ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Transcript

1 ΑΝΔΡΙΚΗ ΥΠΟΓΟΝΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ Ανδρική υπογονιμότητα ονομάζεται η ανικανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης μετά από ένα χρόνο ελεύθερης σεξουαλικής επαφής. Η αρχική εξέταση του σπέρματος γίνεται για να αξιολογηθεί αν το πρόβλημα είναι ο όγκος μιας εκσπερμάτισης, ο χρόνος υγροποίησης αυτού από παχύρευστο σε αραιότερο υγρό, ο αριθμός των σπερμάτοζωαρίων στο υγρό, η μορφολογία τους, η κινητικότητα τους, το ph, η παρουσία μόλυνσης, τα επίπεδα φρουκτόζης και η κατάτμηση DNA σπέρματος. Το 40%-50% στην αποτυχία της σύλληψης οφείλεται στους άνδρες. Γύρω στο 6% των ανδρών σήμερα έχουν πρόβλημα γονιμότητας ενώ το 1950 το ποσοστό αυτό ήταν λιγότερο από 1%. Αυτό από μόνο του δείχνει τη διαφορά που προφανώς έγκειται στον διαφορετικό τρόπο ζωής, στο περιβάλλον αλλά και στη διατροφή. Έτσι, σήμερα εξετάζονται πολλοί παράγοντες που μπορεί να είναι υπαίτιοι αυτού του προβλήματος όπως.: ΗΛΙΚΙΑ Η ηλικία των 25, στους άνδρες, έχει βρεθεί ως η πιο γόνιμη. Η έκκριση της τεστοστερόνης συνεχίζει σε όλη την διάρκεια της ζωής όπως και η παραγωγή σπέρματος, αλλά και τα δύο μειώνονται με την πάροδο των χρόνων. ΚΑΠΝΙΣΜΑ Αυξάνει τις ελεύθερες ρίζες στο σώμα καταστρέφοντας πολλά κύτταρα. Σχετίζεται με την πήξη του σπέρματος, με τη σπερματογέννεση αλλά και την αλλαγή της κινητικότητάς των σπερματοζωαρίων. Μειώνει την συγκέντρωση της βιταμίνης C που έχει αντιοξειδωτική δράση ενώ έχουν αυξημένο κάδμιο που δρα αρνητικά. Η νικοτίνη, μπορεί επίσης να αλλάξει την λειτουργία του άξονα του υποθαλάμου-της υπόφυσης επηρρεάζοντας την αυξητική ορμόνη, την κορτιζόλη, την βαζοπρεσσίνη (αντιδιουρητική ορμόνη), την απελευθέρωση οξυτοκίνης (νευροορμόνη για την έκκριση του γάλακτος αλλά και τη σύσπαση της μήτρας) και έτσι την απελευθέρωση της ωχρινοποιητικής ορμόνης και της προλακτίνης. ΚΑΦΕΪΝΗ Μπορεί να εμποδίζει την παραγωγή σπέρματος, να προκαλέσει χρωμοσομικές ανωμαλίες και να επηρεάσει την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Η καφεΐνη περιέχεται στον καφέ, στο τσάι, στην σοκολάτα, στα αναψυκτικά τύπου cola και σε κάποια φάρμακα. ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΣΠΕΡΜΑΤΟΣ Το σπέρμα αποτελείται από διάφορα συστατικά η έλλειψη των οποίων εξαρτάται από την διατροφή. Αυτά είναι φρουκτόζη, σορβιτόλη, ινοσιτόλη, γλουταθειόνη, κρεατίνη, βιταμίνη C, βιταμίνη Β12, χολίνη, φώσφορος, μαγνήσιο, ασβέστιο, κάλιο, ψευδάργυρος. Όλα είναι απαραίτητα τόσο για την παραγωγή όσο και για την υγεία του σπέρματος. 1

2 ph Το φυσιολογικό ph του υγρού εκσπερμάτισης είναι αλκαλικό, δηλαδή κοντά στο 7. Ένα υψηλό ή χαμηλό ph μπορεί να σκοτώσει το σπέρμα ή να επηρρεάσει την ικανότητά του να κινηθεί ή να διεισδύσει στο ωοάριο. Αυτό εξασφαλίζεται αρχικά με πολύ νερό, με όξινα φρούτα που αντενεργούν το όξινο ph του σώματος με το αλκαλικό του υγρού εκσπερμάτισης και με φρούτα υψηλά σε φρουκτόζη για την παροχή σακχάρων. Παρόλα αυτά, η σύγχρονη διατροφή με τα κρεατικά, τα γαλακτοκομικά, τα γλυκά, το αλεύρι, τον καφέ και τα κορεσμένα λιπαρά οξέα προκαλούν ήδη την δημιουργία όξινου περιβάλλοντος. Άρα χρειάζεται νερό και φρουκτόζη. ΝΑΡΚΩΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ Το χημικό συστατικό στην μαριχουάνα σχετίζεται με την τεστοστερόνη. Έτσι, το σώμα θα παράγει λιγότερη τεστοστερόνη. Επίσης, μειώνει τη λίμπιντο και προκαλεί σεξουαλική ανικανότητα ή στειρότητα. Οι επιδράσεις της κοκαΐνης είναι παρόμοιες. ΑΛΚΟΟΛ Σχετίζεται με την έκκριση τεστοστερόνης, με την επιτάχυνση μετατροπής της σε οιστρογόνα και με την μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων. Το προϊόν διάσπασης του αλκοόλ είναι η ακεταλδεύδη που είναι τοξική στο σπέρμα. Ακόμη και η μέτρια κατανάλωση μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα μορφολογίας του σπέρματος και κινητικότητας αυτού. Τέλος τροσοδοτεί τον οργανισμό με ελύθερες ρίζες και μειώνει την απορρόφηση βιταμινών και μετάλλων. ΑΓΧΟΣ Επηρεάζει ένα μεγάλο αριθμό βιολογικών συστημάτων συμπεριλαμβανομένου και του αναπαραγωγικού. Ερευνητικά στοιχεία δείχνουν ότι το έντονο ή χρόνιο άγχος μειώνει τον αριθμό των σπερματοζωαρίων, την κινητικότητα και τη μορφολογία τους. Νευροενδοκρινικές ορμόνες δείχνουν να περιορίζουν την τεστοστερόνη του πλάσματος. ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΡΙΖΕΣ Είναι ασταθή μόρια που συνδέονται με την κυτταρική καταστροφή και την βλάβη στο σπέρμα. Κάποια αίτια είναι η ανθυγειινή διατροφή, το κάπνισμα και η φτωχή αποτοξίνωση του σώματος. Έτσι επιδρούν αρνητικά στην μορφολογία του σπέρματος. Οι ελεύθερες ρίζες μπορεί επίσης να προκαλέσουν υπερδραστηριότητα του σπέρματος, ενώ είναι ακόμα στο αναπαραγωγικό σύστημα και έτσι επηρρεάζεται η τελική κινητικότητά του. Το υγρό εκσπερμάτισης περιέχει αντιοξειδωτικούς παράγοντες που εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες. Αν όμως η δίαιτα είναι φτωχή σε αντιοξειδωτικά, επηρρεάζεται και η περιεκτικότητά τους στο σπέρμα. Αντιοξειδωτική δίαιτα είναι αυτή που είναι πλούσια σε βιταμίνες A (πχ. κολοκυθάκια), C (πχ. ακτινίδιο), E (πχ. ηλιέλαιο), και σελήνιο (πχ. ψάρι), ψευδάργυρο (πχ. φασόλια). Επίσης σε καλά λιπαρά όπως Ω3, Ω6 (πχ.ψάρι, καρύδια) 2

3 ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΑ, ΞΕΝΟ-ΟΙΣΤΡΟΓΟΝΑ, ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ Η αυξημένη έκθεση σε οιστρογόνα θεωρείται υπεύθυνη για την προγεννητική ζημιά των όρχεων αλλά και την μετέπειτα ελαττωματική λειτουργία αυτών αλλά και της σπερματογέννεσης. Τα οιστρογόνα της κυκλοφορίας του σώματος, εμποδίζουν ένζυμα που εμπλέκονται στην σύνθεση της τεστοστερόνης. Τα οιστρογόνα χρησιμοποιούνται σήμερα στην εκτροφή ζώων αλλά και στις γαλακτοβιομηχανίες. Τα φυτομάρμακα επίσης έχουν αρνητική επίδραση στην σπερματογέννεση. Το ίδιο ισχύει και για τα βαρέα μέταλλα. Εκτός από τις βιομηχανίες τροφίμων, τοξικά βρίσκονται και στο πλαστικό μπουκάλι αλλά και στα προϊόντα σόγιας. Καταλήγουμε λοιπόν στην σύσταση χρήσης οργανικών προϊόντων, στην χρήση φίλτρου στο νερό, στην περιορισμένη κατανάλωση γαλακτοκομικών και στην αποφυγή κατανάλωσης σόγιας ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Το επιπλέον βάρος (φυσιολογικός δείκτης μάζας σώματος=βάρος (Kg)/ύψος(m) 2 = 20-25) μπορεί να επηρρεάσει την ανδρική γονιμότητα λόγω μιας διαδικασίας των λιποκυττάρων που οδηγεί την μετατροπή της τεστοστερόνης σε οιστρογόνα και έτσι να επηρρεάσει τον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Επίσης, το επιπλέον λίπος γύρω από τα όργανα αναπαραγωγής, θερμαίνει τους όρχεις μειώνοντας πάλι τον παραπάνω αριθμό. Απαιτείται λοιπόν η διατήρηση υγειούς βάρους των ανδρών. ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΖΕΣΤΗ ΟΡΧΕΩΝ Η θερμοκρασία των όρχεων ρυθμίζεται από το σώμα. Η κανονική θερμοκρασία του σώματος είναι 36.6 ο C. Το σπέρμα λειτουργεί καλύτερα στους 32 ο C. Αυξημένη θερμοκρασία καταστρέφει την παραγωγή και την λειτουργία αυτού. Εκτός από την παχυσαρκία που προαναφέρθηκε, άλλοι δυσμενείς παράγοντες είναι η καθιστική ζωή, τα ζεστά μπάνια και τα σφιχτά εσώρουχα. ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΟΣ ΟΡΧΕΩΝ Ακόμη και ένας μικροτραυματισμός μπορεί να οδηγήσει σε εμπόδιο της ροής του σπέρματος. Επίσης σε φυσιολογική παροχή αίματος. ΗΛΙΚΙΑ ΗΒΗΣ Το ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα, εκτός από σπέρμα παράγει επίσης και φυλετικές ορμόνες που ωριμάζουν στην ηλικία της ήβης. Στην ηλικία συνήθως διεγείρονται οι ορμόνες που συντελούν στην παραγωγή τεστοστερόνης. Κατά συνέπεια, η προβληματική ή καθυστερημένη ήβη μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα γονιμότητας. ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΚΗΛΗΣ, ΟΡΧΕΩΝ, ΟΥΡΟΔΟΧΟΥ ΚΥΣΤΗΣ, ΟΥΡΗΘΡΑΣ, ΠΡΟΣΤΑΤΗ, ΠΥΕΛΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ Οι επεμβάσεις αυτές επηρρεάζουν το αριθμό των σπερματοζωαρίων. Η εγχείρηση κύστης μπορεί να οδηγήσει σε ανάδρομη εκσπερμάτιση. Η κιρσοκήλη μπορεί να βλάψει τους όρχεις ή να οδηγήσει σε μείωση της παραγωγής σπέρματος. 3

4 ΔΙΑΒΗΤΗΣ Μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα στήσης ή εκσπερμάτισης μέσω της βλάβης της λειτουργίας του αυτόνομου νευρικού συστήματος. Επίσης μπορεί να βλαπτεί το γεννετικό υλικό (DNA) αλλά και όγκος του σπέρματος είναι μικρότερος. Για τον διαβήτη ευθύνεται η παχυσαρκία και η ανθυγειινή διατροφή. Μια δίαιτα πλούσια σε λιπαρά και υδατάνθρακες όπως οι πατάτες και τα γλυκά οδηγούν σε αύξηση του σακχάρου του αίματος. ΝΕΦΡΙΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ Η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια μπορεί να επηρρεάσει την στήση αλλά και την ποιότητα του σπέρματος. ΥΠΕΡΤΑΣΗ Η υψηλή πίεση δημιουργεί πρόβλημα στήσης. Εκτός από την φαρμακευτική αγωγή, η διατροφή υψηλή σε αλάτι επηρρεάζει εξίσου. ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΑ Η υψηλή χοληστερίνη και τα τριγλυκερίδια επιδρούν αρνητικά στην ανδρική γονιμότητα. Αυτό γιατί επηρρεάζεται ο αριθμός των σπερματοζωαρίων, η κινητικότητα και η βιοσημότητα του σπέρματος. Μια διατροφή πλούσια σε κορεσμένα λιπαρά και υδατάνθρακες και φτωχή σε αντιοξειδωτικά οδηγεί στην δυσλιπιδαιμία. ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Προβλήματα όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, το εγκεφαλικό και ο τραυματισμός της σπονδυλικής στήλης μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα στήσης και εκσπερμάτισης. ΑΝΤΙΣΠΕΡΜΑΤΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ Η παρουσία αυτών υποδηλώνει την ύπαρξη μιας αδιάγνωστης μόλυνσης. Έτσι επιδρούν στην λειτουργικότητα των σπερματοζωαρίων καθώς και στην κινητικότητα αυτών. Η έλλειψη αντιοξειδωτικών στοιχείων στο σπέρμα βοηθά στην ενίσχυση της δράσης των αντισπερματικών αντισωμάτων αφού επηρρεάζεται το ανοσοποιητικό σύστημα. ΟΡΜΟΝΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Μια ανισσοροπία των ορμονών που εκρίνονται μπορεί να προκαλέσει υπογονιμότητα. Η γοναδοεκλυτίνη, που εκκρίνεται από τον υποθάλαμο του εγκεφάλου, επάγει την έκκριση των γοναδοτροπινών την ωοθυλακιοτρόπο ορμόνη και την ωχρινοτρόπο ορμόνη από την αδενοϋπόφυση. Αυτές προάγουν την παραγωγή τεστοστερόνης και την ωρίμασνη του σπέρματος. Η υψηλή παραγωγή προλακτίνης, ορμόνης που εκκρίνεται στην υπόφυση, μειώνει επίσης την γονιμότητα, δημιουργεί πρόβλημα στήσης και υπογοναδισμό. Στον υπογοναδισμό υπάρχει έλλειψη τεστοστερόνης.η μειωμένη ή η αυξημένη παραγωγή θυρεοειδών ορμονών του θυρεοειδούς αδένα οδηγεί σε υποθυρεοειδισμό ή υπέρθυρεοειδισμό. Στην πρώτη περίπτωση προκαλείται χαμηλής ποιότητας σπέρμα, φτωχή λειτουργία των όρχεων και απώλεια της libido. Στην δεύτερη, επηρρεάζονται οι λειτουργίες των όρχεων και της υπόφυσης και έτσι γίνονται αλλαγές στην 4

5 έκκριση ορμονών ενώ αυξάνεται η μετατροπή των ανδρογόνων σε οιστρογόνα. Στα ορμονικά προβλήματα παίζει ρόλο και η διατροφή είται ως αιτία είτε ως θεραπευτικό μέσο. ΚΙΡΡΩΣΗ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ Σχετίζεται με αυξημένα οιστρογόνα τα οποία εμποδίζουν την έκκριση της γοναδοτροπίνης της υπόφυσης και έτσι επηρρεάζουν την σπερματογέννεση. Μπορεί να οδηγήσει σε ατροφία των όρχεων, ανικανότητα και γυναικομαστία. Τα επίπεδα τεστοστερόνης είναι μειωμένα ενώ αυξάνονται τα οιστρογόνα. ΠΑΡΩΤΙΤΙΔΑ Όταν αυτή εμφανίζεται μετά την εφηβεία δημιουργεί ανικανότητα λόγω της αδυναμίας παραγωγής σπέρματος. Η ασθένεια μπορεί να καταστρέψει τα κύτταρα των όρχεων που παράγουν σπέρμα. ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΗ, ΟΥΡΗΘΡΙΤΙΔΑ, ΠΡΟΣΤΑΤΙΤΙΔΑ Όλες αυτές οι παθήσεις μπορεί να οδηγήσουν σε υπογονιμότητα. Αιτίες είναι η παρεμπόδιση της μεταφοράς του σπέρματος μέσα στους όρχεις, η αύξηση των λευκών αιμοσφαιρίων, η δεισλειτουργία εκσπερμάτισης. ΦΑΡΜΑΚΑ ΟΠΩΣ ΑΝΑΒΟΛΙΚΑ ΣΤΕΡΟΕΙΔΗ, ΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝΗ, ΤΕΤΡΑΚΥΚΛΙΝΕΣ, ΑΝΤΙΥΠΕΡΤΑΣΙΚΑ, ΑΝΤΙΣΤΑΜΙΝΙΚΑ, ΜΕΘΑΔΟΝΗ, ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ, ΦΑΡΜΑΚΑ ΚΑΡΔΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΑ Διάφορα φάρμακα επηρρεάζουν την ανδρική γονιμότητα με ποικίλους τρόπους. Μερικά παραδείγματα είναι:τα αναβολικά στεροειδή επηρρεάζουν την παραγωγή ορμονών, η κυκλοσπορίνη (ανοσοκατασταλτικό) την στήση, την εκσπερμάτιση, την σπερματογέννεση, οι τετρακυκλινες (αντιβιοτικό) την ποιότητα του σπέρματος, τα αντιυπερτασικά την στητική λειτουργία, τα αντισταμινικά όπως η σιμετιδίνη (γαστρεντερικά προβλήματα) την ποιότητα του σπέρματος και τον αριθμό των σπερματοζωαρίων, η μεθαδόνη μπλοκάρει την παραγωγή και την έξοδο ορμονών και νευροδιαβιβαστών απαραίτητων για την δημιουργία σπέρματος, τα χημειοθεραπευτικά μειώνουν τον αριθμό, την ποιότητα και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων, τα τρικυκλικά (ψυχοθεραπευτικά) την λειτουργία γοναδοτροπινών, την στητική δυσλειτουργία, τη λίμπιντο και αυξάνουν την προλακτίνη, η διγοξίνη (καρδιακές παθήσεις) επηρρεάζει την παραγωγή ορμονών. ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑΣ ΑΡΤΗΡΙΑΣ Η πάθηση αυτή μπορεί να προκαλέσει στητική δυσλειτουργία λόγω της σκλήρυνσης των αρτηριών, του ανδρικού γεννητικού οργάνου και της καρδιάς. ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΜΕ ΜΗ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΧΡΩΜΟΣΩΜΑΤΑ Ανωμαλίες των χρωμοσωμάτων μπορεί να επηρρεάζουν την ανάπτυξη των όρχεων. Πρόκειται για τα χρωμοσώματα του φύλου και το σύνδρομο ονομάζεται Klinefelter's. Έτσι αντί να υπάρχουν 46 χρωμοσώματα (ένα Χ και ένα Υ) υπάρχει ένα επιπλέον Χ. Έτσι διαταράσσσεται η παραγωγή σπέρματος και οδηγούν σε ολιγοσπερμία και αζωοσπερμία. 5

6 ΚΡΥΠΤΟΡΧΙΔΙΣΜΟΣ Επειδή ο ένας όρχις βρίσκεται μέσα στην σωματική οπή, έχει μεγαλύτερη θερμοκρασία και έτσι υπάρχει υπογονιμότητα. ΔΙΑΤΡΟΦΗ Η σύγχρονη διατροφή αποτελεί ένα μεγάλο παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση της ανδρικής υπογονιμότητας. Πιο αναλυτικά: Κατανάλωση απλών υδατανθράκων (πχ. ζάχαρη, άσπρο αλεύρι) μπορεί να οδηγήσει στην αύξηση του σακχάρου του αίματος και να επηρρεάσει τα επίπεδα ινσουλίνης. Έτσι, δημιουργείται ανισορροπία των ορμονών και κίνδυνος της υγείας του αναπαραγωγικού συστήματος Τα αμινοξέα είναι τα κατασκευαστικά στοιχεία της ζωής, απαραίτητα για την παραγωγή σπέρματος. Πλούσιες πηγές αποτελούν όλα τα ζωϊκά τρόφιμα. Πιο συγκεκριμένα αμινοξέα όπως η καρνιτίνη σε χαμηλά επίπεδα μειώνει τις συγκεντρώσεις των λιπαρών οξέων των μιτοχονδρίων και οδηγώντας σε μειωμένη ενέργεια παραγωγή, κινητικότητα, ποιότητα και ωρίμανση του σπέρματος. Η μειωμένη αργινίνη εμποδίζει την παραγωγή και την κίνηση του σπέρματος. Η ανεπαρκής πρόσληψη απαραίτητων λιπαρών οξέων(ω3, Ω6,Ω9) δεν εξασφαλίζεται η ρευστότητα των μεμβρανών, η παραγωγή ενέργειας στο σπέρμα, η ρύθμιση των ορμονών, δομή των ιστών και του εγκεφάλου του εμβρύου. Αντιθέτως η μεγάλη κατανάλωση υδρογονομένων λιπών (πχ. καλαμποκέλαιο) που υπάρχει έχει αρνητική επίδραση στην λειτουργία των κυττάρων του σπέρματος. Το σπέρμα παριέχει Ω3 και συγκεκριμένα δοκοσαενοϊκό οξύ στην ουρά του σπερματοζωαρίου και εξασφαλίζει την κινητικότητα αυτού. Η φτωχή αντιοξειδωτική κατάσταση του οργανισμού μειώνει την υγεία του σπέρματος. Συγκεκριμένα η έλλειψη βιταμίνης Ε μειώνει την κινητικότητα του σπέρματος και την ικανότητα αυτού να διεισδύσει στο ωοάριο. Επίσης, λόγω των ελεύθερων ριζών, εμποδίζεται η προστασία καταστροφής του ιστού των όρχεων. Η μειωμένη βιταμίνη C οδηγεί σε μειωμένο αριθμό σπερματοζωαρίων, επιτρέπει την ζημιά των ελεύθερων ριζών, μειώνει την υγεία του σπέρματος, την υγεία του γεννετικού υλικού καθώς και τον αριθμό και την κινητικότητα αυτού. Η ανεπάρκεια ψευδαργύρου έχει επίδραση στην κυτταρική διαίρεση και στην παραγωγή υγειούς σπέρματος, τον αριθμό σπερματοζωαρίων και την κινητοκότητα αυτών. Η έλλειψη εμποδίζει τον μεταβολισμό της τεστοστερόνης, την ανάπτυξη των όρχεων, την μείωση των οιστρογόνων και τον μηχανισμό πολλών ενζύμων. Εκτός από την μειωμένη πρόσληψη ψευδαργύρου, το αλκοόλ, το φυλλικό οξύ, ο καφές, το τσάι, οι πολλές φυτικές ίνες και ο σίδηρος μειώνουν την συγκέντρωσή του στον οργανισμό ή εμποδίζουν την απορρόφησή του. Η ανεπάρκεια σε βιταμίνη Α οδηγεί στην μειωμένη παραγωγή σεξουαλικών ορμονών, στην μειωμένη κυτταρική προστασία 6

7 από τις ελεύθερες ρίζες, στην ελλιπή διατήρηση των σπερματικών σωληναρίων, στον μειωμένο όγκο και αριθμό των σπερματοζωαρίων ενώ αυξάνεται η δημιουργία μη φυσιολογικού σπέρματος. Το μειωμένο σελήνιο στον οργανισμό, εκτός της φτωχής αντιοξειδωτικής δράσης έναντι των λιπών του σπέρματος, επιδρά και στην αφύσικη μορφολογία και τον αριθμό των σπερματοζωαρίων. Μπορεί επίσης να έχει σημαντικό ρόλο στην λειτουργία της επιδιδυμίδας, λόιμωξης του σωληναρίου που ωριμάζει το σπέρμα. Η μειωμένη γλουταθειόνη στον οργανισμό οδηγεί σε μειωμένη αντιοξειδωτική ικανότητα του σπέρματος, στην κακή ποιότητα της μεμβράνης του σπέρματος, στην προβληματική δημιουργία ενζύμου του σπέρματος το οποίο γίνεται δομική πρωτεΐνη των μιτοχονδρίων των ώριμων σπερματοζωαρίων. Έτσι δημιουργείται αστάθεια και μειωμένη κινητικότητα. Τέλος, η ελλιπής συγκέντρωση του συνενζύμου Q10 μειώνει την ενέργεια παραγωγής και κινητικότητας του σπέρματος, την φυσιολογική ροή του αίματος και την υπεροξείδωση των λιπών των σπερματικών μεμβρανών. Η έλλειψη άλλων βιταμινών και θρεπτικών συστατικών επηρρεάζει επίσης την ανδρική γονιμότητα. Η Β12 (κοβαλαμίνη) χρειάζεται για τη σύνθεση και μεταφορά του γενετικού υλικού, την παραγωγή σπέρματος, τον αριθμό και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Ακόμη και στην περίπτωση ύπαρξης επαρκούς βιταμίνης στον οργανισμό συστήνεται και πάλι η πρόσληψή της. Η Β6 (πυριδοξίνη) είναι απαραίτητη για την δημιουργία των σεξουαλικών ορμονών και χρειάζεται ψευδάργυρο για την απορρόφησή της. Η Β9 (φολικό οξύ) μαζί με την Β12 χρειάζεται στην σύνθεση και μεταφορά DNA, RNA, στην παραγωγή σπέρματος, στον αριθμό, την μορφολογία και την κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Χρειάζεται βιταμίνη C για την απορρόφησή της. Το μαγγάνιο βοηθάει στην αποφυγή της εκφύλισης των όρχεων, των εκ γενετής δυσπλασιών, στην αύξηση της γονιμότητας και του αριθμού των σπερματοζωαρίων, στην μείωση των κυττάρων που μπορεί να οδηγήσουν σε επιδιδυμίδα και στην ομαλή σύνθεση των σεξουαλικών ορμονών. Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφερθεί το γεγονός οτι έρευνες έχουν δείξει οτι η υψηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων και σόγιας προκαλούν μείωση της γονιμότητας. Το αγελαδινό γάλα έχει διάφορες ορμόνες όπως προλακτίνη, σοματοστατίνη, μελατονίνη, οξυτοκίνη, αυξητική ορμόνη, ωχρινοτρόπος ορμόνη, ορμόνη που διεγείρει τον θυρεοειδή, οιστρογόνα, προγεστερόνη, ινσουλίνη, κορτικοστεροειδή, ορμόνες που έχουμε ήδη στον οργανισμό μας και η αύξηση αυτών προκαλεί ορμονικές διαταραχές. Έχουν βρεθεί πολλά εντομοκτόνα στο τυρί και επιπροσθέτως και στο γάλα, φυσικά οπιοειδή όπως η μορφίνη. Αποτέλεσμα λοιπόν είναι η πιθανή λοίμωξη του πεπτικού συστήματος που οδηγεί σε δυσαπορρόφηση θρεπτικών συστατικών, οι ορμονικές διαταραχές, η ανώμαλη παραγωγή βλενογγόνου του 7

8 αναπαραγωγικού συστήματος και έτσι η υπογονιμότητα. Η σόγια και τα προϊόντα της βλάπτουν επίσης την γονιμότητα και προκαλούν μείωση του αριθμού των σπερματοζωαρίων. Αυτό συμβαίνει λόγω της περιεκτικότητας της σε ισοφλαβόνες, φυτικές πολυφαινόλες, που μιμούνται τα οιστρογόνα. Αν λοιπόν γίνεται μεγάλη κατανάλωση σόγιας από άντρες αυξάνονται και τα οιστρογόνα τους. Η ανδρική υπογονιμότητα είναι μια κατάσταση που οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Υπάρχουν γεννετικές ανωμαλίες, λοιμώξεις, τραυματισμοί, συνυπάρχουσες παθήσεις, περιβαλλοντικοί παράγοντες αλλά και διατροφικοί. Για αυτούς και άλλους λόγους παρουσιάζεται το φαινόμενο της υπογονιμότητας είτε λόγω μειωμένου αριθμού, ανώμαλης μορφολογίας, μειωμένης κινητικότητας και ελλειματικής υγείας του σπέρματος. Είναι φανερό όμως ότι η διατροφή παίζει πολύ σημαντικό ρόλο τόσο στην εμφάνιση όσο και στην αντιμετώπιση της κατάστασης. Για να λειτουργήσει σωστά το αναπαραγωγικό σύστημα απαιτεί τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικα. Αυτά φροντίζουν για την υγειή κατάσταση του σπέρματος αλλά και για την σωστή λειτουργία των ορμονών. Χρειάζονται 100 μέρες για την ανάπτυξη και ωρίμανση του σπέρματος. Αυτό υποδηλώνει οτι η διατροφική ενδυνάμωση απαιτείται για τουλάχιστον 3 μήνες πριν την περίοδο γονιμοποίησης. Αναλυτικά τα θρεπτικά συστατικά και οι τροφές που τα περιέχουν για την διατροφική αντιμετώπιση της υπογονιμότητας είναι: ΘΡΕΠΤΙΚΑ ΣΥΣΤΤΙΚΑ ΤΡΟΦΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗ Α Καρότο, πορτοκαλι, κολοκυθακι, μπρόκολο, σπανάκι, καρπουζι, βερίκοκα, ροδάκινο, ντομάτα, μαρούλι, ακτινίδιο, μαιντανός, αυγά, αρακάς, συκώτι ΒΙΤΑΜΙΝΗ C Αρακάς, γκρειπ-φρουτ, κουνουπίδι, λάχανο, μανταρίνι, πορτοκάλι, ακτινίδιο, λεμόνι, μπάμιες, μπρόκολο, ντομάτα, ραδίκια, ραπανάκια, συκώτι, σπανάκι ΒΙΤΑΜΙΝΗ Ε Ηλιέλαιο, καρύδια, φύτρο σταριού, αλεύρικη ολικής, πατάτα, ντομάτα, αρακάς, κρέας, ψάρι, μοσχάρι ψάρι, αυγά, σπανάκι, μαρούλι, κρεμμύδια, βατόμουρα, αχλάδια, μήλα ΒΙΤΑΜΙΝΗ Β6 Συκώτι, φακές, κοτόπουλο, δημητριακά, σπανάκι, μπανάνα, ψωμί πιτυρούχο, ρύζι, καλαμπόκι, ψάρι, σιτάρι ΒΙΤΑΜΙΝΗ Β9 Δημητριακά, μαύρο ψωμί, πατάτες, 8

9 αρακάς, μπρόκολο, μαρούλι, πορτοκάλι, μαύρα φασόλια, ρεβίθια, αυγό-κοτόπουλο, συκώτι ΒΙΤΑΜΙΝΗ Β12 Συκώτι, μυώδη κρέατα, ψάρια, αυγά, κοτόπουλο, δημητριακά, όσπρια, λαχανικά, φρούτα ΧΟΛΙΝΗ Αυγό, συκώτι, μπακαλιάρο, σπανάκι, φύτρο σταριού, ξηροί καρποί ΙΝΟΣΙΤΟΛΗ Εσπεριδοειδή, ξηροί καρποί, γάλα, κρέας, μαγιά μπύρας, αναποφλοίωτα δημητριακά, λαχανικά, αυγό. ΜΑΓΓΑΝΙΟ Δημητριακά, μπανάνες, μαρούλι, σπανάκι, καρύδια, τσάι, σταφίδες, μπρόκολο, πορτοκάλι, φασόλια, κρόκος αυγού Q 10 Λιπαρά ψάρια, φυτικά έλαια Ω3 Λιπαρά ψάρια, μουρουνέλαιο, λινέλαιο, καρύδια Ω6 Λινέλαιο, κρέας, αυγά Ω9 Ελαιόλαδο ΑΡΓΙΝΙΝΗ Βοδινό κρέας, χοιρινό κρέας, πουλερικά,αστακός, σολομός, γαρίδες, σαλιγκάρια, τόνος., φύτρο σιταριού και αλεύρι, φαγόπυρο, πλιγούρι βρώμης, ξηροί καρποί σπόροι κολοκύθας, σουσαμιού, ηλίανθου, ρεβίθια ΚΑΡΝΙΤΙΝΗ Αρνί, μοσχάρι, τυρόγαλο, γάλα., ψάρι, πουλερικά, βρώμη, σπαράγγια, αυγά, ξηροί καρποί, φυστικοβούτυρο, μανιτάρια, καρότο, ρύζι, μπανάνα, ντομάτα. ΚΡΕΑΤΙΝΗ Ρέγγα, σολωμός, τόνος, κοτόπουλο, χοιρινό, βοδινό ΓΛΟΥΤΑΘΕΙΟΝΗ ΣΕΛΗΝΙΟ ΨΕΥΔΑΡΓΥΡΟΣ ΦΩΣΦΟΡΟΣ ωμά φρούτα (ιδιαίτερα πορτοκάλι, φράουλες, καρπούζι), λαχανικά (ιδιαίτερα μπρόκολο, σπανάκι, λάχανο, κουνουπίδι, αγκινάρες, ντομάτα, κολοκυθάκια), αυγά, κρέας Κρέας, ψάρι, δημητριακά Μοσχάρι, κοτόπουλο, ψωμί, συκώτι μοσχαρίσιο, γαρίδες, χοιρινό, αυγό, φασόλια Αγκινάρες, αρακάς, αυγό, μοσχάρι, 9

10 γαλοπούλα, γλώσσα, ζαμπόν, κοτόπουλο, κρεμμύδια, μακαρόνια,μανιτάρια, μπακαλιάρος, παξιμάδι, σαρδέλες, συκώτι χοιρινό, τόνος, φακές, χοιρινό, ψωμί πιτυρούχο ΜΑΓΝΗΣΙΟ Κοτόπουλο, μπακαλιάρος, σαρδέλες, ψωμί, πράσινα λαχανικά, δημητριακά, καλαμπόκι, φασόλια, θαλασσινά, μαϊντανός, καρότα, σπανάκι ΑΣΒΕΣΤΙΟ Αγκινάρες,γαρίδες, γλώσσα,ελιές,λάχανο,μπακαλιάρος,παξιμάδι, πορτοκάλι, ρεβίθια, σουσάμι,φασόλια, ψωμί, ακτινίδια, μπάμιες, μαϊντανός, σαρδέλες, σπανάκι, φασολάκια, μπρόκολο, μαρούλι, συκώτι, βοδινό, κοτόπουλο, αυγό, βρούβες ΚΑΛΙΟ Ακτινίδια,αρακάς,αγκινάρες, αντίδια, αυγό,αχλάδι, βερίκοκα, βρούβες, μοσχάρι, γαλοπούλα, ελιές πράσινες, κοτόπουλο, κρεμμύδια, μανιτάρια κονσέρβα, μπανάνα,μπακαλιάρος, πατάτα, σαρδέλες, συκώτι χοιρινό, σκόρδο, σουσάμι, φακές, φασόλια, χοιρινό, ψωμί ΦΡΟΥΚΤΟΖΗ Φρούτα και ιδιαίτερα τα γλυκά όπως το σταφύλι και το καρπούζι ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Κατανάλωση 5+ μερίδων φρούτων και λαχανικών, φρέσκων, χρωματιστών για εξασφάλιση της αντιοξειδωτικής ικανότητας του οργανισμού. Έτσι καταπολεμώνται και φαινόμενα όπως η υπερλιπιδαιμία, ο διαβήτης, η στεφανιαία νόσος, η μόλυνση από ελεύθερς ρίζες, φυτοφάρμακα, ξενοοιστρογόνα και βαρέα μέταλλα. Οι παραπάνω τροφές να είναι οργανικές ή τουλάχιστον φρέσκες για αποφυγή επιβάρυνσής τους από χημικά. Απαιτείται πολύ νερό, τουλάχιστον 1 ½ λίτρο την ημέρα, τόσο για την αποβολή τοξινών όσο και για τη λειτουργία των νεφρών, την αποφυγή ουρολοιμόξεων και την σύσταση του σπέρματος. Για την πρόσληψη πρωτεΐνης και ιδιαίτερα των απαραίτητων αμινοξέων αργινίνη, καρνιτίνη, κρεατίνη συτήνονται τα ψάρια, τα πουλερικά και οι ξηροί καρποί. 10

11 Χρειάζεται κατανάλωση σύνθετων υδατανθράκων όπως μαύρο ψωμί, όσπρια, φρούτα, λαχανικά. Έτσι βοηθάται η ισορροπία των ορμονών και αποφεύγεται ο διαβήτης αλλά και η υπερλιπιδαιμία. Συστήνεται η κατανάλωση των απαραίτητων λιπαρών οξέων Ω3, Ω6, Ω9 για την σωστή λειτουργία του οργανισμού και την καταπολέμηση ιδιαιτέρως της υπελιπιδαιμίας και της στεφανιαίας νόσου. Τροφές που συνιστώνται είναι τα ψάρια, το λινέλαιο, οι ξηροί καρποί. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β και ιδιαίτερα Β6, Β9, Β12 είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος, την καταπολέμηση του διαβήτη, την καλύτερη υγεία του νευρικού συστήματος και την αποκατάσταση του οργανισμού από επιπτώσεις άγχους. Έτσι συνιστώνται τροφές όπως φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής άλεσης και ξηροί καρποί. Το βάρος θα πρέπει να είναι το φυσιολογικό για το σώμα. Συνιστάται η πρόσληψη συμπληρωμάτων διατροφής τα οποία όμως να είναι φυτικά. Επίσης πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν οτι όπως η διατροφή έτσι και τα συμπληρώμτα χρειάζονται τουλάχιστον 3 μήνες για να δράσουν. Καταπολέμηση υψηλής πίεσης με αποφυγή αλατιού και προσθήκη τροφών πλούσιων σε κάλιο και μαγνήσιο. Διατροφική αντιμετώπιση ορμονικών διαταραχών όπως για παράδειγμα στον υποθυρεοειδισμό πρέπει να αποφεύγονται τροφές όπως το μπρόκολο, το κουνουπίδι και το λάχανο. Πρόσληψη ασβεστίου και μαγνησίου από τροφές όπως το σουσάμι αντί των γαλακτοκομικών. Οι κολοκυθόσποροι συνιστώνται τόσο για την περιεκτικότητά τους σε ψευδάργυρο όσο και για τα απαραίτητα λιπαρά οξέα. Το πράσινο τσάι έχει αντιοξειδωτικά στοιχεία. Το ginseng αυξάνει την ενέργεια του οργανισμού και τα επίπεδα τεστοστερόνης. 11