Μελέτη Χαρτογράφηςησ Προςβαςιμότητασ Υποδομών

Transcript

1 Μελέτη Χαρτογράφηςησ Προςβαςιμότητασ Υποδομών ΤΕΠΑΚ Νοζμβριοσ 2014

2 H παρούςα μελϋτη εκπονόθηκε ςτο πλαύςιο του ϋργου ΕΡΜΗ: Βελτύωςη Προςβαςιμότητασ Ατόμων με Προβλόματα Κινητικότητασ», το οπούο εντϊςςεται ςτο πλαύςιο τησ Ευρωπαώκόσ Διαςυνοριακόσ υνεργαςύασ Ελλϊδα Κύπροσ και ςυγχρηματοδοτεύται από την Ευρωπαώκό Ένωςη (ΕΣΠΑ) και από Εθνικούσ Πόρουσ τησ Ελλϊδασ και τησ Κύπρου. Βαςικόσ ςτόχοσ του Έργου εύναι η εξυπηρϋτηςη των ατόμων με προβλόματα κινητικότητασ, μϋςα από την ενύςχυςη υποδομών και δικτύων επικοινωνύασ και πληροφόρηςησ. ημαντικό πηγό για τουσ ςυνεργαζόμενουσ φορεύσ εύναι οι επιλεγμϋνεσ αναφορϋσ από χώρεσ του εξωτερικού (καλϋσ πρακτικϋσ), η λεπτομερό μελϋτη περιπτώςεων και η τεχνικό καθοδόγηςη από κορυφαύουσ εμπειρογνώμονεσ, αλλϊ και οι υφιςτϊμενεσ εμπειρύεσ τουσ. ημειώνεται, ότι ο προςβϊςιμοσ τουριςμόσ δε ςχετύζεται μόνο με την παροχό πρόςβαςησ ςτα ϊτομα με αναπηρύεσ. Απευθύνεται και ςτη δημιουργύα καθολικού ςχεδιαςμού περιβϊλλοντοσ, υπηρεςιών και πληροφοριών που θα μπορούν να υποςτηρύζουν ϊτομα με αναπηρύα, οικογϋνειεσ με μικρϊ παιδιϊ και ηλικιωμϋνουσ. Με την υλοπούηςη του προτεινόμενου ϋργου, θα προκύψει ότι οι ταξιδιωτικού και τουριςτικού προοριςμού που διαθϋτουν παραλύεσ (όπωσ οι ςυγκεκριμϋνεσ περιοχϋσ παρϋμβαςησ), καθώσ και ϊλλουσ χώρουσ ψυχαγωγύασ και αναψυχόσ, ϋχουν τη δυνατότητα να επεκτεύνουν τισ αγορϋσ - ςτόχουσ τουσ και να βελτιώςουν την ποιότητα των υπηρεςιών τουσ, ϋτςι ώςτε να ικανοποιούν ςε μεγϊλο βαθμό τα ΑμεΑ - πελϊτεσ τουσ, να επεκτεύνουν τισ αγορϋσ - ςτόχουσ τουσ και να βελτιώςουν την ποιότητα των υπηρεςιών τουσ, ϋτςι ώςτε να ικανοποιούν ςε μεγϊλο βαθμό τα ϊτομα με προβλόματα κινητικότητασ. Πολύ ςημαντικό καινοτομύα και ανταγωνιςτικό πλεονϋκτημα θα εύναι η τοποθϋτηςη των ςυςτημϊτων αυτόνομησ πρόςβαςησ ςε παραλύεσ με τα οπούα ϊτομα με βαριϊ κινητικό αναπηρύα μπορούν εύκολα να ϋχουν πρόςβαςη ςτη θϊλαςςα. 1

3 Σο εταιρικό ςχόμα διαςυνοριακόσ ςυνεργαςύασ του ϋργου «ΕΡΜΗ» απαρτύζουν Η Οργϊνωςη Παραπληγικών Κύπρου (Ο.ΠΑ.Κ) ωσ Επικεφαλόσ εταύροσ, ο Δόμοσ Λόμνου (Εταύροσ) και το Σεχνολογικό Πανεπιςτόμιο Κύπρου (Εταύροσ). τοιχεύα Επικοινωνύασ Επικεφαλόσ Εταύροσ- Οργϊνωςη Παραπληγικών Κύπρου (ΟΠΑΚ) Διεύθυνςη: 28ησ Οκτωβρύου 20, τρόβολοσ 2012 Λευκωςύα, Σηλϋφωνο: , Fax: Εταύροσ : Δόμοσ Λόμνου Διεύθυνςη: Πλατεύα Ηλύα Ηλιού, 81400, Μύρινα Λόμνου Σηλϋφωνο: , Fax: dlimnou@gmail.com, Εταύροσ: Σεχνολογικό Πανεπιςτόμιο Κύπρου Διεύθυνςη Σεχνολογικό Πανεπιςτόμιο Κύπρου, Αρχιεπιςκόπου Κυπριανού 30, 3036 Λεμεςόσ Σηλϋφωνο , 2

4 Περιεχόμενα Θεωρθτικό Ρλαίςιο... 4 Τι είναι θ προςβαςιμότθτα και ποιουσ αφορά;... 4 Ρροςβαςιμότθτα & Σχεδιαςμόσ για Πλουσ... 6 Ρροςβάςιμοσ Τουριςμόσ... 8 Συγκζντρωςθ & παροχι πλθροφοριϊν για τθν Ρροςβαςιμότθτα Βζλτιςτεσ πρακτικζσ προςβάςιμου τουριςμοφ Μελζτθ Ρερίπτωςθσ: Η πόλθ τθσ Ερφοφρτθσ Μελζτθ Ρερίπτωςθσ: Ταξιδιωτικό Γραφείο Ρροςβάςιμθ Ρολωνία Μελζτθ Ρερίπτωςθσ: Οινοποιείο Cave St Martin Winery Remich, Λουξεμβοφργο Μελζτθ Ρερίπτωςθσ: Ξενοδοχεία Scandic Μελζτθ Ρερίπτωςθσ: Εςτιατόριο I Girasoli Συμπεράςματα από τισ μελζτεσ περίπτωςθσ Ρροςβαςιμότθτα ςτθν Κφπρο Ρροςβάςιμοσ τουριςμόσ ςτθν Κφπρο Μεκοδολογία Ζρευνασ Μεκοδολογικι Ρροςζγγιςθ Ροςοτικισ Ζρευνασ Το μεκοδολογικό εργαλείο Το δείγμα Ρεριγραφικι Στατιςτικι Χϊροι Στάκμευςθσ για Άτομα με Αναπθρίεσ (ΑμεΑ) Ρεηοδρόμθςθ Είςοδοσ ςτισ κτθριακζσ υποδομζσ τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ Εςωτερικοί κοινόχρθςτοι χϊροι Κοινόχρθςτοι χϊροι υγιεινισ για Άτομα με Αναπθρίεσ Φπαρξθ ανελκυςτιρα Συμπεράςματα-Ειςθγιςεισ Βιβλιογραφικζσ Αναφορζσ Ραράρτθμα Το ερωτθματολόγιο τθσ ζρευνασ

5 Θεωρητικό Πλαύςιο Σι εύναι η προςβαςιμότητα και ποιουσ αφορϊ; Σφμφωνα με τθ Χριςτοφι (2013, ςελ ) ωσ «προςβαςιμότθτα» νοείται το χαρακτθριςτικό του περιβάλλοντοσ, που επιτρζπει ςε όλα τα άτομα -χωρίσ διακρίςεισ φφλου, θλικίασ και λοιπϊν χαρακτθριςτικϊν (ςωματικι διάπλαςθ, δφναμθ, αντίλθψθ, εκνικότθτα κ.λπ.)- να ζχουν πρόςβαςθ ςε αυτό, δθλαδι να μποροφν αυτόνομα, με αςφάλεια και με άνεςθ να προςεγγίςουν και να χρθςιμοποιιςουν τισ υποδομζσ, αλλά και τισ υπθρεςίεσ (ςυμβατικζσ και θλεκτρονικζσ) και τα αγακά που διατίκενται ςτο ςυγκεκριμζνο περιβάλλον. Ο όροσ «προςβαςιμότθτα», λοιπόν, αναφζρεται όχι μόνο ςε υποδομζσ αλλά και ςε υπθρεςίεσ και ςε αγακά. Ραράλλθλα, εκτόσ από τθ φυςικι πρόςβαςθ, αναφζρεται και ςτθ λειτουργικότθτα, αλλά και ςτθ δυνατότθτα για επικοινωνία και πλθροφόρθςθ. Κακορίηει, επίςθσ, το βακμό αυτονομίασ και αςφάλειασ του ατόμου ςε ςχζςθ με το περιβάλλον (φυςικό, δομθμζνο ι/και θλεκτρονικό). Αναφζρεται, δθλαδι, ςε προςβάςιμεσ ςτο άτομο υποδομζσ, υπθρεςίεσ, εξοπλιςμοφσ, αγακά. Αναγκαία προχπόκεςθ αποτελεί θ εφαρμογι τθσ προςβαςιμότθτασ ςε όλουσ τουσ τομείσ (π.χ. περιβάλλοντοσ και πολεοδομικοφ ςχεδιαςμοφ, μεταφορϊν, υγείασ και πρόνοιασ, ζρευνασ και τεχνολογικισ ανάπτυξθσ, παιδείασ, εργαςίασ, αςφάλειασ και υγιεινισ κ.λπ.) και ςε όλα τα επίπεδα (τοπικό, περιφερειακό, κεντρικό, ευρωπαϊκό, διεκνζσ) κατά τρόπο που να διαςφαλίηεται: Συνζχεια, ςτθ λογικι τθσ δθμιουργίασ αλυςίδων και δικτφων προςβάςιμων υποδομϊν/υπθρεςιϊν/αγακϊν με ταυτόχρονθ ανάπτυξθ ςυνεργιϊν και εφαρμογϊν ςε όλουσ τουσ τομείσ (κατοικία, εμπόριο/ςυναλλαγι, εκπαίδευςθ, αναψυχι, μεταφορζσ, τεχνολογία κ.λπ.), που κα εξαςφαλίηουν τθν ιςότιμθ ςυμμετοχι των ατόμων με αναπθρία ςε όλεσ τισ ανκρϊπινεσ δραςτθριότθτεσ, εξυπθρετϊντασ ταυτόχρονα κατά τον καλφτερο δυνατό τρόπο τισ ανάγκεσ του ςυνόλου των πολιτϊν. Η ανάπτυξθ μεμονωμζνων εφαρμογϊν οδθγεί αποδεδειγμζνα ςε απαξίωςθ των εφαρμογϊν αυτϊν και ςε διαιϊνιςθ των διακρίςεων και τθσ περικωριοποίθςθσ. Για παράδειγμα ζνα μεμονωμζνο προςβάςιμο κτίριο, χωρίσ προςβάςιμα πεηοδρόμια γφρω από αυτό και χωρίσ προςβάςιμθ ςυγκοινωνία από και προσ αυτό, ςτθν ουςία αποκλείει το άτομο με κινθτικι αναπθρία μζςα ςε αυτό. Ζνασ μεμονωμζνοσ προςβάςιμοσ εμπορικόσ δρόμοσ χωρίσ προςβάςιμα καταςτιματα είναι επίςθσ παρζμβαςθ άνευ ουςίασ. Από τθν άλλθ πλευρά ζνασ ολοκλθρωμζνοσ ςχεδιαςμόσ (integrated planning) ευρείασ κλίμακασ, που από τθν αρχι λαμβάνει υπόψθ του τισ ανάγκεσ όλων των πολιτϊν, ςυμπεριλαμβανομζνων των πολιτϊν με αναπθρία, αφενόσ διευκολφνει τα άτομα με αναπθρία να ςυμμετζχουν ιςότιμα ςτισ κοινωνικζσ δραςτθριότθτεσ και αφετζρου αυξάνει το επίπεδο ποιότθτασ και αςφάλειασ για όλουσ. Συνζπεια, ςτθ λογικι του κακθμερινοφ ελζγχου, διαςφάλιςθσ /περιφροφρθςθσ και τακτικισ ςυντιρθςθσ των όποιων εφαρμογϊν, ϊςτε να εξαςφαλίηεται θ αδιάκοπθ 4

6 και αςφαλισ λειτουργία προςβάςιμων αλυςίδων και δικτφων. Βλάβθ ςε ζνα κρίκο είναι εμφανζσ ότι απαξιϊνει το ςυνολικό οικοδόμθμα. Για παράδειγμα, θ μθ λειτουργία ενόσ ανελκυςτιρα, που ςυνδζει τισ αποβάκρεσ με το πεηοδρόμιο κάποιου πλιρωσ προςβάςιμου ςτακμοφ, κακιςτά αυτόματα αδφνατθ τθν πρόςβαςθ ατόμων ςε αναπθρικό αμαξίδιο ςτισ αποβάκρεσ άρα κακιςτά μθ προςβάςιμο όλο τον ςτακμό για τα άτομα αυτά. Από τα παραπάνω ςτοιχεία που παρακζτει θ Χριςτοφι (2013, ςελ: 20-22) κακίςταται ςαφζσ ότι το ηιτθμα τθσ προςβαςιμότθτασ δεν αφορά µόνο τουσ ανκρϊπουσ µε αναπθρία. Σφμφωνα με τουσ εμπειρογνϊμονεσ τθσ ζκκεςθσ «μια Ευρϊπθ Ρροςβάςιμθ για Πλουσ» (Ευρωπαϊκι Επιτροπι, 2003: ςελ. 3) ςε µια αυξανόμενα πολφμορφθ κοινωνία, µε ζνα γθράςκοντα πλθκυςμό, θ προςβαςιμότθτα πρζπει να απαςχολιςει ζνα ευρφτερο φάςµα πολιτικϊν από αυτό προθγοφμενων ετϊν, όταν ακόμθ γινόταν αντιλθπτι ωσ αποκλειςτικι αρμοδιότθτα των ςχετικϊν µε τθν αναπθρία πολιτικϊν. Οι πολιτικζσ προςβαςιμότθτασ πρζπει τϊρα να εςτιάςουν ςτα «υπαρκτά» άτομα που χρθςιμοποιοφν το δομθμζνο περιβάλλον ςε κακθμερινι βάςθ, και όχι ςε φανταςτικά άτομα, δθμιουργθμζνα από ςτατιςτικζσ. Οι πολιτικζσ αυτζσ οφείλουν να εξυπθρετιςουν τα δικαιϊματα τουσ και να ανταποκρικοφν ςτθν διαφορετικότθτα των αναγκϊν τουσ. Σφμφωνα με τουσ ίδιουσ, πάνω από το ¼ του πλθκυςμοφ τθσ ΕΕ αντιμετωπίηει προβλιματα προςβαςιμότθτασ ςε κακθμερινι βάςθ, ξεκινϊντασ από ψθλά, άβολα ςκαλοπάτια μζχρι κακοςχεδιαςμζνα κλιμακοςτάςια. Ριο ςυγκεκριμζνα, ςοβαρά προβλιματα προςβαςιμότθτασ αντιμετωπίηουν οι εξισ ομάδεσ πλθκυςμοφ: Τα άτομα µε µόνιμεσ ι προςωρινζσ αναπθρίεσ. Ήδθ από το 1999 καταγράφεται ότι το 18% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ τθσ ΕΕ, ανζφερε «ςοβαρι» ι «μζτρια» ανικανότθτα ι ανεπάρκεια ςτθν κακθμερινι ηωι, 7% εκ των οποίων αναφζρονταν ωσ ζχοντεσ «αναπθρία ςε ςοβαρό βακμό» Τα θλικιωμζνα άτομα. Οι αναπθρίεσ ςυνδζονται ςτενά µε τθν θλικία και οι κοινωνίεσ µασ αντιμετωπίηουν ζναν αυξανόμενο αρικμό ανκρϊπων θλικίασ 75 ετϊν κι άνω, που είναι πολφ πικανό να ζχουν κάποιου είδουσ ανεπάρκεια ι αναπθρία. Μικρά παιδιά, γονείσ και φροντιςτζσ. Από πολλζσ απόψεισ, παιδιά κάτω των 5 ετϊν και οι ςυνοδοί αντιμετωπίηουν τισ ίδιεσ δυςκολίεσ µε τουσ ανκρϊπουσ που φροντίηουν, όςον αφορά ςτθν προςβαςιμότθτα ςτο δομθμζνο περιβάλλον Επιπλζον, προβλιματα προςβαςιμότθτασ αντιμετωπίηουν τα εμποδιηόμενα άτομα ςτο ςφνολο τουσ. Ο όροσ εμποδιηόμενα άτομα περιλαμβάνει -εκτόσ από τα άτομα με αναπθρία, τουσ θλικιωμζνουσ και τα μικρά παιδιά κάτω των 5 ετϊν- τισ εξισ ομάδεσ ανκρϊπων: γυναίκεσ ςτα τελευταία ςτάδια τθσ εγκυμοςφνθσ, τα άτομα που πάςχουν από αρκρίτιδα, άςκμα και καρδιακά προβλιματα, τα άτομα που είναι εκιςμζνα ςτο αλκοόλ ι τισ ναρκωτικζσ ουςίεσ, τα άτομα που πάςχουν από μερικι ι ολικι απϊλεια δυνατότθτασ επικοινωνίασ, τα άτομα ςε πανικό κάτω από ςυνκικεσ εκτάκτου ανάγκθσ, τα άτομα που εκτίκενται ςε υψθλζσ κερμοκραςίεσ, δθλθτθριϊδεισ ι τοξικζσ ςυνκικεσ, μολυςμζνα περιβάλλοντα κ.α. (World Health Organisation, 2003). 5

7 Αν αναλογιςτοφμε, λοιπόν, ότι τα εμποδιηόμενα άτομα αποτελοφν το 46-50% του ςυνολικοφ πλθκυςμοφ 1, μποροφμε να αντιλθφκοφμε το τεράςτιο κοινωνικό αντίκτυπο που κα είχε θ εξαςφάλιςθ τθσ προςβαςιμότθτασ ςε όλουσ. Προςβαςιμότητα & χεδιαςμόσ για Όλουσ Ζνα αποτελεςματικό εργαλείο για τθ διαςφάλιςθ τθσ προςβαςιμότθτασ είναι ο «Σχεδιαςμόσ για όλουσ» ι «Κακολικόσ Σχεδιαςμόσ» (Universal Design). Ο «Σχεδιαςμόσ για όλουσ» είναι ο ςχεδιαςμόσ αγακϊν, υπθρεςιϊν και περιβαλλόντων που μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν από όλουσ, ςτο μεγαλφτερο δυνατό βακμό, χωρίσ να απαιτοφνται ειδικζσ προςαρμογζσ ι εξειδικευμζνοσ ςχεδιαςμόσ. Σφμφωνα με τουσ Βαρδακαςτάνθ κ.α. (2008, ςελ: ) ςτόχοσ του «Σχεδιαςμοφ για όλουσ» είναι να απλοποιιςει τθ ηωι όλων με προϊόντα, υπθρεςίεσ και περιβάλλοντα, που μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν από το μεγαλφτερο φάςμα ανκρϊπων με ελάχιςτο ι κακόλου επιπλζον κόςτοσ. Απευκφνεται εξίςου ςε άτομα όλων των θλικιϊν (από μικρά παιδιά μζχρι θλικιωμζνουσ), διαφορετικϊν διαςτάςεων και δεξιοτιτων, με ι χωρίσ αναπθρίεσ. Απορρίπτει κάκε ςχεδιαςμό ι λφςθ που δεν είναι δυνατόν να χρθςιμοποιθκεί ωσ ζχει από όλουσ ι που απευκφνεται αποκλειςτικά ςε άτομα με αναπθρία ι ςε οποιαδιποτε άλλθ κατθγορία πολιτϊν και ςτθν ουςία και ςτισ δφο περιπτϊςεισ ςτιγματίηει και δθμιουργεί διακρίςεισ. Η ιςότιμθ κοινωνικι κατάςταςθ (equal status), θ ιςότιμθ μεταχείριςθ και τα ίςα δικαιϊματα αποτελοφν τισ βάςεισ τθσ φιλοςοφίασ του «Σχεδιαςμοφ για όλουσ». Ιςότιμθ κοινωνικι κατάςταςθ, ςτθ λογικι ότι ςε όλα τα άτομα παρζχονται ίδιεσ δυνατότθτεσ χριςθσ των αγακϊν, υπθρεςιϊν και περιβαλλόντων. Πλοι, ςυμπεριλαμβανομζνων των ατόμων με αναπθρία, πρζπει να ζχουν τισ ίδιεσ δυνατότθτεσ πρόςβαςθσ πχ. ςτθν εκπαίδευςθ, τθν εργαςία και τθν αναψυχι χωρίσ να καταφεφγουν ςε ειδικζσ εφαρμογζσ αυτϊν ςχεδιαςμζνεσ αποκλειςτικά για αυτά. Είναι απαραίτθτθ, λοιπόν, θ ιςότιμθ μεταχείριςθ όλων των ατόμων ζναντι των εφαρμογϊν του κάκε τομζα. Πλοι πρζπει να μποροφν να χρθςιμοποιιςουν τισ όποιεσ εφαρμογζσ με τον ίδιο τρόπο χωρίσ να καταφεφγουν ςε ειδικζσ προςαρμογζσ που οδθγοφν ςε διακρίςεισ. Τζλοσ θ ζννοια ίςα δικαιϊματα ςτοχεφει ςτο γεγονόσ ότι τισ απαιτιςεισ για το τι ςθμαίνει ίςθ μεταχείριςθ τισ κζτουν εκείνα τα άτομα, ςτα οποία αναφζρεται θ ίςθ μεταχείριςθ. Ζτςι τα ίδια τα άτομα με αναπθρία -και κανείσ άλλοσ- είναι εκείνα που κακορίηουν το τι εννοοφν ωσ ίςθ μεταχείριςθ αυτϊν ςε ςχζςθ με τα υπόλοιπα μζλθ τθσ κοινωνίασ, ϊςτε να διαςφαλίηεται θ ιςότιμθ κοινωνικι κατάςταςθ αυτϊν με τουσ υπόλοιπουσ πολίτεσ. Η υλοποίθςθ των παραπάνω προχποκζτει ταυτόχρονα: τθν πρόβλεψθ και παροχι ςτο μζγιςτο δυνατό βακμό όλων εκείνων των βοθκθμάτων και εξοπλιςμϊν, που είναι απαραίτθτα ςτα άτομα με αναπθρία για τθ διαςφάλιςθ τθσ ιςότιμθσ κοινωνικισ κατάςταςθσ αυτϊν και 1 6

8 το ςχεδιαςμό περιβαλλόντων (υποδομζσ, υπθρεςίεσ και αγακά) απαρχισ προςβάςιμων, που λαμβάνουν υπόψθ τισ ανάγκεσ όλων, ζτςι ϊςτε να περιορίηεται ςτο ελάχιςτο θ χριςθ των προαναφερκζντων βοθκθμάτων, εξοπλιςμϊν και λοιπϊν ειδικϊν καταςκευϊν και κατά ςυνζπεια και κάκε επιπλζον κόςτοσ διαςφάλιςθσ τθσ ιςότιμθσ κοινωνικισ κατάςταςθσ όλων των πολιτϊν. Ο «Σχεδιαςμόσ για όλουσ» βαςίηεται ςτισ παρακάτω αρχζσ: Ιςοτιμία ςτθ δυνατότθτα χριςθσ: ο ςχεδιαςμόσ απευκφνεται ςε άτομα διαφόρων δεξιοτιτων Ρροςαρμοςτικότθτα ςτθ χριςθ: ο ςχεδιαςμόσ εξυπθρετεί ζνα ευρφ φάςμα ατομικϊν προτιμιςεων και δεξιοτιτων Απλι και διαιςκθτικι χριςθ: θ χριςθ των προϊόντων του ςχεδιαςμοφ είναι εφκολα αντιλθπτι από όλουσ ανεξάρτθτα από το μορφωτικό τουσ επίπεδο, τισ εμπειρίεσ τουσ, γλωςςικζσ δεξιότθτεσ ι τθν δυνατότθτα ςυγκζντρωςθσ που διακζτουν. Εφλθπτθ πλθροφόρθςθ: ο ςχεδιαςμόσ προβλζπει τθν αποτελεςματικι επικοινωνία με τον χριςτθ των προϊόντων ανεξάρτθτα από τθν δυνατότθτα αντίλθψθσ αυτοφ. Ανοχι ςτα λάκθ: ο ςχεδιαςμόσ ελαχιςτοποιεί τουσ κινδφνουσ και τα αρνθτικά αποτελζςματα από λανκαςμζνθ ι ακζλθτθ πράξθ Καταβολι μικρισ φυςικισ προςπάκειασ: τα προϊόντα του ςχεδιαςμοφ μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν με αποτελεςματικότθτα και άνεςθ με τθν ελάχιςτθ προςπάκεια. Κατάλλθλεσ διαςτάςεισ και επιφάνεια προςζγγιςθσ και χριςθσ: ο ςχεδιαςμόσ λαμβάνει υπόψθ του τισ απαιτιςεισ ςε διαςτάςεισ και επιφάνειεσ για τθν προςζγγιςθ, χειριςμό και χριςθ ανεξάρτθτα από τθ ςωματικι διάπλαςθ του χριςτθ, τθ ςτάςθ του ςϊματόσ του και τισ δυνατότθτεσ κίνθςθσ που διακζτει. Η εφαρμογι του «Σχεδιαςμοφ για όλουσ» ςτα προϊόντα και τισ υπθρεςίεσ των επιχειριςεων προςδίδει ςε αυτά πρόςκετθ αξία και διευρφνει τθν ομάδα των καταναλωτϊν ςτθν οποία απευκφνονται, ενϊ περιορίηει τθν υποχρζωςθ των Φορζων για πρόβλεψθ και παροχι πρόςκετων εξειδικευμζνων λφςεων και εφαρμογϊν άρα τουσ εξοικονομεί πόρουσ. Στθν ουςία διαςφαλίηει ςτθν πράξθ τθ βαςικι δθμοκρατικι αρχι του ςεβαςμοφ τθσ πολυμορφίασ και τθσ ιςότθτασ. Με το «Σχεδιαςμό για όλουσ» (Universal Design) τα αγακά, οι υπθρεςίεσ και τα περιβάλλοντα (ςυμβατικά και θλεκτρονικά) ςχεδιάηονται απαρχισ ζτςι ϊςτε να μποροφν να χρθςιμοποιθκοφν από όλουσ, ςτο μεγαλφτερο δυνατό βακμό, χωρίσ να απαιτοφνται ειδικζσ προςαρμογζσ ι εξειδικευμζνοσ ςχεδιαςμόσ (Βαρδακαςτάνθσ κ.α., 2008, ςελ: ) 7

9 Προςβϊςιμοσ Σουριςμόσ Ενϊ o προςβάςιμοσ τουριςμόσ αποτελεί πλζον αντικείμενο ςυςτθματικισ ακαδθμαϊκισ μελζτθσ αλλά και επιχειρθματικισ πρακτικισ, θ ςυηιτθςθ ςχετικά με τον οριςμό του είναι περιοριςμζνθ. Οι περιςςότεροι μελετθτζσ επικεντρϊνονται ςτισ εμπειρίεσ των ατόμων με αναπθρία κατά τθ διάρκεια των ταξιδιϊν τουσ χωρίσ να προςδιορίηουν τα κακοριςτικά ςτοιχεία του πεδίου. Το πεδίο ζχει περιγραφεί ποικιλοτρόπωσ ωσ: τουριςμόσ για ΑμεΑ, τουριςμοφσ με ευκολία πρόςβαςθσ, τουριςμόσ χωρίσ εμπόδια, τουριςμόσ χωρίσ αποκλειςμοφσ, κακολικόσ τουριςμόσ και, πιο πρόςφατα, προςβάςιμοσ τουριςμόσ. Οι οριςμοί είναι δυναμικοί και εξελιςςόμενοι και ωσ εκ τοφτου, δεν υπάρχει απόλυτθ ςυμφωνία ςε ζναν οριςμό. Οι περιςςότεροι οριςμοί ζχουν επικεντρωκεί ςτα λειτουργικά ςτοιχεία του τουριςμοφ που είναι προςβάςιμοσ ςε όλουσ τουσ ανκρϊπουσ. Ωςτόςο, οι Darcy και Dickson (2009) επζκτειναν αυτόν τον οριςμό ςυςχετίηοντασ τον με το Σχεδιαςμό για Πλουσ όπου θ πρόςβαςθ δεν είναι περιορίηεται ςτθν αναπθρία, αλλά ςυνδζεται ευρφτερα με ολόκλθρο τον κφκλο τθσ ηωισ των ανκρϊπων. Αυτό ζδωςε τθν ευκαιρία να ςυμπεριλθφκεί μια ευρφτερθ ομάδα ανκρϊπων οι οποίοι επωφελοφνται από τθν εξαςφάλιςθ τθσ πρόςβαςθσ. Αξίηει, όμωσ, να ςθμειωκεί πωσ για να πραγματωκεί ο προςβάςιμοσ τουριςμόσ, κα πρζπει να εφαρμοςτεί μια διαδικαςία που κεμελιϊνεται ςτισ αξίεσ που αφοροφν ςτθν ανάπτυξθ προϊόντων και υπθρεςιϊν τουριςμόσ (Buhalis & Darcy, 2010, ςελ. 10). Σε αυτό το πλαίςιο, οι αρχζσ του Σχεδιαςμοφ για Πλουσ που περιγράφθκαν ςτο προθγοφμενο κεφάλαιο, μαηί με τισ αξίεσ τθσ ανεξαρτθςίασ, τθσ ιςότθτασ και τθσ αξιοπρζπειασ παρζχουν τθ βάςθ του παρακάτω οριςμοφ του προςβάςιμου τουριςμοφ που διατφπωςαν οι Darcy & Dickson (2009, ςελ. 34): Ο προςβάςιμοσ τουριςμόσ επιτρζπει ςτουσ ανκρώπουσ με απαιτιςεισ πρόςβαςθσ, περιλαμβανομζνων των κινθτικών, οφκαλμολογικών, ακουςτικών και γνωςτικών διαςτάςεων τθσ πρόςβαςθσ, να λειτουργοφν ανεξάρτθτα και με ιςοτιμία και αξιοπρζπεια μζςω τθσ ανάπτυξθσ τουριςτικών προϊόντων, υπθρεςιών και περιβαλλόντων κακολικοφ ςχεδιαςμοφ. Ο οριςμόσ αυτόσ είναι περιεκτικόσ και περιλαμβάνει όλουσ τουσ ανκρώπουσ, ςυμπεριλαμβανομζνων όςων ταξιδεφουν με παιδιά ςε καροτςάκια, των ατόμων με αναπθρίεσ και των θλικιωμζνων Σφμφωνα με τουσ Pühretmair & Buhalis (2008, ςελ ) θ επιτυχία και θ ανταγωνιςτικότθτα των τουριςτικϊν προοριςμϊν εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίηονται οι πελάτεσ, από τθν αποτελεςματικότθτα ςτισ μεκόδουσ προςζλκυςθσ πελατϊν, από το βακμό ικανοποίθςθσ των αναγκϊν των πελατϊν και από τθν επιτυχι διατιρθςθ τουσ ςτο πελατολόγιο. Οι ίδιοι ςθμειϊνουν επίςθσ ότι θ αγορά του προςβάςιμου τουριςμοφ είναι επικερδισ, αλλά ςυχνά παραμελείται από τθν τουριςτικι βιομθχανία. Ο τουριςμόσ και οι ταξιδιωτικζσ εμπειρίεσ εξακολουκοφν να είναι εξαιρετικά δυςπρόςιτεσ καταρχιν από φυςικά εμπόδια ςτθν προςβαςιμότθτα, όπωσ: οι περιοριςμοί ςτισ μετακινιςεισ, τα δυςπρόςιτα καταλφματα και τουριςτικζσ τοποκεςίεσ. Επιπλζον, υφίςτανται περιοριςμοί ςτθν πλθροφόρθςθ όπωσ είναι: θ γενικι ζλλειψθ πλθροφόρθςθσ, οι ανεπαρκείσ ι ελλιπείσ πλθροφορίεσ και οι 8

10 κακοςχεδιαςμζνεσ/δφςχρθςτεσ ιςτοςελίδεσ. Η τουριςτικι βιομθχανία, ςυχνά, παραλείπει αφενόσ να παράςχει πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα και αφετζρου να υιοκετιςει με ςυνζπεια τισ αρχζσ του ςχεδιαςμοφ για όλουσ. Αυτό ςυμβαίνει λόγω τθσ μθ εφαρμογισ των πολεοδομικϊν κανονιςμϊν και λόγω τθσ ζλλειψθσ γνϊςθσ και τθσ ςυνεπακόλουκθσ εςφαλμζνθσ εκτίμθςθσ για τισ πραγματικζσ ανάγκεσ των ΑμεΑ και των θλικιωμζνων πελατϊν. Ταυτόχρονα, ςυμβαίνει λόγω των ςτερεοτυπικϊν αντιλιψεων και του κοινωνικοφ διαχωριςμοφ που πολλζσ φορζσ υφίςτανται τα ΑμεΑ και οι θλικιωμζνοι. Το μερίδιο τθσ αγοράσ που αφορά τθν προςβαςιμότθτα είναι ςθμαντικό τόςο από άποψθ μεγζκουσ, όςο και από άποψθ αγοραςτικισ δφναμθσ των πελατϊν αυτισ τθσ αγοράσ. Ζχει υπολογιςτεί ότι περιςςότεροι από 750 εκατομμφρια άνκρωποι ςε όλο τον κόςμο και περίπου 37 ζωσ 45 εκατομμφρια άτομα ςτθν Ευρϊπθ ζχουν κάποιο είδοσ αναπθρίασ. Το ζργο OSSATE 2 υπολόγιςε τον αρικμό των ανκρϊπων με απαιτιςεισ προςβαςιμότθτασ ςτθν Ευρϊπθ ςε ςχεδόν 130 εκατομμφρια. Ζχει υπολογιςτεί, επίςθσ, ότι το 70% από αυτοφσ τουσ ανκρϊπουσ ζχουν τθν ςωματικι αλλά και τθν οικονομικι δυνατότθτα να ταξιδζψουν. Η οικονομικι διάςταςθ του κζματοσ ζχει εξεταςτεί και αναδειχτεί από διάφορεσ ζρευνεσ. Για παράδειγμα ςτθ Γερμανία το 54,3% των ΑμεΑ ταξιδεφουν. Πμωσ, το 37% ζχει παραιτθκεί από τθν προοπτικι ενόσ ταξιδιοφ, λόγω του γεγονότοσ ότι δεν υπιρχαν διακζςιμεσ επαρκείσ και κατάλλθλεσ προςφορζσ. Επιπλζον, το 48% διλωςε πωσ κα ταξίδευε ςυχνότερα, αν υπιρχαν πιο προςιτζσ προςφορζσ (Neumann & Reuber, 2004 ο.π. ςτο Pühretmair & Buhalis 2008, ςελ ). Για τθ διαχείριςθ τθσ αγοράσ που αφορά τθν προςβαςιμότθτα και προκειμζνου να επωφελθκεί κανείσ από τα πολλαπλαςιαςτικά αποτελζςματα που παράγονται από τουσ φίλουσ και ςυγγενείσ που χρθςιμοποιοφν τα ταξιδιωτικά πρακτορεία για να ταξιδζψουν ςε προςβάςιμουσ προοριςμοφσ κα πρζπει να εξαςφαλιςτεί θ προςβαςιμότθτα τόςο ςτο φυςικό/δομθμζνο περιβάλλον όςο και ςτο διαδικτυακό περιβάλλον. Οι Pühretmair & Buhalis (2008, ςελ ) αναφζρονται ςτισ προκλιςεισ που προκφπτουν από αυτι τθ διαδικαςία. Σθμειϊνουν πωσ θ τουριςτικι βιομθχανία είναι ζνα πολφπλοκο ςφςτθμα ανεξάρτθτων προμθκευτϊν προϊόντων και υπθρεςιϊν που ζχουν ωσ ςτόχο να προςελκφςουν τουσ τουρίςτεσ. Κατά ςυνζπεια, εμπλζκονται ςτθ διαδικαςία ποικίλοι πάροχοι, οι οποίοι ζχουν ςυχνά αντικρουόμενεσ ανάγκεσ, επικυμίεσ και ςυμφζροντα. Από τθν άλλθ πλευρά οι τουρίςτεσ με και χωρίσ αναπθρία ζχουν απαιτιςεισ, προτιμιςεισ και ανάγκεσ και ιςχφει, επίςθσ, ότι θ ποικιλομορφία των αναπθριϊν παράγει διαφορετικζσ απαιτιςεισ. Επιπλζον, υπάρχουν μεγάλεσ διαφοροποιιςεισ εντόσ τουσ φάςματοσ κάκε ςυγκεκριμζνθσ μορφισ αναπθρίασ και των ςυνδυαςμϊν τουσ. Ωσ εκ τοφτου, είναι προφανζσ ότι οι προκλιςεισ δεν είναι ομοιογενείσ, αντίκετα ζχουν διακριτζσ αλλά και επικαλυπτόμενεσ διαςτάςεισ. Η κοινι διάςταςθ ζγκειται, ωςτόςο, ςτο γεγονόσ ότι τα ΑμεΑ και τα εμποδιηόμενα άτομα ςυνολικά, απαιτοφν τθν εξαςφάλιςθ των προχποκζςεων εκείνων που κα τουσ επιτρζπουν να ςυμμετζχουν πλιρωσ ςτθν κακθμερινι ηωι, κακϊσ και ςτθν τουριςτικι εμπειρία, ςτθν αναψυχι και ςτισ πολιτιςτικζσ δραςτθριότθτεσ. Ρροκειμζνου να αντιμετωπίςει τισ προκλιςεισ του Ρροςβάςιμου Τουριςμοφ, θ τουριςτικι βιομθχανία κα πρζπει να επικεντρωκεί ςτα παρακάτω: 2 accessibletourism.org/?i=enat.en.enat_projects_and_good_practices.236 9

11 1. Φυςικι προςβαςιμότθτα του περιβάλλοντοσ και προςβαςιμότθτα των τουριςτικϊν υπθρεςιϊν 2. Εξαςφάλιςθ των πλθροφοριϊν ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα 3. Ραρουςίαςθ και διάχυςθ των πλθροφοριϊν για τθν προςβαςιμότθτα Ενϊ θ φυςικι προςβαςιμότθτα είναι απαραίτθτθ προχπόκεςθ για να χρθςιμοποιιςει κανείσ μια υπθρεςία ι ζνα προϊόν, οι αξιόπιςτεσ πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα των υπθρεςιϊν και των προϊόντων που παρουςιάηονται με ζνα λειτουργικό τρόπο, ςυμβάλλουν εξίςου ϊςτε οι ταξιδιϊτεσ να εντοπίςουν τα προςβάςιμα προϊόντα και υπθρεςίεσ που μποροφν να απολαφςουν. Οι εγκαταςτάςεισ ςτουσ προοριςμοφσ (ςυμπεριλαμβανομζνων ξενοδοχείων, εςτιατορίων, μουςείων, μνθμείων πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ, χϊρουσ εκδθλϊςεων κ.λπ.) πρζπει, ςυνεπϊσ, να παρζχουν ακριβείσ πλθροφορίεσ βάςει πραγματικϊν μετριςεων, να υποςτθρίηουν τουσ δυνθτικοφσ ταξιδιϊτεσ κατά τθ διάρκεια του ςχεδιαςμοφ και τθσ διαδικαςίασ λιψθσ αποφάςεων. Η ζλλειψθ αξιόπιςτων πλθροφοριϊν κεωρείται ζνασ ςθμαντικόσ παράγοντασ που εμποδίηει τουσ ανκρϊπουσ με αναπθρίεσ και άλλουσ ταξιδιϊτεσ με απαιτιςεισ για προςβαςιμότθτασ ςτα ταξίδια τουσ. Η πλθροφόρθςθ για τθν προςβαςιμότθτα αποτελεί κεμελιϊδθ απαίτθςθ για τθν αγορά του προςβάςιμου τουριςμοφ. Ενϊ οι προςβάςιμεσ υποδομζσ είναι ηωτικισ ςθμαςίασ για τθ ςυμμετοχι ςτθν τουριςτικι εμπειρία, θ παροχι πλθροφοριϊν ςχετικά με τισ προςβάςιμεσ εγκαταςτάςεισ ςε προοριςμοφσ είναι εξίςου ςθμαντικι για τθν λειτουργία αυτισ τθσ αγοράσ. Ακόμα και όταν τουριςτικζσ εγκαταςτάςεισ είναι προςβάςιμεσ, αν δεν παρζχονται επαρκείσ και αξιόπιςτεσ πλθροφορίεσ που να ανταποκρίνονται ςτισ ανάγκεσ των τουριςτϊν με αναπθρία, οι υποψιφιοι ταξιδιϊτεσ δεν κα είναι ςε κζςθ να εμπλζξουν τισ επιλογζσ Ρροςβάςιμου Τουριςμοφ κατά τθ διαδικαςία λιψθσ αποφάςεων. Οι πλθροφορίεσ για τον εκάςτοτε προοριςμό κα πρζπει να είναι περιεκτικζσ και λεπτομερείσ, και κα πρζπει, επίςθσ, να περιλαμβάνουν όλα τα ςτοιχεία που ςυνκζτουν τον προςβάςιμο τουριςμό (Darcy, 2002). O πλοφτοσ των παρεχόμενων πλθροφοριϊν αποτελεί κακοριςτικό παράγοντα για τθν επιλογι προοριςμοφ ςτο πλαίςιο τθσ αγοράσ του προςβάςιμου τουριςμοφ. Οι Οργανιςμοί Διαχείριςθσ Ρροοριςμϊν κα πρζπει να ςυμμετζχουν ενεργά ςτθν παροχι τζτοιου είδουσ πλθροφοριϊν, κακϊσ οι πλθροφορίεσ ςχετικά με τισ επιμζρουσ προςβάςιμεσ εγκαταςτάςεισ δεν επαρκοφν για το ςχεδιαςμό μιασ ολιςτικισ ταξιδιωτικισ εμπειρίασ. Η παρουςίαςθ των πλθροφοριϊν προςβαςιμότθτασ για τθ διαςφνδεςθ των επιμζρουσ προςβάςιμων εγκαταςτάςεων, κα πρζπει να υποδεικνφει μονοπάτια προςβαςιμότθτασ εντόσ του προοριςμοφ, επιτρζποντασ ςτουσ τουρίςτεσ που το χρειάηονται να προγραμματίςουν τισ ταξιδιωτικζσ εμπειρίεσ τουσ με ζναν ολιςτικό τρόπο. Η ανάγκθ για λεπτομερι πλθροφόρθςθ εξαρτάται άμεςα από το είδοσ και το βακμό τθσ αναπθρίασ. Οι ςοβαρζσ αναπθρίεσ ζχουν, ςυχνά, πιο περίπλοκεσ απαιτιςεισ πρόςβαςθσ. Μάλιςτα, ζχει παρατθρθκεί πωσ όςο υψθλότερο είναι το επίπεδο των απαιτιςεων προςβαςιμότθτασ τόςο περιςςότερο θ παροχι εξειδικευμζνων και λεπτομερϊν πλθροφοριϊν τείνει να είναι ανεπαρκισ (Pühretmair & Buhalis, 2008., ςελ ). Εκτόσ από τον πλοφτο των πλθροφοριϊν, θ αξιοπιςτία των πλθροφοριϊν ςτθν ταξιδιωτικι αγορά είναι, επίςθσ, ηωτικισ ςθμαςίασ ηιτθμα για τα ΑμεΑ και τα εμποδιηόμενα άτομα, κακϊσ θ ζλλειψθ αξιόπιςτων και ακριβϊν πλθροφοριϊν μποροφν να τουσ αποτρζψουν από το να ταξιδζψουν. Η ανάγκθ για αντικειμενικζσ μετριςεισ, χρθςιμοποιϊντασ αξιόπιςτεσ 10

12 αξιολογιςεισ και μεκόδουσ αναφοράσ είναι αδιριτθ και θ ικανοποίθςθ τθσ ζχει ωσ ςτόχο να ενδυναμϊςει τα ΑμεΑ και τα εμποδιηόμενα άτομα να λάβουν τισ δικζσ τουσ αποφάςεισ βάςει των δικϊν τουσ ικανοτιτων και προτιμιςεων. Η ακρίβεια των πλθροφοριϊν είναι, επίςθσ, ςθμαντικι και αποτελεί βαςικι προχπόκεςθ εξαςφάλιςθσ τθσ προςβαςιμότθτασ. Μόνο κατάλλθλα εκπαιδευμζνοι άνκρωποι είναι ςε κζςθ να εκτελοφν ακριβείσ μετριςεισ ζχοντασ κατανοιςει τισ ανάγκεσ των ατόμων με αναπθρία. Η ανάγκθ αυτι είναι πιο ζντονθ κακϊσ οι πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα ςτον τουριςμό είναι εξαιρετικά κατακερματιςμζνεσ και διάςπαρτεσ μεταξφ διαφόρων παραγόντων τθσ τουριςτικισ βιομθχανίασ. Τζλοσ, θ τρίτθ προχπόκεςθ είναι θ διάκεςθ των πλθροφοριϊν για τθν προςβαςιμότθτα ςτο διαδίκτυο. Διαφορετικά είδθ αναπθρίασ, ςυμπεριλαμβανομζνων των αιςκθτθριακϊν, των κινθτικϊν και των γνωςτικϊν, απαιτοφν διάφορουσ τφπουσ υποςτθρικτικϊν τεχνολογιϊν (προγράμματα ανάγνωςθσ οκόνθσ, αναγνϊριςθσ φωνισ, οκόνεσ Braille κ.α.) ϊςτε να καταςτεί δυνατι θ πρόςβαςθ ςτο διαδικτυακό περιεχόμενο. Ο προςβάςιμοσ ςχεδιαςμόσ βοθκά τουσ ανκρϊπουσ με αναπθρία να χρθςιμοποιοφν το διαδίκτυο πιο αποτελεςματικά. Μια προςιτι ιςτοςελίδα πρζπει να είναι αρκετά ευζλικτθ ϊςτε να αξιοποιεί όλεσ αυτζσ τισ βοθκθτικζσ τεχνολογίεσ. Οι αρχζσ ςχεδιαςμοφ και οι κατευκυντιριεσ γραμμζσ του WAI 3 (Ρρωτοβουλία για τθν Ρροςβαςιμότθτα του Διαδικτφου) υποδεικνφουν ξεκάκαρα τι κα πρζπει να εξαςφαλίηει μια ιςτοςελίδα για να είναι προςβάςιμθ από διαφορετικοφσ χριςτεσ. Είναι ςαφζσ πωσ θ κοινωνία πρζπει να δθμιουργιςει τισ κατάλλθλεσ δομζσ για να υποςτθρίξει τισ ανάγκεσ και τισ απαιτιςεισ των ΑμεΑ και των εμποδιηόμενων ατόμων. Σφμφωνα, όμωσ, με τουσ Pühretmair & Buhalis (2008., ςελ ) θ υποςτιριξθ του Ρροςβάςιμου Τουριςμοφ είναι κάτι περιςςότερο από μια κοινωνικι απαίτθςθ. Η προςβαςιμότθτα ζχει και μια οικονομικι διάςταςθ και αποτελεί ζνα δείκτθ για τθν ποιότθτα, ζνα εμπορικό ςιμα και ζνα ανταγωνιςτικό πλεονζκτθμα. Οι άνκρωποι με απαιτιςεισ προςβαςιμότθτασ ζχουν τθν επικυμία και το δικαίωμα να ταξιδεφουν ςαν όλουσ τουσ άλλουσ. Ωςτόςο, θ εμπειρία του ταξιδιοφ τουσ ςυχνά κατακλφηεται από εμπόδια. Επιπλζον, όλοι οι τουρίςτεσ αναμζνουν κάποιο βακμό προςβαςιμότθτασ που να διαςφαλίηει τθν άνεςθ τουσ όταν ταξιδεφουν. Μζχρι ςτιγμισ, θ τουριςτικι βιομθχανία ζχει ςε μεγάλο βακμό παραμελιςει και μετά βίασ αναγνωρίςει τισ δυνατότθτεσ και τθν οικονομικι διάςταςθ τθσ παροχισ ςτιριξθσ ςτον προςβάςιμο τουριςμό. Ωςτόςο, είναι προφανζσ ότι θ τουριςτικι βιομθχανία μπορεί να προςελκφςει το ςθμαντικό και ςυνεχϊσ αναπτυςςόμενο τμιμα τθσ αγοράσ των ΑμεΑ, των θλικιωμζνων αλλά και όλων των άλλων ανκρϊπων που ζχουν ανάγκεσ προςβαςιμότθτασ αν ακολουκιςει οριςμζνεσ βαςικζσ αρχζσ ςχεδιαςμοφ και παροχισ πλθροφοριϊν

13 υγκϋντρωςη & παροχό πληροφοριών για την Προςβαςιμότητα «Το μεγαλφτερο εμπόδιο που ςυναντοφν οι άνκρωποι όταν ςχεδιάηουν ζνα ταξίδι είναι να ςυνδζςουν όλεσ τισ πλθροφορίεσ ώςτε μποροφν να τισ διαχειριςτοφν» J. Westcott Η Westcott (2004) εκπόνθςε μια ζρευνα για λογαριαςμό τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ με τίτλο «Βελτιϊνοντασ τθν πλθροφόρθςθ του προςβάςιμου τουριςμοφ για τα άτομα με αναπθρία». Στόχοσ τθσ ιταν να κακοδθγιςεισ τουσ φορείσ τθσ τουριςτικισ βιομθχανία ϊςτε να παρζχουν βαςικζσ, αξιόπιςτεσ πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα ςε μια ςυνεκτικι μορφι. Σφμφωνα με τθ Westcott (2004, ςελ. 8) οι πλθροφορίεσ για τθν προςβαςιμότθτα κα πρζπει να είναι προςιτζσ για τουσ τουρίςτεσ με αναπθρία και να διατίκενται, κατά προτίμθςθ, ςε μια ποικιλία μορφϊν. Ππου είναι δυνατόν, οι πλθροφορίεσ για τουσ τουρίςτεσ με αναπθρία κα πρζπει να ενςωματϊνονται ςτισ γενικζσ τουριςτικζσ πλθροφορίεσ. Εάν παράγονται διαφορετικοί οδθγοί ι φυλλάδια κα πρζπει να ενθμερϊνονται ςε ετιςια βάςθ, να διαφθμίηονται κατάλλθλα, και να διατίκενται κατά προτίμθςθ δωρεάν. Η καλι επικοινωνία είναι απαραίτθτθ για τθ βελτίωςθ τθσ προςβαςιμότθτασ. Οι άνκρωποι λαμβάνουν τισ αποφάςεισ τουσ ςχετικά με τισ πλθροφορίεσ που τουσ παρζχονται βάςει των παραγόντων που κεωροφν ςθμαντικοφσ. Οι προςδοκίεσ τουσ διαμορφϊνονται από τισ πλθροφορίεσ που λαμβάνουν και προετοιμάηουν το ταξίδι τουσ αναλόγωσ. Ενϊ μια διαφορά μερικϊν εκατοςτϊν ςτο φψοσ του χερουλιοφ μιασ πόρτασ, μια μικρι διαφορά κλίςθσ ςτο επίπεδο του εδάφουσ ι το ακριβζσ μζγεκοσ/ςθμείο τοποκζτθςθσ μιασ πινακίδασ μπορεί να μθν φαίνεται ςθμαντικό ηιτθμα για τα περιςςότερα άτομα χωρίσ αναπθρίεσ, αυτό δεν ιςχφει για τα άτομα με αναπθρία. Οι διαφορζσ αυτζσ μποροφν, ωσ εκ τοφτου, να είναι κακοριςτικζσ για το αν τα ΑμεΑ κα είναι ςε κζςθ να αποκτιςουν πρόςβαςθ. Για το λόγο αυτό, θ ανεξάρτθτθ επαλικευςθ των πλθροφοριϊν προςβαςιμότθτασ από ζνα οργανιςμό που αςχολείται ςυςτθματικά με ηθτιματα προςβαςιμότθτασ και αναπθρίασ μπορεί να αποδειχκεί ιδιαίτερα χριςιμθ. Η ανεξάρτθτθ επαλικευςθ κα παρζχει μεγαλφτερθ αξιοπιςτία και κα αυξιςει τθ δυναμικι τθσ αγοράσ για τισ εγκαταςτάςεισ που επενδφουν ςε αυτι τθν προςζγγιςθ. Η Westcott (2004, ςελ. 27) ςυνεχίηει αναφζροντασ πωσ ζνασ τουρίςτασ με αναπθρία κα πρζπει να ξζρει ςχετικά με τισ δυνατότθτεσ προςβαςιμότθτασ για περιςςότερεσ από μία μονάδα/υποδομι και κα πρζπει να ζχει τθ δυνατότθτα να γνωρίςει τον προοριςμό ςτον οποίο ζχει επιλζξει να ταξιδζψει. Ζνασ προοριςμόσ είναι ο τόποσ ςτον οποίο πθγαίνει ο ταξιδιϊτθσ, μια πόλθ, περιοχι ι χϊρα, θ οποία διατίκεται ςτθν αγορά ωσ ενιαία οντότθτα για τουσ τουρίςτεσ. Η προςβαςιμότθτα του προοριςμοφ εξαρτάται από τθν προςβαςιμότθτα των υποδομϊν/υπθρεςιϊν που προςφζρονται, μαηί με τθν προςβαςιμότθτα των διαδρομϊν που εκτελοφν τα μζςα μαηικισ μεταφοράσ κακϊσ και τθν προςβαςιμότθτα του τοπικοφ περιβάλλοντοσ. Θα πρζπει επίςθσ να διατίκενται πλθροφορίεσ ςχετικά με τθ διακεςιμότθτα των οχθμάτων για τουσ επιςκζπτεσ. Οι ςυγκεκριμζνεσ προδιαγραφζσ για τθν παροχι πλθροφοριϊν ςτουσ τουρίςτεσ ποικίλλουν μεταξφ των ευρωπαϊκϊν χωρϊν, αλλά, ςε γενικζσ γραμμζσ, οι πλθροφορίεσ ςυγκεντρϊνονται και διατίκενται ςε κάποιο επίπεδο, είτε τοπικό, είτε 12

14 περιφερειακό. Οι πλθροφορίεσ για τθν προςβαςιμότθτα πρζπει να παρζχονται μαηί με άλλεσ πλθροφορίεσ μάρκετινγκ ζτςι ϊςτε να επιτρζπεται ςτον κάκε τουρίςτα ξεχωριςτά να ςυγκρίνει και να ςυνκζςει τισ γενικζσ προχποκζςεισ προςβαςιμότθτασ με πιο ςυγκεκριμζνεσ προχποκζςεισ. Οι λεπτομερείσ πλθροφορίεσ προςβαςιμότθτασ κα πρζπει να παρζχονται ςτο χαμθλότερο δυνατό επίπεδο (δθλαδι ςυγκεκριμζνο χωριό, κωμόπολθ, ι πόλθ), κακϊσ πζρα από αυτό το επίπεδο, οι πλθροφορίεσ προςβαςιμότθτασ κακίςτανται πολφ γενικζσ για να είναι χριςιμεσ. Ππου υπάρχουν διακζςιμεσ πθγζσ, οι πλθροφορίεσ ςε τοπικό επίπεδο μποροφν να ςυγκεντρϊνονται ςτθν περιοχι ι ςε περιφερειακό επίπεδο. Αυτό πικανϊσ κα βοθκιςει τουσ τουρίςτεσ να επιςκεφτοφν μια ςειρά από χωριά και πόλεισ. Οι πλθροφορίεσ ςχετικά με τουσ προοριςμοφσ που κα πρζπει να παρζχονται είναι οι ακόλουκεσ: Πηγαίνοντασ ςτον προοριςμό που βρίςκεται το πλθςιζςτερο λιμάνι, αεροδρόμιο κλπ, και ςε πόςο κοντινι απόςταςθ Ταξιδεφοντασ εντόσ του προοριςμοφ πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα των μζςων μαηικισ μεταφοράσ και κακοριςμζνοι χϊροι ςτάκμευςθσ Το τοπικό περιβάλλον γενικζσ πλθροφορίεσ ςχετικά με το ζδαφοσ, τα πεηοδρόμια, τισ διαβάςεισ, το κλίμα και τθν ποιότθτα του αζρα Προςβαςιμότητα των υπηρεςιϊν και των εγκαταςτάςεων - μια αναφορά ςτον αρικμό των εγκαταςτάςεων που ζχουν δϊςει ςυγκεκριμζνα ςτοιχεία προςβαςιμότθτασ ι/και εκείνων που ςυμμετζχουν ςε εκνικά ςυςτιματα προςβαςιμότθτασ και Υποςτήριξη κατά τη διάρκεια τησ παραμονήσ ςτοιχεία επικοινωνίασ για τα τοπικά νοςοκομεία, τθν ενοικίαςθ εξοπλιςμοφ, τισ ομάδεσ υποςτιριξθσ κ.λπ., που μποροφν να βοθκιςουν τα ΑμεΑ και τα εμποδιηόμενα άτομα κατά τθ διάρκεια μιασ επίςκεψθσ τουσ. Οι οργανιςμοί που παρζχουν τουριςτικζσ πλθροφορίεσ μπορεί να αξιοποιιςουν τθ ςυνεργαςία με ενϊςεισ ατόμων με αναπθρία για τθ ςυγκζντρωςθ του απαραίτθτου υλικοφ και τθν παροχι πλθροφοριϊν ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα, κυρίωσ υποδεικνφοντασ αν τα μζςα μαηικισ μεταφοράσ και τα κφρια τουριςτικά αξιοκζατα είναι προςβάςιμα. Οι πλθροφορίεσ κα πρζπει να παρουςιάηονται με απλό και άμεςο τρόπο, και ςε μθ εξεηθτθμζνθ γλϊςςα. Οι οργανιςμοί που παρζχουν τουριςτικζσ πλθροφορίεσ κα πρζπει να εξετάςουν τθν πικανότθτα διάχυςθσ των πλθροφοριϊν, μζςω διαφόρων οδϊν όπωσ το διαδίκτυο και το θλεκτρονικό ταχυδρομείο. 13

15 Βϋλτιςτεσ πρακτικϋσ προςβϊςιμου τουριςμού Το 2013 διεξιχκθ ζρευνα με κζμα τισ «Οικονομικζσ Επιπτϊςεισ και τισ ταξιδιωτικζσ πρακτικζσ του προςβάςιμου τουριςμοφ ςτθν Ευρϊπθ» για λογαριαςμό τθσ Διεφκυνςθσ τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ για τισ Επιχειριςεισ και τθ Βιομθχανία. Οι ερευνθτζσ ζκεςαν ζνα ςφνολο κριτθρίων για τθν επιλογι των κατάλλθλων μελετϊν περίπτωςθσ. Τα βαςικά κριτιρια ιταν τα εξισ: Οι περιπτϊςεισ κα πρζπει να καλφπτουν όλουσ τουσ τομείσ τθσ τουριςτικισ αλυςίδασ Οι περιπτϊςεισ κα πρζπει να παρουςιάηουν αποδείξεισ βελτίωςθσ τθσ αποδοτικότθτασ των επιχειριςεων (αρικμόσ των πελατϊν, των εργαηομζνων, απόδοςθ των επενδφςεων, δθμοτικότθτα κ.λπ.) Θα πρζπει να ςτοχεφουν ςτο ευρφ κοινό (αφοφ οι επιχειρθματικζσ ευκαιρίεσ δεν βαςίηονται μόνο ςτθ ςτόχευςθ ατόμων με αυξθμζνεσ ανάγκεσ πρόςβαςθσ και θ θκικι και πολιτικι βοφλθςθ είναι θ ζνταξθ και όχι ο διαχωριςμόσ). Οι περιπτϊςεισ επιλζγθκαν κατά το δυνατό από διαφορετικζσ χϊρεσ ι αφοροφν τθν υποδοχι των τουριςτϊν από διάφορεσ χϊρεσ εντόσ και εκτόσ ΕΕ προκειμζνου να εξαςφαλιςτεί θ ευρεία εκπροςϊπθςθ των χωρϊν τθσ ΕΕ. Θα πρζπει να είναι εφαρμόςιμεσ και ςε άλλεσ περιοχζσ ι τομείσ Στο μζτρο του δυνατοφ, οι περιπτϊςεισ προζρχονται τόςο από τον ιδιωτικό τομζα (μικρζσ, μεςαίεσ και μεγάλεσ επιχειριςεισ) όςο και από το δθμόςιο τομζα. Βάςει αυτϊν των κριτθρίων οι ερευνθτζσ κατζλθξαν ςε μια ομάδα περιπτϊςεων τισ οποίεσ και ανζλυςαν. Από αυτζσ επιλζγθκαν οι ςθμαντικότερεσ βάςει των αναγκϊν τθσ παροφςασ μελζτθσ και παρουςιάηονται ςτθ ςυνζχεια. 14

16 Μελζτη Περίπτωςησ: Η πόλη τησ Ερφοφρτησ Λογότυπο του τοπικοφ ςυμβουλίου τουριςμοφ Η Ερφοφρτθ, πρωτεφουςα του ομόςπονδου κρατιδίου τθσ Θουριγγίασ (Γερμανία) με κατοίκουσ (ςτοιχεία 2012) διακζτει ζνα μεςαιωνικό κζντρο τθσ πόλθσ με πολλά ςθμεία ιςτορικοφ ενδιαφζροντοσ. Ρερίπου 11 εκατομμφρια άνκρωποι επιςκζπτονται τθν Ερφοφρτθ κάκε χρόνο και δαπανοφν κατά μζςο όρο 45,20 τθν θμζρα. Το κζντρο τθσ πόλθσ και τα κφρια ςθμεία ενδιαφζροντοσ δεν είναι ιδιαίτερα προςβάςιμα ςε γενικζσ γραμμζσ. Ωςτόςο, θ Ερφοφρτθ είναι ζνασ από τουσ πιο διάςθμουσ προςβάςιμουσ προοριςμοφσ ςτθ Γερμανία. Το Συμβοφλιο Τουριςμοφ τθσ Ερφοφρτθσ παρζχει ζνα ευρφ φάςμα προςφορϊν προςβάςιμου τουριςμοφ που περιλαμβάνει: Οργανωμζνεσ εκδρομζσ με λεωφορείο/τραμ, προςβάςιμεσ για ΑμεΑ Ρακζτα all inclusive Χϊρουσ Διαμονισ Γαςτρονομικζσ ςπεςιαλιτζ Εκδθλϊςεισ και επιςκζψεισ ςτα πολλά ςθμεία ενδιαφζροντοσ Ρροςφορζσ ςτθ Γερμανικι Νοθματικι Γλϊςςα Η μελζτθ των παραγόντων που ςυνζβαλλαν ςτθν επιτυχία αναδεικνφει τα ακόλουκα: 1. Δζςμευςθ των φορζων λιψθσ αποφάςεων Ο προςβάςιμοσ τουριςμόσ βρίςκεται ςτθν κορυφι τθσ ιεραρχίασ του τουριςμοφ. Ο Διευκφνων Σφμβουλοσ του Συμβουλίου Τουριςμοφ (Erfurt Tourismus und Marketing GmbH) είναι υπεφκυνοσ για το κζμα. Υπάρχει πολιτικι παρακολοφκθςθ, αλλά οι πολιτικοί δεν ελζγχουν το Συμβοφλιο Τουριςμοφ. Η απόφαςθ να δοκεί προτεραιότθτα ςτον προςβάςιμο τουριςμό προζκυψε και από τισ ανάγκεσ μάρκετινγκ. 2. Συντονιςμόσ και ςυνζχεια Το τουριςτικό ςυμβοφλιο αςχολείται από το 1999 με τον προςβάςιμο τουριςμό. 3. Δικτφωςθ και ςυμμετοχι Σε τοπικό επίπεδο, ζνα δίκτυο παρόχων υπθρεςιϊν από διάφορουσ τομείσ του τουριςμοφ και από άλλουσ ςυναφείσ τομείσ, όπωσ οι μεταφορζσ ςυνεδριάηει τακτικά με τισ οργανϊςεισ των ΑμεΑ. Από το 2008 θ Ερφοφρτθ είναι μζλοσ τθσ ζνωςθσ «Ρροοριςμοί χωρίσ εμπόδια ςτθ Γερμανία» 4. Ρρόκειται για μια ζνωςθ οκτϊ περιφερειϊν τθσ Γερμανίασ ιδιαίτερα 4 barrierefreie-reiseziele.de 15

17 προςθλωμζνθ ςτθν ιδζα του προςβάςιμου τουριςμοφ για όλουσ. Η ομάδα λειτουργεί ςε εκνικό και διαπεριφερειακό επίπεδο 5 Σε εκνικι και διεκνι κλίμακα, ο επικεφαλισ του Συμβουλίου Τουριςμοφ τθσ Ερφοφρτθσ καλείται ςυχνά να μιλιςει ςε ςυνζδρια και ςυναντιςεισ. Διατθρεί επίςθσ διεκνείσ επαφζσ. 4. Στρατθγικόσ ςχεδιαςμόσ Το Συμβοφλιο Τουριςμοφ τθσ Ερφοφρτθσ είναι υπεφκυνο για τθ ςτρατθγικι ανάπτυξθ Ο προςβάςιμοσ τουριςμόσ είναι μζροσ των ςχεδίων μάρκετινγκ και του ςτρατθγικοφ ςχεδιαςμοφ Ζχουν διαμορφωκεί πολλζσ προςφορζσ για ΑμεΑ 5. Αξιολόγθςθ και μεταφορά γνϊςθσ Οι ομάδεσ διαχείριςθσ και εξυπθρζτθςθσ αποτελοφνται από άτομα εκπαιδευμζνα ςε ηθτιματα προςβαςιμότθτασ. Οριςμζνα μζλθ του προςωπικοφ ζχουν αποκτιςει περαιτζρω γνϊςεισ (π.χ. νοθματικι γλϊςςα, παρακολοφκθςθ ςεμιναρίων για ξεναγιςεισ ςε τυφλοφσ επιςκζπτεσ). Επιπλζον, θ ςυνεργαςία με τισ τοπικζσ ΜΚΟ που αςχολοφνται με τθν αναπθρία είναι ιςχυρι. Η ςυνεχισ αλλθλεπίδραςθ μεταξφ επιςκεπτϊν και παρόχων υπθρεςιϊν είναι εξαςφαλιςμζνθ, και οι ειςθγιςεισ των πελατϊν ευπρόςδεκτεσ Οι ξεναγοί τθσ πόλθσ ζχουν εκπαιδευτεί κατάλλθλα Ζχει παραςχεκεί ειδικι εκπαίδευςθ ςτουσ παρόχουσ υπθρεςιϊν Εξαςφαλίηεται θ ανταλλαγι γνϊςεων ςτο πλαίςιο του ςυλλόγου «Ρροοριςμοί χωρίσ εμπόδια ςτθ Γερμανία» Είναι μζλοσ του νζου γερμανικοφ ςχεδίου «Ανάπτυξθ και εμπορευματοποίθςθ των προςβάςιμων εγκαταςτάςεων και υπθρεςιϊν με ςκοπό τον Τουριςμό για Πλουσ ςτθ Γερμανία». Το ζργο ανατζκθκε από το γερμανικό Υπουργείο Οικονομίασ ςτο Γερμανικό Σεμινάριο για τον Τουριςμό (DSFT) και το Εκνικό Κζντρο Συντονιςμοφ του Τουριςμοφ για Πλουσ (Natko) και ζχει ωσ ςτόχο τθν εφαρμογι ενόσ εκνικοφ ςυςτιματοσ αξιολόγθςθσ και πιςτοποίθςθσ των προςφορϊν ςτον τομζα του προςβάςιμου τουριςμοφ 6. Επικοινωνία και διάχυςθ Η ιςτοςελίδα είναι εξαιρετικά χρθςτικι, ςυμπεριλαμβάνοντασ για παράδειγμα εφκολθ γλϊςςα και βίντεο ςτθ νοθματικι 6 5 Ο καταλφτθσ που ζφερε κοντά ζξι από τουσ οκτϊ προοριςμοφσ ιταν επιλογι τουσ για να ςυμμετζχουν ςτθ μελζτθ «Ραράγοντεσ επιτυχίασ και μζτρα για τθ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ του τουριςμοφ για όλουσ ςτθ Γερμανία», που διεξιχκθ για το Ομοςπονδιακό Υπουργείο Οικονομίασ και Τεχνολογίασ. Τα ποιοτικά ςτοιχεία τθσ μελζτθσ ςυλλζχκθκαν από αυτζσ τισ ζξι περιοχζσ που παρουςίαςαν επιτυχθμζνεσ προςεγγίςεισ και ζργα για τον προςβάςιμο τουριςμό. Η ζνωςθ «Ρροοριςμοί χωρίσ εμπόδια ςτθ Γερμανία» ςυνεργάηεται ςτενά με το Γερμανικό Συμβοφλιο Τουριςμοφ (DZT) και άλλουσ ςθμαντικοφσ φορείσ ςτον τομζα του τουριςμοφ, όπωσ οι Γερμανικοί Σιδθρόδρομοι (Deutsche Bahn)

18 Το φυλλάδιο ειδικοφ ενδιαφζροντοσ «Ερφοφρτθ-βιϊςιμθ για όλουσ» καταγράφει προςιτζσ προςφορζσ για διάφορεσ ομάδεσ-ςτόχουσ (άτομα με κινθτικά προβλιματα και προβλιματα όραςθσ/ακοισ, χριςτεσ αναπθρικϊν αμαξιδίων, άτομα με νοθτικι υςτζρθςθ) Σε εκνικό επίπεδο, οι προςφορζσ αυτζσ προωκοφνται ςτο πλαίςιο τθσ ζνωςθσ «Ρροοριςμοί χωρίσ εμπόδια ςτθ Γερμανία» Σε διεκνζσ επίπεδο, οι προςφορζσ προωκοφνται από το Γερμανικό Συμβοφλιο Τουριςμοφ (DZT). Οι προςφορζσ προωκοφνται, επίςθσ, από τθν Εταιρεία Γερμανικϊν Σιδθροδρόμων 7. Βελτίωςθ των πόρων και των δυνατοτιτων Λεωφορεία και τραμ χαμθλοφ δαπζδου Ρροςφορά: * ξεναγοί πόλθσ για ΑμεΑ *υκμίςεισ για ΑμεΑ * Ταξιδιωτικοί Οδθγοί για άτομα με προβλιματα όραςθσ * Οι προςφορζσ παρουςιάηονται και ςτθ γερμανικι νοθματικι γλϊςςα Οδθγοί & Εμπόδια Οδθγοί Η ςυνεχισ προςωπικι δζςμευςθ των ενδιαφερόμενων φορζων ιταν θ βαςικι κινθτιρια δφναμθ του προςβάςιμου τουριςμοφ ςτθν Ερφοφρτθ Η κινθτοποίθςθ πολλϊν παρόχων υπθρεςιϊν ςυχνά επετεφχκθ μζςω μιασ κοινωνικι προςζγγιςθ Ο αρικμόσ των επιςκεπτϊν που ςυμμετζχουν ςε ξεναγιςεισ ζχει αυξθκεί και θ Ερφοφρτθ υποδζχεται ζναν αυξανόμενο αρικμό μεμονωμζνων επιςκεπτϊν ΑμεΑ. Τα προςβάςιμα δωμάτια ςτα ξενοδοχεία παρουςιάηουν υψθλότατα ποςοςτά πλθρότθτασ. Ο προςβάςιμοσ τουριςμόσ ενιςχφει τθν εςωτερικι αγορά Εμπόδια Το επίπεδο των αναγκαίων επενδφςεων είναι υψθλότερο από ό, τι αναμενόταν, ειδικά ςε χρόνο και ανκρϊπουσ Τα ζργα για επιςκζπτεσ ΑμεΑ είναι ςε οριςμζνεσ περιπτϊςεισ αρκετά ακριβά και χρειάηεται υποςτιριξθ από δθμόςιουσ φορείσ, ςυνικωσ από το Υπουργείο Κοινωνικϊν Υποκζςεων τθσ Θουριγγίασ Η ςυνεχισ προςωπικι δζςμευςθ των ενδιαφερόμενων φορζων είναι απαραίτθτθ Οι οικονομικζσ επενδφςεισ ςτο ςυγκεκριμζνο τομζα είναι ςιμερα μικρζσ και μπορεί να είναι δφςκολο να κινθτοποιθκοφν οι εταίροι για να επενδφςουν ςε κοινά προγράμματα μάρκετινγκ Ρεραιτζρω ςχόλια Το 2003 θ Ερφοφρτθ κζρδιςε το βραβείο "Καλϊσ ιλκατε για Διακοπζσ Οικογενειακόσ Χρόνοσ χωρίσ Εμπόδια" 17

19 Το Γερμανικό Βραβείο Τουριςμοφ για το 2013 απονεμικθκε ςτθν Ερφοφρτθ για τθν υλοποίθςθ ζργων άρςθσ των εμποδίων και βελτίωςθσ τθσ προςβαςιμότθτασ 18

20 Μελζτη Περίπτωςησ: Ταξιδιωτικό Γραφείο Προςβάςιμη Πολωνία Το λογότυπο τησ εταιρίασ Το πιςτοποιθμζνο ταξιδιωτικό γραφείο Ρροςβάςιμθ Ρολωνία παρζχει υπθρεςίεσ από το Η εταιρεία ιταν το πρϊτο ταξιδιωτικό γραφείο ςτθν Ρολωνία που επικζντρωςε τισ δραςτθριότθτεσ του ςτισ υπθρεςίεσ για ΑμεΑ. Οι περιςςότεροι πελάτεσ είναι άτομα με ςοβαρι αναπθρία, όπωσ χριςτεσ αναπθρικϊν αμαξιδίων, άτομα με άλλα προβλιματα κινθτικότθτασ αλλά και επιςκζπτεσ με νοθτικι υςτζρθςθ. Οι προςφερόμενεσ υπθρεςίεσ αφοροφν: Τον ειςερχόμενο και εξερχόμενο τουριςμό Οργανωμζνα ταξίδια 1-6 θμερϊν εντόσ τθσ Ρολωνίασ αλλά και ςτο εξωτερικό Εξαςφάλιςθ δωματίων ςε προςβάςιμα ξενοδοχεία Εξαςφάλιςθ προςβάςιμων μζςων μεταφοράσ: λεωφορεία, αεροπορικζσ κζςεισ, ταξί, τρζνα Ρεριθγιςεισ προςαρμοςμζνεσ ςτισ απαιτιςεισ ςυγκεκριμζνων ατόμων και ομάδων Οργάνωςθ προςβάςιμων διαδρομϊν που ςυμπεριλαμβάνουν προςβάςιμεσ τουαλζτεσ και τουριςτικά αξιοκζατα Κρατιςεισ ειςιτθρίων για τουριςτικά αξιοκζατα, κζατρα Εξαςφάλιςθ πολφγλωςςων ντόπιων ξεναγϊν Εξαςφάλιςθ ειδικοφ εξοπλιςμοφ αποκατάςταςθσ. Ο ζλεγχοσ των παραγόντων επιτυχίασ αποκαλφπτει τα ακόλουκα: 1. Δζςμευςθ των φορζων λιψθσ αποφάςεων Η ιδρφτρια και διευκφνουςα ςφμβουλοσ τθσ εταιρίασ ζχει αναπθρία και είναι αποφαςιςμζνθ να προωκιςει τισ ιδζεσ του προςβάςιμου τουριςμοφ για όλουσ Ππου είναι δυνατόν, θ διευκφνουςα ςφμβουλοσ «δοκιμάηει» θ ίδια τισ περιθγιςεισ, ςτοιχείο που εγγυάται τθ ςυνεπι εφαρμογι τθσ προςβαςιμότθτασ ςε όλεσ τισ προςφορζσ τθσ εταιρίασ 2. Συντονιςμόσ και ςυνζχεια Η εταιρεία ξεκίνθςε το 2009 και τθ διαχειρίηεται το ίδιο αφοςιωμζνο άτομο από τθν εποχι εκείνθ Η ιδρφτρια και διευκφνουςα ςφμβουλοσ εργάηεται ςυνικωσ μόνθ τθσ και αναηθτά ςυνεχϊσ βελτιϊςεισ 3. Δικτφωςθ και ςυμμετοχι Το ταξιδιωτικό γραφείο "Ρροςβάςιμθ Ρολωνία" είναι μζλοσ του Ευρωπαϊκοφ Δικτφου για τον Ρροςβάςιμο Τουριςμό (ΕΝΑΤ) Επιδιϊκεται θ ςφναψθ ιςχυρϊν και διαρκϊν δεςμϊν με ΜΚΟ των ΑμεΑ 19

21 4. Στρατθγικόσ ςχεδιαςμόσ Δεν υπιρξε ςτρατθγικόσ ςχεδιαςμόσ Οι μζκοδοι και ςτρατθγικζσ που ςυγκεντρϊκθκαν από κάκε ταξιδιωτικι εμπειρία, οι αλλαγζσ και οι βελτιϊςεισ ειςιχκθςαν ςταδιακά 5. Αξιολόγθςθ και μεταφορά γνϊςθσ Η διευκφνουςα ςφμβουλοσ είναι ΑμεΑ και γνωρίηει εκ των ζςω τισ ανάγκεσ των ομάδων-ςτόχων Η διευκφνουςα ςφμβουλοσ ολοκλιρωςε, επίςθσ, τθν απαιτοφμενθ εκπαίδευςθ για ξεναγοφσ, αλλά δεν είχε κανζνα ειδικό εκπαιδευτικό υπόβακρο κατά τθν ζναρξθ τθσ επιχείρθςθσ τθσ 6. Επικοινωνία και διάχυςθ Αξιοποίθςθ ιςτοςελίδασ 7, θ οποία είναι διακζςιμθ και ςτα Αγγλικά, λόγω τθσ μεγάλθσ ςθμαςίασ που αποδίδεται ςτισ ξζνεσ αγορζσ Τα ενθμερωτικά φυλλάδια διατίκενται, επίςθσ, ςτα Αγγλικά Συμμετοχι ςε ςυνζδρια και ςυναντιςεισ (ςυχνά ςτο εξωτερικό) 7. Βελτίωςθ των πόρων και των δυνατοτιτων Κάκε ταξίδι είναι μοναδικό και απαιτεί μια ατομικι προςζγγιςθ που να ανταποκρίνεται ςτο φάςμα των διαφορετικϊν αναγκϊν των πελατϊν Δεδομζνου ότι οι επιςκζπτεσ ταξιδεφουν ςυχνά χωρίσ φροντιςτι, θ εταιρεία ανταποκρίνεται ςτα αιτιματα των πελατϊν όπωσ είναι θ ανάγκθ για ζνα κρεβάτι ψθλότερο από το κανονικό, μια ειδικι δίαιτα, ζνασ εξοπλιςμόσ, θ ανάγκθ βοικειασ από εκελοντζσ Οδθγοί & Εμπόδια Οδθγοί Ρροςωπικι εμπλοκι και ιδεαλιςτικι ςτάςθ τθσ διευκφνουςασ ςυμβοφλου Διευρυμζνθ γνϊςθ τθσ διευκφνουςασ ςυμβοφλου ςχετικά με τισ ανάγκεσ των επιςκεπτϊν μζςα από τθ δικι τθσ εμπειρία Αυξθμζνο ενδιαφζρον για το ζργο τθσ εταιρείασ, κυρίωσ από το εξωτερικό Ενκάρρυνςθ από τουσ ικανοποιθμζνουσ πελάτεσ Εμπόδια Καμία οικονομικι ι κεςμικι υποςτιριξθ. Το κφριο πρόβλθμα λειτουργίασ τθσ επιχείρθςθσ είναι ότι το κόςτοσ υπερβαίνει κατά πολφ το αναμενόμενο. Μόνο τρεισ με ζξι ομάδεσ επιςκεπτϊν και ωσ επί το πλείςτον με λίγουσ ςυμμετζχοντεσ οργανϊνονται ανά ζτοσ, ςυμμετοχι που δεν επαρκεί για τθν κάλυψθ των εξόδων Ζλλειψθ προςβάςιμων δωματίων για τα άτομα με περιοριςμζνο προχπολογιςμό και ζλλειψθ προςβάςιμων μζςων μεταφοράσ ςτθν Ρολωνία

22 Τα άτομα με αναπθρία ςτθν Ρολωνία κζλουν να ταξιδζψουν, αλλά ςυχνά δεν ζχουν τθν οικονομικι δυνατότθτα Οι ΜΚΟ, ωσ πικανοί πελάτεσ, αποφεφγουν να χρθςιμοποιοφν τισ υπθρεςίεσ τθσ εταιρείασ και προςπακοφν να οργανϊςουν τα ταξίδια μόνεσ τουσ, προκειμζνου να εξοικονομιςουν χριματα Ρεραιτζρω ςχόλια Το κίνθτρο για να ξεκινιςει τθν επιχείρθςθ ιταν για τθ διευκφντρια θ εμπειρία κατά τθ διάρκεια ενόσ οργανωμζνου ταξιδιοφ ςτθν Αυςτραλία Λόγω τθσ απογοθτευτικισ οικονομικισ κατάςταςθσ, οι επιχειρθματικζσ δραςτθριότθτεσ μπορεί να αναςταλοφν ι θ επιχείρθςθ να μετατραπεί ςε Κδρυμα 21

23 Μελζτη Περίπτωςησ: Οινοποιείο Cave St Martin Remich, Λουξεμβοφργο Η είςοδοσ του Οινοποιείου Το οινοποιείο Cave St Martin 8 βρίςκεται ςτθν κοινότθτα Remich, ζνα από τα πιο γραφικά και πολυςφχναςτα τουριςτικά χωριά ςτθν όχκθ του ποταμοφ Μοselle, λίγα χιλιόμετρα από τα ςφνορα μεταξφ Λουξεμβοφργου, Γερμανίασ και Γαλλίασ. Η παρακολοφκθςθ των παραγόντων επιτυχίασ αποκαλφπτει τα ακόλουκα: 1. Δζςμευςθ τθσ λιψθσ αποφάςεων Από το ξεκίνθμα τθσ οικογενειακισ επιχείρθςθσ δόκθκε ζμφαςθ ςτισ ανάγκεσ των πελατϊν. Κατά ςυνζπεια, θ απόφαςθ τθσ να φροντίςει τα ηθτιματα προςβαςιμότθτασ αποτελεί για τθν οικογζνεια μια πραγματικότθτα που αφορά τθν εςωτερικι πολιτικι και τον τρόπο επιχειρθματικισ δραςτθριότθτασ. 2. Συντονιςμόσ και ςυνζχεια Αποτελεί ςτόχο του Cave St Martin να είναι προςβάςιμο για όλουσ, ζτςι κάκε γενιά τθσ οικογζνειασ κάνει βελτιϊςεισ, ςφμφωνεσ με τισ τεχνολογικζσ εξελίξεισ. Οι βελτιϊςεισ πραγματοποιοφνται με τθ βοικεια του νζου εξοπλιςμοφ, ιδίωσ ςτον τομζα τθσ υγιεινισ. 3. Δικτφωςθ και ςυμμετοχι Από το 2009, το Οινοποιείο Cave St Martin ζχει ςτθν κατοχι το EureWelcomeLabel. Η πιςτοποίθςθ EureWelcome αναγνωρίηεται ςτο Μεγάλο Δουκάτο του Λουξεμβοφργου, κακϊσ και ςε ζξι γειτονικζσ περιφζρειεσ του Βελγίου, τθσ Ολλανδίασ και τθσ Γερμανίασ. Στο Λουξεμβοφργο φαίνεται να υπάρχει ιςχυρι βοφλθςθ να ςυμπεριλθφκεί ο προςβάςιμοσ τουριςμόσ ςτισ κυρίαρχεσ τάςεισ τθσ τουριςτικισ προςφοράσ. Το ςιμα EureWelcome απονζμεται ςε φορείσ παροχισ υπθρεςιϊν ςτουσ τομείσ του τουριςμοφ και τθσ αναψυχισ για τισ ξεχωριςτζσ τουσ προςπάκειζσ τουσ όςον αφορά τθν προςβαςιμότθτα και τθν υποδοχι όλων, ςυμπεριλαμβανομζνων των ΑμεΑ. Η φιλοςοφία τθσ πιςτοποίθςθσ EureWelcome προςανατολίηεται ολοζνα και περιςςότερο ςτθν ζννοια του «Σχεδιαςμοφ για Πλουσ». Αυτό ςθμαίνει ότι θ ποιότθτα τθσ προςβαςιμότθτασ δεν αφορά μόνο τθν άρςθ εμποδίων για τουσ ανκρϊπουσ με Αναπθρία αλλά και για τθν κοινωνία ςυνολικότερα. Οι προςβάςιμεσ εγκαταςτάςεισ παρουςιάηονται ςτουσ πικανοφσ πελάτεσ και επιςκζπτεσ μζςω τθσ ιςτοςελίδασ welcome.lu 9 κακϊσ και μζςα από ενθμερωτικά φυλλάδια και ςυνδζςμουσ με φθμιςμζνουσ τουριςτικζσ και πολιτιςτικζσ ιςτοςελίδεσ

24 4. Στρατθγικόσ ςχεδιαςμόσ Ζχουν διαμορφωκεί διαφορετικζσ προςφορζσ για τουσ επιςκζπτεσ, όπωσ ξεναγιςεισ μζςα ςτα κελάρια, προςβάςιμεσ για τουσ χριςτεσ αναπθρικϊν αμαξιδίων, με τθ δυνατότθτα διευκρινιςεων ςε απλουςτευμζνθ γλϊςςα. Η ξενάγθςθ διαρκεί περίπου 45 λεπτά. Σε περίπτωςθ που ηθτθκεί είναι, επίςθσ, δυνατό να γίνει ξενάγθςθ ςτθ γερμανικι νοθματικι γλϊςςα. Οι εμπειρίεσ προςφζρονται ςε διάφορεσ ομάδεσ-ςτόχουσ: κραςί για τουσ ενιλικεσ και χυμόσ ςταφυλιοφ για τα παιδιά. Ο προςβάςιμοσ τουριςμόσ γίνεται κυρίωσ κατανοθτόσ ωσ τουριςμόσ για τα ΑμεΑ 5. Αξιολόγθςθ και μεταφορά γνϊςθσ Η διοίκθςθ και το προςωπικό ζχουν εκπαιδευτεί ςτον προςβάςιμο τουριςμό και ζχουν προςωπικζσ εμπειρίεσ και επαφζσ με επιςκζπτεσ ΑμεΑ. Εξαςφαλίηεται θ καλι επικοινωνία με τουσ επιςκζπτεσ και θ διοίκθςθ και το προςωπικό είναι ζτοιμο να πάρει μακιματα από τισ ειςθγιςεισ των πελατϊν τουσ. 6. Επικοινωνία και Διάχυςθ Ρλθροφορίεσ ςχετικά με τθν κατάςταςθ τθσ προςβαςιμότθτασ του οινοποιείου είναι διακζςιμεσ ςτθν ιςτοςελίδα EureWelcome Label, αλλά μόνο ςτα γαλλικά. Ρλθροφορίεσ ςε γλϊςςεσ πικανϊσ κα είναι ςφντομα διακζςιμεσ Η διάχυςθ ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα οφείλεται κυρίωσ ςτθν από ςτόμα-ςε ςτόμα διάδοςθ των πλθροφοριϊν ανάμεςα ςτουσ επιςκζπτεσ. 7. Βελτίωςθ των πόρων και των δυνατοτιτων Ειδικόσ χϊροσ ςτάκμευςθσ για ΑμεΑ Ρόρτα ειςόδου και εςωτερικι διαδρομι χωρίσ ςκαλοπάτια και εμπόδια Μια προςαρμοςμζνθ τουαλζτα είναι διακζςιμθ δίπλα ςτθν υποδοχι των επιςκεπτϊν. Η ξενάγθςθ γίνεται ςε απλουςτευμζνθ γλϊςςα. Οδθγοί & Εμπόδια Οδθγοί Η ςυνεχισ προςωπικι δζςμευςθ ιταν θ βαςικι κινθτιρια δφναμθ για τουσ ιδιοκτιτεσ ϊςτε να κάνουν το οινοποιείο προςβάςιμο Οι ιδιοκτιτεσ του οινοποιείου αιςκάνονται ότι θ αφοςίωςθ των πελατϊν τουσ, ΑμεΑ ι μθ, αποδεικνφει ότι εργάηονται με το ςωςτό τρόπο και ότι παρζχουν ςτουσ επιςκζπτεσ αυτό που χρειάηονται και αναηθτοφν. Το οινοποιείο υποδζχεται περίπου επιςκζπτεσ ανά ζτοσ Εμπόδια Απαιτείται ςυνεχισ δζςμευςθ 23

25 Μελϋτη Περύπτωςησ: Ξενοδοχεύα Scandic Το λογότυπο τησ εταιρίασ Η Scandic Hotels είναι μια αλυςίδα ξενοδοχείων που λειτουργοφν ςτθ Σουθδία, τθ Δανία, τθ Φινλανδία, τθ Νορβθγία, τθ Γερμανία, τισ Κάτω Χϊρεσ, το Βζλγιο και τθν Ρολωνία. Το πρϊτο ξενοδοχείο ιδρφκθκε το 1963 και τϊρα υπάρχουν 155 ξενοδοχεία ςε λειτουργία με δωμάτια και ςχεδιάηεται θ λειτουργία τριϊν νζων ξενοδοχείων. Η Scandic Hotels ζχει εργαηόμενουσ. Η προςφορά τθσ εταιρίασ απευκφνεται ςε εταιρείεσ, οικογζνειεσ, ηευγάρια ενϊ καλφπτεται και θ διοργάνωςθ εκδθλϊςεων. Ρερίπου 500 δωμάτια ξενοδοχείου ζχουν προςαρμοςτεί ϊςτε να ανταποκρίνονται ςτισ απαιτιςεισ των ανκρϊπων με αναπθρία. Και τα 155 ξενοδοχεία τθσ εταιρίασ υπόκεινται ςτο ςφςτθμα προςβαςιμότθτασ που ζχει αναπτφξει θ ίδια θ Scandic, και το οποίο αποτελεί το Ρρότυπο Ρροςβαςιμότθτασ τουσ. Το πρότυπο ζχει διευρυνκεί με τα χρόνια και ςιμερα περιλαμβάνει 110 ςθμεία ελζγχου. 81 από αυτά τα ςθμεία είναι υποχρεωτικά για όλα τα ξενοδοχεία ενϊ για τα νζα ξενοδοχεία κα πρζπει να ικανοποιοφνται όλα τα ςθμεία. Το πρότυπο αυτό λειτουργεί ωσ μια λίςτα ελζγχου για τα ξενοδοχεία. Η Scandic προςφζρει: Δωμάτια για ΑμεΑ (εξίςου καλά ςχεδιαςμζνα όπωσ και κάκε άλλο δωμάτιο) Ρλιρθ ςτοιχεία προςβαςιμότθτασ, τα οποία διατίκενται διαδικτυακά κάκε ξενοδοχείο τθσ Scandic ζχει τθ δικι του ιςτοςελίδα με μοναδικζσ πλθροφορίεσ για το ξενοδοχείο και τισ εγκαταςτάςεισ του. Υπάρχει, επίςθσ, μια ιςτοςελίδα με γενικζσ πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα, όπωσ: προτεινόμενα ξενοδοχεία ςε διάφορεσ πόλεισ, ςυμβουλζσ, χριςιμοι ςφνδεςμοι Οι κοινόχρθςτοι χϊροι του ξενοδοχείου είναι προςαρμοςμζνοι ςτισ ανάγκεσ των ΑμεΑ, π.χ. χαμθλότερο γραφείο υποδοχισ για τουσ χριςτεσ αναπθρικϊν αμαξιδίων, ακουςτικά ςτισ ςυνεδριακζσ εγκαταςτάςεισ, ξυπνθτιρια με δόνθςθ ςτο δωμάτια Τρόφιμα & Ροτά Δεν χρθςιμοποιοφνται αλλεργιογόνα προϊόντα ςτον πρωινό μπουφζ Οι ςκφλοι-οδθγοί είναι πάντα ευπρόςδεκτοι ςτα ξενοδοχεία Η ανάλυςθ των παραγόντων που ςυνζβαλλαν ςτθν επιτυχία αναδεικνφει τα ακόλουκα: 1. Δζςμευςθ των φορζων λιψθσ αποφάςεων Η Εκτελεςτικι Επιτροπι του Ομίλου Scandic είναι υπεφκυνθ για οποιαδιποτε δράςθ που πραγματοποιείται ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα. 2. Συντονιςμόσ και ςυνζχεια Η δζςμευςθ ςτθν εφαρμογι τθσ προςβαςιμότθτασ ξεκίνθςε το Από τότε ο Magnus Berglund, διοριςμζνοσ ωσ διευκυντισ προςβαςιμότθτασ ςτθ Scandic, είναι υπεφκυνοσ για αυτι τθ δραςτθριότθτα. 24

26 3. Δικτφωςθ και ςυμμετοχι Ο Magnus Berglund είναι μζλοσ του Ευρωπαϊκοφ Δικτφου για τον Ρροςβάςιμο Τουριςμό (ΕΝΑΤ) 10 Συνεργάηονται ςυςτθματικά με οργανϊςεισ ΑμεΑ, επιςκζπτεσ του ξενοδοχείου και μζλθ τθσ ομάδασ 4. Στρατθγικόσ ςχεδιαςμόσ Η ςτρατθγικι τθσ Scandic είναι να ςυμπεριλάβει τθν προςβαςιμότθτα και το Σχεδιαςμό για Πλουσ ςε όλεσ τισ δραςτθριότθτεσ τθσ εταιρείασ Εφαρμόηεται μια λίςτα ελζγχου ςε κάκε νζο και ανακαινιςμζνο ξενοδοχείο Η εκπαίδευςθ του προςωπικοφ ζχει ςυμπεριλθφκεί ωσ ςχεδιαςμζνθ ςτρατθγικι 5. Αξιολόγθςθ και μεταφορά γνϊςθσ Η ςυνεχισ διεφρυνςθ των δικϊν τουσ γνϊςεων και θ καταγραφι των ειςθγιςεων των πελατϊν είναι ο βαςικόσ παράγοντασ βελτίωςθσ. 6. Επικοινωνία και Διάχυςθ Ο όμιλοσ Scandic αξιοποιεί τθν ιςτοςελίδα, υλικό προϊκθςθσ, δθμόςιεσ ςχζςεισ, εςωτερικι επικοινωνία και ςεμινάρια (για παράδειγμα διαφθμίηουν τθν επιχείρθςι τουσ ςε ςυνζδρια προςβαςιμότθτασ) 7. Βελτίωςθ των πόρων και των δυνατοτιτων Δεδομζνου ότι οι βελτιϊςεισ προςβαςιμότθτασ περιλαμβάνονται ςτον γενικό προχπολογιςμό δεν υπάρχει ανάγκθ για εξαςφάλιςθ επιπλζον ειδικϊν πόρων. Οδθγοί & Εμπόδια Οδθγοί Ζνασ πρϊθν υπάλλθλοσ τθσ Scandic, αφοφ προςβλικθκε από μια μακροχρόνια αςκζνεια, πρότεινε τθ εφαρμογι τθσ προςβαςιμότθτασ για να αποκτιςει θ εταιρία ανταγωνιςτικό πλεονζκτθμα. Ο ςτόχοσ τθσ εταιρίασ είναι ο κακζνασ να νιϊκει ευπρόςδεκτοσ ςτα ξενοδοχεία τθσ ανεξάρτθτα από το αν ζχει αναπθρία ι όχι. Εμφανίηεται υψθλι ςυχνότθτα ςχολίων ικανοποίθςθσ. Μερικοί από τουσ επιςκζπτεσ είπαν ότι δεν ιταν ςε κζςθ να μείνουν ςε ζνα ξενοδοχείο μζχρι που άρχιςαν να καλφπτονται οι απαιτιςεισ προςβαςιμότθτασ. Ήδθ το 2005 «πωλικθκαν» περιςςότερεσ διανυκτερεφςεισ ςτθ Σουθδία, λόγω του ότι θ Scandic μπορεί να προςφζρει δωμάτια κατάλλθλα για ΑμεΑ. Σθμειϊνεται μεγαλφτερθ επιχειρθματικι ανάπτυξθ κάκε χρόνο ςε όλεσ τισ χϊρεσ. Ρολλζσ από τισ επενδφςεισ τουσ ζχουν καλυφκεί ςε λιγότερο από ζνα ζτοσ. Εμπόδια Ο φορζσ δεν ανζφερε ςυγκεκριμζνα εμπόδια

27 Ρεραιτζρω ςχόλια Υπάρχει ζνα κρίςιμο ηιτθμα προκειμζνου να εξαςφαλιςτεί θ επιτυχία: Οι πάροχοι υπθρεςιϊν κα πρζπει να ςυνδυάηουν τθν επιχειρθματικι γνϊςθ με τθ γνϊςθ και κατανόθςθ των ςυγκεκριμζνων αναγκϊν των επιςκεπτϊν. 26

28 Μελϋτη Περύπτωςησ: Εςτιατόριο I Girasoli Το εςτιατόριο Girasoli βρίςκεται εντόσ του ξενοδοχειακισ ςυγκροτιματοσ Casa Vacanze I Girasoli ςτο νότιο τμιμα τθσ Τοςκάνθσ. Πλεσ οι εγκαταςτάςεισ ζχουν καταςκευαςτεί το 2000 ςφμφωνα με τουσ ιταλικοφσ νόμουσ για τθν προςβαςιμότθτα. Το κάκε τι ςχεδιάςτθκε και καταςκευάςτθκε με ιδιαίτερθ ζμφαςθ ςτισ ανάγκεσ των επιςκεπτϊν με κινθτικά προβλιματα. Το ςυγκρότθμα Casa Vacanze ανικει ςτθν AISM, (Ιταλικι Ζνωςθ Ατόμων με Ρολλαπλι Σκλιρυνςθ), μια ιταλικι φιλανκρωπικι οργάνωςθ για τθ Ρολλαπλι Σκλιρυνςθ. Το ςυγκρότθμα καταςκευάςτθκε με τθν πρόβλεψθ να φιλοξενεί τα μελι τθσ οργάνωςθσ και τισ οικογζνειεσ τουσ. Εφόςον ηθτθκεί, είναι δυνατόν να παραςχεκοφν γεφματα κατάλλθλα για άτομα με τροφικζσ αλλεργίεσ και δυςανεξίεσ. Το εςτιατόριο είναι ανοιχτό και ςε εξωτερικοφσ πελάτεσ ενϊ διατίκεται και για ςυνζδρια και ειδικζσ εκδθλϊςεισ. Το Casa Vacanze είναι πλιρωσ προςβάςιμο για τα άτομα με κινθτικά προβλιματα. Υπό αυτι τθν ζννοια, όλοι μποροφν να απολαφςουν πλιρωσ τα 51 δωμάτια και τα 9 bungalows, το εςτιατόριο, τα μονοπάτια ςτο περιβάλλον πάρκο και τουσ εξωτερικοφσ χϊρουσ. Υπάρχουν επίςθσ 2 πιςίνεσ με ανυψωτικά μθχανιματα για τθν πρόςβαςθ ςτο νερό και ζνα γυμναςτιριο. Ρροςβάςιμα, όμωσ, δεν είναι μόνο τα κτίρια, τα μονοπάτια που τα ςυνδζουν και οι ανοιχτοί χϊροι. Το προςωπικό μπορεί να προτείνει ςτουσ πελάτεσ μια ςειρά από προςβάςιμεσ υπθρεςίεσ, για παράδειγμα: υπθρεςία μεταφοράσ με λεωφορείο από και προσ τα αεροδρόμια ι ςθμεία άφιξθσ, προςβάςιμθ ξενάγθςθ ςτα κφρια τουριςτικά αξιοκζατα τθσ περιοχισ και των γειτονικϊν περιοχϊν, διαδρομζσ του κραςιοφ και δοκιμζσ, εκπαιδευτικι ξενάγθςθ με ςομελιζ 11. Μπορεί να δανειςτεί κανείσ δωρεάν αναπθρικά αμαξίδια και άλλο εξοπλιςμό. Επιπλζον, το προςωπικό είναι ευαιςκθτοποιθμζνο και εκπαιδεφονται ειδικά για να καλφπτει τισ ανάγκεσ των επιςκεπτϊν με κινθτικά προβλιματα. Ο ζλεγχοσ των παραγόντων επιτυχίασ αποκαλφπτει τα ακόλουκα: 1. Δζςμευςθ των φορζων λιψθσ αποφάςεων Ο ςτόχοσ ιταν από τθν αρχι να επιτραπεί ςτα μζλθ τθσ AISM και ςτισ οικογζνειζσ τουσ να απολαμβάνουν δραςτιριεσ αλλά και χαλαρωτικζσ διακοπζσ ςτο υπζροχο ςκθνικό τθσ Τοςκάνθσ. Ο προςβάςιμοσ τουριςμόσ για τα άτομα με κινθτικά προβλιματα ιταν (και εξακολουκεί να είναι) ηιτθμα αξιοπρζπειασ. 11 Σομελιζ είναι ο υπεφκυνοσ για τθν επιλογι των κραςιϊν και κατ επζκταςθ για τθ δθμιουργία και τθν τιρθςθ τθσ λίςτασ των κραςιϊν (π.χ. ςε ζνα εςτιατόριο) 27

29 2. Συντονιςμόσ και ςυνζχεια Ζχουν ιδθ κερδθκεί πολλοί νζοι τουρίςτεσ. Για να προχωριςει περαιτζρω προσ αυτι τθν κατεφκυνςθ, θ AISM προτίκεται να ξεκινιςει τθν ανακαίνιςθ οριςμζνων από τα δωμάτια ςτθ λογικι του ςχεδιαςμοφ για όλουσ, διατθρϊντασ ζτςι το υψθλό επίπεδο προςβαςιμότθτασ που ιδθ ζχει κατακτιςει. 3. Δικτφωςθ και ςυμμετοχι Το εςτιατόριο Ι Girasoli και ςυνολικά το Casa Vacanze ανικει ςτο δίκτυο τθσ AISM 12 Ρεριλαμβάνεται, επίςθσ, ςτο Δίκτυο Village4All 13, ζνα Σιμα Ροιότθτασ Φιλοξενίασ για Πλουσ που διεξάγει ζρευνεσ για τθν προςβαςιμότθτα και διακζτει τισ πλθροφορίεσ ελεφκερα ςτθν ιςτοςελίδα του Είναι επίςθσ μζλοσ του ΕΝΑΤ (Ευρωπαϊκό Δίκτυο για τον Ρροςβάςιμο Τουριςμό) Η μονάδα είναι επίςθσ παροφςα ςε διαδεδομζνεσ εκνικζσ και διεκνείσ διαδικτυακζσ πφλεσ τουριςτικϊν κρατιςεων. 4. Στρατθγικόσ ςχεδιαςμόσ Η δζςμευςθ τθσ εταιρίασ όςον αφορά τθν προςβαςιμότθτα βαςίηεται ςε κοινωνικζσ αναφορζσ Τα περαιτζρω βιματα ςτθν κατεφκυνςθ επιπλζον προςφορϊν προςβάςιμου τουριςμοφ κα είναι: Ραροχι περιςςότερων εξαρτθμάτων και εγκαταςτάςεων για τουσ επιςκζπτεσ με διάφορεσ μορφζσ αναπθρίασ Επαναςχεδιαςμόσ των προςβάςιμων δωματίων με ζνα πιο εφχρθςτο και ελκυςτικό τρόπο 5. Αξιολόγθςθ και μεταφορά γνϊςθσ Το προςωπικό ζχει εκπαιδευτεί προκειμζνου να είναι ςε κζςθ να καλφψει επαρκϊσ τισ ανάγκεσ των ΑμεΑ 6. Επικοινωνία και διάχυςθ Η ιςτοςελίδα τουσ 14 παρζχει πλθροφορίεσ ςχετικά με τθν προςβαςιμότθτα του Casa Vacanze και του εςτιατορίου Υλοποιοφν ενζργειεσ προϊκθςθσ μζςω ειδικϊν εκδθλϊςεων και τουριςτικϊν προςφορϊν Εδϊ και μερικά χρόνια το ςυγκρότθμα ζχει ενταχκεί ςτθν εκνικι και διεκνι αγορά 7. Βελτίωςθ των πόρων και των δυνατοτιτων Δικτφωςθ και ςυνεργαςία

30 Οδθγοί & Εμπόδια Οδθγοί Εμπόδια Στακερι δζςμευςθ Το άνοιγμα ςτθν αγορά του μαηικοφ τουριςμοφ ζχοντασ προςβάςιμεσ εγκαταςτάςεισ οδθγεί ςε κετικά αποτελζςματα Το ςυγκρότθμα είναι ςαφϊσ προςανατολιςμζνο ςτουσ ανκρϊπουσ με αναπθρία. Αυτό μπορεί να οδθγιςει ςε κοινωνικό διαχωριςμό των επιςκεπτϊν. Ρεραιτζρω ςχόλια Η διοίκθςθ διακζτει παροχζσ (π.χ. τισ πιςίνεσ) ςτουσ πολίτεσ τθσ γφρω περιοχισ και, επίςθσ, διοργανϊνει εκδθλϊςεισ/προγράμματα ανοικτά ςε όλουσ (μακιματα γυμναςτικισ ςτο νερό και άλλεσ ειδικζσ εκδθλϊςεισ). 29

31 υμπερϊςματα από τισ μελϋτεσ περύπτωςησ Μζςα από τθν εξζταςθ των περιπτϊςεων που αναλφονται ςτθν ζκκεςθ τθσ Διεφκυνςθσ τθσ Ευρωπαϊκισ Επιτροπισ για τισ Επιχειριςεισ και τθ Βιομθχανία με κζμα τον προςβάςιμο τουριςμό (2013) διαπιςτϊκθκε ότι θ αφξθςθ του αρικμοφ επιςκεπτϊν επιτυγχάνεται όχι μόνο από τουσ πελάτεσ με αναπθρία αλλά από τουσ πελάτεσ ςυνολικά. Ζχει διαπιςτωκεί ότι ςτισ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ θ προςβαςιμότθτα ζχει ενςωματωκεί ωσ ζνα μζροσ τθσ ςυνολικισ πολιτικισ για τθν ποιότθτα ςτθν παροχι υπθρεςιϊν. Είναι ςαφζσ ότι θ ςυνεργαςία με άλλουσ τοπικοφσ φορείσ παροχισ υπθρεςιϊν ςυνειςφζρει ςτθ μεγαλφτερθ επιτυχία. Ακόμθ, όμωσ, και ςτισ περιπτϊςεισ όπου θ ςυνεργαςία δεν είναι ςτενι, αλλά θ παροχι προςιτϊν υπθρεςιϊν εξαςφαλίηεται ςε όλθ τθν τουριςτικι αλυςίδα, τα αποτελζςματα είναι επίςθσ κετικά. Στισ περιςςότερεσ των περιπτϊςεων, θ προςκικθ τθσ προςβαςιμότθτασ ςτα διαφθμιςτικά εργαλεία είναι ζνα χαρακτθριςτικό/υπθρεςία που περιλαμβάνεται ανάμεςα ςε άλλα, δίνοντασ ζμφαςθ περιςςότερο ςτο τι προςφζρουν από ό, τι ςτο ςε ποιον απευκφνεται θ προςφορά. Ο τρόποσ προςζγγιςθσ είναι πάντοτε κετικόσ και αποφεφγεται θ χριςθ εννοιϊν όπωσ «φιλανκρωπία». Ραρόλο που θ κοινωνικι ευκφνθ αποτελεί ζνα κίνθτρο, αυτό δεν οδθγεί τισ εταιρείεσ να αποκλίνουν από τον επιχειρθματικό τουσ χαρακτιρα. Η δζςμευςθ και θ κατάρτιςθ του προςωπικοφ είναι ζνα βαςικό ηιτθμα που οδθγεί ςε βελτίωςθ των αποτελεςμάτων. Η μεταφορά γνϊςθσ γίνεται πιο εφκολα, όταν ο οργανιςμόσ είναι μζροσ επαγγελματικϊν δικτφων, όπωσ το δίκτυο Σχεδιαςμόσ για Πλουσ. Ο προγραμματιςμόσ των ενεργειϊν και θ πρόβλεψθ των αποτελεςμάτων πριν τθν ζναρξθ είναι επίςθσ ζνα βαςικό ςτοιχείο τθσ επιτυχίασ. 30

32 Προςβαςιμότητα ςτην Κύπρο Σφμφωνα με ςτοιχεία του 2011 (Ευρωπαϊκι Επιτροπι 2013, ςελ. 60) ςτθν Κφπρο ηουν 228,000 άνκρωποι με ανάγκεσ πρόςβαςθσ. Μάλιςτα, αναμζνεται ότι ο πλθκυςμόσ των ανκρϊπων με ανάγκεσ πρόςβαςθσ ςτθν Κφπρο κα αυξθκεί κατά τθν περίοδο με ρυκμό ετιςιασ αφξθςθσ 2.3%. Αξίηει να ςθμειωκεί ότι αυτόσ ο ρυκμόσ αφξθςθσ είναι ςχεδόν διπλάςιοσ από τον αντίςτοιχο μζςο όρο τθσ Ε.Ε (1.2%) Πίνακασ 1: Προβλεπόμενοσ ετιςιοσ ρυκμόσ αφξθςθσ του πλθκυςμοφ με ανάγκεσ πρόςβαςθσ κατά τθν περίοδο Ρροβλεπόμενοσ ρυκμόσ αφξθςθσ του πλθκυςμοφ με ανάγκεσ πρόςβαςθσ ( ) Ε.Ε Κφπροσ 1.2% 2.3% Επιπλζον, ςφμφωνα με τον Οδθγό Εξυπθρζτθςθσ Ατόμων με Αναπθρία (ΑμεΑ) και Ατόμων με Μειωμζνθ Κινθτικότθτα (ΑΜΚ) που διακζτει ο ΚΟΤ 15 το 2009 περίπου 50,000 άτομα με αναπθρία εξυπθρετικθκαν ςτουσ Διεκνείσ Αερολιμζνεσ Λάρνακασ και Ράφου. Ραρόλα αυτά, ζχουν γίνει ελάχιςτα βιματα για τθν επίλυςθ του ηθτιματοσ τθσ προςβαςιμότθτασ των ΑμεΑ και των εμποδιηόμενων ατόμων ςυνολικά. Αναφορικά με τθν προςβαςιμότθτα ςτα κυβερνθτικά κτίρια, ζρευνα του Υπουργείου Εργαςίασ 16 καταδεικνφει πωσ τα περιςςότερα από τα ενοικιαηόμενα κυβερνθτικά κτιρια, παρουςιάηουν προβλιματα πρόςβαςθσ για τουσ ανάπθρουσ. Αναλυτικότερα, από τα 101 αυτά κτιρια τα 67 δεν ζχουν κατάλλθλουσ χϊρουσ ςτάκμευςθσ, τα 48 δεν διακζτουν ράμπα, τα 88 δεν ζχουν οδθγό όδευςθσ τυφλϊν μζχρι το χϊρο τθσ ειςόδου, τα 95 δεν ζχουν οδθγό όδευςθσ τυφλϊν από το ςθμείο ειςόδου μζχρι το ςθμείο εξυπθρζτθςθσ, ενϊ 57 δεν διακζτουν πρόςβαςθ ςε χϊρουσ υγιεινισ και 54 δεν ζχουν πρόςβαςθ ςε πάγκο εξυπθρζτθςθσ. Για τθν περιγραφι τθσ κατάςταςθσ που επικρατεί ςτθν Κφπρο ςυνολικά, είναι κατατοπιςτικι θ τοποκζτθςθ τθσ κ. Ρετρίδου, υπεφκυνθσ του Γραφείου Σχεδιαςμοφ για τα ΑμεΑ 17 ςε θμερίδα που οργανϊκθκε το Φεβρουάριο του 2013 με κζμα τισ Ρροςβάςιμεσ Ρόλεισ. Υπό αυτι τθσ τθν ιδιότθτα ανζφερε τα εξισ: «Ωσ υπεφκυνθ του Γραφείου αυτοφ, 10 χρόνια τϊρα, κα μποροφςα να ςασ περιγράψω μια ιδανικι εικόνα του μοναχικοφ αυτοφ, ΜΗ ΘΕΜΟΘΕΣΗΜΕΝΟΤ γραφείου χεδιαςμοφ για τα ΑμεΑ, που το Τπουργείο υγκοινωνιϊν και Ζργων, ανζχεται ακόμθ ςτουσ κόλπουσ του με ςυμβόλαιο παροχισ υπθρεςιϊν [ ]. Η ΜΟΝΑΔΙΚΗ Τπθρεςία ςτθν Κρατικι Τπθρεςία που αςχολείται με τθν Προςβαςιμότθτα των ΑμεΑ και ςυμμετζχει ςε ότι τθν αφορά [...] 15 a.pdf Το Γραφείο Σχεδιαςμοφ για τα Άτομα με Αναπθρία (ΑμεΑ) του Υπουργείου Συγκοινωνιϊν και Ζργων ιδρφκθκε το 2002 κι ζχει ςαν ςτόχο τθν εξάλειψθ των εμποδίων ςτο δομθμζνο περιβάλλον. Μετά τθν αφυπθρζτθςθ τθσ λειτουργοφ, το γραφείο ουςιαςτικά δεν λειτουργεί. 31

33 Κανζνασ μασ δεν ζχει εκπαιδευτεί ςτο πανεπιςτιμιο για τον ςχεδιαςμό που να διευκολφνει ςυγκεκριμζνα τα άτομα με αναπθρία. Η πρϊτθ επαφι που είχαμε ςτθ χϊρα μασ, ιταν το 1999 με τθν ψιφιςθ του Κανονιςμοφ 61. Η του περί οδϊν και Οικοδομϊν. Κι ζτςι ξαφνικά, ρίχτθκαν οι αρχιτζκτονεσ χωρίσ καμία ενθμζρωςθ, καμιά κατάρτιςθ * + το νζο Σοπικό χζδιο, δεν υπάρχει καμία νφξθ, κανζνασ προγραμματιςμόσ για πολιτικι ΠΡΟΑΡΜΟΓΗ τθσ προςβαςιμότθτασ. Ζνα ςχζδιο δράςθσ για τθν προςβαςιμότθτα μιασ υφιςτάμενθσ πόλθσ! Σϊρα, επιτζλουσ- προωκείται θ ψιφιςθ νομοκεςίασ που κα περιλαμβάνει πρότυπα ςχεδιαςμοφ με ςυγκεκριμζνα νοφμερα, ςχζδια, διαςτάςεισ κλπ * + Κανζνασ όμωσ νόμοσ ι κανονιςμόσ δεν μπορεί να δϊςει τθν ουςία τθσ αλυςίδασ πρόςβαςθσ. Όπωσ και δεν μπορεί και να τθν επιβάλει. Πάντα κάπου, ςε κάποιο ςθμείο κα ςταματά γιατί, δεν υπάρχουν ςυγκεκριμζνα προγράμματα και ςχζδια δράςθσ, που να περιγράφουν με δεςμευτικά χρονοδιαγράμματα τισ πολιτικζσ προςαρμογισ των υφιςτάμενων, γιατί απλά δεν υπάρχουν τζτοιεσ πολιτικζσ * + Θα πρζπει να αλλάξουμε τον τρόπο που ςκεφτόμαςτε πλζον τα νζα κτίρια, πεηοδρόμια και πλατείεσ, ςε ςυνφπαρξθ με τα υφιςτάμενα. Σο φψοσ μειϊνεται, γίνονται πιο γιινα, πιο ανκρϊπινα, εξιςϊνουν τουσ ανκρϊπουσ κάκε θλικίασ και φυςικισ κατάςταςθσ. ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ να κάνω ράμπεσ παντοφ ςτα πεηοδρόμια για να δκιανεφκονται άςκοπα τα ΑμεΑ. Θα πρζπει να φροντίςω ωσ Αρχι να υπάρξει παράλλθλα προςαρμογι των ειςόδων των καταςτθμάτων, αν μθ τι άλλο για το καλό τθσ αγοράσ * + Μόνο όςοι ζχουν μικρά παιδιά αρχίηουν να υποψιάηονται τι ςθμαίνει προςβαςιμότθτα και ποιο πάνω κάτω είναι το πρόβλθμά τθσ. Όμωσ αγαπθμζνοι μου, δεν είναι ανάγκθ να κάνετε ςϊνει και καλά παιδάκια, οφτε να αρρωςτιςετε, οφτε να ςπάςετε το πόδι ςασ, οφτε φυςικά να γεράςετε για να αντιλθφκείτε τθν ανκρϊπινθ ανάγκθ για μια ςυνεχι και απρόςκοπτθ πορεία, μζςα από μια αλυςίδα πρόςβαςθσ χωρίσ διακοπζσ και αδφνατουσ κρίκουσ.» 18 Η θμερίδα -από όπου αντλικθκαν τα αποςπάςματα ομιλίασ που παρατίκενται εδϊοργανϊκθκε από τθν ΤΕΔΕΑ και τθν ΟΡΑΚ, δφο φορείσ που από τθ φφςθ τουσ αςχολοφνται με τα ηθτιματα τθσ προςβαςιμότθτασ των ΑμεΑ και των εμποδιηόμενων ατόμων ςτθν Κφπρο. Η ΤΕΔΕΑ (Τεχνικι Επιτροπι Διευκολφνςεων Εμποδιηόμενων Ατόμων) 19 αναφζρει ςαν ςκοπό τθσ τθν εξίςωςθ των ευκαιριϊν των Εμποδιηόμενων Ατόμων και ειδικότερα τθν καταπολζμθςθ του αποκλειςμοφ μζςα από τθν εξάλειψθ των φραγμϊν του περιβάλλοντοσ που αποτελοφν το μεγαλφτερο εμπόδιο για πραγματικι κοινωνικι ζνταξθ. Σθμειϊνεται ότι το ζργο τθσ επιτροπισ ςτθρίηεται ςε δφο βαςικοφσ άξονεσ: 1) Στθν προϊκθςθ μζτρων (νομοκετικζσ ρυκμίςεισ και προγράμματα δράςθσ) που να διευκολφνουν τα Άτομα με Αναπθρίεσ: tedeaimerida.blogspot.com 32

34 να ζχουν πρόςβαςθ ςτο φυςικό και δομθμζνο περιβάλλον, δθλαδι τθν κατοικία, τισ πάςθσ φφςεωσ κτιριακζσ εγκαταςτάςεισ και καταςκευζσ, τουσ δρόμουσ και τουσ κοινόχρθςτουσ και υπαίκριουσ χϊρουσ να ζχουν πρόςβαςθ ςε εργαςία και εναλλακτικι απαςχόλθςθ που να ανταποκρίνεται ςτισ προςδοκίεσ και τισ ικανότθτζσ τουσ, με ίςουσ όρουσ αμοιβισ και προοπτικζσ ανζλιξθσ, μετά από κατάλλθλεσ διαδικαςίεσ εκπαίδευςθσ και κατάρτιςθσ να ζχουν πρόςβαςθ ςτθν αυτόνομθ διαβίωςθ με ςτόχο να πετφχουν ςτο μεγαλφτερο δυνατό βακμό τθν οικονομικι και κοινωνικι τουσ ζνταξθ, τθν ανεξαρτθςία και τθν άςκθςθ ίςων δικαιωμάτων με όλουσ τουσ πολίτεσ ςε όλουσ τουσ τομείσ τθσ κοινωνικισ ηωισ. 2) Στθν ανάλθψθ δράςθσ για τθν ενθμζρωςθ-πλθροφόρθςθ: των επαγγελματιϊν που αςχολοφνται με το ςχεδιαςμό και τθν καταςκευι του φυςικοφ και δομθμζνου περιβάλλοντοσ, ςε κζματα πρόςβαςθσ. του κοινοφ ςε κζματα που αφοροφν ςτα δικαιϊματα των Εμποδιηόμενων Ατόμων αναφορικά με τθν απρόςκοπτθ πρόςβαςι τουσ ςτο περιβάλλον. Η Οργάνωςθ Ραραπλθγικϊν Κφπρου (Ο.ΡΑ.Κ) 20 ξεκίνθςε τθ δράςθ τθσ το 1978 με πρωτοβουλία ζξι παραπλθγικϊν ατόμων και από 1980 λειτουργεί ςαν ςωματείο με ζδρα τθ Λευκωςία. Οι ςτόχοι τθσ Οργάνωςθσ όπωσ αναφζρονται ςτθν ιςτοςελίδα τθσ είναι: θ προαγωγι τθσ ευθμερίασ των μελϊν τθσ Οργάνωςθσ γενικά, περιλαμβανομζνθσ τθσ οικογενειακισ και κοινωνικισ προςαρμογισ, κακϊσ επίςθσ τθσ επαγγελματικισ αποκατάςταςθσ θ εξαςφάλιςθ και παροχι ιατροφαρμακευτικισ περίκαλψθσ προσ τα μζλθ τθσ Οργάνωςθσ θ προϊκθςθ μζτρων για πιο ενεργι ςυμπαράςταςθ του κράτουσ και τθσ κοινωνίασ γενικά προσ τα άτομα με παραπλθγία και τετραπλθγία θ μζριμνα για εκπαιδευτικι βοικεια προσ τα μζλθ θ οικονομικι βοικεια ςε ζκτακτεσ και επείγουςεσ περιπτϊςεισ ςε άπορα μζλθ τθσ Οργάνωςθσ θ ςυνεργαςία με οποιαδιποτε Οργάνωςθ, Σφνδεςμο ι άτομα ϊςτε να ςυνδράμουν προσ τθν επίτευξθ των ςκοπϊν τθσ Οργάνωςθσ θ προαγωγι, ενκάρρυνςθ και ανάπτυξθ του ακλθτιςμοφ μεταξφ των αναπιρων Επιπλζον, ωσ οργανιςμόσ-ομπρζλα των οργανϊςεων αναπιρων λειτουργεί θ ΚΥΣΟΑ (Κυπριακι Συνομοςπονδία Οργανϊςεων Αναπιρων) 21. Η Συνομοςπονδία ζχει ωσ διακθρυγμζνο ςτόχο τθν προϊκθςθ νομοκεςίασ και πολιτικϊν και τθν επίτευξθ αιτθμάτων που ςυμβάλλουν ςτθν πλιρθ ςυμμετοχι των ατόμων με αναπθρία ςτθν κοινωνικι, οικονομικι, πολιτικι, πολιτιςτικι και πολιτιςμικι ηωι τθσ χϊρασ. Υπό αυτι τθν ζννοια, ςτα άμεςα ενδιαφζροντα τθσ περιλαμβάνεται και το ηιτθμα τθσ προςβαςιμότθτασ. 20 opak.org.cy/ 21 kysoa.org.cy/ 33

35 Η ΚΥΣΟΑ εντάςςει ςτισ γραμμζσ τθσ τισ αμιγείσ οργανϊςεισ ατόμων με αναπθρία και μπορεί να δεχτεί και οργανϊςεισ που εκπροςωποφν άτομα με αναπθρία που δεν μποροφν να εκπροςωπιςουν τον εαυτό τουσ. Μζλθ τθσ είναι θ Οργάνωςθ Ραραπλθγικϊν Κφπρου (ΟΡΑΚ), θ Ραγκφπρια Οργάνωςθ Τυφλϊν (ΡΟΤ), θ Οργάνωςθ Μακθτϊν και Αποφοίτων του Κζντρου Επαγγελματικισ Αποκατάςταςθσ Αναπιρων (ΚΕΑΑ), ο Ραγκφπριοσ Σφνδεςμοσ Γονζων Κακυςτερθμζνων Ατόμων (ΡΑΣΥΓΟΚΑ), ο Ραγκφπριοσ Σφνδεςμοσ Ατόμων με Κατά Ρλάκα Σκλιρυνςθ, θ Ομοςπονδία Κωφϊν Κφπρου (ΟΚΚ), ο Σφνδεςμοσ Μυοπακϊν Κφπρου και ο Αντιρρευματικόσ Σφνδεςμοσ Κφπρου και θ Ραγκφπρια Οργάνωςθ Αποκατάςταςθσ Αναπιρων (ΡΟΑΑ). Επίςθσ, θ ΚΥΣΟΑ ζχει δεχτεί ωσ παρατθρθτι τθν Κίνθςθ Ρροάςπιςθσ Δικαιωμάτων Ψυχικά Αςκενϊν (ΚΙ.ΡΟ.ΔΙ.ΨΑ). Προςβϊςιμοσ τουριςμόσ ςτην Κύπρο Ο Κυπριακόσ Οργανιςμόσ Τουριςμοφ (ΚΟΤ) παρακζτει οριςμζνα αποςπαςματικά ςτοιχεία για τθν προςβαςιμότθτα τθσ Κφπρου ωσ τουριςτικοφ προοριςμοφ. Σφμφωνα, λοιπόν, με τθν επίςθμθ ιςτοςελίδα του Οργανιςμοφ 22, θ Κφπροσ διακζτει τθν βαςικι υποδομι για τθν εξυπθρζτθςθ των ατόμων με αναπθρίεσ που επικυμοφν να τθν επιςκεφκοφν. Αρικμόσ ξενοδοχειακϊν επιχειριςεων ςε διάφορεσ περιοχζσ τθσ χϊρασ διακζτει διευκολφνςεισ για τθν εξυπθρζτθςθ των ΑμεΑ. Οι παρεχόμενεσ διευκολφνςεισ για ΑμεΑ διαφζρουν από ξενοδοχειακι επιχείρθςθ ςε ξενοδοχειακι επιχείρθςθ. Επιπλζον, και οι δφο αερολιμζνεσ (Λάρνακασ και Ράφου) διακζτουν τροχοκακίςματα και ειδικά ςχεδιαςμζνα αποχωρθτιρια για τα άτομα με ειδικζσ ανάγκεσ. Οι δφο διεκνείσ αερολιμζνεσ τθσ κυπριακισ δθμοκρατίασ είναι πλιρωσ προςβάςιμοι για ΑμεΑ ςφμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονιςμό 1107/2006 που αφορά τα δικαιϊματα των ατόμων με ειδικζσ ανάγκεσ που ταξιδεφουν. Επιπλζον, ο ΚΟΤ διακζτει ςφντομο τουριςτικό οδθγό όπου παρζχονται πλθροφορίεσ ςχετικά με ηθτιματα προςβαςιμότθτασ των επιςκεπτϊν ςτθν Κφπρο. Ο οδθγόσ ζχει τον τίτλο Accessible Cyprus (Ρροςβάςιμθ Κφπροσ) 23 και παρακζτει, μαηί διευκφνςεισ & ςτοιχεία επικοινωνίασ οργανιςμϊν που μπορεί να χρειαςτοφν οι τουρίςτεσ ΑμεΑ, και οριςμζνεσ γενικζσ πλθροφορίεσ για ηθτιματα προςβαςιμότθτασ ςτθν Κφπρο αναφορικά ςε: χϊρουσ διαμονισ αξιοκζατα αρχαιολογικοφσ χϊρουσ, μουςεία, εκκλθςίεσ και άλλα μνθμεία παραλίεσ μονοπάτια τθσ φφςθσ εξόδουσ & αγορζσ μζςα μεταφοράσ Είναι αλικεια πωσ θ εξαςφάλιςθ τθσ προςβαςιμότθτασ ςτθν Κφπρο τόςο για τουσ επιςκζπτεσ όςο και για τουσ κατοίκουσ του νθςιοφ αποτελεί ακόμα ηθτοφμενο. Ακόμα και τα ςτοιχεία που διατίκενται για τον προςβάςιμο τουριςμό ςτθν Κφπρο είναι ιδιαίτερα ανεπαρκι και μάλιςτα για ζναν τομζα που κα μποροφςε να ςυνειςφζρει ςθμαντικά ςτθν ενίςχυςθ τθσ τοπικισ οικονομίασ. 22 visitcyprus.com

36 Πςον αφορά τον τομζα του τουριςμοφ για τα Άτομα με Αναπθρία, οι άνκρωποι που προζρχονται από τθν Κφπρο, τθ Γερμανία και τθν Ιρλανδία και θ Ιταλία είναι αυτοί που ξοδεφουν τα περιςςότερα χριματα ςτα ταξίδια τουσ (θ ςφγκριςθ αφορά τισ χϊρεσ τθσ Ε.Ε). Η μζςθ θμεριςια δαπάνθ τουσ μπορεί να φτάςει και τα 90, ενϊ θ δαπάνθ για ταξίδι με διανυκτερεφςεισ είναι περίπου 800 (εντόσ τθσ χϊρασ) ι (εντόσ τθσ ΕΕ). Τα ποςά που ξοδεφουν οι τουρίςτεσ με αναπθρία από αυτζσ τισ χϊρεσ είναι ςχεδόν διπλάςια αν ςυγκρικοφν με τα ςτοιχεία για τισ χαμθλότερεσ δαπάνεσ ςε αυτι τθν κατθγορία που καταγράφονται ςτθ Βουλγαρία, τθν Ουγγαρία και τθ ουμανία (Ευρωπαϊκι Επιτροπι, 2013, ςελ. 402). Τα δεδομζνα αυτά αναδεικνφουν και τθ δυναμικι που κα μποροφςε να ζχει ο προςβάςιμοσ τουριςμόσ ςτθν Κφπρο αν ςτοχεφςει ςοβαρά και ςτθν εγχϊρια αγορά. Στο πλαίςιο τθσ καταγραφισ τθσ δυναμικισ τθσ αγοράσ του προςβάςιμου τουριςμοφ ςτθν Κφπρο πρζπει να ςθμειωκοφν δφο επιπλζον ςτοιχεία. Στθν ΕΕ των 27 θ ςυχνότθτα διεξαγωγισ ταξιδιϊν διαφζρει ςθμαντικά. Χρθςιμοποιϊντασ τισ διανυκτερεφςεισ των ΑμεΑ ωσ ζνα παράδειγμα, θ ςυχνότθτα διεξαγωγισ ταξιδιϊν κυμαίνεται από 3,9 ταξίδια ςτθ Μάλτα ωσ 8,1 ταξίδια ςτθν Κφπρο. Επιπλζον, οι τουρίςτεσ με αναπθρία ςυνοδεφονται κατά τθ διάρκεια των διακοπϊν τουσ ςτθν Κφπρο από δφο άτομα-ςυνοδοφσ κατά μζςο όρο (Ευρωπαϊκι Επιτροπι, 2013, ςελ. 463). Είναι ςαφζσ ότι ςτο ηιτθμα του προςβάςιμου τουριςμοφ δεν ζχει δοκεί θ δζουςα προςοχι. Στόχοσ τθσ παροφςασ μελζτθσ είναι να ςυμβάλλει ϊςτε να αρκοφν οριςμζνα από τα εμπόδια που υφίςτανται και να καταγραφοφν πλθροφορίεσ απαραίτθτεσ για τθν προςβαςιμότθτα των ΑμεΑ και των εμποδιηόμενων ατόμων ςτο κυπριακό περιβάλλον. 35

37 Μεθοδολογύα Έρευνασ Μεθοδολογικό Προςϋγγιςη Ποςοτικόσ Έρευνασ Η ζκταςθ των πλθροφοριϊν που απαιτείται για τθ χαρτογράφθςθ τθσ προςβαςιμότθτασ χϊρων και υποδομϊν τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ δεν κα μποροφςε να βαςιςτεί ςε δευτερογενείσ πθγζσ. Το μείηον αυτό κζμα απαιτοφςε τθ διεξαγωγι ζρευνασ πεδίου ςε χϊρουσ που προορίηονται για το κοινό. Επιςθμαίνεται ότι ςτο πλαίςιο τθσ παροφςασ ζρευνασ θ εξζταςθ τθσ προςβαςιμότθτασ αφοροφςε κυρίωσ τα Άτομα με Κινθτικι Αναπθρία. Μζςω αυτισ τθσ μεκοδολογικισ προςζγγιςθσ επιχειρικθκε να διερευνθκεί θ προςβαςιμότθτα των Ατόμων με Κινθτικι Αναπθρία και των εμποδιηόμενων ατόμων ςτο δομθμζνο περιβάλλον των Επαρχιϊν Λεμεςοφ, Ράφου και Αμμοχϊςτου. Ππωσ πρόεκυψε, μζςα από τθ ςυςτθματικι αναςκόπθςθ τθσ βιβλιογραφίασ, θ δυνατότθτα πρόςβαςθσ αποτελεί κεμελιϊδεσ χαρακτθριςτικό του δομθμζνου περιβάλλοντοσ, αφοφ χάρθ ςε αυτι τθν ιδιότθτα, όλοι οι άνκρωποι μποροφν να χρθςιμοποιοφν κτίρια και χϊρουσ, ςυμμετζχοντασ ζτςι ςτισ κοινωνικζσ και οικονομικζσ δραςτθριότθτεσ για τισ οποίεσ προορίηεται το δομθμζνο περιβάλλον. Σο μεθοδολογικό εργαλεύο Το μεκοδολογικό εργαλείο που χρθςιμοποιικθκε για τθν ςυλλογι των πρωτογενϊν δεδομζνων, ιταν ζνα δομθμζνο ερωτθματολόγιο και αυτό γιατί αποτελεί τθν πλζον κατάλλθλθ μζκοδο ςυλλογισ πρωτογενϊν δεδομζνων (Κατςίλλθσ, 2006). Οι πλθροφορίεσ που αναηθτικθκαν αφοροφςαν αποκλειςτικά τθ δυνατότθτα πρόςβαςθσ ςε όλουσ τουσ χϊρουσ/υποδομζσ τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ των Επαρχιϊν Λεμεςοφ, Ράφου και Αμμοχϊςτου. Πλεσ οι ερωτιςεισ ιταν κλειςτοφ τφπου. Το ερωτθματολόγιο απαρτίηονταν από δφο (2) κεματικζσ ενότθτεσ. Οι ερωτιςεισ που περιείχε θ πρϊτθ κεματικι ενότθτα αποςκοποφςαν ςτθ διερεφνθςθ τθσ πρόςβαςθσ ςτουσ χϊρουσ/υποδομζσ τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ. Συγκεκριμζνα, διερευνικθκε θ διαμόρφωςθ των χϊρων ςτάκμευςθσ μζςα από ερωτιςεισ που αφοροφςαν ςτθν ίδια τουσ τθν φπαρξθ, ςτθν απόςταςθ τουσ από τισ κφριεσ ειςόδουσ ςτα κτιρια και ςτθν ςυνδεςιμότθτα τουσ κακϊσ και ςτθν φπαρξθ κατάλλθλθσ ςιμανςθσ των χϊρων αυτϊν. Η ενότθτα αυτι ζκλεινε με ερωτιςεισ που διερευνοφςαν τα χαρακτθριςτικά των ειςόδων των κτθρίων. Στθ δεφτερθ κεματικι ενότθτα του ερωτθματολογίου διερευνικθκε ο βακμόσ προςπελαςιμότθτασ -οριηόντιασ και κάκετθσ- ςε όλουσ τουσ εςωτερικοφσ χϊρουσ των κτθριακϊν υποδομϊν. Για να γίνει αυτό εφικτό αξιοποιικθκαν ερωτιςεισ που αφοροφςαν ςτθ διαμόρφωςθ των κοινόχρθςτων χϊρων (κατάλλθλοι χϊροι υποδοχισ, χϊροι υγιεινισ για Άτομα με Κινθτικι Αναπθρία κλπ) και ςτθ ςφνδεςθ μεταξφ τουσ (κατάλλθλοι ανελκυςτιρεσ, ράμπεσ που ςυνζδεαν τα διάφορα επίπεδα κλπ). Στο τελευταίο μζροσ του ερωτθματολογίου υπιρχε πεδίο ελεφκερο προσ ςυμπλιρωςθ για τυχόν παρατθριςεισ, διευκρινιςεισ αλλά και ςχόλια που αφοροφν τισ κεματικζσ του παρόντοσ ερωτθματολογίου (βλ. παράρτθμα). 36

38 Σο δεύγμα Κφρια πρόκεςι τθσ παροφςασ ζρευνασ ιταν θ καταγραφι όςο το δυνατόν περιςςότερων πλθροφοριϊν για τθ προςβαςιμότθτα των Ατόμων με Κινθτικι Αναπθρία ςτο δομθμζνο περιβάλλον των Επαρχιϊν Λεμεςοφ, Ράφου και Αμμοχϊςτου. Η διεξαγωγι τθσ ζρευνασ πεδίου πραγματοποιικθκε ςε δφο περιόδουσ. Η μία περίοδοσ διεξαγωγισ ιταν από τθν 1 Σεπτεμβρίου του 2013 ζωσ τισ 15 Ιανουάριου του 2014 και θ δεφτερθ από τθν 1 Ιουλίου του 2014 ζωσ τισ 15 Οκτωβρίου του Ο τρόποσ προςζγγιςθσ ιταν με επίςκεψθ ςτο κάκε χϊρο/υποδομι τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγίασ. Συνολικά, το δείγμα αφοροφςε ςε 365 χϊρουσ/υποδομζσ τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ. Συγκεκριμζνα, το δείγμα απαρτίηονταν από 178 εςτιατόρια και καφετζριεσ, 85 ξενοδοχεία, 73 κζντρα νυχτερινισ διαςκζδαςθσ, 14 παραλίεσ, 4 χϊρουσ αναψυχισ (κινθματογράφοι, μπόουλινγκ κλπ), 4 εμπορικά κζντρα, 2 μουςεία, 1 ακλθτικι εγκατάςταςθ, 1 γζφυρα, 1 πανεπιςτιμιο, 1 λιμάνι και 1 ηωολογικό κιπο. Ανάλογα με το κάκε ςθμείο τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγίασ ςυμπλθρϊκθκε και το ερωτθματολόγιο. Για παράδειγμα αν θ καταγραφι ενόσ ςθμείου αφοροφςε πρόςβαςθ ςε παραλία, τότε το ερωτθματολόγιο ςυμπλθρϊνονταν από τον ίδιο τον ερευνθτι. Αν το ςθμείο ενδιαφζροντοσ ιταν τουριςτικόσ προοριςμόσ και εγκατάςταςθ, όπωσ επίςθσ χϊροσ αναψυχισ και δραςτθριοτιτων, τότε το ερωτθματολόγιο ςυμπλθρϊνονταν από κάποιον εκπρόςωπο του. Φυςικά το τελευταίο γεννά οριςμζνα κρίςιμα ερωτιματα για τθν εγκυρότθτα και αξιοπιςτία των ςτοιχείων που αντλικθκαν, κακϊσ αυτά ςυμπλθρϊκθκαν από εκπρόςωπο του φορζα χωρίσ να γίνει κάποιοσ εξονυχιςτικόσ ζλεγχοσ των υποδομϊν. Ρρζπει, επίςθσ, να αναφερκεί ότι υπιρχαν και αρκετζσ περιπτϊςεισ εκπροςϊπων διαφόρων επιχειρθματικϊν φορζων που αρνικθκαν να λάβουν μζροσ ςτθν ζρευνα. Ρρζπει, επίςθσ, να ςθμειωκοφν και άλλοι δφο περιοριςμοί τθσ παροφςασ ζρευνασ. Ο ζνασ ζχει να κάνει με τθν γενικι ςτάςθ που κζλει τθν αναπθρία να ταυτίηεται αποκλειςτικά με τθν κινθτικι αναπθρία. Για παράδειγμα ςτουσ χϊρουσ ςτάκμευςθσ ι υγιεινισ θ αναπθρία ςυμβολίηεται ςυχνότερα με το ςιμα του αναπθρικοφ αμαξιδίου και άρα ωσ τζτοια χαρακτθρίηεται μόνο για τθν «ορατότθτα» τθσ. Το γεγονόσ αυτό κακιςτά πολλζσ φορζσ το ηιτθμα τθσ προςβαςιμότθτασ, ζνα ηιτθμα που αφορά τα άτομα με κινθτικι αναπθρία. Ο άλλοσ λόγοσ ζχει να κάνει με το ότι πολλοί χϊροι διζκεταν μοναχά οριςμζνεσ από τισ προβλεπόμενεσ υποδομζσ προςβαςιμότθτασ για Αναπιρουσ με Κινθτικι Αναπθρία, και όχι το ςφνολο τουσ. Συνεπάγεται, λοιπόν, ότι τα αποτελζςματα τθσ εμπειρικισ ζρευνασ δεν αντιπροςωπεφουν το ςφνολο των υποδομϊν προςβαςιμότθτασ για ΆμεΑ των ςθμείων/υποδομϊν τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και μαηικισ εςτίαςθσ. Αντικζτωσ, καταγράφουν και αντιπροςωπεφουν οριςμζνωσ τθν υπάρχουςα κατάςταςθ και ςε καμιά περίπτωςθ δεν μποροφν να γενικευτοφν και να χαρακτθρίςουν ςυνολικά το επίπεδο προςβαςιμότθτα των Αναπιρων ςτο ςυνολικό δομθμζνο περιβάλλον των Επαρχιϊν Λεμεςοφ, Ράφου και Αμμοχϊςτου. 37

39 Περιγραφικό τατιςτικό Χώροι τϊθμευςησ για Άτομα με Αναπηρύεσ (ΑμεΑ) Ππωσ ζδειξε θ περιγραφικι ςτατιςτικι του δείγματοσ, το 82% των χϊρων τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ διζκετε χϊρουσ ςτάκμευςθσ για τα Άτομα με Αναπθρία (βλ. Σχεδιάγραμμα 1). Το 89% αυτϊν βρζκθκε να διακζτει χϊρουσ ςτάκμευςθσ κοντά ςτθν κφρια είςοδο των κτθρίων τουσ (βλ. Σχεδιάγραμμα 2). Το 74% διζκετε τθν ςιμανςθ που προβλζπεται για τουσ χϊρουσ ςτάκμευςθσ που προορίηονταν αποκλειςτικά για τα Άτομα με Αναπθρία (βλ. Σχεδιάγραμμα 3). Σχεδιάγραμμα 1 18% ΝΑΙ ΟΧΙ 82% Σχεδιάγραμμα 2 11% 89% ΝΑΙ ΟΧΙ Κδια βρζκθκε και θ ςυχνότθτα (74%) εμφάνιςθσ των χϊρων τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ που διζκεταν ζςτω και μια προςβάςιμθ διαδρομι χωρίσ εμπόδια (πχ ςκαλοπάτια, φυτά κλπ), που ςυνζδεε τουσ χϊρουσ ςτάκμευςθσ για τα Άτομα με Αναπθρία με τθν κφρια είςοδο των κτθριακϊν εγκαταςτάςεων (βλ. Σχεδιάγραμμα 4). 38

40 Σχεδιάγραμμα 3 11% 74% ΝΑΙ ΟΧΙ Σχεδιάγραμμα 4 11% 74% ΝΑΙ ΟΧΙ Στο 90% των χϊρων τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ βρζκθκε πωσ τα δάπεδα των διαδρομϊν που ςυνδζουν τουσ χϊρουσ ςτάκμευςθσ για τα Άτομα με Αναπθρία με τθν κφρια είςοδο ιταν καταςκευαςμζνα από ςτακερά υλικά (π.χ όχι χαλίκια, βλ. Σχεδιάγραμμα 5). 39

41 Σχεδιάγραμμα 5 10% ΝΑΙ ΟΧΙ 90% Πεζοδρόμηςη Το 8% των χϊρων τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ βρζκθκε να ζχει ςκαλί ςτο ςθμείο που ενϊνονταν το δθμόςιο με το ιδιωτικό πεηοδρόμιο (βλ. Σχεδιάγραμμα 6). Το 85% διζκετε ράμπα ςτθν είςοδο κτθριακϊν εγκαταςτάςεων (βλ. Σχεδιάγραμμα 7), ενϊ μόλισ ςτο 19% αυτϊν υπιρχε κάποιοσ χειρολιςκιρασ ράμπασ ςτθ μία πλευρά και ςτο 25% υπιρχε και ςτισ δφο πλευρζσ (βλ. Σχεδιαγράμματά 8 και 9). Σχεδιάγραμμα 6 8% 92% ΝΑΙ ΟΧΙ 40

42 Σχεδιάγραμμα 7 15% ΝΑΙ ΟΧΙ 85% Σχεδιάγραμμα 8 19% 81% ΝΑΙ ΟΧΙ Σχεδιάγραμμα 9 25% 75% ΝΑΙ ΟΧΙ 41

43 Με αντιολιςκθτικό δάπεδο ςτισ ράμπεσ βρζκθκε το 80% των υποδομϊν τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ (βλ. Σχεδιάγραμμα 10). Στο 16% αυτϊν βρζκθκε να υπάρχει ςκαλοπάτι ςτθν είςοδο των κτθριακϊν εγκαταςτάςεων (βλ. Σχεδιάγραμμα 11). Σχεδιάγραμμα 10 20% 80% ΝΑΙ ΟΧΙ Σχεδιάγραμμα 11 16% ΝΑΙ ΟΧΙ 84% Εύςοδοσ ςτισ κτηριακϋσ υποδομϋσ τουριςτικού ενδιαφϋροντοσ Το 93% των κτθριακϊν υποδομϊν τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ διζκεταν κφρα ειςόδου που επζτρεπαν τθν πρόςβαςθ ςτα Άτομα με Αναπθρία (βλ. Σχεδιάγραμμα 12). Το 61% αυτϊν διζκετε ςυρόμενθ κφρα, το 30% ανοιγόμενθ και το 29% μθχανιςμό επαναφοράσ κυρϊν (βλ. Σχεδιαγράμματά 13, 14 και 15). Το 83% των κυρϊν είχαν τθν προβλεπόμενθ οριηόντια χειρολαβι (βλ. Σχεδιάγραμμα 16). 42

44 Σχεδιάγραμμα 12 7% ΝΑΙ ΟΧΙ 93% Σχεδιάγραμμα 13 39% 61% ΝΑΙ ΟΧΙ Σχεδιάγραμμα 14 30% ΝΑΙ 70% ΟΧΙ 43

45 Σχεδιάγραμμα 15 29% ΝΑΙ ΟΧΙ 71% Σχεδιάγραμμα 16 17% 83% ΝΑΙ ΟΧΙ Εςωτερικού κοινόχρηςτοι χώροι Το 37% των κτθριακϊν υποδομϊν τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ βρζκθκε να ζχει υψομετρικζσ διαφορζσ ςτον εςωτερικό κοινόχρθςτο χϊρο τουσ (βλ. Σχεδιάγραμμα 17). Το 65% αυτϊν είχε ράμπεσ που ςυνζδεαν τα διαφορετικά επίπεδα ςτο εςωτερικό τουσ (βλ. Σχεδιάγραμμα 18). Το 19% αυτϊν των ραμπϊν είχε χειρολιςκιρα ςτθ μια μόνο πλευρά τουσ, ενϊ χειρολιςκιρα και ςτισ δφο πλευρζσ είχε το 24% (βλ. Σχεδιαγράμματά 19 και 20). 44

46 Σχεδιάγραμμα 17 37% 63% ΝΑΙ ΟΧΙ Σχεδιάγραμμα 18 35% 65% ΝΑΙ ΟΧΙ Σχεδιάγραμμα 19 19% 81% ΝΑΙ ΟΧΙ 45

47 Σχεδιάγραμμα 20 24% 76% ΝΑΙ ΟΧΙ Μόλισ το 13% των κτθρίων αυτϊν βρζκθκε να ζχει πάγκουσ φψουσ 80cm για οποιαδιποτε υπθρεςία εξυπθρζτθςθσ του κοινοφ (κζντρο υποδοχισ, γραφείο πλθροφοριϊν, φαρμακείο, τράπεηα κλπ) ςτουσ χϊρουσ υποδοχισ τουσ (βλ. Σχεδιάγραμμα 21). Το 87% των χϊρων τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ διζκετε τα τραπζηια, όπου ςτο κάτω μζροσ τουσ είχαν φψοσ 70cm, όπωσ προβλζπεται γενικά προκειμζνου τα Άτομα με Αναπθρία να τοποκετοφν τα πόδια τουσ (βλ. Σχεδιάγραμμα 22). Τζλοσ, το 94% διζκεταν ςτφλουσ που ιταν τοποκετθμζνοι ςτο κζντρο των τραπεηιϊν (βλ. Σχεδιάγραμμα 23). Σχεδιάγραμμα 21 13% 87% ΝΑΙ ΟΧΙ 46

48 Σχεδιάγραμμα 22 13% 87% ΝΑΙ ΟΧΙ Σχεδιάγραμμα 23 6% 94% ΝΑΙ ΟΧΙ Κοινόχρηςτοι χώροι υγιεινόσ για Άτομα με Αναπηρύεσ Στο ςφνολο των χϊρων τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ θ ςυντριπτικι πλειοψθφία αυτϊν (95%) βρζκθκε να διακζτει προςβάςιμο χϊρο υγιεινισ για τα Άτομα με Αναπθρία (βλ. Σχεδιάγραμμα 24). Το 85% βρζκθκε να διζκετε χειρολαβζσ εκατζρωκεν τθσ λεκάνθσ αποχωρθτθρίων (βλ. Σχεδιάγραμμα 25). Ομοίωσ (85%), υπιρχε και οριηόντια χειρολαβι ςτον πλαϊνό τοίχο (βλ. Σχεδιάγραμμα 26). Το 86% αυτϊν βρζκθκε να υπιρχε ανακλινόμενθ χειρολαβι ςτθν ελεφκερθ πλευρά τθσ λεκάνθσ (βλ. Σχεδιάγραμμα 27). 47

49 Τζλοσ, το 91% διζκετε νιπτιρα που ςτο κάτω μζροσ του υπιρχε ελεφκερο φψοσ 65cm για να μποροφν να τοποκετοφν τα πόδια τουσ τα Άτομα με Αναπθρία (βλ. Σχεδιάγραμμα 28). Σχεδιάγραμμα 24 5% 95% ΝΑΙ ΟΧΙ Σχεδιάγραμμα 25 15% 85% ΝΑΙ ΟΧΙ Σχεδιάγραμμα 26 15% 85% ΝΑΙ ΟΧΙ 48

50 Σχεδιάγραμμα 27 14% ΝΑΙ ΟΧΙ 86% Σχεδιάγραμμα 28 9% 91% ΝΑΙ ΟΧΙ Ύπαρξη ανελκυςτόρα Στισ υποδομζσ τουριςτικοφ ενδιαφζροντοσ και ψυχαγωγικισ δραςτθριότθτασ με ζναν ι περιςςότερουσ ορόφουσ, το 91% αυτϊν βρζκθκε να διζκετε ανελκυςτιρεσ για τθν μετακίνθςθ των Ατόμων με Αναπθρία μεταξφ των ορόφων (Σχεδιάγραμμα 24). Σχεδιάγραμμα 29 9% 91% ΝΑΙ ΟΧΙ 49