ΣΕΤΥΟ 6Γ: ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟ ΚΛΑΔΩΝ ΠΕ19/20

Transcript

1 Δ.Π. Δκπαίδεςζη και Για Βίος Μάθηζη, ΔΠΑ ( ) ΔΠΙΜΟΡΦΧΗ ΔΚΠΑΙΓΔΤΣΙΚΧΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΣΧΝ ΣΠΔ ΣΗ ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΠΡΑΞΗ Επιμοπθωηικό ςλικό για ηην επιμόπθωζη ηων εκπαιδεςηικών ζηα Κένηπα ηήπιξηρ Επιμόπθωζηρ ΣΕΤΥΟ 6Γ: ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟ ΚΛΑΔΩΝ ΠΕ19/20 Α έκδοζη Διεύθσνση Επιμόρυωσης & Πιστοποίησης Πάηπα, Αππίλιορ 2013

2 ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΘΔΧΡΙΑ KAI ΓΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΔ ΔΙΓΙΚΟ ΜΔΡΟ... 3 Οξγάλσζε πιεξνθνξίαο, πιεξνθνξηθά ζπζηήκαηα, Γίθηπα... 3 Δηζαγσγή... 3 Αληηιήςεηο ησλ καζεηώλ γηα ηελ νξγάλσζε ηεο Πιεξνθνξίαο Αλαπαξαζηάζεηο Δηζαγσγηθά Μνξθέο αλαπαξαζηάζεσλ H δηδαθηηθή ρξεζηκόηεηα ησλ αλαπαξαζηάζεσλ Αλαπαξαζηάζεηο θαη ηερλνινγίεο: δηδαθηηθή πξνζέγγηζε Γηδαθηηθόο νξηζκόο ηεο αλαπαξάζηαζεο Πσο νη καζεηέο αλαπαξηζηνύλ ηηο ΣΠΔ θαη ηελ πιεξνθνξηθή Αλάιπζε ηνπ ιόγνπ ησλ καζεηώλ γηα ηηο έλλνηεο Υπολογιζηήρ θαη Πληποθοπική Γνκή, πεξηερόκελν θαη αλαζρεκαηηζκόο ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ζηελ Πιεξνθνξηθή Γηαδηθαζίεο κάζεζεο θαη δηδαζθαιία ηεο Πιεξνθνξηθήο: έλα παξάδεηγκα κεηαζρεκαηηζκνύ ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ησλ καζεηώλ Δλλνηνινγηθή αιιαγή θαη δηδαζθαιία ηεο πιεξνθνξηθήο Παξάδεηγκα ελλνηνινγηθήο αιιαγήο ζηελ Πιεξνθνξηθή Μεξηθά ινγηζκηθά θαη πεξηβάιινληα γηα ηε δηδαζθαιία ζρεηηθώλ ζεκάησλ Φεθηαθνί πόξνη θαη εμειίμεηο ζηε δηδαζθαιία ηεο Πιεξνθνξηθήο Από ηελ πιεπξά ηνπ hardware: ηακπιέηεο θαη ξνκπνηηθά ζπζηήκαηα Πξνζεγγίζεηο ζηε ζεώξεζε θαη ηε δηδαζθαιία ηεο Πιεξνθνξηθήο: Computational Thinking Μεξηθνί αμηνζεκείσηνη, επίζεκνη ειιεληθνί ςεθηαθνί πόξνη... 30

3 ΘΔΧΡΙΑ KAI ΓΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΔ ΔΙΓΙΚΟ ΜΔΡΟ Οργάνωση πληρουορίας, πληρουορικά σσστήματα, Δίκτσα Γηδαθηηθνί ηόρνη Διζαγυγή ηελ ελόηεηα απηή παξνπζηάδνληαη νη αληηιήςεηο ησλ καζεηώλ ζρεηηθά κε ηελ νξγάλσζε ηεο πιεξνθνξίαο θαη γεληθόηεξα ηα πιεξνθνξηθά ζπζηήκαηα θαη ηα δίθηπα, θαζώο θαη κεξηθά πεξηβάιινληα γηα ηε δηδαζθαιία ησλ ζρεηηθώλ ελνηήησλ. ε έλα δεύηεξν κέξνο αλαθέξνληαη κεξηθέο ζεκαληηθέο πεγέο γηα ηελ ππνζηήξημε ηε δηδαζθαιίαο ηεο Πιεξνθνξηθήο ζε όια ηα επίπεδα. Πξόθεηηαη θπξίσο γηα πεγέο νη νπνίεο είλαη δεκόζηεο θαη αλαπηύζζνληαη κε ζθνπό λα απνηειέζνπλ (κε ηελ νινθιήξσζε ηνπο) βνήζεκα γηα ηνπο εθπαηδεπηηθνύο θαη νη νπνίεο, πηζαλόηαηα, ζα ζηεξίμνπλ ην «επόκελν βήκα» ζηελ θαηεύζπλζε ηεο δηδαζθαιίαο ηεο Πιεξνθνξηθήο. Η βαζηθή γλώζε ησλ αληηιήςεσλ ησλ καζεηώλ ζρεηηθά κε ηα ηξόπν δηαρείξηζεο ηεο πιεξνθνξίαο από ηα ςεθηαθά ζπζηήκαηα H εμνηθείσζε κε κεξηθά από ηα βαζηθά πεξηβάιινληα θαη ηηο ππεξεζίεο ηνπ γηα ηε δηδαζθαιία ζεκάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηα δίθηπα H γλώζε γηα νξηζκέλσλ ζεκαληηθώλ ςεθηαθώλ πόξσλ πνπ πξννξίδνληαη γηα ηελ ππνζηήξημε ησλ εθπαηδεπηηθώλ θαη ζπλδένληαη ελδερνκέλσο κε ηηο εμειίμεηο ηεο Πιεξνθνξηθήο ζηελ Δθπαίδεπζε Ανηιλήτειρ ηυν μαθηηών για ηην οπγάνυζη ηηρ Πληποθοπίαρ Αναπαπαζηάζειρ 1. Διζαγυγικά Η ρξήζε ησλ ςεθηαθώλ ζπζηεκάησλ, βαζίδεηαη, κεηαμύ άιισλ, ζηηο αληηιήςεηο ηνπ ρξήζηε γηα ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν ην ςεθηαθό ζύζηεκα ιεηηνπξγεί: γηα παξάδεηγκα

4 κε πνηα κνξθή θαηαρσξνύληαη νη πιεξνθνξίεο, κε πνην ηξόπν ηηο δηαρεηξίδεηαη ην ςεθηαθό ζύζηεκα, πώο απνζεθεύνληαη, πσο κεηαθηλνύληαη. Οη αληηιήςεηο ησλ ρξεζηώλ θαη κάιηζηα ησλ καζεηώλ πνπ ρξεζηκνπνηνύλ ςεθηαθά ζπζηήκαηα είλαη πνιύ ζεκαληηθέο γηαηί, κε έκκεζν ηξόπν, πξνζδηνξίδνπλ θαη ην επίπεδν ησλ δεμηνηήησλ ηνπο, ηελ ηθαλόηεηά ηνπο λα δηεθπεξαηώζνπλ ζπγθεθξηκέλεο εξγαζίεο. Οη αληηιήςεηο ησλ καζεηώλ νξηζκέλεο θνξέο νξγαλώλνληαη ζε έλα λνεηηθό ζρήκα πνπ επηηξέπεη κηα αλαπαξάζηαζε ηνπ ηξόπνπ ιεηηνπξγίαο ηνπ ςεθηαθνύ ζπζηήκαηνο, ζε λνεηηθά κνληέια ηνπ ηξόπνπ ιεηηνπξγίαο ηνπ ζπζηήκαηνο. Σα ηειεπηαία ρξόληα ε γνφζηική επιζηήμη (cognitive science) δηεηζδύεη ηόζν ζηνπο ρώξνπο ηεο επηζηεκνληθήο έξεπλαο όζν θαη ζηελ επηθαηξόηεηα γεληθόηεξα. H αλάπηπμή ηεο βξίζθεηαη ζε ζηελή ζρέζε κε ηελ εμέιημε ηόζν ησλ αλζξσπηζηηθώλ όζν θαη ησλ ζεηηθώλ επηζηεκώλ. Πξσηαξρηθόο ηεο ζηόρνο είλαη ε θαηαλόεζε ησλ ιεηηνπξγηώλ ηνπ εγθεθάινπ θαη ησλ δηαδηθαζηώλ ηεο λόεζεο θαη ηεο κάζεζεο. ε απηό ην πιαίζην εγγξάθεηαη θαη ε κειέηε ησλ αναπαραζηάζεφν ηνπ ππνθεηκέλνπ πνπ βξίζθεηαη ζε δηαδηθαζία κάζεζεο θαζώο θαη ν κεηαζρεκαηηζκόο ηνπο. H έλλνηα ηεο αλαπαξάζηαζεο είλαη πξσηαξρηθή ζηε γλσζηηθή ςπρνινγία, αιιά παξακέλεη αξθεηά ακθηιεγόκελε θαη αζαθήο. ηε γλσζηηθή ςπρνινγία, θάζε γλσζηηθή δηαδηθαζία ζπλίζηαηαη από αναπαπαζηάζειρ θαη από επεξεπγαζίερ. Κάζε ππνθείκελν αλαπηύζζεη ηηο γλσζηηθέο ηνπ ζηξαηεγηθέο, νη νπνίεο εμαξηώληαη από ηηο γλώζεηο ηνπ, ηελ αλαπαξάζηαζε πνπ έρεη γηα ηηο θαηαζηάζεηο θαη ηνπο ηξόπνπο ζπιινγηζκνύ ηνπο νπνίνπο δύλαηαη λα ζέζεη ζε ιεηηνπξγία. πλεπώο, νη γλσζηηθέο απηέο ζηξαηεγηθέο ππόθεηληαη ζηηο δπζρέξεηεο απνζήθεπζεο θαη αλάθηεζεο ηεο πιεξνθνξίαο. Η θνηλσληθή ςπρνινγία πξνζεγγίδεη ηηο αλαπαξαζηάζεηο ζην ζεκείν ζύγθιηζεο ηνπ γλσζηηθνύ κε ην θνηλσληνινγηθό. Οη αλαπαξαζηάζεηο κπνξνύλ λα ζεσξεζνύλ σο θνηλσληθέο γλώζεηο θαη παίδνπλ βαζηθό ξόιν ζηελ θνηλσληθνπνίεζε ηνπ ππνθεηκέλνπ. Πην γεληθά, νη αλαπαξαζηάζεηο είλαη πξντόληα θαη ηαπηόρξνλα δηαδηθαζίεο ησλ δηαλνεηηθώλ καο δξαζηεξηνηήησλ θαη έρνπλ θαηά θάπνην ηξόπν ζαλ ζηόρν λα θαηαζηήζνπλ παξόλ απηό πνπ είλαη απόλ. Οη αλαπαξαζηάζεηο είλαη κηα αλζξώπηλε δξαζηεξηόηεηα πνπ ζπλίζηαηαη ζηελ παξαγσγή ζπκβόισλ κε βαζηθό ραξαθηεξηζηηθό λα αληηθαζηζηνύλ άιιεο (απνύζεο θαηά θαλόλα) νληόηεηεο. Σν αλζξώπηλν πλεύκα είλαη επίζεο ππόβαζξν αλαπαξαζηάζεσλ ςπρνινγηθήο πθήο, γλσζηηθώλ πξντόλησλ δειαδή πνπ αληαλαθινύλ απηό πνπ ην άηνκν ζπγθξαηεί από ηελ αιιειεπίδξαζή ηνπ κε ηνλ θόζκν.

5 2. Μοπθέρ αναπαπαζηάζευν Οη αλαπαξαζηάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ εθηέιεζε δξάζεσλ (enactive representations) ή έκπξαθηεο αλαπαξαζηάζεηο. ε απηή ηελ πεξίπησζε, ν Bruner ρξεζηκνπνηεί ηνλ όξν «enactive» πνπ αληηζηνηρεί ζηελ πξσηαξρηθή κνξθή ησλ αλαπαξαζηάζεσλ (Bruner, 1966). Οη εηθνληθέο αλαπαξαζηάζεηο (iconic representations) ή λνεηηθέο εηθόλεο αληηζηνηρνύλ ζηηο δνκέο ηνπ ρώξνπ, είλαη ζρεηηθά αλεμάξηεηεο ηεο δξάζεο θαη ζρεηίδνληαη κε ηελ νπηηθή αληίιεςε (visual perception). ε επξύηεξν πιαίζην, όηαλ ην αλαπαξηζηόλ δηαηεξεί ζρέζεηο νκνηόηεηαο θαη αληηζηνηρίαο κε απηό πνπ αλαπαξηζηάηαη, δηαηεξώληαο ηα ζηνηρεία ηνπ κνληέινπ (ηνπ αλαπαξηζηόκελνπ) θαζώο θαη ηηο ζρέζεηο πνπ έρνπλ αλακεηαμύ ηνπο, κπνξνύκε λα κηιήζνπκε γηα αλαινγηθέο αλαπαξαζηάζεηο - παξάδεηγκα απνηεινύλ ηα ζρέδηα ησλ κεραληθώλ, νη καθέηεο θιπ. πλήζσο ρξεζηκνπνηείηαη θαη ε έλλνηα ηνπ νοηηικού μονηέλος (Βνζληάδνπ, 1998) πνπ ζπληζηά αλαινγηθή αλαπαξάζηαζε ε νπνία ζεσξείηαη όηη δηαηεξεί ηε δνκή ηνπ αληηθεηκέλνπ πνπ αλαπαξηζηά. Σα λνεηηθά κνληέια είλαη πςεινύ επηπέδνπ λνεηηθά θαηαζθεπάζκαηα πνπ έρνπλ σο ζθνπό λα αλαπαξηζηνύλ ηε δνκή αληηθεηκέλσλ, πεπνηζήζεσλ ή ζεσξηώλ πνπ ίζσο δελ έρνπλ γίλεη πνηέ νξαηά από ην ππνθείκελν. Οη πξνηαζηαθέο αλαπαξαζηάζεηο (propositional representations) αθνξνύλ ηηο πξνηαζηαθέο δνκέο ηεο γιώζζαο νη νπνίεο βξίζθνληαη ζηε βάζε ησλ ιεηηνπξγηώλ επηθνηλσλίαο. Ο J. Bruner απνθαιεί απηέο ηηο αλαπαξαζηάζεηο «ζπκβνιηθέο» (symbolic). Οη πξνηαζηαθέο αλαπαξαζηάζεηο ζπληζηνύλ ζπκβνιηθέο αλαπαξαζηάζεηο πνπ δελ έρνπλ εηθνληθή (αλαινγηθή) ζρέζε κε απηό πνπ αλαπαξηζηάηαη. Κάζε ζπκβνιηθή αλαπαξάζηαζε νηθνδνκείηαη θαηά θύξην ιόγν πνιηηηζκηθά θαη επηηξέπεη ζην παηδί ηελ επξεία ρξεζηκνπνίεζε ησλ αληηιεπηηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ θόζκνπ ώζηε λα αλαπηύμεη δξαζηεξηόηεηεο θαηεγνξηνπνίεζεο θαη ελλνηνπνίεζεο (conceptualisation) γηα ηελ θαιύηεξε επίηεπμε ησλ πξάμεώλ ηνπ. 3. H διδακηική σπηζιμόηηηα ηυν αναπαπαζηάζευν Γελ είλαη πξνθαλέο γηα όινπο ηνπο εθπαηδεπηηθνύο, όηη νη αλαπαξαζηάζεηο ησλ παηδηώλ έρνπλ ζεκαληηθό λόεκα γηα απηά θαη όηη κπνξνύλ λα εμππεξεηήζνπλ ηελ νηθνδόκεζε ηεο γλώζεο. ηελ θαζεκεξηλή κάιηζηα πξαθηηθή, ιίγνη είλαη νη εθπαηδεπηηθνί πνπ έρνπλ ζπλεηδεηνπνηήζεη όηη ε αλαπαξάζηαζε ηνπ παηδηνύ είλαη ν πξώηνο δεζκόο ηνλ νπνίν ην παηδί κπνξεί λα έρεη κε ηε λέα γλώζε. ε ηειηθή αλάιπζε, είλαη απηή ε αλαπαξάζηαζε, απηό ην πξνζσπηθό κνληέιν, πνπ πξόθεηηαη λα αλαπηύμνπκε θαη ην νπνίν δελ κπνξνύκε λα αγλνήζνπκε γηα έλαλ απιό ιόγν: αλ

6 ε αλαπαξάζηαζε αγλνεζεί, ζηελ πξαγκαηηθόηεηα δελ ηελ έρνπκε εμαιείςεη αιιά απιά απσζήζεη (Κόκεο, 2001). Μπνξνύκε λα δηαθξίλνπκε ηξεηο δηαθνξεηηθέο ζέζεηο όηαλ ζέηνπκε ην εξώηεκα ησλ ηξόπσλ κε ηνπο νπνίνπο νθείινπκε λα αληηκεησπίζνπκε ηηο αλαπαξαζηάζεηο. H πξώηε θαηαγξάθεη κηα αξλεηηθή ζηάζε πνπ εγγίδεη ηελ πιήξε απόξξηςε: αθνύ ηα παηδηά ζπλήζσο δελ εθθξάδνληαη ζσζηά αιιά κε ζπγθερπκέλν ηξόπν, είλαη εμαηξεηηθά δύζθνιν γηα ηνλ εθπαηδεπηηθό λα αλαδείμεη ηηο αλαπαξαζηάζεηο ηνπο θαη ζπλεπώο λα ηηο ιάβεη ππόςε θαηά ηε δηδαζθαιία. Η δεύηεξε ζέζε ηνπνζεηείηαη ζηνλ αληίπνδα ηεο πξώηεο. Δθθξάδεηαη από έλα κέξνο εθπαηδεπηηθώλ νη νπνίνη δελ θαίλεηαη λα ελνρινύληαη από ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν εθθξάδνληαη νη καζεηέο. Οη εθπαηδεπηηθνί απηνί παίξλνπλ σο ζεκείν αλαθνξάο γηα ηε δηδαζθαιία ηνπο ηηο αλαπαξαζηάζεηο ησλ καζεηώλ. Η ηξίηε ζέζε δελ ζπκθσλεί νύηε κε ηελ αξλεηηθή ζηάζε ηεο πξώηεο νύηε κε ηελ αηζηνδνμία ηεο δεύηεξεο. ύκθσλα κε απηή ηελ άπνςε, ν εθπαηδεπηηθόο ζα όθεηιε λα κπνξεί λα βνεζήζεη ηνπο καζεηέο ηνπ λα εθθξάζνπλ ηηο αλαπαξαζηάζεηο ηνπο κε ηξόπν επαξθώο μεθάζαξν θαη λα ηηο ιάβεη ππόςε ζηε δηδαζθαιία ηνπ. 4. Αναπαπαζηάζειρ και ηεσνολογίερ: διδακηική πποζέγγιζη Όπσο έρεη ήδε ηνληζζεί, ε έλλνηα ηεο αλαπαξάζηαζεο είλαη αδηάξξεθηα ζπλπθαζκέλε κε ηε δηδαθηηθή έξεπλα θαη εκθαλίδεηαη όιν θαη πεξηζζόηεξν σο έλα απαξαίηεην εξγαιείν γηα ηνλ εθπαηδεπηηθό πνπ ζέιεη λα θαηαλνήζεη ηηο πξόηεξεο γλώζεηο, ηηο λνεηηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ καζεηώλ ηνπ θαη ηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν αληηιακβάλνληαη ηελ ηερλνινγηθή θαη ηε θπζηθή πξαγκαηηθόηεηα. Σν επηζηεκνινγηθό πιαίζην αλαθνξάο πνπ ραξαθηεξίδεη θάζε γλσζηηθό αληηθείκελν, παίδεη εληνύηνηο ηδηαίηεξν ξόιν ζηε κειέηε ησλ αλαπαξαζηάζεσλ. Οη δηάθνξεο γλώζεηο, νη ηερληθέο θαη νη ζπλεπαγόκελεο κέζνδνη ζηελ θαηαλόεζε ησλ ελλνηώλ είλαη δηαθνξεηηθέο ζε θάζε γλσζηηθό αληηθείκελν. πλεπώο, όηαλ ηίζεηαη ην εξώηεκα ηνπ δηδαθηηθνύ ξόινπ ησλ αλαπαξαζηάζεσλ κέζα ζε έλα πλαίζιο διδαζκαλίας ηφν ηετνολογιών ηης πληροθορικής ή διδαζκαλίας σποβοηθούμενης από ηις ηετνολογίες, ζα πξέπεη λα δηαζαθεληζζνύλ νξηζκέλεο εηδηθέο πηπρέο ηνπ δεηήκαηνο ηδηαίηεξα ζεκαληηθέο (Komis, 1993, Κόκεο, 2001). Όζνλ αθνξά ζηε δηδαζθαιία ηεο πιεξνθνξηθήο ζα ήηαλ ζθόπηκν λα αλαδπζνύλ νη αλαπαξαζηάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο ηδηαίηεξεο έλλνηεο ηεο πιεξνθνξηθήο σο επηζηήκε (όπσο γηα παξάδεηγκα ε έλλνηα ηεο κλήκεο, ε επεμεξγαζία ηεο πιεξνθνξίαο, νη δηάθνξεο πξνγξακκαηηζηηθέο δνκέο, θιπ.). ηα πιαίζηα ηεο δηδαζθαιίαο ηεο ρξήζεο ησλ ΣΠΔ ζε όια ηα γλσζηηθά αληηθείκελα ηνπ αλαιπηηθνύ πξνγξάκκαηνο (πξόηππν ηεο πξαγκαηνινγηθήο πξνζέγγηζεο γηα ηελ

7 έληαμε ησλ ΣΠΔ ζηελ εθπαίδεπζε) ή θαηά ηε δηδαζθαιία ησλ ηερλνινγηώλ θαηαλεκεκέλεο ζηα επηκέξνπο γλσζηηθά αληηθείκελα (πξόηππν ηεο νινθιεξσκέλεο ε νιηζηηθήο πξνζέγγηζεο) ζα ήηαλ ρξεζηκόηεξν λα κειεηεζεί ε ζηάζε ησλ καζεηώλ απέλαληη ζηηο ίδηεο ηηο έλλνηεο ηεο πληποθοπικήρ θαη ησλ ηεσνολογιών ηηρ πληποθοπίαρ και ηων επικοινωνιών θαζώο θαη ηνπ ηξόπνπ κε ηνλ νπνίν αλαπαξηζηνύλ ηα ηερλνινγηθά αληηθείκελα - ηερληθά κέζα θαηαζθεπαζκέλα γηα ζπγθεθξηκέλν ζθνπό άξα «ηειενινγηθά αληηθείκελα» - όπσο ν ππνινγηζηήο, κε ηα νπνία νη καζεηέο βξίζθνληαη ζε αιιειεπίδξαζε. Μηα ηέηνηα κειέηε είλαη αδηακθηζβήηεηα εμαηξεηηθά επίθαηξε, ιόγσ ησλ ζύγρξνλσλ ηερλνινγηθώλ αιιαγώλ πνπ εμειίζζνληαη ξαγδαία. Δίλαη ινηπόλ επείγνλ λα θαηαλνήζνπκε πσο ιεηηνπξγνύλ θαη αλαδνκνύληαη νη αλαπαξαζηάζεηο ησλ παηδηώλ πάλσ ζηηο λέεο ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη πσο δηαζπλδένληαη κε ηηο θνηλσληθέο πξαθηηθέο. H πξνζέγγηζε απηή ζα καο επηηξέςεη επηπιένλ λα ζθεθηνύκε κε δηαθνξεηηθό ηξόπν ηε ρξήζε ησλ ηερλνινγηθώλ κέζσλ θαη ησλ ζπλαθόινπζσλ παηδαγσγηθώλ κεζόδσλ θαζώο θαη ηηο δηαδηθαζίεο ηεο κεηάδνζεο ησλ γλώζεσλ. Οη αλαπαξαζηάζεηο πνπ ζρεκαηίδνπλ νη καζεηέο κε βάζε ηελ εκπεηξία πνπ έρνπλ κε ηηο κεραλέο θαη ηηο δηαδηθαζίεο πνπ ρξεζηκνπνηνύλ δνπιεύνληαο κε ζπζηήκαηα πιεξνθνξηθήο, απνηεινύλ έλα πεδίν έξεπλαο πνιύ ιίγν δηεξεπλεκέλν. Η αιιειεπίδξαζε αλάκεζα ζε απηέο ηηο αλαπαξαζηάζεηο θαη ηηο πξαγκαηηθέο ρξήζεηο ησλ παηδηώλ απνηειεί επίζεο ελδηαθέξνλ ζέκα γηα κειέηε. ε απηά ηα πιαίζηα, ε κειέηε ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ελόο ηερλνινγηθνύ κέζνπ πνπ ζρεκαηίδνληαη από ηνπο καζεηέο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο κάζεζεο ηεο ρξήζεο απηνύ ηνπ κέζνπ εκπεξηέρεη δύν όςεηο: αθελόο, ε αλαπαξάζηαζε πνπ πξνέξρεηαη από ην ίδην ην κέζν σο ζύζηημα αναθοράς καδί κε όιε ηε ιεηηνπξγία ηνπ θαη, αθεηέξνπ, ε αλαπαξάζηαζε ηνπ τειριζηή - τρήζηη (Lévy, 1995). Απηή ε αλαπαξάζηαζε, κε κνλαδηθή αθνύ θάζε ρξήζηεο νηθνδνκεί ηε δηθή ηνπ, πξέπεη λα ζπγθξηζεί κε απηήλ ηνπ «εηδήκνλα» πνπ ππνηίζεηαη όηη μέξεη λα ρεηξίδεηαη ζσζηά ην ελ ιόγσ ηερλνινγηθό κέζν. H αλάιπζε θαη ε αλαδηνξγάλσζε ησλ αλαπαξαζηάζεσλ απνθηά θαη επξύηεξεο δηαζηάζεηο πνπ μεπεξλνύλ ηα όξηα ηεο εθπαίδεπζεο θαη άπηνληαη δεηεκάησλ πνπ αθνξνύλ ηελ ίδηα ηε ζύιιεςε θαη δεκηνπξγία ινγηζκηθνύ, ηε ζρέζε αλζξώπνπκεραλήο, ηελ εξγνλνκία ησλ δηαζπλδέζεσλ (interfaces), εγγίδεη δειαδή πνιινύο ζεκαληηθνύο ηνκείο θαη ηάζεηο έξεπλαο ηεο ζύγρξνλεο πιεξνθνξηθήο. Οη αλαπαξαζηάζεηο ελόο ηερλνινγηθνύ αληηθεηκέλνπ πνπ ζρεκαηίδεη ην παηδί δελ είλαη πνηέ εληειώο «απζόξκεηεο» θαη ην γεγνλόο απηό γίλεηαη όιν θαη πεξηζζόηεξν θαηαλνεηό ζηηο ζύγρξνλεο ηερλνινγηθέο θνηλσλίεο. Οη αλαπαξαζηάζεηο απηέο απνηεινύλ αληηθείκελν επεμεξγαζίαο πνπ πινπνηείηαη ελ κέξεη ζε άηππεο

8 εθπαηδεπηηθέο θαηαζηάζεηο θαη ζπλζήθεο κέζα ζηηο νπνίεο ην παηδί απνθηά εκπεηξίεο από πνιύ λσξίο (Komis, 1993, Κόκεο, 1994, Κόκεο, 2001). H αλαπαξάζηαζε ινηπόλ πξέπεη λα ζεσξεζεί σο έλα πξνζσπηθό μονηέλο εξκελείαο ηνπ θόζκνπ, ζπλδπαζκόο επηρεηξεζηαθήο θύζεο ζρεκάησλ θαη ησλ κεηαβνιώλ πνπ πξαγκαηνπνηνύληαη κέζα ζε απηήλ. Πξέπεη επίζεο λα ηνληζζεί όηη γηα ηνπο καζεηέο ην κνληέιν απηό βξίζθεηαη ζε θαηάζηαζε δηαξθνύο αλαζρεκαηηζκνύ. Οη καζεηέο, όπσο θαη θάζε ππνθείκελν πνπ καζαίλεη, αλαπηύζζνπλ, ζτήμαηα δράζης, ηα νπνία ζπληζηνύλ ηελ νξγάλσζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπο γηα κηα δεδνκέλε θιάζε θαηαζηάζεσλ. Πώο νξγαλώλνληαη ηα ελ ιόγσ ζρήκαηα κέζα ζηα ζύγρξνλα πιεξνθνξηθά πεξηβάιινληα; ην εξώηεκα απηό ζα απαληήζνπκε παξαθάησ αλαιύνληαο ηα απνηειέζκαηα εκπεηξηθώλ εξεπλώλ. Μέζα ζε απηέο ηηο ζπλζήθεο, ε δηδαζθαιία ηεο Πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ΣΠΔ (ή κε ηε βνήζεηα ησλ ΣΠΔ) δελ κπνξεί λα ζεσξεζεί παξά κόλν όηαλ θαηαλνήζνπκε πσο ζρεκαηίδνληαη νη αλαπαξαζηάζεηο ηνπο. Αλ θαη ε αλαπαξάζηαζε απνηειεί πξσηαξρηθή έλλνηα, έλλνηα «λνκάδα» πνπ «δαλείδεηαη» από δηάθνξνπο επηζηεκνληθνύο θιάδνπο (ςπρνινγία, παηδαγσγηθή, δηδαθηηθή, θνηλσληνινγία, θηινζνθία), δελ ππάξρεη νκνθσλία ζρεηηθά κε ηνλ νξηζκό ηεο. Δληνύηνηο, αθνύ παίδεη βαζηθό ξόιν επηθνηλσλίαο αλάκεζα ζην αληηθείκελν θαη ην ππνθείκελν, γίλεηαη απαξαίηεηε γηα ηελ θαηαλόεζε ηεο γλσζηηθήο δξαζηεξηόηεηαο ηνπ αηόκνπ. Δίλαη ζπλεπώο απαξαίηεην λα δνζεί έλαο νξηζκόο ηεο έλλνηαο ηεο αλαπαξάζηαζεο. Γελ ζα δώζνπκε σζηόζν έλαλ πιήξε νξηζκό αιιά πεξηζζόηεξν ζα ζθηαγξαθήζνπκε έλα είδνο «ιεηηνπξγηθνύ» νξηζκνύ, πεξηνξηδόκελνη ζηα πιαίζηα ηεο δηδαθηηθήο. Μέζα από απηό ην πξίζκα, ε αλαπαξάζηαζε ζεσξείηαη ζε ζρέζε κε ηελ παξέθθιηζε από ηε ζπλαθή ηεο έλλνηα θαη είλαη δπλαηόλ λα πξνθαιέζεη δύν δηαθνξεηηθέο ζηάζεηο εθ κέξνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ: είηε ζεσξείηαη σο έλα ιάζνο, αθόκα θαη σο παξάπησκα, πνπ πξέπεη λα εμαιεηθζεί. ηελ πεξίπησζε απηή, ε δηδαζθαιία δελ πξέπεη λα ελδηαθέξεηαη γηα ηηο αλαπαξαζηάζεηο. Δίηε ζεσξείηαη σο έλα επεμεγεκαηηθό ζύζηεκα πνπ νθείιεη λα θαηαλνεζεί θαη λα αλαιπζεί σο εκπόδην γηα μεπέξαζκα ή ζαλ ζεκείν ζηήξημεο γηα λα «πξνζεγγίζνπκε» ηελ έλλνηα. Δθεμήο, ζα πηνζεηήζνπκε ηε δεύηεξε πξνζέγγηζε. 5. Γιδακηικόρ οπιζμόρ ηηρ αναπαπάζηαζηρ Η αναπαράζηαζη, από ηε ζθνπηά ηεο δηδαθηηθήο, παξαπέκπεη ζε κηα πξνζσπηθή ζεσξία (κνξθή «γλώζεο» δνκεκέλε θαη ηεξαξρεκέλε θαη έλα ζύζηεκα θαλόλσλ) πνπ θηλεηνπνηείηαη από έλα δεδνκέλν άηνκν (αλαπαξάζηαζε θάπνηνπ πξνζώπνπ), ζε κηα θαζνξηζκέλε ζηηγκή, γηα λα αληηιεθζεί ηελ νξγάλσζε θαη ηε δηάηαμε ησλ θαηλνκέλσλ

9 πνπ ζεσξεί (αλαπαξάζηαζε θάπνηνπ πξάγκαηνο) ή γηα λα αληηκεησπίζεη κηα ζπγθεθξηκέλε θαηάζηαζε (Κόκεο, 2001). Θα κπνξνύζακε ζπλεπώο λα εξκελεύζνπκε ηελ αλαπαξάζηαζε κε βάζε ηξεηο πηπρέο πνπ ζπγθξνηνύλ ηελ αξρηηεθηνληθή ηεο: ην ζύλνιν ησλ πληροθοριών πνπ ηεο πξνζδίδνπλ έλα λόεκα, ηνλ κενηρικό πσρήνα πνπ θαζηζηά ζπλαθείο θαη αξκνληθέο ηηο παξαπάλσ πιεξνθνξίεο, ζπρλά εθθξαδόκελνο από κηα κεηαθνξά πνπ κπνξεί λα κεηαηεζεί ζε παξεκθεξείο θαηαζηάζεηο, θαη ηε ζηάζη πνπ νδεγεί ζε θαζνξηζκέλε ζπκπεξηθνξά (π.ρ. επηξξνή πάλσ ζηηο ινγηθέο ρξήζεο). Με ηελ έλλνηα απηή, ε αλαπαξάζηαζε είλαη αλνηθηή ζην ρώξν ηνλ νπνίν «πεξηγξάθεη», θαη θαηά ζπλέπεηα, είλαη ηαπηόρξνλα «δσληαλή» (βξίζθεηαη ζε αιιειεπίδξαζε κε ην πεξηβάιινλ ηεο) θαη «ζλεηή» (ε πξαγκαηηθόηεηα κπνξεί λα ηε δηαςεύζεη κνηξαία) (Komis, 1993). H αλαπαξάζηαζε, έλλνηα πνιύκνξθε θαη πνιπδηάζηαηε, πνπ αληηζηνηρεί ζε δηάθνξεο πηπρέο ηεο αλζξώπηλεο γλώζεο, θαηαιακβάλεη πεξίνπηε ζέζε ζηα πιαίζηα ηεο δηδαθηηθήο ηεο πιεξνθνξηθήο. 6. Πυρ οι μαθηηέρ αναπαπιζηούν ηιρ ΣΠΔ και ηην πληποθοπική ηα παξαθάησ, αλαιύνληαη νη αλαπαξαζηάζεηο ησλ καζεηώλ πνπ ηειεηώλνπλ ην δεκνηηθό ζρεηηθά κε ηηο ΣΠΔ, ηελ πιεξνθνξηθή θαη ηνλ ππνινγηζηή ελώ ηίζεληαη θαη κηα ζεηξά εξσηεκάησλ ζρεηηθά κε ηελ εμέιημε απηώλ ησλ αλαπαξαζηάζεσλ, ηα δνκηθά ηνπο ζηνηρεία θαη ηε ζηάζε ησλ δηαθόξσλ θαηεγνξηώλ καζεηώλ. Σαπηόρξνλα, εμεηάδεηαη ε αιιειεπίδξαζε αλάκεζα ζηηο αλαπαξαζηάζεηο ησλ λέσλ ηερλνινγηώλ θαη ησλ πξαθηηθώλ ησλ καζεηώλ θαη ε ζρέζε πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζηηο ινγηθέο ρξήζεο πνπ δηαζέηνπλ κε ηελ ηερλνινγηθή ινγηθή πνπ δηέπεη ηε ιεηηνπξγία ηεο κεραλήο. (Komis, 1993, Κόκεο, 1994). Σα ζπκπεξάζκαηα πνπ αθνινπζνύλ απνηεινύλ θπξίσο πξντόληα εξεπλώλ κε καζεηέο. 7. Ανάλςζη ηος λόγος ηυν μαθηηών για ηιρ έννοιερ Υπολογιζηής και Πληροθορική Γηα λα αλαδπζνύλ νη αλαπαξαζηάζεηο ησλ καζεηώλ γηα δηάθνξεο έλλνηεο (όπσο γηα παξάδεηγκα ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ηνπ ππνινγηζηή), κπνξνύλ λα ηεζνύλ εξσηήκαηα όπσο: Γώζε κε θάπνηεο 5 ιέμεηο - ή θξάζεηο - νη νπνίεο έξρνληαη ζην κπαιό ζνπ όηαλ αθνύο ηηο ιέμεηο: Πιεξνθνξηθή: Τπνινγηζηήο: Η κέζνδνο απηή είλαη αξθεηά πξαθηηθή ώζηε λα έρνπκε κηα γξήγνξε καηηά γηα ηηο αξρηθέο αλαπαξαζηάζεηο πνπ έρνπλ νη καζεηέο πάλσ ζε κία έλλνηα ή έλα αληηθείκελν

10 θαη ρξεζηκνπνηείηαη ζπρλά κέζα ζηελ ηάμε. Υξεζηκνπνηείηαη ζπλεπώο γηα ηελ αλίρλεπζε ησλ πξσηαξρηθώλ ηδεώλ ησλ καζεηώλ. Μπνξεί επίζεο λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ αλάιπζε κηαο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο ώζηε λα αμηνινγεζνύλ νη γλώζεηο πνπ απέθηεζαλ νη καζεηέο. H εξώηεζε απηή επηηξέπεη λα δηαθαλνύλ νη ηδέεο ησλ καζεηώλ πάλσ ζηηο έλλνηεο Υπολογιζηήρ θαη Πληποθοπική. Όηαλ ρξεζηκνπνηείηαη γηα εξεπλεηηθνύο ζθνπνύο (όπσο ζηελ πεξίπησζή καο κε καζεηέο δεκνηηθνύ) είλαη απαξαίηεην λα γίλεη ανάλσζη περιετομένοσ ησλ απαληήζεσλ. Μεηά ηελ αλάιπζε πεξηερνκέλνπ, ην ζύλνιν ησλ απαληήζεσλ θαηεγνξηνπνηήζεθε ζε κηα νκάδα ηςπικών απανηήζεων κε έμη ηηκέο: {Φπραγσγία, Πιεξνθνξία, Xξήζε, Mεραλή, Aλζξώπηλν, Xσξίο Aπάληεζε}. Η ιεηηνπξγηθόηεηα εξγαζίαο, νη ινγηθέο ρξήζεο θαη ε πηπρή ππνινγηζηήο - κέζν, θαηαιακβάλνπλ ηελ πξώηε ζέζε ζηηο πξνηηκήζεηο ησλ παηδηώλ. Φαίλεηαη όηη νη εννοιολογικές αναπαραζηάζεις θαη νη αναπαραζηάζεις ποσ ζσνδέονηαι με ηη δράζη θπξηαξρνύλ ζηηο αλαπαξαζηάζεηο ησλ καζεηώλ. Ο παξαθάησ πίλαθαο (Πίλαθαο Α1.2) πεξηέρεη πξνηάζεηο ησλ καζεηώλ θαη ππνζέζεηο γηα ηηο αλαπαξαζηάζεηο πνπ δηαζέηνπλ πάλσ ζηελ έλλνηα ηεο πιεξνθνξηθήο. Πξνηάζεηο ησλ καζεηώλ Τπνζέζεηο αλαπαξαζηάζεσλ Tερλνινγία, λνεκνζύλε, γλώζε, H πιεξνθνξηθή είλαη κηα ηερλνινγία πνπ πιεξνθνξίεο επεμεξγάδεηαη γλώζεηο θαη πιεξνθνξίεο Παίδσ, πιεξνθνξώ, γλσξίδσ, καζαίλσ Mλήκε, λνεκνζύλε, εξγαζία Eξγαζία, κεραλή, γξήγνξνο H πιεξνθνξηθή σο κέζν γλώζεο, παηγληδηνύ θαη πιεξνθόξεζεο H πιεξνθνξηθή σο ηέιεην κέζν εξγαζίαο Nνεκνζύλε, Yπνινγηζηήο, Mεραλή, ππνινγηζηήο, κεραλή γηα γξήγνξε εξγαζία Πιεξνθνξία ππνινγηζηήο είλαη κηα έμππλε κεραλή πνπ πεξηέρεη πιεξνθνξίεο Hιεθηξνληθή, δνπιεηά κέξα λύρηα, H πιεξνθνξηθή σο κέζν πξνζσπηθήο θαη επηηπρία επαγγεικαηηθήο επηηπρίαο Πξνηάζεηο καζεηώλ γηα ηελ Πιεξνθνξηθή - ππνζέζεηο αλαπαξαζηάζεσλ

11 ε αληίζεζε κε ηελ Πιεξνθνξηθή, ν ππνινγηζηήο σο κέζν παηγληδηνύ θαη ςπραγσγίαο ζπγθεληξώλεη ην κεγαιύηεξν πνζνζηό ησλ απαληήζεσλ. Η δηαζπνξά αλάκεζα ζηηο δηάθνξεο ηηκέο είλαη πνιύ κεγαιύηεξε: ε ςπραγσγία θαη ε κεραληθή ζεώξεζε θαηαιακβάλνπλ κε κεγάιε πιεηνςεθία ηελ πξνηίκεζε ησλ παηδηώλ. Παξαηεξείηαη έλαο δηπνιηζκόο ζηηο αλαπαξαζηάζεηο ησλ παηδηώλ θαζώο νη ινγηθέο ησλ απαληήζεώλ ηνπο επηθεληξώλνληαη γύξσ από ηε θπζηθή - κεραληθή όςε θαη από ηελ πηπρή - παηγλίδη ησλ ππνινγηζηώλ, νη νπνίεο όπσο δηαθαίλεηαη από ηα δεδνκέλα ηεο έξεπλαο έρνπλ ζπκπιεξσκαηηθό ραξαθηήξα. Η παξνπζία ηεο λνεξήο εηθόλαο ηνπ ππνινγηζηή δελ πξνθαιεί κόλν εικονικές (νοερές) αναπαραζηάζεις πνπ αθνξνύλ ην πιηθό ηνπ ππνινγηζηή αιιά εληζρύεη επίζεο ηηο ζπκβνιηθέο αλαπαξαζηάζεηο πνπ ζρεηίδνληαη κε ινγηθέο ρξήζεο πξνζαλαηνιηζκέλεο ζηελ υσταγφγία θαη ην παιγνίδι. Ο παξαθάησ πίλαθαο (Πίλαθαο Α1.3) πεξηέρεη πξνηάζεηο ησλ καζεηώλ θαη ππνζέζεηο γηα ηηο αλαπαξαζηάζεηο πνπ δηαζέηνπλ πάλσ ζηελ έλλνηα ηνπ ππνινγηζηή. Πξνηάζεηο ησλ καζεηώλ Παίδσ, εξγάδνκαη, παηγλίδηα Mεραλή, δηζθέηα, εγγξαθή Τπνζέζεηο αλαπαξαζηάζεσλ Αλαπαξάζηαζε ηεο πηπρήο παηγλίδη Αλαπαξάζηαζε ηεο απνζήθεπζεο δεδνκέλσλ Παίδσ, εξγάδνκαη, βνεζώ Mεραλή, θύθισκα, πιεξνθνξία Παίδσ, καζαίλσ, γλσξίδσ Aλαπαξαζηάζεηο ρξήζεο H επεμεξγαζία πιεξνθνξίαο κε ππνινγηζηή Aλαπαξάζηαζε δηάθνξσλ ινγηθώλ ρξήζεο ππνινγηζηήο ηέιεην θαη απαξαίηεην γηα ην Eξγαζία, λνήκσλ, κέιινλ κέιινλ εξγαιείν Πξνηάζεηο καζεηώλ γηα ηνλ Τπνινγηζηή - ππνζέζεηο αλαπαξαζηάζεσλ

12 8. Γομή, πεπιεσόμενο και αναζσημαηιζμόρ ηυν αναπαπαζηάζευν ζηην Πληποθοπική Από ηελ αλάιπζε ησλ απαληήζεσλ ησλ καζεηώλ πξνέθπςαλ ηξεηο κεγάιεο νκάδεο αλαπαξαζηάζεσλ. α' νκάδα β' νκάδα γ' νκάδα Αλζξσπνκνξθηθέο Αλαπαξαζηάζεηο Αλαπαξαζηάζεηο επεξεαζκέλεο από ηελ επηζηεκνληθή θαληαζία Αλαπαξαζηάζεηο πνπ πγθερπκέλεο απνξξίπηνπλ ηνλ Αλαπαξαζηάζεηο πάλσ ζηελ αλζξσπνκνξθηζκό επηζηεκνληθή θαληαζία Αλαπαξαζηάζεηο όρη επεξεαζκέλεο από ηελ επηζηεκνληθή θαληαζία Κνηλσληθν-γλσζηηθή Αλαπαξαζηάζεηο ηνπ ύγθξνπζε ππνινγηζηή σο παηγληδηνύ Αλαπαξαζηάζεηο ησλ πνιύκνξθσλ ινγηθώλ ρξήζεο Αλαπαξαζηάζεηο ηνπ ππνινγηζηή ζαλ "θαζνιηθή κεραλή" πγθερπκέλεο Αλαπαξαζηάζεηο πάλσ ζηνλ αλζξσπνκνξθηζκό Ο ππνινγηζηήο σο εξγαιείν δνπιεηάο Αγόξηα, Γελ έρνπλ ππνινγηζηή, Σεηάξηε ηάμε Κνξίηζηα, Έρνπλ ππνινγηζηή, Πέκπηε ηάμε Γνκή, πεξηερόκελν θαη αλαζρεκαηηζκόο ησλ αλαπαξαζηάζεσλ Η πξώηε πεξηιακβάλεη ηηο ανθρφπομορθικές αναπαραζηάζεις (απηέο δειαδή πνπ απνδίδνπλ ζηνλ ππνινγηζηή ηθαλόηεηεο αληίζηνηρεο ηνπ αλζξώπνπ, όπσο

13 λνεκνζύλε, θιπ.), ηηο αναπαραζηάζεις ηοσ σπολογιζηή παιγνίδι, ηηο αλαπαξαζηάζεηο πνπ έρνπλ επεξεαζηεί από ηελ επιζηημονική θανηαζία θαη απηέο πνπ ζεσξνύλ ηνλ ππνινγηζηή «καθολική μητανή» (δειαδή κηα κεραλή πνπ κπνξεί λα θάλεη ηα πάληα). Καηά θαλόλα, είλαη εικονικές (iconic) θαη εννοιολογικές (conceptual) αλαπαξαζηάζεηο όπνπ θπξηαξρεί ε ζύγρπζε ηνπ θαληαζηηθνύ κε ηελ πξαγκαηηθόηεηα. Η δεύηεξε νκάδα ζρεκαηίδεηαη από ηηο ζσγκετσμένες αναπαραζηάζεις πνπ αθνξνύλ ηνλ αλζξσπνκνξθηζκό θαη ηελ επηζηεκνληθή θαληαζία. Η ηξίηε νκάδα ζπγθξνηείηαη από ηηο πολύπλεσρες λογικές τρήζης ηνπ ππνινγηζηή, ηε λειηοσργική ηοσ τρήζη, ηηο αλαπαξαζηάζεηο πνπ απνξξίπηνπλ ηελ «θαζνιηθόηεηά» ηνπ, θαη ηηο αλαπαξαζηάζεηο πνπ δελ απνδέρνληαη επηξξνή από ηελ επηζηεκνληθή θαληαζία θαη ηνλ αλζξσπνκνξθηζκό. Δίλαη ελλνηνινγηθέο αλαπαξαζηάζεηο θαη αλαπαξαζηάζεηο πνπ ζπλδένληαη κε ηε δξάζε. ην ρήκα Α1.15 παξνπζηάδνληαη νκαδνπνηεκέλεο νη παξαπάλσ πιεξνθνξίεο. Αλ ε πξώηε κεγάιε νκάδα πεξηιακβάλεη ηηο αλαπαξαζηάζεηο πνπ είλαη δνκεκέλεο γύξσ από ηδέεο πνπ ζα ηηο ραξαθηεξίδακε «εζθαικέλεο» (ν ππνινγηζηήο έρεη αλζξώπηλεο δπλαηόηεηεο θαη ζεσξείηαη έλα ηέιεην εξγαιείν), ε ηξίηε νκάδα, πνπ ζπζπεηξώλεηαη γύξσ από ηνλ άιιν ηζρπξό αλαπαξαζηαζηαθό πόιν, απνηειείηαη από αλαπαξαζηάζεηο πην ζπκβαηέο κε ηηο επηζηεκνληθέο έλλνηεο. Η δεύηεξε νκάδα ζπγθξνηείηαη από ηηο ζπγθερπκέλεο αλαπαξαζηάζεηο πάλσ ζηηο λέεο ηερλνινγίεο. H αλαπαξαζηαζηαθή ζέζε ησλ δηάθνξσλ θαηεγνξηώλ παηδηώλ (θύιν, ειηθία, θαηνρή ππνινγηζηή), είλαη ελδηαθέξνπζα. Σα θνξίηζηα, νη καζεηέο ηεο Πέκπηεο θαη νη ηδηνθηήηεο ππνινγηζηή ηνπνζεηνύληαη πην θνληά ζηελ ηξίηε νκάδα ελώ ηα αγόξηα, νη καζεηέο ηεο Σεηάξηεο θαη απηνί πνπ δελ έρνπλ ππνινγηζηή είλαη πην θνληά ζηελ πξώηε νκάδα. Οη αηηίεο απηώλ ησλ ζηάζεσλ πξνθαλώο δελ είλαη ηαπηόζεκεο. Μπνξνύκε γηα παξάδεηγκα λα ζπζρεηίζνπκε ηελ παξάκεηξν ειηθία - αλαπαξαζηαζηαθή σξηκόηεηα κε ηηο αλαπαξαζηαζηαθέο δηαθνξέο αλάκεζα ζηα παηδηά ηεο Σεηάξηεο θαη ηεο Πέκπηεο ηάμεο. εξγαιείν δνπιεηάο. 9. Γιαδικαζίερ μάθηζηρ και διδαζκαλία ηηρ Πληποθοπικήρ: ένα παπάδειγμα μεηαζσημαηιζμού ηυν αναπαπαζηάζευν ηυν μαθηηών ην παξαθάησ πεξηγξάθεηαη, ζπλνπηηθά, κε έλα παξάδεηγκα, ν δηαξθήο κεηαζρεκαηηζκόο ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ησλ καζεηώλ, κέζα από κηα δηαδηθαζία θνηλσληνγλσζηηθώλ ζπγθξνύζεσλ.

14 Η έλλνηα ηεο κοινφνικογνφζηικής ζύγκροσζης (conflit sociocognitif) αλαπηύρζεθε θπξίσο από ηνπο εξεπλεηέο, νη νπνίνη έδεημαλ όηη νη θνηλσληθέο αιιειεπηδξάζεηο απνηεινύλ μια κινηηήπια δύναμη για ηη γνωζηική ππόοδο. Η έλλνηα ηεο θνηλσληθνγλσζηηθήο ζύγθξνπζεο αληηιακβάλεηαη ηε κάζεζε σο δηαδηθαζία πξνζσπηθήο νηθνδόκεζεο ησλ γλώζεσλ κέζσ γλσζηηθώλ ζπγθξνύζεσλ θνηλσληθήο πξνέιεπζεο. Μηα ζύγθξνπζε ηέηνηαο κνξθήο πξνθύπηεη όηαλ γίλεηαη αληηιεπηή ε δηαθνξά αλάκεζα ζε απηό πνπ πηζηεύνπκε όηη μέξνπκε γηα κία πξαγκαηηθόηεηα θαη ζε απηό πνπ παξαηεξνύκε γηα απηή ηελ πξαγκαηηθόηεηα. Ο όξνο απηόο ηνπνζεηείηαη ζην ζεκείν ζύγθιηζεο ηνπ θνηλσληθνύ κε ην γλσζηηθό. πλδέεηαη άκεζα κε ηνλ όξν ηεο γνφζηικής ζύγκροσζης ηνπ Πηαδέ: κηα γλσζηηθή ζύγθξνπζε αλαπηύζζεηαη όηαλ ζηε ζθέςε ελόο αηόκνπ εκθαλίδεηαη κηα αληίθαζε ή κηα αζπκβαηόηεηα αλάκεζα ζηηο ηδέεο ηνπ, ηηο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ θαη ηηο πξάμεηο ηνπ. Η αζπκβαηόηεηα απηή, πνπ αξρηθά κπνξεί λα είλαη αζπλείδεηε, γίλεηαη πεγή έληαζεο θαη κπνξεί λα απνηειέζεη θηλεηήξηα δύλακε ζηελ αλάπηπμε λέσλ γλσζηηθώλ δνκώλ. H δπλακηθή ζπλεπώο ηεο γλσζηηθήο αλάπηπμεο πξνέξρεηαη βαζηθά από κηα ζύγθξνπζε θνηλσληθήο επηθνηλσλίαο. Όηαλ θάπνηνο εηζαγάγεη κε θαηεγνξεκαηηθό ηξόπν κηα ζέζε αληίζεηε από απηήλ ηνπ παηδηνύ, απηό δελ βξίζθεηαη απέλαληη ζε κηα ζύγθξνπζε γλσζηηθήο κόλν πθήο, αιιά θαη θνηλσληθήο. Από ηα παξαπάλσ δηαθαίλεηαη ε ρξεζηκόηεηα ηεο θνηλσληθνγλσζηηθήο ζύγθξνπζεο ζηα πιαίζηα ηεο δηδαθηηθήο. Η ζύγθξνπζε απηή, σο κία αζπκθσλία αλάκεζα ζε ππνθείκελα αλάινγσλ λνεηηθώλ δπλαηνηήησλ ζρεηηθά κε ηελ ιύζε ελόο πξνβιήκαηνο ή ηελ θξίζε πάλσ ζε έλα γλσζηηθό ζέκα, ζπληζηά έλα κεραληζκό κέζσ ηνπ νπνίνπ ε παηδηθή ζθέςε νδεγείηαη ζε αλώηεξνπ επηπέδνπ εμηζνξξόπεζε. Δίλαη δειαδή ε δηαδηθαζία θαηά ηελ νπνία, όηαλ ην άηνκν αληηκεησπίδνληαο έλα πξόβιεκα δηαηππώλεη θάπνηα εθηίκεζε, δέρεηαη από ην θνηλσληθό πεξηβάιινλ κηα ζπγθξνηεκέλε αληίδξαζε πνπ ππεξαζπίδεηαη κε ζαθήλεηα αληίζεηεο από ηε δηθή ηνπ απόςεηο. Σν ππνθείκελν ζπλεπώο ζπλεηδεηνπνηεί όηη εθηόο από ηε δηθή ηνπ άπνςε ππάξρνπλ θαη άιιεο ζεσξήζεηο ελώ ηαπηόρξνλα ε θνηλσληθνγλσζηηθή ζύγθξνπζε ηνπ παξέρεη θαη λέεο πιεξνθνξίεο θαζηζηώληαο ην ηθαλό γηα δηαθνξεηηθέο απαληήζεηο. Έξεπλεο ηεο ηειεπηαίαο εηθνζαεηίαο έρνπλ επηδείμεη όηη γηα λα είλαη γόληκε κηα θνηλσληθνγλσζηηθή ζύγθξνπζε πξέπεη λα δηαδξακαηίδεηαη αλάκεζα ζε ππνθείκελα κε δηαθνξεηηθό επίπεδν γλσζηηθήο αλάπηπμεο ρσξίο σζηόζν ε δηαθνξά λα είλαη αξθεηά κεγάιε. Οη παξαηεξήζεηο κέζα ζηελ ηάμε έρνπλ δείμεη όηη αλάκεζα ζε δεύγε καζεηώλ πνπ δνπιεύνπλ καδί εκθαλίδνληαη θνηλσληθνγλσζηηθέο ζπγθξνύζεηο πνπ επηιύνληαη

15 αξθεηά γξήγνξα, ζπλήζσο κε ηελ πξνζαξκνγή ζηηο πξνηάζεηο ηνπ πην δξαζηήξηνπ θη απηνύ πνπ δίλεη ηηο θαιύηεξεο απαληήζεηο. O παξαπάλσ όξνο έρεη από απηή ηελ άπνςε ζεκαληηθό δηδαθηηθό πεξηερόκελν, κε ηελ έλλνηα ηεο πξνζπάζεηαο εθ κέξνπο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ λα πξνηαζνύλ ηα θαηάιιεια εξσηήκαηα ώζηε λα δεκηνπξγεζνύλ νη θνηλσληθέο ζπγθξνύζεηο πνπ ζα νδεγήζνπλ ζηε γλσζηηθή πξόνδν. Η δξαζηεξηνπνίεζε θνηλσληθνγλσζηηθώλ ζπγθξνύζεσλ ζηα πιαίζηα δηδαθηηθώλ θαηαζηάζεσλ ζπληζηά κηα απνηειεζκαηηθή κέζνδν γηα ηελ εμέιημε ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ηνπ καζεηή θαη ην μεπέξαζκα ησλ αλαπαξαζηάζεσλ πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο «ιαλζαζκέλεο» από επηζηεκνληθή άπνςε. Ο ηξόπνο ιεηηνπξγίαο ησλ καζεκάησλ πιεξνθνξηθήο (εξγαζηεξηαθή δνκή, εξγαζία θαηά νκάδεο, δηαξθήο αιιειεπίδξαζε κεηαμύ καζεηώλ εθπαηδεπηηθνύ - κέζσλ) αιιά θαη ε ρξήζε ππνινγηζηώλ ζηα δηάθνξα γλσζηηθά αληηθείκελα επλνεί ηδηαίηεξα ηε δεκηνπξγία θαηαζηάζεσλ θνηλσληθνγλσζηηθήο ζύγθξνπζεο αθνύ ε ζπλεξγαηηθή δξαζηεξηόηεηα απνηειεί θπξίαξρε παηδαγσγηθή πξαθηηθή. Κύξηνο ζπλεπώο δηδαθηηθόο ζηόρνο θαηά ηε δηδαζθαιία ηεο πιεξνθνξηθήο ή θαηά ηε ρξήζε ησλ ππνινγηζηώλ ζε δηδαθηηθέο θαηαζηάζεηο πξέπεη λα είλαη ε δεκηνπξγία γλσζηηθώλ ή θνηλσληθνγλσζηηθώλ ζπγθξνύζεσλ. Οη ζπγθξνύζεηο απηέο απνηεινύλ θαηαιπηηθό ζηνηρείν ηεο εννοιολογικής αλλαγής (conceptual change) πνπ ζπληζηά αλαπόζπαζην ζπζηαηηθό ηεο δηδαθηηθήο θαη ηεο καζεζηαθήο δηαδηθαζίαο. Γηα παξάδεηγκα, όηαλ νη καζεηέο απνδίδνπλ ζηνλ ππνινγηζηή ηδηόηεηεο «θαζνιηθήο κεραλήο», δειαδή δπλαηόηεηα επίιπζεο θάζε ηύπνπ πξνβιήκαηνο (βιέπε ελόηεηα γηα αλαπαξαζηάζεηο ησλ καζεηώλ ζρεηηθά κε ηνπο ππνινγηζηέο), κέζσ θαηάιιειεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο (παξαδείγκαηα εξσηεκάησλ ηα νπνία ν ππνινγηζηήο δελ κπνξεί λα επηιύζεη) πξέπεη λα πξνθαιείηαη ζύγθξνπζε ε νπνία θαη νδεγεί ζηελ επηζπκεηή ελλνηνινγηθή αιιαγή. Η έλλνηα ηεο ελλνηνινγηθήο αιιαγήο κειεηάηαη πεξαηηέξσ ζηε ζπλέρεηα. 10. Δννοιολογική αλλαγή και διδαζκαλία ηηρ πληποθοπικήρ Οη έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη πάλσ ζηηο αληηιήςεηο θαη ηηο αλαπαξαζηάζεηο ησλ καζεηώλ νδεγνύλ ζην λα αληηιεθζνύκε ηε κάζεζε κε όξνπο εννοιολογικής αλλαγής (conceptual change) (Vergnaud, 1994). Οη ελλνηνινγηθέο δνκέο πνπ ζρεκαηίδνπλ όζνη καζαίλνπλ δελ είλαη ζηαηηθέο αιιά αιιάδνπλ δηαξθώο θαηά ηελ απόθηεζε λέσλ γλώζεσλ.

16 ην πιαίζην απηό είλαη απαξαίηεηε ε θαηαλόεζε όρη κόλν ηνπ ηξόπνπ κε ηνλ νπνίν νξγαλώλεηαη θαη αλαπαξηζηάηαη ε γλώζε αιιά θαη ηνπ ηξόπνπ κε ηνλ νπνίν νη ππάξρνπζεο γλσζηηθέο δνκέο κεηαβάιινληαη θαηά ηε δηαδηθαζία πξόζθηεζεο λέσλ γλώζεσλ. Δπηπξόζζεηα, ε θαηαλόεζε ηνπ ηξόπνπ κε ηνλ νπνίν επηηπγράλεηαη ε εννοιολογική αλλαγή είλαη ζεκειηώδεο γηα κηα νινθιεξσκέλε ζεώξεζε ηεο κάζεζεο θαη ζπλαθόινπζα κπνξεί λα έρεη ζεκαληηθέο ζπλέπεηεο ζηε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε. Η πξνζέγγηζε ηεο ελλνηνινγηθήο αιιαγήο, πνπ επηηξέπεη λα αλαλεσζεί ζεκαληηθά ε πξνβιεκαηηθή ηεο δηδαζθαιίαο ησλ επηζηεκώλ θαη ηεο πιεξνθνξηθήο, εληάζζεηαη ζηα πιαίζηα ηεο νηθνδνκεζηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο κάζεζεο. Η πξνζέγγηζε απηή εζηηάδεηαη ζηελ αιιαγή ησλ αλαπαξαζηάζεσλ ησλ καζεηώλ θαη ην μεπέξαζκα ησλ επηζηεκνινγηθώλ ησλ δηδαθηηθώλ εκπνδίσλ. Όπσο θάλεθε θαη από ηελ ελόηεηα πνπ αθνξνύζε ηηο αλαπαξαζηάζεηο ησλ καζεηώλ πάλσ ζηελ ηερλνινγία ησλ ππνινγηζηώλ θαη ζε βαζηθέο έλλνηεο ηεο πιεξνθνξηθήο, νη καζεηέο πνπ μεθηλνύλ ζε έλα γλσζηηθό αληηθείκελν (αθόκα θη αλ πξόθεηηαη γηα έλα ζύγρξνλν γλσζηηθό αληηθείκελν όπσο ε πιεξνθνξηθή), όρη κόλν δηαζέηνπλ πξόηεξεο «γλώζεηο», ηδέεο θαη αληηιήςεηο πάλσ ζηηο έλλνηεο, ηηο δξαζηεξηόηεηεο θαη ηα αληηθείκελα, αιιά θαη όηη νη ηδέεο θαη νη αληηιήςεηο απηέο δηαθέξνπλ από ηα κνληέια θαη ηηο έλλνηεο πνπ νηθνδνκνύληαη από ηνπο επηζηήκνλεο ηνπ αληίζηνηρνπ ρώξνπ. Έρνπκε ήδε αλαθεξζεί (παξαζέηνληαο έλα δηδαθηηθό νξηζκό ηεο αλαπαξάζηαζεο) ζηηο πξνζεγγίζεηο κε ηηο νπνίεο ν εθπαηδεπηηθόο κπνξεί λα ζεσξήζεη ηηο πξόηεξεο αληηιήςεηο θαη ηηο αλαπαξαζηάζεηο ησλ καζεηώλ ηνπ: είηε σο ζθάικα πνπ πξέπεη λα εμαιεηθζεί, είηε σο επεμεγεκαηηθό ζύζηεκα κε ην νπνίν ν καζεηήο πξέπεη είηε λα ζπγθξνπζηεί είηε λα βνεζεζεί ώζηε λα ην θάλεη λα εμειηρζεί. Η πξώηε πξνζέγγηζε έρεη δερζεί έληνλεο θξηηηθέο ζηα πιαίζηα ηεο δηδαθηηθήο (όπσο θαη ζε ιηγόηεξν βαζκό ε δεύηεξε) θαη πνιινί εξεπλεηέο ζπκθσλνύλ όηη ζηα πιαίζηα ηεο νηθνδνκεζηηθήο πξνζέγγηζεο ηεο κάζεζεο πξέπεη λα πηνζεηεζεί ε δεύηεξε (πξνθαιώληαο γλσζηηθέο θαη θνηλσληθνγλσζηηθέο ζπγθξνύζεηο) ή ε ηξίηε πξνζέγγηζε. Η δηάζηαζε πνπ θαίλεηαη λα ππάξρεη αλάκεζα ζηηο αλαπαξαζηάζεηο ησλ καζεηώλ πάλσ ζηηο ηερλνινγίεο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ζηηο αληίζηνηρεο επηζηεκνληθέο έλλνηεο θαζηζηά ζθόπηκν από δηδαθηηθή πιεπξά λα ζεσξεζεί ε αιιαγή ζηε ζθέςε ησλ παηδηώλ κε όξνπο αζπλερνύο εμέιημεο, κε ηε βνήζεηα ξήμεσλ πνπ πξέπεη λα πξνθιεζνύλ ζηνπο ηξόπνπο ζθέςεο ησλ παηδηώλ, θαη κε καθξόρξνλε πξνζπάζεηα. Κάησ από απηό ην πξίζκα, όιε ε δηδαθηηθή παξέκβαζε πξέπεη λα ζηνρεύεη ζηελ θηλεηνπνίεζε εθ κέξνπο ηνπ καζεηή όισλ ησλ γλσζηηθώλ βνεζεκάησλ πνπ ζα ηνλ βνεζήζνπλ λα νηθνδνκήζεη λέεο γλώζεηο θαη λα πξνθαιέζεη (ζηαδηαθά) ηηο απαξαίηεηεο ξήμεηο πνπ ζα ηνλ νδεγήζνπλ λα αλαπηύμεη λένπο ηξόπνπο ζθέςεο.

17 Η ππνθείκελε ζε κηα ηέηνηα πξνζέγγηζε ππόζεζε δέρεηαη όηη ε εμέιημε ηνπ γλσζηηθνύ ζπζηήκαηνο πξνθαιεί ζηαδηαθέο εζσηεξηθέο αλαδνκήζεηο πνπ ηξνπνπνηνύλ καθξνπξόζεζκα ηνλ ηξόπν γλσζηηθήο ιεηηνπξγίαο ηνπ ππνθεηκέλνπ. ε κηα ηέηνηα πξνζέγγηζε, ην ιάζνο, θαη ε αλαγλώξηζή ηνπ, ζπληζηά ζεκέιην ιίζν ηεο δηαδηθαζίαο αλάπηπμεο γλώζεσλ. ηε Γηδαθηηθή ηνπ πξνγξακκαηηζκνύ ε πξνζέγγηζε πνπ επλνεί ηηο θνηλσληθνγλσζηηθέο ζπγθξνύζεηο θαη πξνσζεί ηελ ελλνηνινγηθή αιιαγή ησλ γλώζεσλ κέζα από ηελ αλαδήηεζε θαη ηε δηόξζσζε ησλ ζθαικάησλ ζε πξνγξάκκαηα ζπληζηά κηα γόληκε δηδαθηηθή πξνζέγγηζε. 11. Παπάδειγμα εννοιολογικήρ αλλαγήρ ζηην Πληποθοπική ηελ ελόηεηα απηή παξνπζηάδεηαη έλα παξάδεηγκα ελλνηνινγηθήο αιιαγήο ζηελ Πιεξνθνξηθή (Lévy, 1995). Πην ζπγθεθξηκέλα, παξνπζηάδεηαη ν ηξόπνο ζρεκαηηζκνύ ηεο αλαπαξάζηαζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ πιεξνθνξηθνύ ζπζηήκαηνο (πιηθό θαη πεξηθεξεηαθέο ζπζθεπέο ινγηζκηθό θαη δεδνκέλα) από ηνπο ρξήζηεο (καζεηέο Γπκλαζίνπ θαη Δπαγγεικαηηθνύ Λπθείνπ) κέζσ δηδαθηηθώλ παξεκβάζεσλ πνπ αθνινπζνύλ ζηξαηεγηθέο αλάπηπμεο θνηλσληθνγλσζηηθώλ ζπγθξνύζεσλ θαη νδεγνύλ ζπλεπώο ζηε δηαδηθαζία ηεο ελλνηνινγηθήο αιιαγήο. Η δηδαθηηθή παξέκβαζε εζηηάδεηαη ζηε ρξήζε ινγηζκηθνύ επεμεξγαζίαο θεηκέλνπ κε ρξήζε ησλ βαζηθώλ εληνιώλ επεμεξγαζίαο θαη απνζήθεπζεο. Α. Αξρηθή αλαπαξάζηαζε «απζόξκεηε» αληίιεςε ηνπ ζπζηήκαηνο Η αξρηθή αλαπαξάζηαζε ηνπ πιεξνθνξηθνύ ζπζηήκαηνο ζπλίζηαηαη από ηε λνεηηθή εηθόλα ελόο αληηθεηκέλνπ όρη ηνπνζεηεκέλνπ ζην ρώξν θαη ην ρξόλν. Σν αληηθείκελν απηό δελ δηαζέηεη ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ζηηο αλαπαξαζηάζεηο ηνπ ρξήζηε θαη δελ δηαθέξεη γηα παξάδεηγκα από έλα ξνκπόη. Η αξρηθή αληίιεςε ηνπ ζπζηήκαηνο ζρεηίδεηαη ζηελά κε απηά πνπ παξαηεξεί άκεζα ν ρξήζηεο (θπξίσο ζε επίπεδν πιηθνύ). νζόλε θνπηί Καιώδηα Πιεθηξνιόγην - πνληίθη Μεηά από δηδαθηηθή παξέκβαζε πνπ εζηηάδεηαη ζηελ έλλνηα ηεο απνζήθεπζεο αξρείνπ θαη θπξίσο ζηε ρξήζε ηεο ιεηηνπξγίαο «Αποθήκεςζη ωρ» ν ρξήζηεο αξρίδεη λα αληηιακβάλεηαη ηελ ύπαξμε ηεο βνεζεηηθήο κλήκεο θαη ηελ ύπαξμε ελόο αξρείνπ δεδνκέλσλ.

18 Β. Αληίιεςε ηνπ ηόπνπ, ζθαηξηθόηεηα Δλώ ε αληίιεςε ηνπ ρξόλνπ παξακέλεη ζπγθερπκέλε, ν ρξήζηεο έρεη πιένλ νηθνδνκήζεη ηελ έλλνηα ηνπ αξρείνπ δεδνκέλσλ θαη ηνπ γεγνλόηνο όηη ηα ζρεηηθά κε ην έξγν πνπ πξαγκαηνπνηεί δεδνκέλα είλαη θάπνπ ηνπνζεηεκέλα θαη αλαθηήζηκα. Ξέξεη επίζεο όηη κπνξεί λα αλαθηήζεη ηα δεδνκέλα ηνπ θάλνληαο ρξήζε κηαο απιήο ιέμεο (ην όλνκα ηνπ αξρείνπ) θαη αληηιακβάλεηαη ηε ζθαηξηθόηεηα απηήο ηεο ελέξγεηαο πνπ εκπεξηθιείεη έλα ζύλνιν ζύλζεησλ πξάμεσλ θαη δεδνκέλσλ, ε νπνία θαη απνηειεί έλα από ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πιεξνθνξηθνύ ζπζηήκαηνο. νζόλε δίζθ Καιώ θνπηί δηα Πιεθηξνιόγην - πνληίθη Μεηά ηε ρξήζε νξηζκέλσλ ιεηηνπξγηώλ όπσο «ανηιγπαθή / επικόλληζη» ν ρξήζηεο αληηιακβάλεηαη ηελ ύπαξμε κηαο ζθαηξηθήο κλήκεο πνπ παίδεη πξσηαξρηθό ξόιν ζηε ιεηηνπξγία ηνπ πιεξνθνξηθνύ ζπζηήκαηνο. Η ρξήζε ησλ δηαθόξσλ εληνιώλ επεμεξγαζίαο εληζρύεη ηε δπλακηθή αλάκεζα ζην απιό θαη ην ζύλζεην. Ο ρξήζηεο αξρίδεη πιένλ λα ζπλεηδεηνπνηεί ηελ έλλνηα ηνπ ρξόλνπ θαη αξρίδεη λα θάλεη ηε δηάθξηζε αλάκεζα ζην κόληκν θαη ην πξνζσξηλό. Σν ζηάδην απηό είλαη θαη ε απαξρή ηεο ζθαηξηθήο νηθνδόκεζεο ηεο έλλνηαο ηεο κλήκεο. Γ. Απνζηαζηνπνηεκέλε αληίιεςε ηνπ ζπζηήκαηνο ζε ζρέζε κε ην παξόλ Οη ιεηηνπξγίεο ηεο επεμεξγαζίαο (edit) ζπληεινύλ ζηε ζηαζεξνπνίεζε ηεο πξνεγνύκελεο έλλνηαο. Ο ρξήζηεο ζπλεηδεηνπνηεί ηελ νηθνδόκεζε ηνπ πξαγκαηηθνύ κέζσ ηεο ζύλδεζεο απιώλ κνλάδσλ πνπ νδεγνύλ ζηε δεκηνπξγία ζύλζεησλ αληηθεηκέλσλ. Σν γεγνλόο απηό νδεγεί θαη ζηε ζπλεηδεηνπνίεζε κηαο βαζηθήο ηδηόηεηαο ηνπ πιεξνθνξηθνύ ζπζηήκαηνο, απηή ηεο δεκηνπξγίαο αληηθεηκέλσλ θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εξγαζίαο αιιά θαη ηεο δηαζεζηκόηεηαο ησλ πξνεγνύκελσλ αληηθεηκέλσλ. ε απηό ην ζηάδην, ν δηαρσξηζκόο θεληξηθήο θαη βνεζεηηθήο κλήκεο δελ έρεη αθόκα απαξαηηήησο πξαγκαηνπνηεζεί. Απηό πνπ νζόλε δίζθν Κεληξηθή ο Μλήκε Πιεθηξνιόγην - πνληίθη

19 ελδηαθέξεη είλαη ε ύπαξμε κλήκεο ελώ ν ηόπνο απνζήθεπζεο δελ παίδεη ζεκαληηθό ξόιν. Ο ρξήζηεο κπνξεί λα απνζεθεύζεη έλα αξρείν ρσξίο λα είλαη απαξαίηεην λα γλσξίδεη ηνλ ηόπν απνζήθεπζεο. ην ηειηθό ζηάδην ηεο δηδαθηηθήο παξέκβαζεο, ν ρξήζηεο νηθνδνκεί ηελ έλλνηα ηεο εηθνληθόηεηαο ηνπ πιεξνθνξηθνύ ζπζηήκαηνο. Γηαθνξνπνηεί ζπλεπώο απηό πνπ παξάγεη, από ην ινγηζκηθό πνπ ηνλ βνήζεζε λα ην παξάγεη. ην ζηάδην απηό γηα πξώηε θνξά γίλεηαη ζαθήο δηάθξηζε κεηαμύ δεδνκέλσλ θαη ινγηζκηθνύ θαη γίλεηαη ζαθήο ν ξόινο ησλ βαζηθώλ ζπζηαηηθώλ ηνπ πιηθνύ. Έρεη ζπλεπώο νηθνδνκήζεη κηα πην ζθαηξηθή, πην νινθιεξσκέλε αληίιεςε ηνπ ζπζηήκαηνο. Γ. πλεηδεηνπνίεζε θαη αληίιεςε ηεο εηθνληθόηεηαο (virtual) ηνπ ζπζηήκαηνο Ο ρξήζηεο έρεη πιένλ θαηαθηήζεη ηε δηαίζζεζε όηη ε κεραλή ηνπ δίλεη ηε δπλαηόηεηα λα γπξίζεη ζε πξνεγνύκελεο θαηαζηάζεηο αιιά θαη λα πξνζνκνηώζεη επεξρόκελεο θαηαζηάζεηο. Οη κλήκεο είλαη πιένλ ηα ζηαζεξά ή ηα δπλακηθά ζθαινπάηηα πνπ ηνπ επηηξέπνπλ λα πινπνηήζεη ηηο εθάζηνηε ελέξγεηέο ηνπ κε ην ινγηζκηθό. Η έλλνηα ηεο βνεζεηηθήο κλήκεο, πνπ ήηαλ κέρξη ηόηε θπξίαξρε ζηελ αληίιεςε ηνπ ζπζηήκαηνο, παξαρσξεί ηε ζέζε ηεο κλήκεο ηνπ ππνινγηζηή κε ηελ επξεία έλλνηα (θύξηα θαη βνεζεηηθή) θαη θπξίσο ζηηο πηπρέο ηεο πξνζσξηλήο ρξήζεο θαη ηεο αληαιιαγήο δεδνκέλσλ. νζόλε Αξρηθό ζηάδην Πιεθηξνιόγην - Σειηθό ζηάδην νζόλε δίζθ Κεληξηθή Μλήκε CPU Δθηειέζηκν αξρείν / δεδνκέλα Κεληξηθή Μλήκε CPU δίζθνο Πιεθηξνιόγην - πνληίθη

20 Μεπικά λογιζμικά και πεπιβάλλονηα για ηη διδαζκαλία ζσεηικών θεμάηυν Έλα πεξηβάιινλ πνπ κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηε δηδαζθαιία βαζηθώλ ελλνηώλ ησλ δηθηύσλ, είλαη ην Networks (ειεύζεξε ρξήζε ζην ζρνιείν, δε ρξεηάδεηαη εγθαηάζηαζε, πξνζβάζηκν ζηε δηεύζπλζε: Η αθόινπζε εηθόλα είλαη από ηελ πξνζνκνίσζε δηθηύνπ Tolken Ring. θαη Ethernet ην πεξηβάιινλ απηό, ζα ήηαλ δπλαηόλ λα εθηειεζηνύλ πξνζνκνηώζεηο κε απνηίκεζε δηθηύνπ (όπσο παξαπάλσ) θαη ζηε ζπλέρεηο λα δνζνύλ θύιια εξγαζίαο.

21 Γηα παξάδεηγκα: ηελ εθθίλεζε ηνπ ινγηζκηθνύ εκθαλίδεηαη έλα εηθνλίδην από ην νπνίν κπνξνύκε λα επηιέμνπκε ηα «ΣΟΠΙΚΑ ΓΙΚΣΤΑ» Μπνξνύκε λα επηιέμνπκε Σolken Ring ή ETHERNET θπζηθά κπνξνύ λα πξνζνκνησζνύλ θαη ηα δπν, δηαδνρηθά

22 Μπνξνύκε λα επηιέμνπκε έλα από ηα 2 είδε δηθηύνπ «Xξσκαηίδνπκε» ηνπο Η.Τ., ώζηε λα δηεπθνιύλνπκε ηελ παξαθνινύζεζε ηεο πξνζνκνίσζεο. Δίλαη δπλαηόλ λα εκθαλίζνπκε θαη κηα απνηίκεζε ηεο πξνζνκνίσζεο Παξόκνην πιηθό πξνζνκνηώζεσλ κπνξεί λα βξεζεί θαη ζην Γηαδίθηπν. Σν online πεξηβάιινλ επηηξέπεη αθξηβώο ηελ πξνζνκνίσζε ηε δεκηνπξγίαο ελόο ηνπηθνύ δηθηύνπ. Αθόκε ζηε δηεύζπλζε: ππάξρνπλ κηα δηάθνξνη πξνζνκνησηέο (Cisco) κε δσξεάλ ρξήζε.

23 Φεθηαθνί πόξνη γηα ηε δηδαζθαιία ζεκάησλ δηθηύσλ ππάξρνπλ επίζεο Φηθιακοί πόποι και εξελίξειρ ζηη διδαζκαλία ηηρ Πληποθοπικήρ Η Πιεξνθνξηθή απνηειεί κηα από ηηο πην γξήγνξα εμειηζζόκελεο (αλ όρη ηελ πην εμειηζζόκελε) επηζηήκε ζηηο ζύγρξνλεο θνηλσλίεο. Δπηπιένλ, νη εμειίμεηο ζηελ Πιεξνθνξηθή όρη κόλν δεκνζηνπνηνύληαη άκεζα, αιιά, επηπιένλ επεξεάδνπλ ηε δεκηνπξγία λέσλ ηερλνινγηθώλ θαηαζθεπώλ πνπ επεξεάδνπλ ηελ θαζεκεξηλόηεηα θαη ηα θνηλσληθέο πξαθηηθέο όισλ ησλ πνιηηώλ θαη επνκέλσο θαη ηελ εθπαίδεπζε ε νπνία ζε κεγάιν βαζκό είλαη αλαγθαζκέλε λα πξνζαξκνζηεί ζηηο εμειίμεηο απηέο. Δίλαη βέβαηα πνιύ δύζθνιν λα πξνβιέςεη θαλείο πξνο ηα πνπ ζα πάεη ε εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο πνπ ζα ελζσκαησζεί ζηε δηδαζθαιία ηεο Πιεξνθνξηθήο ή ζηε ρξήζε ησλ Σ.Π.Δ. ζηελ εθπαίδεπζε θαη ζηε δηδαθηηθή ηνπο αμηνπνίεζε. Μεξηθέο ελδερόκελεο εμειίμεηο σζηόζν, πεξηγξάθνληαη παξαθάησ. Πεξηιακβάλνπλ ηξεηο θαηεγνξίεο; Νέεο ηάζεηο ζην «εθπαηδεπηηθό hardware» (ζπζθεπέο θαη κεραλήκαηα γηα εθπαηδεπηηθή ρξήζε, όπσο νη δηαδξαζηηθνί πίλαθεο, ηάζεηο ζηε δηδαζθαιία ηεο Πιεξνθνξηθήο, κε αλαθνξά ζην ιεγόκελν Computational Thinking θαη ηέινο νξηζκέλνπο αμηνζεκεώηνπο ςεθηαθνύο πόξνπο 1. Από ηην πλεςπά ηος hardware: ηαμπλέηερ και πομποηικά ζςζηήμαηα NO CHILD LEFT UNTABLETET Με κηα ειαθξά εηξσλεία γηα ην ζύλζεκα ηεο θπβέξλεζεο Bush ζηηο Η.Π.Α. (no child left behind = θαλέλα παηδί κε κείλεη πίζσ), ην λέν ζύλζεκα κνηάδεη λα είλαη: θαλέλα παηδί ρσξίο ηακπιέηα Νew York Times, επηέκβξηνο 2013

24 Οη ηακπιέηεο βξίζθνπλ πνιινύο ππνζηεξηθηέο δηεζλώο, θαζώο απνηεινύλ κηα ιύζε θζελή, ειαθξηά, θνξεηή πξνθεηκέλνπ λα έρεη θαλείο πξόζβαζε ζε ςεθηαθνύο πόξνπο. Σαπηόρξνλα νη ηηκέο ηνπ κεηώλνληαη πνιύ γξήγνξα (ζήκεξα είλαη 8-10 θνξέο θζελόηεξεο ζπζθεπέο από έλα κέζεο πνηόηεηαο επηηξαπέδην Η.Τ. θαη νη ηξέρνπζεο ηηκέο ηνπο είλαη πνιύ θάησ από 100 επξώ) θαη πξνζθέξνπλ πςειή πνηόηεηα εηθόλαο. Ηδε, ζηε δηεζλή αγνξά δηαηίζεληαη θαη πβξηδηθέο ζπζθεπέο πνπ ζπλδπάδνπλ ηα laptops κε ηηο ηακπιέηεο (όπσο ην Lenovo ThinkPad 2). Οη ππνζηεξηθηέο ησλ tablets ζεσξνύλ όηη ηόζν νη ζπζθεπέο απηέο θαζαπηέο, όζν θαη νη εθπαηδεπηηθέο εθαξκνγέο ηνπο έρνπλ θηάζεη ζην θαηάιιειν ζεκείν «σξηκόηεηαο» θαη ππάξρνπλ ζε ηέηνηνπο αξηζκνύο θαη πνηθηιία, ώζηε λα θαζηζηά ηα tablets ζπζθεπέο πνιύ θαηάιιειεο γηα ηε δηδαζθαιία. Οη ηακπιέηεο ζεσξνύληαη έηζη σο ην επόκελν «κεγάιν θύκα» ζηελ εθπαηδεπηηθή ηερλνινγία. Οξηζκέλνη ππνζηεξηθηέο ησλ tablets (γηα παξάδεηγκα: ζεσξνύλ όηη νη ζπζθεπέο εθηόο από ηα αληηθεηκεληθά ηνπο πιενλεθηήκαηα (πνηόηεηα ήρνπ/εηθόλαο, επθνιία ζηε ρξήζε, ηηκή θιπ), ζα γίλνπλ πνιύ απνδεθηέο από ηε λενιαία θαζώο απνηεινύλ δεκνθηιείο ζπζθεπέο πνπ δηαηίζεληαη θαη εθηόο ζρνιηθνύ δηθηύνπ (ζηελ Διιάδα γηα παξάδεηγκα, δηαηίζεληαη θαη από εηαηξείεο θηλεηήο ηειεθσλίαο, ζπλδπαζηηθά κε θηλεηά ηειέθσλα). Θεσξνύλ αθόκε όηη νη ζπζθεπέο έρνπλ κεξηθά βαζηθά πιενλεθηήκαηα όπσο ην όηη είλαη ηδαληθέο γηα εμπλοςηιζμένη ανάγνωζη βιβλίων (πνπ κπνξεί λα ζπλνδεύεηαη θαη από ήρνπο, εηθόλεο θιπ), ηζρπξηζκόο σζηόζν πνπ αληηθξνύεηαη, θαζώο ππάξρνπλ πνιινί πνπ ππνζηεξίδνπλ όηη όρη κόλν ηα ζπλεζηζκέλα βηβιία είλαη θαηά πνιύ αλώηεξα από ηηο ςεθηαθέο ζπζθεπέο ζηελ αλάγλσζε, αιιά θαη ζηνλ ηνκέα απηό νη πξαγκαηηθνί e-readers (όπσο ην Kindle ηεο Αmazon) είλαη θαιύηεξνη από ηα tablets. Μεηαμύ ησλ αληηξξήζεσλ πνπ εθθξάδνληαη γηα ηα tablets, κηα πνιύ ζεκαληηθή έρεη λα θάλεη κε ηελ οικονομική δηάζηαζε ηνπο, κε ηελ έλλνηα όηη ηα tablets είλαη πξντόληα θαηαλαισηηθά πνιύ άκεζα ζπλδεδεκέλα κε δεηήκαηα εκπνξίαο θαη νηθνλνκηθώλ επηπηώζεσλ. ε ρώξεο όπσο νη Η.Π.Α. αιιά θαη αιινύ, ηα δηαθπβεύκαηα είλαη ηεξάζηηα θαη νη επηπηώζεηο ζε άιινπο, «όκνξνπο» θιάδνπο (όπσο ε παξαγσγή εθπαηδεπηηθώλ ινγηζκηθώλ) επίζεο ζεκαληηθέο (γηα παξάδεηγκα: Ήδε ζην Guilford County (πεξηνρή ηεο Βόξεηαο Καξνιίλαο) ε εηαηξεία Αmplify, ζπκθεξόλησλ ηνπ Rupert Merdoch, κεγηζηάλα ησλ κέζσλ ελεκέξσζεο, δηέλεηκε ζηα ζρνιεία ηεο πεξηνρήο πεξίπνπ tablets (θαηαζθεπαζκέλα από ηελ ASUS), ελέξγεηα πνπ δέρζεθε έληνλε θξηηηθή.

25 Οξηζκέλνη εξεπλεηέο ηέινο, ζεσξνύλ όηη νη ηακπιέηεο δελ είλαη θαηάιιειεο γηα ην ζρνιείν γηαηί είλαη πνιύ θαηάιιειεο γηα «καηανάλωζη» πνιπκεζηθνύ θπξίσο πιηθνύ, αιιά πνιύ δύζρξεζηεο γηα «παπαγωγή». Γηα παξάδεηγκα, ε δεκηνπξγία κεγάισλ γξαπηώλ ληνθνπκέλησλ κε έλαλ επεμεξγαζηή θεηκέλνπ ή ε ρξήζε πνιύπινθσλ πξνγξακκάησλ πνπ απαηηνύλ ηελ ηαπηόρξνλε δηαρείξηζε πνιιώλ παξαζύξσλ ή αθόκε θαη ε ηαπηόρξνλε εξγαζία κε δηαθνξεηηθά πξνγξάκκαηα είλαη πνιύ δπζρεξήο, πνιύ πην δύζθνιε από ηελ εθηέιεζε ησλ ίδησλ εξγαζηώλ ζε έλαλ επηηξαπέδην Η.Τ. Από ηελ άιιε πιεπξά πάλησο, ε επθνιία ρξήζεο ησλ tablets είλαη αδηακθηζβήηεηε. Πξόθεηηαη γηα κηα πξνζέγγηζε ε νπνία πνιιέο θνξέο έρεη αλαθεξζεί ζην παξειζόλ. Γηα παξάδεηγκα, ν Mitchel Resnick, ηνπ ΜΙΣ Μedia Lab, ζε έλα ζεκαληηθό άξζξν ηνπ κε ην ραξαθηεξηζηηθό ηίηιν Pianos Not Stereos: Creating Computational Construction Kits, εμεγνύζε όηη όινη νη γνλείο πξνηηκνύλ λα κάζνπλ ηα παηδηά ηνπο πηάλν (αλ θπζηθά είλαη εθηθηό) θαη όρη «ρεηξηζκό ζηεξενθσληθνύ», παξόιν πνπ από «ερεηηθή» άπνςε ην ζηεξενθσληθό είλαη θαηά πνιύ αλώηεξν από έλα πηάλν. Χζηόζν, από ηελ πιεπξά ηεο πξνζσπηθήο εκπεηξίαο ηνπ παηδηνύ, από αηζζεηηθή θαη ςπρνινγηθή άπνςε, ε εθκάζεζε ηνπ πηάλνπ εκπινπηίδεη ηνλ πξνζσπηθό «θόζκν» θαη ηηο εκπεηξίεο ηνπ παηδηνύ κε ηξόπνπο πνπ δελ έρνπλ θπζηθά θακηά ζρέζε κε ην ζηεξενθσληθό. Μηα άιιε ηζρπξή θαηεύζπλζε ζηηο ζύγρξνλεο πξνζεγγίζεηο ζηελ Πιεξνθνξηθή είλαη ηα ξνκπνηηθά ζπζηήκαηα «ρακεινύ πξνθίι», δειαδή ζπζηήκαηα πνιύ απιά, εύρξεζηα, ρακεινύ θόζηνπο θαη κε ζρεηηθά πεξηνξηζκέλεο δπλαηόηεηεο πνπ κπνξνύλ όκσο λα απνδεηρζνύλ επαξθείο γηα δηδαθηηθή ρξήζε ζε κηθξέο ειηθίεο. Δθηόο από ηα Lego Mindstorms θαη άιια παξόκνηα νινθιεξσκέλα ζπζηήκαηα, δηαδεδνκέλεο είλαη θαη απιέο, ρακεινύ θόζηνπο θαηαζθεπέο πνπ βξίζθνπλ επξείεο δηδαθηηθέο ρξήζεηο ζηηο κηθξέο ειηθίεο, όπσο ην Boe-Bot, ην Pro-Bot θαη θπξίσο ην Bee Bot πνπ είλαη ηδηαίηεξα δεκνθηιέο (θαη ζηελ Διιάδα ρξεζηκνπνηείηαη. robot-kit-usb?gclid=cjjd3k3s- 7oCFcdZ3godpxsA2w

26 Η κέιηζζα πξνγξακκαηίδεηαη λα θάλεη κηα πνξεία. Γηα ηε δηδαθηηθή ηνπο ρξήζε κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ ηα ζελάξηα θαη νη δξαζηεξηόηεηεο από ηα θεθάιαηα πνπ αλαθέξνληαη ζηηο άιιεο ξνκπνηηθέο θαηαζθεπέο, ηε Logo θ.ά. Πξόζζεην πιηθό γηα δηδαθηηθή ρξήζε: de/ Πποζεγγίζειρ ζηη θεώπηζη και ηη διδαζκαλία ηηρ Πληποθοπικήρ: Computational Thinking To Computational Thinking (Τπνινγηζηηθή θέςε;) απνηειεί κηα ζύγρξνλε πξνζέγγηζε γηα ηε ιύζε πξνβιεκάησλ κε ηε βνήζεηα ησλ ςεθηαθώλ ζπζηεκάησλ θαη Η.Τ. Η δηδαζθαιία ηνπ Computational Thinking ζεκαίλεη ηε δηδαζθαιία κεζόδσλ, ηερληθώλ, ελλνηώλ πνπ κπνξνύλ λα νδεγήζνπλ ηνπο καζεηέο ζηε επίιπζε πξνβιεκάησλ κε ηε ρξήζε Η.Τ. Σν αληηθείκελν ζηελ πεξίπησζε απηή δελ είλαη απηή θαζαπηή ε Πιεξνθνξηθή, σο επηζηήκε ή ηερλνινγία, αιιά ε Πιεξνθνξηθή σο κέζν γηα ηελ επίιπζε άιισλ πξνβιεκάησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ε ISTE (δηεζλήο νξγαληζκόο γηα ηελ ρξήζε ηεο ηερλνινγία ζηελ Δθπαίδεπζε,

27 δίλεη ηνλ αθόινπζν ιεηηνπξγηθό νξηζκό ηνπ Computational Thinking δειαδή κηα πεξηγξαθή ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ; : Γηαηύπσζε πξνβιεκάησλ κε ηξόπν ηέηνην ώζηε λα επηηξέπεηαη, αλ επλνείηαη ε ρξήζε Η.Τ. θαη άιισλ ςεθηαθώλ κέζσλ γηα ηελ επίιπζή ηνπο Ιθαλόηεηα ινγηθήο νξγάλσζεο θαη αλάιπζεο δεδνκέλσλ Αλαπαξάζηαζε ησλ δεδνκέλσλ κε γεληθνύο ηξόπνπο νξγάλσζεο, όπσο ηα κνληέια θαη νη πξνζνκνηώζεηο Αλαπαξάζηαζε θαη «απηνκαηνπνίεζε» ιύζεσλ, δειαδή επίιπζε πξνβιεκάησλ κε αιγνξηζκηθό ηξόπν (πεπεξαζκέλν πιήζνο ινγηθά νξγαλσκέλσλ βεκάησλ) Σαπηνπνίεζε, αλάιπζε, ελεξγνπνίεζε δηαδηθαζηώλ επίιπζεο πξνθεηκέλνπ λα επηιεγεί ν πην θαηάιιεινο, ν πην απνηειεζκαηηθόο, ν πην απνδνηηθόο ζπλδπαζκόο πόξσλ θαη βεκάησλ (ζηαδίσλ επίιπζεο). Γελίθεπζε ελόο πξνβιήκαηνο θαη «κεηαθνξά» ηεο δηαδηθαζία επίιπζεο ζε έλα επξύηεξν πεδίν πξνβιεκάησλ Όπσο είλαη εύινγν, ην Computational Thinking ζπζρεηίδεηαη κε γεληθόηεξεο δεμηόηεηεο, αληηιήςεηο, ζηάζεηο όπσο γηα παξάδεηγκα ηε ζέιεζε γηα αλαδήηεζε ελαιιαθηηθώλ ιύζεσλ ζε έλα πξόβιεκα. Σν Computational Thinking έρεη θπζηθά λόεκα σο κηα δηαδηθαζία δηαζεκαηηθή, ή αθξηβέζηεξα δηεπηζηεκνληθή: ην αξρηθό πξόβιεκα δηαηππώλεηαη κε όξνπο πνπ ελδερνκέλσο (ή κάιινλ ην πηζαλόηεξν) αληηζηνηρνύλ ζε έλα άιιν πεδίν (γηα παξάδεηγκα: έλα πξόβιεκα Μαζεκαηηθώλ ή κειέηεο πεξηβάιινληνο), ην πξόβιεκα «κνληεινπνηείηαη» κε όξνπο πνπ κπνξνύλ λα νδεγήζνπλ ζε ιύζε κε Η.Τ., ε δηαδηθαζία επίιπζεο εθθξάδεηαη κε όξνπο ςεθηαθώλ ζπζηεκάησλ θαη ην απνηέιεζκα επαλαδηαηππώλεηαη κε όξνπο ηνπ αξρηθνύ πξνβιήκαηνο. Παξαδείγκαηα πξνζέγγηζεο κπνξνύλ λα βξεζνύλ από πνιιά δηαθνξεηηθά πεδία 9ηα πεξηζζόηεξα παξαδείγκαηα είλαη από ηελ ίδηα πεγή, ηνλ ηζηνρώξν πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ): Παπαδείγμαηα από ηη ζςλλογή δεδομένων, δειαδή ηε δηαδηθαζία πξνζδηνξηζκνύ θαη ζπιινγήο πιεξνθνξηώλ πνπ είλαη ρξήζηκεο γηα ελ επίιπζε ελόο πξνβιήκαηνο: Γηα ηα παηδηά ησλ πξώησλ ηάμεσλ ζα κπνξνύζε λα είλαη ε ζπζηεκαηηθή παξαηήξεζε ηεο ζεηξάο ηεξκαηηζκνύ κεξηθώλ απηνθηλήησλ (παηρληδηώλ) πνπ αθήλνληαη ηαπηόρξνλα ειεύζεξα ζε κηα θεθιηκέλε επηθάλεηα θαη ε θαηαγξαθή ησλ απνηειεζκάησλ ή θάηη αλάινγν.

28 Γηα ηνπο κεγαιύηεξνπο καζεηέο ζα κπνξνύζε λα είλαη ε ζπιινγή δεδνκέλσλ κε έλα εξσηεκαηνιόγην ή απιώο ε ζπζηεκαηηθή θαηαγξαθή ηνπο πξνθεηκέλνπ λα απαληεζεί έλα εξώηεκα: γηα παξάδεηγκα θαζεκεξηλή θαηαγξαθή απόλησλ από ηελ ηάμε θαη δηεξεύλεζε ησλ αηηίσλ, πξνθεηκέλνπ λα απαληεζεί έλα εξώηεκα γηα ηηο επηπηώζεηο ηεο θεηηλήο γξίπεο ζηελ παξαθνινύζεζε καζεκάησλ. ε έλα αθόκε αλώηεξν επίπεδν, ηα εξώηεκα κπνξεί λα απαηηεί κηα πην πνιύπινθε επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ πνπ πξνθύπηνπλ από έλα εξσηεκαηνιόγην. Παπαδείγμαηα από ηην ανάλςζη δεδομένων, πξνθεηκέλνπ λα εληνπηζηνύλ ζρέζεηο αλάκεζα ζηα δεδνκέλα θαη λα εμαρζνύλ ζπκπεξάζκαηα. Γηα ηα κηθξά παηδηά, ρξεζηκνπνηώληαο θαη πάιη ην παξάδεηγκα κε ηα απηνθηλεηάθηα (παηρλίδηα) ζην θεθιηκέλν επίπεδν, λα δηαπηζηώζνπλ αλ ην βάξνο ηνπ απηνθηλήηνπ θαίλεηαη λα παίδεη θάπνην ξόιν ζηελ «θαηάηαμε» ηνπο (δειαδή ηε ζεηξά «άθημεο» ζην ηέξκα ηνπ θεθιηκέλνπ επηπέδνπ). Γηα κεγάινπο καζεηέο ε επεμεξγαζία ζα κπνξνύζε έλα ζεκαίλεη ηε ρξήζε εξγαιείσλ όπσο νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο ή αθόκε 9ζε έλα πςειόηεξν επίεπδν0 ζηνηρεησδώλ ζηαηηζηηθώλ κεζόδσλ πξνθεηκέλνπ λα εμαρζνύλ ζπκπεξάζκαηα ζε έλα εξώηεκα γηα ηα ζπρλόηεξα αίηηα γηα ηηο απνπζίεο ησλ καζεηώλ από ην ζρνιείν θαη αλ απηά ηα αίηηα ζρεηίδνληαη κε ηε ζπγθεθξηκέλε ηάμε πνπ θνηηά ν θάζε καζεηήο (γηα παξάδεηγκα νη καζεηέο ηεο Γ Λπθείνπ κπνξεί λα απνπζηάδνπλ ζπρλόηεξα γηαηί πξνεηνηκάδνληαη γηα ηηο Παλειιαδηθέο εμεηάζεηο). Αναπαπάζηαζη δεδομένων και ηηρ πληποθοπίαρ, δειαδή επηινγή ησλ θαηαιιειόηεξσλ κεζόδσλ γηα ηελ αλαπαξάζηαζή ηνπο. Γξακκέο πνπ ελώλνπλ ηα ζεκεία πνπ αληηζηνηρνύλ ηα ζεκεία βάξνπο/θαηάηαμεο (ζηνλ «αγώλα» κε ηα απηνθηλεηάθηα πνπ πεξηγξάθεηαη ζηελ πξνεγνύκελε παξάγξαθν) γηα κηθξνύο καζεηέο ή επηινγή ηνπ θαηάιιεινπ δηαγξάκκαηνο γηα παξνπζίαζε απνηειεζκάησλ γηα κεγαιύηεξνπο καζεηέο είλαη παξαδείγκαηα γηα δξαζηεξηόηεηεο ζε απηήλ ηελ θαηεγνξία. Αποζύνθεζη ενόρ πολύπλοκος πποβλήμαηορ ζε άιια κηθξόηεξεο πνιππινθόηεηαο, επηιπόκελα πην εύθνια. Η νξγάλσζε ελόο γεγνλόηνο, γηα παξάδεηγκα κηαο ζρνιηθήο εθδξνκήο κπνξεί λα αληηκεησπηζηεί σο ζύλζεζε επηκέξνπο πξνβιεκάησλ όπσο ε επηινγή ηνπ πξννξηζκνύ (κε πνην ηξόπν ζα ζπλαπνθαζίζνπλ νη καζεηέο), ε θαηάιιειε εκεξνκελία, ε ζπλελλόεζε κε ην ζρνιείν, ε εμεύξεζε ησλ νηθνλνκηθώλ πόξσλ θιπ. Παξόκνηα, ε δεκηνπξγία ελόο πξνγξάκκαηνο γηα ηελ νηθνλνκηθή δηαρείξηζε κηαο κηθξήο επηρείξεζεο (γηα παξάδεηγκα ελόο κηθξνύ μελνδνρείνπ) κπνξεί λα απνζπληεζεί ζε κηθξόηεξα πξνβιήκαηα όπσο ηε δηαρείξηζε ησλ εζόδσλ (κεηξεηά, θάξηεο, εθπηώζεηο, πξνζθνξέο, εηδηθέο ζπκθσλίεο), ε δηαρείξηζε ησλ εμόδσλ θιπ. Οη