Συνοψίζοντας το Έργο ATRIUM. Τρίτη Διακρατική συνάντηση στα πλαίσια του έργου ATRIUM, Λιουμπλιάνα, Βελένιε, Σλοβενία.

Transcript

1 Συνοψίζοντας το Έργο ATRIUM Η αρχιτεκτονική των ολοκληρωτικών καθεστώτων στο σύγχρονο αστικό ιστό είναι ένα φιλόδοξο έργο το οποίο έχει σαν στόχο να θέσει ένα βασικό στοιχείο στην ευρωπαϊκή ιστορία του 20ού αιώνα, την κληρονομιά και τη μνήμη. Είναι φιλόδοξο ως προς το πεδίο εφαρμογής αλλά και την έκταση της κοινοπραξίας. Η κοινοπραξία αποτελείται από 18 εταίρους από 11 χώρες της Νοτιανατολικής Ευρώπης. Οι εταίροι προέρχονται από Ιταλία, Σλοβενία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Ρουμανία, Ελλάδα, Κροατία, Σερβία, Αλβανία και Βοζνία-Εζεργοβίνη και όλες μοιράζονται από κοινού την επιθυμία να επικεντρωθούν στην αρχιτεκτονική των διαφόρων ολοκληρωτικών καθεστώτων που κυριάρχησαν στην Ευρώπη κατά τον 20ό αιώνα, από πολιτιστική και ιστορική σκοπιά. Διάρκεια Έργου: Ιανουάριος Ιούνιος 2013 Προϋπολογισμός του Έργου: ,00 Αγαπητέ αναγνώστη Είμαστε στην ευχάριστη θέση να παρουσιάσουμε το δεύτερο τεύχος του Ενημερωτικού Δελτίου (Newsletter) του Έργου ATRIUM- Η Αρχιτεκτονική των Ολοκληρωτικών Καθεστώτων του 20ου αιώνα στον σύγχρονο αστικό ιστό ( Σε αυτό παρουσιάζονται βασικά στοιχεία σχετικά με το έργο και την τρέχουσα φάση υλοποίησής του. Μπορείτε να διαβάσετε για τις δράσεις που πραγματοποιούνται στην κοινοπραξία καθώς και τους λόγους για τους οποίους αξίζει ένας φορέας/περιοχή να είναι εταίρος του έργου ATRIUM Τρίτη Διακρατική συνάντηση στα πλαίσια του έργου ATRIUM, Λιουμπλιάνα, Βελένιε, Σλοβενία Η Τρίτη διακρατική συνάντηση, στα πλαίσια του Έργου ATRIUM, πραγματοποιήθηκε στη Λιουμπλιάνα και Βελένιε της Σλοβενίας και διοργανώθηκε από τη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου της Λουμπλιάνας σε συνεργασία με το Δήμο Βελένιε. Κατά τη διάρκεια της τριήμερης συνάντησης (16-18 Μαΐου 2012), 41 συμμετέχοντες από 15 χώρες συζήτησαν για τα τρέχοντα θέματα του ATRIUM, αξιολόγησαν την πρόοδο του έργου και πήρα αποφάσεις για τις μελλοντικές ενέργειες που πρέπει να πραγματοποιηθούν. Οι 18 εταίροι της κοινοπραξίας διαθέτουν μεγάλη πολιτιστική ευελιξία και πολλαπλές απόψεις σχετικά με τα θέματα που πραγματεύεται το έργο. Η πρώτη μέρα-τετάρτη-ξεκίνησε με μία μικρή ανασκόπηση του έργου. Η οικοδέσποινα, Tadeja Zupancic, καλωσόρισε τους φιλοξενούμενους εταίρους και ο επικεφαλής εταίρος, ο Δήμος Φορλί, που τον εκπροσωπούσε η Claudia Castellucci, ανέλαβε να παρουσιάσει την ατζέντα και τις δραστηριότητες που πραγματοποιούνταν εκείνη τη στιγμή σε σχέση με το έργο. Ο Ognjen Tomic, από το Φορλί, ήταν ο συντονιστής της συζήτησης. Στη συνέχεια ακολούθησε η αναφορά για την Έκθεση και τα Φόρουμ (Πακέτο Εργασίας 3) από το Εθνικό Ινστιτούτο Ακίνητης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (NIICH) της Σόφιας και το Δήμο Βελένιε. Η Διακρατική Έκθεση για τις μελέτες -περιπτώσεις έχει ολοκληρωθεί επιτυχημένα. Το αγγλικό φυλλάδιο της Έκθεσης με τις αντίστοιχες εθνικές εκδοχές προετοιμάζεται για να εκτυπωθεί. Τέσσερα Φόρουμ για τα ΜΜΕ έχουν επίσης ολοκληρωθεί (2 το Φορλί, Ελλάδα, Γκιόρ) και τα υπόλοιπα έχουν δρομολογηθεί. Μετά το γεύμα, ο εταίρος από το Ινστιτούτο Πολιτιστικής και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας ΑΘΗΝΑ, έκανε μια εισαγωγή για το θέμα της ψηφιακής καταλογογράφησης των επιλεγμένων στοιχείων (Πακέτο Εργασίας 4). 1

2 Οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν για τη δομή και τις λειτουργίες του εργαλείου της καταλογογράφησης, τα σχεδιαγράμματα, τις δυνατότητες επεξεργασίας, δημόσια και ιδιωτική πρόσβαση κτλ. Ακολούθησε συζήτηση για τις πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές που θα καταγραφούν, η διάκρισή τους, ορισμοί και μορφή. Την επόμενη ημέρα, ξεκίνησε το σεμινάριο σχετικά με τις Πολιτιστικές Διαδρομές. Την πολύ κατατοπιστική συνεδρίαση για το Συμβούλιο της Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Πολιτιστικών Διαδρομών που υποστηρίζονται από επιτυχημένα παραδείγματα πολιτιστικών διαδρομών και από κατευθυντήριες γραμμές, εισηγήθηκαν η Penelope Denu, Εκτελεστική Γραμματέας του Συμβουλίου της Ευρώπης για θέματα Πολιτιστικών Διαδρομών και η Eleonora Berti. Στη συνέχεια ακολούθησε λεπτομερής περιγραφή για την ψηφιακή καταλογογράφηση των αντικειμένων που συνδέονται με τα παραδείγματα που έχει να παρουσιάσει η κάθε περιοχή, χαρακτηριστικά, λειτουργίες και άλλα εργαλεία. Οι εταίροι από τη Λουμπλιάνα και τη Σουμπότιτσα ηγήθηκαν σημαντικών και παραγωγικών συζητήσεων στην στρογγυλή τράπεζα σχετικά με τα θέματα: Διατήρησης, επαναχρησιμοποίησης, ανακαίνισης, διαχείρισης και οικονομική αξιοποίησης των κατασκευών της πολιτιστικής κληρονομιάς. Όλα αυτά αποτέλεσαν σημαντικά θέματα για το επερχόμενο «Διακρατικό Εγχειρίδιο για την Ορθή Διαχείριση, Συντήρηση, Επαναχρησιμοποίηση και Οικονομική Αξιοποίηση των αρχιτεκτονικών οικοδομημάτων του 20ού αιώνα». Κάθε εταίρος εξέφρασε την άποψή του για το τι προσδοκά από το εγχειρίδιο, πιο περιεχόμενο έχει οραματιστεί, πώς πρέπει να οργανωθεί και πώς μπορεί ωφεληθεί μέσα από τα παραδείγματα και τις εμπειρίες των εταίρων που θα παρουσιαστούν μέσα σε αυτό. Η μέρα ολοκληρώθηκε με α ξενάγηση την Πλατεία Δημοκρατίας της Λουμπλιάνα-μία από τις μελέτες περιπτώσεις που συμπεριλήφθηκαν στην αρχική έκθεση-. Η τελευταία μέρα-παρασκευήαφιερώθηκε σε ξενάγηση στην πόλη Βελένιε. Πολλά από τα αξιοθέατα είχαν συμπεριληφθεί στα παραδείγματα που παρουσιάστηκαν στην Έκθεση. Η συνάντηση εκεί έγινε σε έναν ανακαινισμένο χώρο στο κτίριο του Δημαρχείου. Μεγάλη σημασία δόθηκε σε θέματα επικοινωνίας και διάχυσης (Πακέτο Εργασίας 2), όπου οι συμμετέχοντες έμαθαν πώς να διαχειρίζονται και να προσθέτουν περιεχόμενα στην ιστοσελίδα του έργου. Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με συζήτηση πάνω σε διαχειριστικά και οικονομικά θέματα ανανεώνοντας το ραντεβού για την επόμενη συνάντηση στη Βουλγαρία. 2

3 «Διακρατικό Εγχειρίδιο για την Ορθή Διαχείριση, Συντήρηση, Επαναχρησιμοποίηση και Οικονομική Αξιοποίηση των αρχιτεκτονικών οικοδομημάτων του 20ού αιώνα». Το Διακρατικό Εγχειρίδιο για την Ορθή Διαχείριση, Συντήρηση, Επαναχρησιμοποίηση και Οικονομική Αξιοποίηση των αρχιτεκτονικών οικοδομημάτων του 20ού αιώνα» είναι ένα από τα βασικά παραδοτέα/αποτελέσματα του Έργου ATRIUM. Το εγχειρίδιο αποτελεί μία αναβάθμιση της Έκθεσης του ATRIUM, στην οποία έχουν αναγνωριστεί και παρουσιαστεί κάποιες μελέτες /περιπτώσεις. Στο εγχειρίδιο ανοίγεται η συζήτηση σχετικά με το τι πρέπει να γίνει με αυτά τα παραδείγματα και άλλες πιθανές περιπτώσεις και πως να αναπτυχθούν σενάρια και συστήματα διαχείρισης για αυτές. Καθώς η δομή της κοινοπραξίας του ATRIUM αποτελείται από μία μεγάλη ποικιλία εταίρων, πολιτικών και πολιτιστικών αντιλήψεων, ιδεών σχετικά με την πολιτιστική κληρονομιά και τη μελλοντική διαχείριση, η κοινοπραξία πρωτίστως πρέπει να αντιμετωπίσει διαχειριστεί αυτή την ποικιλομορφία και στη συνέχεια αυτό να απεικονιστεί μέσα στις κατευθυντήριες γραμμές που θα παραχθούν. Κάποιοι εταίροι ενδιαφέρονται για το πώς θα «πουλήσουν» αυτού του είδους την πολιτιστική κληρονομιά ενώ άλλοι για το πώς θα αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των «καταστρεπτικών δυνάμεων» που συνδέονται με την περίοδο του ολοκληρωτισμού και το εγχειρίδιο τους είναι απαραίτητο κυρίως για εκπαιδευτικούς λόγους. Βασική προτεραιότητα κατά τη φάση προετοιμασίας του εγχειριδίου αποτελεί η αντιμετώπιση της ποικιλομορφίας της κοινοπραξίας. Το εγχειρίδιο ξεκινά με τον καθορισμό του πλαισίου, τις προσεγγίσεις, μεθόδους και κριτήρια που συνδέονται με τα ζητήματα που έχουν ήδη συζητηθεί. Το πλαίσιο επεξηγείται μέσω της ιστορίας, των ερμηνειών και ορολογίας: περιγράφει την Ευρώπη κατά την περίοδο των ολοκληρωτικών καθεστώτων, ερωτήματα σχετικά με την ερμηνεία της κληρονομιάς των ολοκληρωτικών καθεστώτων καθώς επίσης εμπεριέχει και ένα γλωσσάριο με βασικούς ορισμούς. Το πρακτικό κομμάτι του Εγχειριδίου αποτελείται από μετα-παραδείγματα και μελέτες σκοπιμότητας των μελετών περιπτώσεων που παρουσιάστηκαν και αναλύθηκαν στη Έκθεση του ATRIUM. Όχι μόνο καλές πρακτικές αλλά και περιπτώσεις που περικλείουν πρόκληση για μελλοντική αξιοποίηση παρουσιάζονται στο εγχειρίδιο του ATRIUM. Το εγχειρίδιο προσφέρει μία σειρά από κατευθυντήριες γραμμές. Ξεκινά με ερμηνευτικές κατευθυντήριες γραμμές και συνεχίζει με οδηγίες για τη διατήρηση, ανακαίνιση και επαναχρησιμοποίηση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς δίνοντας μεγάλη έμφαση σε θέματα διαχείρισης (management).απαντά σε ερωτήσεις σχετικά με τη δημιουργία οράματος για τη διαχείριση σε ευαίσθητα θέματα όπως τη δημιουργία συστήματος οργάνωσης των χώρων και των οδών, σεναρίων και στρατηγικής, επίβλεψης και αξιολόγησης. Το εγχειρίδιο απευθύνεται σε μία μεγάλη ποικιλία ομάδων, από την επιστημονική κοινότητα ως τους φορείς λήψεις αποφάσεων. Για επιτευχθεί η χρησιμότητά του σε κάθε επίπεδο, η διαδικασία προετοιμασίας του περιλαμβάνει τη συμμετοχή ερευνητικών κέντρων και πανεπιστημίων και την ανάπτυξη διεπιστημονικών ομάδων μελέτης. 3

4 Forum Media Ιταλία, 19&20 Απριλίου 2012 Τι είναι το Forum Media? Είναι μία ευκαιρία για ενημέρωση των ΜΜΕ σχετικά με το Έργο ATRIUM. Ο στόχος διοργάνωσης αυτών των Φόρουμ δεν ήταν να προωθηθούν συγκεκριμένες πολιτιστικές διαδρομές, οι οποίες ακόμα δεν είχαν δημιουργηθεί. Δεν ακολουθήθηκε η «εκπαιδευτική» οδός, παρότι χρησιμοποιήθηκαν κάποια εκπαιδευτικά χαρακτηριστικά, όπως ξεναγήσεις σε δημοσιογράφους. Αντ 'αυτού, προσπαθήσαμε να συμπεριλάβουμε και να ενημερώσουμε ένα μεγάλο αριθμό τοπικών φορέων κατά τη διάρκεια της προκαταρκτικής φάσης. Το πετύχαμε αυτό με τη διάδοση πληροφοριών στην περιοχή έτσι ώστε ιδιωτικοί & δημόσιοι φορείς και σύλλογοι να ενημερωθούν για τους στόχους του έργου. Αυτό είχε μεγάλη επίδραση στην περιοχή και τους εμπλεκόμενους φορείς, οι οποίοι θα μπορούσαν να γίνουν δημόσιοι και ιδιωτικοί εταίροι σε μια πιο προχωρημένη φάση λειτουργίας του Έργου. Στην πραγματικότητα, μόνο με τη συμμετοχή των εταίρων και συνεχή τους ενημέρωση για το έργο είναι πιθανό να συμμετάσχουν σε αυτό: γνωρίζουν ήδη τι πραγματεύεται το έργο, τον αντίκτυπο που θα έχει στην περιοχή και αυτό θα μειώσει ή θα εξαλείψει κάθε μελλοντική σύγκρουση, όπου σύμφωνα με στατιστικές, οι συγκρούσεις αποτελούν το βασικό εμπόδιο για την ολοκλήρωση του κάθε έργου που πραγματεύεται διάφορα θέματα. Τα ΜΜΕ δεν περιλήφθησαν απλά ως διανομείς ειδήσεων αλλά ως βαρόμετρο καταγραφής της άποψης των πολιτών. Οι δημοσιογράφοι οι οποίοι συμμετείχαν στα φόρουμ θεωρούνται ως «διαμορφωτές της κοινής γνώμης" που εργάζονται σε ένα σύστημα αμφίδρομης επικοινωνίας (δεν παρέχουν μόνο οι τοπικές αρχές πληροφορίες στα ΜΜΕ αλλά και το αντίστροφο). Οι δραστηριότητες που διεξήχθησαν Τα δύο φόρουμ για τα ΜΜΕ οργανώθηκαν με βάση τις ξεναγήσεις. Ειδικότερα, η Επαρχία- που εκπροσωπείται από μικρούς δήμους με ενδιαφέροντα παραδείγματα ορθολογιστής αρχιτεκτονικής επιλέχθηκε ώστε να πραγματοποιηθούν ξεναγήσεις που περιλάμβαναν δύο περιοχές: Cesenatico για την περιοχής Τσεζένα και Predappio για το Φορλί. Με τον τρόπο πραγματοποιήθηκε στην περιοχή μια ξεχωριστή διάχυση του έργου. Στις 19/04 η αποστολή αναχώρησε από την Τσεζένα για το Cesenatico για τη μελέτη περίπτωση "colonia μαρίνα AGIP" όπου παρουσιάστηκε το έργο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, διανεμήθηκε προωθητικό υλικό (τοπικοί χάρτες διαδρομής, φυλλάδια, η Έκθεση) και σε σχετικά μνημεία που επεξηγήθηκαν από τον εμπειρογνώμονα της Επιστημονικής Επιτροπής, Καθ. Ulisse Tramonti. Στις 20/4 η αποστολή μεταφέρθηκε από το Φορλί στο Predappio, την πατρίδα του Μπενίτο Μουσιλίνι όπου παρουσιάστηκε το έργο στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, διανεμήθηκε προωθητικό υλικό (τοπικοί χάρτες διαδρομής, φυλλάδια, η Έκθεση) και σε σχετικά μνημεία που επεξηγήθηκαν από τον εμπειρογνώμονα της Επιστημονικής Επιτροπής, Καθ. Ulisse Tramonti. Στις εκδηλώσεις συμμετείχαν 19 δημοσιογράφοι και η διάρκεια ήταν περίπου 5 ώρες. Σε αυτές τις εκδηλώσεις θεμελιώθηκε μία αντισυμβατική μέχρι τότε σχέση μεταξύ ΜΜΕ και θεσμικών οργάνων και τα συνήθη δελτία τύπου αντικαταστάθηκαν από κάτι εντελώς νέο. 4

5 Η Μητρόπολη της Μολδαβίας και Μπουκοβίνας- Αρχιεπισκοπή του Ιασίου, εταίρος στο διακρατικό έργο για την αρχιτεκτονική ολοκληρωτικών καθεστώτων Η Μητρόπολη της Μολδαβίας και Μπουκοβίνας- Αρχιεπισκοπή του Ιασίου βρίσκεται στη Βόρειο- Ανατολική περιοχή της Ρουμανίας και έχει υπό τη διοίκησή της πολλά μοναστήρια, εκκλησίες και ιστορικά κτήρια με εξαιρετικές τουριστικές δυνατότητες, που αντιπροσωπεύουν την πραγματική κληρονομιά της περιφέρειας της Μολδαβίας. Το ίδρυμα αποτελείται από διάφορα κέντρα κατάλληλα για την ανάπτυξη πολλών δραστηριοτήτων: τουριστικών & πολιτιστικών, εκπαιδευτικών, κοινωνικών & φιλανθρωπικών, οικονομικών & αγροτικών. Από τον Ιανουάριο του 2011, η Μητρόπολη της Μολδαβίας και Μπουκοβίνας- συνεργάζεται με 17 ακόμα εταίρους από τη Νότιο- Ανατολική Ευρώπη, στα πλαίσια του Έργου ATRIUM- Η Αρχιτεκτονική των Ολοκληρωτικών Καθεστώτων του 20ου αιώνα στον σύγχρονο αστικό ιστό. Η Μητρόπολη της Μολδαβίας και Μπουκοβίνας - Αρχιεπισκοπή του Ιασίου συμμετείχε στο έργο θέλοντας να αποκτήσει εμπειρία στον τομέα των διακρατικών ευρωπαϊκών έργων καθώς επίσης να αναπτύξει και να ενδυναμώσει σχέσεις συνεργασίας με άλλες χώρες της Νοτιο-Ανατολικής Ευρώπης. Ένας ακόμη λόγος ήταν η επιθυμία της να συμπεριλάβει την πολιτιστική κληρονομιά της περιόδου των ολοκληρωτικών καθεστώτων στις τουριστικές της δραστηριότητες. Έτσι, η Μητρόπολη στοχεύει να προωθήσει το κουμουνιστικό αρχιτεκτονικό στυλ των κτηρίων μέσω του φορέα πολιτιστικής διαδρομής που θα συσταθεί στο τέλος του έργου. Με στόχο λοιπόν να υλοποιήσει τους στόχους του έργου, η Μητρόπολη θα παρέχει όλες τις διαθέσιμες πηγές της, την ευρεία εμπειρία της στην προώθηση των πολιτιστικών τουριστικών αξιοθέατων και την ενεργό εμπλοκή της στο σχεδιασμό, οργάνωση και υλοποίηση των απαιτούμενων ενεργειών. Με τη συμμετοχή της, θα μεταφέρει την τεχνογνωσία της σχετικά με τη διαχείριση ευρωπαϊκών επιχορηγήσεων και την ολοκλήρωση των πολιτιστικών διαδρομών. Όσο η διακρατική συνεργασία επιτρέπει την ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε θέματα διαχείρισης, διαφύλαξης και αξιοποίησης της πολιτιστικής κληρονομιάς, η Μητρόπολη της Μολδαβίας και Μπουκοβίνας- Αρχιεπισκοπή του Ιασίου, επιδιώκει να αναπτύξει μακροχρόνιους συνδέσμους με οργανισμούς από την Νοτιο-Ανατολική Ευρώπη ώστε στο μέλλον να επιτευχθούν νέα διακρατικά έργα 5

6 Το ATRIUM ακολουθεί και άλλες πρωτοβουλίες /έργα Το Έργο ReNewTown (Νέα μετα-σοσιαλιστική πόλη: Ανταγωνιστική και πόλος έλξης) επικεντρώνεται στη μείωση των ανισοτήτων σχετικά με το αστικό περιβάλλον των μετα-σοσιαλιστικών πόλεων. Η εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας τις τελευταίες δύο δεκαετίες, σε συνδυασμό με το μετασχηματισμό του σοσιαλισμού και της δημοκρατίας στην Κεντρική Ευρώπη επέφεραν αρνητικά και θετικά αποτελέσματα-συνέπειες στις αστικές περιοχές. Οι μετα-σοσιαλιστικές πόλεις, ιδιαίτερα η πρώην βιομηχανικές, αποτελούν προβληματικές περιοχές. Εκτιμάται ότι πάνω από 300 εκατ. άνθρωποι στην Κεντρική Ευρώπη ζουν σε περιοχές που έχουν επηρεαστεί από τη σοσιαλιστική εποχή. Σχεδόν τα 2/3 εξ αυτών ζουν σε πόλεις και περιοχές με μεγάλη ανάπτυξη κατά τη διάρκεια του σοσιαλισμού. Η ιδέα του έργου προέρχεται από κοινά προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι αστικές περιοχές στις πρώην Σοσιαλιστικές ευρωπαϊκές χώρες: Τι θα γίνει με τις μετα-σοσιαλιστικές πόλεις και συγκεκριμένα με τις μετα-βιομηχανικές περιοχές που κληρονομήθηκαν από τη σοσιαλιστική περιοχή? Επίσης, πώς αυτές μπορούν να μεταμορφωθούν ώστε να γίνουν πιο ανταγωνιστικές και πιο ελκυστικές για επενδύσεις? Οι αστικές περιοχές με σοσιαλιστικό υπόβαθρο αντιμετωπίζουν πολλά κοινωνικά και φυσικά προβλήματα που ξεκινούν από τα χαμηλά πρότυπα στέγασης, απωθητική εμφάνιση, υπερβολική χρήση του χώρου και έλλειψη τοπικής κουλτούρας και κοινωνικών εκδηλώσεων. Τα προβλήματα των συνοικιών με σοσιαλιστικό υπόβαθρο επηρεάζουν όχι μόνο τους κατοίκους των παραμελημένων σοσιαλιστικών κτηρίων αλλά και όλη την εικόνα της πόλης καθώς και την απόδοση της οικονομίας. Το έργο ReNewTown θα παρέχει πρακτικές γνώσεις για το πώς να ξεπεραστούν τα προβλήματα αυτών των περιοχών αλλά και πώς να επωφεληθούν από αυτό το ιδιαίτερο γνώρισμα. Το έργο έχει σαν στόχο να σπάσει το αρνητικό στερεότυπο του σοσιαλιστικού χώρου και να αποκαλύψει την κρυμμένη δυναμική του. 6