Συνέχειες και ασυνέχειες στη γυναικεία ποίηση του 19 ου και αρχών του 20 ού αι. Βαρβάρα Ρούσσου

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Συνέχειες και ασυνέχειες στη γυναικεία ποίηση του 19 ου και αρχών του 20 ού αι. Βαρβάρα Ρούσσου"

Transcript

1 Συνέχειες και ασυνέχειες στη γυναικεία ποίηση του 19 ου και αρχών του 20 ού αι. Βαρβάρα Ρούσσου Ξεκινώντας την εισήγησή µου διευκρινίζω ότι οι όροι αντρική-γυναικεία που χρησιµοποιούνται δεν υπονοούν και δεν αναπαράγουν διχοτοµήσεις που προκύπτουν από την ηγεµονική εννοιολόγηση ή την ουσιοκρατική θεώρηση και τη θεωρούµενη φυσική κατηγορία «γυναίκα». Η κατηγορία «γυναίκα» εξάλλου δεν αποδίδει ως όρος αναλυτικά αυτό που µπορεί να είναι µια γυναίκα αφού το φύλο συγκροτείται σε συσχετισµό µε άλλες λογοθετικά συγκροτηµένες ταυτότητες. 1 Ο όρος γυναικεία ποίηση αναφέρεται εδώ απλώς για να δηλώσει την ποίηση που γράφεται από γυναίκες χωρίς περαιτέρω συνδηλώσεις. Στόχος της ανακοίνωσής µου είναι να παρουσιάσω ορισµένες από τις πολλές ασυνέχειες που χαρακτηρίζουν την µακρά παράδοση της ποίησης που γράφεται από γυναίκες στη διάρκεια σχεδόν ενός αιώνα, από το 1840 έως το 1930 και να θέσω ερευνητικά ερωτήµατα σχετικά µε αυτές, χαρτογραφώντας έτσι την ποίηση των γυναικών του 19 ου αι. αποσιωπηµένη µέχρι πρόσφατα. Δηλώνοντας την ουσία των ασυνεχειών αυτών υπόρρητα τίθενται και τα ερωτήµατα για την κατασκευή τους. Και περαιτέρω πλανάται στην έρευνα αυτή το ερώτηµα της ιστορικής συγκρότησης του υποκειµένου και της αναπαράστασής του. Η πρώτη ασυνέχεια συνίσταται στο συσχετισµό του λογοτεχνικού είδους µε τη γυναικεία φύση. Το ερώτηµα της κριτικής είναι: «Εάν και αφού οι γυναίκες γράφουν, ποιο είδος τους αρµόζει και σε ποιο είναι καλύτερες;». Ο Ξενόπουλος αναφέρει ότι οι γυναίκες είναι πιο επιτυχηµένες διηγηµατογράφοι: «η διηγηµατογραφία υπήρξε το στάδιον εν ω αείποτε διεκρίθη». 2 Η Παρρέν από την άλλη δικαιολογώντας την έναρξη µιας σειράς µεταφρασµένων µελετηµάτων για την ποίηση στην Εφηµερίδα των Κυριών σηµειώνει: «Αρχόµεθα των κριτικών τούτων µελετών µας από τους ποιητάς, διότι η γυνή ως εκ της φύσεώς της, ως εκ της ευφανταστοτέρας διανοίας της, ως εκ της µάλλον ευαισθήτου ψυχής της αρέσκεται µάλλον εις ανάγνωσιν ποιητών ή πεζογράφων. 3 Ο Παλαµάς επίσης οµολογεί το ιδανικό του: «το όνειρον της ιδεώδους γυναικός, ήτις αντί του ιστού της Πηνελόπης χειρίζεται την λύραν της Σαπφούς.». 4 Η ασυνέχεια που προκύπτει από τέτοιες παρατηρήσεις συνίσταται στην εµφυλοποίηση των λογοτεχνικών ειδών. Τα έµφυλα χαρακτηριστικά των ατόµων, ως προϊόντα της κανονιστικής λειτουργίας της γλώσσας, υποτίθεται ότι αναπαριστούν το αληθές και φυσικό (άρα απαράβατο για την κατηγορία «γυναίκες»). Από τον κριτικό λόγο όµως µετατρέπονται σε υφολογικά χαρακτηριστικά, διαποτίζοντας την γραφή και επηρεάζοντας την πρόσληψη της λογοτεχνίας των γυναικών. 5 Βέβαια, το ερώτηµα µιας τέτοιας ασυνέχειας παραµένει ο, ή καλύτερα, οι τρόποι που καθιερώνουν την εµφυλοποίηση των ειδών και οι διαφυγές που οι γυναίκες δηµιουργοί σταδιακά οργανώνουν για να ανατρέψουν τέτοιες απόψεις. Μια ακόµη ασυνέχεια στην ποίηση των γυναικών εντοπίζεται στη θεµατική, τη ρητορική τους, τις τροπικότητές τους, τα κειµενικά είδη και τον τρόπο που τα χειρίζονται (σε ποιες περιστάσεις, για ποιο σκοπό κλπ). Οι ποιήτριες ακολουθούν την κυρίαρχη ροµαντική παράδοση ποιητών όπως ο Παράσχος, ο Παπαρρηγόπουλος, ο Ζαλοκώστας κ.ά. Καθώς οι πρόγονοί τους είναι άντρες εκείνες εµφανίζονται ως παθητικοί δέκτες µιας παράδοσης κι όχι ως δηµιουργοί, ως συµµετέχοντες στη δηµιουργία της παράδοσης, ως ενεργά υποκείµενα. Επίσης, αν και η ποίηση (και µάλιστα η ροµαντική) ως έκφραση βαθύτερων συναισθηµάτων αποτελεί προνοµιακό πεδίο της «αφήγησης» του εαυτού οι γυναίκες επαναλαµβάνουν την Δρ. νεοελληνικής φιλολογίας ΕΚΠΑ, υποψ. δρ. ΑΣΚΤ. 1 (Butler 2009, 25-30) 2 (Ξενόπουλος, 387) 3 (Παρρέν, 2) 4 (Παλαµάς 1972, ) 5 (Butler 2009, 25-27)

2 ηγεµονική αναπαράστασή τους και σπάνια προβάλλουν εξώφθαλµα τις θέσεις και τα αιτήµατά τους στην ποίησή τους, όπως συνέβη π.χ. µε την Οικονοµίδου. Ενδέχεται να διακρίνονται τοποθετήσεις περί φύλων και υπόρρητη δυσαρέσκεια ή τα ποιήµατα των γυναικών να διαλέγονται µε ποιήµατα αντρών, είτε µε όχηµα τα είδη είτε µε ιδιαίτερες κειµενικές στρατηγικές, αλλά δεν παράγουν ρητά και ευθαρσώς αντιρρητική ποίηση στον ηγεµονικό λόγο. Χρησιµοποιούν τη λογοτεχνία ως δηµόσια έκφραση που αποδεικνύει ότι διαθέτουν τις ίδιες δηµιουργικές ικανότητες µε τους άντρες αν και οι ίδιες δεν έχουν θέσει τους όρους αυτής της έκφρασης. Πολλές όµως από αυτές διαθέτουν πολύπλευρο έργο και σε µη ποιητικά/λογοτεχνικά τους δηµοσιεύµατα, τα οποία σηµειωτέον οφείλουµε να συνεξετάσουµε µε το ποιητικό τους έργο, εκφέρουν σαφή και καίριο λόγο του φύλου τους και δηλώνουν τις φεµινιστικές τους θέσεις 6. Επιπλέον, πολλές από τις ποιήτριες ασκώντας το επάγγελµα της δασκάλας, ως φορείς υψηλών αξιών, µετατρέπονται σε φορείς δράσης, κατακτούν θέση στη δηµόσια σφαίρα, καταξιώνονται και αποκτούν δηµόσιο λόγο. Το κοινό στο οποίο απευθύνονται ή επιδιώκουν να ή θεωρούν ότι απευθύνονται οι ποιήτριες παράγει ένα ερώτηµα που ταυτόχρονα αποτελεί µια επιπλέον ασυνέχεια: αν ληφθεί υπόψη ότι στη δεκαετία του 1870 το 93% και το 1910 το 83% των γυναικών ήταν αναλφάβητες, 7 το γυναικείο αναγνωστικό κοινό είναι ολιγάριθµο και περιορισµένο κοινωνικά στην αστική τάξη. Εποµένως, οι γυναίκες γράφουν για να διαβαστούν από αντρικό κοινό και για να αποτελέσουν τη φωνή του 3% του φύλου τους. Η διαπίστωση αυτή θεωρώ ότι καθιστά τη γραφή τους πράξη ιδιαίτερα τολµηρή που, µεταξύ άλλων, παρέχει στις αναγνώστριες την αίσθηση της συµµετοχής σε έναν κοινό µε τους άντρες πεδίο, την ανάγνωση και συνεπώς την παιδεία. Η κύρια ασυνέχεια, εδραιωµένη στη συνείδηση των αναγνωστών, αλλά και πολλών φιλολόγων, είναι το θεωρούµενο χάσµα από τη Σαπφώ, και µερικές λιγότερο προβεβληµένες ποιήτριες της αρχαιότητας, έως την Μυρτιώτισσα, τη Μελισσάνθη και κυρίως την Πολυδούρη. Αναπαράγεται έτσι µια πραγµατική ρήξη που εγγράφεται ως κενό στο συνεχές της ιστορίας της λογοτεχνίας. Όµως, όπως τέθηκε από τη Σοφία Ντενίση, το κενό στη λογοτεχνική παραγωγή των γυναικών µεταξύ (θα επέκτεινα το χρονικό όριο έως το 1910 αφού µετά το τέλος της πρώτης δεκαετίας του 20 ου αι. η παρουσία γυναικών στην ποίηση αυξάνεται θεαµατικά καλύπτοντας το «κενό») αποτελεί όντως κενό, δηλαδή απουσία ή πρόκειται για άγνοια; 8 Λειτουργεί δηλαδή το «επιχείρηµα εκ τη σιωπής»; (ό, τι παραβλέπει ο επίσηµος λόγος ίσως έχει κάτι να πει το οποίο υποκρύπτεται). Η συστηµατική έρευνα των τελευταίων ετών απέδειξε ότι το θεωρούµενο χάσµα εντέλει αποτελεί µια συνέχεια που µε τη σειρά της παράγει νέα ερωτήµατα και ενέχει νέες ασυνέχειες. Οι παλαιότερες και κυρίως οι πρόσφατες µελέτες της Σ. Ντενίση ανέδειξαν την ενεργή παρουσία λογοτέχνιδων και βέβαια ποιητριών που µαρτυρείται ήδη από το 1840 ενδεχοµένως υπήρχε και παλαιότερα ποίηση που έγραφαν γυναίκες αλλά δεν υπάρχουν δηµοσιευµένα δείγµατα, οπότε θεωρείται ανύπαρκτη- και συνεχίζει αύξουσα έως τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20 ο αι. Οι εργασίες αυτές αφορούν τα έτη (µε επίκεντρο κυρίως την πεζογραφία και τα περί γυναικών κείµενα) και (µε καταγραφικό χαρακτήρα). 9 Όπως διαφαίνεται και πάλι δηµιουργείται µια ασυνέχεια, ένα τυφλό σηµείο στις κρίσιµες δύο τελευταίες δεκαετίες του 19 ου αι.. Η πολύτιµη εργασία της Ειρήνης Ριζάκη παρέχει τις βάσεις τόσο για τον 19 ο αι. όσο και για την εικοσαετία Δίνοντας τρία παραδείγµατα οψίτυπων (κατ ουσίαν µεταθανάτιων εκδόσεων) τα δύο αφορούν ποιήτριες αλλά, όπως σηµειώνεται και στον τίτλο, η Ριζάκη κάνει λόγο γενικά για τη «γυναικεία 6 Η έννοια φεµινισµός βέβαια ας αναγνωστεί εντός του χρονικού πλαισίου της εποχής ως «χειραφεσία», «χειραφέτηση» κλπ µε ό, τι σήµαιναν οι όροι στο διάστηµα εκείνο. 7 (Βαρίκα 2007, 211) 8 (Ντενίση 2004, ) 9 (Ντενίση 2014, 15-32). Επίσης για το πρόγραµµα στο οποίο αναφέροµαι: (Ντενίση 2008, 29-68).

3 λογιοσύνη». 10 Σε γενικές γραµµές, στην περίοδο αυτή, συγκριτικά µε την πεζογραφία (διηγήµατα και µυθιστορήµατα) η ποίηση παραµένει, σε µεγάλο βαθµό, στην αφάνεια όχι τόσο ως ποσοτική καταγραφή αλλά ως ποιοτική θεώρηση, δηλαδή συστηµατική µελέτη των ίδιων των κειµένων. 11 Το έργο των ποιητριών αποτιµάται συνολικά αρνητικά και κατατάσσεται στην ελάσσονα λογοτεχνική παραγωγή. Σε αυτές τις δεκαετίες όµως, 1880 και εξής, κυρίως µε την παρουσία της Εφηµερίδος των Κυριών και τη συνεργασία του εντύπου µε γνωστές ποιήτριες, πυκνώνουν οι δηµοσιεύσεις γυναικών, ενώ ακολουθούν ποιήµατα και σε άλλα περιοδικά και βέβαια οι αυτοτελείς εκδόσεις. Η δεκαετία του 1860 αποτελεί την αρχή των αλλαγών και τη σταδιακή είσοδο των ποιητριών στα έντυπα. Η άνθιση της πενταετίας µε περίπου 70 δηµοσιεύσεις ποιηµάτων γυναικών παρουσιάζει αναλογία µε τις πενταετίες και µε 65 και 115 ποιήµατα αντίστοιχα. Η πύκνωση δηµοσιευµένης ποίησης γυναικών σε περιοδικά µη γυναικεία και µάλιστα καταξιωµένα στο κοινό, όπως Ο Νουµάς, η Ηγησώ και αργότερα η Νέα Εστία σηµαίνει την αλλαγή τόσο στην στάση των εκδοτών όσο και των ίδιων των γυναικών που επιζητούν δυναµικά πλέον την αποδοχή και την ισότητα στο λογοτεχνικό πεδίο. Το επάγγελµα της δασκάλας, στο οποίο προαναφέρθηκα, από το 1870 και κυρίως από το 1880 έως το τέλος του αιώνα παρέχει αυξηµένες δυνατότητες βιοπορισµού αλλά και δηµόσιου λόγου (π.χ. ποιήµατα, διηγήµατα για παιδιά, παιδαγωγικά κείµενα κάθε είδους κ. ά.). Η τελευταία δεκαετία µάλιστα του 19 ου αι. φαίνεται καθοριστική καθώς δεν µεταβάλλονται µόνο οι όροι παρουσίας των γυναικών στο δηµόσιο χώρο µε ποικίλους τρόπους (φροντίδα για την εκπαίδευση, φιλανθρωπία και βοήθεια στους εθνικούς αγώνες, λογοτεχνία και παιδαγωγική) αλλά και τα λογοτεχνικά δεδοµένα. Το τέλος του ροµαντισµού και της συναισθηµατικής υπερβολής του µαζί µε τη σταδιακή καθιέρωση της δηµοτικής, τα νέα γυναικεία ποιητικά ιδανικά της γενιάς του 1880 (όχι ετοιµοθάνατες παρθένες αλλά ερωτικές γυναίκες) και το συµβολισµό θα δώσουν και πάλι στις ποιήτριες τη δυνατότητα να εκφραστούν µε µια νέα ρητορική της ευαισθησίας και του έρωτα, όπως την επιζητεί η κριτική αλλά και την επιδιώκουν οι ίδιες. Θεωρώ ενδεικτικό για τη στροφή στα γυναικεία ποιητικά πρότυπα το άρθρο της Κ. Παρρέν στην Εφηµερίδα των Κυριών το 1895 αφιερωµένο στην ποιήτρια Φωτεινή Οικονοµίδου η οποία είχε πεθάνει ήδη από το Στο εύλογο ερώτηµα για ποιο λόγο τότε αυτή η αναφορά η απάντηση βρίσκεται ακριβώς στην αντίληψη τόσο µιας γυναικείας ποιητικής παράδοσης, όπως θα δούµε παρακάτω, αλλά και στην νέα εποχή για τις γυναίκες που αντιτίθεται στα πεισιθάνατα ροµαντικά θρηνολογήµατα. Η Παρρέν, αν και επαινεί την ποιήτρια και αναγνωρίζει στο πρόσωπό της µια άξια και τολµηρή γυναίκα που δηµιούργησε αψηφώντας τις ισχυρές αντιθέσεις της ανδροκρατούµενης κοινωνίας, εντούτοις θεωρεί ότι ανήκει σε µια άλλη, παρωχηµένη εποχή και κάνει λόγο για τις καταστροφικές συνέπειες του ροµαντισµού στις γυναίκες. Μια νέα εποχή και η «Νέα Γυνή» µαζί της έχουν αναδυθεί. Εποµένως, όπως το παράδειγµα αυτό καταδεικνύει, το διάστηµα είναι εκ των ων ουκ άνευ προκειµένου να καλυφθεί µια ακόµα ασυνέχεια και να απαντηθούν ερωτήµατα που ανέκυψαν από την παρουσία ποιητριών σε όλο το δεύτερο µισό του 19 ου αι.: ποια ήταν τα κοινωνικά δίκτυα και πώς λειτούργησαν για τη δηµόσια δραστηριοποίηση των ποιητριών; Συγκροτήθηκε, έστω στοιχειωδώς, από τις ίδιες τις ποιήτριες ή άλλα πρόσωπα, µια άτυπη ή τυπική γραµµική πορεία της ποίησης που έγραψαν οι γυναίκες; Όσο κι αν λειτουργεί παράλληλα µε το διαχωρισµό των φύλων που έχει εγκαθιδρύσει η πατριαρχία, οι λογοτέχνιδες προωθούν τη συγκρότηση µιας διακριτής παράδοσης, δηλαδή τη διακριτή ιστορία τους; Μια απόπειρα καταγραφής ποιητριών γίνεται το 1936, µε το γραµµατολογικό έργο του Δηµ. Λαµπίκη Ελληνίδες ποιήτριες. Από την ιστορία της φιλολογικής γενεάς µας. Το βιβλίο δεν είναι παρά ανθολόγηση χωρίς έρευνα και χωρίς επιστηµονικά κριτήρια, µε ελάχιστα 10 (Ριζάκη 2007, ) 11 Οι λόγοι για τους οποίους επιλέγω την ποίηση είναι πολλοί και δεν µπορούν να εκτεθούν εδώ. 12 (Παρρέν 1895, 1)

4 βιογραφικά στοιχεία για ποιήτριες που είναι ενεργές από τις αρχές του αιώνα και εξής, οπότε συντηρείται το ερευνητικό σκοτάδι για τον 19 ο αι. Ωστόσο ο Λαµπίκης, αν και στερείται επιστηµονικής βάσης, φέρνει στο φως και άγνωστα ονόµατα ποιητριών (ότι συνήθως ονοµάζουµε ελάσσονες), γεγονός που αποδεικνύει, στις αρχές του 20 ου αι., την έντονη πλέον δραστηριοποίηση των γυναικών στην ποίηση. Η γνωστότερη απόπειρα να στοιχειοθετηθεί ένα είδος χάρτη της ποίησης των γυναικών, και µάλιστα από µια λογοτέχνιδα, αποτελεί η όψιµη εργασία της Αθηνάς Ταρσούλη το 1951 που καλύπτει σχεδόν έναν αιώνα, όπως υποδεικνύει ο τίτλος Ελληνίδες ποιήτριες Πρόκειται για το πρώτο εγχείρηµα χαρτογράφησης ενός άγνωστου τόπου: του 19 ου αιώνα. Μεσούντος του 20 ου αι. ονόµατα όπως της Χρυσοβέργη, της Οικονοµίδου, της Σαµαρτζίδου γίνονται γνωστά και µε βιογραφικά στοιχεία και συνδυάζονται µε νεώτερες ποιήτριες των πρώτων δεκαετιών του 20 ου αι.. Βέβαια, η Ταρσούλη δεν χρησιµοποιεί αυστηρά φιλολογικά κριτήρια, δεν διερωτάται για κενά, σιωπές και αποκλεισµούς, επιχειρεί µια αξιολόγηση της ποίησης αυτής αλλά όχι συστηµατικά, οπότε αναπαράγει λάθη και παραµένει περιγραφική, αλλά το βιβλίο της αποτελεί το µόνο σηµείο αναφοράς για τον 19 ο αι. Επιπλέον, δεν αναζητά συγγένειες ή αντιθέσεις, ρήξεις ή συνέχειες µεταξύ των ποιητριών αλλά η γραµµική τοποθέτησή τους στο χρόνο και η τριµερής-χρονική διαίρεση του βιβλίου υποδηλώνει την αντίληψη της γραµµικής συνέχειας µιας παράδοσης. Η επίσηµη λοιπόν γραµµατολογία δεν αποδίδει τη συνέχεια που η έρευνα αποκάλυψε για τη γυναικεία λογοτεχνική παραγωγή. Προκύπτει το ερώτηµα: υπάρχει η συνείδηση αυτής συνέχειας στην γυναικεία ποιητική παράδοση ως αίσθηση των ίδιων των ποιητριών; Αν ναι σε ποιο βαθµό οι νεώτερες ποιήτριες γνωρίζουν την παράδοση αυτή και πώς τοποθετούνται έναντί της; Το ερώτηµα τίθεται εντονότερο στον 19 ο αι.: οι ποιήτριες Μαρίκα Πίππιζα και Μαρίκα Φιλιππίδου µε συνεχή παρουσία στα περιοδικά η πρώτη και η δεύτερη (και µετά οκταετές κενό εµφανίζεται ακόµη και το 1920 µε µια δηµοσίευση) και µάλιστα γράφοντας σε δηµοτική γλώσσα και ξεφεύγοντας από τη ροµαντική θρηνολογίαέχουν γνώση της συνέχειας που συνιστούν στην γραµµική πορεία όπου προηγούνται ή και συνυπάρχουν η Αντωνούσα Καµπουράκη (µε αυτοτελείς εκδόσεις από το 1840), η Σαπφώ Λεοντιάς (µε παρουσία από το 1850 έως περίπου το 1900), η Ευφρ. Σαµαρτζίδου (δηµοσιεύει µεταξύ ) και φυσικά η Φωτεινή Οικονοµίδου; Τι απέγιναν εντέλει ποιήτριες που ακροβατούν µεταξύ των δύο αιώνων όπως η Πίππιζα και η Φιλιππίδου και πόσο τις έχουν διαβάσει εκείνες που έπονται χρονικά η Αιµιλία Κούρτελη-Δάφνη, η Ελένη Λάµαρη (εµφανίζονται το 1901), ή η Κλεαρέτη Δίπλα-Μαλάµου (δηµοσιεύει το 1907) ή και η Πολυδούρη και η Μυρτιώτισσα; Καθώς το βάρος µετατοπίζεται στην έννοια της λογοτεχνικής/ποιητικής παράδοσης υπεισέρχεται το ζήτηµα του προσδιορισµού του κανόνα και της αποδοχής σε αυτόν µε ερωτηµατικό ως προς τη µοναδικότητά του-, όπου βέβαια και πάλι δεν θα αποφευχθεί η αναφορά στη βαρύνουσα σηµασία του φύλου. Οι ποιήτριες αδυνατούν αλλά και δεν τολµούν/επιδιώκουν, λόγω αρνητικών συνθηκών πρόσληψης του έργου τους, στον 19 ο αι., να συναγωνιστούν τους ποιητές και µάλιστα τους «µείζονες» των οποίων την ποίηση ακολουθούν. Η γυναικεία ποίηση κρίνεται ως περιθωριακή και κατώτερη. Κυρίως άντρες, αλλά και γυναίκες, κριτικοί αποτιµούν µε έµφυλα κριτήρια (ευαισθησία, χάρη, τρυφερότητα, ελαφρότητα, συναίσθηµα) την ποίηση που γράφουν οι γυναίκες. 13 Από το τέλος του 19 ου αι έως και τις δύο πρώτες δεκαετίες του 20 ου αλληλοσυγκρουόµενες απόψεις παράγουν µια σειρά ασυνέχειες. Αν και η κριτική δυσανασχετεί µε τα µέτρια ποιητικά έργα (π.χ. ο Παλαµάς αναζητά µια µεγάλη ποιήτρια σαν την Σαπφώ) 14 και θεωρεί ως ελαφρά αισθηµατολογία τις περισσότερες ποιητικές συλλογές, ωστόσο τονίζεται από πολλούς κριτικούς η αναγκαιότητα 13 Οι γυναίκες δεν διαφοροποιούνται στην κριτική τους. Μόνο παράδειγµα διαφοράς η κριτική της Αιµιλίας Καραβία το 1928 που θεωρεί το γυναικείο ύφος εµπρόθετη επιλογή και στρατηγική υπονόµευσης. (Καραβία 1928, ) 14 (Παλαµάς 1972, 114)

5 παρουσίας των γυναικών στη λογοτεχνία. Οι όροι αποτίµησης της ποίησης και της πεζογραφίας δεν είναι οι ίδιοι. Οι γυναίκες πεζογράφοι οφείλουν να προσεγγίζουν περισσότερο το πρότυπο της πεζογραφίας των αντρών. Στην ποίηση ο λυρισµός και η βιωµατικότητα προσλαµβάνονται ως µελοδραµατισµός, και συχνά επιφανειακή αισθηµατολογία, και λειτουργούν περιοριστικά για τη γυναικεία ποιητική γραφή, αποκλείοντάς την σε ένα ιδιαίτερο πεδίο όπου «δεν πρόκειται για σοβαρή λογοτεχνία». 15 Η ευαισθησία των γυναικών, νοούµενη ως διαφορετικής υφής από την αντρική, και η χαριτωµένη αφέλεια του ύφους προσιδιάζουν στη φύση της γυναίκας και εντέλει ο κριτικός λόγος καταλήγει να εδράζεται σε φυσικοποιηµένες αντιλήψεις περί φύλων. Αν και η κριτική σταδιακά προκρίνει την υπέρβαση των έµφυλων γνωρισµάτων από τις ποιήτριες και προτρέπει το φιλοσοφικό στοχασµό που προσιδιάζει στην αντρική λογική, η ευαισθησία και τρυφερότητα των ποιητριών αποτελούν ζητούµενο των κριτικών. Έτσι, ενώ η Μυρτιώτισσα προβάλλοντας έντονα τα γνωστά γυναικεία γνωρίσµατα στην ποίησή της, εµπλουτίζοντάς τα µε τον προφανή ερωτισµό και εισάγοντας την κατηγορία της σεξουαλικότητας, θεωρείται κορυφαία ποιήτρια το 1919 και κυρίως το 1925, στα 1931 και 1932 η αρνητική εκτίµηση των κριτικών για τη συλλογή της Μελισσάνθης αιτιολογείται από την έλλειψη λυρισµού, συγκίνησης, συναισθηµατισµού και αυθορµησίας. Αποκαλύπτεται έτσι ακόµη µια ασυνέχεια αναφορικά µε τα κριτήρια αξιολόγησης της ποίησης που γράφουν οι γυναίκες. 16 Μήπως οι ποιήτριες προβάλλοντας όσα η κριτική αποδίδει στην ποίησή τους τα καθιστούν µέρος του ίδιου του υποκειµένου τους και του τρόπου του; Μεταστρέφουν δηλαδή αυτά τα έµφυλα γνωρίσµατα (ευαισθησία κλπ) από αποδείξεις κατωτερότητας και εργαλεία αποκλεισµού σε θετικά στοιχεία επανασηµαίνοντας καταφατικά την ποίησή τους αλλά και καλλιεργώντας τη διαφορά ως αποδοµητική στρατηγική; Το σχήµα αυτό είναι θεωρητικά βάσιµο αν επικαλεστούµε τον Φουκώ «ο Λόγος µπορεί να είναι ταυτόχρονα όργανο κι αποτέλεσµα της εξουσίας, αλλά και εµπόδιο, αντιστήριγµα, σηµείο αντίστασης και ξεκίνηµα για µιαν αντίθετη στρατηγική» 17 και ότι «δεν υπάρχει σχέση εξουσίας χωρίς αντίσταση, χωρίς υπεκφυγή ή διαφυγή, χωρίς ενδεχόµενη αντιστροφή» 18 Μπορούµε να ερµηνεύσουµε την παραπάνω στάση των ποιητριών µε το σκεπτικό ότι οι δοµές εξουσίας παράγουν τα υποκείµενα τα οποία κατόπιν φέρονται να τα αναπαριστούν και τα υποκείµενα αυτά διέπονται εντέλει από τις δοµές που τα παράγουν καθώς υπάγονται σε αυτές. Στο λογοτεχνικό πεδίο οι όροι ρύθµισης, περιορισµού και αποκλεισµού που επιβάλλονται γίνονται αποδεκτοί και στοιχείο της υποκειµενικότητας των ίδιων των ποιητριών. 19 Ταυτόχρονα, η γυναικεία ποίηση, ως περιφερειακό τµήµα της λογοτεχνίας, µακράν του κανόνα, και ως µη αναγνωρισµένος λόγος εµπεριέχει την υπονόµευση. Ποιος όµως είναι ο βαθµός προθετικότητας των ποιητριών σχετικά µε τις αποδοµητικές στρατηγικές; Πόσο η αµφισβήτηση αυτού του είδους µε κειµενικές στρατηγικές γίνεται αντιληπτή και πώς προσλαµβάνεται στον ορίζοντα προσδοκιών των αναγνωστών της εποχής; Οι ποιήτριες πάντως τονίζοντας τις ιδιότητες που η κριτική προσδίδει στα έργα τους ενισχύουν αντί να µειώνουν τη σχάση από την ηγεµονική ποίηση και αποµακρύνονται από τον κανόνα. Αποδεχόµενες και καλλιεργώντας τη διαφορετικότητά τους οι ποιήτριες προσδοκούν την θετική πρόσληψη του έργου τους. Όταν εντέλει η κριτική αρχίζει να εκτιµά έργα γυναικών, χωρίς όµως να έχει εκτοπίσει τα έµφυλα γνωρίσµατα που τους αποδίδει, πρωτίστως η Πολυδούρη και η Μυρτιώτισσα κατορθώνουν να αλώσουν τον κανόνα 20 και ακόµη η Ρίτα Μπούµη-Παππά, η Αιµιλία Δάφνη, η Μελισσάνθη, η Σοφία Μαυροειδή- 15 Για την πρόσληψη γυναικείων έργων από την κριτική στο 19 ο και 20 ό αι. βλ. γενικά (Βασιλειάδης, 2006), (Νικολοπούλου 2008, ), (Ρούσσου 2014, ). 16 (Νικολοπούλου 2008, 200-1) 17 (Φουκώ 1978, 125) 18 (Φουκό 1991, 98-99) 19 (Νικολοπούλου 2008, ) και (Ψαρρά 1999, 423) 20 Ακόµη και αυτή η άλωση είναι σχετική όπως δείχνει η Χρ. Ντουνιά (Ντουνιά 2014, ).

6 Παπαδάκη και άλλα ονόµατα που µεταστρέφουν σε παρουσία την απουσία η οποία εν γένει χαρακτηρίζει το γυναικείο φύλο. Βέβαια, αυτό οφείλεται και στη συνολική µεταβολή των κοινωνικών όρων και των συνειδήσεων εντός των οποίων το φεµινιστικό κίνηµα αποκτά διαστάσεις, µετά από τη µακρά πορεία από την Σαπφώ Λεοντιάδα, την «ήπια χειραφεσία» της Καλλιρόης Παρρέν έως τις µεσοπολεµικές δικεδικήσεις για την ψήφο και την νοµοθετηµένη ισότητα. Ας σηµειώσουµε επίσης ότι το φύλο δεν συγκροτείται µε σταθερότητα µέσα σε ένα αδιατάρακτο ιστορικά συνεχές αλλά διασταυρώνεται και µε άλλες ταυτοτικές εκφορές (π.χ. τάξη: κατηγορία σηµαντική για τις ποιήτριες του 19 ου αλλά και 20 ου αι. όπως η εθνική ταυτότητα και η σεξουαλικότητα). Αναλογικά µε τα παραπάνω, η αναφορά των λογοτέχνιδων στις ιστορίες της λογοτεχνίας βρίσκεται στην δικαιοδοσία των αντρών που τις συγγράφουν και µε τις πρακτικές τους επικυρώνουν θεσµικά την αντίληψη περί της λογοτεχνίας που γράφουν οι γυναίκες ως περιφερειακής ή/και «χαµηλής». Επιβεβαιώνεται έτσι η ύπαρξη πρακτικών νοµιµοποίησης και αποκλεισµού, πρακτικές οι οποίες φυσικοποιούνται έτσι ώστε να φαίνεται ότι τα υποκείµενα απλώς αναπαρίστανται ως έχουν. Υπό το πρίσµα αυτό εγκαθιδρύθηκε η αντίληψη ότι οι ποιήτριες ελάχιστα συνέβαλαν στην εξελικτική ιστορία της ποίησης. Την ηγεµονική αυτή αντίληψη παρουσιάζει η Έ. Σταυροπούλου καθώς καταγράφει τις γυναικείες παρουσίες σε επτά συν µια σχολική ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας. 21 Για την περίοδο και το είδος που µας αφορά εδώ, αριθµούµε δεκαπέντε ονόµατα, όλα του 20 ου αι. από τις αρχές έως το Το «επιχείρηµα εκ της σιωπής» υφίσταται απαλείφοντας τη γυναικεία λογοτεχνική παραγωγή από τον 19 ο αι., µε µόνες αναφορές στην Ελισάβετ Μουτζάν- Μαρτινέγκου και την Ευανθία Καΐρη. Κυρίαρχο όνοµα αυτό της Πολυδούρη και στις οκτώ ιστορίες- ενώ ακολουθούν σε πέντε η Μυρτιώτισσα και η Μελισσάνθη και η Γαλ. Καζαντζάκη και σε τέσσερις η Ρ. Μπούµη-Παππά και η Αιµιλία Δάφνη. Βέβαια ιδιαίτερη σηµασία έχουν τα ποιοτικά στοιχεία, οι εκτιµήσεις των ιστορικών για τις ποιήτριες αυτές. Η Χρ. Ντουνιά, µεταξύ άλλων λόγων, σχολιάζει την επιλογή αυτή της έντονης παρουσίας της Πολυδούρη στις ιστορίες ως αναγκαιότητα εκπροσώπησης και των γυναικών στον κανόνα, ένα είδος ενοχής, θα έλεγα, έναντι τόσο της ποιήτριας όσο και όλων των ποιητριών. 22 Θα µπορούσε να θεωρηθεί µια µορφή ασυνέχειας το ότι ούτε άντρες ούτε γυναίκες µελετητές/τριες ανέλαβαν τη σύνταξη µιας ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας που θα αποκαθιστούσε την µεγάλη ασυνέχεια της παράλειψης γυναικών δηµιουργών. Απαντήσεις σε αυτή την έλλειψη υπάρχουν πολλές και ορισµένες αφορούν τόσο στη γενική στάση έναντι των γυναικών δηµιουργών όσο και στο ίδιο το έργο τους, που σεσηµασµένο ως «έλασσον» αυτοδίκαια αποκλείεται από την αναφορά. Η ανάγκη όµως σφαιρικής εικόνας του λογοτεχνικού πεδίου και αποκατάστασης µιας συνέχειας καθώς και η σύγχρονη τάση προς τους ελάσσονες δηµιουργούς µετέστρεψε το ενδιαφέρον της έρευνας. Παράλληλα, παραδείγµατα συσπειρώσεων, κοινωνικών δικτύων λογοτέχνιδων µπορούν να εντοπιστούν αλλά παραµένει ως ερώτηµα η επίγνωση της σηµασίας τους, η στοχοθεσία τους και κυρίως ο βαθµός συνειδητότητας που διακρίνει τα µέλη. Ένα δείγµα στοιχειοθετούν οι γυναίκες που σχεδόν συστηµατικά δηµοσιεύουν στην Εφηµερίδα των Κυριών της Παρρέν. 23 Για να περιοριστώ στις ποιήτριες που µε αφορούν η Μαρίκα Πίπιζα, η Κρυσταλλία Χρυσοβέργη, η Μαρίκα Φιλιππίδου και η Φλωρεντία Φουντουκλή είναι µόνιµες σχεδόν συνεργάτριες της εφηµερίδας. Ορισµένες από αυτές ασκούν και το ίδιο επάγγελµα-δασκάλες- µήπως συνιστούν πυρήνα, ένα είδος δικτύου, µε επίγνωση της «γυναικείας φυλής» κατά την Σαπφώ Λεοντιάδα; 24 Φαίνεται πάντως ότι υπήρξε συνειδητοποιηµένη έκφραση και στόχευση στις αµφισβητήσεις και τις επιδιώξεις της ιδιαίτερης οµάδας που αποτελούσαν τόσο οι 21 (Σταυροπούλου 2012, ). Πρόκειται για ποιήτριες που κυρίως δηµοσιεύουν και εκδίδουν στο τέλος της δεκαετίας του 20 και στη δεκαετία του (Ντουνιά 2014, 313) 23 (Κάννερ 2012, 275) 24 (Βαρίκα 2007, 82)

7 γυναίκες που δηµοσίευαν όσο και οι αναγνώστριες στις οποίες απευθύνονταν το έντυπο της Παρρέν, σε βαθµό υψηλότερο απ ότι στα παλαιότερα γυναικεία έντυπα, όπως η Ευρυδίκη. Παρά τις διαφορές, η κοινή στόχευση όλων είναι η εκπαίδευση και η αναβάθµιση του ρόλου της γυναίκας στη δηµόσια σφαίρα. Ειδικά στην ποίηση, η αίσθηση των ποιητριών για µια κοινή, παράλληλη πορεία παρέχεται κυρίως από κριτικά σηµειώµατα και άλλα κείµενα στον τύπο. Αν και δεν υπάρχουν πυκνά δείγµατα αναγνώρισης προµητόρων ποιητριών, ανιχνεύονται κείµενα που µαρτυρούν µια σχέση αναγνώρισης µεταξύ οµοτέχνων, θα τολµούσα να πω µια αίσθηση συγκρότησης µιας υποκουλτούρας. Αφιερωµατικά ποιήµατα και κείµενα υπάρχουν κατά κύριο λόγο στην Εφηµερίδα των Κυριών, γεγονός που αποδεικνύει και τη σηµασία του εντύπου αυτού ως κεντρικού στην διαµόρφωση τόσο της ατοµικής όσο και της συλλογικής ταυτότητας των ποιητριών, όσο αυτό ήταν δυνατόν. Όσο κι αν τέτοια κείµενα αποτελούν τυπικά δείγµατα ευγένειας µήπως προδίδουν µια αίσθηση «κύκλου» ποιητριών που δρουν δηµόσια έχοντας κοινή συνείδηση φύλου και τέχνης και λειτουργούν παράλληλα µε την κυρίαρχη ποίηση των αντρών, όσο κι αν έτσι ενισχύεται η έννοια του διαφορετικού πεδίου; Αυτό το ερώτηµα ενισχύει την αναγκαιότητα µελέτης, όπου αυτό είναι εφικτό, των ιδιωτικών εγγράφων των ποιητριών. Το 1888 στην Εφηµερίδα των Κυριών η Μαρία Δέδε δηµοσιεύει το ποίηµά της «Το λυπηµένο αηδόνι» το οποίο σηµειώνει ότι «αφιερούται στην Μαριέττα Μπέτσου», µια από τις σηµαντικότερες ποιήτριες του 19 ου αι. µε δύο ποιητικές συλλογές και λίγες σχετικά δηµοσιεύσεις (13 ποιήµατα µεταξύ των ετών ). 25 Το 1894 η Σωτηρία Αλιµπέρτη δηµοσιεύει άρθρο για µια ξεχασµένη ποιήτρια, την Άννα Φιλαδελφέως, αγγίζοντας την υπερβολή µάλιστα καθώς την εξισώνει µε την αρχαία Ήριννα. 26 Το 1895, όπως ήδη προανέφερα, η Εφηµερίς των Κυριών περιλαµβάνει αφιέρωµα στην Φ. Οικονοµίδου, τη σηµαντική ποιήτρια στης οποίας την ποίηση αρθρώνεται ρητά έµφυλος λόγος. 27 Το 1900, στο ίδιο έντυπο, περιέχεται άρθρο (προφανώς της Παρρέν) µε τον εµφατικό τίτλο «Δύο µεγάλαι νεκραί. Σαπφώ Λεοντιάς Ελένη Αλταµούρα». Πρόκειται όντως για εµβληµατικές γυναικείες µορφές που έµπρακτα επέδειξαν την φεµινιστική τους συνείδηση. 28 Το ίδιο έτος η Βοσπορίς δηµοσιεύει ποίηµα της παλαιότερης ποιήτριας Ε. Σαµαρτζίδου αναγνωρίζοντας σε αυτήν µια σηµαντική προµήτορα. 29 Το 1900 η Μ. Φιλιππίδου στο περιοδικό της Νέος Παρθενών αφιερώνει ποίηµά της στη σύγχρονη χρονικά αλλά ηλικιακά νεώτερη Ειρήνη Ζαβιτσιάνου. 30 Η πύκνωση των δηµοσιευµένων κειµένων γυναικών προς το τέλος του αιώνα οδηγεί στην αίσθηση της κοινότητας των γυναικών, στην ύπαρξη ενός δικτύου, θα έλεγα, ποιητριών που αλληλοαναγνωρίζονται. Η Εφηµερίς των Κυριών µε τη µακρόχρονη παρουσία της αποτελεί ένα είδος ιστορίας, µια πρώτη εικόνα της γυναικείας ποιητικής παράδοσης καθώς οι συνεργάτιδές της καλύπτουν ένα χρονικό φάσµα από την παλαιότερη Σαπφώ Λεοντιάδα έως τη νεώτερη Μυρτιώτισσα. Όµοια, στον 20 ο αι. ένα παράδειγµα διαπλεκόµενων κοινωνικών δικτύων αποτελεί ο κύκλος γύρω από την Πολυδούρη στον οποίον συµµετείχαν η Μυρτιώτισσα, η Αθηνά Γαϊτάνου-Γιαννιού, η Γαλάτεια Καζαντζάκη κ.ά.. 31 Στην περίπτωση αυτή ο συνεκτικός ιστός της «παρέας» δεν είναι µόνον η τέχνη αλλά και η τραγική ζωή της Πολυδούρη, κυρίως η ασθένειά της και οι κοινωνικές προεκτάσεις αυτής, και η σχέση της µε τον Καρυωτάκη, η ταύτιση δηλαδή ζωής και τέχνης. 32 Αυτό το δίκτυο περί την Πολυδούρη στηρίζεται, σε µεγάλο βαθµό, στην κοινή φεµινιστική συνείδηση της ίδιας και των πέριξ της γυναικών. Ας σηµειώσουµε ότι η ποιήτρια υποστηρίζεται από το περιοδικό Ελληνίς της σοσιαλίστριας- 25 (Δέδε, 5) 26 (Αλιµπέρτη, 2) 27 (Παρρέν, 1) 28 (Παρρέν(;) 1) 29 ( Σαµαρτζίδου 1900, 361) 30 (Φιλιππίδου 1900, 8) 31 (Ντουνιά 2014, 300, ) 32 (Ντουνιά 2014, )

8 φεµινίστριας Γαϊτάνου-Γιαννιού και το περιοδικό Ο Αγώνας της Γυναίκας. 33 Η υποστήριξη µάλιστα σε αυτή την εφηµερίδα, στο οικείο άρθρο, συνοδεύεται και από θετικές αλλά στερεοτυπικές αναφορές στο έργο της Πολυδούρη. 34 Είναι σαφές πάντως ότι η κύρια αιτία της θετικής στάσης του περιοδικού είναι ο δεδηλωµένος, και σε κείµενα αλλά και στη ζωή, φεµινισµός της ποιήτριας, η οποία κινείται σε πολλαπλά αστικά κοινωνικά δίκτυα, ενδεικτικά των νέων ηθών των αρχών του αιώνα. Συνιστώσα λοιπόν αυτής της συσπείρωσης γυναικών αποτελεί σε µεγάλο βαθµό η φεµινιστική συνείδηση. Ωστόσο το ερώτηµα που τέθηκε παραπάνω ισχύει ακόµη: στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας του 20 ου αι. ο φεµινισµός εµφανίζεται πιο οργανωµένος και διεκδικητικός. Η παρουσία των ποιητριών δεν αποτελεί πλέον κατακριτέα εξαίρεση. Οι ίδιες οι ποιήτριες συνδέονται ως οµότεχνες στο παρόν και κυρίως µε το ποιητικό παρελθόν τους (ανα)γνωρίζοντας την ενός αιώνα γυναικεία ποίηση; Έχοντας ως προγόνους το Σολωµό και τον Κάλβο, γνωρίζοντας τον Παράσχο και τον Παπαρηγόπουλο, συνυπάρχοντας µε τον Παλαµά και το Σικελιανό έχουν διαβάσει Λεοντιάδα, Οικονοµίδου και Μπέτσου, αναλογίζονται τα γυναικεία σύγχρονα ποιητικά µεγέθη, τη σχέση τους µε τον ηγεµονικό κανόνα και τη θέση τους σε αυτόν; Θετικές εκτιµήσεις για ορισµένες ποιήτριες δηµιουργούν ερωτήµατα για το βαθµό συµβολής της σχέσης τους µε κάποιον αναγνωρισµένο ποιητή στην ανάδειξή τους: η Γαλάτεια µε τον Νίκο Καζαντζάκη, η Πολυδούρη µε τον Καρυωτάκη, η Λάµαρη µε τον Μαρτζώκη και η Μυρτιώτισσα µε τον Μαβίλη (και τον Παλαµά). Μια τέτοια θεώρηση, αν και προβάλλει το θεµατικό και ειδολογικό διάλογο που αναπτύσσεται µεταξύ των ζευγών αυτών, συντηρεί τον ηγεµονικό λόγο περί εξάρτησης της γυναίκας-δηµιουργού από µια αντρική πηγή την οποία, ως είδος προγόνου, οφείλει να ακολουθήσει (ή να σκοτώσει;). Βέβαια, οι ειδολογικές, κυρίως, στρατηγικές που χρησιµοποίησαν οι ποιήτριες αυτές για να αντιπαρατεθούν µε την ποίηση των αντρών εγείρει το ερώτηµα του βαθµού προθετικότητας και αναγνωρισιµότητας εντός του ορίζοντα προσδοκιών των αναγνωστών της εποχής. 35 Παράλληλα, η οπτική αυτή της ανάδειξης λόγω σχέσης µε καταξιωµένο ποιητή προτείνει τη συνοµιλία κειµένων γραµµένων από γυναίκες ως είδος αποδόµησης και αντίστασης στην ποίηση που γράφουν οι άντρες. Αν και ο χρόνος απέδειξε την λογοτεχνική αυταξία των ποιητριών αυτών εντούτοις η σύγκριση µε τους άντρες οµότεχνούς τους µε των οποίων το όνοµα συνδέθηκαν οι ποιήτριες αποβαίνει συχνά εις βάρος τους. Οι παραπάνω διαπιστώσεις τροφοδοτούν τα ερωτήµατα που τέθηκαν και στα οποία η ερευνητική µου εργασία επιχειρεί να απαντήσει. Πρόκειται για µια εργασία σε εξέλιξη µε έρευνα σε περιοδικά και αυτοτελείς εκδόσεις που επιδιώκει να προσθέσει στις ήδη υπάρχουσες νέα στοιχεία και να καλύψει το κενό των περίπου είκοσι ετών στο τέλος του 19 ου αι, έτσι ώστε να ανασυντεθεί η ενός αιώνα παράδοση της ποίησης των γυναικών. Βιβλιογραφία Αθανασοπούλου, Μαρία: «Ισότητα στη διαφορά : Γυναικεία ποίηση στις αρχές του 20 ου αιώνα», Κονδυλοφόρος 2 (2002): Αλιµπέρτη, Σωτηρία: «Μια άγνωστος. Άννα Φιλαδελφέως», Εφηµερίς των Κυριών 337 (1894): 2. Βαρίκα, Ελένη: Η εξέγερση των κυριών. Η γένεση µιας φεµινιστικής συνείδησης στην Ελλάδα Αθήνα Κατάρτι (Ντουνιά 2014, ) 34 «Κι ο «Αγώνας» κάνει έκκληση στις γυναίκες που η ψυχή τους πιο εύκολα µπορεί να συµπονέσει» και αλλού: «µια εργάτρια του πνεύµατος, µια ποιήτρια µε αληθινό ταλέντο που το αναγνωρίζουν και οι πιο δύσκολοι από τους κριτικούς µας». Για τη συλλογή της αναφέρεται ότι χαρακτηρίζεται από «βαθειές ποιητικές συγκινήσεις». (Ντουνιά 2014, 309) 35 (Αθανασοπούλου, )

9 Βασιλειάδης, Βασίλης: Η ιδεολογία της λογοτεχνικής κριτικής του µεσοπολέµου για τη «γυναικεία» και την «ανδρική» λογοτεχνία, ανέκδοτη διδακτορική διατριβή ΑΠΘ: Butler, Judith: Αναταραχή φύλου. Ο φεµινισµός και η ανατροπή της ταυτότητας, µτφρ. Γ. Καράµπελας, επιµ. κειµένου: Χρ. Σπυροπούλου. Αθήνα Αλεξάνδρεια Δέδε, Μαρία: «Το λυπηµένο αηδόνι». Εφηµερίς των Κυριών 70 (1888): 5. Κάννερ, Έφη: Έµφυλες κοινωνικές διεκδικήσεις από την οθωµανική αυτοκρατορία στην Ελλάδα και την Τουρκία. Ο κόσµος µιας ελληνίδας δασκάλας. Αθήνα εκδόσεις Παπαζήση Καραβία, Αιµιλία: «Η Σίγκριντ Ούνδσετ». Ελληνικά Γράµµατα 36 (1928): Νικολοπούλου, Μαρία: «Η πρόσληψη της γυναικείας λογοτεχνικής παραγωγής στα περιοδικά λόγου και τέχνης ( )» στο Σ. Ντενίση (επιµ.) Η γυναικεία εικαστική και λογοτεχνική παρουσία στα περιοδικά Λόγου και Τέχνης ( ). Πρακτικά Ηµερίδας. Αθήνα Gutenberg 2008: Ντενίση, Σοφία: «Το κενός (;) της γυναικείας πνευµατικής δηµιουργίας : Απουσία ή άγνοια;» στο Μνήµη Άλκη Αγγέλου: Τα άφθονα σχήµατα του παρελθόντος: Ζητήσεις της πολιτισµικής ιστορίας και της θεωρίας της λογοτεχνίας. Πρακτικά Ι Επιστηµονικής Συνάντησης ΜΝΕΣ. Θεσσαλονίκη University Studio Press: Ντενίση, Σοφία: «Η γυναικεία εικαστική και λογοτεχνική παρουσία στα περιοδικά Λόγου και Τέχνης ( : Πλαίσιο-αναζητήσεις-στόχοι-προβληµατισµοί ενός ερευνητικού προγράµµατος» στο Σ. Ντενίση (επιµ)., Η γυναικεία εικαστική και λογοτεχνική παρουσία στα περιοδικά Λόγου και Τέχνης ( ). Πρακτικά Ηµερίδας. Αθήνα: Gutenberg, 2008: Ντενίση, Σοφία: Ανιχνεύοντας την «αόρατη» γραφή. Γυναίκες και γραφή στα χρόνια του ελληνικού Διαφωτισµού-Ροµαντισµού. Αθήνα Νεφέλη Ντουνιά, Χριστίνα: «Επίµετρο» στο Χριστίνα Ντουνιά (επιµ.) Μαρία Πολυδούρη, Τα ποιήµατα. Αθήνα Εστία, 2014: Ξενόπουλος, Γρηγ. Δ: «Πρόλογος στο βιβλίο της Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου Δεσµίς διηγηµάτων». Νέα Εστία 145/1711 (1899): 387. Παλαµάς, Κωστής: «Συγγραφείς και βιβλία. Βιργινίας Ευαγγελίδου, Έπεα πτερόεντα», Άπαντα, τ. 15. Γκοβόστης: Παρρέν, Καλλιρόη: «Εισαγωγικό σηµείωµα. Σύγχρονοι Έλληνες ποιηταί», µτφρ. από τα γαλλικά Ευφρ. Κετσέα. Εφηµερίς των Κυριών 339 (1894): 2. Παρρέν, Καλλιρόη: «Φωτεινή Οικονοµίδου». Εφηµερίς των Κυριών 402 (1895): 1. Παρρέν, Καλλιρόη: «Δύο µεγάλαι νεκραί». Εφηµερίς των Κυριών 613 (1900):1. Ριζάκη, Ειρήνη: Οι «γράφουσες» Ελληνίδες. Σηµειώσεις για τη γυναικεία λογιοσύνη του 19 ου αι. Αθήνα Κατάρτι Ρούσσου, Βαρβάρα: «Κριτική κι ευαισθησία : όροι και παραδείγµατα κριτικής θεώρησης της γυναικείας ποίησης του 19ου αι.» στο Νεοελληνική Λογοτεχνία και Κριτική από τον Διαφωτισµό µέχρι σήµερα.πρακτικά ΙΓ Επιστηµονικής Συνάντησης Νεοελληνικού τοµέα ΑΠΘ. Μνήµη Π. Μουλλά. Αθήνα Εκδόσεις Σοκόλη-Κουλεδάκη 2014: Σαµαρτζίδου, Ευφροσύνη: «Το µύχιον άλγος», Βοσπορίς 39 (1900): 361. Σταυροπούλου, Έρη: «Η παρουσία των γυναικών συγγραφέων στις ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας» στο Αγγ. Καστρινάκη, κ.ά. (επιµ.), Για µια ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας του εικοστού αιώνα. Προτάσεις ανασυγκρότησης, θέµατα και ρεύµατα. Πρακτικά συνεδρίου στη µνήµη του Αλέξανδρου Αργυρίου. Ηράκλειο ΠΕΚ 2012: Φιλιππίδου, Μαρίκα: «Τη φίλη δεσποινίδι Ειρήνη Ζαβιτσιάνου». Νέος Παρθενών 13 (1900): 8. Φουκώ, Μισέλ: Ιστορία της σεξουαλικότητας. 1 Η δίψα της γνώσης. Μτφρ. Γκλόρυ Ροζάκη. Αθήνα εκδόσεις Ράππα Φουκό, Μισέλ: Μικροφυσική της εξουσίας. Μτφρ. Λ. Τρουλινού. Αθήνα ύψιλον 1991.

10 Ψαρρά, Αγγέλικα: «Το µυθιστόρηµα της χειραφέτησης ή η «συνετή» ουτοπία της Καλλιρόης Παρρέν» στο Καλλιρόη Παρρέν, Η Χειραφετηµένη. Αθήνα Εκάτη 1999: 423.

1. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

1. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΣΧΟΛΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΦΕ0708 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ Ζ ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.

Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Πρόλογος: Κογκίδου ήµητρα Στο: αράκη Ελένη (2007) Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο. Εκπαιδευτική Ηγεσία και Φύλο. Τα τελευταία χρόνια βρισκόµαστε µπροστά σε µια βαθµιαία αποδόµηση της ανδροκρατικής έννοιας της ηγεσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Κογκίδου ήµητρα Χαιρετισµός στην ηµερίδα του Παιδαγωγικού Τµήµατος ηµοτικής Εκπαίδευσης στο Α.Π.Θ. ΦΥΛΟ, ΘΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Κατά τα δύο προηγούµενα ακαδηµαϊκά έτη το Α.Π.Θ. προσφέρει

Διαβάστε περισσότερα

Ρομαντισμός. Εργασία για το μάθημα της λογοτεχνίας Αραμπατζή Μαρία, Βάσιου Μαρίνα, Παραγιού Σοφία Σχολικό έτος 2013-2014 Τμήμα Α1

Ρομαντισμός. Εργασία για το μάθημα της λογοτεχνίας Αραμπατζή Μαρία, Βάσιου Μαρίνα, Παραγιού Σοφία Σχολικό έτος 2013-2014 Τμήμα Α1 Ρομαντισμός Εργασία για το μάθημα της λογοτεχνίας Αραμπατζή Μαρία, Βάσιου Μαρίνα, Παραγιού Σοφία Σχολικό έτος 2013-2014 Τμήμα Α1 Τζον Κόνσταμπλ Το κάρο του σανού Ρομαντισμός Τέλη 18 ου αι. μέσα 19 ου αι.

Διαβάστε περισσότερα

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους

Αιτιολογική έκθεση. µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει στον εκδοτικό χώρο και στους Αιτιολογική έκθεση Η Επιτροπή Κρατικών Bραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης εργάστηκε για τα βραβεία του 2013, όπως και την προηγούµενη χρονιά, έχοντας επίγνωση α. των µεγάλων δυσκολιών που η κρίση έχει δηµιουργήσει

Διαβάστε περισσότερα

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου

Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Τα φύλα στη λογοτεχνία Τάξη: Α Λυκείου Είδος διδακτικής πρακτικής: project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Προτεινόμενη διάρκεια: 20 ώρες Εισαγωγικές παρατηρήσεις Η διδακτική ενότητα «Τα φύλα στη λογοτεχνία»

Διαβάστε περισσότερα

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις

Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές προσεγγίσεις Έργο: «Ένταξη παιδιών παλιννοστούντων και αλλοδαπών στο σχολείο - για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση (Γυμνάσιο)» Επιμορφωτικό Σεμινάριο Η διαπολιτισμική διάσταση των φιλολογικών βιβλίων του Γυμνασίου: διδακτικές

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΚΘΕΣΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Το δοκίµιο περιλαµβάνει την εισαγωγή, την πειθώ, τη γλώσσα και την οργάνωση του δοκιµίου. Εισαγωγή στο δοκίµιο Δοκίµιο ονοµάζεται το είδος του πεζού λόγου που έχει µέση έκταση, ποικιλία θεµάτων (κοινωνικού,

Διαβάστε περισσότερα

ΘΗΛΥΚΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΠΡΕΠΕΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΑΥΤΟ-ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ/ΑΥΤΟΠΟΡΤΡΕΤΟ

ΘΗΛΥΚΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΠΡΕΠΕΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΑΥΤΟ-ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ/ΑΥΤΟΠΟΡΤΡΕΤΟ ΜΕΤΑΜΦΙΕΣΕΙΣ ΘΗΛΥΚΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΠΡΕΠΕΙΑ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΑΥΤΟ-ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ/ΑΥΤΟΠΟΡΤΡΕΤΟ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΑΥΤΟΥ ΜΕΣΩ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ Το φύλο δεν είναι ένα απλό γεγονός

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενα και συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Κείμενα και συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας Κείμενα και συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας 1830-1880 Διδάσκων: Αναπλ. Καθηγητής Ιωάννης Παπαθεοδώρου 1 η ενότητα: «Εισαγωγή στα ρομαντικά χρόνια» Ρομαντισμός. Η ανάδυση του μυθιστορήματος. Χαρακτηριστικά

Διαβάστε περισσότερα

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε

1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε 1. Γένεση, καταβολές καιεξέλιξητηςπε Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση γεννιέται. Πότε; Η ΠΕ γεννιέται και διαµορφώνεται σε αυτόνοµο πεδίο στις δεκαετίες 1960 1970 Πώς; Προέρχεται από τη συνειδητοποίηση του

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ.

ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. 2 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ (Ι) ΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ; Στο μάθημα «Κοινωνική Θεωρία της Γνώσης (I)» (όπως και στο (ΙΙ) που ακολουθεί) παρουσιάζονται

Διαβάστε περισσότερα

Ελισάβετ Μουτζά(ν) Μαρτινέγκου «Αυτοβιογραφία»

Ελισάβετ Μουτζά(ν) Μαρτινέγκου «Αυτοβιογραφία» Ελισάβετ Μουτζά(ν) Μαρτινέγκου «Αυτοβιογραφία» Η πρώτη Ελληνίδα συγγραφέας γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1801 Είχε ιδιαίτερη έφεση στα γράµµατα και κατάφερε να µορφωθεί σχεδόν µόνη της Ξεχωρίζει από τους δασκάλους

Διαβάστε περισσότερα

Ρέας Γαλανάκη: «Η µεταµφίεση»

Ρέας Γαλανάκη: «Η µεταµφίεση» Ρέας Γαλανάκη: «Η µεταµφίεση» Η συγγραφέας γεννήθηκε το 1947 στην Κρήτη Έγραψε ποιήµατα στην αρχή και µετά διηγήµατα και µυθιστορήµατα Είναι µία από τις σηµαντικότερες φωνές της σύγχρονης ευρωπαϊκής πεζογραφίας

Διαβάστε περισσότερα

Οι συγγραφείς του τεύχους

Οι συγγραφείς του τεύχους Οι συγγραφείς του τεύχους Οι συγγραφείς του τεύχους [ 109 ] Ο Θανάσης Αγάθος είναι λέκτορας Νεο ελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη

ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη ΓΕΛ ΑΛΙΑΡΤΟΥ Σχ. Έτος 2015-2016 ΟΜΑΔΑ: Κατερίνα Αραπίτσα Κατερίνα Βίτση Ειρήνη Γκραμόζι Σοφία Ντασιώτη Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Η ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΒΑΦΗ Η ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. «Μόνο γιατί µ αγάπησες» (Οι τρίλιες που σβήνουν, 1928, σελ. 72 73 σχολικού βιβλίου) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ. «Μόνο γιατί µ αγάπησες» (Οι τρίλιες που σβήνουν, 1928, σελ. 72 73 σχολικού βιβλίου) ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ «Μόνο γιατί µ αγάπησες» (Οι τρίλιες που σβήνουν, 1928, σελ. 72 73 σχολικού βιβλίου) Μαρία Πολυδούρη ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1. Το ποίηµα υπερασπίζεται µια ορισµένη ποιητική επιλογή. Ποια είναι αυτή και σε ποιο είδος

Διαβάστε περισσότερα

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΑ 18 ΜΑΪΟΥ 2015) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Α1. Ο συγγραφέας αναφέρεται στη σπουδαιότητα των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης. Αρχικά τονίζει πως

Διαβάστε περισσότερα

«Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ

«Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ «Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ημερήσιου και Γ και Δ εσπερινού ΓΕΛ Μ. Κασκαντάμη, Χρ. Κουμπάρου Συντονίστριες Εκπαιδευτικού Έργου 6 ο ΠΕ.Κ.Ε.Σ. Αττικής Από πού διδάσκουμε; Από τα «παλιά» βιβλία;

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΙΔΕΣ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΙΔΕΣ 1 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ Ονοματεπώνυμο : Βαρβάρα Ρούσσου Διεύθυνση : Πενταμόδι Ηρακλείου Κρήτης 70013 Διεύθυνση εργασίας : Πειραματικό Γενικό Λύκειο Ηρακλείου e-mail : broussgr@yahoo.gr τηλεφ : 00306944880702

Διαβάστε περισσότερα

Πρόσκληση υποβολής ανακοινώσεων ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η Επανάσταση του 1821 στην Ιστορία και την Λογοτεχνία Μαρτίου 2020

Πρόσκληση υποβολής ανακοινώσεων ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η Επανάσταση του 1821 στην Ιστορία και την Λογοτεχνία Μαρτίου 2020 Πρόσκληση υποβολής ανακοινώσεων ΣΥΝΕΔΡΙΟ Η Επανάσταση του 1821 στην Ιστορία και την Λογοτεχνία 20-21 Μαρτίου 2020 Συνεχίζοντας την πορεία των συνεδρίων που ξεκινήσαμε το 2016 με το Συνέδριο «Η Κωνσταντινούπολη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠΑΙΚ 2013-2014 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΔΙΔΑΣΚΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ : ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ «Ο ΕΝΣΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ-ΕΝΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ» ΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΕΜΕΚΙΔΟΥ ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΥΝΤΥΧΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΕΧΤΕΛΙΔΗΣ, ΥΒΟΝ ΚΟΣΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παιδική ηλικία είναι ένα ζήτημα για το οποίο η κοινωνιολογία έχει δείξει μεγάλο ενδιαφέρον τα τελευταία χρόνια. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 έως σήμερα βρίσκεται υπό εξέλιξη ένα πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ 20 ού ΑΙΩΝΑ. Ενότητα 5: Ελληνικός υπερρεαλισμός. Άννα-Μαρίνα Κατσιγιάννη Τμήμα Φιλολογίας

ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ 20 ού ΑΙΩΝΑ. Ενότητα 5: Ελληνικός υπερρεαλισμός. Άννα-Μαρίνα Κατσιγιάννη Τμήμα Φιλολογίας ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ 20 ού ΑΙΩΝΑ Ενότητα 5: Ελληνικός υπερρεαλισμός Άννα-Μαρίνα Κατσιγιάννη Τμήμα Φιλολογίας Σκοποί Ενότητας Βασικός σκοπός της πέμπτης διδακτικής ενότητας

Διαβάστε περισσότερα

Γεννήθηκε το 1883 στο Ηράκλειο της Κρήτης Υπήρξε φιλόσοφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας Έργα: µυθιστορήµατα, ποίηση, θεατρικά,

Γεννήθηκε το 1883 στο Ηράκλειο της Κρήτης Υπήρξε φιλόσοφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας Έργα: µυθιστορήµατα, ποίηση, θεατρικά, http://www.amis-kazantzaki.gr./ Γεννήθηκε το 1883 στο Ηράκλειο της Κρήτης Υπήρξε φιλόσοφος, ποιητής, θεατρικός συγγραφέας Έργα: µυθιστορήµατα, ποίηση, θεατρικά, ταξιδιωτικά Τα πιο γνωστά του έργα: Αναφορά

Διαβάστε περισσότερα

ηµοτικό τραγούδι: [Της έσπως] (25 εκεµβρίου 1803) (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σσ )

ηµοτικό τραγούδι: [Της έσπως] (25 εκεµβρίου 1803) (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σσ ) 1. KEIMENO ηµοτικό τραγούδι: [Της έσπως] (25 εκεµβρίου 1803) (Κ.Ν.Λ. Α Λυκείου, σσ. 105-106) 2. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ 2.1. Παραδείγµατα ερωτήσεων ελεύθερης ανάπτυξης 1. α) Ποιο όνοµα ακούγεται κατ επανάληψη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης.

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ. το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ. @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ! Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ το ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΣΤΑΣΕΙΣ, ΠΡΟΤΙΜΗΣΕΙΣ, ΣΥΝΗΘΕΙΕΣ @ Επιστήμες της αγωγής Διευθυντής Μιχάλης Κασσωτάκης ί>ηγο^η 26 Επιστήμες της Αγωγής 26 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Δ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΤΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Παρασκευή 8 Ιουνίου 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Παρασκευή 8 Ιουνίου 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Παρασκευή 8 Ιουνίου 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (Ενδεικτικές Απαντήσεις) Α1. Ο συντάκτης αναλύει τη σχέση παιδείας

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΟΣ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ & ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΕΠΙΔΟΣΗ

ΧΡΟΝΟΣ ΝΟΗΤΙΚΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑ & ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΕΠΙΔΟΣΗ Σελ.1 Μια σύνοψη του Βιβλίου (ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ): Υπάρχει τεράστια διαφορά μεταξύ Νοημοσύνης και Λογικής. Λογική είναι οι γνώσεις και οι εμπειρίες από το παρελθόν. Η Λογική έχει σχέση με το μέρος εκείνο της

Διαβάστε περισσότερα

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν

Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν 41 Διαγώνισµα 91 Ισότητα των Φύλων Κείµενο Οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν Το επάγγελµα της εκπαιδευτικού στην Ελλάδα αποτέλεσε το πρώτο µη χειρωνακτικό επάγγελµα που άνοιξε και θεωρήθηκε

Διαβάστε περισσότερα

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ

Π Ι Σ Τ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ Ε Π Α Ρ Κ Ε Ι Α Σ Τ Η Σ ΕΛΛΗΝΟΜΑΘΕΙΑΣ Χ Ρ Η Σ Η Γ Λ Ω Σ Σ Α Σ ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΕΙΡΑ Δ Ε Ι Γ Μ Α Τ Ω Ν 2 0 Μ 0 Ν Α Δ Ε Σ 1 Y Π Ο Υ Ρ Γ Ε Ι Ο Π Α Ι Δ Ε Ι Α Σ Κ Α Ι Θ Ρ Η Σ Κ Ε Υ Μ Α Τ Ω Ν Κ Ε Ν Τ Ρ Ο Ε Λ Λ Η Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Ιδ. Γεν. Λύκειο Ηρακλείου «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ»

ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ Ιδ. Γεν. Λύκειο Ηρακλείου «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ» ΜΑΪΟΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2018 ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ Ιδ. Γεν. Λύκειο Ηρακλείου «Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ» Α/Α ΜΑΘΗΜΑΤΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΥΛΗ ΠΟΥ ΕΞΕΤΑΖΕΤΑΙ / ΑΦΑΙΡΕΙΤΑΙ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 Εξετάζονται οι ενότητες: ΘΕΜΑΤΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: «Επι-σκέψεις στο εργαστήρι ενός ποιητή» Κώστας Καρυωτάκης- Μαρία Πολυδούρη

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: «Επι-σκέψεις στο εργαστήρι ενός ποιητή» Κώστας Καρυωτάκης- Μαρία Πολυδούρη ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: «Επι-σκέψεις στο εργαστήρι ενός ποιητή» Κώστας Καρυωτάκης- Μαρία Πολυδούρη Β ΤΟΣΙΤΣΕΙΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΚΑΛΗΣ ΤΑΞΗ Α Εργασία των μαθητριών: Αναγνωστοπούλου Βιργινία Βλάμη Μελίνα ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

- Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης. Ο πόλεμος. ' ttbiiif' 'ιίβίϊιιγ' ^ *"'** 1 ' 1 ' 11 ' ' στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη <KAOS<\S Ι>ΗΡΟΡ*Η

- Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης. Ο πόλεμος. ' ttbiiif' 'ιίβίϊιιγ' ^ *'** 1 ' 1 ' 11 ' ' στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη <KAOS<\S Ι>ΗΡΟΡ*Η - Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης Ο πόλεμος ' ttbiiif' 'ιίβίϊιιγ' ^ *"'** 1 ' 1 ' 11 ' ' στην ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ , ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Λ. ΜΑΛΑΦΑΝΤΗΣ ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΑΝΤΑ ΚΑΤΣΙΚΗ - ΓΚΙΒΑΛΟΤ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΠΟΡΕΙΑ ΑΘΗΝΑ 2001 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η οριοθέτηση της παιδικής λογοτεχνίας σε σχέση με την

Διαβάστε περισσότερα

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΥΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Α ΚΕΙΜΕΝΟ 1) Διαβάζοντας το κείμενο, αντιλαμβανόμαστε ότι το φαινόμενο του ρατσισμού, έχει αρκετές συνέπειες και για εκείνον που το υποστηρίζει και

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης

Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Οδηγίες διδασκαλίας για τη Νέα Ελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία στο Λύκειο, στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης και του εξορθολογισμού της διδακτέας ύλης Βενετία Μπαλτά Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων Στόχοι της εισήγησης:

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ. Ιωάννα Βραχωρίτου Άννα Κουµανταράκη

ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ. Ιωάννα Βραχωρίτου Άννα Κουµανταράκη ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ: ΕΜΦΥΛΕΣ ΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ Ιωάννα Βραχωρίτου Άννα Κουµανταράκη ΣΤΟΧΟΙ ΕΡΕΥΝΑΣ α) η διερεύνηση των απόψεων και στάσεων των εκπαιδευτικών

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ. Το κίνημα του ρομαντισμού κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα.

ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ. Το κίνημα του ρομαντισμού κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ Το κίνημα του ρομαντισμού κυριάρχησε στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα. Ο ρομαντισμός προβάλλει το συναίσθημα και τη φαντασία. Στα ποιήματα υπάρχει

Διαβάστε περισσότερα

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση

12 Ο ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΣ ΧΟΡΟΣ στην εκπαιδευση προλογοσ Το βιβλίο αυτό αποτελεί καρπό πολύχρονης ενασχόλησης με τη θεωρητική μελέτη και την πρακτική εφαρμογή του παραδοσιακού χορού και γράφτηκε με την προσδοκία να καλύψει ένα κενό όσον αφορά το αντικείμενο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. Α1. Η επίδραση του Ευρωπαϊκού Ρομαντισμού είναι πρόδηλη στο έργο του

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. Α1. Η επίδραση του Ευρωπαϊκού Ρομαντισμού είναι πρόδηλη στο έργο του ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Α1. Η επίδραση του Ευρωπαϊκού Ρομαντισμού είναι πρόδηλη στο έργο του Σολωμού. Το μεταφυσικό στοιχείο εντοπίζεται λόγου χάρη στο στίχο 54 όπου ανιχνεύουμε

Διαβάστε περισσότερα

Παλιό Νέο: Τάσεις και στάσεις στην Ελλάδα σήμερα

Παλιό Νέο: Τάσεις και στάσεις στην Ελλάδα σήμερα Παλιό Νέο: Τάσεις και στάσεις στην Ελλάδα σήμερα Η διάκριση μεταξύ «παλιού» και «νέου» επιδρά στους όρους της πολιτικής συζήτησης και λειτουργεί ως βάση αναστοχασμού για τους πολίτες. Ιδίως σε περιόδους

Διαβάστε περισσότερα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα

Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Διά Βίου Μάθησης. Μάθησης. Ποίηση και Θέατρο Αρχαία Ελλάδα Α.Π.Θ. Α.Π.Θ. Πρόγραµµα Πρόγραµµα Διά Βίου Μάθησης Μάθησης Ποίηση και Θέατρο στην Ποίηση και Θέατρο στην Αρχαία Ελλάδα Αρχαία Ελλάδα + Στόχος του προγράμματος Το πρόγραμμα επιμόρφωσης Ποίηση και Θέατρο

Διαβάστε περισσότερα

Αρ. Φακ.: Αρ. Τηλ.: Αρ. Φαξ: Ηλ. Ταχ.: ΘΕΜΑ: Πρόγραμμα ΞΕΝΙΟΣ

Αρ. Φακ.: Αρ. Τηλ.: Αρ. Φαξ: Ηλ. Ταχ.: ΘΕΜΑ: Πρόγραμμα ΞΕΝΙΟΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Αρ. Φακ.: 4.2.02.5.5 Αρ. Τηλ.:22800770 Αρ. Φαξ:22428268 Ηλ. Ταχ.: xenios@schools.ac.cy 27 Οκτωβρίου 2010 Προς Διευθυντές / Διευθύντριες Σχολείων Μέσης

Διαβάστε περισσότερα

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1

Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 Το Αληθινό, το Όμορφο και η απόλυτη σχέση τους με την Νοημοσύνη και τη Δημιουργία Σελ.1 (ΕΠΙΦΥΛΛΙΔΑ - ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ) Μια σύνοψη: Κατανοώντας ορισμένες λέξεις και έννοιες προκύπτει μια ανυπολόγιστη αξία διαμορφώνεται

Διαβάστε περισσότερα

Γ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΔΙΔΑΚΤΟΡΩΝ

Γ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΔΙΔΑΚΤΟΡΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Γ ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΔΙΔΑΚΤΟΡΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2016, Ναύπλιο Κεντρικά Διδακτήρια, Αίθουσα «Λήδα Τασοπούλου» 1 10.30-11.00

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 1: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας l Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τοµέας Νέων Ελληνικών. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018 Εξεταστέα Ύλη Νεοελληνικής Γλώσσας

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τοµέας Νέων Ελληνικών. ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018 Εξεταστέα Ύλη Νεοελληνικής Γλώσσας ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ «ΝΕΑ ΠΑΙΔΕΙΑ» Τοµέας Νέων Ελληνικών ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2018 Εξεταστέα Ύλη Νεοελληνικής Γλώσσας 12 Στην εξεταστέα ύλη του µαθήµατος της Νεοελληνικής Γλώσσας της Γ' τάξης Ηµερησίου Γενικού

Διαβάστε περισσότερα

Νεοελληνική Γλώσσα Απαντήσεις

Νεοελληνική Γλώσσα Απαντήσεις Νεοελληνική Γλώσσα 14-05-2010 Απαντήσεις A. Το κείμενο αναφέρεται στη σημασία της αυτομόρφωσης. Ο όρος αυτομόρφωση περιγράφει την ατομική πνευματική και επαγγελματική εκπαίδευση που κατευθύνεται από την

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑΣ Το κωμικό και η Ποιητική της Ανατροπής Ενότητα 5: Ειρωνικό προσωπείο: το παράδειγμα του Γιάννη Σκαρίμπα Κατερίνα Κωστίου Τμήμα Φιλολογίας ενότητα 5 Ειρωνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ

ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΠΙΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΩΝ ΘΕΑΤΡΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ 2019-2020 Η Γνωμοδοτική Επιτροπή του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία αποτελείται

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Νάκου Αλεξάνδρα Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ο όρος ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΑΓΩΓΗΣ δημιουργεί μία αίσθηση ασάφειας αφού επιδέχεται πολλές εξηγήσεις. Υπάρχει συνεχής διάλογος και προβληματισμός ακόμα

Διαβάστε περισσότερα

Μαίρη Κουτσελίνη, Καθηγήτρια Εκ μέρους της Πρωτοβουλίας για την Ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην πολιτική ζωή.

Μαίρη Κουτσελίνη, Καθηγήτρια Εκ μέρους της Πρωτοβουλίας για την Ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην πολιτική ζωή. Μαίρη Κουτσελίνη, Καθηγήτρια Εκ μέρους της Πρωτοβουλίας για την Ενίσχυση της γυναικείας παρουσίας στην πολιτική ζωή. Οι λόγοι άνισης παρουσίας της γυναίκας στην πολιτική ζωή Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Έρευνας

Διαβάστε περισσότερα

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016

Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης. Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Το μάθημα των Νέων Ελληνικών στα ΕΠΑΛ: Ζητήματα διδασκαλίας και αξιολόγησης Βενετία Μπαλτά & Μαρία Νέζη Σχολικές Σύμβουλοι Φιλολόγων 5/10/2016 Στόχοι της εισήγησης: Επισήμανση βασικών σημείων από τις οδηγίες

Διαβάστε περισσότερα

Νεοελληνική Γλώσσα Β Λυκείου

Νεοελληνική Γλώσσα Β Λυκείου ΤΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΤΩΝ 2014-2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΚΩΔΙΚΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ: 16754 ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Νεοελληνική Γλώσσα Β Λυκείου ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: Μαρία Τζιράκη ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ: Α. Στοιχεία περίληψης ανά παράγραφο: 1 η : Διαπίστωση ότι η κρίση

Διαβάστε περισσότερα

Η Παιδική Λογοτεχνία

Η Παιδική Λογοτεχνία Τα παιδικά αναγνώσματα και η πορεία τους από τον 19 ο αιώνα μέχρι σήμερα Η Παιδική Λογοτεχνία Ονόματα μαθητριών: Μπουλούγαρη Ελίνα Περιφανάκη Σουζάνα Σταθακάρου Κατερίνα Σταθοπούλου Αναστασία Στεργίου

Διαβάστε περισσότερα

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας «Κωνσταντίνος Κούμας» Παρασκευή 3 Μαρτίου 2017

«Από την έρευνα στη διδασκαλία» Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας «Κωνσταντίνος Κούμας» Παρασκευή 3 Μαρτίου 2017 Βιογραφικό σημείωμα Η Κατερίνα Τικτοπούλου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα και οι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: Η ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΑΝΙΣΟΤΗΤΩΝ Ο ρόλος της Δια βίου Μάθησης στην καταπολέμηση των εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Τοζήτηματωνκοινωνικώνανισοτήτωνστηνεκπαίδευσηαποτελείένα

Διαβάστε περισσότερα

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης;

Ερωτήµατα. Πώς θα µπορούσε η προσέγγιση των εθνικών επετείων να αποτελέσει δηµιουργική διαδικασία µάθησης και να ενεργοποιήσει διαδικασίες σκέψης; ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ Παραδοχές Εκπαίδευση ως μηχανισμός εθνικής διαπαιδαγώγησης. Καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Αίσθηση ομοιότητας στο εσωτερικό και διαφοράς στο εξωτερικό Αξιολόγηση ιεράρχηση εθνικών ομάδων.

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό σενάριο Ταυτότητα Τίτλος: Ο τόπος µας, Γιάννη Ρίτσου ηµιουργός: Μπούρα Ευφροσύνη Το σενάριο δοκιµάστηκε στην τάξη. Εµπλεκόµενες γνωστικές περιοχές: αφορά το µάθηµα της νεοελληνικής λογοτεχνίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ B1. δ.λάθος. ε.σωστό Β2. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. Το κείμενο διερευνά το περιεχόμενο των όρων παιδεία και εκπαίδευση και τη μεταξύ τους σχέση. Ο Μαρωνίτης αρχικά εξετάζοντας τη σημασία τους διαχρονικά, ξεκινώντας από την αρχαιότητα, διακρίνει

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ28 / ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ (19ΟΣ ΚΑΙ 20ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ)

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ28 / ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ (19ΟΣ ΚΑΙ 20ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ) Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ28 / ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ (19ΟΣ ΚΑΙ 20ΟΣ ΑΙΩΝΑΣ) Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

ΠΡΟΣ : ΚΟΙΝ.: Ι. ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΕΝΙΑΙΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Π/ΘΜΙΑΣ & Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ Δ/ΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α Να διατηρηθεί μέχρι... Βαθμός Ασφαλείας...

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Ηµερίδα «Σπουδές στη Γεωγραφία και Προοπτικές Σταδιοδροµίας», Τµήµα Γεωγραφίας, Πανεπιστηµίου Αιγαίου, Αθήνα, 24 Φεβρουαρίου 2006. ΓΕΩΓΡΑΦΟΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Παναγιώτης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. 4.1 Σύνολο νοµού Αργολίδας. 4.1.1 Γενικές παρατηρήσεις

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. 4.1 Σύνολο νοµού Αργολίδας. 4.1.1 Γενικές παρατηρήσεις ΚΕΦΑΛΑΙΟ ο ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. Σύνολο νοµού Αργολίδας.. Γενικές παρατηρήσεις Γίνεται φανερό από την ανάλυση, που προηγήθηκε, πως η επίδοση των υποψηφίων του νοµού Αργολίδας, αλλά και η κατανοµή της βαθµολογίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. μέρος Πρώτο ο ρολοσ ΤοΥ ελληνα ανδρα μεσα στουσ αιωνεσ. κεφάλαιο 1. οι συνθηκεσ Τησ ανδρικησ απουσιασ... 39

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. μέρος Πρώτο ο ρολοσ ΤοΥ ελληνα ανδρα μεσα στουσ αιωνεσ. κεφάλαιο 1. οι συνθηκεσ Τησ ανδρικησ απουσιασ... 39 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Προλογικο σημειωμα... 15 Διονύσης Σακκάς ευχαριστιεσ... 21 εισαγωγη... 25 μέρος Πρώτο ο ρολοσ ΤοΥ ελληνα ανδρα μεσα στουσ αιωνεσ κεφάλαιο 1. οι συνθηκεσ Τησ ανδρικησ απουσιασ... 39 Η γεωγραφικη

Διαβάστε περισσότερα

Γρηγόριος Ξενόπουλος, απόπειρα παρουσίασης της ζωής και του έργου του.

Γρηγόριος Ξενόπουλος, απόπειρα παρουσίασης της ζωής και του έργου του. Γρηγόριος Ξενόπουλος, απόπειρα παρουσίασης της ζωής και του έργου του. Στοιχεία για τη ζωή του Ο Γ. Ξενόπουλος γεννήθηκε στο Φανάρι της Κωνσταντινούπολης το 1867 και πέθανε στην Αθήνα το 1951. Καταγόταν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ Περιεχόµενα 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 13 ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙ ΑΓΩΓΙΚΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α Η ΠΑΙ ΑΓΩΓΟΥΣΑ Ι ΑΣΚΑΛΙΑ... 17 Το αντικείµενο της Παιδαγωγικής, η παιδαγωγούσα διδασκαλία, ο ρόλος της ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Ο Σολωµός και οι Επτανήσιοι

Ο Σολωµός και οι Επτανήσιοι Ο Σολωµός και οι Επτανήσιοι Το 1864 προσαρτήθηκαν στην Ελλάδα. Επτάνησα Από τα µέσα του 18 ου ως και τα τέλη του 19 ου αι. τα Επτάνησα βρίσκονταν υπό την κατοχή δυτικών δυνάµεων, δεν ήταν ποτέ υπό οθωµανική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ Είμαστε τυχεροί που είμαστε δάσκαλοι Α ΛΥΚΕΙΟΥ 20\ 11\2016 ΚΕΙΜΕΝΟ: Υπάρχει ιδανικός ομιλητής της γλώσσας; Δεν υπάρχει στη γλώσσα «ιδανικός ομιλητής». Θα διατυπώσω εδώ μερικές σκέψεις

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 21 / Εισαγωγή στην αρχαία Ελληνική και Πρώιμη Βυζαντινή Λογοτεχνία

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 21 / Εισαγωγή στην αρχαία Ελληνική και Πρώιμη Βυζαντινή Λογοτεχνία Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 21 / Εισαγωγή στην αρχαία Ελληνική και Πρώιμη Βυζαντινή Λογοτεχνία Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό

Διαβάστε περισσότερα

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός

2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός κεφάλαιο 6 ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΧΩΡΩΝ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΒΕΣΤΦΑΛΙΑΣ (1453-1648) 2. Αναγέννηση και ανθρωπισμός Ορισμός Πρόκειται για μια γενικότερη πνευματική

Διαβάστε περισσότερα

Νέα Ελληνική Γλώσσα. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλαδικών Εξετάσεων Ημερησίων & Εσπερινών Γενικών Λυκείων Α1.

Νέα Ελληνική Γλώσσα. Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλαδικών Εξετάσεων Ημερησίων & Εσπερινών Γενικών Λυκείων Α1. 8 Ιουνίου 2018 Νέα Ελληνική Γλώσσα Απαντήσεις Θεμάτων Πανελλαδικών Εξετάσεων Ημερησίων & Εσπερινών Γενικών Λυκείων Α1. Το θέμα του κειμένου αφορά τον συσχετισμό «παιδείας» και «εκπαίδευσης». Αρχικά, η

Διαβάστε περισσότερα

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1

Θέματα Συνάντησης. Υποστηρικτικό Υλικό Συνάντησης 1 ΤΡΙΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΙΚΤΥΟΥ «ΕΛΕΝΗ ΣΚΟΥΡΑ» για την «Ενίσχυση της Συμμετοχής των Γυναικών που ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικά ομάδες» στις Θέματα Συνάντησης Ολοκλήρωση προτάσεων για την

Διαβάστε περισσότερα

<<Γυναίκες στην ρομαντική εποχή της λογοτεχνίας>>

<<Γυναίκες στην ρομαντική εποχή της λογοτεχνίας>> Οι γυναίκες της ρομαντικής περιόδου οι οποίες άρχισαν να γράφουν ποίηση, μυθιστορήματα και άλλα λογοτεχνικά έργα. Η ρομαντική περίοδος ήταν μια εποχή μεγάλης

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2017 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Κείμενο Η γλώσσα ως αξία Μιλώντας για τη γλώσσα ως αξία-πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα

Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διαφωτισμός και διαμόρφωση των πολιτικών ιδεολογιών στην Ελλάδα Ενότητα 10: Το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα Σπύρος Μαρκέτος Άδειες Χρήσης

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης

Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Κοινωνιολογία της Εκπαίδευσης Βεμπεριανές απόψεις για την Εκπαίδευση Διδάσκων: Δρ. Βασίλης Ντακούμης 1 Διάγραμμα της παρουσίασης Μάθημα 12ο (σελ. 274 282) 2 Max Weber (1864 1920) Βεμπεριανές απόψεις για

Διαβάστε περισσότερα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα

Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία Ελλάδα ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ (Θεωρητική Κατεύθυνση) Η κοινωνική και πολιτική οργάνωση στην Αρχαία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15

ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 15 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η δημιουργικότητα είναι η λειτουργία που επιτρέπει στο νου να πραγματοποιήσει ένα άλμα, πολλές φορές εκτός του αναμενόμενου πλαισίου, να αναδιατάξει τα δεδομένα με απρόσμενο τρόπο, υπερβαίνοντας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΙΛΑΝΑΓΝΩΣΙΑΣ Διδασκαλία της λογοτεχνίας με τη μέθοδο project ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΠ/ΚΟΣ: ΗΛΙΑΔΗ ΑΜΑΛΙΑ ΠΕ02, ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ 1 ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ: Απελευθέρωση του μαθητή αναγνώστη από το άγχος

Διαβάστε περισσότερα

Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό

Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό Η υποχρεωτική εκπαίδευση νοείται ως ενιαίος κορμός, οπότε η διδασκαλία του μαθήματος στη Μ.Ε. αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση εκείνης στο Δημοτικό (συνάφεια θεματικών ενοτήτων και λογοτεχνικού παιχνιδιού/γραμματισμού)

Διαβάστε περισσότερα

Ιστοριογραφία της Ελληνικής Εκπαίδευσης: Επανεκτιμήσεις και Προοπτικές

Ιστοριογραφία της Ελληνικής Εκπαίδευσης: Επανεκτιμήσεις και Προοπτικές Επιστημονικό Διήμερο Ιστοριογραφία της Ελληνικής Εκπαίδευσης: Επανεκτιμήσεις και Προοπτικές Πρόγραμμα Πανεπιστήμιο Κρήτης, Πανεπιστημιούπολη Γάλλου, Ρέθυμνο, αμφιθέατρο Δ7 Παρασκευή 2 Νοεμβρίου 2012 Προσφωνήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Μαθηματικά (Άλγεβρα - Γεωμετρία) Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α, Β ΤΑΞΕΙΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΠΑΛ ΚΕΝΤΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΗ Κοινωνικών Επιστημών ΤΜΗΜΑ Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΚΩΔΙΚΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΠΟΛ201 ΕΞΑΜΗΝΟ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ο ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΘΕΩΡΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ιονύσιος Σολωµός ( )

ιονύσιος Σολωµός ( ) ιονύσιος Σολωµός (1798 1857) Ένας από τους σηµαντικότερους νεοέλληνες ποιητές. Είναι ο εθνικός µας ποιητής Ήταν ο πρώτος που καλλιέργησε συστηµατικά τη δηµοτική γλώσσα Αξιοποίησε την προγενέστερη ποιητική

Διαβάστε περισσότερα

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές;

τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ; τι είναι αυτό που κάνει κάτι αληθές; τι κριτήρια έχουμε, για να κρίνουμε πότε κάτι είναι αληθές; ποια είναι η σχέση των πεποιθήσεών μας με την πραγματικότητα, για να είναι αληθείς και

Διαβάστε περισσότερα

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition

Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition ACADEMIA ISSN, 2241-1402 http://hepnet.upatras.gr Volume 4, Number 1, 2014 BOOK REVIEW Τίτλος: The nation, Europe and the world: Textbooks and Curricula in Transition Συγγραφέας: Hanna Schlisser, Yasemin

Διαβάστε περισσότερα

ΜΥΘΟΣ, ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΊΑ,ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΘΕΏΝ

ΜΥΘΟΣ, ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΊΑ,ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΘΕΏΝ ΜΥΘΟΣ, ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΊΑ,ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΘΕΏΝ Αρχαία Ελληνική θρησκεία ως "εθνική θρησκεία". Παράδοση +Συλλογική µνήµη. Ποικιλία παραδόσεων (ύθοι) + δυνατότητα πολλαπλής προσέγγισής τους Η ΦΩΩΝΗ ΤΩΩΝ ΠΟΙΗΤΩΩΝ Διάσωση

Διαβάστε περισσότερα

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org

ENA, Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών Ζαλοκώστα 8, 2ος όροφος T enainstitute.org Ιδρυτική Διακήρυξη 1. 2. 3. Το Ινστιτούτο Εναλλακτικών Πολιτικών - ΕΝΑ ενεργοποιείται σε μια κρίσιμη για την Ελλάδα περίοδο. Σε μια περίοδο κατά την οποία οι κοινωνικοί και πολιτικοί θεσμοί λειτουργούν

Διαβάστε περισσότερα

Επιτροπή Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ: Σκοποί και στόχοι

Επιτροπή Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ: Σκοποί και στόχοι ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΦΥΛΟΥ & ΙΣΟΤΗΤΑΣ Α.Π.Θ. Ε-mail: isotita-comm@auth.gr Θεσσαλονίκη 23 /3/2015 Επιτροπή Φύλου και Ισότητας στο ΑΠΘ: Σκοποί και στόχοι Η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Γλαύκη Γκότση, Δρ. Ιστορίας της Τέχνης

Γλαύκη Γκότση, Δρ. Ιστορίας της Τέχνης Γλαύκη Γκότση, Δρ. Ιστορίας της Τέχνης Γυναίκες καλλιτέχνες και δημόσιος χώρος στη σύγχρονη Ελλάδα: όροι και όρια μιας σχέσης Διάχυτη είναι στις μέρες μας η αντίληψη ότι πλέον οι αντιξοότητες, θεσμικές

Διαβάστε περισσότερα

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ»

Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ» ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ» 1.1 Βασικές κατευθύνσεις Η αξιολόγηση ενός μαθήματος είναι αρχικά θέμα προσδιορισμού και κατανόησης της ταυτότητάς του. Θέματα όπως είναι ο τίτλος του

Διαβάστε περισσότερα

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο

Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Διάταξη Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ42 / Αρχαιολογία στον Ελληνικό Χώρο Σχολή ΣΑΚΕ Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών Πρόγραμμα Σπουδών ΕΛΠΟΛ Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό Θεματική Ενότητα ΕΛΠ42

Διαβάστε περισσότερα

13Κ7: Εισαγωγή στην Ιστοριογραφία. Ηρόδοτος (Α Εξάμηνο) 13Κ31_15: Ηρόδοτος - Θουκυδίδης Ξενοφών (Δ Εξάμηνο)

13Κ7: Εισαγωγή στην Ιστοριογραφία. Ηρόδοτος (Α Εξάμηνο) 13Κ31_15: Ηρόδοτος - Θουκυδίδης Ξενοφών (Δ Εξάμηνο) 2014-2015 2015-2016 13Κ1: Εισαγωγή στην Κλασική Φιλολογία - Επισκόπηση της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας (Α 13Κ2_12: Επισκόπηση της Λατινικής Λογοτεχνίας (με διδασκαλία πεζών κειμένων) (Α 13Κ1: Εισαγωγή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2017 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2017 ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Το κείμενο αναφέρεται στην επιστήμη και τον ρόλο των επιστημόνων. Αρχικά, εξηγεί ότι πρόκειται για συνεχή κατάκτηση της γνώσης, διαφοροποιώντας

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική της Λογοτεχνίας

Διδακτική της Λογοτεχνίας ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Διδακτική της Λογοτεχνίας Ενότητα 2: Σκοποί της διδασκαλίας της λογοτεχνίας ll Βενετία Αποστολίδου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ηλικία - Επιχειρηματικότητα

Ηλικία - Επιχειρηματικότητα Ηλικία - Επιχειρηματικότητα 40% 35% 34,3% 34,0% 30% 25% 20% 21,3% 15% 10% 5% 0% 1,3% 18-24 25-34 35-44 45-54 55+ 9,0% 1 Τι επιλέγει 84% επιλέγει την έναρξη νέας δραστηριότητας ανεξάρτητα επιπέδου εκπαίδευσης

Διαβάστε περισσότερα

Ουπς! αλλάζω φύλο για μια μέρα!

Ουπς! αλλάζω φύλο για μια μέρα! ΘΕΜΑ: «Πανελλήνιος Μαθητικός Διαγωνισμός Δημιουργικής Γραφής της Γενικής Γραμματείας Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (Γ.Γ.Ο.Π.Ι.Φ.) και του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων (Υ.ΠΑΙ.Θ.)»

Διαβάστε περισσότερα

Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου

Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου Ιστορία ΣΤ' Δημοτικού Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου Βιβλίο μαθητή ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Ιωάννης Κολιόπουλος Ομότιμος Καθηγητής Ιάκωβος Μιχαηλίδης Επίκουρος Καθηγητής, ΑΠΘ Αθανάσιος Καλλιανιώτης Σχολικός

Διαβάστε περισσότερα