«Μεσογειακή δίαιτα και υγεία» Μερόπη Κοντογιάννη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας- Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«Μεσογειακή δίαιτα και υγεία» Μερόπη Κοντογιάννη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας- Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο"

Ευαδνη Παπαφιλίππου
8 χρόνια πριν
Προβολές:

1 «Μεσογειακή δίαιτα και υγεία» Μερόπη Κοντογιάννη Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας- Διατροφής Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

2 Επίδραση της δίαιτας στην υγεία & τη νόσο Μελετάται σε 3 επίπεδα: Των θρεπτικών συστατικών Των τροφίμων και των ομάδων τροφίμων Των διατροφικών προτύπων

3 Μεσογειακή δίαιτα Δεν είναι μία συγκεκριμένη δίαιτα, αλλά ένας συνδυασμός διατροφικών συνηθειών των πληθυσμών χωρών που συνορεύουν με τη Μεσόγειο. Κοντογιάννη Μ. Eλληνική Επιθεώρηση Διαιτολογίας Διατροφής 2011; 2:

πληθυσμών χωρών που συνορεύουν με τη Μεσόγειο.

4 Μεσογειακή δίαιτα Παραδοσιακή εκδοχή του προτύπου: διαιτητικές συνήθειες χωρών που συνορεύουν με τη Μεσόγειο Θάλασσα κατά τη δεκαετία του 1960.

5 Μεσογειακή Δίαιτα σήμερα Άφθονα τρόφιμα φυτικής προέλευσης Φρούτα, λαχανικά Ψωμί & δημητριακά Όσπρια Καρποί και σπόροι Ελαιόλαδο ως το κύριο λίπος. Μέτριες ποσότητες γαλακτοκομικών καθημερινά (κυρίως γιαούρτι-τυρί). Μέτριες ποσότητες ψαριού, πουλερικών εβδομαδιαίως. Μικρές ποσότητες κόκκινου κρέατος (μοσχάρι, αρνί, κατσίκι, χοιρινό). Μέτρια κατανάλωση κρασιού με τα γεύματα.

Μέτριες ποσότητες γαλακτοκομικών καθημερινά (κυρίως γιαούρτι-τυρί).

6 Μεσογειακή Δίαιτα σήμερα

7 Καρδιαγγειακά Νοσήματα Άσθμα Σακχαρώδης διαβήτης, Μεταβολικό σύνδρομο Αρθρίτιδες, Φλεγμονώδη νοσήματα Mεσογειακή Δίαιτα Καρκίνος Σωματική αδυναμία ηλικιωμένων Νευρολογικά νοσήματα

8 Μεσογειακή δίαιτα Μακροζωία Αυξημένος βαθμός υιοθέτησης της ΜΔ μειώνει την πιθανότητα θανάτου απ όλες τις αιτίες (μείωση 9-10%). Παράδειγμα: Ένας άνδρας 60 ετών που έχει αυξημένη συμμόρφωση στη ΜΔ, αναμένεται να ζήσει 1 έτος παραπάνω από έναν συνομήλικο άνδρα που δεν ακολουθεί τη ΜΔ. Trichopoulou A, et al. ΒMJ 2005;330:991.

Παράδειγμα: Ένας άνδρας 60 ετών που έχει αυξημένη συμμόρφωση στη ΜΔ, αναμένεται

9 Μεσογειακή δίαιτα & καρδιαγγειακά νοσήματα Καρδιαγγειακά νοσήματα- πρώτη αιτία θανάτου στην ΕΕ: Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, στηθάγχη Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο Περιφερική αρτηριοπάθεια Kontogianni & Panagiotakos. Maturitas 2014 ;79:41-7

μυοκαρδίου, στηθάγχη Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο

10 Παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακής νόσου Που δεν τροποποιούνται Αύξηση ηλικίας (άνδρες >45 ετών, γυν. >55 ετών) Κληρονομικότητα Φύλο (αρσενικό) Καρδιακό επεισόδιο ή ΑΕΕ στο παρελθόν Που τροποποιούνται Υπέρταση Υπερχοληστερολαιμία Κάπνισμα Υπέρβαρο - παχυσαρκία Σωματική αδράνεια Σακχαρώδης διαβήτης Ανθυγιεινό διατροφικό πρότυπο

>55 ετών) Κληρονομικότητα Φύλο (αρσενικό) Καρδιακό επεισόδιο ή ΑΕΕ στο παρελθόν

11 Μεσογειακή δίαιτα & καρδιαγγειακά νοσήματα Αυξημένη συμμόρφωση στη ΜΔ έχει συσχετιστεί με χαμηλότερη πιθανότητα εμφάνισης όλων των παραπάνω και με μειωμένη πιθανότητα θανάτου από καρδιαγγειακά. Άτομα που έχουν υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο και συμμορφώνονται σε μία ΜΔ, μειώνουν κατά πολύ την πιθανότητα ενός καινούριου επεισοδίου. Kontogianni & Panagiotakos. Maturitas 2014 ;79:41-7

Άτομα που έχουν υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου ή εγκεφαλικό επεισόδιο και συμμορφώνονται σε μία ΜΔ,

12 Μεσογειακή δίαιτα & σακχαρώδης διαβήτης Σακχαρώδης διαβήτης: διαταραχή του μεταβολισμού που χαρακτηρίζεται από αυξημένες τιμές γλυκόζης στο αίμα. Τα άτομα που έχουν αυξημένη συμμόρφωση στη ΜΔ έχουν 19% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη. Άτομα που έχουν ήδη σακχαρώδη διαβήτη παρουσιάζουν βελτιωμένη ρύθμιση με μία ΜΔ και χαμηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά και ηπατικά νοσήματα. Georgoulis M, Kontogianni MD, Yiannakouris N. Nutrients. 2014;6:

Τα άτομα που έχουν αυξημένη συμμόρφωση στη ΜΔ έχουν 19% χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη.

13 Μεσογειακή δίαιτα & παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά Η αυξημένη συμμόρφωση στη ΜΔ έχει επίσης συσχετιστεί με: Βελτιωμένες συγκεντρώσεις ολικής και LDL χοληστερόλης Μείωση στη συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση Μείωση στο σωματικό βάρος Am J Med 2011, 124,

συγκεντρώσεις ολικής και LDL χοληστερόλης Μείωση στη συστολική και

14 Καρκίνος Δεύτερη αιτία θανάτου (20% των θανάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση). 40% των καρκίνων θα μπορούσε να αποφευχθεί εάν σημαντικοί παράγοντες κινδύνου εξαλείφονταν. WHO European Region N Engl J Med 2013;369:

15 Αίτια καρκινογένεσης Γενετικά (π.χ. οικογενής πολυποδίαση π. εντέρου) Γήρανση Περιβαλλοντικά Ακτινοβολία Μόλυνση περιβάλλοντος Ήλιος Κάπνισμα Παχυσαρκία Σωματική αδράνεια Κατάχρηση αλκοόλ Διατροφή CA CANCER J CLIN 2012;62:30 67

16 Int J Cancer 2014 ;135(8): Μεσογειακή δίαιτα & καρκίνος Αυξημένη συμμόρφωση στη ΜΔ έχει συσχετιστεί με 10% χαμηλότερη πιθανότητα θανάτου από καρκίνο. 4% μείωση στην εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. 14% μείωση στην εμφάνιση καρκίνου παχέος εντέρου. 56% μείωση στην εμφάνιση καρκίνου φάρυγγα & οισοφάγου. Μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού ιδιαίτερα στις γυναίκες φυσιολογικού βάρους, που δεν κάπνιζαν και έμεναν σε περιοχές εκτός Αθήνας. Mourouti N, Kontogianni MD, et al. Nutr Cancer 2014;66(5):810-7.

4% μείωση στην εμφάνιση καρκίνου του προστάτη. 14% μείωση στην εμφάνιση καρκίνου παχέος εντέρου.

17 Μεσογειακή δίαιτα & νευρολογικά νοσήματα Αυξημένη υιοθέτηση της ΜΔ έχει συσχετιστεί: Mε χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων μορφών άνοιας και της νόσου Alzheimer. Mε χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης. Yannakoulia M, Kontogianni M, Scarmeas N. Ageing Res Rev, 2014 Oct 18. Psaltopoulou T et al. Ann Neurol. 2013;74(4):

νόσου Alzheimer. Mε χαμηλότερο κίνδυνο κατάθλιψης.

18 Συνεπώς Μακροζωία Μεσογειακή δίαιτα Πρόληψη και αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων Αλλά: Πόσο κοντά στη ΜΔ είμαστε;

19 Βαθμός υιοθέτησης ΜΔ από παιδιά-εφήβους 1305 άτομα ηλικίας 3 18 ετών. Δείγμα αντιπροσωπευτικό του ελληνικού παιδικού πληθυσμού ως προς το φύλο & την ηλικία. Παιδιά (3 12 y) Έφηβοι (13 18 y) Χαμηλή Μέτρια Υψηλή Χαμηλή Μέτρια Υψηλή υιοθέτηση υιοθέτηση υιοθέτηση υιοθέτηση υιοθέτηση υιοθέτηση 15% 74% 11% 26% 66% 8% Kontogianni MD et al. J Nutr 2008, 138:

Παιδιά (3 12 y) Έφηβοι (13 18 y) Χαμηλή Μέτρια Υψηλή Χαμηλή Μέτρια Υψηλή υιοθέτηση

20 Υιοθέτηση μεσογειακής δίαιτας σε δείγματα Ελλήνων παιδιών και ενηλίκων ΜΕΤΡΙΑ European Journal of Public Health, 1 7

21 Βασικές συστάσεις για την ενίσχυση της υιοθέτησης της ΜΔ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ: 2-3 φρούτα 1-2 σαλάτες (λαχανικά σε πίτες, ως συνοδευτικά κρέατος) 2 μερίδες γαλακτοκομικά (γιαούρτι, τυρί, γάλα) Δημητριακά ζυμαρικά ψωμί κατά προτίμηση ολικής άλεσης Ελαιόλαδο σε όλες τις μαγειρικές παρασκευές πατάτες: έως 3 / εβδομάδα

22 Βασικές συστάσεις για την ενίσχυση της υιοθέτησης της ΜΔ: ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΣ: 1-2 φορές ψάρια & θαλασσινά 1-2 φορές άσπρα κρέατα 1 φορά κόκκινο κρέας Τουλάχιστον 1 φορά όσπρια Μερίδα = γρ. μαγειρεμένα Τουλάχιστον 1 φορά λαδερά λαχανικά και ζυμαρικά με σάλτσες λαχανικών

23 Εθνικός Διατροφικός οδηγός για ενήλικες Σύσταση για κατανάλωση ψαριών Καταναλώνετε 2-3 μερίδες από ποικιλία ψαριών και θαλασσινών την εβδομάδα. Φροντίστε τουλάχιστον οι μισές μερίδες να είναι λιπαρά ψάρια (π.χ., σαρδέλα, γαύρος, σαφρίδι, κολιός, ζαργάνα), τα οποία έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ω-3 λιπαρά. 1 μερίδα ισοδυναμεί με: 150 γρ. μαγειρεμένου ψαριού ή θαλασσινών. 1 μέτρια τσιπούρα 1 κολιός γαύροι μικρές σαρδέλες 15 μέτριες γαρίδες μεγάλα μύδια

24 Επιπλέον συστάσεις Γλυκά: 1 φορά/ εβδομάδα Αλκοόλ: Για όσους συνηθίζουν να καταναλώνουν 1-2 μερίδες / ημέρα για γυναίκες και 2-3 για άνδρες Κατά προτίμηση κρασί Πάντα συνοδεία γευμάτων μερίδα: 90 ml κρασί, 200 ml μπίρα, 25 ml υψηλόβαθμου ποτού

25 Μεσογειακός τρόπος ζωής Public Health Nutrition 2011; 14(12A),

26 Ενυδάτωση

27 Βιοπικοιλία, εποχικότητα, οικο-φιλικά προϊόντα

28 Επεξεργασία & επιμόλυνση τροφίμων Δεν είναι γνωστό εάν τα προϊόντα βιολογικών καλλιεργειών μειώνουν τον κίνδυνο καρκίνου. Δεν είναι γνωστό εάν τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου. CA CANCER J CLIN 2012;62:30 67

29 Επεξεργασία & επιμόλυνση τροφίμων Τα πρόσθετα τροφίμων που χρησιμοποιεί η βιομηχανία τροφίμων δεν έχουν συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Η επιμόλυνση των τροφίμων από υπολείμματα ουσιών που χρησιμοποιούνται στη γεωργία & κτηνοτροφία (π.χ. φυτοφάρμακα, εντομοκτόνα, ορμόνες, αντιβιοτικά) δεν έχουν αποδεδειγμένα συσχετιστεί με αύξηση του κινδύνου καρκινογένεσης. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα υποκατάστατα ζάχαρης (π.χ. ασπαρτάμη, σακχαρίνη, σουκραλόζη, στέβια) στις ποσότητες που περιλαμβάνει η δίαιτα ενός ανθρώπου αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου. CA CANCER J CLIN 2012;62:30 67

30 Άσκηση Ενήλικες: τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση ή 75 λεπτά υψηλής έντασης/ εβδομάδα. Παιδιά και έφηβοι: τουλάχιστον 1 ώρα μέτριας ή υψηλής έντασης δραστηριότητα/ ημέρα. Η υψηλής έντασης άσκηση τουλάχιστον 3 ημέρες / εβδομάδα. Περιορισμός καθιστικών δραστηριοτήτων.

31 Παραδείγματα μέτριας και υψηλής έντασης δραστηριοτήτων Στον ελεύθερο χρόνο Στο σπίτι Στην εργασία Αθλήματα Μέτριας έντασης Περπάτημα, χορός, ποδηλασία, ιππασία, κανό, yoga. Κούρεμα γρασιδιού, κηπουρική. Περπάτημα και μεταφορά φορτίων (π.χ. επιστάτης, αγρότης, μηχανικός). Σκι, γκολφ, βόλεϊμπολ. Υψηλής έντασης Jogging, τρέξιμο, γρήγορη ποδηλασία, κολύμπι, αεροβική γυμναστική. Σκάψιμο, μεταφορές φορτίων, χτίσιμο, ξυλουργική. Βαριά χειρωνακτική εργασία (π.χ. οικοδόμος, πυροσβέστης). Ποδόσφαιρο, τένις, μπάσκετμπολ, ρακέτες, κολύμβηση.

32 Ύπνος Επαρκής ποιοτικός ύπνος το βράδυ (7-9 ώρες). Ολιγόωρος ύπνος ή ανάπαυση το μεσημέρι (π.χ. μετά το φαγητό). Sleep Health, March 2015

33 Παράγοντες που επηρεάζουν τις διατροφικές επιλογές και κατ επέκταση την εφαρμογή των διατροφικών συστάσεων επιστημονικών φορέων. Τοπική κοινωνία Σχολικό περιβάλλον Εργασιακό περ/λον Εστιατόρια και καταστήματα τροφίμων Οικονομική πολιτική Νομοθεσία Βιομηχανία ΜΜΕ Τεχνολογία Μεταφορές Βιολογία/ Γενετική Δημογραφικοί παράγοντες Μαθησιακό ιστορικό Γευστικές εμπειρίες Πρότυπα Τρόπος διατροφής Διαθεσιμότητα Κουλτούρα

34 Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας! Μερόπη Κοντογιάννη,

35 Επεξεργασία & επιμόλυνση τροφίμων Ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου αυξάνει με: Την κατανάλωση κρεατο-παρασκευασμάτων πλούσιων σε νιτρώδη, καπνιστών ή αλατισμένων. Το τηγάνισμα και το ψήσιμο (στο γκριλ / κάρβουνα) τροφίμων σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες και για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τα βαρέα μέταλλα (π.χ. κάδμιο, μόλυβδος) που συσσωρεύονται σε μεγάλα ψάρια. Την αφλατοξίνη που παράγεται από επιμολυσμένα με μύκητα όσπρια και ξηρούς καρπούς.

Σχετικά έγγραφα

«Μεσογειακή δίαιτα και υγεία»

«Μεσογειακή δίαιτα και υγεία» «Μεσογειακή δίαιτα και υγεία» Μερόπη Κοντογιάννη Επίκουρη Καθηγήτρια Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής ρ ήμ Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Μεσογειακή δίαιτα