ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

Transcript

1 ΕΤΟΣ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ Μασέλη Μαλάµω Ρόζα Μελιδονιώτη Έλλη Ντάγκινη Μαρίνα Παπαδάκη Μαρία Παπαδογιαννάκη Βασιλία

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αρχικά µια σύντοµη εισαγωγή στο θέµα µας, καθώς και το γενικό πλαίσιο και τους στόχους της ερευνητικής µας εργασίας. Στην συνέχεια περιγράφουµε την µεθοδολογία που ακολουθούσαµε την έρευνα µας καθώς και την ίδια την διαδικασία της έρευνας. Ακολουθούν τα αποτελέσµατα και τα συµπεράσµατα που προέκυψαν από την έρευνα. Τέλος η έκθεση µας περιλαµβάνει αναστοχασµό, επίλογο, βιβλιογραφία και παράρτηµα µε φωτογραφίες από την ζωή του ποιητή. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Oι µεγάλοι Έλληνες ποιητές κατάφεραν να φτάσουν στα αυτιά του κοινού µέσω της µουσικής που άρχισαν να συνοδεύουν τα ποιήµατα τους. Τα µελοποιηµένα έργα αυτά αποτελούν µερικά από τα ωραιότερα τραγούδια που όλος ο λαός αγάπησε εξέφρασε συναισθήµατα χαράς, λύπης, έρωτες και πόνου, τα οποία τραγουδιούνται γενιές και γενιές τώρα. Η µελοποιηµένη ποίηση έχει συνδεθεί µε περιόδους όπως η κατοχή, η αντίσταση, η δικτατορία και η µικρασιατική καταστροφή. Παράλληλα ύµνησε µε µοναδικό τρόπο τα χρώµατα της Ελλάδας µας.

3 Μελοποιηµένη ποίηση είδαµε στην γένια του 20 µε τον Καβάφη Κωνσταντίνο και έπειτα στην γενιά του 30 µε τους Οδυσσέα Ελύτη,Καββαδία Νίκο και Σεφέρη Γιώργο. ΠΛΑΙΣΙΟ-ΣΤΟΧΟΙ Πρώτος στόχος: να γνωρίσουµε το ποιητή, που πολλά ποιήµατα έχουν µελοποιηθεί, να έρθουµε σε επαφή µε την ποίηση του και να εξοικειωθούµε µε τον τρόπο γραφής του. εύτερος στόχος: να γνωρίσουµε το έργο των σπουδαίων νεοελλήνων συνθετών, όπως του Μ. Θεοδωράκη, του Μ. Χατζηδάκη, του Θ. Μικρούτσικου και άλλων. Να γνωρίσουµε έτσι καλύτερα το έντεχνο Ελληνικό τραγούδι. Τρίτος στόχος: να αντιληφθούµε πως η µουσική συνεργάζεται µε την ποίηση και να γνωρίσουµε τα αποτελέσµατα της συνεργασίας αυτών των δυο τεχνών. Τέταρτος στόχος: να συνειδητοποιήσουµε πως η ζωή κάθε δηµιουργού, ποιητή ή συνθέτη καθώς και η εποχή στην οποία έζησε επηρεάζουν σηµαντικά το έργο του. ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΕΡΕΥΝΑΣ Πως εκπονήσαµε την ερευνά µας; Α. συγκεντρώσαµε πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του ποιητή (Από το διαδίκτυο και από αφιερώµατα στο ποιητή της εφηµερίδας καθηµερινής).

4 Β. Ανατρέξαµε στην ηλεκτρονική διεύθυνση και εντοπίσαµε τίτλους µελοποιηµένων ποιηµάτων καθώς και στίχους και ονόµατα συνθετών. Γ. Ανατρέψαµε στην ηλεκτρονική διεύθυνση και ακούσαµε µελοποιηµένα ποιήµατα καθώς και από cd του Οδυσσέα Ελύτη.. Συντάξαµε ερωτηµατολόγιο σχετικά µε τη ζωή, µελοποιηµένα ποιήµατα των ποιητών του ποιητή και τα µοιράσαµε σε αρκετά τµήµατα του σχολείου µας, καταµετρήσαµε τις απαντήσεις των µαθητών και φτιάξαµε διαγράµµατα. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ Ο Οδυσσέας Ελύτης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, το Νοέµβριο του Ήταν ο έκτος γιος της Μαρίας και του Παναγιώτη Αλεπουδέλη, γνωστού σαπουνοβιοµήχανου από τη Μυτιλήνη, που διατηρούσε πολύ φιλικούς δεσµούς µε το Ελευθέριο Βενιζέλο. Στην Αθήνα, η οικογένεια εγκαθίσταται, όταν ο Οδυσσέας ήταν 3 χρονών. Στα παιδικά και νεανικά του χρόνια, στο σπίτι της οδού Σόλωνος,. Σηµαντικό ρόλο έπαιξαν, η Γερµανίδα γκουβερνάντα του Άννα Κέλερ και ο θάνατος της αδερφής του Μυρσίνης το 1918, όταν ο ποιητής ήταν µόνο 7 χρονών. Ένας θάνατος, που τον συγκλόνισε και ίσως να τον έβαλε σ' έναν αγώνα να τον ξεπεράσει, ώστε στο τέλος να αποδεχθεί το θάνατο και να τον νικήσει. Έτσι κατάφερε να κάνει, οίστρο της ζωής, το φόβο του θανάτου. Σε νεαρή ηλικία ο ποιητής µας στάθηκε τυχερός να έχει σπουδαίους δασκάλους, όπως ο Ιωάννης Κακριδής και ο

5 Γιώργος Αποστολάκης, ευτύχησε να ταξιδέψει πολύ, να µυηθεί στην αγάπη της φύσης, να προχωρήσει στην ανακάλυψη των νησιών του Αιγαίου και να αφήσει την ψυχή του σ' ένα αδιάκοπο ταξίδι στα γαλανά νερά του Αρχιπελάγους. Στα 13 του χρόνια άρχισε να δηµοσιεύει, χρησιµοποιώντας ψευδώνυµο, συνεργασίες του στη " ιάπλαση των Παίδων", ένα περιοδικό που σε µας τα παιδιά θυµίζει τον Γρηγόριο Ξενόπουλο, την Πηνελόπη έλτα και άλλους κορυφαίους των ελληνικών γραµµάτων. Γράφει τα "Πρώτα ποιήµατα" το Τότε γνωρίζει και συνδέεται µε τον Ανδρέα Εµπειρίκο. Μια γνωριµία, που θα τον επηρεάσει και που θα εξελιχθεί σε µια βαθιά, ισόβια φιλία. Για πρώτη φορά τότε, δέχεται απρόθυµα να δηµοσιεύσει ποιήµατά του στα "Νέα Γράµµατα", µε το ψευδώνυµο που θα τον έκανε παγκόσµια γνωστό: Ελύτης. Στο καφενείο του Λουµίδη, ένα στέκι που εγκαινίασαν το 1938, µε την άλλη µεγάλη ποιητική µορφή, το Νίκο Γκάτσο, συναντιέται µε σπουδαίους ανθρώπους. Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζηδάκης ήταν δυο απ' αυτούς. Στην εποχή του, στην ποίηση επικρατούσε µια νοοτροπία, που ήταν γνωστή µε τον όρο "Καρυωτακισµός", που σήµαινε για τη λογοτεχνία ένα κλίµα πόνου, ενοχής και ίσως απαισιοδοξίας. Κόντρα σ' αυτά, ο Ελύτης αντιτάσσει µια ποίηση χαρούµενη, ευφρόσυνη, µε µια τρελή ροή λόγου, γεµάτη ζωντανές εικόνες. Εκπρόσωποι της γενιάς του '30, αυτός και ο Εµπειρίκος, αφοµοιώνουν στην ποίησή τους στοιχεία υπερρεαλισµού, σε αντίθεση µε τον Σεφέρη - άλλη µια ξεχωριστή µορφή της ίδιας γενιάς - ο οποίος φέρνει στην ελληνική ποίηση, έναν νέο αέρα, επηρεασµένος από τον συµβολισµό. Ως πολίτης, δεν παρέλειψε να δώσει το παρόν στις κρίσιµες

6 στιγµές του έθνους. Υπηρέτησε στο αλβανικό µέτωπο ως ανθυπολοχαγός ( 40-'41). Οι εµπειρίες του απ' το Αλβανικό έπος συγκεντρώνονται σ' ένα έργο, το "'Άσµα ηρωικό και πένθιµο για τον χαµένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας". Στη Γαλλία, το 1950, ξεκινά να γράφει την κόρο-νίδα του έργου του, το " 'Άξιον Εστί", που κυκλοφορεί το 1960 και κερδίζει το Πρώτο Κρατικό Βραβείο. Το 1963, ο Σεφέρης παίρνει το βραβείο Νόµπελ και ο Ελύτης, εκδίδει το έργο του " Ήλιος ο Πρώτος" και τα επόµενα χρόνια, ηχογραφεί µε τον Θεοδωράκη τις "Μικρές Κυκλάδες". Στα 1972 αρνείται - σαν πράξη αντίστασης - το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας, που του προσφέρει η χούντα. Εκδίδει "Τα ρω του έρωτα", το 1973 και κυκλοφορεί σε µουσική Λίνου Κόκοτου "Το θαλασσινό τριφύλλι". Το 1979, η Σουηδική Ακαδηµία ανήγγειλε, ότι του απονέµει το Βραβείο Νόµπελ Λογοτεχνίας και γίνεται ο δεύτερος 'Έλληνας, που τιµάται µε το ανώτερο βραβείο, στο χώρο της παγκόσµιας λογοτεχνίας. Τι να πρωτοθυµηθεί κανείς από την πνευµατική παρακαταθήκη που µας άφησε. "Προσανατολισµοί" (1940), "Θάνατος και Ανάσταση του Κων/νου Παλαιολόγου" (1971), "Ο Ήλιος ο Ηλιάτορας" (1972), "Ο ζωγράφος Θεόφιλος" (1973), "Η µαγεία του Παπαδιαµάντη" (1977), "Μαρία Νεφέλη" (1978), αλλά και ένα τεράστιο έργο στο χώρο της δισκογραφίας. Από τα δοκίµιά του µέχρι τις µεταφράσεις ξένων ποιητών και θεατρικών συγγραφέων. Μια προσφορά που συνεχίστηκε µέχρι το τέλος της ζωής του. Το 1992, το βιβλίο "Εν λευκώ" και το 1995 µια συλλογή δοκιµίων µε τίτλο "Ο κήπος µε τις αυταπάτες". Μια παρακαταθήκη, για την οποία τιµήθηκε και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

7 Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης γεννήθηκε στο Ηράκλειο στις 2 Νοεµβρίου του Είναι ο τελευταίος από τα 6 παιδιά του Παναγιώτη Αλεπουδέλη και της Μαρίας Βρανά. Κατάγεται και από τους δύο του γονείς από τη Μυτιλήνη. Στην Κρήτη βρέθηκε ο πατέρας του όταν αποφάσισε µε τον αδερφό του να κατασκευάσει εργοστάσιο σαπωνοποιίας. Λίγα χρόνια αργότερα η οικογένεια εγκαθίσταται στον Πειραιά όπου και µεταφέρεται η έδρα της επιχείρησης. Το 1920 η οικογένεια Αλεπουδέλη αντιµετωπίζει επιθέσεις εξαιτίας της στενής σχέσης µε τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Εξαιρετικά ανήσυχο πνεύµα, ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης στα µαθητικά του χρόνια έγραφε ποιήµατα τα οποία και δηµοσίευε στην «ιάπλαση των Παίδων» µε ψευδώνυµα. Επηρεάστηκε από πολλούς ποιητές ιδιαίτερα όµως από τον Κωνσταντίνο Καβάφη και τον Ανδρέα Κάλβο. Λόγω της οικογενειακής επιχείρησης σκέφτεται να σπουδάσει Χηµεία, αλλά τελικά θα στραφεί στην Νοµική στην οποία γράφτηκε το 1930, αλλά δεν την τελείωσε ποτέ. Ως φοιτητής ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης αναζητά µια άλλη αντίληψη και ένα διαφορετικό περιεχόµενο για την ποίηση. Είναι η εποχή που ο κόσµος έχει βγει από τον πρώτο Παγκόσµιο Πόλεµο και στην υτική Ευρώπη, ζητάνε επειγόντως την αλλαγή του κόσµου.

8 Γεννιέται λοιπόν ένα ιδιαίτερο ρεύµα σκέψης, ο σουρεαλισµός - µία ένωση του φανταστικού µε το πραγµατικό - µε πολύ µεγάλα ονόµατα της Τέχνης σε όλους τους τοµείς. Ο σουρεαλισµός στόχευε σε µια διαφορετική θεώρηση του κόσµου και κυρίως αναζητούσε εκείνο το απόλυτο γεγονός µέσω του οποίου ο άνθρωπος µπορούσε να εκδηλώσει όλες τις δυνατότητές του και ακόµα να τις ξεπεράσει. Ο Οδυσσέας Αλεπουδέλης θα επηρεαστεί από το συγκεκριµένο ρεύµα και κυρίως από την προσωπικότητα του Πωλ Ελυάρ. Το 1934, γίνεται µέλος της «Ιδεοκρατικής Φιλοσοφικής Οµάδας του πανεπιστηµίου Αθηνών» που διοργάνωνε φιλοσοφικές συζητήσεις µε τη συµµετοχή των Κ.Τσάτσου, Π.Κανελλόπουλου, του Ι. Θεοδωρακόπουλου και του Ι.Συκουτρή. Εκείνη την εποχή, γνωρίζεται µε το Γιώργο Σαραντάρη ( ), - ποιητή, ο οποίος και τον ενθαρρύνει στις ποιητικές του προσπάθειες, τον γνωρίζει στο κύκλο του περιοδικού «Νέα Γράµµατα», περιοδικό - πνευµατικό όργανο της γενιάς του '30 στο οποίο και δηµοσιεύονται τα πρώτα ποιήµατα του Ελύτη, καθιερώνοντας ταυτόχρονα και το ψευδώνυµό του. Το 1935 ο Ελύτης γνώρισε τον Ανδρέα Εµπειρίκο που µαζί µε τον Νίκο Εγγονόπουλο εισήγαγαν στην Ελλάδα τον υπερρεαλισµό. Το Πάσχα εκείνης της χρονιάς θα ταξιδέψουν στην Λέσβο, όπου µε την συµπαράσταση των Μυτιληνιών ζωγράφων, Ορέστη Κανέλλη και Τάκη Ελευθεριάδη, ανακαλύπτουν την τέχνη του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου που είχε πεθάνει το Την ίδια εποχή δένεται µε ισχυρό φιλικό δεσµό µε τον Νίκο Γκάτσο.

9 Το 1936 στην «Α ιεθνής Υπερρεαλιστική Έκθεση των Αθηνών», ο Ελύτης παρουσίασε ζωγραφικούς πίνακες µε την τεχνική της χαρτοκολλητικής (collage). Το 1937 εγκαταλείπει τα νοµικά, κατατάσσεται στο στρατό και πηγαίνει ως το 1938 στην Κέρκυρα, στη Σχολή Εφέδρων Αξιωµατικών. Το 1939, µετά από σκόρπιες δηµοσιεύσεις ποιηµάτων του σε περιοδικά, τυπώνει την πρώτη του ποιητική συλλογή «Προσανατολισµοί». Με την έναρξη του ελληνο-ιταλικού πολέµου ο Ελύτης, επιστρατεύεται στα αλβανικά βουνά ως ανθυπολοχαγός στο 1ο Σύνταγµα Πεζικού. Στη διάρκεια της κατοχής γίνεται ένα από τα ιδρυτικά µέλη του «Κύκλου Παλαµά» και το 1942 ανακοινώνει το δοκίµιό του «Η αληθινή φυσιογνωµία και η λυρική τόλµη του Α. Κάλβου». Το 1943 κυκλοφόρησε «Ο Ήλιος ο Πρώτος» µαζί µε τις «Παραλλαγές πάνω σε µια αχτίδα», ένας ύµνος του Ελύτη στη χαρά της ζωής και στην οµορφιά της φύσης. Στα «Νέα Γράµµατα» που επανακυκλοφόρησαν το 1944, δηµοσιεύει το δοκίµιό του «Τα κορίτσια», ενώ από το 1945 συνεργάζεται µε το περιοδικό «Τετράδιο» µεταφράζοντας ποιήµατα του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και παρουσιάζοντας σε πρώτη δηµοσίευση το ποιητικό του έργο «Άσµα Ηρωικό και Πένθιµο για τον χαµένο Ανθυπολοχαγό της Αλβανίας». Το διορίστηκε για ένα µικρό διάστηµα ιευθυντής Προγράµµατος στο Εθνικό Ίδρυµα Ραδιοφωνίας και συνεργάστηκε µε την «Αγγλοελληνική Επιθεώρηση», την «Ελευθερία» και την «Καθηµερινή», όπου κράτησε ως το

10 1948 µια στήλη τεχνοκριτικής. Το 1948 εγκαθίσταται στο Παρίσι, όπου παρακολουθεί µαθήµατα φιλοσοφίας και συνδέεται µε τους Πικάσο, Ματίς, Σαγκάλ, Τζιακοµέτι. Η αριστερά εκείνη την εποχή, τον κατηγορεί για τυφλό και ανεπίκαιρο τρόπο γραφής. Το 1959 µετά από αρκετά χρόνια ποιητικής σιωπής, ο Οδυσσέας Ελύτης τυπώνει το «Άξιον Εστί», που τον επόµενο χρόνο του δίνει το Α Κρατικό βραβείο Ποίησης, ενώ τότε εκδίδει και τις «Έξη και Μία Τύψεις για τον Ουρανό». Λίγο πριν τυπωθεί το «Άξιον Εστί» ο ποιητής που δεν ανήκε καν στην Αριστερά, είχε εµπιστευθεί επιλεγµένα αποσπάσµατα στο αριστερό περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης». έκα χρόνια µετά την έκδοση του έργου, ο ποιητής θα εµπιστευθεί στον Γ. Π. Σαββίδη κάποιες σηµειώσεις που εξηγούν το πώς δηµιουργήθηκε το «Άξιον Εστί». «Όσο κι αν µπορεί να φανεί παράξενο, την αρχική αφορµή να γράψω το ποίηµα µου την έδωσε η διαµονή µου στην Ευρώπη τα χρόνια του '48 µε '51. Ήταν τα φοβερά χρόνια όπου όλα τα δεινά µαζί - πόλεµος, κατοχή, κίνηµα, εµφύλιος - δεν είχανε αφήσει πέτρα πάνω στη πέτρα. Θυµάµαι την µέρα που κατέβαινα να µπω στο αεροπλάνο, ένα τσούρµο παιδιά που παίζανε σε ένα ανοιχτό οικόπεδο. Το αυτοκίνητό µας αναγκάστηκε να σταµατήσει για µια στιγµή και βάλθηκα να τα παρατηρώ. Ήτανε κυριολεκτικά µες τα κουρέλια. Χλωµά, βρώµικα, σκελετωµένα µε γόνατα παραµορφωµένα, µε ρουφηγµένα πρόσωπα. Τριγυρίζανε µέσα στις τσουκνίδες του οικοπέδου ανάµεσα σε τρύπιες λεκάνες και σωρούς σκουπιδιών. Αυτή ήταν η τελευταία εικόνα που έπαιρνα από την Ελλάδα. Και αυτή, σκεπτόµουνα, ήταν η µοιρα του Γένους που

11 ακολούθησε το δρόµο της Αρετής και πάλεψε αιώνες για να υπάρξει. Πριν περάσουν 24 ώρες περιδιάβαζα στο Ουσί της Λωζάννης, στο µικρό δάσος πλάι στη λίµνη. Και ξαφνικά άκουσα καλπασµούς και χαρούµενες φωνές. Ήταν τα Ελβετόπαιδα που έβγαιναν να κάνουν την καθηµερινή τους ιππασία. Αυτά που από πέντε γενεές και πλέον, δεν ήξεραν τι θα πει αγώνας, πείνα, θυσία. Ροδοκόκκινα, γελαστά, ντυµένα σαν πριγκιπόπουλα, µε συνοδούς που φορούσαν στολές µε χρυσά κουµπιά, περάσανε από µπροστά µου και µ' άφησαν σε µια κατάσταση που ξεπερνούσε την αγανάκτηση. Ήταν δέος µπροστά στην τροµακτική αντίθεση, συντριβή µπροστά στην τόση αδικία, µια διάθεση να κλάψεις και να προσευχηθείς περισσότερο, παρά να διαµαρτυρηθείς και να φωνάξεις. Ήταν η δεύτερη φορά στη ζωή µου - η πρώτη ήτανε στην Αλβανία - που έβγαινα από το ατόµό µου, και αισθανόµουν όχι απλά και µόνο αλληλέγγυος, αλλά ταυτισµένος κυριολεκτικά µε τη φυλή µου. Και το σύµπλεγµα κατωτερότητας που ένιωθα, µεγάλωσε φτάνοντας στο Παρίσι. εν είχε περάσει πολύς καιρός από το τέλος του πολέµου και τα πράγµατα ήταν ακόµη µουδιασµένα. Όµως τι πλούτος και τι καλοπέραση µπροστά σε µας! Και τι µετρηµένα δεινά

12 επιτέλους µπροστά στα ατελείωτα τα δικά µας! υσαρεστηµένοι ακόµα οι Γάλλοι που δεν µπορούσαν να 'χουν κάθε µέρα το µπιφτέκι και το φρέσκο τους βούτυρο, δυσανασχετούσανε. Υπάλληλοι, σοφέρ, γκαρσόνια, µε κοιτάζανε βλοσυρά και µου λέγανε: εµείς περάσαµε πόλεµο Κύριε! Κι όταν καµιά φορά τολµούσα να ψιθυρίσω ότι ήµουν Έλληνας κι ότι περάσαµε κι εµείς πόλεµο µε κοιτάζανε παράξενα: α, κι εσείς έ; Καταλάβαινα ότι ήµασταν αγνοηµένοι από παντού και τοποθετηµένοι στην άκρη-άκρη ενός χάρτη απίθανου. Το σύµπλεγµα κατωτερότητας και η δεητική διάθεση µε κυρίευαν πάλι. Ξυπνηµένες µέσα παλαιές ενστικτώδεις διαθέσεις άρχισαν να αναδεύονται και να ξεκαθαρίζουν. Η παραµονή µου στην Ευρώπη µε έκανε να βλέπω πιο καθαρά το δράµα του τόπου µας. Εκεί αναπηδούσε πιο ανάγλυφο το άδικο που κατάτρεχε τον ποιητή. Σιγά-σιγά αυτά τα δύο ταυτίστηκαν µέσα µου. Το επαναλαµβάνω, µπορεί να φαίνεται παράξενο, αλλά έβλεπα καθαρά ότι η µοίρα της Ελλάδας ανάµεσα στα άλλα έθνη ήταν ότι και η µοίρα του ποιητή ανάµεσα στους άλλους ανθρώπους - και βέβαια εννοώ τους ανθρώπους του χρήµατος και της εξουσίας. Αυτό ήταν ο πρώτος σπινθήρας, ήταν το πρώτο εύρηµα. Και η ανάγκη που ένιωθα για µια δέηση, µου 'δωσε ένα δεύτερο εύρηµα. Να δώσω, δηλαδή, σ' αυτή τη διαµαρτυρία µου για το άδικο τη µορφή µιας εκκλησιαστικής λειτουργίας. Κι έτσι γεννήθηκε το «Άξιον Εστί». Οι πρώτες αντιδράσεις για το «Άξιον Εστί» ήταν αρνητικές, πράγµα που ο Ελύτης ο πρώτος που ονόµασε το έργο αυτό «οριακό» για την ποίηση ήταν ο Γ. Π. Σαββίδης µε άρθρο του στον «Ταχυδρόµο» τον εκέµβριο του 1960.

13 Στις 19 Οκτωβρίου 1964 στο κινηµατοθέατρο «Ρέξ» θα παρουσιαστεί το «Αξιον Εστί» σε µουσική του Μίκη Θεοδωράκη µε τον Μάνο Κατράκη και τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Το έργο επρόκειτο να πρωτοπαρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Αθηνών, όµως την κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου την ενοχλούσε ο επικός τόνος του έργου και η σύµπραξη του Μίκη. Έτσι παρενέβη και απαγόρευσε το ανέβασµά του στο Φεστιβάλ Αθηνών µε πρόσχηµα ότι είναι ανάρµοστη η παρουσία ενός λαϊκού τραγουδιστή, του Γρηγόρη Μπιθικώτση, στο Ηρώδειο. Ο ποιητής ταξιδεύει στη Γαλλία (1966) και την Αίγυπτο (1967) και ασχολείται µε τη ζωγραφική και µε µεταφράσεις, ως την άνοιξη του 1969 που ξαναγυρίζει στο Παρίσι. Το 1970 µένει για ένα διάστηµα στην Κύπρο, ενώ το 1971 επιστρέφει στην Ελλάδα, όπου µετά τη Μεταπολίτευση, το 1974, διορίζεται Πρόεδρος του ιοικητικού Συµβουλίου του ΕΙΡΤ και µέλος για δεύτερη φορά του.σ. του Εθνικού Θεάτρου ( ). Κατά τα χρόνια που ακολούθησαν συνέχισε το πολύπλευρο πνευµατικό του έργο και το 1979 τιµήθηκε µε το βραβείο Νόµπελ Λογοτεχνίας, «για την ποίηση του που µε φόντο την Ελληνική παράδοση, µε αισθητοποιηµένη δύναµη και πνευµατική οξύνοια ζωντανεύει τον αγώνα του σύγχρονου ανθρώπου για ελευθερία και δηµιουργία" Το 1972 αρνήθηκε βραβείο θεσπισµένο από τη δικτατορία και το 1977 αρνήθηκε την αναγόρευσή του ως Ακαδηµαϊκού. Μέχρι την στιγµή της βράβευσής του έχει τυπώσει 10 ποιητικές συλλογές. Η κορυφαία στιγµή του ποιητή κατά την δεκαετία του '80 ήταν η συλλογή «Τρία ποιήµατα µε σηµαία ευκαιρίας». Η προτελευταία του συλλογή ήταν «Τα ελεγεία της Οξώπετρας». Το 1995 τυπώνεται το «υτικά της Λύπης»,

14 ενώ µετά θάνατον τυπώθηκε το «Εκ του πλησίον» και τα «2χ7ε». Ο Λόγος του Οδυσσέα Ελύτη κατά την τελετή απονοµής του Νόµπελ Λογοτεχνίας «Ας µου επιτραπεί, παρακαλώ, να µιλήσω στο όνοµα της φωτεινότητας και της διαφάν Επειδή οι ιδιότητες αυτές είναι που καθορίσανε τον χώρο µέσα στον οποίο µου ετάχθη να µεγαλώσω και να ζήσω. Και αυτές είναι που ένιωσα, σιγάσιγά, να ταυτίζονται µέσα µου µε την ανάγκη να εκφρασθώ. Είναι σωστό να προσκοµίζει κανείς στην τέχνη αυτά που του υπαγορεύουν η προσωπική του εµπειρία και οι αρετές της γλώσσας του. Πολύ περισσότερο όταν οι καιροί είναι σκοτεινοί και αυτό που του υπαγορεύουν είναι µια όσο το δυνατόν µεγαλύτερη ορατότητα. εν µιλώ για τη φυσική ικανότητα να συλλαµβάνει κανείς τ' αντικείµενα σ' όλες τους τις λεπτοµέρειες αλλά για τη µεταφορική, να κρατά την ουσία τους και να τα οδηγεί σε µια καθαρότητα τέτοια που να υποδηλώνει συνάµα την µεταφυσική τους σηµασιολογία.

15 ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ Ο Οδυσσέας Ελύτης αποτέλεσε έναν από τους τελευταίους εκπροσώπους της λογοτεχνικής γενιάς του '30,ο ίδιος χαρακτήριζε τη δική του θέση στη γενιά αυτή ως παράξενη σηµειώνοντας χαρακτηριστικά :"από το ένα µέρος ήµουνα ο στερνός µιας γενιάς, που έσκυβε στις πήγες µιας ελληνικότητας κι απ' την άλλη ήµουν ο πρώτος µιας άλλης που δεχόταν τις επαναστατικές θεωρίες ενός µοντέρνου κινήµατος".το έργο του έχει επανειληµµένα συνδεθεί µε το κίνηµα του υπερρεαλισµού, αν και ο Ελύτης διαφοροποιήθηκε νωρίς από αυτόν, δανείστηκε κάποια στοιχεία του τα οποία διαµόρφωσε σύµφωνα µε το ποιητικό του όραµα. Ο Ελύτης θα παραµείνει ως ο ποιητής του ελληνισµού, αφού αυτός τον έφτασε στην πιο τέλεια του µορφή. Το 1979 αξιολογήθηκε και τιµήθηκε όπως πραγµατικά του άξιζε,µε το Βραβείο Νόµπελ Λογοτεχνίας, για το έργο του "Άξιον Εστί''.Αυτό τιµά όχι µόνο τον ίδιο τον ποιητή αλλά και ολόκληρο τον

16 ελληνισµό. Πολλά ποιήµατά του µελοποιήθηκαν ενώ συλλογές του έχουν µεταφραστεί µέχρι σήµερα σε πολλές ξένες γλώσσες,το έργο του περιλάµβανε ακόµα µεταφράσεις ποιητικών και θεατρικών έργων. Η ποίηση του Ελύτη, εξελίχθηκε σε µια απόλυτα προσωπική ποιητική δηµιουργία, η οποία συχνά χαρακτηρίζετε από την προσήλωση στη λαϊκή παράδοση και τη λυρική µέθη που ενέπνεε στον ποιητή ο αιγαιοπελαγίτικος χώρος. Ποιήµατα(Εργογραφία) «Προσανατολισµοί»,(1940) «Ήλιος ο πρώτος, παραλλαγές πάνω σε µιαν αχτίδα»,(1943) «Άσµα ηρωικό και πένθιµο για τον χαµένο ανθυπολοχαγό της Αλβανίας»,(1946) «Το Άξιον Εστί»,(1959) «Έξη και µια τύψεις για τον ουρανό»,(1960) «Το φωτόδεντρο και η δέκατη τέταρτη οµορφιά»,(1971) «Ο ήλιος ο ηλιάτορας»,(1971)

17 «Το Μονόγραµµα»,(1972), ερωτικό ποίηµα που έχει επιρροές από τη φύση και τη θάλασσα που τόσο αγαπούσε. «Τα Ρω του Έρωτα»,(1973) «Τα Ετεροθαλή»,(1974) «Σηµατολόγιον»,(1977) «Μαρία Νεφέλη»,(1978) «Τρία ποιήµατα µε σηµαία ευκαιρίας»,(1982) «Ηµερολόγιο ενός αθέατου Απριλίου»,(1984) «Ο Μικρός Ναυτίλος»,(1988) «Τα Ελεγεία της Οξώπετρας»,(1991) «υτικά της λύπης»,(1995) «Εκ του πλησίον» «Η ποδηλάτισσα» «Ήλιος ο πρώτος»,(1943) Πεζά, δοκίµια Η Αληθινή φυσιογνωµία και η λυρική τόλµη του Ανδρέα Κάλβου», (1942)

18 «Ο ζωγράφος Θεόφιλος» (1973)) «Ανοιχτά χαρτιά» (1974) «Η µαγεία του Παπαδιαµάντη» (1976) «Αναφορά στον Ανδρέα Εµπειρίκο» (1978) «Ιδιωτική Οδός» (1989) «Τα ηµόσια και τα Ιδιωτικά» (1990) «Εν λευκώ» (1992) «Ο κήπος µε τις αυταπάτες» (1995)\ Μεταφράσεις εύτερη γραφή» (1976) «Σαπφώ» (1984) «Η αποκάλυψη» (1985)

19 ΜΕΡΙΚΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ( ηµοφιλή) Ένα το χελιδόνι (1940 ) Ο µεγάλος ερωτικός (1972, Μάνος Χατζηδάκης) Της αγάπης αίµατα Άξιον εστί (1963λαϊκό ορατόριο, Θεοδωράκης) Τα ρω του έρωτα (1992, Αλέξανδρος Καλογέρας) Μαρία Νεφέλη (1984, Αγγελική Ιωνάτου) Προσανατολισµοί (1984, Ηλίας Ανδριόπουλος) Μικρές Κυκλάδες (1963, Μ. Θεοδωράκης) Το µονόγραµµα (1988, Αγγελική Ιωνάτου) Ο ήλιος ο Ηλιάτορας (1982, ηµήτρης Λάγιος) Ο κύκλος µε την κιµωλία (1957, Μάνος Χατζηδάκης) Αρχιπέλαγος (1961, Μ. Θεοδωράκης) Η ποδηλάτισσα (1979, Μιχάλης Τρανουδάκης) Το τριζόνι (1979, Ιάκωβος Χαλιάσας)

20 ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΠΟΥ ΜΕΛΟΠΟΙΗΣΑΝ ΕΡΓΑ ΤΟΥ Ο ΥΣΣΕΑ ΕΛΥΤΗ. ΜΙΚΗΣ ΘΕΩ ΟΡΑΚΗΣ: Αποτελεί έναν από τους σηµαντικότερους Έλληνες µουσικοσυνθέτες. Ο οποίος είναι Κρητικός στην καταγωγή, γεννήθηκε στην Χίο 29 Ιουλίου 1925.Αν και τα παιδικά του χρόνια τα πέρασε σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας. Από µικρός φαινόταν ότι µεγάλη του αγάπη θα είναι η µουσική. Επίσης απέκτησε υποτροφίες στο Παρίσι και εκεί έκανε µουσική ανάλυση µε τον Ολιβιέ Μεσιαν καθώς επίσης και διεύθυνση ορχήστρας µε τον Eugene Bigot.H ζωή του γενικά ήταν έντονη από θέµα µουσικής σύνθεσης αφού έχει συνεργαστεί µε τα ποιο µεγάλα ονόµατα του µουσικού πενταγράµµου.

21 ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙ ΑΚΗΣ: Ακόµα ένας µεγάλος µουσικοσυνθέτης που µελοποίησε ποιήµατα του Οδυσσέα Ελύτη. Το έργο του θεωρείται πως συνέδεσε τη λόγια µε την λαϊκή µουσική και περιλαµβάνει δεκάδες ηχογραφήσεις πολλές από τις οποίες αναγνωρίζονται σήµερα ως κλασσικές. ΘΑΝΟΣ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟΣ Ο Θάνος Μικρούτσικος γεννήθηκε στην Πάτρα το Ξεκίνησε τις µουσικές σπουδές του σε µικρή ηλικία στη Φιλαρµονική Εταιρεία Πατρών και στο Ελληνικό Ωδείο (πιάνο, θεωρία, αρµονία). Ακολούθησαν οι σπουδές και η αποφοίτηση του από το Μαθηµατικό Τµήµα του Πανεπιστηµίου Αθηνών, ενώ παράλληλα µελέτησε αρµονία, αντίστιξη, φούγκα και σύνθεση µε τον καθηγητή-συνθέτη Γ.Α. Παπαϊωάννου. Ασχολήθηκε µε όλα σχεδόν τα είδη της µουσικής. Έχει γράψει όπερες, συµφωνική µουσική, µουσική δωµατίου, µουσική για το θέατρο και τον κινηµατογράφο, πειραµατική µουσική. Παράλληλα ένα µεγάλο µέρος της δουλειάς του κινείται στο χώρο του έντεχνου ελληνικού

22 τραγουδιού µε εκατοντάδες τραγούδια σε στίχους ελλήνων και ξένων ποιητών. Ένα δηµοφιλές µελοποιηµένο ποίηµα του: <<ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ>> Ένα από τα οµορφότερα µελοποιηµένα ποιήµατα του Οδυσσέα Ελύτη είναι «Το παράπονο». Σε τέσσερις γραµµές γράφονται εµπειρίες µιας ζωής. Μεγάλο τραγούδι «Το παράπονο» Μεγάλος ποιητής «Οδυσσέας Ελύτης» Μεγάλος συνθέτης «ηµήτρης Παπαδηµητρίου» Μεγάλη ερµηνεύτρια «Ελευθερία Αρβανιτάκη» «ΤΟ ΠΑΡΑΠΟΝΟ» Εδώ στου δρόµου τα µισά έφτασε η ώρα να το πω άλλα είναι εκείνα που αγαπώ γι' αλλού γι' αλλού ξεκίνησα. Στ' αληθινά στα ψεύτικα το λέω και τ' οµολογώ.

23 Σαν να 'µουν άλλος κι όχι εγώ µες στη ζωή πορεύτηκα. Όσο κι αν κανείς προσέχει όσο κι αν το κυνηγά, πάντα πάντα θα 'ναι αργά δεύτερη ζωή δεν έχει. Ποιος όταν άκουσε αυτό το τραγούδι δεν στάθηκε να νοιώσει βαθιά µέσα του αυτά τα λόγια,και ποιος δεν αναγνώρισε το εκτόπισµα τους µέσα στην ψυχή του «Άλλα ειν εκείνα που αγαπώ γι αλλού γι αλλού ξεκίνησα» Καρφιά που µατώνουν είναι αυτά τα λόγια. εν είναι δικιά µου ζωή αυτή Που είναι τα όνειρα µου; Που είναι το δικό µου θέλω; Τροµάζω στην ιδέα του αριθµού των ανθρώπων που αντιπροσωπεύει αυτό τα τραγούδι. «Πάντα πάντα θα ναι αργά εύτερη ζωή δεν έχει» Μπορεί να µην υπάρχει δεύτερη ζωή υπάρχουν όµως δεύτερες ευκαιρίες. Ζήστε την κάθε σας στιγµή σαν να είναι η τελευταία. ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΩΝ ΥΟΥ ΕΛΥΤΗ Η ποίηση του Ελύτη,τα πρώτα δείγµατα της οποίας φέρουν σαφές επιρροές από τον υπερρεαλισµό, εξελίχθηκε σε µια απόλυτα προσωπική ποιητική δηµιουργία,την οποία συχνά χαρακτηρίζει προσήλωση στη λαϊκή παράδοση, συγκερασµένη µε τη λυρική µέθη που ενέπνεε τον ποιητή, ο αιγαιοπελαγίτικος χώρος. Η

24 ποίηση υπήρξε για τον ίδιο ένας τρόπος να αντιλαµβάνεται τον περιβάλλοντα κόσµο, να νιώθει, να συµµετέχει στη ζωή, να αισθάνεται και να ανακαλύπτει τον λυρισµό και το µεγαλείο των πραγµάτων ακόµα και όταν η συνήθεια ή η ίδια τους η φύση τα κάνουν να φαντάζουν ταπεινά. ΙΑΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Στην ερώτηση Τι ήταν ο Οδυσσέας Ελύτης οι περισσότεροι µαθητές απάντησαν ότι ήταν ποιητής.

25 Στην ερώτηση Πότε πέθανε ο Οδυσσέας Ελύτης ανάµεσα στις επιλογές 1999, 2000 και 1996 οι µαθητές απάντησαν σωστά δηλαδή ότι πέθανε το 1996.

26 Στην ερώτηση Που γεννήθηκε οι περισσότεροι µαθητές απάντησαν στο Ηράκλειο Κρήτης που ήταν και η σωστή απάντηση. Στην ερώτηση ποιο είναι το πραγµατικό του επίθετο ανάµεσα στις επιλογές Παπαδόπουλος, Αλεπουδέλης και Γεωργακόπουλος οι περισσότεροι µαθητές απάντησαν Αλεπουδέλης που ήταν η σωστή απάντηση.

27 Στην ερώτηση Ποιο από τα παρακάτω ποιήµατα ήταν του Οδυσσέα Ελύτη οι περισσότεροι απάντησαν Ρωµιοσύνη, η απάντηση είναι λανθάνουσα εφόσον η σωστή απάντηση ήταν Της αγάπης αίµατα. Στην ερώτηση αν η <<Μπαλάντα του Κυρ Μέντου>> είναι του Ελύτη οι περισσότεροι

28 απάντησαν πως δεν είναι και αυτή είναι ξ σωστή απάντηση. Στην ερώτηση Με ποιο βραβείο έχει βραβευτεί ανάµεσα στις επιλογές Νόµπελ και Λένιν η πλειοψηφία απάντησε σωστά.

29 Στην ερώτηση Με ποιους µουσικοσυνθέτες έχει συνεργαστεί ο Οδυσσέας Ελύτης οι περισσότεροι µαθητές απάντησαν Μ. Θεοδωράκης, η απάντηση που έδωσαν είναι σωστή.

30 Στην ερώτηση Ποιοι έχουν ερµηνεύσει έργα του Ελύτη ανάµεσα στις επιλογές Κότσιρας, Μητροπάνος και Τερζής απάντησαν λανθασµένα γιατί είπαν ότι τα έχει ερµηνεύσει ο Μητροπάνος ενώ η σωστή απάντηση είναι Κότσιρας. ΣΥΜΠΕΡΑΙΝΟΥΜΕ ΟΤΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΛΟΠΟΙΗΜΕΝΗ ΠΟΙΗΣΗ; Μετά από τα ερωτηµατολόγια κάναµε καταµετρήσεις και στην πρώτη και στην δεύτερη ερώτηση είδαµε ότι γνωρίζουν τον Οδυσσέα Ελύτη σαν ποιητή και την ηµεροµηνία που πέθανε. Τα περισσότερα παιδιά ήξεραν που γεννήθηκε και ποιο είναι το πραγµατικό επίθετο του, λίγα όµως ξέρουν για τα έργα του και τους τραγουδιστές που συνεργάστηκαν µαζί του. Έτσι καταλήγουµε στο συµπέρασµα ότι ξέρουν περισσότερα πράγµατα για την ζωή του Οδυσσέα Ελύτη παρά για τα ποιήµατα του.

31 ΑΝΑΣΤΟΧΑΣΜΟΣ Τελειώνοντας την εργασία µας, µας γεννήθηκαν κάποιες σκέψεις. Στην πραγµατοποίηση της έρευνας δεν συναντήσαµε πολλές δυσκολίες. Αρχικά ψάξαµε για το βιογραφικό από άρθρα και το διαδίκτυο. Αυτό το κάναµε µε σκοπό να συγκεντρώσουµε πληροφορίες για το δικό µας κείµενο για την ζωή και το έργο του. Αυτό ήταν ένα µέρος της εργασίας που µας δυσκόλεψε λίγο. Στην συνέχεια κάτι άλλο που θα έπρεπε να είχαµε κάνει, είναι η σωστή κατανοµή των θεµάτων που ανέλαβε το κάθε µέλος της οµάδας για την γρήγορη πραγµατοποίηση της εργασίας. Αυτό µας καθυστέρησε επειδή έπρεπε να οργανωθούµε την τελευταία στιγµή. Επιπλέον ένα άλλο µέρος της εργασίας που δεν µας δυσκόλεψε ήταν το ερωτηµατολόγιο, γιατί µπορούσαµε εύκολα να βγάλουµε συµπεράσµατα. Το µόνο όµως που µας ενόχλησε και µας καθυστέρησε εξ ίσου για την σωστή πορεία της εργασίας, ήταν το γεγονός της αρνητικής αντιµετώπισης των καθηγητών, στο µοίρασµα των ερωτηµατολογίων.

32 ΕΠΙΛΟΓΟΣ «Αυτό που κάνει ένα τραγούδι έργο τέχνης, βρίσκεται σαφώς πέρα από νότες µόνο και πεντάγραµµα. Η ποίηση χαράζει έναν δρόµο κι η µουσική τον ταξιδεύει. Και κάπου εκεί ενδιάµεσα, πάθη ανθρώπινα σπαράζουν.»

33 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

34

35

36

37

38

39

40

41