ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Transcript

1 ΤΕΕ / ΤΑΚ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑΣ ΤΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΟΥΣ ΣΕ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΛΑΒΡΟΣ ΔΗΜΟΣ ΣΗΤΕΙΑΣ ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 19 ΧΑΛΑΜΠΑΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΣΠΥΡΙΔΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΤΖΑΓΚΑΡΟΥΛΑΚΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Μηχανικός Περιβάλλοντος ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ, Πολιτικός Μηχανικός ΚΑΛΑΝΤΖΑΚΗ ΑΡΕΤΗ, Πολιτικός Μηχανικός

2 ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΛΑΒΡΟΥ 1.ΟΙΚΙΣΜΟΣ-ΤΟΠΙΟ-ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ 1.1 ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Ο Καλαβρός είναι ένας μικρός οικισμός που ανήκει στο χωριό Μέσα Μουλιανά στο νομό Λασιθίου σε υψόμετρο 230m. Βρίσκεται σε απόσταση 3 χιλιομέτρων απο τον δρόμο ΑΓ. Νικόλαος-Σητεία. Το ιδιαίτερο φυσικό τοπίο στο οποίο εντάσσεται ο οικισμός χαρακτηρίζεται από απότομες βουνοπλαγιές που καταλήγουν στο κρητικό πέλαγος. Η αγριάδα με τη γαλήνη μοιάζουν να ταυτίζονται. Το δομημένο περιβάλλον είναι ελάχιστο σε σχέση με το άκτιστο. Ο οικισμός είναι εκτεθημένος και δυσπρόσιτος. Ανατολικά του προβάλλονται οι απόκριμνες βουνοπλαγιές του όρους Λιόπετρο. 1.2 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ Η ονομασία του οικισμού παλαιότερα αναφερόταν σαν Καλαβρού. Η ονομασία στη γενική δηλώνει ότι το τοπωνύμιο οφείλεται στο επώνυμο του οικιστή. Το επώνυμο αναφέρεται και στη Σητεία και στην Ιεράπετρα Καλαβρέζος, Calabrese= ο κάτοικος της Calabria της Ιταλίας. Το επώνυμο Καλαβρός αναφέρεται απο τον ΙΖ αιώνα. Στο Νομοκανόνα Μανουήλ Μαλαξού του ΙΖ αιώνα αναφέρεται η σημείωση «Εκπληρώθει το παρόν βιβλίο δια χειρός καμού του αμαρτωλού Πανταλέων, ιερέως του Καλαβρού» (βλ. Ε.Ε.Κ.Σ. τομ Α, σελ 512). Αναφέρεται επίσης σε έγγραφο του 1369, του Δουκικού Αρχείου του Χάντακα, ο Jianni Calavro (βλ. El. Santschi, Regestes des arrets civils etc σελ.39). Αναφέρεται επίσης ο Steffano Calavro ενοικιαστλης ακινητου στο Χάντακα το (βλ. Καστροφύλακα (Κ30). Δημογραφική εξέλιξη και στοιχεία απογραφών Το 1920 αναφέρεται πρώτη φορά Καλαβρού στην κοινότητα των Μέσα Μουλιανών με 25 κατοίκους. Το 1928 αναφέρεται με 40 κατοίκους. Το 1940 δεν αναφέρεται. Το 1951 δεν αναφέρεται. 1

3 Το 1961 αναφέρεται με 4 κατοίκους. Το 1971 αναφέρεται με 5 κατοίκους. Το 2001 αναφέρεται με 25 κατοίκους. 1.3 ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΤΑΞΙΚΩΝ ΕΠΙΡΡΟΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ, ΔΙΑΣΥΝΔΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΕΙΣ, ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ Ο οικισμός Καλαβρός απέχει 23,5 χιλιόμετρα απο την πόλη της Σητείας που είναι το τοπικό κεντρο του ευρύτερου δήμου Σητείας. Στη Σητεία υπάρχει νοσοκομείο καθως και όλες οι δημόσιες υπηρεσίες, όπως Δημαρχείο,ΔΕΚΟ, τραπεζες κτλ. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο οικισμός δημιουργήθηκε με γνόμονα την προσωρινή διαμονή, είτε για την συγκομιδή των ελαιοκάρπων κατά το χειμώνα είτε για αναψυχή. Ένα άλλο οικιστικό σύνολο που εξυπηρετεί τους κατοίκους του Καλαβρού είναι το χωριό Τουρλωτή το οποίο απέχει 11 χιλιόμετρα από τον Καλαβρό και εκεί υπάρχει το ιατρείο του αγροτικού ιατρού καθώς και νηπιαγωγείο, δημοτικό και γυμνάσιο σχολείο. Ο οικισμός είναι εξαρτόμενος απο τους γύρω οικισμούς και ιδιαίτερα την πόλη της Σητείας καθώς δεν έχει τοπική αγορά. Ο οικισμός απέχει 3 ΚΜ από τον ΒΟΑΚ (Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης) και για να χρησιμοποιήσει κάποιος συγκοινωνία πρέπει να μεταβεί στον οικισμό των Μέσα Μουλιανών πρώτα. Από τα Μέσα Μουλιανά όμως υπάρχει καθημερινή συγκοινωνία με τη Σητεία αλλά και τα γύρω χωριά καθώς το χωριό είναι πάνω στο Βόρειο Οδικό Άξονα της Κρήτης (δρ. Αγ. Νικολάου Σητείας) απο τον οποίο περνάει το λεωφορείο του ΚΤΕΛ (απο Αγ. Νικόλα προς Σητεία και αντίστροφα) αρκετές φορές τη μέρα. Το ευρύτερο οδικό δίκτυο της περιοχής μπορεί να περιγραφεί σαν τυπικό επαρχιακό δίκτυο με 2 λωρίδες κυκλοφορίας (1 ανα κατεύθυνση) και χωρίς προστατευτικό διάζωμα. Όμως ο δρόμος που οδηγεί στον οικισμό από την έξοδο του ΒΟΑΚ και έπειτα, είναι αρκετά στενός. Το οδόστρωμα σε κάποια σημεία είναι διαστρωμένο με μπετόν αλλά στο μεγαλύτερο μέρος του είναι ασφαλτοστρωμένο. Λόγω του πρόσφατου της ασφαλτόστρωσης (κατά την επίσκεψη της ομάδας) δεν υπάρχουν οριζόντιες σημάνσεις-διαγραμμίσεις στον δρόμο και προστατευτικά κιγκλιδώματα. Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής κατά την οδήγηση ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες. 1.4 ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΙΣΤΟΥ Ο οικισμός διαμορφώθηκε σε μια συμπαγή μορφή πάνω στη ράχη του βουνού σε πλήρη εναρμόνηση και διάλογο με το φυσικό τοπίο. Το φυσικό ανάγλυφο καθορίζει τις σχεδιαστικέςπολεοδομικές συνιστώσες σύνταξης του οικισμού. Τα κτίσματα έχουν γραμμική διάταξη και εξελλίσονται κλιμακωτά. Δεν υπάρχουν αραιώσεις στη ρυμοτομική ανάπτυξη (Εικόνα 1). Μόνο η 2

4 εκκλησία του οικισμού μπορεί να θεωρηθεί ότι απέχει μια κάποια απόσταση από το σύνολο. Περίπου 100 μέτρα από το κέντρο του οικισμού. Υπάρχει μόνο ένας δρόμος στον οικισμό ο οποίος είναι αδιέξοδος. Εικόνα 1 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ 2.1 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΑΝΤΟΧΕΣ & ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Ο οικισμός του Καλαβρού εντάσσεται στην ευρύτερη περιοχή των Μέσα- Εξω Μουλιανών, που χαρακτηρίζεται από την ενασχόληση κυρίως με τον Πρωτογενή τομέα -γεωργία, κτηνοτροφία & αλιεία. Η ενασχόληση με τον τουρισμό και την βιοτεχνία είναι ελάχιστη. Ο Καλαβρός δεν συμβάλλει με κάποιο τρόπο στην τοπική οικονομία. Το μικρό του μέγεθος καθώς και η έλλειψη μόνιμων κατοίκων δεν μπόρεσαν ούτε τώρα ούτε στο παρελθόν να τον θέσουν σε τροχιά ανάπτυξης. Ο οικισμός αυτός έχει χαρακτήρα παραθεριστικό. Οι ιδιοκτήτες των κατοικιών ζούν μόνιμα στα μεγάλα αστικά κέντρα της περιοχής. Είναι έτσι αρκετά δύσκολο να δραστηριοποιηθεί οικονομικά αυτός ο χώρος. Το στοιχείο όμως που του δίνει προοπτικές για το μέλλον είναι το ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον. 2.2 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Ο τόπος από μόνος του προβάλλεται ως ορίζοντας ανάπτυξης του οικισμού. Το φαράγγι του Ρίχτη βρίσκεται στα ανατολικά του του Καλαβρού, ένα περιβάλλον σπάνιας φυσικής ομορφιάς. Ξεκινά από το όρος Ορνό και καταλήγει στο Κρητικό πέλαγος ανατολικά από τον οικισμό Καλαβρό. Κατά μήκος του φαραγγιού αναβλύζει από πολλά σημεία πηγαίο νερό και σχηματίζει αέναη ροή. Η βλάστηση είναι πάρα πολύ μεγάλη εκατέρωθεν των όχθων του ποταμού, με πολλά πλατάνια, 3

5 χαμηλές καρυδιές, πικροδάφνες (σφάκες) μερικούς φοίνικες και πολλές συκιές. Διατηρούνται πολλά περιβόλια με διάφορα οπορωφόρα δέντρα. Ένα περίτεχνο αρχιτεκτονικό μονότοξο γεφύρι (Λαχανάς) σε ένα σημείο συνδέει τη μια όχθη με την άλλη του ποταμού και εξυπηρετεί διαχρονικά μέχρι και σήμερα αυτούς που θέλουν να περάσουν στην άλλη πλευρά. Τα ερείπια δυο νερόμυλων βρίσκονται περίπου στα μέσα του φαραγγιού. Μια ξύλινη μεγάλη σκάλα που κατασκευάστηκε πρόσφατα κατεβαίνει στον καταρράκτη του Ρίχτι ύψους μέτρων κάτω από την πυκνή σκιά μεγάλων πλατάνων. Ένας τέτοιος λοιπόν φυσικός πλούτος μπορεί να δημιουργήσει συνθήκες που ευνοούν την ιδιωτική επιχειρηματικότητα. Η προσέγγιση φυσιολατρών είναι εφικτή ώστε να αναπτυχθούν έτσι διάφορες δραστηριότητες σχετικές με την πεζοπορία, την αναρρίχηση και την διαμονή στον οικισμό. Θα μπορούσε επίσης ο οικισμός να προσελκύσει καλλιτέχνες οι οποίοι θα δημιουργούν μέσα σε αυτό το ιδανικό περιβάλλον. Παραδείγματα τέτοιων οικισμών υπάρχουν σε διάφορες περιοχές της Ευρώπης, όπως στην Ιταλία και στην Μεγάλη Βρετανία. 3. ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΟΥ ΠΛΟΥΤΟΥ 3.1 Πρωτεύουσες πολεοδομικές λειτουργίες Παρόλο το ελάχιστο της επιφάνειας του οικισμού, υπάρχει το εξής εδιαφέρον πολεοδομικό στοιχείο: παρουσιάζεται άμεσα ο τρόπος γέννεσης μιας αυτόνομης πολεοδομικής ενότητας. Η δημιουργία δεν βασίστηκε σε κάποιον πολεοδομικό κανόνα, αλλά στη χρήση αυτονόητων κανόνων δόμησης. Ενας κεντρικός δρόμος χαράσσεται στην ράχη του υψώματατος και οι κατοικίες αναπτύσσονται εκατέρωθεν αυτού. Τα κτίσματα βρίσκονται το ένα δίπλα στο άλλο και ακολουθούν την μορφολογία του εδάφους. Τα σοκάκια που οδηγούν από τον κεντρικό άξονα προς τις κατοικίες, είναι αρκατά στενά με έντονη κλίση. Τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν διαστρωθεί με κάποιο υλικό. Κοινόχρηστα επίσης στοιχεία του ιστού είναι μια βρύση στο τέλος του αξονικού δρόμου, στο σημείο που παρουσιάζεται ένα πλάτεμα, και η μικρή εκκλησία που βρίσκεται λίγες δεκάδες μέτρα έξω από τον οικισμό Ποσοτικά χαρακτηριστικά πολεοδομικής οργάνωσης Ο οικισμός είναι αρκετά συμπαγής χωρίς να υπάρχουν διασπορές κατοικιών. Η μορφή της οργάνωσης είναι αξονική. 4

6 4. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ 4.1 Η αρχιτεκτονική του συνόλου του οικισμού Ο οικισμός Καλαβρός, αποτελεί κλασσικό δείγμα κρητικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής σε ημιορεινό περιβάλλον. Η δόμηση ακολουθεί την μορφολογία του φυσικού εδάφους. Με αυτόν τον τρόπο το οικιστικό σύνολο εντάσσεται αρμονικά στην περιοχή. Το χαμηλό μέσο ύψος των κτισμάτων (τα περισσότερα μονόροφα και κάποια διόροφα), καθώς και η πυκνή δόμηση με τα μικρά σοκάκια, είναι τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά του Καλαβρού. Αυτά τα στοιχεία έχουν στο σύνολό τους διατηρηθεί. Κυρίαρχο υλικό κατασκευής είναι η πέτρα (αργολιθοδομές) και το ξύλο (στις οροφές και τα πορτοπαράθυρα). 4.2 Τυπολογική και μορφολογική περιγραφή Οι περισσότερες κατοικίες και κυρίως τα παλαιότερα σε ηλικία κτίσματα είναι μονόχωρα. Τα νεότερα κτίσματα είναι σε μερικές περιπτώσεις διόροφα και παρέχουν μεγαλύτερες ανέσεις. Έχουν δε φέρον οργανισμό από οπλισμένο σκυρόδεμα. Το ανάγλυφο του εδάφους σε συνδυασμό με την χρήση των τοπικών υλικών και το χαμηλό ύψος των κτιρίων αναδεικνύουν τον αμφιθεατρικό χαρακτήρα του οικισμού και συμβάλουν στην πλήρη εναρμόνιση του με το περιβάλλον. 4.3 Το νέο και οι αλληλεπιδράσεις Η παρουσία του μοντέρνου και η δημιουργική χρήση του παλαιού Ο βαθμός παρουσίας νέων αρχιτεκτονικών στοιχείων στοιχείων συνοψίζεται στα παρακάτω: - Δεν υπάρχουν κτίσματα αμιγώς νέας κατασκευής (από την εφαρμογή του ΓΟΚ85 και μετέπειτα). Οι λόγοι είναι α.οι απαιτήσεις για αρτιότητα οικοπέδων επιφάνειας μεγαλυτερης των 400μ2 και β.η προτίμηση για επεμβάσεις και βελτιώσεις των υπάρχοντων κτισμάτων. Τα κτίσματα διακρίνονται σε αυτα προ του 1920 σε αυτα από το 1920 μεχρι το 1980 και σε κάποια νεώτερα. Στα παλαιότερα κτίσματα περιλαμβάνονται εκείνα που δεν έχουν επεμβάσεις και εκείνα που έχουν αλλοιωθεί. Οι επεμβάσεις στις όψεις των κτιρίων επικεντρώνονται κυρίως σε στοιχεία όπως τα κουφώματα, με κυρίαρχη χρήση του αλουμινίου, σε προσθήκες βοηθητικών χώρων, σε αντικαταστάσεις στεγών και κάποιες πλακοστρώσεις. Σε γενικές γραμμές οι επεμβάσεις έχουν αλλοιώσει επιδερμικά την αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του οικισμού. Υπάρχουν πάντως περιθώρια αποκαταστάσεων αν εφαρμοστούν κάποιοι συγκεκριμένοι κανονισμοί και υιοθετηθεί μια διαφορετική προσέγγιση της αισθητικής. 5

7 4.3 Προτάσεις Η μελλοντική εξέλιξη του οικισμού θα πρέπει να ταυτίζεται με τις σύγχρονες ανάγκες των κατοίκων. Δεν είναι απαραίτητο να γίνει μια πιστή αντιγραφή του παρελθόντος στον τρόπο δόμησης. Είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν νέα υλικά και μέθοδοι κατασκευής που θα μπορούν να δώσουν και πάλι στοιχεία εναρμόνισης με το φυσικό περιβάλλον. Το χαμηλό της δόμησης πρέπει να διατηρηθεί ώστε να μην αλλοιωθεί η γενική αίσθηση του υπάρχοντος δομημένου περιβάλλοντος. Είναι τελικά εφικτό να υπάρξει μια αρμονική σύνδεση του παλιού με το νέο. Στα ίδια πλαίσια πρέπει να κινηθούν και τυχόν παρεμβάσεις σε υφιστάμενα κτίσματα. 6

8 ΔΕΛΤΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΩΝ ΚΤΙΣΜΑΤΩΝ ΣΥΝΟΛΩΝ

9 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 19 ΔΕΛΤΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΟΥ ΚΤΙΣΜΑΤΟΣ, ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ, ΤΟΠΙΟΥ ή ΣΥΝΟΛΟΥ [που μπορεί να ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας] Αριθμός δελτίου: 1 ημερομηνία: 12/11/2010 νομός: ΛΑΣΙΘΙΟΥ δήμος: ΣΗΤΕΙΑΣ οικισμός: ΚΑΛΑΒΡΟΣ διεύθυνση: επωνυμία ακινήτου : Συνοικία ή θέση ιδιοκτησία /όροφο: Αγνώστου σημερινή χρήση /όροφο: ισογ:, - αρχική χρήση /όροφο: ισογ: κατάσταση κτιριακού συνόλου: ΜΕΤΡΙΑ κωδικός ιστορική περίοδος Φωτογραφίες συνόλου απόσπασμα χάρτη Φωτ. 1 (2.jpg) Φωτ. 2 (20.jpg) αριθμός δελτίου :2 1/7

10 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 19 Φωτογραφίες συνόλου Φωτογραφίες συνόλου Φωτ. 3 (7.jpg) Φωτ. 5 (14.jpg) Φωτ. 4 (21.jpg) Φωτ. 6 (22.jpg) αριθμός δελτίου :2 2/7

11 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 19 Φωτ. 7 (3.jpg) Φωτ. 8 (5.jpg) Φωτ. 9 (23jpg) αριθμός δελτίου :2 3/7

12 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 19 περιγραφή: Αξιόλογο οικιστικό σύνολο σε περιβάλλον ημιορεινό, σε αμφιθεατρική θέση προς το κρητικό πέλαγος σύστημα δόμησης Λιθοδομές πάχους 50 cm περίπου αριθμός οροφών 1 κυρίως υπόγειο άλλο κτίριο/οικόπεδο προσθήκες-αλλοιώσεις ναι όχι ναι όχι κτίσμα στέγη βιτρίνα ισογείου εξώστης άλλο τι: ανοίγματα κηρυγμένο ΥΠΕΚΑ ΥΠΠΟΤ ΦΕΚ: μνημείο υπό κήρυξη νέο προτεινόμενο προτεινόμενη προστασία: χαρακτηρισμός κτιρίου τμήματος κελύφους κύριων όψεων συνοδεία ειδική ρύθμιση αριθμός δελτίου :2 4/7

13 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 19 φωτογραφίες λεπτομέρειας φωτογραφίες λεπτομέρειας Φωτ. 11 (8.jpg) Φωτ. 10 (24.jpg) αριθμός δελτίου :2 5/7

14 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: 19 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ κατάσταση διατήρησης καλή μέτρια κακή 1. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΛΙΘΟΥΣ (ΑΡΓΟΛΙΘΟΔΟΜΗ) Χ 2. ΦΕΡΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΟΡΜΟΙ ΔΕΝΤΡΩΝ 3. ΣΤΕΓΑΣΗ - ΕΠΙΚΑΛΥΨΗ ΟΡΙΖΟΝΤΙΕΣ ΣΤΕΓΕΣ (ΠΑΤΗΤΟ ΑΡΓΙΛΟΧΩΜΑ ΣΕ ΣΥΣΤΗΜΑ ΔΟΜΗΣΗΣ ΚΛΑΔΙΩΝ- ΚΑΛΑΜΙΩΝ ΕΔΡΑΖΟΜΕΝΑ ΣΕ ΚΟΡΜΟΥΣ ΔΕΝΤΡΩΝ Χ 4. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΛΗΡΩΣΗΣ ΕΠΙΧΡΙΣΜΕΝΗ Η ΟΧΙ ΤΟΙΧΟΠΟΙΙΑ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΟΥΣ ΛΙΘΟΥΣ (ΑΡΓΟΛΙΘΟΔΟΜΗ) Χ 5. ΔΑΠΕΔΑ ΟΡΟΦΕΣ 6. ΚΛΙΜΑΚΟΣΤΑΣΙΑ - 7. ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΠΡΟΕΞΟΧΗ 8. ΕΞΩΣΤΗΣ 9. ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ - ΣΤΗΘΑΙΑ αριθμός δελτίου :2 6/7

15 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ ΤΕΕ/ΤΑΚ & ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΉΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΛΑΣΙΘΙΟΥ ΓΙΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΝΟΜΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ Ομάδα εργασίας: ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ - ΣΚΟΥΡΑ ΞΥΛΙΝΑ ΚΟΥΦΩΜΑΤΑ Χ 11. ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΙ - τοίχοι: ισογ: ΔΕΝ ΔΙΑΤΗΡΕΙΤΑΙ - κουφωμ: ΞΥΛΙΝΑ, ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΔΙΑΤΗΡΗΘΕΙ ΧΡΩΜΑΤΙΣΜΟΣ - κιγκλιδ: ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ παρατηρησεις: ΤΟ ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ΑΥΤΟ ΣΥΝΟΛΟ ΑΞΙΖΕΙ ΙΔΙΑΙΤΕΡΗΣ ΠΡΟΣΟΧΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΙΔΙΟΚΤΗΤΩΝ ονομ/νυμο διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ονομ/νυμο: διευθ.: τηλ.: ΥΠΟΜΝΗΜΑ αριθμός δελτίου :2 7/7

16 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας Κατάλογος Αντιστοίχισης Ομάδα: 19 Οικισμός: ΚΑΛΑΒΡΟΣ (1) α/α αναγράφεται ένας Αύξων Αριθμός Εγγραφής στον κατάλογο αντιστοίχισης (2) Κωδικός Δελτίου αναγράφεται ο κωδικός του Δελτίου, σύμφωνα με την κωδικοποίηση που προτάθηκε (3) α/α ανά Δελτίο αναγράφεται ένας Αύξων Αριθμός κάθε φωτογραφίας ανά Δελτίο, ξεκινώντας από το 1 για κάθε δελτίο (4) Όνομα Αρχείου αναγράφεται το όνομα του αρχείου με το προέκταμα του (.jpg) της φωτογραφίας, όπως παραδόθηκε στον αρχικό κατάλογο (5) Παρατηρήσεις αναγράφονται Παρατηρήσεις, σημειώσεις ή σχόλια που αφορούν στη φωτογραφία κατά την κρίση των ομάδων α/α Κωδικός Δελτίου α/α ανά Δελτίο Όνομα Αρχείου Παρατηρήσεις (1) (2) (3) (4) (5) jpg jpg jpg jpg jpg jpg jpg jpg jpg jpg jpg Φύλλο 1 από 4

17 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας Κατάλογος Αντιστοίχισης Ομάδα: 19 Οικισμός: ΚΑΛΑΒΡΟΣ (1) α/α αναγράφεται ένας Αύξων Αριθμός Εγγραφής στον κατάλογο αντιστοίχισης (2) Κωδικός Δελτίου αναγράφεται ο κωδικός του Δελτίου, σύμφωνα με την κωδικοποίηση που προτάθηκε (3) α/α ανά Δελτίο αναγράφεται ένας Αύξων Αριθμός κάθε φωτογραφίας ανά Δελτίο, ξεκινώντας από το 1 για κάθε δελτίο (4) Όνομα Αρχείου αναγράφεται το όνομα του αρχείου με το προέκταμα του (.jpg) της φωτογραφίας, όπως παραδόθηκε στον αρχικό κατάλογο (5) Παρατηρήσεις αναγράφονται Παρατηρήσεις, σημειώσεις ή σχόλια που αφορούν στη φωτογραφία κατά την κρίση των ομάδων α/α Κωδικός Δελτίου α/α ανά Δελτίο Όνομα Αρχείου Παρατηρήσεις (1) (2) (3) (4) (5) Φύλλο 2 από 4

20 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑ

21 1. ΟΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΠΟΣ ΤΟΠΙΟ ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Όνομα οικισμού: ΚΑΛΑΒΡΟΣ Πήρε το όνομα του από τον πρώτο οικιστή. Α) ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Οικισμός : Ορεινός Ημιορεινός Πεδινός Παράλιος Χ Φυσικό περιβάλλον ιδιαιτερότητες: Υπάρχουν στην περιοχή ιδιαίτερα στοιχεία του φυσικού περιβάλλοντος που αξίζει να αναδειχθούν ; (πχ. Οροπέδιο, σπήλαιο, φαράγγι, κλπ) Στην περιοχή υπάρχει το φαράγγι του Ρίχτη το οποίο είναι σπάνιας ομορφιάς και προσελκύει τους φυσιολάτρες. Υπάρχει κάποιο πλαίσιο προστασίας για την περιοχή? Αν όχι θεωρείται ότι χρειάζεται να προταθεί κάτι τέτοιο; Δεν υπάρχει αλλά θα μπορούσε να προταθεί το φαράγγι του Ρίχτη να ενταχθεί σε προστατευόμενη ζώνη. οχι Η περιοχή συνδέεται με κάποιο ιστορικό γεγονός ; Αναφέρεται κάποιο από τα στοιχεία του τόπου που θεωρείται ιδιαίτερο χαρακτηριστικό για τη φυσιογνωμία του. 1) Μεμονωμένο κτίσμα ή μνημείο : 2) Παραγόμενο προϊόν: 3) Παραγωγική δραστηριότητα (π.χ. κτηνοτροφία, οινοποιία): 4) Έθιμο 5) Τοπική γιορτή ή πανηγύρι: Υπάρχει κάποια ιστορική περίοδος με την οποία ο οικισμός συνδέεται περισσότερο? (π. χ. ρόλος του οικισμού σε επαναστάσεις) οχι Αναφέρεται (αν γνωρίζετε ) κάποιο έργο της πεζογραφίας ή της ιστορίας που αναφέρεται στον οικισμό. οχι

22 Δημογραφική εξέλιξη (αναφορά στις 5 τελευταίες απογραφές). Από τις τελευταίες απογραφές παρατηρείται η μείωση του πληθυσμού του οικισμού με την πάροδο του χρόνου, με τάσεις ερήμωσης του οικισμού. Μπορεί ο οικισμός να θεωρηθεί ότι ανήκει σε ένα ευρύτερο σύνολο με κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη του (π.χ. Χωριά του Οροπεδίου Λασιθίου). Ο οικισμός αποτέλει μετόχι του οικισμού Μέσα Μουλιανά. Παλαιότερα κατοικούνταν εποχιακά και εξυπηρετουσε τις γεωργικές και κτηνοτροφικές ασχολίες, ενώ τώρα χρησιμοποιείται για παραθερισμό. Σε αυτά τα πλαίσια, υπάρχουν αντίστοιχοι οικισμοί με Καλαβρό στο νομό Λασιθίου. Γ ) ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΜΕ ΤΟ ΤΟΠΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ - ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΕΙΣ Ποιά είναι η σχέση του οικισμού με : To τοπικό κέντρο της περιοχής: Ο οικισμός είναι εξαρτόμενος από το κέντρο της περιοχής (πόλη της Σητείας) καθώς εκέι υπάρχει νοσοκομείο, το δημαρχείο, λύκειο σχολείο, οι λοιπές δημόσιες υπηρεσίες. Τους γειτονικούς οικισμούς: Ο οικισμός σχετίζεται και με τους γύρω οικισμούς πχ. Δημοτικο σχολέιο που υπάρχει στην Σφάκα, Γυμνάσιο σχολείο που υπάρχει στην Τουρλωτη, Αγροτικός γιατρός που υπάρχει στην Τουρλωτη. Ύπαρξη στον οικισμό διαφόρων εξυπηρετήσεων ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ : υπάρχει στον οικισμό Νηπιαγωγείο Δημοτικό Γυμνάσιο ΥΓΕΙΑ : Λύκειο Υπάρχει στον οικισμό Κέντρο Υγείας Φαρμακείο Υπάρχουν στον οικισμό άλλες εξυπηρετήσεις : οχι Θεωρείται ότι η περιοχή χρειάζεται καλύτερη οδική σύνδεση με το τοπικό κέντρο; ΝΑΙ Χ ΟΧΙ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλες περιοχές ; ΝΑΙ ΟΧΙ Χ Υπάρχει συγκοινωνία με άλλο τοπικό κέντρο ; ΝΑΙ ΟΧΙ Χ 2

23 ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΔΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ α) Προς το τοπικό κέντρο ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ Χ β) Προς άλλες οικιστικές περιοχές ΚΑΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΚΑΚΗ Χ Δ) ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟΥ ΣΤΟΥ (Αναφέρατε) Χτίζονται καινούργια κτίρια ; ΝΑΙ ΟΧΙ Χ Χτίζονται τουριστικές μονάδες ; ΝΑΙ ΟΧΙ Χ 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α) Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ 1. Σε ποιο τομέα στηρίζεται η οικονομία της περιοχής ; ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( γεωργία κτηνοτροφία αλιεία ) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( βιομηχανία - βιοτεχνία) ΤΡΙΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ( υπηρεσίες και τουρισμός ) Έχει αλλάξει κάτι, στην πάροδο των χρόνων, σε σχέση με τους παραπάνω τομείς ; ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ναι, ποιό ; Έχει μειωθεί λόγω μέιωσης του πληθυσμού 2. Υπάρχουν παραδοσιακές δραστηριότητες ; ΝΑΙ Χ ΟΧΙ Αν ναι, ποιές ; Μάζεμα ελιών, τυροκομία, τρύγος και απόσταξη στράφυλων. 3. Υπάρχει κάποιο επάγγελμα στην περιοχή που έχει σήμερα εκλείψει ; Αν ναι, ποιό ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ Χ ΟΧΙ Τα παλαιότερα χρόνια υπήρχαν στο χωριο δάσκαλος, γιατρός κα. 4. Νέες απασχολήσεις στην περιοχή ; ΝΑΙ ΟΧΙ Χ 3

24 Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) 5. Πιστεύετε ότι υπάρχουν προοπτικές εξέλιξης σ αυτές τις απασχολήσεις; Αν ναι, ποιές ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ ΟΧΙ Χ 6. Γνωρίζετε αν έχουν δοθεί επιχορηγήσεις ή κάποια οικονομική ενίσχυση για την παραγωγή τοπικών προϊόντων ή για την ενίσχυση τοπικών «παραδοσιακών» δραστηριοτήτων ; Αν ναι, σε ποιές ; ( Αναφέρατε ) Από ποια πηγή χρηματοδότησης; ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΝΑΙ ΟΧΙ Χ 7. Υπάρχουν προβλήματα σήμερα στην κυκλοφορία των οχημάτων και των πεζών στην περιοχή σας. Αν ναι, ποιά ; ( Αναφέρατε ) ΝΑΙ Χ ΟΧΙ Δεν υπάρχει επαρκές οδικό δίκτυο μέσα στο χωριό για τη μετακίνηση και τη στάθμευσή των οχημάτων. 8. Για ποιους λόγους γίνονται οι μετακινήσεις σας καθημερινά ; Συναλλαγή με δημόσιες υπηρεσίες Υπηρεσίες Πρωτογενή τομέα (αγροτικά, κτηνοτροφικά) Χ Υπηρεσίες Δευτερογενή τομέα (μεταποίηση, κατασκευές) Υπηρεσίες Τριτογενή τομέα (τουρισμός) 4

25 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ

26 Φωτογραφία Νο 1 Φωτογραφία Νο 2

32 Φωτογραφία Νο 13

35 ΚΑΛΑΒΡΟΣ-ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΔΕΛΤΙΟ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ 1. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ α. Κυρίαρχη τυπολογία κτιριακής μονάδας Ισόγειες-διόροφες αυτοτελείς κατοικίες μέσου εμβαδού m 2, ορθογωνικής μορφής, μικρού όγκου συνήθως σε επαφή με ένα ή περισσότερα γειτονικά κτίσματα. β. Σχέσεις ιδιωτικού με δημόσιο χώρο Αμφιθεατρκά αναπτυγμένος οικισμός με την πλειψηφία των ιδιοκτησιων να έχουν πρόσωπο προς τη θάλασσα. Στα περισσότερα τμήματα του οικισμού οι ιδιοκτησίες περιβάλονται από ισόγειες ιδιωτικές αυλές διατηρώντας την ιδιωτικότητα σε σχέση με το κοινόχρηστο χώρο διατηρώντας απόσταση από το κοινό πεζόδρομο πρόσβασης. Αυτό ενισχύεται από τη κλιμακωτή διάταξη των κατοικιών, λόγω της μορφολογίας του εδάφους. γ. Επιρροή του κλίματος στη συνθετική και δομική επεξεργασία Η μορφολογία της περιοχής ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό στην διαμόρφωση του κλίματος το οποίο με τη σειρά του επιδρά άμμεσα στην συνθετική και δομική επεξεργασία του οικισμού. Κατά τις χειμερινές περιόδους οι υψηλές βροχοπτώσεις σε συνδιασμό με την έλλειψη επαρκών οικοδομικών γνώσεων οδήγησαν στην εγκατάσταση του οικισμού στην ράχη του λοφόδους σχηματισμού, προφανός για να επιτευχθεί προστασία από τα εποχιακά τρέχοντα νερά. Τα στενά και απότομα σοκάκια λειτουργούν ώς ένας τύπος επιφανειακής αποχέτευσης. δ. Η φυσική γεωγραφία ως δυναμικό στοιχείο της οργανικής ανάπτυξης Ο οικισμός χωροθετείται στην ράχη ενος υψώματος όπου στο νότιο τμήμα ορθώνονται ορεινές εκτάσεις, ανατολικά του προβάλλονται οι απόκριμνες βουνοπλαγιές του όρους Λιόπετρο ενώ στα βόρεια εκτείνεται το Κρητικό Πέλαγος. Έτσι ο οικισμός εντάσεται ομαλά 1

36 στον περιβάλλον χώρο. Η μορφολογία της περιοχής συμβάλλει στην κλιμακωτή σύνθεση του πολεοδομικού ιστού. ε. Συνεκτικότητα, ασυνέχειες και μετασχηματισμοί Ο οικισμός εμφανίζεται ως μια σύνθεση ομάδων κτισμάτων μεταξύ των οποίων παρουσιάζονται αδόμητες εκτάσεις δημιουργώντας την αίσθηση ομαδοποιημένων γειτονιών. Δεν παρουσιάζονται ασυνέχειες σε αυτά και οι μετασχηματισμοί περιορίζονται σε επεμβάσεις στο κέλυφος των κτιρίων. Δεν υπάρχουν διαφοροποιήσεις στα μεγέθη των όγκων των κτιρίων συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων κτιρίων, δηλαδή την εκκλησία. 2. ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ α. Ιδιαίτερα μορφολογικά και δομικά στοιχεία Η γεωμετρία των κτισμάτων χαρακτηρίζεται από ορθοκανονικά σχήματα. Το μέγεθός τους είναι της ίδιας τάξης. Σε γενικές γραμμές τα μόνα κενά δημιουργούνται από το σύμπλεγμα των δρόμων και από τις αδόμητες ιδιόκτητες εκτάσεις. Τα περισσότερα παλαιού τύπου κτίσματα είναι πετρόχτιστα με επίπεδες στέγες. Όλα τα κτίρια είχαν σοβαντιστεί. Σε παλαιά κτίσματα ο σοβάς έχει αποκωληθεί. Συναντώνται στα νεότερα επεμβάσεις με χρήση οπλισμένου σκυροδέματος, στην κατασκευή εξωστών και κλιμάκων. Στα παλαιότερα τα κουφώματα είναι ξύλινα ενώ στα νεότερα είναι αλουμινένια. β. Στοιχεία κλίμακας και σχέσης με το τοπίο και το δημόσιο χώρο Το μέγεθος του οικισμού έρχεται σε εναρμόνιση με το το τοπίο. γ. Ανθεκτικότητα και σημερινές τάσεις Ο πολεοδομικός ιστός παραμένει ανέπαφος και επεμβάσεις έχουν γίνει μόνο στιος όψεις των κτιρίων. δ. Η συμβολή του ισχύοντος κανονιστικού πλαισίου στις διαδικασίες μετασχηματισμού Δεν υπάρχουν σαφείς διατάξεις που να αφορούν τις επεμβάσεις στο εξωτερικό των υφιστάμενων κτιρίων. Ακόμα και αν υπάρχουν δεν τηρούνται. Επίσης ο ισχύον κανονισμός δεν φροντίζει στα να διατηρηθεί ο αρχικός συνεκτικός ιστός στην περίπτωση ανέγερσης νέων κτιρίων. 2

37 ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΝΟΝΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΔΟΜΗΣΗΣ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Στο παρόν τμήμα της εργασίας θα αναφερθούν γενικές προτάσεις για τη βελτίωση και την ανάπτυξη του οικισμού Καλαβρός. Παρόμοιες προτάσεις σε μεγαλύτερη κλίμακα, έχουν εφαρμοστεί στην πράξη σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας αλλά και του εξωτερικού. Χαρακτηριστικά είναι τα παραδείγματα των : α. Ανάβρας στο Νομό Μαγνησίας (1), β. Αρχανών στο Νομό Ηρακλείου (2). Κατ αρχήν θα πρέπει να αποσαφηνισθεί ο όρος «διατήρηση παραδοσιακών οικισμών», που τόσο έχει παρεξηγηθεί τελευταία. Οι διαδικασίες διατήρησης περιλαμβάνουν τους ακόλουθους τρεις τύπους παρέμβασης: 1. Ανακαίνιση παλαιών κτιρίων (restauration). 2. Ένταξη σύγχρονων κτιρίων που εναρμονίζονται με τις κατασκευές που ήδη υπάρχουν στο διατηρηταίο οικισμό (renovation). 3. Οργάνωση κοινωνικών χώρων, ένταξη δυναμικών λειτουργιών, δημιουργία νέων πόλεων έλξης που επιτρέπουν την αναβίωση του οικισμού (rehabilitation). (3) ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Επανεκτίμηση του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού και διατύπωση συγκεκριμένης πολεοδομικής πρότασης. Αναφορικά με τους κανονισμούς που ισχύουν τώρα θεωρείται βάσιμο να επανεξεταστούν συγκεκριμένοι όροι δόμησης ως προς τις επεμβάσεις σε υφιστάμενα κτήρια και στην ανοικοδόμηση νέων κτισμάτων. Πιο συγκεκριμένα είναι άστοχο να διαμορφωθεί ένα πλαίσιο ανάδειξης των οικισμών με βάση τους ισχύοντες συντελεστές δόμησης και με μια νοοτροπία κανονισμού που εφαρμόζεται ίδιος στις πόλεις και στους μικρούς οικισμούς, εφόσων πρόκειται για τελείως διαφορετικής μορφής πολεοδομικά σύνολα. Επομένως είναι σαφές ότι οικισμοί αυτής της κατηγορίας θα πρέπει πολεοδομικά να αντιμετωπίζονται ώς σύνολα και όχι ως ανεξάρτητες κτηριακές μονάδες, με αποτελέσματα που είναι πλέον ορατά στο σύγχρονο δομημένο περιβάλλον. Για παράδειγμα το μοτίβο των στενών δρόμων που χαρακτηρίζει τους οικισμούς αυτούς, η τυπολογία των κτισμάτων, η ύπαρξη αυλής, το χαμηλό και το απλό της γεωμετρίας των κτισμάτων δεν υποστηρίζονται από τον σύγχρονο κανονισμό. Παράλληλα θα πρέπει να διαμορφωθούν συνθήκες ενημέρωσης των ιδιωτών σχετικά με θέματα που αφορούν αναπλάσεις και αναστηλώσεις υπάρχοντων κτισμάτων. Πλήρης αποτύπωση ιδιοκτησιακού καθεστώτος (κτηματολόγιο). Παρατηρείται το φαινόμενο στον συγκεκριμένο οικισμό, όπως και σε άλλες περιοχές της Κρήτης, κτήρια και αγροτεμάχια να είναι αδιευκρίνιστου ιδιοκτήτου. Αυτό έχει ως συνέπεια 3

38 μέρος του δομημένου περιβάλλοντος να μη συμμετέχει σε προοπτικές ανάδειξης του οικιστικού συνόλου, κάτι που πρέπει να αλλάξει. Προτείνεται να γίνει πλήρης αποτύπωση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος (κτηριών - οικοπέδων). Σε περιπτώσεις όπου κτήρια οικόπεδα είναι αδήλωτα ή αμεταβίβαστα αυτά να επέλθουν στην διαχείρηση της κοινότητας. Με αυτό τον τρόπο θα μπορεί η κοινότητα(οι ίδιοι οι κάτοικοι), να διαχειριστούν με θετικό τρόπο το μέλλον αυτών των ιδιοκτησιών. Για παράδειγμα αξιόλογο εγκαταλλελειμένο κτίσμα να γίνει χώρος κέντρο νεότητας ή αίθουσα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Επίσης θα μπορούν κάποιες ιδιοκτησίες να ενοικιαστούν ή πωληθούν σε νέες άπορες οικογένειες για πρώτη μόνιμη κατοικία. Έτσι με το οικονομικό όφελος θα μπορέσει η κοινότητα να βελτιώσει τις υποδομές του οικισμού. Ήπιες επεμβάσεις σε αξιόλογα σύνολα για άμεση παράδοση προς δημόσιαιδιωτική χρήση. Προκειμένου να γίνει ανάδειξη του οικισμού δεν είναι απαραίτητο να γίνει πλήρης αποκατάσταση του συνόλου με υψηλό κόστος. Θα μπορούσε να γίνει ανάπλαση του περιβάλλοντος χώρου μόνο, όπως εγκατάσταση κατάλληλου φωτισμού, τοποθέτηση παγκακιών, εφαρμογή βασικών κανόνων καθαριότητας και υγιεινής κ.α. Σε επιλεγμένα αξιόλογα κτίσματα μπορεί να πραγματοποιηθούν επεμβάσεις για άμεση επισκεψιμότητα. Δημιουργία χώρων στάθμευσης. Στον οικισμό παρατηρείται πρόβλημα στάθμευσης των οχημάτων στον κεντρικό που δρόμο που καταλήγει σε αδιέξοδο. Η δημιουργία χώρου στάθμευσης στην είσοδο του οικισμού, καθώς και η πεζοδρόμηση του κεντρικού δρόμου (από την είσοδο μέχρι το αδιέξοδο) αποτελέι μια λύση στο πρόβλημα. Σημάνσεις προς αξιόλογα κτίσματα και σύνολα καθώς και χάρτες. Κατάλληλες σημάνσεις και χάρτες που θα ξεκινούν από την είσοδο του οικισμού που θα αναφέρονται και θα συνεχίζουν στις προτεινόμενες διαδρομές, θα μπορούν εύκολα να παροτρίνουν τον επισκέπτη προς περιηγήσεις στα ενδότερα του χωριού. Υπογειοποίηση καλωδίων ΔΕΗ-ΟΤΕ και ενιαίο δίκτυο τηλεόρασης. Το γενικό οπτικό σύνολο του οικισμού επηρρεάζεται άμεσα από το εναέριο δίκτυο ΟΤΕ και ΔΕΗ καθώς και από τις κεραίες σήματος τοποθετημένες στα δώματα των κατοικιών. Για αυτό τον λόγο προτείνεται η υπογειοποίηση αυτών των υποδομών. 4

39 Αποχετευτικό δίκτυο και συστήμα επεξεργασίας λυμάτων. Στα πλαίσια της πράσινης και αειφόρου ανάπτυξης του οικισμού και της προστασίας του περιβάλλοντος κρίνεται απαραίτητο η κατασκευή/συντήρηση βασικών υποδομών, όπως το αποχετευτικό δίκτυο και μονάδας συστήματος επεξεργασίας λυμάτων, κατάλληλο για το μέγεθος του οικισμού με μικρές απαιτήσεις ενέργειας. Διαμορφωση χώρων κτιρίων για παροχή ιατροφαρμακευτικών υπηρεσιών. Η παροχή στοιχειώδους ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης-πρώτες βοήθειες, θα τονώσει την ποιότητα ζωής των κατοίκων του οικισμού. Εναλλακτικός τουρισμός (αθλητικός-εκπαιδευτικος) Η ευρύτερη περιοχή του οικισμού περιέχει διαδρομές αξιόλογου φυσικού κάλλους. Το φαράγγι του Ρίχτη είναι ένα χαρακτηριστικό πράδειγμα. Δραστηριότητες όπως ορειβασία, αναρρίχηση, ιπασσία, αλεξίπτωτο πλαγιάς, ποδηλασία, διαδρομές 4X4 ενδείκνυνται για την περιοχή. Ο οικισμός μπορεί να εκμεταλλευτεί τέτοιου είδους δραστηριότητες και να δημιουργήσει κέντρα αυτών των αθλημάτων σε κτίρια προς αναπαλαίωση. Αλληλο-υποστήριξη γειτονικών οικισμών Η γειτνίαση των οικισμών της περιοχής καθώς και το όμοιο του χαρακτήρα τους συννηγορούν στην μεταξή τους σύμπραξη στην αειφορία. Ενημέρωση των κατοίκων για την παρούσα εργασία. Θεωρείται αναγκαίο η επαρκής ενημέρωση των κατοίκων για την παρούσα εργασία και την μελλοντική της εξέλιξη, προκειμένου να αντηλιφθούν τους κινδύνους που κρύβει η παρούσα κατάσταση, και τις δυνατότητες για την ανάπτυξη του οικισμού κάτω από τα προτεινόμενα κανονιστικά πλαίσια. Στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε για παράδειγμα να διοργανωθούν ενημερωτικές ημερίδες με ομιλητές έμπειρα πρόσωπα που έχουν στο παρελθόν ασχοληθεί με παρόμοια θέματα. 5

40 Βιβλιογραφία: ΤΕΕ / ΤΑΚ,Ομάδα εργασίας για την διατύπωση ενός πλαισίου αρχών για παρεμβάσεις σε <<παραδοσιακούς>> οικισμούς, Κατερίνα Κότσαλη, 2009, Μηχανισμός Διατήρησης Παραδοσιακών Οικισμών, Ανθρωπος και Χώρος (Ελληνικό Αρχιτεκτονικό περιοδικό) 6

43 α/α ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Καταγραφή της πολεοδομικής και της αρχιτεκτονικής φυσιογνωμίας των αξιόλογων οικισμών του Νομού Λασιθίου για τη μελλοντική ένταξή τους σε θεσμικό πλαίσιο προστασίας ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ομάδα 19 Κατάλογος Φωτογραφικής Τεκμηρίωσης Όνομα Αρχείου Θέμα Φωτογραφίας Διαστάσεις (σε pixels) Κάδρο Φωτογραφική Μηχανή (Όνομα και Προέκταμα) Σύντομη Περιγραφή (Λεζάντα) Οριζόντια Κατακόρυφα Landscape/Portrait Μάρκα και Μοντέλο Ημερομηνία Λήψης jpg Πανοραμική άποψη του οικισμού Landscape SONY A200 31/10/ jpg Πανοραμική άποψη του οικισμού Landscape SONY A200 31/10/ jpg Κεντρικός δρόμος του οικισμού Landscape SONY A200 31/10/ jpg Άποψη του οικιστικού συνόλου Landscape SONY A200 31/10/ jpg Άποψη του οικιστικού συνόλου Landscape SONY A200 31/10/ jpg Θέα προς το Κρητικό πέλαγος Landscape SONY A200 31/10/ jpg Άποψη του οικιστικού συνόλου Landscape SONY A200 31/10/ jpg Σύστημα δόμησης Landscape SONY A200 31/10/ jpg Ανατολικό υποσύνολο Landscape SONY A200 31/10/ jpg Άποψη του οικιστικού συνόλου Portrait SONY A200 31/10/ jpg Άποψη του οικιστικού συνόλου Landscape SONY A200 31/10/ jpg Άποψη του οικιστικού συνόλου Landscape SONY A200 31/10/ jpg Προσθήκες Portrait SONY A200 31/10/ jpg Φούρνος Portrait NIKON 31/10/ jpg Άποψη του οικιστικού συνόλου Landscape NIKON 31/10/ jpg Άποψη του οικιστικού συνόλου Landscape NIKON 31/10/ jpg Εκκλησία Αγ. Γεωργίου Landscape NIKON 31/10/ jpg Θέα από την εκκλησία Landscape NIKON 31/10/ jpg Κτίριο στην πλατεία Landscape NIKON 31/10/2010 Φύλλο 1 από 7