ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ. EL Eνωμένη στην πολυμορφία EL 2011/2146(INI)

Transcript

1 ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής 2011/2146(INI) ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΘΕΣΗΣ σχετικά με τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (2011/2146(INI)) Επιτροπή Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής Εισηγητής: Peter Simon PR\ doc PE v02-00 Eνωμένη στην πολυμορφία

2 PR_INI ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελίδα ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ...3 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ...9 PE v /12 PR\ doc

3 ΠΡΟΤΑΣΗ ΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (2011/2146(INI)) Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, έχοντας υπόψη το άρθρο 14 και το άρθρο 106 καθώς και το Πρωτόκολλο αριθ. 26 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 23ης Μαρτίου 2011: Μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (CΟΜ(2011)0146), έχοντας υπόψη το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής της 23ης Μαρτίου 2011 σχετικά με τη χρησιμοποίηση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος από το 2005 και τα αποτελέσματα της δημόσιας διαβούλευσης (SEΚ(2011)0397), έχοντας υπόψη την δημόσια ακρόαση που οργανώθηκε από την Επιτροπή το 2010 σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις: κανόνες για τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος, έχοντας υπόψη τις κατευθυντήριες γραμμές της 7ης Δεκεμβρίου 2010 και τη χρησιμοποίηση των κανόνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις κρατικές βοήθειες, τις δημόσιες αναθέσεις και την εσωτερική αγορά στον τομέα των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών υπηρεσιών (SΕΚ(2010)1545), έχοντας υπόψη την οδηγία 2006/111/ΕΚ της Επιτροπής της 16ης Νοεμβρίου 2006 για τη διαφάνεια των χρηματοοικονομικών σχέσεων μεταξύ των κρατών μελών και των δημόσιων επιχειρήσεων καθώς και για την χρηματοοικονομική διαφάνεια εντός ορισμένων επιχειρήσεων 1, έχοντας υπόψη την απόφαση της Επιτροπής 2005/842/ΕΚ της 28ης Νοεμβρίου 2005 για την εφαρμογή του άρθρου 86 παράγραφος 2 της Συνθήκης ΕΚ στις κρατικές ενισχύσεις, που χορηγούνται υπό μορφή αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας σε ορισμένες επιχειρήσεις επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος 2, έχοντας υπόψη το κοινοτικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις οι οποίες χορηγούνται υπό μορφή αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας 3, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 19ης Ιανουαρίου 2001: οι υπηρεσίες 1 ΕΕ L 318, , σελ ΕΕ L 312, , σελ ΕΕ C 297, , σελ. 4. PR\ doc 3/12 PE v02-00

4 κοινής ωφέλειας στην Ευρώπη 1, έχοντας υπόψη την ανακοίνωση της Επιτροπής της 26ης Σεπτεμβρίου 1996: οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας στην Ευρώπη 2, έχοντας υπόψη τη γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών της 1ης Ιουλίου 2011: μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΕCΟS-V-016), έχοντας υπόψη την απόφαση του Δικαστηρίου της 24ης Ιουλίου 2003, Altmark Trans GmbH και Regierungspräsidium Magdeburg κατά Nahverkehresgesellschaft Altmark GmbH 3, έχοντας υπόψη τα ψηφίσματά του της 5ης Ιουλίου 2011 σχετικά με το μέλλον των κοινωνικών υπηρεσιών γενικού συμφέροντος 4, της 14ης Μαρτίου 2007 σχετικά με τις κοινωνικές υπηρεσίες γενικού συμφέροντος στην Ευρωπαϊκή Ένωση 5, της 27ης Σεπτεμβρίου 2006 σχετικά με τη Λευκή Βίβλο της Επιτροπής για τις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος 6, της 14ης Ιανουαρίου 2004 σχετικά με την Πράσινη Βίβλο για τις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος 7, της 17ης Οκτωβρίου 2001 σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής «Οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας στην Ευρώπη» 8 και της 7ης Νοεμβρίου 1997 σχετικά με την ανακοίνωση της Επιτροπής «Οι υπηρεσίες κοινής ωφέλειας στην Ευρώπη» 9, έχοντας υπόψη το άρθρο 48 του Κανονισμού, έχοντας υπόψη την έκθεση της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής Πολιτικής (A7-0000/2011), A. λαμβάνοντας υπόψη, ότι οι υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος (ΓΟΣ) καταλαμβάνουν ιδιαίτερα υψηλή θέση από πλευράς σημασίας στο πλαίσιο των κοινών αξιών της Ένωσης και ενισχύουν την κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή, Β. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υπηρεσίες ΓΟΣ συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομική αποδοτικότητα και ανταγωνιστικότητα των κρατών μελών και ως εκ τούτου χρησιμεύουν όχι μόνο στην πρόληψη και αντιμετώπιση των οικονομικών κρίσεων αλλά και στην γενική οικονομική ευημερία, Γ. λαμβάνοντας υπόψη ότι οι υπηρεσίες ΓΟΣ είναι υπηρεσίες οι οποίες χωρίς κρατική επέμβαση δεν θα μπορούσαν να παρέχονται ή αυτό θα πραγματοποιείτο σε ανεπαρκή βαθμό, 1 ΕΕ C 17, , σελ ΕΕ C 281, , σελ Υπόθεση C-280/00, Συλλογή 2004, Ι Πρακτικά που εγκρίθηκαν Ρ7_ΤΑ(2011) ΕΕ C 301 Ε, , σελ ΕΕ C 306 Ε, , σελ ΕΕ C 92 Ε, , σελ ΕΕ C 140 Ε, , σελ ΕΕ C 371 Ε, , σελ. 4. PE v /12 PR\ doc

5 Δ. λαμβάνοντας υπόψη ότι με το άρθρο 14 της ΣΛΕΕ, δημιουργήθηκε μια νέα νομική βάση, σύμφωνα με την οποία οι θεμελιώδεις αρχές και συνθήκες για τη λειτουργία των υπηρεσιών ΓΟΣ, και ειδικότερα κάθε οικονομική και χρηματοδοτική πτυχή, καθορίζονται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο μέσω κανονισμών σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, Ε. λαμβάνοντας υπόψη ότι με το Πρωτόκολλο αριθ. 26 της Συνθήκης της Λισαβόνας καθορίζεται ένα υψηλό επίπεδο υπηρεσιών ΓΟΣ σε σχέση με την ποιότητα, ασφάλεια και οικονομική προσιτότητα, την ίση μεταχείριση και προώθηση της καθολικής πρόσβασης καθώς και των δικαιωμάτων των χρηστών και ότι αναγνωρίζεται ρητά το δικαίωμα σε περιφερειακή και δημοτική αυτοδιαχείριση όσον αφορά τις υπηρεσίες ΓΟΣ, 1. χαιρετίζει τους στόχους μεταρρύθμισης της Επιτροπής, που αποσκοπούν στη δημιουργία μεγαλύτερης σαφήνειας για την εφαρμογή των κανόνων στις υπηρεσίες ΓΟΣ, και στην επιθυμία να υπάρξει εγγύηση όσον αφορά μια διαφοροποιημένη και αναλογική αντιμετώπιση στους διάφορους τύπους υπηρεσιών ΓΟΣ 2. τονίζει ότι η μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο εφόσον ληφθεί υπόψη ο ιδιαίτερος σκοπός των υπηρεσιών ΓΟΣ και υπάρξει αυστηρός σεβασμός της αρχής της επικουρικότητας, δεδομένου ότι σύμφωνα με το Πρωτόκολλο 26 της Συνθήκης της Λισαβόνας, εναπόκειται στα κράτη μέλη η κύρια αρμοδιότητα στον τομέα της διάθεσης, παροχής, χρηματοδότησης και οργάνωσης των υπηρεσιών ΓΟΣ, και ότι τα κράτη μέλη διαθέτουν σχετικά μεγάλη διακριτική ευχέρεια 3. υποστηρίζει την προσέγγιση των οριακών τιμών για την εξαίρεση από την υποχρέωση κοινοποίησης σε περίπτωσης αντισταθμιστικών πληρωμών του κράτους για τις υπηρεσίες ΓΟΣ και τη μείωση των διοικητικών βαρών που αυτό έχει ως αποτέλεσμα προτείνει, ως συνέπεια των αποτελεσμάτων της διαβούλευσης που πραγματοποιήθηκε, να αυξηθούν οι οριακές τιμές που καθορίζουν την απόφαση για την εφαρμογή των υπηρεσιών ΓΟΣ 4. τονίζει ότι η μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος αποτελεί απλά ένα τμήμα του άμεσα απαραίτητου οριζόντιου νομικού πλαισίου για τις υπηρεσίες ΓΟΣ και ότι μόνο χάρη σ αυτό θα καταστεί δυνατόν να δημιουργηθεί νομική ασφάλεια και σαφήνεια που είναι απαραίτητες σε ό,τι αφορά τους κανόνες της ΕΕ που εφαρμόζονται στις υπηρεσίες ΓΟΣ υπογραμμίζει ότι το άρθρο 14 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιούργησε μια νέα νομική βάση για το οριζόντιο νομικό πλαίσιο επισημαίνει ότι η Επιτροπή δεσμεύτηκε στις πράξεις για την εσωτερική αγορά να παρουσιάσει, πέρα από την ανακοίνωση, και άλλα συνοδευτικά μέτρα για τις υπηρεσίες ΓΟΣ πριν το τέλος του 2011 ζητεί ως εκ τούτου από την Επιτροπή να παρουσιάσει ένα παρόμοιο οριζόντιο νομικό πλαίσιο 5. υπογραμμίζει, ότι σύμφωνα με το άρθρο 106, παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι επιχειρήσεις στις οποίες έχει ανατεθεί να παράσχουν δημόσιες υπηρεσίες δεν υπόκεινται στις διατάξεις σχετικά με την απαγόρευση και τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων παρά μόνο στο μέτρο που η χρησιμοποίηση των εν λόγω κανόνων δεν οδηγεί στην υλοποίηση από πραγματικής ή νομικής απόψεως, των ιδιαίτερων καθηκόντων που τους έχουν ανατεθεί από τις εθνικές, περιφερειακές ή τοπικές αρχές υπογραμμίζει στο πλαίσιο αυτό ότι το άρθρο 14 της Συνθήκης ΣΛΕΕ καθορίζει PR\ doc 5/12 PE v02-00

6 σαφώς ότι η Ένωση και τα κράτη μέλη μεριμνούν στο πλαίσιο των εκάστοτε αρμοδιοτήτων τους και εντός του ορίου εφαρμογής των συνθηκών, στη διαμόρφωση των βασικών αρχών και των προϋποθέσεων για τη λειτουργία των εν λόγω υπηρεσιών κατά τρόπο ώστε να μπορούν να υλοποιούν τα καθήκοντά τους ζητεί ως εκ τούτου, κατά τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων που εφαρμόζονται στις υπηρεσίες ΓΟΣ, να ληφθούν υπόψη τα εν λόγω δύο άρθρα και να εξασφαλιστεί ότι οι κανόνες δεν εμποδίζουν την κατάλληλη αντιστάθμιση των επιχειρήσεων στις οποίες έχει ανατεθεί η παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος 6. υπογραμμίζει με έμφαση ότι οι δημόσιες υπηρεσίες θα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας και προσβάσιμες σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού εκφράζει την ανησυχία του στο πλαίσιο αυτό για την περιοριστική στάση ορισμένων κρατών μελών, τα οποία κατατάσσουν τις κρατικές βοήθειες για τους οργανισμούς κοινωνικής κατοικίας ως κοινωνικές υπηρεσίες γενικού συμφέροντος, μόνο όταν οι υπηρεσίες αφορούν αποκλειστικά πολίτες σε μειονεκτική κατάσταση ή κοινωνικά ευπαθείς ομάδες, επειδή μια παρόμοια στενή ερμηνεία έρχεται σε αντίθεση με τον πρωταρχικό στόχο της κοινωνικής σύμμειξης 7. καλεί την Επιτροπή, να συμπεριλάβει τις επενδύσεις στις υποδομές που είναι απαραίτητες για τη λειτουργία των υπηρεσιών ΓΟΣ στις δαπάνες που πρέπει να ληφθούν υπόψη για τις αντισταθμίσεις Απλοποίηση/Αναλογικότητα 8. χαιρετίζει την άποψη της Επιτροπής, στο πλαίσιο μιας έντονα διαφοροποιημένης προσέγγισης, να απλοποιήσει την εφαρμογή των κανόνων στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων κατά τρόπο ώστε η διοικητική επιβάρυνση των αρχών να βρίσκεται σε σωστή αναλογική σχέση με τις πιθανές επιπτώσεις των μέτρων στον ανταγωνισμό εντός της εσωτερικής αγοράς ζητεί ως εκ τούτου, λαμβάνοντας υπόψη το άρθρο 106, παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι διατάξεις να διατυπωθούν κατά τρόπο ώστε, αφενός να εξασφαλίζουν την ορθή εφαρμογή και αφετέρου οι επιχειρήσεις στις οποίες έχει ανατεθεί να παράσχουν τις δημόσιες υπηρεσίες να είναι σε θέση να υλοποιήσουν πλήρως τα ειδικά καθήκοντα που τους έχουν ανατεθεί 9. καλεί την Επιτροπή, στο πλαίσιο της αναγγελθείσας απλοποίησης των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, να διαμορφώσουν τις ρυθμίσεις για τον έλεγχο της υπεραντιστάθμισης κατά τρόπο πλέον ευέλικτο, επειδή αυτό θα οδηγούσε σε μια σημαντική χρονική και οικονομική απαλλαγή των παρόχων υπηρεσιών και των δημόσιων αρχών προτείνει ως εκ τούτου για τις πολυετείς συμβάσεις, η εξέταση της υπεραντιστάθμισης να πραγματοποιείται στο τέλος της διάρκειας της συμβάσεως Τοπικές υπηρεσίες 10. χαιρετίζει την προσέγγιση της Επιτροπής να εξεύρει μια ρύθμιση De-minimis, για τις κρατικές ενισχύσεις όσον αφορά τις επιχειρήσεις στις οποίες έχει ανατεθεί να παράσχουν υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος, στο μέτρο όπου, λόγω του τοπικά περιορισμένου πεδίου δραστηριότητας δεν μπορεί να αναμένονται παρά περιορισμένες επιπτώσεις στο εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών και είναι σαφές ότι η αντιστάθμιση PE v /12 PR\ doc

7 χρησιμοποιείται μόνο για την λειτουργία των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος ζητεί από την Επιτροπή να ελέγξει, εάν οι υπηρεσίες ΓΟΣ στον τομέα του πολιτισμού και της παιδείας θα πρέπει να συμπεριληφθούν επίσης σε ένα ειδικό καθεστώς 11. καλεί την Επιτροπή να παρουσιάσει κατάλληλες οριακές τιμές για την εν λόγω Deminimis ρύθμιση προτείνει ως πιθανή προσέγγιση το συνδυασμό μεγέθους της κοινότητας, ύψους της αντισταθμιστικής πληρωμής και κύκλο εργασιών της επιχειρήσεως στην οποία έχει ανατεθεί να παράσχει υπηρεσίες ΓΟΣ Κοινωνικές υπηρεσίες 12. καλεί την Επιτροπή, να εξεύρει μια ειδική ρύθμιση για τις κοινωνικές υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος για τις οποίες δεν προβλέπονται επιπτώσεις στο εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών προτείνει ως εκ τούτου γι αυτού του είδους τις τοπικές κοινωνικές υπηρεσίες να καθοριστούν οριακές τιμές πλέον υψηλές για το επίπεδο αντιστάθμισης 13. χαιρετίζει την αναγγελία της Επιτροπής να εξαιρέσει και άλλους τομείς των κοινωνικών υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος από την υποχρέωση κοινοποίησης ζητεί να εξετασθεί εάν τα ιδρύματα μέριμνας για τους ηλικιωμένους και τους αναπήρους ή η υγειονομική περίθαλψη θα πρέπει να επωφελούνται από αυτήν την εξαίρεση 14. πιστεύει, ότι τα ιδιαίτερα καθήκοντα και ο χαρακτήρας των κοινωνικών υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος θα πρέπει όχι μόνο να προστατευθούν, αλλά να καθορισθούν με σαφήνεια στο πλαίσιο μιας τομεακής ρύθμισης Πτυχές που αφορούν την ποιότητα και την αποδοτικότητα 15. υπογραμμίζει την ειδική σημασία για υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος και την ανάγκη για γενική πρόσβαση επισημαίνει στο εν λόγω πλαίσιο ότι η αρμοδιότητα της Επιτροπής περιορίζεται, σύμφωνα με τους κανόνες περί ανταγωνισμού της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποκλειστικά στον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων που χορηγούνται για την παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος και ότι ο καθορισμός κριτηρίων ποιότητας και αποδοτικότητας δεν μπορεί να πραγματοποιείται παρά μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο με βάση το άρθρο 14 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ταυτόχρονο σεβασμό της αρχής της επικουρικότητας 16. υπογραμμίζει ότι όταν οι επιχειρήσεις στις οποίες έχουν ανατεθεί υπηρεσίες ΓΟΣ έχουν επιλεχθεί με βάση κριτήρια αποδοτικότητας, το τέταρτο κριτήριο της απόφασης Altmark τηρείται και εάν τα τρία άλλα κριτήρια τηρούνται επίσης, σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, οι αντισταθμίσεις δεν αποτελούν κρατικές ενισχύσεις σύμφωνα με την έννοια του άρθρου 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο ο ο PR\ doc 7/12 PE v02-00

8 17. αναθέτει στον Πρόεδρό του να διαβιβάσει το παρόν ψήφισμα στο Συμβούλιο και την Επιτροπή. PE v /12 PR\ doc

9 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ 1. Η σημασία των υπηρεσιών γενικού συμφέροντος Οι υπηρεσίες γενικού συμφέροντος διαδραματίζουν όχι μόνο ένα αποφασιστικό ρόλο για τους μεμονωμένους πολίτες, αλλά έχουν επίσης τεράστια σημασία για την ευημερία όλης της κοινωνίας. Η ποικιλία παρόμοιων υπηρεσιών είναι μεγάλη και ο καθορισμός, τι ισχύει ως υπηρεσία γενικού συμφέροντος, δηλαδή ποια υπηρεσία θα πρέπει να πραγματοποιηθεί προς το συμφέρον του συνόλου, καθορίζεται στην ΕΕ από τις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές. Ένα, όμως, χαρακτηριστικό έχουν όλες οι υπηρεσίες κοινό: είναι υπηρεσίες, τις οποίες το κράτος ή οι κρατικές αρχές θεωρούν ως ιδιαίτερα σημαντικές για όλους τους πολίτες, υπηρεσίες οι οποίες όμως χωρίς κρατική παρέμβαση δεν θα παρέχονταν καθόλου ή μόνο σε ανεπαρκή βαθμό. Με την κρατική παρέμβαση θα πρέπει να εξασφαλίζεται, ότι όλοι οι πολίτες έχουν πρόσβαση στις εν λόγω υπηρεσίες και ότι οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται σε όλους τους πολίτες σε προσιτή τιμή και είναι υψηλής ποιότητας. Οι παρεχόμενες υπηρεσίες συμβάλλουν σημαντικά στην οικονομική αποδοτικότητα και ανταγωνιστικότητα και ενισχύουν την κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή στην ΕΕ. Η επιτυχής υλοποίηση της στρατηγικής ανάπτυξης Ευρώπη 2020, ιδιαίτερα στους τομείς απασχόληση, παιδεία και κοινωνική ενσωμάτωση ενισχύεται και από την διάθεση υπηρεσιών γενικού συμφέροντος. Ιδιαίτερη σημασία έχουν οι κοινωνικές υπηρεσίες γενικού συμφέροντος, που καταλαμβάνουν σημαντικό ρόλο κατά την εξασφάλιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων και συμβάλλουν σημαντικά στην ισότητα ευκαιριών. 2. Μεταρρύθμιση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις όσον αφορά τις υπηρεσίες γενικού συμφέροντος Οι αντισταθμιστικές πληρωμές του κράτους ή των κρατικών αρχών στις επιχειρήσεις στις οποίες έχει ανατεθεί να παράσχουν υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος εμπίπτουν, σύμφωνα με το άρθρο 106, παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στις διατάξεις των Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και κυρίως στους κανόνες περί ανταγωνισμού, στο μέτρο που η εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων δεν έχει ως αποτέλεσμα από νομικής ή πραγματικής απόψεως, την μη υλοποίηση των ειδικών καθηκόντων. Το άρθρο 14 της Συνθήκης ΣΛΕΕ προβλέπει περαιτέρω ότι η Ένωση και τα κράτη μέλη της, στο πλαίσιο των εκάστοτε αρμοδιοτήτων τους όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής των Συνθηκών μεριμνούν, ώστε οι βασικές αρχές και οι προϋποθέσεις, κυρίως οι οικονομικές και δημοσιονομικές, να διαμορφώνονται για τη λειτουργία των εν λόγω υπηρεσιών κατά τρόπον ώστε να μπορούν να εκπληρώσουν τα καθήκοντά τους. Κατά τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων θα πρέπει ως εκ τούτου να ληφθούν υπόψη και τα δύο άρθρα και θα πρέπει να εξασφαλιστεί, ότι οι κανόνες δεν εμποδίζουν τη σωστή αντιστάθμιση των επιχειρήσεων στις οποίες έχει ανατεθεί η παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος. Η συγκεκριμένη εφαρμογή των διατάξεων σχετικά με την απαγόρευση και τον έλεγχο κρατικών ενισχύσεων παρουσιάστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2005 στο κοινοτικό πλαίσιο για τις υπηρεσίες ΓΟΣ και την σχετική απόφαση, που λήγουν στο τέλος του παρόντος έτους και για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο νέας επεξεργασίας. Με το PR\ doc 9/12 PE v02-00

10 κοινοτικό πλαίσιο, την απόφαση καθώς και την κατευθυντήρια γραμμή σχετικά με την χρησιμοποίηση των κανόνων για υπηρεσίες ΓΟΣ κατέστη δυνατόν να επιτευχθούν σημαντικές βελτιώσεις σε ό,τι αφορά την εφαρμογή και τη σαφήνεια. Όμως, η δημόσια διαβούλευση στην οποία προχώρησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το 2010 σχετικά με το πακέτο των μέτρων που ίσχυαν τότε έδειξε ότι τα νομικά μέσα θα πρέπει να είναι περισσότερο σαφή, απλά, αναλογικά και αποδοτικά. Το διοικητικό βάρος για την εφαρμογή των κανόνων είναι ιδιαίτερα υψηλό, κυρίως για τις μικρές τοπικές αρχές. Το εν λόγω βάρος είναι συχνά δυσανάλογο σε σχέση με το μέτρο. Οι διαβουλεύσεις έδειξαν επίσης ότι πέραν από το διοικητικό βάρος, είναι ειδικά οι αβεβαιότητες και οι παρανοήσεις, σε ό,τι αφορά κυρίως τις έννοιες κλειδί των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις σχετικά με τις υπηρεσίες ΓΟΣ, όπως εντολή, κατάλληλη απόδοση, επιχειρήσεις, οικονομικές και μη οικονομικές υπηρεσίες ή υπηρεσίες που εξαρτώνται από την εσωτερική αγορά, που μπόρεσαν να συμβάλλουν στη μη εφαρμογή των κανόνων. Ένα θεμελιώδες πρόβλημα είναι, ότι η χρηματοδότηση και η οργάνωση των δημόσιων υπηρεσιών στην ΕΕ εξαρτάται από μεμονωμένες δικαστικές αποφάσεις και νομικές ερμηνείες. Χωρίς ένα σαφές νομικό πλαίσιο δεν είναι δυνατόν να αρθούν οι αβεβαιότητες και οι παρανοήσεις. Επειδή με το άρθρο 14 της ΣΛΕΕ δημιουργήθηκε μια νέα νομική βάση για ένα οριζόντιο νομικό πλαίσιο, με σκοπό να θεσπιστούν οι αρχές και οι προϋποθέσεις, και ιδίως αυτές που αφορούν οικονομικές και δημοσιονομικές πτυχές των κρατικών υπηρεσιών, είναι δυνατόν πλέον να υπάρξει με την προαναφερθείσα βάση η απαραίτητη νομική ασφάλεια και σαφήνεια. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει ως εκ τούτου να παρουσιάσει επειγόντως ένα παρόμοιο οριζόντιο νομικό πλαίσιο μέχρι το τέλος του Θα πρέπει κάνοντας αυτό να λάβει κυρίως υπόψη, ότι η μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις όσον αφορά τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος αποτελεί απλά τμήμα μόνο αυτού του επειγόντως απαραίτητου πλαισίου. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη η ανάγκη για ειδική, τομεακή νομοθεσία όσον αφορά ορισμένες υπηρεσίες. 3. Βασικές πτυχές 3.1 Απλοποίηση, σαφήνεια και αναλογικότητα Οι στόχοι μεταρρύθμισης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για τη δημιουργία μεγαλύτερης σαφήνειας όσον αφορά την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις στις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος, και οι οποίοι αποσκοπούν στο να υπάρξει εγγύηση για μια διαφοροποιημένη και αναλογική απάντηση στους διάφορους τύπους υπηρεσιών ΓΟΣ, αποτελούν θετική εξέλιξη. Επίσης, η προσέγγιση που σκοπεύει στην απλοποίηση της εφαρμογής των κανόνων στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων στο πλαίσιο μιας πλέον διαφοροποιημένης προσέγγισης κατά τρόπο ώστε το διοικητικό βάρος των ενεχόμενων δημόσιων αρχών να είναι ανάλογο με την πιθανή επίπτωση του εν λόγω μέτρου στον ανταγωνισμό εντός της εσωτερικής αγοράς, θα μπορούσε επίσης, να οδηγήσει σε καλύτερη εφαρμογή των κανόνων. Στο πλαίσιο αυτό, οι διατάξεις για την απαγόρευση και τον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων για τις επιχειρήσεις στις οποίες έχει ανατεθεί η παροχή δημόσιων υπηρεσιών θα πρέπει να διαμορφωθούν κατά τρόπο σύμφωνο με τις δυνατότητες των αρμόδιων αρχών, έτσι ώστε να υπάρξει εγγύηση για ορθή εφαρμογή των κανόνων, και κυρίως κατά τρόπο ώστε οι επιχειρήσεις στις οποίες έχει ανατεθεί η παροχή των δημόσιων υπηρεσιών να είναι σε θέση να υλοποιήσουν πλήρως τα καθήκοντά τους που τους έχουν ανατεθεί. PE v /12 PR\ doc

11 Οι οριακές τιμές για την εξαίρεση από την υποχρέωση κοινοποίησης σε περίπτωση αντισταθμιστικών πληρωμών του κράτους για τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος μειώνουν τα διοικητικά βάρη. Θα πρέπει ως εκ τούτου να εξετασθεί μια γενική αύξηση των ορίων που ισχύουν σήμερα, τα οποία καθορίζουν την εφαρμογή της απόφασης για τις υπηρεσίες ΓΟΣ, με σκοπό να μειωθούν ακόμη περισσότερο τα διοικητικά βάρη. Η εισαγωγή μια ρύθμιση De-minimis για τις κρατικές ενισχύσεις στις επιχειρήσεις στις οποίες έχει ανατεθεί να παράσχουν παρόμοιες υπηρεσίες, για τις οποίες λόγω του τοπικού τομέα δραστηριότητάς τους μπορούμε να αναμένουμε αμελητέες επιπτώσεις στον ανταγωνισμό μεταξύ των κρατών μελών, θα μπορούσε να συμβάλει σε πρόσθετη απλοποίηση. Θα πρέπει, όμως, να εξασφαλιστεί ότι η αντιστάθμιση χρησιμοποιείται μόνο για την λειτουργία των σχετικών υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος. Ως πιθανή προσέγγιση θα μπορούσε να είναι ένας συνδυασμός του μεγέθους της κοινότητας, του επιπέδου αντιστάθμισης και του κύκλου εργασιών της επιχείρησης στην οποία έχει ανατεθεί η παροχή υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος. 3.2 Κοινωνικές υπηρεσίες Για τις κοινωνικές υπηρεσίες γενικού συμφέροντος, οι οποίες λόγω της φύσεως της υπηρεσίας είναι τοπικά περιορισμένες, θα πρέπει να εξετασθούν ξεχωριστά αυξημένα όρια για το ύψος της αντιστάθμισης, κάτω από τα οποία δεν θα υφίσταται φόβος για επιπτώσεις στις εμπορικές ανταλλαγές μεταξύ των κρατών μελών. Θα πρέπει να εξετασθεί επίσης η επέκταση και σε άλλους τομείς των κοινωνικών υπηρεσιών της γενικευμένης εξαίρεσης υποχρέωσης κοινοποίησης, όπως π.χ. τα ιδρύματα για ηλικιωμένα άτομα ή για άτομα με αναπηρίες ή η υγειονομική περίθαλψη. Οι δημόσιες υπηρεσίες θα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας και προσβάσιμες σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει τα ιδιαίτερα καθήκοντα και ο χαρακτήρας των κοινωνικών υπηρεσιών γενικού συμφέροντος όχι μόνο να προστατευθούν, αλλά να καθορισθούν σαφώς στο πλαίσιο μιας τομεακής ρύθμισης. Η περιοριστική στάση ορισμένων κρατών μελών, που κατατάσσουν τις κρατικές ενισχύσεις προς τους οργανισμούς κοινωνικών κατοικιών στην κατηγορία των κοινωνικών υπηρεσιών γενικού συμφέροντος μόνον τότε, όταν οι υπηρεσίες απευθύνονται σε πολίτες σε μειονεκτική κατάσταση ή σε ομάδες που βρίσκονται από κοινωνικής απόψεως σε μειονεκτική κατάσταση, είναι ανησυχητική. Πράγματι, μια τόσο στενή ερμηνεία έρχεται σε αντίθεση με τον κυρίαρχο στόχο της κοινωνικής σύμμειξης. Για να καταστεί δυνατό οι κοινωνικές υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος να υλοποιούν τα ιδιαίτερα καθήκοντά τους, θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε αυτές όλοι οι πολίτες, ανεξάρτητα από το εισόδημα και την περιουσία τους. 3.3 Η ευρεία διακριτική ευχέρεια των εθνικών, περιφερειακών και τοπικών αρχών Οι υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος θα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας, και καθολικής πρόσβασης. Η κύρια αρμοδιότητα για την διάθεση, παροχή, χρηματοδότηση και οργάνωση των υπηρεσιών ΓΟΣ εναπόκειται στα κράτη μέλη και καθορίζεται στο Πρωτόκολλο υπ αριθ. 26 της Συνθήκης της Λισαβόνας. Η ευρεία διακριτική ευχέρεια που διαθέτουν οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές εντός της ΕΕ όσον αφορά τις υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος τονίζεται ως εκ τούτου ιδιαίτερα στις Συνθήκες της ΕΕ. Η μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων δεν μπορεί λοιπόν, παρά να πραγματοποιηθεί με τον πλέον αυστηρό σεβασμό της αρχής της PR\ doc 11/12 PE v02-00

12 επικουρικότητας. Επίσης οι αρμοδιότητες της Επιτροπής, σύμφωνα με τους κανόνες περί ανταγωνισμού της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιορίζονται αποκλειστικά στον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων που χορηγούνται για την παροχή υπηρεσιών ΓΟΣ, και ο καθορισμός των κριτηρίων ποιότητας και αποδοτικότητας δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί παρά μόνο σε ευρωπαϊκό επίπεδο βάση του άρθρου 14 της Συνθήκης ΣΛΕΕ, στο πλαίσιο του σεβασμού της αρχής της επικουρικότητας. Επιπλέον, όταν οι επιχειρήσεις στις οποίες έχει ανατεθεί η παροχή παρόμοιων υπηρεσιών έχουν επιλεχθεί με βάση κριτήρια αποδοτικότητας, το τέταρτο κριτήριο της αποφάσεως Altmark τηρείται, και εάν τηρούνται επίσης και τα τρία άλλα σχετικά κριτήρια, βάση της νομολογίας του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, οι αντισταθμίσεις δεν αποτελούν κρατική ενίσχυση σύμφωνα με το άρθρο 107 παράγραφος 1 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. PE v /12 PR\ doc