθκε με νζα ζκκεςθ, θ οποία φιλοξενείται ζωσ ςιμερα (2012) και φζρει τον τίτλο "Ζνα λουκοφλλειο γεφμα". Θ παραπάνω ςτθρίχτθκε ςτα ευριματα που ιρκαν ςτο φωσ κατά τθ διάρκεια του βιολογικοφ κακαριςμοφ ςτθν πόλθ τθσ Μυτιλινθσ και ςυγκεκριμζνα ςε κτιςτι ιχκυοδεξαμενι ρωμαϊκϊν χρόνων (Αρχοντίδου 2012). Σα δφο κτίρια του Αρχαιολογικοφ Μουςείου απζχουν μεταξφ τουσ λίγεσ δεκάδεσ μζτρα, γεγονόσ που εξυπθρετεί ςτθ γριγορθ και εφκολθ μετάβαςι του επιςκζπτθ από το ζνα ςτο άλλο, κακϊσ και ςτθν απόκτθςθ μιασ ολοκλθρωμζνθσ εικόνασ τθσ απλισ ηωισ των κατοίκων τθσ αρχαίασ Λζςβου. Μαηί με το Κάςτρο τθσ 27

28 Μυτιλινθσ, το οποίο βρίςκεται εκατό περίπου μζτρα βορειότερα, ςυνιςτοφν ζναν ενιαίο αρχαιολογικό χϊρο (Αρχοντίδου) Νζο αρχαιολογικό μουςείο Μυτιλινθσ Οι εργαςίεσ καταςκευισ του ολοκλθρϊκθκαν το Διαιρείται ςε τρία επίπεδα. τθν ζκκεςθ ςτο νζο κτιριο του Αρχαιολογικοφ Μουςείου Μυτιλινθσ εκτυλίςςεται θ κακθμερινι κρθςκευτικι, οικονομικι και πολιτικι ηωι του τόπου τθν περίοδο από τον 3ο αι. π.χ. ωσ και τον 4ο αι. μ.χ. Σθν αρχιτεκτονικι του κτιρίου υπαγόρευςε θ φφςθ του ευπακοφσ υπεδάφουσ και θ ιςχυρι εδαφικι κλίςθ. Σο εκκεςιακό πρόγραμμα υποτάχτθκε ςτθν αρχιτεκτονικι του κτιρίου (Αρχοντίδου). Σουσ εκκεςιακοφσ χϊρουσ, οι οποίοι ςτεγάηονται ςε δφο ορόφουσ, αποτελοφν ζξι αίκουςεσ, ςτισ οποίεσ ςυμπεριλαμβάνεται θ μόνιμθ ζκκεςθ και δφο αίκουςεσ για περιοδικζσ εκκζςεισ. Ο τρόποσ με τον οποίο είναι διαρκρωμζνοι οι χϊροι οδιγθςε ςτον ςχεδιαςμό τθσ μόνιμθσ ζκκεςθσ ςε τρεισ ενότθτεσ. τουσ τρεισ ςυνεχόμενουσ χϊρουσ του ιςογείου τοποκετικθκαν ψθφιδωτά δάπεδα ρωμαϊκϊν επαφλεων, ενϊ ςτο θμιυπόγειο τοποκετικθκαν δείγματα γλυπτικισ τθσ Λζςβου (ανάγλυφα, πορτραίτα, ολόγλυφα). τισ αίκουςεσ τθσ περιοδικισ ζκκεςθσ, φιλοξενοφνται εκκζματα που αναφζρονται ςε ρωμαϊκά ςυμπόςια (Αρχοντίδου). Εξζχουςα κζςθ ςτθ μόνιμθ ζκκεςθ κατζχουν τα ψθφιδωτά δάπεδα ρωμαϊκισ ζπαυλθσ του 3ου αι. μ.χ., με το ςυμβατικό όνομα «Οικία Μενάνδρου» (Αρχοντίδου). Θ Ζκκεςθ «Θ Λζςβοσ από τθν Ελλθνιςτικι ςτθ Ρωμαϊκι Εποχι» το νζο κτιριο του Αρχαιολογικοφ Μουςείου Μυτιλινθσ εγκαινιάςτθκε τον Μάρτιο του 1999 θ μόνιμθ ζκκεςθ με τίτλο "Θ Λζςβοσ από τθν Ελλθνιςτικι ςτθ Ρωμαϊκι Εποχι", θ οποία επικεντρϊνεται ςε μία από τισ ςθμαντικότερεσ περιόδουσ ανάπτυξθσ τθσ αρχαίασ Λζςβου, δθλαδι από τον 4ο αι. π.χ. ζωσ τον 3ο αι. μ.χ. Σο ςκεπτικό τθσ ζκκεςθσ είναι να προςεγγίςει ο επιςκζπτθσ τθν κακθμερινι πολιτικι, οικονομικι, κοινωνικι και κρθςκευτικι ηωι του νθςιοφ κατά τθ ςυγκεκριμζνθ εποχι (Κυριακοποφλου) 28

29 Για τθν πραγματοποίθςθ του ςτόχου αυτοφ εκτζκθκαν ψθφιδωτά δάπεδα, τοιχογραφίεσ και ςτρωματογραφθμζνα ευριματα από τισ πολυτελείσ επαφλεισ "του Μενάνδρου", "του Σιλεφου" και "του Ευρίπου". Επίςθσ παρουςιάςτθκαν γλυπτά, όπωσ επιτφμβια και ανακθματικά ανάγλυφα (νεκρόδειπνα, "Κράκασ Λππζασ", Διόςκουροι και Κυβζλθ), πορτραίτα αγαπθμζνων προςϊπων και επιφανϊν πολιτϊν, αγάλματα κεϊν, που αποτελοφν αντίγραφα μεγάλων γνωςτϊν ζργων τθσ κλαςικισ και τθσ ελλθνιςτικισ περιόδου, φιλοςόφων και αξιωματοφχων. Θ πορεία των επιςκεπτϊν είναι υποχρεωτικι, ζτςι ϊςτε να προςεγγίηουν κατά ομάδεσ και με χρονολογικι ςειρά τα κεματικά ςφνολα (Κυριακοποφλου). Θ φιλοςοφία με τθν οποία οργανϊκθκε θ ζκκεςθ των ρωμαϊκϊν οικιϊν ιταν να δθμιουργθκεί ςτον επιςκζπτθ θ αίςκθςθ ότι επιςκζπτεται μια αρχαία ζπαυλθ. Για τον ςκοπό αυτό επιχειρικθκε θ αναπαράςταςθ των οικιϊν. Σα ψθφιδωτά τοποκετικθκαν ολόκλθρα ςτθ φυςικι τουσ κζςθ, δθλαδι ςτο δάπεδο, ενϊ το λευκό περικϊριό τουσ καλφφκθκε με υάλινεσ πλάκεσ, που επιτρζπουν τθν ελεφκερθ διακίνθςθ των επιςκεπτϊν. Σοιχογραφίεσ, γιγαντοφωτογραφίεσ και ανακαταςκευζσ των τοίχων που όριηαν τα αρχαία δωμάτια ςυμπλθρϊνουν τθν εντφπωςθ, ςε ςυνδυαςμό με τα κατάλλθλα χρϊματα ςτουσ τοίχουσ (ςκοφρο κεραμιδί και λευκό) και τον ςωςτό φωτιςμό (Κυριακοποφλου). 29

30 Κεφάλαιο 3: Νζεσ τεχνολογίεσ και πολιτιςμόσ 3.1 Ειςαγωγι τισ μζρεσ μασ οι χϊρεσ που μποροφν να παρακολουκιςουν τθ ραγδαία ανάπτυξθ τθσ τεχνολογίασ των πλθροφοριϊν και των τθλεπικοινωνιϊν ςχεδόν παραςφρονται από αυτι ενϊ (ςε γενικζσ γραμμζσ) παρουςιάηουν επίςθσ γοργοφσ ρυκμοφσ κοινωνικοοικονομικισ ανάπτυξθσ. Οι πολλαπλοί τρόποι πρόςβαςθσ ςτισ ποικίλεσ μορφζσ πλθροφοριϊν (εικόνα, ιχοσ βίντεο, κείμενο), τόςο ωσ προσ το μζςο, όςο και ωσ προσ τον τρόπο που προςφζρονται ςε ζνα εξοικειωμζνο - εκπαιδευμζνο κοινό, αλλάηουν και τον τρόπο που οι άνκρωποι προςεγγίηουν, αντιλαμβάνονται και κατανοοφν το πολιτιςτικό περιεχόμενο. Οι φορείσ που κατζχουν και διαχειρίηονται πολιτιςτικό πλοφτο επιβάλλεται (πλζον) να αναπτφςςουν ςυνζχεια νζουσ τρόπουσ προβολισ και παρουςίαςισ του ςτο κοινό. Μουςεία, βιβλιοκικεσ, εκκζςεισ πρζπει πζρα από τουσ παραδοςιακοφσ τρόπουσ ζκκεςθσ τθσ πολιτιςμικισ κλθρονομιάσ, να δθμιουργοφν νζουσ τρόπουσ προβολισ μζςω τθσ δθμιουργίασ ψθφιακϊν πολιτιςτικϊν προϊόντων. 3.2 χζςθ τεχνολογίασ και πολιτιςμοφ Κατά ζναν γενικϊσ αποδεκτό οριςμό, τεχνολογία είναι θ ςυςτθματικι εφαρμογι των διαφόρων πεδίων τθσ ανκρϊπινθσ γνϊςθσ ςτθν αντιμετϊπιςθ απλϊν προβλθμάτων (Ρόκοσ 1998). Κάκε κοινωνικι οργάνωςθ διαχρονικά αντιμετωπίηει προβλιματα που θ φφςθ τουσ εξαρτάται από παράγοντεσ που ςχετίηονται με τθ γεωγραφικι κζςθ, τισ κλιματολογικζσ ςυνκικεσ, γεωπολιτικά και περιβαλλοντικά χαρακτθριςτικά (Ρόκοσ 1998). Διαχρονικόσ επίςθσ είναι και ο ρόλοσ τθσ τεχνολογίασ, που προκφπτει ωσ προϊόν παιδείασ, πειραματιςμοφ, ζρευνασ, ςωρευμζνθσ πείρασ των μελϊν τθσ κοινωνικισ οργάνωςθσ, με ςτόχο τθν επίλυςθ προβλθμάτων, αλλά και τθν εξυπθρζτθςθ πραγματικϊν όπωσ και πλαςματικϊν αναγκϊν (Ρόκοσ 1998). ιμερα, εξειδικεφοντασ τον ρόλο τθσ τεχνολογίασ ςε δραςτθριότθτεσ ςχετικζσ με τθ διατιρθςθ, τθ διάδοςθ κακϊσ και τθν προβολι τθσ πολιτιςτικισ 30

31 κλθρονομιάσ, αλλά και τθ ςφγχρονθ καλλιτεχνικι δθμιουργία (μουςικι, κινθματογράφοσ, εκδόςεισ), διαπιςτϊνουμε ότι θ ψθφιακι επανάςταςθ και ειδικότερα θ χριςθ θλεκτρονικϊν υπολογιςτϊν και θ διαςφνδεςι τουσ ςε δίκτυα πλθροφοριϊν διαδραματίηουν καταλυτικό ρόλο. Θ ταχφτθτα διάδοςθσ των δεδομζνων κακϊσ και θ χριςθ των νζων ιςχυρϊν τεχνολογιϊν από μεγάλο μζροσ του πλθκυςμοφ των λεγόμενων αναπτυγμζνων χωρϊν, είναι παράγοντεσ που μεταλλάςςουν τθ δομι και το περιεχόμενο αυτισ τθσ πολιτιςτικισ βιομθχανίασ. Επιδροφν ολοζνα και περιςςότερο ςτον τρόπο που οι άνκρωποι προςεγγίηουν, αντιλαμβάνονται και κατανοοφν το πολιτιςτικό περιεχόμενο (Μυλωνάσ 2010). 3.3 Ψθφιακά πολιτιςτικά προϊόντα και προβλθματιςμοί Οι Παπαγεωργίου & Μαυροφίδθσ (2006) αναλφουν τα δεδομζνα παρουςίαςθσ των πολιτιςτικϊν προϊόντων ωσ επικοινωνιακϊν ςυςτθμάτων, κακϊσ και τα πικανά ςενάρια ςυνδυαςμοφ δεδομζνων προσ παρουςίαςθ, ςε ςυνάρτθςθ με τον ρυκμό τθσ αφιγθςθσ. Αυτό ζχει ωσ αποτζλεςμα να εξετάηουν κάποια από τα χαρακτθριςτικά των ςυςτθμάτων, όπωσ ο βακμόσ ενδεχομενικότθτασ και δυνθτικοποίθςισ τουσ. Ο βακμόσ ενδεχομενικότθτασ επθρεάηεται από τθν αυξθμζνθ πολυμορφία που οφείλεται κυρίωσ ςτθν ψθφιακι φφςθ των υπό μελζτθ ςυςτθμάτων, που ανεβάηει το επίπεδο διάδραςθσ και ςυμμετοχισ, ενϊ ίςωσ ςυνειςφζρει και ςτθ δυνατότθτα αναδιαμόρφωςθσ τθσ εμπειρίασ των χρθςτϊν. Μια βουλιμικι όμωσ χριςθ των νζων δυνατοτιτων που παρζχει ι ψθφιακι τεχνολογία ςε πολιτιςτικζσ εφαρμογζσ, αυξάνει δραματικά τθν πολυμορφία, με ςχεδόν απρόβλεπτα αποτελζςματα ωσ προσ τθν επιτυχία ι τθν αποτυχία μετάδοςθσ του μθνφματοσ που εμπεριζχεται ς αυτζσ (Παπαγεωργίου & Μαυροφίδθσ 2006). χετικά με τθ δυνθτικοποίθςθ τζτοιου τφπου ςυςτθμάτων θ φπαρξι τουσ δθμιουργεί ευκαιρίεσ εςωτερικϊν μεταςχθματιςμϊν, αλλά και ςυςχετίςεων με άλλα ςυςτιματα του ίδιου ι/και διαφορετικοφ πεδίου. Ο προβλθματιςμόσ γφρω από τθ δυνθτικοποίθςθ των ψθφιακϊν πολιτιςτικϊν προϊόντων δθμιουργεί 31

32 αντιφατικζσ απόψεισ. Κάποιοι εξυμνοφν τισ νζεσ τεχνολογίεσ και τισ δυνατότθτεσ που προκφπτουν από τθ χριςθ τουσ, άλλοι προβλθματίηονται ζντονα ςχετικά με τουσ κινδφνουσ που ενζχει θ χριςθ τουσ, ενϊ άλλοι, μάλλον ψφχραιμοι, αναλφουν προςεκτικά τα προβλιματα και τισ προοπτικζσ τθσ χριςθσ του διαδικτφου και των νζων τεχνολογιϊν γενικότερα (Παπαγεωργίου & Μαυροφίδθσ 2006). 3.4 Ψθφιακι τεχνολογία και μουςείο Ο οριςμόσ που ζχει αποδοκεί ςτο μουςείο από το Διεκνζσ υμβοφλιο Μουςείων (ICOM, 2007) ςε ςυνζδριο ςτθν Βιζννθ το ορίηει ωσ: «ζνα μθ κερδοςκοπικό μόνιμο ίδρυμα, ςτθν υπθρεςία τθσ κοινωνίασ και τθσ εξζλιξισ τθσ, ανοιχτό ςτο κοινό, που αποκτά και διατθρεί, ερευνά, επικοινωνεί, κακϊσ και εκκζτει, για ςκοποφσ μελζτθσ, εκπαίδευςθσ και ψυχαγωγίασ, υλικό - μαρτυρία του ανκρϊπου και του περιβάλλοντόσ του». Ο ρόλοσ του μουςείου ςτισ ςφγχρονεσ κοινωνίεσ αποκτά κοινωνικό χαρακτιρα. Μουςεία, εκκζςεισ και γενικότερα πολιτιςτικοί χϊροι εξυπθρετοφν κοινωνικζσ και πολιτιςτικζσ ανάγκεσ. Με αφετθρία τισ αρχζσ τθσ προθγουμζνθσ δεκαετίασ, παρατθρείται αφξθςθ τθσ χριςθσ ψθφιακϊν τεχνολογιϊν, πρϊτα ςτθ διαχείριςθ και ςτθν τεκμθρίωςθ των ςυλλογϊν, ενϊ αργότερα, μζςω εφαρμογϊν, ςτθν ερμθνεία των εκκεμάτων και ςτθν επικοινωνία με το κοινό. υςτιματα διαχείριςθσ βάςεων δεδομζνων βοθκοφν ςτθν αρχειοκζτθςθ, αναηιτθςθ και ανάκτθςθ πλθροφοριϊν. Οι εφαρμογζσ πλθροφορικισ εξυπθρετοφν το μουςείο ωσ φορζα ςτθ διοικθτικι οργάνωςθ, αλλά και ςε εκπαιδευτικά προγράμματα, υποςτθρίηοντασ ερευνθτζσ και επιμελθτζσ. Παράλλθλα προκφπτουν νζεσ μζκοδοι ςυντιρθςθσ, μεταφοράσ και αποκικευςθσ μουςειακϊν αντικειμζνων, βαςιςμζνεσ ςτθν εξζλιξθ τθσ τεχνολογίασ (Οικονόμου 2004) Διαδραςτικζσ εφαρμογζσ ανάδειξθσ μουςειακϊν εκκεμάτων Θ τεχνολογία ζχει αλλάξει πλζον τον τρόπο που ο άνκρωποσ διαβάηει, εκπαιδεφεται, ενθμερϊνεται. Ζχει αλλάξει τόςο θ μορφι τθσ πλθροφορίασ όςο και 32

33 ο τρόποσ προβολισ τθσ. Σο μουςείο πρζπει να προςαρμοςτεί για να ικανοποιιςει τισ καινοφργιεσ προςδοκίεσ των επιςκεπτϊν του. Οι εφαρμογζσ που χρθςιμοποιοφνται ςε μουςεία δεν περιορίηονται αυςτθρά ςτα όρια των εγκαταςτάςεϊν τουσ, αλλά είναι και εφαρμογζσ διαδικτφου. τατιςτικά δείχνουν ότι πολλά μουςεία δζχονται περιςςότερουσ επιςκζπτεσ ςτθν εικονικι διαδικτυακι ζκδοςθ των ςυλλογϊν τουσ, ι μζρουσ των ςυλλογϊν τουσ, από τουσ επί τόπου επιςκζπτεσ (Kaganskiy 2010). Σο ςφγχρονο μουςείο αφουγκράηεται τισ ευκαιρίεσ που παρουςιάηονται από τθν αφξθςθ τθσ επεξεργαςτικισ ικανότθτασ των θλεκτρονικϊν υπολογιςτϊν, αλλά και από τθ δθμιουργία νζων τρόπων επικοινωνίασ ανκρϊπου - υπολογιςτι μζςω νζου τφπου διεπαφϊν, ενϊ προχωρά ςτθν ζνταξθ των νζων τεχνολογιϊν ςτθν εμπειρία του επιςκζπτθ. Προχωρά πιο πζρα από τθ χριςθ ςυμβατικϊν πλζον πολυμεςικϊν οπτικοακουςτικϊν εφαρμογϊν και εντάςςει ςτο μουςείο εντυπωςιακά διαδραςτικά εκκζματα, χρθςιμοποιϊντασ τριδιάςτατα γραφικά ι επαυξθμζνθ και εικονικι πραγματικότθτα, επιδιϊκοντασ τθν «εμβφκιςθ» του κοινοφ ςτο εκκεςιακό γίγνεςκαι. ε αυτό το ςθμείο ίςωσ κα πρζπει να ορίςουμε τθν ζννοια τθσ διάδραςθσ ι διαδραςτικότθτασ. Είναι όροσ που χρθςιμοποιείται ζντονα τα τελευταία χρόνια, ενϊ ζχουν δοκεί διαφορετικοί οριςμοί από πολλοφσ μελετθτζσ. φμφωνα με τθν Μ. Ροφςου (2004), θ διαδραςτικότθτα ςυγκροτείται ςτθ βάςθ τθσ αμοιβαίασ ανταλλαγισ δράςθσ μεταξφ ανκρϊπων και άψυχων αντικειμζνων ι καταςτάςεων. Ζνασ άλλοσ, μάλλον τεχνικόσ οριςμόσ, του R. Sims (Ροφςςου 2004) ορίηει τθ διαδραςτικότθτα ωσ τθ λειτουργία ειςαγωγισ δεδομζνων από τον χριςτθ προσ τον θλεκτρονικό υπολογιςτι, κακϊσ και το είδοσ τθσ ανταπόκριςθσ του ςυςτιματοσ ωσ προσ τθν ενζργεια αυτι. Ζνασ άλλοσ και ίςωσ καταλλθλότεροσ οριςμόσ για τθν περίπτωςθ μουςείων και εκκζςεων, ορίηει τθ διαδραςτικι εμπειρία ωσ τθν εμπειρία κατά τθν οποία ο επιςκζπτθσ ςυμμετζχει ενεργά με φυςικό, ςυναιςκθματικό, νοθτικό και κοινωνικό τρόπο (Adams & Moussouri 2002). Αυτό που ζχει ιδιαίτερθ 33

34 ςθμαςία τελικά είναι θ αλλθλεπίδραςθ μεταξφ του επιςκζπτθ και του τεχνολογικοφ ςυςτιματοσ ενόσ εκκζματοσ, κυρίωσ ωσ προσ τον τρόπο που αντιλαμβάνεται ο χριςτθσ τθν απάντθςθ του ςυςτιματοσ. Βαςικι προχπόκεςθ παραμζνει, κάκε δράςθ να ενζχει πρόκεςθ και κριτικι ςκζψθ (Ροφςςου 2004). Προτεραιότθτα επίςθσ ςτισ πλζον ςφγχρονεσ εφαρμογζσ που αξιοποιοφν πολιτιςτικοί οργανιςμοί είναι θ προςφορά εξατομικευμζνθσ εμπειρίασ ςτουσ επιςκζπτεσ, κάτι που αποτελεί γενικότερθ τάςθ. Οι χριςτεσ πλζον επιηθτοφν τθ δυνατότθτα δθμιουργίασ εξατομικευμζνου περιβάλλοντοσ ςτισ εφαρμογζσ που χρθςιμοποιοφν ςτο διαδίκτυο. Νιϊκουν οικεία με τθν εφαρμογι και μοιράηονται πλθροφορίεσ με τθν υπόλοιπθ κοινότθτα. Ζνα παράδειγμα τζτοιου τφπου περιβάλλοντοσ παρζχεται ςτουσ επιςκζπτεσ του Μουςείου Μοντζρνασ Σζχνθσ τθσ Νζασ Τόρκθσ (Kaganskiy 2010). 3.5 Ψθφιακζσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν ςε μουςεία Σα μουςεία διαχρονικά ιταν δεκτικά ςτισ νζεσ τεχνολογίεσ. Μάλιςτα από νωρίσ ζςπευςαν να υιοκετιςουν εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν ωσ τρόπουσ ξενάγθςθσ. Για παράδειγμα το Stedelijk Museum ιταν το πρϊτο που χρθςιμοποίθςε φορθτι ςυςκευι ακουςτικισ ξενάγθςθσ (museum audio guide) το 1952 (Tsai & Sung 2012). ιμερα τα ςφγχρονα μουςεία χρθςιμοποιοφν ςυςτιματα εντοπιςμοφ κζςθσ (GPS) ςε ςυνδυαςμό με τεχνολογίεσ αςφρματων δικτφων τεχνολογίασ Wi-Fi ι Bluetooth προκειμζνου να ενιςχφςουν τθ διάδραςθ και να εξατομικεφςουν τθν εμπειρία του επιςκζπτθ. Κατά μία ζννοια εκμεταλλεφονται τθ διείςδυςθ των ζξυπνων κινθτϊν ςυςκευϊν ςτουσ επιςκζπτεσ των κεωρθτικά ανεπτυγμζνων ι υπό ανάπτυξθ χωρϊν. Πλζον οι επιςκζπτεσ μουςείων που φζρουν κινθτι ςυςκευι τφπου smartphone είχαν φτάςει το 2011 το 35% του πλθκυςμοφ (ςτθν θλικιακι ομάδα ετϊν το ποςοςτό αγγίηει το 60%) που χρθςιμοποιοφςε κινθτό τθλζφωνο (Google, Ipsos, MMA, 2011). Ο επιςκζπτθσ νιϊκει οικεία όταν μπορεί με ευκολία να χρθςιμοποιιςει τθ δικι του ςυςκευι και μζςω αυτισ να επιλζξει ο ίδιοσ ποια εκκζματα κα επιςκεφτεί, τθ ςειρά που κα ακολουκιςει ςτθν περιιγθςι του, ενϊ 34

35 απολαμβάνει τθ δυνατότθτα να δθμοςιεφςει ςχόλιά του ςε κοινωνικά δίκτυα, κακϊσ και να ςυνδζςει τθν επίςκεψι του με τον προςωπικό λογαριαςμό του, να αποκθκεφςει τισ προτιμιςεισ του ςχετικά με τισ ςυλλογζσ του μουςείου, να μοιραςτεί τθν εμπειρία του, να ανταλλάξει απόψεισ ακόμθ και κατά τθ διάρκεια τθσ επίςκεψισ του. Οι εφαρμογζσ που προορίηονται για ςυςκευζσ smartphones κάνουν χριςθ των αιςκθτιρων και των δυνατοτιτων διαςφνδεςθσ των ςυςκευϊν, ενϊ παρζχουν ςτον επιςκζπτθ δυνατότθτεσ που, μζχρι τϊρα, καμία άλλθ ςυςκευι δεν κα μποροφςε να παράςχει. Σο γραμμικό μοντζλο περιιγθςθσ που ςυνικωσ υιοκετείται από τα μουςεία, είτε με βάςθ τθ κεματολογία, είτε με βάςθ τθ χρονολογικι ςειρά, παρακάμπτεται από τθν αυτονομία του επιςκζπτθ που χρθςιμοποιεί τζτοιου τφπου εφαρμογζσ (Tsai & Sung 2012). Ζνα παράδειγμα αποτελεί θ εφαρμογι Making Sense of Modern Art Mobile του SFMOMA (San Francisco Museum of Modern Art). Πρόκειται για μία πολυμεςικι εφαρμογι περιιγθςθσ που χρθςιμοποιοφν δωρεάν οι επιςκζπτεσ του μουςείου, με τθ βοικεια μιασ ςυςκευισ τφπου ταμπλζτασ. Θ εφαρμογι ςυνδζει εκκζματα με πολυμεςικό υλικό εικόνασ, βίντεο, ιχου, επιτρζπει ςτον επιςκζπτθ να διαβάςει ςχόλια προθγοφμενων επιςκεπτϊν για τα ζργα και να υποβάλει τα δικά του, ενϊ τα ζργα παραλλθλίηονται με άλλα παρόμοια και γίνεται μια ςυηιτθςθ γφρω από αυτά, κακϊσ προβάλλονται ςυνεντεφξεισ και βιογραφικά ςτοιχεία των καλλιτεχνϊν (Tsai & Sung 2012). Αυτι θ «εμπλοκι» του επιςκζπτθ ςτθ διαδικαςία περιιγθςθσ τον βοθκά να κατανοιςει και να αντιλθφκεί καλφτερα τα οπτικά ερεκίςματα που δζχεται από τθν πακθτικι κζαςθ των ζργων. τθν προςπάκειά τουσ για τθν παροχι εξατομικευμζνθσ εμπειρίασ ςτουσ επιςκζπτεσ, τα μουςεία διερευνοφν διάφορουσ τρόπουσ για να αυξθκεί το επίπεδο αλλθλεπίδραςθσ ςτισ εφαρμογζσ, αλλά και το επίπεδο τθσ προςλαμβάνουςασ γνϊςθσ κατά τθν επίςκεψθ. Θ ςφγχρονθ τεχνολογία κινθτϊν ςυςκευϊν προςφζρει τθ δυνατότθτα δθμιουργίασ εφαρμογϊν επαυξθμζνθσ πραγματικότθτασ. 35

36 Είναι μια τεχνολογία που ςκοπόσ τθσ είναι να επικαλφπτει - αντικακιςτά με ψθφιακι πλθροφορία αντικείμενα θ τοποκεςίεσ του πραγματικοφ κόςμου, με ςκοπό να ενιςχφςει τθ βιωματικι εμπειρία του χριςτθ. Δεν πρζπει να τθ ςυγχζουμε με τθν εικονικι πραγματικότθτα, που ςκοπόσ τθσ είναι, ςφμφωνα με τουσ περιςςότερουσ οριςμοφσ που ζχουν αποδοκεί ςτον όρο, θ δθμιουργία ενόσ τεχνθτοφ, εικονικοφ, ψθφιακοφ περιβάλλοντοσ από θλεκτρονικό υπολογιςτι, που ςτοχεφει ςτθν εμβφκιςθ του χριςτθ - κεατι (Berryman 2012). τισ ψθφιακζσ εφαρμογζσ επαυξθμζνθσ πραγματικότθτασ που προορίηονται για κινθτζσ ςυςκευζσ, οι χριςτεσ χρθςιμοποιϊντασ τθν κάμερα τθσ ςυςκευισ τουσ παρακολουκοφν ςτθν οκόνθ τουσ τον πραγματικό κόςμο με προςκικεσ ψθφιακϊν ςτοιχείων ι αναπαραςτάςεων, ςε μορφι ςυνικωσ τριδιάςτατων μοντζλων, βίντεο, ςτατικϊν εικόνων ι ιχου, με τθ βοικεια κατάλλθλου λογιςμικοφ. Ο ςυνδυαςμόσ των νεότερων τεχνολογιϊν τόςο ςε λογιςμικό όςο και ςε υλικό, παρζχουν επίςθσ τθ δυνατότθτα διάδραςθσ των χρθςτϊν με το κατά μία ζννοια - «επαυξθμζνο» περιβάλλον. Θ πρϊτθ επιτυχθμζνθ και μεγάλθσ κλίμακασ εφαρμογι επαυξθμζνθσ πραγματικότθτασ ςε πολιτιςτικό φορζα πραγματοποιικθκε το 2010 ςτο Μουςείο Μοντζρνασ Σζχνθσ τθσ Νζασ Τόρκθσ (MoMA) από τουσ Sander Veenhof και Mark Skwarek. Οι επιςκζπτεσ είχαν τθ δυνατότθτα να περιθγθκοφν ςτον ζβδομο όροφο του μουςείου και χρθςιμοποιϊντασ τθν κάμερα τθσ ςυςκευισ τουσ ςε ςυνδυαςμό με το ςφςτθμα εντοπιςμοφ κζςθσ (GPS) και το διαδίκτυο, πρόβαλλαν ςτθν οκόνθ τουσ ψθφιακά εικαςτικά εκκζματα. Σο παράδειγμα του MoMA ακολοφκθςαν και άλλοι πολιτιςτικοί οργανιςμοί. Σο Μουςείο του Λονδίνου με τθν εφαρμογι Street museum, που χρθςιμοποιεί όμοια τεχνολογία, δίνει τθ δυνατότθτα ςτουσ χριςτεσ που περιθγοφνται το ςφγχρονο Λονδίνο να προβάλουν ςτθ ςυςκευι τουσ ςε ςυγκεκριμζνεσ γεωγραφικζσ κζςεισ πολυμεςικό υλικό τθσ ιςτορίασ του ςυγκεκριμζνου χϊρου. Παρόμοιεσ εφαρμογζσ ζχουν χρθςιμοποιθκεί με επιτυχία ςε διάφορα μουςεία: ενδεικτικά αναφζρουμε το Μουςείο Powerhouse του φδνεχ, το 36

37 Λνςτιτοφτο Αρχιτεκτονικισ τθσ Ολλανδίασ και το East Side Gallery ςτο τείχοσ του Βερολίνου (Kaganskiy 2010) Σο κοινό ςτόχοσ των εφαρμογϊν Ο μεγάλοσ αρικμόσ ςυνδρομθτϊν κινθτισ τθλεφωνίασ που χρθςιμοποιεί ζξυπνεσ κινθτζσ ςυςκευζσ αποτελεί και δυνθτικό κοινό χριςθσ των mobile εφαρμογϊν που υιοκετοφν μουςεία και πολιτιςικοί οργανιςμοί για να ενιςχφςουν τθν εμπειρία των επιςκεπτϊν. θμαντικό για τθν εξζλιξθ και τθν αποδοχι των mobile εφαρμογϊν είναι ότι οι επιςκζπτεσ προβάλλουν και χειρίηονται τισ εφαρμογζσ ςτθ ςυςκευι τουσ και όχι ςε κάποια ςυςκευι διαφορετικοφ τφπου και άγνωςτθσ λειτουργίασ με τθν οποία πρζπει να εξοικειωκοφν ςφντομα ςτα πλαίςια μιασ επίςκεψθσ. Πολλζσ από τισ ςυςκευζσ που ζχουν χρθςιμοποιθκεί ςτο παρελκόν ιταν αναπόφευκτα άγνωςτεσ ωσ προσ τον χειριςμό τουσ ςτο ευρφ κοινό. Αυτό κατά μία ζννοια υποχρζωνε το μουςείο να χρθςιμοποιεί ιδιαίτερα απλζσ ςτο χειριςμό ςυςκευζσ και με περιοριςμζνο περιεχόμενο (Smith 2009). ε κάκε περίπτωςθ πρζπει να δίνεται ιδιαίτερθ προςοχι ςτο ςχεδιαςμό των εφαρμογϊν κακϊσ ςυχνά το μζςο και όχι το περιεχόμενο ζχει τον πρϊτο λόγο. Σο περιβάλλον χριςθσ αλλά και ο τρόποσ διάδραςθσ κα πρζπει να είναι τζτοιοσ ϊςτε να μθν απαςχολεί αρνθτικά τουσ χριςτεσ και θ ςυςκευι ωσ μζςο να περνά απαρατιρθτθ (Οικονόμου 2004). τθν περίπτωςθ τθσ mobile εφαρμογισ τθσ παροφςασ διπλωματικισ εργαςίασ ζκεςα ωσ ςτόχο ζνα ευρφ κοινό. Παρόλο που οι ζξυπνεσ ςυςκευζσ διακζτουν πολλοφσ αιςκθτιρεσ και μεγάλεσ δυνατότθτεσ επεξεργαςίασ, ο τφποσ τθσ εφαρμογισ (web mobile application) που επιλζχκθκε, εκμεταλλεφκθκε κάποιεσ από τισ παραπάνω λειτουργίεσ προσ τθν κατεφκυνςθ δθμιουργίασ απλισ διεπαφισ ωσ προσ τθ χριςθ αλλά ταυτόχρονα πλοφςιασ εφαρμογισ ωσ προσ το περιεχόμενο. Ζλαβα υπόψθ ότι παρόλο που οι χριςτεσ ςυνεχϊσ αυξάνονται αυτό δεν ςθμαίνει 37

38 ότι ςτθν πλειοψθφία τουσ γνωρίηουν όλεσ τισ δυνατότθτεσ και λειτουργίεσ που τουσ προςφζρει θ ςυςκευι τουσ. 38

39 Κεφάλαιο 4: Σεχνολογικά δεδομζνα 4.1 Ιςτορικι εξζλιξθ κινθτισ επικοινωνίασ Θ εμπορικι ιςτορία τθσ κινθτισ επικοινωνίασ είναι ςχετικά ςφντομθ. Σα πρϊτα κινθτά τθλζφωνα τθσ δεκαετίασ του 1980 ιταν μεγάλα ςε μζγεκοσ και μεγάλου βάρουσ. Αυτό οφείλονταν ςτον ιδιαίτερα μεγάλο θλεκτρικό ςυςςωρευτι (μπαταρία) τθσ ςυςκευισ, που ιταν απαραίτθτοσ προκειμζνου να επιτευχκεί ςφνδεςθ με το περιοριςμζνο δίκτυο κυψελωτισ τθλεφωνίασ τθσ εποχισ. τα τζλθ τθσ επόμενθσ δεκαετίασ τα κινθτά τθλζφωνα ζγιναν μικρότερα, ελαφρφτερα και πιο προςιτά οικονομικά. Αιτία αυτισ τθσ εξζλιξθσ ιταν το πυκνότερο πλζον δίκτυο κυψελωτισ τθλεφωνίασ (Fling & Brian, 2009). Αυτζσ οι ςυςκευζσ δεφτερθσ γενιάσ (2G) χρθςιμοποιικθκαν κυρίωσ για φωνθτικζσ κλιςεισ και αποςτολι γραπτϊν μθνυμάτων. Δεν είχαν εγκατεςτθμζνο πρόγραμμα περιιγθςθσ διαδικτφου και δεν υπιρχε και θ δυνατότθτα εγκατάςταςθσ επιπλζον εφαρμογϊν από αυτζσ που ιταν ιδθ προεγκατεςτθμζνεσ από τον καταςκευαςτι. Δυνατότθτεσ αναπαραγωγισ μουςικισ, βίντεο ι προβολισ εικόνων, αλλά και ςφνδεςθ ςτο διαδίκτυο, εμφανίςτθκαν ςτισ αρχζσ τισ δεκαετίασ του Οι εταιρίεσ πρόςκεςαν τθν υπθρεςία GPRS 3 και ζτςι προζκυψαν οι ςυςκευζσ 2.5G ωσ μια τεχνολογία ανάμεςα ςτθ δεφτερθ και τρίτθ γενιά (Paananen 2011). Θ περιιγθςθ ςτο διαδίκτυο αποτελοφςε πλζον επιλογι για τουσ χριςτεσ. Κάποιοι περιοριςμοί των ςυςκευϊν (μζγεκοσ οκόνθσ, μζγεκοσ πλθκτρολογίου) και ταυτόχρονα το υψθλό κόςτοσ τθσ υπθρεςίασ απζτρεπαν τουσ χριςτεσ από τθν εκτεταμζνθ χριςθ του. Μετά το 2002 με τισ βελτιϊςεισ των δικτφων κινθτισ τθλεφωνίασ, τθ μείωςθ του κόςτουσ υπθρεςίασ και κυρίωσ τθν εξάπλωςθ του δικτφου 3θσ γενιάσ (3G), θ χριςθ του διαδικτφου επεκτάκθκε ςτο ςυνδρομθτικό κοινό. Σαυτόχρονα ξεκίνθςε θ διείςδυςθ 3 Generalpacketradioservice (GPRS). φςτθμα αςφρματθσ υπθρεςίασ μεταγωγισ πακζτων που λειτουργεί ςε ςυςτιματα επικοινωνίασ 2 θσ και 3 θσ γενιάσ. 39

40 των ζξυπνων κινθτϊν ςυςκευϊν ςτθν αγορά (smartphones, tablets - Paananen, 2011). 4.2 Σι είναι το ζξυπνο κινθτό τθλζφωνο (smartphone) Είναι δφςκολο να ορίςουμε τθν ζννοια του ζξυπνου κινθτοφ τθλεφϊνου. Ο όροσ «ζξυπνο» μεταβάλλεται ςυνεχϊσ, ενϊ προςτίκενται ςυνζχεια νζεσ δυνατότθτεσ ςτα νζα τθλζφωνα. ε αυτό ςυμβάλει φυςικά ο ταχφτατοσ ρυκμόσ εξζλιξθσ τθσ τεχνολογίασ. Ζνα smartphone πλζον διακζτει λειτουργικό ςφςτθμα πολυεπεξεργαςίασ (multitasking 4 ) γεγονόσ που δίνει δυνατότθτεσ ςτθ ςυςκευι παρόμοιεσ με αυτζσ του προςωπικοφ υπολογιςτι. Μερικζσ από αυτζσ είναι: Δζκτθσ GPS or A-GPS Ψθφιακι πυξίδα (Digital compass) Ψθφιακι κάμερα υψθλισ ανάλυςθσ Ζξοδοι εικόνασ και ιχου προσ άλλεσ ςυςκευζσ Bluetooth Οκόνθ αφισ Τποςτιριξθ τριδιάςτατων γραφικϊν Eπιταχυνςιόμετρο- accelerometer 5 υμπεραςματικά κα μποροφςαμε να περιγράψουμε ζνα smartphone ωσ ζνα κινθτό τθλζφωνο υψθλοφ επιπζδου, που διακζτει ςφγχρονο λειτουργικό ςφςτθμα 4 Πολυεπεξεργαςία είναι θ χριςθ δφο ι περιςςότερων κεντρικϊν μονάδων επεξεργαςίασ (CPU) ςε ζνα ενιαίο ςφςτθμα υπολογιςτι. Ο όροσ αναφζρεται επίςθσ ςτθν ικανότθτα ενόσ ςυςτιματοσ να υποςτθρίξει περιςςότερουσ από ζναν επεξεργαςτζσ και ςτθ δυνατότθτα να ανακζτει κακικοντα μεταξφ τουσ. 5 Το επιταχυνσιόμετρο είναι ένας αιζθηηήρας κίνηζης ποσ ανιτνεύει ηην αλλαγή ηης κίνηζης ζε ζτέζη με ηην ηρέτοσζα θέζη ηης ζσζκεσής. 40

41 και προθγμζνο υλικό (hardware). Τπάρχει δυνατότθτα εγκατάςταςθσ λογιςμικοφ τρίτου καταςκευαςτι, κακϊσ και υψθλοφ επιπζδου γραφικό περιβάλλον διαχείριςθσ με οκόνθ αφισ Καταμεριςμόσ τθσ αγοράσ τθ ςφγχρονθ αγορά υπάρχει μεγάλοσ αρικμόσ καταςκευαςτϊν κινθτϊν ςυςκευϊν και ταυτόχρονα πολλά λειτουργικά ςυςτιματα που τισ διαχειρίηονται. φμφωνα με τθν εταιρία ερευνϊν αγοράσ ICD (Πίνακασ 1), ςτο πρϊτο μιςό του 2012 το μεγαλφτερο μερίδιο ανικε ςτθν Google και ςτο λειτουργικό ςφςτθμα Android, ενϊ ακολουκοφν με μεγάλθ διαφορά το λειτουργικό ςφςτθμα τθσ Apple, ios, το BlackBerry OS και το Windows Phone 7/Windows Mobile. Θ ίδια ζρευνα προβλζπει ότι μζχρι το 2016 ζνα μερίδιο που αντιςτοιχεί περίπου ςτο 10% τθσ αγοράσ κα περιζλκει ςτθ Microsoft από τθν Google, με τα υπόλοιπα ποςοςτά να παραμζνουν ςχεδόν αμετάβλθτα. Πίνακασ1: ΠθγιWorldwide Quarterly Mobile Phone Tracker Smartphone OS 2012 Market Share 2016 Market Share Android 61.0% 52.9% Windows Phone 7/Windows Mobile 5.2% 19.2% ios 20.5% 19.0% BlackBerry OS 6.0% 5.9% Λοιπά 7.2% 3.0% φνολο 100.0% 100% Google Android To 2005 θ Google ξεκίνθςε τθν υλοποίθςθ του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ Android. To 2007, εταιρίεσ όπωσ θ Google, θ Motorola, θ Samsung, θ SonyEricsson, θ Intel και άλλεσ ςθμαντικζσ εταιρίεσ καταςκευισ υλικοφ και λογιςμικοφ δθμιουργοφν τθν 41

42 Open Handset Handle 6 και το πρϊτο και ςθμαντικότερο αποτζλεςμα αυτισ τθσ ςυνεργαςίασ ιταν το ολοκλθρωμζνο λειτουργικό ςφςτθμα κινθτϊν ςυςκευϊν Android. Σθν ίδια χρονιά κυκλοφορεί και το πλαίςιο ανάπτυξθσ εφαρμογϊν ανοιχτοφ κϊδικα Android SDK. Σο πρϊτο κινθτό με προεγκατεςτθμζνθ τθν πρϊτθ πλιρθ ζκδοςθ του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ κυκλοφόρθςε το 2008 (Firtman 2010). Σο λειτουργικό τθσ Google υποςτθρίηει απεικόνιςθ διςδιάςτατων και τριδιάςτατων γραφικϊν, διαχειρίηεται αρχεία των περιςςότερων τφπων και multitouch διάδραςθ. Επίςθσ ο web browser του λειτουργικοφ υποςτθρίηει τθ μθχανι Webkit 7. Τλοποίθςθ εφαρμογϊν Android Οι εγγενείσ εφαρμογζσ που προορίηονται για το λειτουργικό Android υλοποιοφνται με τθ γλϊςςα προγραμματιςμοφ JAVA. Για τθ δθμιουργία τζτοιων εφαρμογϊν είναι απαραίτθτα το Java SE Development Kit (JDK 8 ), το Android SDK και ζνα ολοκλθρωμζνο περιβάλλον ανάπτυξθσ λογιςμικοφ (IDE). Σο δθμοφιλζςτερο περιβάλλον ανάπτυξθσ λογιςμικοφ είναι το Eclipse που με τα κατάλλθλα πρόςκετα παρζχει ζνα ολοκλθρωμζνο φιλικό περιβάλλον προγραμματιςμοφ (Firtman 2010) Apple iphone ios Θ ειςαγωγι του πρϊτου iphone ςτθν αγορά το 2007 ςθματοδοτεί και μια νζα εποχι για τα smartphones. Οι πωλιςεισ του πρϊτου iphone το 2007 είχαν φτάςει τισ 270 χιλιάδεσ και με μία ςυνεχι ανοδικι πορεία ζφταςαν μζχρι το πρϊτο τρίμθνο του 2012 τα 37 εκατομμφρια (Statista 2012). φμφωνα με μια μελζτθ (Laugesen & Yuan 2010) θ επιτυχία τθσ Apple οφείλεται ςτο πολφ επιτυχθμζνο επιχειρθματικό μοντζλο, ςτισ άριςτεσ προωκθτικζσ ενζργειεσ, ςτθν πολφ καλι εμπειρία χριςθσ του 6 ΣοOpenHandsetAlliance είναι μια ομάδα από 84εταιρείεσ τεχνολογίασ κινθτϊν επικοινωνιϊν που ςυνεργάςτθκαν για τθν ανάπτυξθ του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ ανοιχτοφ κϊδικα Android. 7 Webkit είναι θ μθχανι που επιτρζπει ςτουσ webbrowsers τθν προβολι τθσ διάταξθσ των ιςτοςελίδων. 8 Προγραμμαηιζηικό περιβάλλον ανοιτηού κώδικα σλοποίηζης εθαρμογών γλώζζας JAVA. 42

43 διαδικτφου μζςω τθσ εφαρμογισ περιιγθςθσ ιςτοφ τθσ ςυςκευισ, αλλά και ςτον μεγάλο αρικμό εφαρμογϊν, κυρίωσ ψυχαγωγίασ, που ανταποκρίνονταν ςτο ακζραιο ςτισ τρζχουςεσ ανάγκεσ των χρθςτϊν (Firtman 2010). Τλοποίθςθ εφαρμογϊν ios Θ δθμιουργία εφαρμογϊν που προορίηονται για το λειτουργικό ios δθμιουργοφνται με τεχνολογίεσ προγραμματιςμοφ διαδικτφου ι με το περιβάλλον Cocoa Touch που χρθςιμοποιεί τθ γλϊςςα προγραμματιςμοφ Objective C. Προκειμζνου να υλοποιθκοφν εφαρμογζσ για iphone θ Apple προςφζρει το iphone SDK που περιλαμβάνει το XCODE IDE, προςομοιωτι ςυςκευισ iphone και άλλα απαραίτθτα πρόςκετα RIM Blackberry Σο πρϊτο κινθτό Blackberry κυκλοφόρθςε το 2002 από τθν εταιρία Research in Motion (RIM). Μζχρι το 2010 θ Blackberry κατείχε τθν τρίτθ κζςθ ςε πωλιςεισ παγκοςμίωσ και τθ δεφτερθ ςτισ Θ. Π. Α. Ειδικεφεται κυρίωσ ςε εταιρικζσ εφαρμογζσ (Firtman 2010). Τλοποίθςθ εφαρμογϊν Blackberry Οι εφαρμογζσ που λειτουργοφν ςε περιβάλλον Blackberry μποροφν να υλοποιθκοφν ωσ δικτυακζσ εφαρμογζσ BlackBerry που χρθςιμοποιοφν τεχνολογίεσ HTML, CSS και Javascript ι ςε περιβάλλον Java. τθ δεφτερθ περίπτωςθ είναι απαραίτθτθ θ ςυνεργαςία του SUNJDK και του Eclipse με κάποια πρόςκετα τθσ Blackberry Microsoft Windows Phone 7 Θ πρϊτθ ςυςκευι λειτουργικοφ Windows Mobile κυκλοφόρθςε το Σο Φεβρουάριο του 2010 θ Microsoft αντικατζςτθςε το Windows Mobile με το Windows Phone. Από αυτό το ςθμείο και ιδιαίτερα μετά τθν ζκδοςθ του Windows Phone 7, θ Microsoft αφξθςε τισ πωλιςεισ τθσ και προβλζπεται ότι κα καταλάβει μζχρι το 2016 τθν τρίτθ κζςθ ςτθν αγορά. Θ ςυνεργαςία τθσ Microsoft με τθ NOKIA αναμζνεται να βοθκιςει προσ αυτι τθν κατεφκυνςθ (Firtman 2010). 43

44 Τλοποίθςθ εφαρμογϊν Windows Phone Θ Microsoft υιοκζτθςε τισ υπάρχουςεσ τεχνολογίεσ λογιςμικοφ για τθ δθμιουργία mobile εφαρμογϊν. Χρθςιμοποιεί το περιβάλλον.net και τθ γλϊςςα προγραμματιςμοφ C#. Απαραίτθτθ είναι θ εγκατάςταςθ του Windows Phone Developer Tools, ζνα προγραμματιςτικό περιβάλλον που παρζχει εργαλεία για ανάπτυξθ εφαρμογϊν του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ WindowsPhone. 4.3 Σφποι εφαρμογϊν κινθτϊν ςυςκευϊν Θ φπαρξθ λειτουργικοφ ςυςτιματοσ ςτισ ζξυπνεσ κινθτζσ ςυςκευζσ δίνει τθ δυνατότθτα ςτουσ χριςτεσ να εγκακιςτοφν επιπλζον εφαρμογζσ πζρα από τισ προεγκατεςτθμζνεσ του καταςκευαςτι. Οι εφαρμογζσ ςυνικωσ είναι καταςκευαςμζνεσ ζτςι ϊςτε να εκμεταλλεφονται κάποιεσ από τισ δυνατότθτεσ των ςυςκευϊν, όπωσ τουσ διάφορουσ τρόπουσ διαςφνδεςθσ (Wi-Fi, MobileBroadband, Bluetooth), τισ ικανότθτεσ επεξεργαςίασ εικόνασ, ιχου και βίντεο, τουσ αιςκθτιρεσ κλίςθσ, κερμοκραςίασ, το δζκτθ GPS ι τθν κάμερα (Fling&Brian 2009). Οι εφαρμογζσ τα τελευταία χρόνια ζχουν διαχωριςτεί ςε τρείσ κατθγορίεσ, τισ εγγενείσ εφαρμογζσ (native applications), τισ υβριδικζσ εφαρμογζσ (hybrid applications) και τισ δικτυακζσ (mobile applications). Ο διαχωριςμόσ αυτόσ προζκυψε από τθν φπαρξθ πολλϊν λειτουργικϊν ςυςτθμάτων ςτισ ςφγχρονεσ ςυςκευζσ, από τθν εκτεταμζνθ πλζον χριςθ των ςυςκευϊν για πρόςβαςθ ςτο διαδίκτυο, αλλά και από τθν ανάγκθ μείωςθσ του χρόνου και του κόςτουσ υλοποίθςθσ των εφαρμογϊν (Seven 2012) Εγγενείσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν (Native mobile applications) Οι εφαρμογζσ αυτζσ ζχουν αναπτυχκεί για να λειτουργοφν ςε ςυςκευζσ ςυγκεκριμζνου λειτουργικοφ ςυςτιματοσ. Όταν θ ίδια εφαρμογι πρζπει να χρθςιμοποιθκεί ςε ςυςκευι διαφορετικοφ λειτουργικοφ ςυςτιματοσ πρζπει να προςαρμοςκεί προγραμματιςτικά και να υπάρξει νζα κατάλλθλθ ζκδοςθ. 44

45 Οι εφαρμογζσ αναπτφςςονται είτε από τθν καταςκευάςτρια εταιρία τθσ ςυςκευισ, είτε από τθν εταιρία δθμιουργίασ του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ, είτε από τρίτουσ προγραμματιςτζσ. τθν τελευταία περίπτωςθ οι εφαρμογζσ προκειμζνου να διατεκοφν ςτουσ χριςτεσ πρζπει να εγκρικοφν από τισ καταςκευάςτριεσ εταιρίεσ των λειτουργικϊν ςυςτθμάτων που διαχειρίηονται τα θλεκτρονικά καταςτιματα διανομισ των εφαρμογϊν. Οι εταιρίεσ αναλαμβάνουν τθ διανομι, τθν προϊκθςθ και τθ διαδικαςία ςυναλλαγισ, με αντάλλαγμα ζνα ποςοςτό επί τθσ τιμισ τθσ διακζςιμθσ εφαρμογισ (Seven 2012) Δικτυακζσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν (Web mobile applications) Μια δικτυακι εφαρμογι κινθτϊν ςυςκευϊν είναι ςχεδιαςμζνθ να εκτελείται από τθν εφαρμογι περιιγθςθσ ιςτοφ (web browser). Όπωσ πολλζσ δικτυακζσ εφαρμογζσ ζτςι και αυτζσ που προορίηονται για κινθτζσ ςυςκευζσ ςχεδιάηονται κυρίωσ με τρεισ τεχνολογίεσ: HTML, CSS, Javascript. Σο γεγονόσ ότι αυτοφ του τφπου οι εφαρμογζσ εκτελοφνται ςτον web browser τισ κακιςτά ανεξάρτθτεσ από το λειτουργικό ςφςτθμα και τθ ςυςκευι. Εκτελοφνται ςε κάκε κινθτι ςυςκευι που ζχει τθ δυνατότθτα ςφνδεςθσ ςτο διαδίκτυο και διακζτει web browser. Θ εφαρμογι για να εκτελεςκεί κάκε φορά μεταφζρεται από τον δικτυακό εξυπθρετθτι ςτον οποίο φιλοξενείται ςτθ ςυςκευι. Εφαρμογζσ που ςχεδιάςτθκαν με τθ γλϊςςα HTML5 μποροφν να εκτελεςτοφν ςε ςυςκευι ακόμθ και χωρίσ τθν ανάγκθ ςφνδεςθσ ςτο διαδίκτυο (Seven 2012) Τβριδικζσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν (Hybrid mobile applications) Οι υβριδικζσ εφαρμογζσ κινθτϊν ςυςκευϊν μεταφζρονται ςτθ ςυςκευι μζςω διαδικτφου και εγκακίςτανται με τθ βοικεια του λειτουργικοφ ςυςτιματοσ. Τλοποιοφνται ςυνικωσ με τισ τεχνολογίεσ HTML, CSS και Javascript μζςα ςε πλαίςια ανάπτυξθσ εφαρμογϊν που χαρακτθρίηονται Cross-Platform Frameworks. Χρθςιμοποιοφν τθ μθχανι του λογιςμικοφ περιιγθςθσ ιςτοφ του λειτουργικοφ προκειμζνου να δθμιουργιςουν τα απαραίτθτα γραφικά ςτοιχεία του περιβάλλοντοσ χριςτθ (Seven 2012). 45

46 4.3.4 Χαρακτθριςτικά Εγγενείσ εφαρμογζσ (native applications) Μποροφν να χρθςιμοποιιςουν όλεσ τισ δυνατότθτεσ των ςυςκευϊν όπωσ, κάμερα, δζκτθ GPS, accelerator, αιςκθτιρεσ κ.ά. Οτιδιποτε άλλο προκφπτει ωσ επιπλζον δυνατότθτα υλικοφ ςυνικωσ παρακολουκείται από τισ κοινότθτεσ προγραμματιςτϊν και τισ εταιρίεσ λειτουργικϊν ςυςτθμάτων και δθμιουργοφνται νζεσ βιβλιοκικεσ, που διατίκενται ςτουσ προγραμματιςτζσ και ςτουσ ςχεδιαςτζσ, οι οποίοι αναλαμβάνουν να ενςωματϊςουν τισ καινοφργιεσ δυνατότθτεσ ςε νζεσ ι υπάρχουςεσ εφαρμογζσ. τισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ δεν απαιτείται ςφνδεςθ ςτο διαδίκτυο για τθ χριςθ τθσ εφαρμογισ. Αφοφ παραλθφκεί και εγκαταςτακεί θ εφαρμογι, όλο το περιεχόμενό τθσ βρίςκεται ςτθ ςυςκευι. Για κάκε λειτουργικό ςφςτθμα απαιτείται θ δθμιουργία κατάλλθλθσ ζκδοςθσ τθσ εφαρμογισ. Οι native εφαρμογζσ μποροφν να διανεμθκοφν εμπορικά μζςω των επίςθμων θλεκτρονικϊν καταςτθμάτων των εταιριϊν (Global Intelligence Alliance 2010). Δικτυακζσ Εφαρμογζσ (Web mobile applications) Οι εφαρμογζσ εκτελοφνται ςτον web browser του λειτουργικοφ. Αυτό πρακτικά ςθμαίνει ότι μποροφν ότι λειτουργοφν ςε όλεσ τισ ςυςκευζσ που διακζτουν μία εφαρμογι περιιγθςθσ ιςτοφ και ςφνδεςθ ςτο διαδίκτυο. Δεν μποροφν να χρθςιμοποιιςουν όλεσ τισ δυνατότθτεσ υλικοφ που προςφζρονται από τισ ςυςκευζσ. Δεν μποροφν να διανεμθκοφν από τα θλεκτρονικά καταςτιματα των εταιριϊν και να χρθςιμοποιθκοφν εμπορικά (Global Intelligence Alliance 2010). Τβριδικζσ εφαρμογζσ 46

47 Εγκακίςτανται ςτο λειτουργικό ςφςτθμα και ςυνικωσ οι απλοί χριςτεσ δεν μποροφν να αντιλθφκοφν αν χρθςιμοποιοφν μια εγγενι ι μια υβριδικι εφαρμογι. Οι υβριδικζσ εφαρμογζσ χρθςιμοποιοφν τισ περιςςότερεσ δυνατότθτεσ υλικοφ που παρζχονται από τισ ςυςκευζσ. Τλοποιοφνται ενςωματϊνοντασ τεχνολογίεσ διαδικτφου (HTML, CSS, Javascript). Κάποια από τα ςυςτατικά αυτϊν των εφαρμογϊν παραμζνουν ςτθ ςυςκευι μετά τθν εγκατάςταςθ τθσ εφαρμογισ και κάποια απαιτοφν ςφνδεςθ ςτο διαδίκτυο προκειμζνου να εμφανιςκοφν ςτθν οκόνθ του χριςτθ (Global Intelligence Alliance 2010) φγκριςθ χετικά με τισ native εφαρμογζσ κα μποροφςαμε να ποφμε ότι τα χαρακτθριςτικά τουσ αποτελοφν ταυτόχρονα και τα πλεονεκτιματά τουσ. Βαςικό τουσ μειονζκτθμα είναι το ότι θ ίδια εφαρμογι δεν μπορεί να εγκαταςτακεί ςε ςυςκευι διαφορετικοφ λειτουργικοφ ςυςτιματοσ, πράγμα που ςθμαίνει ότι πρζπει να αναπρογραμματιςτεί τόςεσ φορζσ όςα είναι και τα λειτουργικά ςυςτιματα με τα οποία κζλουμε θ εφαρμογι μασ να είναι ςυμβατι. Αυτό ανεβάηει το κόςτοσ υλοποίθςθσ. Επίςθσ ζνα άλλο ίςωσ μειονζκτθμα είναι ότι θ εφαρμογι ενθμερϊνεται περιοδικά από τουσ δθμιουργοφσ τθσ. Για τον ςκοπό αυτό απαιτείται δθμιουργία νζασ ζκδοςθσ τθσ εφαρμογισ για όλα τα λειτουργικά ςυςτιματα και αναδθμοςίευςι τθσ ςε όλα τα θλεκτρονικά καταςτιματα των εταιριϊν. Οι χριςτεσ ςτθν επόμενθ προςπζλαςθ τθσ εφαρμογισ ειδοποιοφνται ότι πρζπει να μεταφζρουν και να εγκαταςτιςουν εκ νζου τθν τελευταία ζκδοςι τθσ (Cavazza 2011). Και για τισ δικτυακζσ εφαρμογζσ ανιχνεφουμε τα πλεονεκτιματά τουσ παρατθρϊντασ τα χαρακτθριςτικά τουσ. Μποροφν να εκτελεςκοφν από οποιαδιποτε ςυςκευι οποιουδιποτε λειτουργικοφ ςυςτιματοσ. Επομζνωσ ζχουν μικρότερο κόςτοσ υλοποίθςθσ κακϊσ απαιτείται θ υλοποίθςθ μίασ μόνο εφαρμογισ. Οι προγραμματιςτζσ χρθςιμοποιοφν γνωςτζσ διαδικτυακζσ τεχνολογίεσ 47

48 και δεν είναι απαραίτθτο να εκπαιδευτοφν ςε νζα προγραμματιςτικά περιβάλλοντα. Οι εφαρμογζσ δεν είναι απαραίτθτο να εγκρικοφν από τισ εταιρίεσ πριν γίνουν διακζςιμεσ ςτουσ χριςτεσ. Θ ενθμζρωςθ τθσ εφαρμογισ γίνεται μόνο από τθν πλευρά του προγραμματιςτι ι του διαχειριςτι τθσ εφαρμογισ. Ο χριςτθσ δεν απαιτείται να κάνει οποιαδιποτε ενζργεια προκειμζνου να προβάλει το νζο περιεχόμενο. Μειονζκτθμα των δικτυακϊν εφαρμογϊν αποτελεί ότι δεν μποροφν να χρθςιμοποιιςουν τουσ πόρουσ υλικοφ που παρζχονται από τισ ςυςκευζσ. Επίςθσ, αφοφ δεν μποροφν να δθμοςιευκοφν ςτα επίςθμα θλεκτρονικά καταςτιματα των εταιριϊν, δεν ζχουν τθν προβολι που απολαμβάνουν οι εγγενείσ εφαρμογζσ που είναι δθμοςιευμζνεσ και διακζςιμεσ εκεί (Cavazza 2011). Οι υβριδικζσ εφαρμογζσ ςυνδυάηουν πλεονεκτιματα των εγγενϊν αλλά και των δικτυακϊν εφαρμογϊν. Εγκακίςτανται και εκτελοφνται ςτθ ςυςκευι, είναι διακζςιμεσ ςτα θλεκτρονικά καταςτιματα εφαρμογϊν, εκμεταλλεφονται πλζον τισ περιςςότερεσ δυνατότθτεσ υλικοφ που προςφζρουν οι ςυςκευζσ, το κόςτοσ υλοποίθςισ τουσ είναι μικρότερο από τισ εγγενείσ, γιατί λειτουργοφν ανεξαρτιτωσ λειτουργικοφ ςυςτιματοσ. Για να χρθςιμοποιθκεί πλιρωσ θ εφαρμογι ςυχνά απαιτείται ςφνδεςθ ςτο διαδίκτυο, κάτι που ίςωσ αποτελεί μειονζκτθμα. Θ ενθμζρωςθ τζτοιου τφπου εφαρμογϊν μπορεί να γίνεται μόνο από τθν πλευρά του διαχειριςτι, όταν είναι απαραίτθτο να ενθμερωκοφν τμιματα τθσ εφαρμογισ που δεν είναι εγκατεςτθμζνα ςτθ ςυςκευι, αλλά λαμβάνονται κατά τθν προςπζλαςι τθσ από το διαδίκτυο. ε διαφορετικι περίπτωςθ θ διαδικαςία ενθμζρωςθσ είναι όμοια με αυτι που ακολουκείται ςτισ εγγενείσ εφαρμογζσ. Ζνα ςοβαρό μειονζκτθμα των υβριδικϊν εφαρμογϊν, που οφείλεται κυρίωσ ςτο ότι αποτελοφν ζναν νζο τρόπο προγραμματιςτικισ προςζγγιςθσ που δε διακζτει ςθμαντικι προϊςτορία, είναι ότι εμφανίηονται ςυχνά προγραμματιςτικά προβλιματα (bugs) που δεν ζχουν ξεκάκαρθ αιτία και ο εντοπιςμόσ τουσ είναι δφςκολοσ. Επίςθσ αυτζσ οι εφαρμογζσ παρουςιάηουν και μεγαλφτερθ αςτάκεια ςε ςχζςθ με τισ εγγενείσ ι τισ δικτυακζσ, ειδικά όταν τα λειτουργικά ςυςτιματα ενθμερϊνονται και εξελίςςονται. Ηθτιματα που ίςωσ ξεπεραςτοφν ςφντομα λόγω τισ μεγάλθσ αποδοχισ τθσ οποίασ χαίρουν οι 48

49 υβριδικζσ εφαρμογζσ από τισ κοινότθτεσ προγραμματιςτϊν ανοιχτοφ κϊδικα (Cavazza 2011). υμπεραςματικά κα λζγαμε ότι θ επιλογι του κατάλλθλου τφπου εφαρμογισ εξαρτάται από διάφορουσ παράγοντεσ και υπάρχουν αρκετά ηθτιματα που πρζπει κάποιοσ να αναλογιςκεί πριν κάνει τθν επιλογι του. Κάκε εντολζασ, που κα μποροφςε να είναι ζνασ ιδιϊτθσ, μία επιχείρθςθ ι ζνασ φορζασ, πρζπει να γνωρίηει ςε τι κοινό απευκφνεται, να αναγνωρίηει τον ρυκμό τισ αγοράσ, τισ απαιτιςεισ τθσ εφαρμογισ, τον χρόνο, το κόςτοσ υλοποίθςθσ. Επομζνωσ κατά περίπτωςθ πρζπει να γίνεται προςεκτικι μελζτθ των δεδομζνων και να παίρνονται οι ανάλογεσ αποφάςεισ. 4.6 Γραμμοκωδικοί δυο διαςτάςεων γριγορθσ απόκριςθσ (QR Codes) Οι γραμμοκωδικοί δυο διαςτάςεων (QR Codes), ωσ εξζλιξθ των μονοδιάςτατων κωδικϊν, γνωρίηουν μεγάλθ διάδοςθ και εφαρμογι παγκοςμίωσ, ιδιαίτερα μετά τθν αφξθςθ των πωλιςεων κινθτϊν τθλζφωνων τφπου smartphone. Δθμιουργικθκαν ςτθν Λαπωνία το 1994 από τθν εταιρία Denso Waves, ενϊ από το 2000 ζχουν πιςτοποιθκεί διεκνϊσ ωσ πρότυπο. Χρθςιμοποιικθκαν πρϊτα ςτθν αυτοκινθτοβιομθχανία. Με αφετθρία τθν Λαπωνία και τθν Κορζα θ χριςθ τουσ επεκτάκθκε ςε όλο τον κόςμο (Association of Nova Scotia Museums 2011). Οι QR Codes περιζχουν κωδικοποιθμζνεσ πλθροφορίεσ που κάποια ςυςκευι ανάγνωςθσ τισ αποκωδικοποιεί και τισ προβάλει. Σζτοιεσ ςυςκευζσ πλζον είναι και τα smartphones. Για να χρθςιμοποιθκεί ζνασ κωδικόσ QR και να επιτφχει τον ςκοπό του δθμιουργείται ζνα (επικοινωνιακό) ςφςτθμα. Σο ςφςτθμα αποτελείται από τον χριςτθ του κινθτοφ τθλεφϊνου, το κινθτό τθλζφωνο με τθν κάμερα του, το λογιςμικό αναγνϊριςθσ - αποκωδικοποίθςθσ QR Codes εγκατεςτθμζνο ςτο τθλζφωνο και τον ίδιο τον κωδικό. Σο ςενάριο χριςθσ μπορεί να περιγραφεί ωσ εξισ: ο χριςτθσ εντοπίηει τον κωδικό, ενεργοποιεί το λογιςμικό ςτο τθλζφωνό του, ςαρϊνει με τθν κάμερα του τθλεφϊνου τον κωδικό, το λογιςμικό αποκωδικοποιεί 49

50 τθν πλθροφορία, θ πλθροφορία προβάλλεται ςτθν οκόνθ του τθλεφϊνου (Soon 2008) Εξζλιξθ - Σεχνικά χαρακτθριςτικά Οι πρϊτοι κωδικοί που ανζπτυξε θ IBM το 1970 (UPC) αποτελοφνταν από 13 ψθφία. Θ εξζλιξθ πζραςε από διάφορα ςτάδια μζχρι το 1994 οπότε και δθμιουργικθκαν οι QR Codes που μποροφν να περιζχουν μζχρι 7000 ψθφία. τθν Εικόνα 2 βλζπουμε τθν εξζλιξθ τουσ. Εικόνα 2: Θ ιςτορικι εξζλιξθ των ςυμβόλων υψθλισ πυκνότθτασ και χωρθτικότθτασ Σα χαρακτθριςτικά των QR Codes που ζκαναν τόςο διαδεδομζνθ τθ χριςθ τουσ είναι τα εξισ: Μεγαλφτερθ χωρθτικότθτα ςε δεδομζνα ςε ςχζςθ με τουσ γραμμικοφσ κωδικοφσ (ζωσ και 7000 αρικμθτικοφσ χαρακτιρεσ ι περίπου 4300 αλφαρικμθτικοφσ ι 3000 δυαδικοφσ). Μποροφν να χρθςιμοποιθκεί από τον κακζνα δωρεάν, αφοφ το επιτρζπει ο δθμόςιοσ τρόποσ κατοχφρωςθσ τθσ πατζντασ από τθ κυγατρικι εταιρία τθσ TOYOTA που τουσ δθμιοφργθςε. Μικρό μζγεκοσ ςε ςχζςθ με τουσ γραμμικοφσ κωδικοφσ. 50

51 Σα περιςςότερα κινθτά τθλζφωνα πλζον διακζτουν κάμερα, ςφνδεςθ ςτο διαδίκτυο και κατάλλθλο λογιςμικό που τουσ επιτρζπει να τουσ διαβάηουν και να τουσ αποκωδικοποιοφν. υνικωσ μζςα ςε ζναν τζτοιο κωδικό βρίςκεται μια διαδικτυακι διεφκυνςθ (URL). Μποροφν να αναγνωςτοφν από οποιαδιποτε γωνία. Αυτό επιτυγχάνεται λόγω των τετραγωνικϊν μοτίβων που είναι διατεταγμζνα ςτισ τρεισ γωνίεσ του κωδικοφ, οι οποίοι επιτρζπουν τθν εφκολθ ευκυγράμμιςθ με τον αιςκθτιρα τθσ κάμερασ. Θ δομι του φαίνεται ςτθν Εικόνα 3. Εικόνα 3: Θ δομι ενόσ QRCode Οι QR Codes είναι ανκεκτικοί ςτισ αλλοιϊςεισ και τισ παραμορφϊςεισ. Τπάρχουν τρία επίπεδα διόρκωςθσ ςφαλμάτων (7%, 15%, 25%, 30% τθσ περιοχισ του ςυμβόλου) τα οποία κακορίηονται κατά τθ ςτιγμι τθσ δθμιουργίασ τουσ. Θ διόρκωςθ υλοποιείται με χριςθ κωδικϊν Reed- Solomon. Θ δομθμζνθ ςφνκεςι τουσ επιτρζπει τθν αποδόμθςι τουσ ςε μικρότερα ςφμβολα (μζχρι 16) που περιζχουν τα ίδια δεδομζνα με το πρωτότυπο. Κάκε ςφμβολο ζχει τον δικό του ςχετικό αρικμό ςειράσ. Αυτό επιτρζπει τθ ςάρωςι τουσ με τυχαία ςειρά, κακϊσ μετά ο επεξεργαςτισ τθσ ςυςκευισ από τθν οποία ςαρϊνονται τα ιεραρχεί (Soon 2008). 51

52 4.6.2 Χριςεισ Σα πλεονεκτιματα των QR Codes ςε ςχζςθ με άλλουσ τρόπουσ κωδικοποίθςθσ πλθροφοριϊν αλλά και θ ευκολία χριςθσ τουσ από τουσ κατόχουσ smartphones δθμιοφργθςαν ζνα μεγάλο αρικμό εφαρμογϊν που κάνει χριςθ τζτοιου τφπου εγκαταςτάςεων. Παρόλο που ςτθν αρχι θ χρθςιμοποίθςθ τουσ ξεκίνθςε περιςςότερο για εμπορικοφσ ςκοποφσ και διαχείριςθ προμθκειϊν, πλζον χρθςιμοποιοφνται ευρζωσ. Ενδεικτικά κάποιεσ χριςεισ - εφαρμογζσ QR Codes που περιζχουν πλθροφορίεσ προσ αποκωδικοποίθςθ μζςω τθσ παραπάνω διαδικαςίασ, απαντϊνται: ςτο εμπόριο, τοποκετοφνται επάνω ςε ςυςκευαςίεσ προϊόντων και παρζχουν πλθροφορίεσ ςχετικζσ με τθν προζλευςθ του κάκε προϊόντοσ, τθν παραγωγι ι ακόμθ και ςυνταγζσ ςχετικζσ με το προϊόν (αν είναι τρόφιμα) ςτισ ςυγκοινωνίεσ χρθςιμοποιικθκαν ςε ςτακμοφσ λεωφορείων και υπόγειων ςιδθρόδρομων. Οι επιβάτεσ πλθροφοροφνται ςχετικά με τα δρομολόγια των μζςων αλλά και τον χρόνο άφιξισ τουσ. Επίςθσ μποροφν να πλθρϊςουν μζςω αυτϊν τα ειςιτιριά τουσ ςε ςυναλλαγζσ, χρθςιμοποιοφνται για θλεκτρονικζσ πλθρωμζσ τυπωμζνοι επάνω ςε ειδοποιιςεισ λογαριαςμϊν ςτθ διαφιμιςθ, γίνεται εκτεταμζνθ χριςθ ςε υπαίκριεσ, ζντυπεσ, και θλεκτρονικζσ διαφθμίςεισ ςτθν εκπαίδευςθ, οι εκπαιδευτικοί ζχουν δθμιουργιςει εργαςτθριακοφσ χάρτεσ που παρζχουν επιπλζον πλθροφορίεσ, κακϊσ και βιβλία που περιζχουν παραπομπζσ ςε πθγζσ ςε μορφι QR Code ςτο πεδίο του πολιτιςμοφ και τθσ πολιτιςτικισ προβολισ, πολλά μουςεία, μεταξφ αυτϊν το Μουςείο Μοντζρνασ Σζχνθσ τθσ Νζασ 52

53 Τόρκθσ και το Καναδικό Μουςείο Πολιτιςμοφ, χρθςιμοποιοφν τθν τεχνολογία αυτι προκειμζνου να παρζχουν ςτουσ επιςκζπτεσ τουσ πλθροφορίεσ ςχετικζσ με εκκζματα ςτον τουριςμό, ςε τουριςτικοφσ χάρτεσ πόλεων, ςε μνθμεία και αξιοκζατα κ.α. (Soon 2008) φγχρονα ςτατιςτικά ςτοιχεία χριςθσ Δικτυακζσ επιχειριςεισ που παρζχουν μθχανιςμοφσ δθμιουργίασ κωδικϊν QR πραγματοποιοφν ζρευνεσ και δθμοςιεφουν ςτατιςτικά ςτοιχεία χριςθσ. Ενδεικτικά αναφζρω: Σο πρϊτο τρίμθνο του 2012 το ποςοςτό ςυνολικισ χριςθσ των QR Codes ζχει αυξθκεί κατά 381% από το αντίςτοιχο τρίμθνο του 2011 Οι πζντε χϊρεσ που χρθςιμοποιοφν περιςςότερο εφαρμογζσ των κωδικϊν QR είναι οι Θ.Π.Α, το Θνωμζνο Βαςίλειο, ο Καναδάσ, θ Αυςτραλία και θ Γερμανία Αυξάνονται τα ποςοςτά χριςθσ τουσ για αποςτολι γραπτϊν μθνυμάτων ι μθνυμάτων θλεκτρονικοφ ταχυδρομείου και για άμεςθ πρόςβαςθ χαρτϊν τθσ Google Οι περιςςότερεσ ςυςκευζσ (59% τον Μάρτιο του 2012) που ςαρϊνουν κωδικοφσ QR είναι τθσ εταιρίασ Apple με λειτουργικό ςφςτθμα ios, δεφτερεσ (31% τον Μάρτιο του 2012) οι ςυςκευζσ με λειτουργικό ςφςτθμα Android και με μεγάλθ διαφορά ακολουκοφν οι υπόλοιπεσ (Chaffey 2012) 4.6.4Εφαρμογζσ αποκωδικοποίθςθσ κωδικϊν QR Για να αποκωδικοποιθκοφν οι κωδικοί QR πρζπει ςτο λειτουργικό ςφςτθμα τθσ κινθτισ ςυςκευισ να ζχει εγκαταςτακεί εφαρμογι αποκωδικοποίθςθσ. τισ νεότερεσ εκδόςεισ των λειτουργικϊν ςυςτθμάτων υπάρχουν προεγκατεςτθμζνεσ 53

54 τζτοιου τφπου εφαρμογζσ. Χριςτεσ που δεν διακζτουν τζτοια εφαρμογι μποροφν να τθν προμθκευκοφν δωρεάν από διάφορεσ ιςτοςελίδεσ, αλλά και από τισ επίςθμεσ διαδικτυακζσ αγορζσ εφαρμογϊν των εταιριϊν, όπωσ το GooglePlay τθσ Google για το λειτουργικό Android ι από το αντίςτοιχο AppStore τθσ Apple για το λειτουργικό ςφςτθμα ios. Ενδεικτικά αναφζρω μερικζσ από τισ δθμοφιλείσ εφαρμογζσ αποκωδικοποίθςθσ: NeoReader, TapMedia sqrreader, i-nigma, ScanLife, QuickMark, BarcodeScanner κ.ά. 54

55 Κεφάλαιο 5: Οι εφαρμογζσ 5.1 Ειςαγωγι Για τισ ανάγκεσ τθσ διπλωματικισ υλοποιικθκαν δυο εφαρμογζσ. Θ πρϊτθ εφαρμογι προορίηεται για χριςθ ςε κινθτζσ ςυςκευζσ, ςτθν οποία ο χριςτθσ παραπζμπεται μζςω των κωδικϊν QR. Παράμετροι ςτουσ κωδικοφσ QR κακορίηουν το περιεχόμενο τθσ ανάλογα με τθ κζςθ του επιςκζπτθ. Θ δεφτερθ εφαρμογι είναι το περιβάλλον διαχείριςθσ και ενθμζρωςθσ τθσ πρϊτθσ εφαρμογισ. Κα χρθςιμοποιείται από τουσ διαχειριςτζσ και κα παρζχει δυνατότθτεσ αλλαγισ - ενθμζρωςθσ των περιεχομζνων (εικόνεσ - κείμενο) τθσ. Για τθ δθμιουργία των εφαρμογϊν χρθςιμοποιικθκαν τεχνολογίεσ προγραμματιςμοφ διαδικτφου. Σα προγραμματιςτικά εργαλεία που χρθςιμοποιικθκαν είναι: PHP, HTML5, CSS, Javascript (JQuery), AJAX και Βάςθ Δεδομζνων MySQL. Προκειμζνου να προςαρμοςκεί θ πρϊτθ εφαρμογι για προβολι ςε κινθτζσ ςυςκευζσ πλαίςιο JQuery Mobile. χρθςιμοποιικθκε επίςθσ το προγραμματιςτικό τθ ςυνζχεια κα περιγράψω τα προγραμματιςτικά εργαλεία που χρθςιμοποιικθκαν, τισ βαςικζσ λειτουργίεσ και το ςενάριο χριςθσ των εφαρμογϊν. 5.2 Δικτυακζσ εφαρμογζσ Μια δικτυακι εφαρμογι ζχει πρόςβαςθ ςε intranet 9 ι ςτο διαδίκτυο. Ζχει υλοποιθκεί με κάποια γλϊςςα προγραμματιςμοφ που υποςτθρίηεται από τισ εφαρμογζσ περιιγθςθσ ιςτοφ (όπωσ Javascript ςυνεργαηόμενθ με τθ γλϊςςα υπερκειμζνου HTML). Οι εφαρμογζσ περιιγθςθσ (web browsers) αναλαμβάνουν τθ μεταγλϊττιςθ και εκτζλεςθ τθσ εφαρμογισ. υνικωσ με τθ βοικεια μίασ γλϊςςασ ςεναρίων εξυπθρετθτι (server side scripting language) επιτρζπουν ςτουσ χριςτεσ να 9 Ιδιωηικό δίκησο ποσ τρηζιμοποιεί ηετνολογίες διαδικηύοσ για ηην μεηάδοζη δεδομένων και σπηρεζιών. 55

56 υποβάλουν ερωτιματα και να ανακτοφν δεδομζνα από βάςεισ δεδομζνων. Σα δεδομζνα ωσ αποτελζςματα επιςτρζφουν από τον εξυπθρετθτι και εμφανίηονται δυναμικά ςτθν εφαρμογι περιιγθςθσ του πελάτθ. θμαντικά πλεονεκτιματα των δικτυακϊν εφαρμογϊν είναι ότι δεν απαιτείται εγκατάςταςι τουσ, υποςτθρίηονται από όλα τα λειτουργικά ςυςτιματα και από όλεσ τισ εφαρμογζσ περιιγθςθσ, παράγοντεσ που ενκαρρφνουν τθ μεγάλθ διάδοςθ τουσ. 5.3 Προγραμματιςτικά εργαλεία Θ γλϊςςα προγραμματιςμοφ PHP Θ PHP είναι μία γλϊςςα που χρθςιμοποιείται ευρζωσ. Είναι γλϊςςα ςεναρίων (scripts) γενικοφ ςκοποφ και κατάλλθλθ για υλοποίθςθ δυναμικϊν δικτυακϊν εφαρμογϊν. Ιταν από τισ πρϊτεσ γλϊςςεσ που είχε τθ δυνατότθτα να παρεμβλθκεί μζςα ςε μία ςελίδα HTML και όχι να καλείται από εξωτερικό αρχείο. Ο κϊδικασ τθσ PHP εκτελείται ςτθν πλευρά του εξυπθρετθτι (Web Server) ο οποίοσ επιςτρζφει τα αποτελζςματα ςε μορφι ιςτοςελίδασ ςτον πελάτθ (web browser του χριςτθ). Θ PHP υποςτθρίηεται δωρεάν από τουσ περιςςότερουσ web servers ωσ υπθρεςία, αλλά και από τα περιςςότερα λειτουργικά ςυςτιματα ωσ ζνα αυτόνομο προγραμματιςτικό περιβάλλον. Επίςθσ μπορεί να ςυνεργαςκεί με τα περιςςότερα ςχεςιακά ςυςτιματα βάςεων δεδομζνων. Ανταγωνιςτικι τεχνολογία τθσ PHP είναι θ ASP (ActiveServerPages) τθσ Microsoft. Θ PHP ζχει εγκαταςτακεί ςε περιςςότερουσ από ζνα εκατομμφριο servers και υπάρχει ςε περιςςότερεσ από είκοςι εκατομμφρια ιςτοςελίδεσ. Πολλά ςυςτιματα διαχείριςθσ διακτυακοφ περιεχομζνου όπωσ, MediaWiki, Joomla, WordPress, Drupal κ.ά. είναι γραμμζνα ςε γλϊςςα PHP (McLaughlin 2011). Θ γλϊςςα δθμιουργικθκε το 1995 από τον Rasmus Lerdorf, ενϊ οι νεότερεσ εκδόςεισ πλζον υλοποιοφνται και διανζμονται πλζον από τθν The PHP Group (McLaughlin 2011). 56

57 5.3.2 Γλϊςςα υπερκειμζνου HTML τισ δφο εφαρμογζσ χρθςιμοποιικθκε θ γλϊςςα HTML και ςυγκεκριμζνα θ ζκδοςθ HTML5. Θ HTML είναι το ακρωνφμιο των λζξεων HyperText Markup Language (γλϊςςα μορφοποίθςθσ υπερκειμζνου) και είναι θ βαςικι γλϊςςα για τθ δόμθςθ ςελίδων που προβάλλονται ςτο διαδίκτυο. Είναι μία γλϊςςα που δομεί και προβάλλει περιεχόμενο όπωσ εικόνεσ, διανυςματικά γραφικά, βίντεο, κείμενο ςτο διαδίκτυο. Σο 1990 όταν δθμιουργικθκε το πρωτόκολλο HTTP από τον Tim Berners- Lee ιταν θ ςτιγμι που δθμιουργικθκαν τα πρϊτα αρχεία γραμμζνα ςε HTML. Ακολοφκθςαν αρκετζσ εκδόςεισ τθσ γλϊςςασ, θ τρζχουςα ζκδοςθ τθσ, αν και είναι ακόμα υπό ανάπτυξθ από τουσ W3C 10 και WHATWG 11, είναι θ HTML5 (Kessin 2011). Θ χριςθ τθσ επεκτάκθκε ιδιαίτερα μετά τθ δθμοςίευςθ ενόσ άρκρου του Steve Jobs, διευκυντι τθσ Apple εκείνθ τθν περίοδο, τον Απρίλιο του 2010, ο οποίοσ ζκανε μία ςφγκριςθ μεταξφ του Flash Player τθσ εταιρίασ Adobe και τθσ HTML5, εικάηοντασ ότι, ςφμφωνα με τισ νζεσ δυνατότθτεσ που προςφζρει θ HTML5, τα επόμενα χρόνια δεν κα είναι απαραίτθτθ θ φπαρξθ τθσ εφαρμογισ Flash Player για τθν προβολι και διαχείριςθ βίντεο ι άλλου πολυμεςικοφ περιεχομζνου ςε μια ςελίδα (Kessin 2011). Θ HTML5 επεκτείνει και βελτιςτοποιεί τον τρόπο γραφισ του κϊδικα που ορίηει τα αντικείμενα (elements) και τισ ιδιότθτζσ τουσ ςτα αρχεία των δικτυακϊν εφαρμογϊν. Βοθκάει ςτθν ανάπτυξθ πιο πολφπλοκων δομϊν, προςφζροντασ περιςςότερεσ δυνατότθτεσ διάδραςθσ και εξατομίκευςθσ των εφαρμογϊν. Πιο ςυγκεκριμζνα, μερικά από τα νζα χαρακτθριςτικά τθσ είναι θ δυνατότθτα προςκικθ πολυμεςικϊν ςτοιχείων όπωσ βίντεο, ιχοσ, δυναμικι δθμιουργία και κίνθςθ διςδιάςτατων γραφικϊν και εικόνων, χωρίσ να είναι απαραίτθτθ θ προςκικθ πρόςκετων (plugins). Επίςθσ προςτζκθκαν και ςτοιχεία όπωσ τα <section>, <article>, 10 World Wide Web Consortium (W3C) Διεκνισ οργανιςμόσ τυποποίθςθσ τεχνολογιϊν διαδικτφου. 11 Web Hypertext Application Technology Working Group (WHATWG), κοινότθτα προγραμματιςτϊν που εξελίςςει τθν γλϊςςα HTML. 57

58 <header>, <nav>, <footer> που αποδίδουν πλζον νόθμα ςτα επιμζρουσ ςτοιχεία που αποτελοφν μια ςελίδα (Kessin 2011). Αρκετά από τα νζα ςτοιχεία τθσ HTML5 ςε ςυνδυαςμό με χριςθ τθσ Javascript ιταν απαραίτθτα για τθν υλοποίθςθ των εφαρμογϊν τθσ παροφςασ διπλωματικισ Θ γλϊςςα προγραμματιςμοφ Javascipt Θ Javascript είναι μια γλϊςςα ςεναρίων με ςκοπό τθ δθμιουργία δυναμικοφ περιεχομζνου. Είναι μία γλϊςςα που επιτρζπει ςτουσ προγραμματιςτζσ να ακολουκοφν για τθν υλοποίθςθ εφαρμογϊν διάφορα προγραμματιςτικά πρότυπα όπωσ αντικειμενοςτραφι ι ςυναρτθςιακό προγραμματιςμό. Θ ςφνταξι τθσ βαςίςτθκε αρχικά ςτο μοντζλο τθσ γλϊςςασ C, αλλά πλζον ζχει ενςωματϊςει και χαρακτθριςτικά νεότερων γλωςςϊν. Ο κϊδικάσ τθσ εκτελείται ςτθν πλευρά του χριςτθ και ςυνικωσ ςε ζνα πρόγραμμα φυλλομετρθτι ιςτοφ (web browser), αφοφ ςτισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ ενςωματϊνεται μζςα ςε ςελίδεσ HTML. Χρθςιμοποιείται ιδιαίτερα ςε δικτυακζσ εφαρμογζσ για να διαχειριςτεί τα ςυςτατικά - αντικείμενα τθσ HTML και να προςφζρει ζνα πλουςιότερο περιβάλλον χριςτθ, αλλά και να προβάλει δυναμικό περιεχόμενο. Ζχει χρθςιμοποιθκεί και ςε άλλεσ όχι δικτυακζσ εφαρμογζσ, όπωσ ςε ζγγραφα μορφισ PDF ι ςε μικροεφαρμογζσ λειτουργικϊν ςυςτθμάτων (McFarland 2012). Παρόλο που ςτθν αρχι αντιμετωπίςτθκε επιφυλακτικά από τισ κοινότθτεσ προγραμματιςτϊν δικτυακϊν εφαρμογϊν, θ τεχνολογία AJAX που δθμιουργικθκε με Javascript ζδωςε νζα ϊκθςθ ςτθ χριςθ τθσ. Καταςκευάςτθκαν βιβλιοκικεσ και βελτιϊκθκαν γενικότερα οι προγραμματιςτικζσ πρακτικζσ τθσ Javascript (McFarland 2012) Θ τεχνολογία AJAX (Asynchronous JavaScript and XML) Θ τεχνολογία AJAX ςυμπεριλαμβάνει προγραμματιςτικζσ τεχνικζσ ανάπτυξθσ αςφγχρονων δικτυακϊν εφαρμογϊν που εκτελοφνται ςτθν πλευρά του πελάτθ - 58

59 χριςτθ. Εφαρμογζσ που χρθςιμοποιοφν αυτι τθν τεχνολογία ςτζλνουν και λαμβάνουν δεδομζνα από ζναν εξυπθρετθτι αςφγχρονα. Σο ςενάριο χριςθσ μίασ εφαρμογισ παλαιότερα κα μποροφςε να περιγραφεί από τρεισ λζξεισ, αίτθςθ - αναμονι - αποτζλεςμα. Κατά τθν αίτθςθ ο χριςτθσ ηθτοφςε πλθροφορίεσ: όποιοσ και αν ιταν ο όγκοσ των πλθροφοριϊν, ιταν απαραίτθτο να ανανεωκεί όλθ θ ςελίδα και να επιςτρζψει ςτον χριςτθ με τισ νζεσ πλθροφορίεσ. τισ εφαρμογζσ που γίνεται χριςθ τθσ τεχνολογίασ AJAX μετά τθν αίτθςθ πλθροφορίασ του χριςτθ ανανεϊνεται μόνο το τμιμα τθσ ςελίδασ που είναι απαραίτθτο να το κάνει. Ο χριςτθσ μάλιςτα μπορεί να ςυνεχίςει να χρθςιμοποιεί τθν υπόλοιπθ ςελίδα όςο περιμζνει τθν ανανζωςθ (Holdener 2008). Θ προςκικθ τθσ AJAX ωσ εργαλείο δίνει τθ δυνατότθτα ςτουσ ςχεδιαςτζσ και ςτουσ προγραμματιςτζσ να δθμιουργοφν δικτυακζσ εφαρμογζσ που οι λειτουργίεσ και το επίπεδο διάδραςισ τουσ είναι παρόμοια με τισ μθ δικτυακζσ εφαρμογζσ Θ βιβλιοκικθ Javascript JQuery και JQuery Mobile Πρόκειται για τθ δθμοφιλζςτερθ βιβλιοκικθ τθσ Javascript, που ςτόχοσ τθσ ιταν να απλοποιιςει τον κϊδικα που διαχειρίηεται ςελίδεσ HTML όταν εκτελοφνται ςτθν πλευρά του πελάτθ - χριςτθ. Διανζμεται από το 2006 και μζχρι τον Απρίλιο του 2012 χρθςιμοποιείται από το 55% των δθμοφιλζςτερων ςελίδων ςτο διαδίκτυο ("JQuery Usage Statistics", ). Είναι λογιςμικό ανοιχτοφ κϊδικα και διανζμεται δωρεάν. Θ ςφνταξι τθσ είναι ςχεδιαςμζνθ για τθν ευκολότερθ επιλογι αντικειμζνων του λογικοφ μοντζλου τθσ δομισ του εγγράφου (DOM). Επίςθσ χειρίηεται προγραμματιςτικά γεγονότα (events), δθμιουργεί κίνθςθ (animation), οπτικά εφζ και επιτρζπει τθ χριςθ τθσ τεχνολογίασ AJAX. Δίνει τθ δυνατότθτα ςτουσ προγραμματιςτζσ να δθμιουργοφν τα δικά τουσ πρόςκετα (plug-ins) και εφκολα να τα επαναχρθςιμοποιοφν ςε διάφορα πρότυπα εφαρμογϊν. Όλεσ οι παραπάνω δυνατότθτεσ δθμιουργοφν τισ προχποκζςεισ για τθ δθμιουργία ιδιαίτερα δυναμικϊν δικτυακϊν εφαρμογϊν (McFarland 2012). 59

60 Σο JQuery Mobile είναι ζνα πλαίςιο ανάπτυξθσ δικτυακϊν εφαρμογϊν (web framework) που ζχει βελτιςτοποιθκεί ϊςτε να δθμιουργεί δικτυακζσ εφαρμογζσ που προορίηονται για ςυςκευζσ που χρθςιμοποιοφν οκόνθ αφισ ωσ ςυςκευι ειςόδου (smartphones, tablets, κ.α.). Επιτρζπει τθ ςυνεργαςία HTML5, CSS3 και JQuery μζςα ςε ζνα κοινό οργανωμζνο πλαίςιο. Είναι ςυμβατό με όλα τα λειτουργικά ςυςτιματα κινθτϊν ςυςκευϊν, αλλά και με τισ περιςςότερεσ εφαρμογζσ περιιγθςθσ διαδικτφου Cascading Style Sheets (CSS) Είναι θ γλϊςςα που χρθςιμοποιείται για να κακορίςει τθ μορφοποίθςθ και τθν εμφάνιςθ μίασ ςελίδασ που είναι γραμμζνθ με μια γλϊςςα υπερκειμζνου, όπωσ είναι θ HTML. Θ CSS ςχεδιάςτθκε κυρίωσ για να επιτευχκεί ο διαχωριςμόσ μεταξφ του περιεχομζνου ενόσ εγγράφου και τθσ εμφάνιςισ του. Θ εμφάνιςθ περιλαμβάνει ςτοιχεία, όπωσ θ ίδια θ διάταξθ τθσ ςελίδασ, χρϊμα ςτοιχείων και κειμζνου, γενικά ό,τι ζχει ςχζςθ με τισ γραμματοςειρζσ, διαςτάςεισ αντικειμζνων κ.α. Αυτόσ ο διαχωριςμόσ βελτιϊνει τθν ανάγνωςθ και διόρκωςθ του περιεχομζνου, ενϊ προςφζρει μεγαλφτερθ ευελιξία και ζλεγχο ςτον τρόπο που χειριηόμαςτε τισ ιδιότθτεσ εμφάνιςθσ των ςτοιχείων μιασ ςελίδασ. Ζτςι είναι δυνατόν πολλζσ ςελίδεσ να μοιράηονται τον ίδιο τρόπο παρουςίαςθσ, να μειϊνεται θ πολυπλοκότθτα του κϊδικα και να αποφεφγεται θ επανάλθψθ περιττϊν τμθμάτων κϊδικα. Επίςθσ χρθςιμοποιϊντασ CSS υπάρχει θ δυνατότθτα μία ςελίδα να αποκωδικοποιείται και τελικά να εμφανίηεται με διαφορετικό τρόπο, προςαρμοςμζνθ όχι μόνο ςτο μζγεκοσ και ςτθν ανάλυςθ τθσ οκόνθσ τθσ ςυςκευισ, αλλά και ςτον τρόπο που κα εκτυπωκεί ςε ζντυπθ μορφι ι κα αναγνωςκεί από κάποια εφαρμογι ανάγνωςθσ ιςτοςελίδων για άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ (Olsson & O Brien 2007). Θ πρϊτθ ζκδοςθ τθσ γλϊςςασ CSS1 διανεμικθκε από τθν W3C το Ακολοφκθςαν και άλλεσ βελτιωμζνεσ εκδόςεισ και από το 2010 χρθςιμοποιείται ζςτω και ανεπίςθμα θ τελευταία ζκδοςθ CSS3. Οι τελευταίεσ εκδόςεισ μάλιςτα παρζχουν δυνατότθτεσ δθμιουργίασ κίνθςθσ των αντικειμζνων, λειτουργία που 60

61 ιταν αδφνατθ παλαιότερα χωρίσ τθ χριςθ του FLASH. Ωςτόςο οι προγραμματιςτζσ, λόγω του μοντζλου εφαρμογϊν περιιγθςθσ, ςυναντοφν προβλιματα ςυμβατότθτασ των νζων λειτουργιϊν που προςφζρουν οι νζεσ εκδόςεισ. Ζτςι είναι επιβεβλθμζνθ μία περίοδοσ αναμονισ και «ωρίμανςθσ» των νζων εκδόςεων, ϊςτε να προλαβαίνουν οι εφαρμογζσ περιιγθςθσ (κυρίωσ αυτζσ που είναι ανοιχτοφ κϊδικα) να προςαρμόηονται ςτα νζα δεδομζνα (Olsson & O Brien 2007) H γλϊςςα SQL και το ςφςτθμα διαχείριςθσ MySQL Θ SQL είναι μια γλϊςςα ερωταπαντιςεων τζταρτθσ γενιάσ, ειδικοφ ςκοποφ, που ςχεδιάςτθκε για να διαχειρίηεται τα δεδομζνα ςυςτθμάτων ςχεςιακϊν βάςεων δεδομζνων (RDBMS). Βαςίηεται ςτθ ςχεςιακι άλγεβρα και οι λειτουργίεσ τθσ είναι να ειςάγει, να επεξεργάηεται, να διαγράφει δεδομζνα από μία βάςθ, να δθμιουργεί και να επεξεργάηεται τθ δομι τθσ βάςθσ, δθμιουργϊντασ και διαγράφοντασ πίνακεσ, ακόμθ και να δθμιουργεί κανόνεσ πρόςβαςθσ ςε μία βάςθ, δθμιουργϊντασ χριςτεσ και αποδίδοντάσ τουσ δικαιϊματα (DuBois 2002). Θ πρϊτθ ζκδοςθ τθσ γλϊςςασ εκδόκθκε από τθν εταιρία IBM το Σο 1986 αναγνωρίςτθκε ωσ πρότυπο από το αμερικάνικο εκνικό ινςτιτοφτο τυποποίθςθσ (ANSI) και τον επόμενο χρόνο από τον διεκνι οργανιςμό τυποποίθςθσ (ISO). Πλζον ζχει επικρατιςει ωσ γλϊςςα διαχείριςθσ των βάςεων δεδομζνων (DuBois 2002). Σο MySQL ςφμφωνα με ςτατιςτικά ςτοιχεία τθσ ίδιασ τθσ εταιρίασ είναι το δθμοφιλζςτερο ςφςτθμα διαχείριςθσ βάςεων δεδομζνων ανοιχτοφ κϊδικα. Λειτουργεί ωσ εξυπθρετθτισ και παρζχει πολλαπλι πρόςβαςθ χρθςτϊν ςε μεγάλο αρικμό βάςεων δεδομζνων. Ανικει ςτθν εταιρία Oracle (DuBois 2002). Λογιςμικά ανοιχτοφ κϊδικα που απαιτοφν φπαρξθ ςυςτιματοσ βάςθσ δεδομζνων χρθςιμοποιοφν MySQL. Τπάρχουν και εμπορικζσ εκδόςεισ που παρζχουν επιπλζον λειτουργίεσ. Δθμοφιλείσ εφαρμογζσ που χρθςιμοποιοφν MySQL είναι τα: 61

62 TYPO3, Joomla, WordPress, Drupal κ.α. Χρθςιμοποιείται επίςθσ ςε εφαρμογζσ μεγάλθσ κλίμακασ και υψθλϊν απαιτιςεων όπωσ θ Wikipedia, Facebook, Twitter. 5.4 Σριδιάςτατα γραφικά Ζνα ακόμθ πεδίο τθσ επιςτιμθσ των θλεκτρονικϊν υπολογιςτϊν είναι αυτό που αςχολείται με τθ δθμιουργία και προβολι τριδιάςτατων αντικειμζνων ςε ζναν χϊρο δφο διαςτάςεων (π.χ. οκόνθ Θ/Τ). Σα εικονοςτοιχεία (pixels) που αποτελοφν μία εικόνα δυο διαςτάςεων ζχουν τρεισ ιδιότθτεσ: τθ κζςθ, τθ φωτεινότθτα και το χρϊμα. τισ τριδιάςτατεσ εφαρμογζσ προςτίκεται ςτισ τρείσ προθγοφμενεσ ιδιότθτεσ και αυτι του βάκουσ, που υποδεικνφει τθ κζςθ του εικονοςτοιχείου επάνω ςε ζναν νοθτό άξονα Η. Όταν ςυνδυάηονται ςε μια εικόνα πολλά εικονοςτοιχεία, ζχοντασ το κακζνα τθ δικι του κζςθ επάνω ςτον άξονα Η, προκφπτει μια τριδιάςτατθ επιφάνεια. Θ διαδικαςία μετατροπισ τθσ πλθροφορίασ των τριδιάςτατων αντικειμζνων ςε μία εικόνα, είναι γνωςτι ωσ rendering. Θ ςυγκεκριμζνθ διαδικαςία απαιτεί μεγάλθ επεξεργαςτικι δυνατότθτα, ζτςι ςτο παρελκόν ιταν αδφνατθ θ παραγωγι τριδιάςτατων εικόνων από ςυμβατικοφσ προςωπικοφσ υπολογιςτζσ. ιμερα ακόμθ και οι προςωπικοί υπολογιςτζσ ζχουν πολφ υψθλζσ ικανότθτεσ επεξεργαςίασ και ςε ςυνδυαςμό με τον επιπλζον επεξεργαςτι γραφικϊν που διακζτουν (κάρτα γραφικϊν) μποροφν να παράγουν και να διαχειρίηονται με ευκολία τριδιάςτατα γραφικά (Webopedia 2012) Θ ιςτορία των τριδιάςτατων γραφικϊν Θ ιςτορία των τριδιάςτατων γραφικϊν ξεκινάει πριν ακόμα αυτά γίνουν διακζςιμα ςτο ευρφ κοινό μζςω του κινθματογράφου ι των βιντεοπαιχνιδιϊν. Θ ζρευνα γφρω από τα τριδιάςτατα γραφικά ξεκίνθςε ςτα τζλθ τθσ δεκαετίασ του 1960 και ςτισ αρχζσ του 1970 απαςχόλθςαν αρκετά αμερικανικά ερευνθτικά προγράμματα. υγκεκριμζνα, το πανεπιςτιμιο τθσ Γιοφτα το 1965 ίδρυςε το πρϊτο τμιμα Επιςτιμθσ Θλεκτρονικϊν Τπολογιςτϊν και λίγο αργότερα τμιμα που αςχολοφνταν με γραφικά υπολογιςτϊν. Αποτζλεςμα τθσ ζρευνασ των παραπάνω τμθμάτων ιταν 62

63 θ δθμιουργία ςθμαντικϊν τεχνολογιϊν γφρω από τα πρϊιμα γραφικά υπολογιςτϊν (Dicker 2003). θμαντικό για τθ ςυνζχεια τθσ ζρευνασ γφρω από τα τριδιάςτατα γραφικά είναι το γεγονόσ ότι ο Ed Catmull (αργότερα ιδρυτισ τθσ Pixar), του Πανεπιςτθμίου τθσ Γιοφτα, το 1974 ανζπτυξε τθν τεχνολογία z Buffering κακϊσ και τθ διαδικαςία μετατροπισ τθσ πλθροφορίασ των τριδιάςτατων γραφικϊν (rendering) με καμπφλεσ ςε εικόνεσ, δφο τεχνολογίεσ που ιταν πολφ ςθμαντικζσ για τισ ανάγκεσ απόδοςθσ φωτορεαλιςμοφ. Περίπου τθν ίδια περίοδο και ςτο ίδιο πανεπιςτιμιο οι Gouraud (1971) και Phong (1975) εφθφραν μεκόδουσ ςκίαςθσ που ζκαναν δυνατι τθν παραγωγι τριδιάςτατων γραφικϊν. Αργότερα ο Catmull ανακάλυψε τον τρόπο εναπόκεςθσ εικόνων - επιφανειϊν δφο διαςτάςεων ςε τριδιάςτατα αντικείμενα, διαδικαςία που ονομάηεται texture-mapping. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι θ παραπάνω ζρευνεσ ςυνζβαιναν τθν ίδια χρονικι περίοδο που θ Microsoft ανζπτυςςε τθν τεχνολογία των προςωπικϊν υπολογιςτϊν χωρίσ να διακζτει γραφικά το λειτουργικό ςφςτθμα, παρά μόνον γραμμι εντολϊν. Σο 1977 το ευρφ κοινό παρακολοφκθςε τθν πρϊτθ ςκθνι τριδιάςτατων γραφικϊν χωρίσ ςκίαςθ, ςτθν ταινία Star Wars (Dicker 2003). Αργότερα, κατά τθ δεκαετία του 1980, το κοινό παρακολοφκθςε πολυπλοκότερα τριδιάςτατα γραφικά ςε ταινίεσ όπωσ το Star Trek II, αλλά ακόμθ και ςε βίντεο γνωςτϊν μουςικϊν ςχθμάτων (Money for nothing Dire Straights). Κακζνα από τα προθγοφμενα παραδείγματα γραφικϊν χρειάςτθκαν μζρεσ για τθν παραγωγι τουσ, αλλά και υπολογιςτζσ μεγάλου μεγζκουσ με επεξεργαςτζσ που δεν ιταν ειδικευμζνοι ςτθ διαχείριςθ τζτοιου τφπου μακθματικϊν υπολογιςμϊν υψθλϊν απαιτιςεων. Σο 1986 εταιρίεσ παραγωγισ υλικοφ υπολογιςτϊν όπωσ θ Intel και θ Texas Instruments παριγαγαν τουσ πρϊτουσ επεξεργαςτζσ γραφικϊν με αποτζλεςμα τθν αρχι τθσ επανάςταςθσ του υλικοφ των τριδιάςτατων γραφικϊν. Ωςτόςο θ οικιακι χριςθ και προβολι τριδιάςτατων γραφικϊν ςτουσ οικιακοφσ 63

64 υπολογιςτζσ ι ςε παιχνιδομθχανζσ αργοφςε ακόμθ, κακϊσ απαιτοφςε ιδιαίτερα ακριβά υπολογιςτικά ςυςτιματα (Dicker 2003). τισ αρχζσ τθσ επόμενθσ δεκαετίασ τα τριδιάςτατα γραφικά άρχιςαν να εμφανίηονται ςε βιντεοπαιχνίδια που απευκφνονταν ςτο ευρφ κοινό. Θ Sony ξεκίνθςε τθ δθμιουργία τθσ παιχνιδομθχανισ Playstation και ταυτόχρονα, για λόγουσ ανταγωνιςμοφ, οι εταιρίεσ nvidia και ATI τθν παραγωγι ιςχυρότερων και ταυτόχρονα πιο προςιτϊν ςτο ευρφ κοινό επεξεργαςτϊν γραφικϊν για προςωπικοφσ υπολογιςτζσ. Αποτζλεςμα, θ δθμιουργία καινοφργιων καταναλωτικϊν απαιτιςεων, που ζδωςαν ϊκθςθ ςτθν αγορά. Σο 1994 θ PIXAR παριγαγε τθν πρϊτθ ταινία τριδιάςτατων κινοφμενων γραφικϊν μεγάλου μικουσ. Θ παραγωγι τθσ ταινίασ κράτθςε τζςςερα χρόνια. Σθν ίδια χρονιά κυκλοφόρθςαν και αρκετοί επιτυχθμζνοι τίτλοι βιντεοπαιχνιδιϊν για προςωπικοφσ υπολογιςτζσ (πολφ γνωςτό το DOOM). το υπόλοιπο τθσ δεκαετίασ οι καταςκευαςτζσ επικεντρϊκθκαν ςτθ βιομθχανία των βιντεοπαιχνιδιϊν (Dicker 2003). Θ επόμενθ δεκαετία ξεκίνθςε με τθν παραγωγι εντυπωςιακϊν φωτορεαλιςτικϊν τριδιάςτατων βιντεοπαιχνιδιϊν. Επίςθσ από το 2003 και ζπειτα παρατθρικθκε ότι το υλικό αναπαραγωγισ τριδιάςτατων γραφικϊν, δθλαδι οι κάρτεσ γραφικϊν, ξεπερνοφςε τισ απαιτιςεισ των βιντεοπαιχνιδιϊν τθσ εποχισ. Οι ςθμαντικότεροι καταςκευαςτζσ, ATI και nvidia, ιςχυρίηονταν ότι μποροφςαν να προςφζρουν τριδιάςτατα γραφικά ςτουσ προςωπικοφσ υπολογιςτζσ ανάλογα με αυτά των μεγάλων εταιριϊν παραγωγισ ταινιϊν του Hollywood (Dicker 2003). Σα τελευταία χρόνια οι ιςχυρζσ παιχνιδομθχανζσ τθσ Sony και τθσ Microsoft κακϊσ και οι νεότερεσ πολφ ιςχυρζσ κάρτεσ γραφικϊν των προςωπικϊν υπολογιςτϊν οδθγοφν τισ εξελίξεισ και ςυνεχίηουν να δθμιουργοφν πολφ υψθλζσ απαιτιςεισ και καταναλωτικζσ ανάγκεσ ςτουσ χριςτεσ - καταναλωτζσ (Dicker 2003). 64

65 5.4.2 Σριδιάςτατα γραφικά και πολιτιςμικά δεδομζνα Θ νοερι απεικόνιςθ αρχαίων κτιρίων και πολιτιςμϊν δεν είναι κάτι καινοφργιο ςτθν επιςτιμθ τθσ αρχαιολογίασ. Εικονικζσ αναπαραςτάςεισ αρχαίων πολιτιςμϊν ξεκίνθςαν από αρχιτζκτονεσ - ςχεδιαςτζσ ςτα χρόνια τθσ Αναγζννθςθσ και ςυνεχίςτθκαν τουσ 18ο, 19ο και 20ό αιϊνα. Θ ζλευςθ των υπολογιςτϊν, κακϊσ και θ χριςθ πολυμζςων και λογιςμικϊν τριδιάςτατθσ απεικόνιςθσ πλθροφοριϊν ςτον χϊρο του πολιτιςμοφ, προςζδωςαν νζα δυναμικι ςτον χϊρο τθσ αρχαιολογίασ. Μζςω τριδιάςτατων ψθφιακϊν μοντζλων οπτικοποιοφνται πολφπλοκα δεδομζνα αρχαιολογικισ ζρευνασ, όπωσ χϊροι αναςκαφισ, αρχαιολογικοί χϊροι, αντικείμενα, καλλιτεχνιματα (Κουρτηζλλθσ 2008). Μεγάλοσ αρικμόσ αντικειμζνων τθσ πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ καταςτρζφονται είτε λόγω των καιρικϊν ςυνκθκϊν, είτε λόγω διάβρωςθσ, είτε ακόμθ και λόγω ςκόπιμθσ ι τυχαίασ βλάβθσ. Θ δθμιουργία ψθφιακισ αναπαράςταςθσ τζτοιων αντικειμζνων μπορεί να χρθςιμοποιθκεί για τθ διατιρθςθ, τθν αποκατάςταςθ, τθν πρόςβαςθ ς αυτά και τθν επιςτθμονικι μελζτθ. Χρθςιμοποιϊντασ τθν τεχνολογία των τριδιάςτατων γραφικϊν ανακτϊνται κατά μία ζννοια τόςο θ γεωμετρία των αντικειμζνων όςο και οι υφζσ των επιφανειϊν τουσ (Renju, Tao & Hongbin 2010) Διαδικαςία τριδιάςτατθσ ψθφιοποίθςθσ πολιτιςτικϊν δεδομζνων Θ διαδικαςία δθμιουργίασ τριδιάςτατθσ αναπαράςταςθσ πολιτιςτικϊν δεδομζνων περιλαμβάνει τθ ςυλλογι και καταγραφι δεδομζνων, τθ γεωμετρικι μοντελοποίθςθ και τζλοσ τθν επζνδυςθ των μοντζλων με κατάλλθλεσ ψθφιακζσ υφζσ και υλικά (Renju, Tao & Hongbin 2010) Θ τριδιάςτατθ αναπαράςταςθ τθσ «Οικίασ Μενάνδρου» Για τισ ανάγκεσ τθσ δικτυακισ εφαρμογισ τθσ παροφςασ διπλωματικισ εργαςίασ δθμιουργικθκε τριδιάςτατθ αναπαράςταςθ τθσ πολυτελοφσ ελλθνορωμαϊκισ 65

66 οικίασ (Εικόνα 4) που ανακαλφφκθκε ςτθν περιοχι Χωράφα επί τθσ οδοφ Κριναγόρα ςτθν Επάνω κάλα Μυτιλινθσ. Εικόνα 4: Εξωτερικι άποψθ τθσ ψθφιακισ ανακαταςκευισ τθσ "οικίασ Μενάνδρου" ε ςυνεργαςία με τουσ αρχαιολόγουσ τθσ Κ ΕΚΠΑ ςυγκεντρϊκθκαν τα κατάλλθλα δεδομζνα που βοικθςαν ςτον ψθφιακό ςχεδιαςμό του κτιρίου. υγκεκριμζνα μελετικθκαν οι αναφορζσ των αρχαιολόγων ςτα πρακτικά τθσ Αρχαιολογικισ Εταιρίασ, ςυγκεντρϊκθκαν αρχιτεκτονικά ςχζδια τθσ οικίασ και φωτογραφικό υλικό. το ςθμείο αυτό είναι ςθμαντικό να αναφζρω ότι οι εργαςίεσ αρχαιολογικισ αναςκαφισ βρίςκονται ςιμερα (2012) ακόμθ ςε εξζλιξθ. Ωσ αποτζλεςμα το μοντζλο τθσ οικίασ που δθμιοφργθςα, ζχει μεν βαςιςτεί εν μζρει ςτα τρζχοντα αναςκαφικά δεδομζνα, αλλά ζχει ςυμπλθρωκεί και με μθ επιβεβαιωμζνα αρχιτεκτονικά ςτοιχεία, κακϊσ και ανιςτορικζσ προςκικεσ. Ζκανα αυτι τθν επιλογι, ϊςτε να μπορζςω να αναδείξω τισ δυνατότθτεσ που προςφζρει θ χριςθ τριδιάςτατων γραφικϊν για τθν αναπαράςταςθ μνθμείων ι αρχαιολογικϊν χϊρων, εάν και εφ όςον διακζτουμε πλιρθ ςτοιχεία για τθν ψθφιακι τουσ «αποκατάςταςθ». 66

67 Σα κυριότερα ςτοιχεία που ςυνκζτουν τθν τελικι ψθφιακι τριδιάςτατθ αναπαράςταςθ είναι ο ςκελετόσ του κτιρίου, τα ψθφιδωτά δάπεδα, ο λικόςτρωτοσ δρόμοσ ζξω από το κτίριο και διάφορα κινθτά αντικείμενα τθσ εποχισ. Για τθ δθμιουργία των μοντζλων των ψθφιδωτϊν δαπζδων ςε κάποιεσ περιπτϊςεισ βοικθςαν φωτογραφίεσ ικανοποιθτικισ ανάλυςθσ που χρθςιμοποιικθκαν ωσ υφζσ (textures) και τοποκετικθκαν μετά από κατάλλθλθ επεξεργαςία ςτα μοντζλα. ε άλλεσ περιπτϊςεισ ιταν απαραίτθτθ θ μερικι ι πλιρθσ ανακαταςκευι τουσ (Εικόνα 5 και Εικόνα 5). Εικόνα 5: Ψθφιακι αναπαράςταςθ του ψθφιδωτοφ του Ορφζα 67

68 Εικόνα 6: Σο τρίκλινο με το ψθφιδωτό δάπεδο 5.5 Θ δομι των εφαρμογϊν Περιγραφι Οι εφαρμογζσ που αναπτφχκθκαν ςτο πλαίςιο τθσ διπλωματικισ εργαςίασ μοιράηονται τθν ίδια βάςθ δεδομζνων. Σόςο θ εφαρμογι κινθτϊν ςυςκευϊν όςο και θ εφαρμογι ενθμζρωςισ τθσ επικοινωνοφν με τθ βάςθ δεδομζνων μζςω τθσ γλϊςςασ PHP. Μία παράμετροσ που περιζχεται ςτον γραμμοκωδικό που παραπζμπει ςτθν εφαρμογι κινθτϊν ςυςκευϊν κακορίηει το είδοσ των δεδομζνων που κα προβλθκοφν ςε κάκε περίπτωςθ. Θ εφαρμογι που ενθμερϊνει το περιεχόμενο τθσ βάςθσ δεδομζνων παρζχει ςτον διαχειριςτι ζνα απλό ςτθ χριςθ περιβάλλον διαχείριςθσ προκειμζνου να προςκζτει ι να αφαιρεί εικόνεσ, ι να ενθμερϊνει τα πλθροφοριακά κείμενα που προβάλλονται ςτθν εφαρμογι Θ δικτυακι εφαρμογι κινθτϊν ςυςκευϊν (Web Mobile Application) Οι οκόνεσ τθσ εφαρμογισ αποτελοφνται από τρία κφρια τμιματα. Σθν κεφαλίδα, το κυρίωσ περιεχόμενο και το μενοφ επιλογϊν που βρίςκεται ςτο κάτω μζροσ. 68

69 Αρχικι ςελίδα τθν κεφαλίδα τθσ αρχικισ ςελίδασ (Εικόνα 7) ο χριςτθσ ζχει τθ δυνατότθτα να επιλζξει τθ γλϊςςα τθσ εφαρμογισ χρθςιμοποιϊντασ τα αντίςτοιχα κουμπιά - ςθμαίεσ ϊςτε να οδθγθκεί ςτθν κατάλλθλθ ζκδοςθ (αγγλικι ι ελλθνικι). το κφριο ςϊμα υπάρχει ο λογότυποσ τθσ εφαρμογισ και ζνα ψθφιδωτό που απεικονίηει τον αρχαίο Ζλλθνα ςυγγραφζα Μζνανδρο. το κάτω μζροσ βρίςκεται το μενοφ επιλογϊν από το οποίο μπορεί να περιθγθκεί κάκε χριςτθσ ςτισ υπόλοιπεσ ςελίδεσ τθσ εφαρμογισ. Εικόνα 7 : Αρχικι οκόνθ εφαρμογισ 69

70 ελίδα «Φωτογραφίεσ» Αν ο χριςτθσ επιλζξει τθ δεφτερθ επιλογι του μενοφ εμφανίηονται οι κατθγορίεσ των φωτογραφιϊν που υπάρχουν (Εικόνα 8). Μία παράμετροσ ςτον γραμμοκωδικό που παραπζμπει ςτθν εφαρμογι κακορίηει ποιεσ κατθγορίεσ εμφανίηονται ςτθν οκόνθ του χριςτθ. Αν ο επιςκζπτθσ βρίςκεται ςτο Μουςείο, οι κατθγορίεσ είναι: «Αναςκαφι», «Αφαίρεςθ», «Αποκατάςταςθ». Αν ο επιςκζπτθσ βρίςκεται ςτον αρχαιολογικό χϊρο οι κατθγορίεσ είναι: «Αναςκαφι», «Αφαίρεςθ», «Αποκατάςταςθ», «Ψθφιδωτά». Δεξιά του ονόματοσ τθσ κάκε κατθγορίασ εμφανίηεται δυναμικά ζνασ αρικμόσ που υποδεικνφει το πλικοσ των διακζςιμων προσ προβολι φωτογραφιϊν που βρίςκονται ςε κάκε κατθγορία. Εικόνα 8: Θ ςελίδα "Φωτογραφίεσ" 70

71 Θ ςελίδα κατθγορίασ φωτογραφιϊν Αν ο χριςτθσ επιλζξει μία από τισ κατθγορίεσ φωτογραφιϊν, εμφανίηει μικρογραφίεσ των φωτογραφιϊν που ανικουν ςτθν κατθγορία (Εικόνα 9). Εικόνα 9: Θ ςελίδα των μικρογραφιϊν Προβολι φωτογραφίασ Ο χριςτθσ από τθ λίςτα των μικρογραφιϊν μπορεί να επιλζξει οποιαδιποτε για να τθν προβάλει ςε μεγαλφτερο μζγεκοσ ςτθν οκόνθ τθσ ςυςκευισ του (Εικόνα 10). Θ φωτογραφία εμφανίηεται ςε ξεχωριςτό παράκυρο που ςτον τίτλο του υπάρχει ςφντομθ περιγραφι τθσ φωτογραφίασ. Ο χριςτθσ μπορεί να περιθγθκεί ςτισ υπόλοιπεσ φωτογραφίεσ τθσ κατθγορίασ είτε χρθςιμοποιϊντασ τα αντίςτοιχα κουμπιά - βζλθ ςτο κάτω μζροσ του παρακφρου, είτε χρθςιμοποιϊντασ τθν οκόνθ 71

72 αφισ τθσ ςυςκευισ του, «ςφροντασ» τθν εικόνα προσ τα αριςτερά ι προσ τα δεξιά (αντιςτοιχεί ςτα events swipeleft και swiperight τθσ Javascript). Εικόνα 10: Μεγιςτοποιθμζνθ φωτογραφία Θ ςελίδα «Βίντεο» Θ τρίτθ επιλογι του μενοφ εμφανίηει βίντεο τθσ ψθφιακισ τριδιάςτατθσ αναπαράςταςθσ τθσ «Οικίασ Μενάνδρου» (Εικόνα 11). Ο χριςτθσ μπορεί να διαχειριςτεί το βίντεο χρθςιμοποιϊντασ τισ αντίςτοιχεσ επιλογζσ. 72

73 Εικόνα 11: Θ οκόνθ αναπαραγωγισ βίντεο Θ ςελίδα «Χάρτθσ» Θ τζταρτθ επιλογι εμφανίηει διαδραςτικό χάρτθ που προτείνει ςτον επιςκζπτθ μία διαδρομι από το Μουςείο προσ τον αρχαιολογικό χϊρο και το αντίκετο, ανάλογα με τθ κζςθ του (Εικόνα 12). Επίςθσ, ςτον χάρτθ επιςθμαίνονται με εικονοςφμβολα άλλοι αρχαιολογικοί χϊροι που βρίςκονται ςτθν περιοχι και περιλαμβάνονται ςτο ζργο αρμοδιότθτασ τθσ Κ ΕΚΠΑ «Ενοποίθςθ Αρχαιολογικϊν Χϊρων τθσ Πόλθσ τθσ Μυτιλινθσ». Ο χριςτθσ πατϊντασ επάνω ςε κάκε εικονοςφμβολο προβάλλει το διακριτικό τίτλο του αρχαιολογικοφ χϊρου και μια αντιπροςωπευτικι φωτογραφία (Εικόνα 13). Θ περιιγθςθ ςτον χάρτθ δεν ζχει περιοριςμοφσ, ο χριςτθσ μπορεί να μεταβάλει το επίπεδο μεγζκυνςθσ ι να μετακινθκεί ςτθν ευρφτερθ περιοχι. 73

74 Εικόνα 12: Θ προτεινόμενθ διαδρομι 74

75 Εικόνα 13: Επιλεγμζνοσ αρχαιολογικόσ χϊροσ Θ ςελίδα «Πλθροφορίεσ» Θ τελευταία επιλογι του μενοφ προβάλει ενότθτεσ πλθροφοριϊν ςε μορφι κειμζνου ςχετικζσ με τθν ιςτορία τθσ Λζςβου κατά τα ρωμαϊκά χρόνια, με τον αρχαιολογικό χϊρο τθσ οικίασ Μενάνδρου, κακϊσ και με το Νζο Αρχαιολογικό Μουςείο τθσ Μυτιλινθσ. 75

76 Εικόνα 14: ελίδα πλθροφοριϊν Θ εφαρμογι ενθμζρωςθσ Κατά τον ςχεδιαςμό τθσ εφαρμογισ ενθμζρωςθσ ζχει προβλεφτεί ο ζλεγχοσ του εξουςιοδοτθμζνου διαχειριςτι για τθν είςοδο. ελίδα ειςόδου διαχειριςτι τθν πρϊτθ ςελίδα τθσ εφαρμογισ (Εικόνα 15) υπάρχει φόρμα ειςόδου για τθν ειςαγωγι του ονόματοσ χριςτθ και του κωδικοφ του διαχειριςτι τθσ εφαρμογισ. 76

77 Εικόνα 15: Είςοδοσ διαχειριςτι ελίδα «Επεξεργαςίασ περιεχομζνων» Μετά τθν ειςαγωγι του διαχειριςτι ςτο ςφςτθμα, θ πρϊτθ ςελίδα παρουςιάηει το υλικό που προβάλλεται ςτθ ςελίδα «Πλθροφορίεσ» τθσ mobile εφαρμογισ (Εικόνα 16). Ο διαχειριςτισ ζχει τθ δυνατότθτα επιλζγοντασ τθν εντολι «Επεξεργαςία» κάποιασ ενότθτασ να τροποποιιςει τα περιεχόμενά τθσ (Εικόνα 17), μζςα από τθ φόρμα επεξεργαςίασ. ε κάκε περίπτωςθ ςτο δεξί τμιμα τθσ ςελίδασ υπάρχουν χριςιμεσ οδθγίεσ. 77

78 Εικόνα 16: Θ ςελίδα περιεχομζνων τθσ αντίςτοιχθσ ςελίδασ "Πλθροφορίεσ" Εικόνα 17: Θ φόρμα επεξεργαςίασ των πλθροφοριϊν Σο μενοφ «Φωτογραφικό αρχείο» Θ επιλογι του μενοφ «Φωτογραφικό αρχείο» περιζχει αναδιπλοφμενθ λίςτα από τθν οποία ο διαχειριςτισ μπορεί να επιλζξει ποια κατθγορία φωτογραφιϊν κζλει να προβάλει και να επεξεργαςτεί (Εικόνα 18). 78

79 Εικόνα 18: Οι επιλογζσ του μενοφ "Φωτογραφικό Αρχείο" ελίδα διαχείριςθσ φωτογραφιϊν κατθγορίασ Αφοφ επιλζξει ο χριςτθσ τθν κατθγορία που επικυμεί εμφανίηεται λίςτα μικρογραφιϊν των φωτογραφιϊν που αντιςτοιχοφν ςτθν κατθγορία (Εικόνα 19) που επζλεξε. ε κάκε μικρογραφία υπάρχουν πλθροφορίεσ, όπωσ το όνομα αρχείου και θ περιγραφι τθσ. Ο διαχειριςτισ μπορεί να αλλάξει τθν περιγραφι και να αποκθκεφςει τισ αλλαγζσ πατϊντασ το κουμπί «Αποκικευςθ περιγραφισ». το κάτω μζροσ υπάρχει κουμπί που δίνει τθ δυνατότθτα διαγραφισ τθσ φωτογραφίασ. Θ διαγραφι επικυρϊνεται μετά από προειδοποιθτικό μινυμα (Εικόνα 20). Εικόνα 19: Λίςτα φωτογραφιϊν κατθγορίασ 79

80 Εικόνα 20: Προειδοποιθτικό μινυμα διαγραφισ φωτογραφίασ Θ ςελίδα «Προςκικθ Φωτογραφίασ» Θ τελευταία ςελίδα (Εικόνα 21) τθσ εφαρμογισ διαχείριςθσ δίνει τθ δυνατότθτα ςτον διαχειριςτι μζςω μιασ κατάλλθλα διαμορφωμζνθσ φόρμασ να προςκζςει μία νζα φωτογραφία ςε κάκε μία από τισ κατθγορίεσ. Σο αρχείο φωτογραφίασ αντιγράφεται ςε φάκελο ςτον χϊρο του εξυπθρετθτι όπου φιλοξενείται θ εφαρμογι. Θ περιγραφι του, θ κζςθ αποκικευςισ του και θ κατθγορία του είναι πλθροφορίεσ που αποκθκεφονται ςτθ βάςθ δεδομζνων. Ο ςχεδιαςμόσ αυτόσ κρατάει τθ βάςθ δεδομζνων ςε ζνα λογικό επίπεδο όγκου δεδομζνων, αλλά και επιτρζπει τθν εφκολθ διαχείριςθ των φωτογραφιϊν μζςω τθσ PHP. Μετά τθ διαδικαςία μεταφοράσ και καταχϊρθςθσ τθσ φωτογραφίασ ακολουκεί ςελίδα που ενθμερϊνει τον διαχειριςτι για τθν επιτυχι μεταφορά του αρχείου εμφανίηοντασ τθ κζςθ τθσ φωτογραφίασ ςτο ςφςτθμα αρχείων, τθν ίδια τθ φωτογραφία και ςχετικό μινυμα (Εικόνα 22). 80

81 Εικόνα 21: Φόρμα προςκικθσ φωτογραφίασ Εικόνα 22: Οκόνθ επιβεβαίωςθσ επιτυχοφσ μεταφοράσ αρχείου 81